30.12.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 325/11


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την «Ανακοίνωση της Επιτροπής — Η ανανεωμένη πολιτική της Ε.Ε. για τον τουρισμό: για μια ισχυρότερη σύμπραξη υπέρ του ευρωπαϊκού τουρισμού»

COM(2006) 134 τελικό

(2006/C 325/04)

Στις 17 Μαρτίου 2006, και σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω ανακοίνωση

Το ειδικευμένο τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 14 Νοεμβρίου 2006 με βάση εισηγητική έκθεση του εισηγητή, κ. MENDOZA, και του συνεισηγητή, κ. BARROS VALE.

Κατά την 431η σύνοδο ολομέλειάς της, της 13ης και 14ης Δεκεμβρίου 2006 (συνεδρίαση της 14ης Δεκεμβρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 75 ψήφους υπέρ, 6 κατά και 14 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της και αξιολογεί θετικά την Ανακοίνωση της Επιτροπής «Η ανανεωμένη πολιτική της Ε.Ε. για τον τουρισμό: για μια ισχυρότερη σύμπραξη υπέρ του ευρωπαϊκού τουρισμού» και υποστηρίζει τη δέσμευση που αναλαμβάνει η Επιτροπή να καθορίσει με σαφήνεια την τουριστική στρατηγική και πολιτική για τα επόμενα χρόνια.

1.2

Αναγνωρίζεται η προσπάθεια της Επιτροπής να συμπτύξει σημαντικό αριθμό εγγράφων, γνωμοδοτήσεων και συζητήσεων. Με το αποτέλεσμα που προκύπτει εκπληρώνεται κατάλληλα η αποστολή της μετάδοσης με σαφή τρόπο στην κοινωνία αυτής της ανανεωμένης τουριστικής πολιτικής.

1.3

Κρίνεται εύστοχη η θεμελίωση της νέας αυτής πολιτικής στην ανανεωμένη στρατηγική της Λισσαβώνας καθώς και οι στόχοι που τίθενται σε ό,τι αφορά την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας.

1.4

Θεωρείται εύστοχος ο εντοπισμός, στην Ανακοίνωση της Επιτροπής, των υφιστάμενων προκλήσεων καθώς και ο τρόπος με τον οποίο προτείνεται να αντιμετωπιστούν. Η προτεινόμενη μεθοδολογία συνίσταται στη συμμετοχή όλων των παραγόντων υπό διάφορες μορφές συνεργασίας και «Ανταγωνιστικής συνεργασίας», η συμμετοχή δε αυτή θεωρείται η σπονδυλική στήλη της νέας τουριστικής πολιτικής.

1.5

Θεωρείται ότι ευλόγως η Επιτροπή αναλαμβάνει τη δέσμευση να εφαρμόσει τη νέα πολιτική μέσω της συνεργασίας, της προώθησης δράσεων υποστήριξης και του συντονισμού μεταξύ των διαφόρων παραγόντων, αλλά η ΕΟΚΕ φρονεί ότι θα πρέπει να αναπτυχθεί πληρέστερα η συγκεκριμένη μεθοδολογία καθώς και τα μέσα δράσης. Εννοείται ότι η Γενική Διεύθυνση Επιχειρήσεων πρέπει να διαδραματίσει πιο ενεργό ηγετικό ρόλο σε ό,τι αφορά την ανάληψη σημαντικού αριθμού πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

1.6

Η ΕΟΚΕ προτείνει ακόμη μια φορά να συσταθεί, στα πλαίσια της ανάπτυξης αυτής της πολιτικής συνεργασίας, Ευρωπαϊκό Συμβουλευτικό Συμβούλιο Τουρισμού και να εξεταστούν οι προϋποθέσεις για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Οργανισμού Τουρισμού.

1.7

Θεωρείται θετική η βούληση που εκδηλώνει η Επιτροπή σε ό,τι αφορά τη βελτίωση της χρήσης των διαθέσιμων χρηματοδοτικών μέσων, αλλά εκφράζεται δυσαρέσκεια για την απουσία πρότασης σχετικά με κάποιο πρόγραμμα που να αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των προκλήσεων του τουρισμού, οι οποίες, κατά τα άλλα, εντοπίζονται πολύ ορθά. Συγκεκριμένα, στον τομέα του κοινωνικού τουρισμού, θεωρείται ότι υπάρχει επαρκές πεδίο για τη δρομολόγηση διεθνικού πειράματος με τη μορφή πιλοτικού σχεδίου.

