29.8.2006   

EL

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 206/1

1)

η ατμοσφαιρική ρύπανση συναντάται κυρίως στις αστικές περιοχές και, συνεπώς, έχει μεγάλη σημασία για τις πόλεις να διατυπωθεί γνώμη σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για την «Θεματική στρατηγική για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης»·

2)

το ίδιο ισχύει και για την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη και τούτο για τον πρόσθετο λόγο ότι στην πρόταση προβλέπεται, μεταξύ άλλων, αναθεώρηση των προτύπων μέτρησης και αξιολόγησης της ρύπανσης σε λεπτά σωματίδια·

3)

Οι πόλεις, λόγω της πρακτικής εμπειρίας τους, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην καλύτερη πρακτική εφαρμογή και, συνεπώς, στην επιτυχία της πολιτικής για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης·

1.1

συμφωνεί με την άποψη της Επιτροπής ότι, παρά την πρόοδο στην οποία γίνεται αναφορά στη «Θεματική στρατηγική», πρέπει να περιοριστεί περαιτέρω η ατμοσφαιρική ρύπανση από αέριους ή στερεούς ρύπους που βλάπτουν τόσο την υγεία όσο και το περιβάλλον – δεδομένου ότι η πολιτική για την καταπολέμηση της ρύπανσης περιλαμβάνει τόσο μια τοπική όσο και μια διασυνοριακή διάσταση- και ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω κοινών προσπαθειών όλων των τοπικών, περιφερειακών, εθνικών και ευρωπαϊκών παραγόντων· υπενθυμίζει ακόμη ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης λαμβάνουν χωροταξικά μέτρα (αποσύνδεση εκτάσεων που προορίζονται για κατοίκηση και εκτάσεων που προορίζονται για βιομηχανικές δραστηριότητες, μέτρα για τη διοχέτευση και για τον περιορισμό της κυκλοφορίας, δημιουργία ελεύθερων εκτάσεων και αύξηση του πρασίνου στις κατοικημένες περιοχές, συνεκτίμηση μικροκλιματικών δεδομένων για τον καλύτερο αερισμό των οικισμών) με πρωταρχικό στόχο την προστασία της υγείας των πολιτών·

1.2

εκφράζει την ικανοποίησή της για το έγγραφο της Επιτροπής με τίτλο «Θεματική στρατηγική για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης» καθώς και για την πρόταση οδηγίας που δημοσιεύθηκε ταυτόχρονα διότι τα έγγραφα αυτά επιτρέπουν τόσο μια συζήτηση για τη στρατηγική όσο και την επικαιροποίηση των στόχων με βάση τα νέα ερευνητικά δεδομένα·

1.3

διαπιστώνει ότι, και από την άποψη των πόλεων, είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν οι προσαρμογές όσον αφορά την πρακτική εφαρμογή των μέτρων για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε τοπικό επίπεδο ·

1.4

υπενθυμίζει ότι οι πόλεις, στην επικράτειά τους, οφείλουν να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ των διαφόρων λειτουργιών και να ορίσουν τα απαραίτητα όρια για την επιτυχία μεμονωμένων τομεακών στόχων·

1.5

συστήνει θερμά να υπάρξει πρόβλεψη στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για ευέλικτες λύσεις· θεωρεί ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να έχουν τη δυνατότητα, όταν θεσπίζουν μέτρα, να δίνουν προτεραιότητα σε περιοχές στις οποίες υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που εκτίθενται σε μια υπερβολικά υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση (π.χ. κατοικημένες περιοχές)·

1.6

τονίζει με έμφαση ότι και στον τομέα της καταπολέμησης της ρύπανσης είναι απολύτως απαραίτητο να δοθεί προτεραιότητα στην πρόληψη των εκπομπών και η εξάλειψη των οχλήσεων να εκλαμβάνεται ως λύση ανάγκης· κατά συνέπεια, επισημαίνει τα εξής:

2.1.1

θεωρεί χρήσιμη τη «Θεματική στρατηγική» διότι πρόκειται για ένα έγγραφο αναφοράς για τη διαμόρφωση πολιτικής στον τομέα της καταπολέμησης της ρύπανσης και ενόψει του καθορισμού των στόχων και της πρακτικής εφαρμογής, ζητά να πραγματοποιηθεί μοντελοποίηση όχι μόνο με βάση τα «επιδημιολογικά ερευνητικά αποτελέσματα» και την «χρήση των τεχνολογικών μέσων» αλλά και με βάση τις υποθέσεις σχετικά με την πρακτική εφαρμογή των προτύπων σε ένα αστικό περιβάλλον·