1.8

Η ΕΟΚΕ αναμένει με μεγάλη προσδοκία και ελπίδα την ολοκλήρωση των εργασιών που διεξάγονται αυτή τη στιγμή στα πλαίσια της Ατζέντας 21 για τον τουρισμό, έγγραφο το οποίο αναμφισβήτητα θα συμπληρώσει και θα συγκεκριμενοποιήσει τη γενική πολιτική αειφορίας στον τομέα του ευρωπαϊκού τουρισμού. Η δημιουργία βάσεων δεδομένων ορθών πρακτικών τόσο σε ό,τι αφορά την αειφορία όσο και την ποιότητα, τη δημιουργικότητα και την ανταγωνιστικότητα του τουρισμού, νοείται ως ένα υπόβαθρο κατάλληλων μέσων τα οποία θα πρέπει η Επιτροπή να προωθήσει.

1.9

Σε ό,τι αφορά τις στατιστικές, η ΕΟΚΕ προτείνει να δημιουργηθεί ένα δίκτυο Παρατηρητηρίων Τουρισμού που να καθιστά δυνατό όχι μόνο να αποτυπώνονται τα στοιχεία του τομέα αλλά και να αντικατοπτρίζεται μια στρατηγική και διερευνητική θεώρηση, με δυνατότητα πρόβλεψης των μελλοντικών δραστηριοτήτων.

1.10

Η ΕΟΚΕ προσφέρεται να συνεχίσει να παράγει έργο στον τουριστικό τομέα ακολουθώντας τις κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζονται στην Ανακοίνωση της Επιτροπής και καλεί τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά όργανα, τα κράτη μέλη, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και περιφερειακής διοίκησης, τους παράγοντες του τομέα, δηλαδή τους επιχειρηματίες και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, και όλους τους πολίτες να συνεργαστούν ώστε να γίνει γνωστός και να υποστηριχθεί ο τουρισμός ως δικαίωμα όλων και ως στρατηγική οικονομική δραστηριότητα για το μέλλον της Ευρώπης.

2.   Η ανακοίνωση της Επιτροπής

Προκειμένου να γνωρίσουμε καλύτερα και να κατανοήσουμε αυτό που η Επιτροπή επιθυμεί να μεταδώσει σε όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες και τα ευρωπαϊκά όργανα, θα αναφερθούμε συνοπτικά στα κύρια σημεία του εγγράφου της Επιτροπής.

2.1   Ο τουρισμός και η ανανεωμένη στρατηγική της Λισσαβώνας

2.1.1

Η πρόκληση της ανάπτυξης και των θέσεων εργασίας. Η ανακοίνωση της Επιτροπής, στο κεφάλαιο 1, συνδέει τη νέα ευρωπαϊκή πολιτική τουρισμού με την ανάγκη να εφαρμοστεί η ανανεωμένη στρατηγική της Λισσαβώνας. Αναγνωρίζεται ρητώς ο σημαντικός ρόλος τον οποίο διαδραματίζει ο τουρισμός σήμερα για τη διατήρηση και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, ενώ εύστοχα χαρακτηρίζεται ο τουρισμός ως μια οικονομική δραστηριότητα που μπορεί να συνεχίσει, και μάλιστα να αυξήσει, τη συμβολή της στην πλήρη απασχόληση. Η ανακοίνωση της Επιτροπής αναλύει τη σύνθεση του τομέα και υπογραμμίζει το ευρύ φάσμα υπηρεσιών και επαγγελμάτων που συμμετέχουν στην ανάπτυξή του και τη σημαντική συμμετοχή που έχουν οι πολύ μικρές και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο σύνολο του τουριστικού τομέα. Στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι ο τουρισμός, λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών του, αποτελεί τον ιδανικό τομέα για την ευελιξία της απασχόλησης, αλλά δεν παραβλέπεται και η ανάγκη αντισταθμιστικών μέτρων που να εξασφαλίζουν τη σταθερότητα και την ποιότητα της απασχόλησης στον τουριστικό τομέα.

Όπως αναφέρει η Επιτροπή, ο τουρισμός διαδραματίζει βασικό ρόλο στην περιφερειακή ανάπτυξη της Ευρώπης, ενώ ο παράγοντας «αειφορία» έχει θετική επίδραση σε διάφορους οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς. Υπό την έννοια αυτή, η «Ευρωπαϊκή ατζέντα 21 για τον τουρισμό», υπό κατάρτιση πρωτοβουλία της Επιτροπής, θα αποτελέσει αναμφισβήτητα τον ιδανικό οδηγό και μέσον για να εξασφαλιστεί η βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού.

Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη σε ό,τι αφορά τη συμβολή του τουρισμού στη στρατηγική της Λισσαβώνας είναι η διεύρυνση της Ε.Ε. και η θετική επίδραση που αντιπροσωπεύει για την ανάπτυξη και τη δημιουργία απασχόλησης.

Προκειμένου να υλοποιηθούν όλα αυτά, απαιτείται η συμμετοχή και συνεργασία όλων των ιδιωτικών και δημοσίων φορέων σε όλα τα επίπεδα, πράγμα που αποτελεί τη βάση στην οποία στηρίζεται η νέα ευρωπαϊκή πολιτική τουρισμού που προτείνει η Επιτροπή.

2.1.2

Οι προκλήσεις για τον τουρισμό. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής, παρατίθενται διάφορες γενικές προκλήσεις για τον ευρωπαϊκό τουρισμό, προκλήσεις που απορρέουν από βαθιές αλλαγές στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια κοινωνία.

Η πρώτη πρόκληση προκύπτει από τη δημογραφική διάρθρωση, η οποία μεταβάλλεται ριζικά, και συνίσταται στο ότι πολύ περισσότερα άτομα, και ιδιαίτερα άτομα άνω των 50 ετών, ταξιδεύουν περισσότερο, με αποτέλεσμα ο τουρισμός να πρέπει να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις αυτής της ομάδας ηλικίας.

Άλλη σημαντική πρόκληση συνίσταται στην εμφάνιση, σε παγκόσμιο επίπεδο, νέων προορισμών, που καθιστούν υποχρεωτική την προσαρμογή των προϊόντων και υπηρεσιών στη νέα πραγματικότητα της αγοράς.

Και, τέλος, αναδεικνύεται η ανάγκη να αναπτυχθεί ο τουρισμός υπό συνθήκες οικονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής και πολιτισμικής βιωσιμότητας.

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής αναφέρεται ότι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας είναι ο κατάλληλος τρόπος για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών και την εκπλήρωση των στόχων της στρατηγικής της Λισσαβώνας.

2.1.3

Διάλογος και σύμπραξη. Προκειμένου να εκπληρωθεί ο στόχος της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, η ανακοίνωση της Επιτροπής τάσσεται υπέρ του διαλόγου και της σύμπραξης μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων φορέων. Όλες οι συμπράξεις, ανεξάρτητα από το επίπεδο στο οποίο αναπτύσσονται, είναι αναγκαίες και αποτελούν το βασικό κορμό της δράσης στον τουριστικό τομέα.

2.2

Η ανανεωμένη ευρωπαϊκή πολιτική για τον τουρισμό. Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της, προτείνει την υιοθέτηση μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής τουρισμού που να έχει ως στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας, υπό συνθήκες βιωσιμότητας, στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Προς το σκοπό αυτό, προτείνει διάλογο, συντονισμό και συνεργασία σε όλα τα επίπεδα.

2.2.1

Μέτρα ενσωμάτωσης για τον τουρισμό. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής παρατίθενται τρεις δέσμες μέτρων:

Βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου με την επέκταση της χρήσης της αξιολόγησης του αντικτύπου, με την αναλυτική εξέταση των νομοθετικών προτάσεων που εκκρεμούν και με την απλοποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας.

Συντονισμός όλων των κοινοτικών πολιτικών που επηρεάζουν τον τουρισμό, με την πραγματοποίηση διαβουλεύσεων και διαλόγου, με διαδραστική διαδικασία, με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς.

Βελτίωση της χρήσης των διαθέσιμων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων: ΕΤΠΑ, Ταμείο Συνοχής, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και άλλα που μπορούν να προαγάγουν την αειφόρο ανάπτυξη του τουρισμού.

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής προτείνεται να ανατεθούν στις ειδικευμένες υπηρεσίες της Επιτροπής πολύ σημαντικά καθήκοντα σε ό,τι αφορά το συντονισμό των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται τόσο σε ιδιωτικό όσο και σε δημόσιο επίπεδο. Ειδικότερα, πρόκειται για τις λειτουργίες που απαιτούνται για να προαχθεί η διαδραστική ενημέρωση του τομέα και να επιτευχθεί η συνεργασία όλων προκειμένου να αξιοποιηθεί, από την άποψη του τουρισμού, το σύνολο των κοινοτικών χρηματοδοτικών μέσων.