2.1.2

κατά συνέπεια, ζητά με εμμονή οι ερευνητικές προσπάθειες του προγράμματος πλαισίου για την έρευνα να συνεκτιμήσουν τις δυνατότητες και τους περιορισμούς μιας ενεργούς πολιτικής καταπολέμησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε τοπική και εδαφική κλίμακα (π.χ. με τοπικές μελέτες περιπτώσεων και σκοπιμότητας) και, επομένως, καλεί την Επιτροπή να προσθέσει στο έγγραφο τη διάσταση αυτή·

2.1.3

εκφράζει τη λύπη της που, σύμφωνα με τη γνώμη της, η Επιτροπή, μέχρι σήμερα, δεν έχει μεριμνήσει όσο θα έπρεπε για τη συμμετοχή εκπροσώπων και οργανώσεων των τοπικών και περιφερειακών αρχών στη χάραξη των θεματικών στρατηγικών και θεωρεί ότι είναι απολύτως απαραίτητο να προβλεφθεί η συμμετοχή των φορέων αυτών, μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του διαρθρωτικού διαλόγου που διεξάγει η Επιτροπή με τις ενώσεις των τοπικών και περιφερειακών αρχών·

2.1.4

διαβλέπει τουλάχιστον τον κίνδυνο ότι η «Θεματική στρατηγική» θα επηρεαστεί έντονα από την πολιτική για τη ρύπανση που επικεντρώνεται στην εξάλειψη των οχλήσεων, και καλεί την Επιτροπή να συμπληρώσει τη «Θεματική στρατηγική» και, προκειμένου να αποφευχθεί η αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, να δώσει προτεραιότητα σε μια πολιτική προσανατολισμένη στην πρόληψη αντί να εστιάζει το ενδιαφέρον της στην εξάλειψη των οχλήσεων·

2.1.5

σημειώνει ότι η κατ’ αρχήν επιθυμητή σύνδεση με άλλες πολιτικές, αποτελεί μόνο δήλωση πρόθεσης και, συνεπώς, ζητά περαιτέρω διευκρινίσεις και θέσεις·

2.1.6

για τους ανωτέρω λόγους, κρίνει απαραίτητο να ενημερωθεί η «Θεματική στρατηγική» ιδίως όσον αφορά την πρόληψη και να συμπληρωθεί και να επεκταθεί με τη συμπερίληψη άλλων πολιτικών και με την έρευνα στον τομέα της πρακτικής εφαρμογής της καταπολέμησης της ρύπανσης με τους εξής τρόπους:

Απαιτούνται ακόμη περισσότερες διευκρινίσεις σχετικά με τη χρηματοδοτική στήριξη των τοπικών και περιφερειακών αρχών οι οποίες θα κληθούν να εφαρμόσουν σε μεγάλο βαθμό την πολιτική για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης·

2.1.7

συνιστά στην Επιτροπή και τα κράτη μέλη να ασκήσουν πιο δραστήρια πολιτική για την προαγωγή της τηλεθέρμανσης και της συνδυασμένης παραγωγής ενέργειας. Αυτό μπορεί ταυτόχρονα να συμβάλλει στην αποφυγή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με την καύση βιομάζας σε κάμινους μικρής κλίμακας. Η εξάλειψη των εθνικών εμποδίων που οροθετούν το δυναμικό της τηλεθέρμανσης – π.χ. εξαιτίας της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό – είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα σε τοπικό επίπεδο. Όσον αφορά τις νέες οικιστικές περιοχές και βιομηχανικές ζώνες, οι τρόποι παροχής θέρμανσης θα πρέπει να έχουν ήδη καθοριστεί πριν από τη σύνδεσή τους στο δίκτυο. Για το σκοπό αυτό, στο τοπικό επίπεδο εντοπίζονται συχνά οι καλύτερες προϋποθέσεις.

2.2.1

διαπιστώνει ότι η ενημέρωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που προτείνει η Επιτροπή συνάδει με τους όρους και τις απαιτήσεις της πρακτικής εφαρμογής της πολιτικής για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και, συνεπώς, ζητά από τις αρμόδιες αρχές σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, να συμφωνήσουν σε αυτή την αξιολόγηση και κυρίως στο πλαίσιο αυτό να στηρίξουν από κοινού τις διατάξεις για μια πιο ευέλικτη και συνεπώς ενισχυμένη εφαρμογή στην πράξη·

2.2.2

εκφράζει την ιδιαίτερη ικανοποίησή της διότι θα ενσωματωθούν διατάξεις που θα επιτρέπουν να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές συνθήκες και καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να επιμείνουν παρά τις ενδεχόμενες αρνητικές γνώμες να διατηρηθούν:

καθώς και να προβλεφθεί η δυνατότητα παράτασης των προθεσμιών έως και για δέκα έτη (Άρθ. 20) εάν αποδειχθεί ότι ελήφθησαν όλα τα δυνατά μέτρα για τον περιορισμό των οχλήσεων·

2.2.3

προτείνει να προβλεφθεί στην οδηγία η νομική δυνατότητα, σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. λόγω τοπογραφίας), όπου η τήρηση των διατάξεων καθίσταται αδύνατη μακροπρόθεσμα ή για μεγάλο διάστημα και, εάν αποδειχθεί ότι ελήφθησαν όλα τα δυνατά μέτρα για τον περιορισμό των οχλήσεων, να υπάρχει η δυνατότητα χωριστών συμφωνιών για τις περιοχές αυτές με τη μορφή «τριμερών διευθετήσεων»·(δηλαδή συμφωνιών που μπορούν να συναφθούν από την ΕΕ, το εκάστοτε κράτος μέλος και έναν ή περισσότερους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης για την εφαρμογή μέτρων ολοκλήρωσης με βάση συγκεκριμένα τοπικά δεδομένα)·

2.2.4

αιτιολογεί την πρόταση, αφενός, για να αποφευχθεί νομική αβεβαιότητα για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές και, αφετέρου, να επιτρέψει έναν εφικτό περιορισμό, σύμφωνα με τις παρούσες συνθήκες, των ρύπων μέσω μιας τέτοιας ρύθμισης και υπενθυμίζει ότι ένα μέρος των εκπροσώπων των επιστημονικών και αρμόδιων αρχών θεωρούν ότι οι στόχοι ακόμη και με μεγάλες προσπάθειες, δεν μπορούν να επιτευχθούν στην πράξη·

2.2.5

επισημαίνει ότι η οδηγία εξετάζει τρεις οριακές τιμές και ένα στόχο μείωσης για τα λεπτά σωματίδια. Η Επιτροπή συμπλήρωσε τα ισχύοντα ποιοτικά πρότυπα για τον αέρα όσον αφορά τα σωματίδια (PM10) με τα ποιοτικά πρότυπα για τα λεπτότερα σωματίδια (PM2,5) και το αιτιολόγησε με τα πορίσματα επιδημιολογικών μελετών (πρόγραμμα CAFE, ΠΟΥ, πρακτική στις ΗΠΑ και Ιαπωνία), σύμφωνα με τα οποία τα λεπτότερα σωματίδια είναι πιο επικίνδυνα διότι εισέρχονται στους μικρότερους βρόγχους των πνευμόνων και μια σχετικά υψηλή και διαρκής έκθεση σε PM2,5 είναι περισσότερο επιβλαβής για την υγεία από ό,τι μια ευκαιριακή υψηλή επιβάρυνση.

2.2.6

διαπιστώνει επομένως ότι, σύμφωνα με την πρόταση οδηγίας, οι ισχύουσες οριακές τιμές για τα PM10 (σε μια περιοχή μέτρησης, δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τη μέση ετήσια οριακή τιμή των 40 μg/m3 και την μέση ημερήσια οριακή τιμή των 50 μg/m3 για περισσότερες από 35 ημέρες ετησίως) θα πρέπει να συμπληρωθούν με τα πρότυπα που ισχύουν για τα PM2,5 (τήρηση των ετήσιων ανώτατων τιμών συγκέντρωσης των 25 μg/m3 και έως το 2020 ένας μη δεσμευτικός στόχος μείωσης των μέσων αστικών συγκεντρώσεων PM2,5 κατά 20%) και, συνεπώς, διαπιστώνει ότι όσον αφορά τα σωματίδια προβλέπονται συνολικά τρεις οριακές τιμές και ένας στόχος μείωσης·

2.2.7

εκφράζει τον φόβο ότι η συνύπαρξη των ρυθμίσεων της πολιτικής για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον τομέα της μείωσης των σωματιδίων προκαλεί πολλά νομικά και πρακτικά προβλήματα και, λόγω των πειστικών ερευνητικών πορισμάτων που αναφέρονται στη «Θεματική στρατηγική» σχετικά με τις επιπτώσεις των σωματιδίων, ζητά η μέτρηση και ο έλεγχος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από σωματίδια να καθορίζεται αποκλειστικά με βάση τα PM2,5, με μια ρεαλιστική οριακή τιμή, σε συνδυασμό με στόχο μείωσης·