2.3

Προώθηση ενός αειφόρου τουρισμού. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής αντιμετωπίζεται ως βασικό στοιχείο για τη διαμόρφωση της νέας ευρωπαϊκής τουριστικής πολιτικής η υλοποίηση μιας πρότασης της Ευρωπαϊκής ατζέντας 21 για τον τουρισμό. Οι εργασίες για την κατάρτισή της βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό εξέλιξη και προβλέπεται να ολοκληρωθούν το 2007.

Μέχρι την ολοκλήρωση των εν λόγω στρατηγικών εργασιών, η Επιτροπή προβλέπει την άμεση ανάληψη διαφόρων ειδικών δράσεων, μεταξύ των οποίων πρέπει να υπογραμμιστεί — επειδή αποτέλεσε αντικείμενο επτά τουλάχιστον γνωμοδοτήσεων πρωτοβουλίας της ΕΟΚΕ — η δράση που αποσκοπεί στη διευκόλυνση της ανταλλαγής ορθών πρακτικών στον τομέα του τουρισμού σε σχέση με διάφορα θέματα: πρόσβαση και αειφορία, αθλητισμός, πολιτισμός, οικονομική ανάκτηση, ευρωπαϊκή διεύρυνση, συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και κοινωνικός τουρισμός στην Ευρώπη.

2.4

Βελτίωση της κατανόησης και της προβολής του τουρισμού. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής παρατίθενται διάφορες βασικές πολιτικές που αποσκοπούν στην αύξηση της στρατηγικής σημασίας του τουρισμού στην γενική ευρωπαϊκή πολιτική. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται οι εξής:

Βελτίωση της διάθεσης στατιστικών για τον τουριστικό τομέα, μεταξύ των οποίων πρέπει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στους Δορυφορικούς Λογαριασμούς Τουρισμού (CST)

Εξακολούθηση της προώθησης ειδικών τουριστικών προορισμών, μεταξύ άλλων μέσω της δικτυακής πύλης που έχει δημιουργηθεί προς το σκοπό αυτό από την Επιτροπή και που, αναμφισβήτητα, θα αποτελέσει στο εγγύς μέλλον ένα ισχυρό μέσον προώθησης πολιτισμικών και αθλητικών εκδηλώσεων, καθώς και ευρύ φάσμα δυνατοτήτων διαφήμισης.

Βελτίωση της προβολής του τουρισμού με κοινό στόχο μέσω διαφόρων κοινών δράσεων με τα κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η διοργάνωση κάθε χρόνο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Τουρισμού που έχει καθιερωθεί από το 2002 και μετά. Η Επιτροπή εκφράζει τη βούληση να συνεχίσει τις προσπάθειες για να δώσει δημοσιότητα στις προτάσεις και συμπεράσματα, ή απλώς να πραγματοποιήσει συζητήσεις για τα θέματα που ενδιαφέρουν τον τομέα. Κατά τον ίδιο τρόπο, πρέπει, στα πλαίσια κάθε προεδρίας του Συμβουλίου, να αναλαμβάνονται διάφορες ενέργειες με στόχο την αύξηση της προβολής και παρουσίας του τουρισμού στην Ευρώπη.

2.5   Συμπέρασμα της ανακοίνωσης

Η ανακοίνωση της Επιτροπής καταλήγει με τη βασική διαπίστωση ότι χρειάζεται πλήρης συνεργασία μεταξύ όλων των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για την υιοθέτηση και εφαρμογή στην πράξη των τουριστικών πολιτικών. Η σύσταση για την καθιέρωση συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, η οποία και θα εξασφαλίσει μακροπρόθεσμα έναν αειφόρο ευρωπαϊκό τουρισμό. Καθίσταται έτσι σαφής ο στόχος που επιδιώκει η Επιτροπή με την υποβολή της παρούσας ανακοίνωσης.

3.   Γενικές παρατηρήσεις της γνωμοδότησης

3.1

Ο τουρισμός έχει — όπως το αξίζει — ευρεία παρουσία στα έγγραφα των ευρωπαϊκών οργάνων, τόσο τα στρατηγικά όσο και τα λειτουργικά, αλλά η παρουσία αυτή δεν είναι ακόμη ανάλογη με τη σπουδαιότητα που έχει σήμερα ο τουρισμός ως οικονομική δραστηριότητα και με το αντίστοιχο μελλοντικό δυναμικό του στην Ευρώπη. Η σπουδαιότητα αυτή υπερβαίνει το αμιγώς οικονομικό επίπεδο και περιλαμβάνει σαφή κοινωνικά και πολιτισμικά στοιχεία καθώς και στοιχεία πολιτισμικής κληρονομιάς και ολοκλήρωσης της ιδιότητας του πολίτη, με αποτέλεσμα ο εγκάρσιος χαρακτήρας του τουρισμού να επηρεάζει σημαντικό αριθμό κοινοτικών στρατηγικών, πολιτικών και δράσεων.

3.2

Πρέπει να επισημανθεί ότι, ενώ ο τουρισμός δεν είναι σήμερα μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική της Ε.Ε., διάφορα ευρωπαϊκά όργανα καθορίζουν μέτρα και δράσεις που έχουν επίδραση στον τουρισμό ή που στηρίζονται στον τουρισμό ως μέσον για την επίτευξη διαφόρων πρωταρχικών στόχων της Ε.Ε.. Η νέα Συνταγματική Συνθήκη, η έγκριση της οποίας εκκρεμεί, προχωρεί προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης ενός ρόλου συμπλήρωσης και συντονισμού των εθνικών πολιτικών με στόχο την προώθηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και αναγνωρίζει τον οικονομικό χαρακτήρα του τουρισμού.

3.3

Ο τουρισμός έχει παρουσία σε διάφορα κοινοτικά όργανα:

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου έχουν υιοθετηθεί επανειλημμένα ψηφίσματα διαφόρων φύσεων σχετικά με τον τουρισμό και τον αντίκτυπό του στην απασχόληση και την οικονομία. Αρκεί, εδώ, να αναφερθούν τα ψηφίσματα με θέμα «Τουρισμός και ανάπτυξη» και «Νέες προοπτικές και νέες προκλήσεις για το βιώσιμο τουρισμό».

Στο Συμβούλιο της Ε.Ε., το οποίο ασχολήθηκε με τον τουρισμό σε διάφορες περιπτώσεις μέσω Πορισμάτων και Σχεδίων Δράσης, βασικά για να τονίσει την ανάγκη αειφορίας, ανταγωνιστικότητας και ικανότητας δημιουργίας θέσεων απασχόλησης. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στα Πορίσματα του Συμβουλίου που υιοθετήθηκαν στις 7 Ιουλίου 2006 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής για την ανανεωμένη τουριστική πολιτική στην Ε.Ε., για την οποία εκφράζεται ικανοποίηση, ενώ καλείται η Επιτροπή να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στο συντονισμό των διαφόρων πολιτικών.

Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω των διαφόρων ανακοινώσεων, της καθιέρωσης, ενίσχυσης και διατήρησης των Ευρωπαϊκών Φόρουμ Τουρισμού, της διοργάνωσης διασκέψεων σχετικά με διάφορα θέματα: κοινωνικός τουρισμός, ατζέντα 21 για τον τουρισμό και πολλές άλλες δραστηριότητες.

Στην Επιτροπή των Περιφερειών, η οποία, μεταξύ άλλων εργασιών, εξέδωσε γνωμοδοτήσεις σχετικά με τις ακόλουθες ανακοινώσεις της Επιτροπής: «Πλαίσιο συνεργασίας για το μέλλον του ευρωπαϊκού τουρισμού» και «Βασικές κατευθύνσεις για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού».

Στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, η οποία έχει επιδείξει και επιδεικνύει πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά τον τουρισμό, όπως αποδεικνύουν οι πλέον των 11 γνωμοδοτήσεις που υιοθετήθηκαν από το 1999 και μετά, η ενεργός συμμετοχή στα διάφορα Ευρωπαϊκά Φόρουμ Τουρισμού που διοργανώνει η Επιτροπή, η συμμετοχή και προώθηση πολλαπλών ημερίδων σχετικά με διάφορες πτυχές του τουρισμού, όπως π.χ. κατά τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Τουρισμού του έτους 2005 στις Βρυξέλλες και του έτους 2006 στην πόλη Λεόν. Επισημαίνεται ιδιαίτερα η αμοιβαία συνεργασία της ΕΟΚΕ με τα άλλα όργανα σε όλες τις πρωτοβουλίες που το καθένα από αυτά έχει αναλάβει στον τομέα του τουρισμού.