2.2.8

επισημαίνει εξάλλου το γεγονός ότι, στο πλαίσιο αυτό, οι τιμές για τα PM10 και τα PM2,5 (φυσικά) συνδέονται στενά (συνεπώς η μία μέθοδος μέτρησης αντικαθιστά σε μεγάλο βαθμό την άλλη) και, για τον λόγο αυτό, είναι σκόπιμο να χρησιμοποιηθεί μόνο μία μέθοδος μέτρησης και λογικά πρέπει να προτιμηθούν οι στόχοι ποιότητας του αέρα για τα PM2,5 διότι είναι πιο συνεκτικοί με την πολιτική για την ατμοσφαιρική ρύπανση. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η αναθεώρηση της οδηγίας 2004/107/EΚ, προκειμένου τα μέταλλα στα οποία αναφέρεται να μετρώνται σε PM2,5;

2.2.9

αιτιολογεί τη μετάβαση σε πρότυπα που να βασίζονται στα PM2,5 σε συνδυασμό με ένα στόχο μείωσης των σωματιδίων για λόγους υγείας και πολεοδομικής πρακτικής, και συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής:

2.2.10

ζητά, στην περίπτωση που διατηρηθούν οι στόχοι ποιότητας του αέρα για τα PM10, με βάση τα ανωτέρω επιχειρήματα να μην ισχύσει η ημερήσια τιμή και να διατυπωθούν ρυθμίσεις που να προβλέπουν ότι η εξάλειψη των εκπομπών θα αποτελέσει το κέντρο βάρους της πολιτικής για την καταπολέμηση της ρύπανσης, τόσο σε τοπικό όσο και σε εδαφικό επίπεδο·

2.2.11

σε συμφωνία με την πρόταση, κρίνει ορθό να καθορισθούν οι περιοχές των κρατών μελών που εμπίπτουν στο άρθρο 4. Η οριοθέτηση δεν πρέπει να είναι τόσο λεπτομερής αλλά να έχει μάλλον σφαιρικότερο χαρακτήρα· στην περίπτωση αυτή, ζητά να εξασφαλιστεί η συγκρισιμότητα των μετρήσεων στην ΕΕ με την καθιέρωση ενιαίων κριτηρίων για τη χωροταξική διάταξη των σταθμών μετρήσεως (για τους υφιστάμενους σταθμούς μπορεί ενδεχομένως να προβλεφθεί η στάθμιση των μετρήσεων για την αντιστάθμιση των συνεπειών που έχουν ιδιαιτερότητες που σχετίζονται αποκλειστικά με τον τόπο εγκατάστασης). Για την χωροταξική και αριθμητική διάταξη των σταθμών μετρήσεως πρέπει να καθοριστούν συγκεκριμένες διατάξεις βάσει ενιαίων κριτηρίων, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο·

2.2.12

στην προκειμένη περίπτωση, εκφράζει τις ανησυχίες της μήπως η θέσπιση μέτρων αποκλειστικά για τον περιορισμό της κυκλοφορίας στον περίγυρο της μέτρησης, για παράδειγμα, με τη μετατόπιση της κυκλοφοριακής επιβάρυνσης, οδηγήσει στην αύξηση της ρύπανσης σε άλλες τοποθεσίες και –στη χειρότερη περίπτωση- επιδράσει αρνητικά στις προσπάθειες των δήμων οι οποίοι μέσω του περιορισμού της κυκλοφορίας στις πυκνοκατοικημένες περιοχές, επιδιώκουν να μειώσουν τα ατυχήματα, την ηχορύπανση και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα από την οδηγία, στη μείωση του αριθμού των ατόμων που εκτίθενται σε αυτήν.

2.2.13

ζητά με έμφαση την χρηματοδοτική στήριξη των κρατών μελών και των τοπικών και περιφερειακών αρχών τους που αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο βάρος της καταπολέμησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης·

2.2.14

διαπιστώνει με ανησυχία ότι είναι αντιφατικές οι εκτιμήσεις των επιστημόνων όσον αφορά την πιο επιτυχή και τη συμφερότερη πολιτική για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ζητά να καταβληθούν περαιτέρω ερευνητικές προσπάθειες, μελέτες των επιπτώσεων και αξιολόγηση του αντικτύπου σε συνάρτηση με την πρακτική εφαρμογή·

2.2.15

ζητεί επειγόντως όπως εμπειρογνώμονες από τις ενώσεις που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των τοπικών και περιφερειακών αρχών συμμετάσχουν άμεσα στην επεξεργασία της πολιτικής για την ατμοσφαιρική ρύπανση.