3.4

Η παρούσα γνωμοδότηση επιδιώκει να αποτελέσει όχι μόνο μια απλή αξιολόγηση, περισσότερο ή λιγότερο κριτική, της ανακοίνωσης της Επιτροπής και κατάλογο των αντίστοιχων συστάσεων που θα προκύψουν από τη συζήτηση σχετικά με την ανακοίνωση αυτή, αλλά και ανάλυση των υπό εξέλιξη πρωτοβουλιών. Επιδιώκει, επίσης, να υποβάλει σαφείς προτάσεις. Υπό την έννοια αυτή, αξιολογείται θετικά η ανακοίνωση της Επιτροπής, αλλά πρόθεση της γνωμοδότησης είναι να τονίσει συγκεκριμένες δράσεις που διαμορφώνουν στο σύνολό τους μια τουριστική πολιτική. Στην παρούσα ευρωπαϊκή πολιτική υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία τα οποία, ενώ δεν είναι άμεσα στοιχεία τουρισμού, έχουν ζωτική επίδραση στην ανάπτυξή του: ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, υπηρεσιών και εμπορευμάτων, μεταφορές και, μεταξύ άλλων, περιβάλλον — σχετικά με όλα αυτά πρέπει να οικοδομηθεί μια ανταγωνιστική και βιώσιμη τουριστική πολιτική.

3.5

Ως γενικός προσανατολισμός, στην παρούσα γνωμοδότηση, δηλώνονται συγκεκριμένα τα εξής:

Ο τουρισμός, όπως αναφέρεται και στον Παγκόσμιο Κώδικα Δεοντολογίας για τον Τουρισμό, είναι δικαίωμα όλων των πολιτών το οποίο και συνεπάγεται καθήκοντα ορθών πρακτικών.

Είναι ένα δικαίωμα το οποίο, επιπλέον, παράγει πλούτο και άμεση και έμμεση απόδοση ιδιαίτερα μεταξύ πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, διαμορφώνοντας μια στρατηγική βιομηχανία που έχει αποδειχθεί σταθερή, για την Ευρώπη.

Η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους φορείς του τομέα και το αίσθημα ευθύνης των χρηστών έναντι των τοπικών κοινωνιών αποτελούν αξίες που θα πρέπει να διαφυλάξουμε ως βάση για τη συνέχειά του.

Ο τουρισμός επηρεάζει, και πρέπει να επηρεάζει θετικά, το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο από οικονομική, πολιτισμική και περιβαλλοντική άποψη, και, υπό την έννοια αυτή, αποτελεί μέσο για να γνωρίζουμε άλλους πολιτισμούς και διαφορετικούς τρόπους ζωής και διαπεριφερειακής συνεργασίας.

Ο τουρισμός είναι ένας τομέας δυναμικός ο οποίος δημιουργεί πολλές θέσεις απασχόλησης τώρα και στο μέλλον και διαθέτει ικανότητα δημιουργίας θέσεων απασχόλησης που να χαρακτηρίζονται από ποιότητα, σταθερότητα και δικαιώματα.

Ο τουρισμός δεν είναι απαλλαγμένος από προβλήματα, όπως ο μαζικός και εποχιακός χαρακτήρας, που οδηγεί στη μείωση της ανταγωνιστικότητας.

Πιστεύουμε ότι χρειάζεται μια Ατζέντα 21 για τον ευρωπαϊκό τουρισμό με σαφήνεια οπτικής και με φιλόδοξους στόχους.

Το ευρωπαϊκό τουριστικό πρότυπο είναι μια εσωτερική ανάγκη και μπορεί να αποτελέσει ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς, εάν βασιστεί όχι στην αύξηση των κανονιστικών ρυθμίσεων αλλά σε αξίες ποιότητας, αειφορίας, πρόσβασης κ.λπ. τις οποίες να ενστερνιστούν οι τουριστικοί προορισμοί και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς.

Το ευρωπαϊκό τουριστικό πρότυπο βασίζεται στο ευρύ φάσμα προορισμών, αντιλήψεων σχετικά με τον τουρισμό και μορφών έκφρασης, από το οποίο και εμπλουτίζεται.

Το εν λόγω ευρωπαϊκό τουριστικό πρότυπο, που προασπίζουμε, είναι ένα πρόσφορο μέσον για την ειρήνη και την κατανόηση των λαών.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής γίνεται μια γενική ανασκόπηση των βάσεων, των προκλήσεων, των πολιτικών, των κυριότερων δράσεων και της γενικής μεθοδολογίας μιας ανανεωμένης τουριστικής πολιτικής για την Ευρώπη. Η συμπερίληψη όλων αυτών σε μια σχετικά σύντομη ανακοίνωση απαίτησε αναμφισβήτητα σημαντική προσπάθεια σύνθεσης, καθώς και την ανάλυση σημαντικού αριθμού εγγράφων, γνωμοδοτήσεων και συζητήσεων. Πρέπει να τονιστεί ότι το αποτέλεσμα εκπληρώνει την αποστολή της μετάδοσης στην κοινωνία της βασικής άποψης της Επιτροπής σχετικά με τον τουρισμό και τις δράσεις που πρέπει να αναληφθούν σε αυτόν τον πολύπλοκο τομέα.

4.2

Κρίνεται εύστοχη η θεμελίωση από την Επιτροπή της νέας αυτής τουριστικής πολιτικής στην ανανεωμένη στρατηγική της Λισσαβώνας και στις δύο μεγάλες συνιστώσες της: την ανάπτυξη και την απασχόληση. Αν υποτεθεί ότι η μεγάλη κοινοτική στρατηγική συνίσταται στην επιδίωξη των στόχων αυτών, η συμβολή του τουρισμού σε αυτήν θα ενισχύσει αναμφισβήτητα το ρόλο της και θα θέσει τις ορθές βάσεις για την ανάπτυξή της.

4.3

Θα ήταν ίσως σκόπιμο να αναλυθεί στην ανακοίνωση της Επιτροπής και ο ρόλος του τουρισμού στις μεγάλες κοινοτικές διακηρύξεις και στο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, προκειμένου να διαφανεί πώς διαρθρώνεται στα κείμενα αυτά η υφιστάμενη τουριστική πολιτική και το βήμα προόδου που αντιπροσωπεύει η ανανεωμένη ευρωπαϊκή πολιτική τουρισμού. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι τα κράτη και οι περιφέρειες έχουν τονίσει επανειλημμένα ότι επιθυμούν να διατηρήσουν τις αρμοδιότητές τους σε ό,τι αφορά τον τουρισμό, χωρίς ωστόσο να πάψει η Ε.Ε. να έχει την ευθύνη προώθησης ορισμένων κοινών πτυχών που μπορούν να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού τουριστικού τομέα. Π.χ., η δημιουργία και διατήρηση μιας ευρωπαϊκής δικτυακής πύλης για την προώθηση της Ευρώπης ως τουριστικού προορισμού αποτελεί ένα αίτημα το οποίο σήμερα υλοποιείται και βελτιώνεται. Σε μια εποχή που παύουν να υφίστανται τα εσωτερικά σύνορα, καθίστανται απαραίτητα τα κοινά μέτρα.

4.4

Οι προκλήσεις στις οποίες αναφέρεται η Επιτροπή είναι σαφώς οι κυριότερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο τουρισμός κατά τις επόμενες δεκαετίες. Θα μπορούσε ίσως να επεκταθεί ο κατάλογός τους, αλλά η βασική πρόκληση της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας είναι αναμφισβήτητα αρκετά ευρεία για να συμπεριλάβει και άλλες σημαντικές προκλήσεις, όπως η βελτίωση της ποιότητας, η καταπολέμηση του εποχιακού χαρακτήρα και η αύξηση του επαγγελματισμού των εργαζομένων στον τομέα του τουρισμού. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, στα πλαίσια του ολοκληρωμένου προγράμματος δράσης για τη δια βίου μάθηση, να εξασφαλιστεί η επαγγελματική κατάρτιση των επαγγελματιών του τουριστικού τομέα και να αυξηθούν οι δεξιότητές τους. Με τη δράση αυτή θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα του τομέα και θα εξασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

4.5

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής, γίνεται συνεχώς έκκληση για συνεργασία/σύμπραξη, δεδομένου ότι, όπως αναφέρεται και στον τίτλο της, προτείνεται η ενίσχυσή της να αποτελέσει τη σπονδυλική στήλη και την ταυτότητα της ανανεωμένης τουριστικής πολιτικής. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπογραμμιστεί ο σχετικός ρόλος των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των οργανώσεων των εργοδοτών, που πρέπει να συμπεριληφθούν στις διαδικασίες εταιρικής σχέσης, και που καλούνται να συμμετάσχουν σε όλες τις συζητήσεις και φόρουμ και στην εφαρμογή γενικών μέτρων για τη βελτίωση του τομέα. Θα ήταν επίσης ενδιαφέρον να δημιουργηθεί μια τράπεζα δεδομένων ορθών πρακτικών τουριστικής δραστηριότητας, η οποία θα μπορούσε να χρησιμεύσει για την ανταλλαγή επιτυχών εμπειριών συνεργασίας όλων των ενδιαφερόμενων φορέων. Κατά τον ίδιο τρόπο, θα ήταν σκόπιμη η δημιουργία σταθερών δικτύων πόλεων και τουριστικών προορισμών, στο πλαίσιο της κοινής βούλησης για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Αξιολογείται θετικά η καθιέρωση του «βραβείου αριστείας τουριστικών προορισμών» και τονίζεται ότι η έννοια αυτή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει την ορθή αντιμετώπιση των εργασιακών και κοινωνικών σχέσεων και τη συμμετοχή των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των οργανώσεων εργοδοτών στην επιλογή του προς βράβευση προορισμού.

4.6

Η Επιτροπή αναλαμβάνει τη δέσμευση να εφαρμόσει τη νέα αυτή πολιτική μέσω της συνεργασίας, της προώθησης ειδικών δράσεων υποστήριξης και του συντονισμού των εμπλεκόμενων φορέων, αλλά θα ήταν ίσως αναγκαίο να αναπτυχθούν ευρύτερα οι συγκεκριμένες μορφές που θα πρέπει να λάβει η εφαρμογή καθεμιάς από τις τρεις αυτές μεθοδολογίες δράσης. Η Γενική Διεύθυνση Επιχειρήσεων έχει, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο σε ό,τι αφορά τα καθήκοντα συντονισμού όλων των ευρωπαϊκών πολιτικών που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό, αλλά στην Επιτροπή εναπόκειται να προσδιορίσει το όργανο το οποίο θα είναι αρμόδιο για τον εν λόγω συντονισμό. Επίσης, θεωρείται ότι η Επιτροπή θα πρέπει να έχει πιο ενεργό ρόλο στην ανάληψη πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Συγκεκριμένα, πρέπει να αναφερθεί ότι η ΕΟΚΕ έχει προτείνει επανειλημμένα τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Συμβουλευτικού Συμβουλίου Τουρισμού και την εξέταση των προϋποθέσεων για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Οργανισμού Τουρισμού.

4.7

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής γίνεται σαφέστατη αναφορά στο στόχο και την αναγκαιότητα αύξησης της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού τουριστικού τομέα. Ο αυξανόμενος παγκόσμιος ανταγωνισμός διαβρώνει την αποδοτικότητα των φορέων εκμετάλλευσης. Για το λόγο αυτό, και για να διατηρηθεί ο ηγετικός ρόλος της Ευρώπης στον παγκόσμιο τουριστικό τομέα, θα απαιτηθούν στο μέλλον σημαντικές προσπάθειες καινοτομίας, ποιότητας, υποστήριξης της δημιουργικότητας και αύξησης της παραγωγικότητας όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων και φορέων.

4.8

Θεωρείται ότι, στην ανακοίνωση της Επιτροπής, δεν τονίζεται ο ρόλος των Τεχνολογιών των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών (TIC) στο νέο τοπίο του τουρισμού, τόσο από την άποψη των χρηστών όσο και από την άποψη των επιχειρήσεων και φορέων του τομέα. Κατά τα επόμενα έτη, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης που αναπτύσσονται στον τουριστικό τομέα προκειμένου να βελτιωθεί η χρήση των τεχνολογιών αυτών.

4.9

Σε ό,τι αφορά το μέτρο της«Βελτίωσης της νομοθεσίας», η ΕΟΚΕ το αξιολογεί πολύ θετικά, αλλά πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η μείωση της νομοθεσίας δεν ισοδυναμεί πάντα και με βελτίωση της νομοθεσίας. Για την προσαρμογή των εργασιακών κανονιστικών ρυθμίσεων του τομέα, απαιτείται η διεξαγωγή συλλογικών διαπραγματεύσεων σε τομείς που θα καθορίσουν οι κοινωνικοί εταίροι.

4.10

Σημαντική κρίνεται η βούληση που εκδηλώνεται σε ό,τι αφορά την υιοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων και ειδικότερα για την καλύτερη χρήση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων, αλλά διαπιστώνεται ότι θα έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη συγκεκριμενοποίηση και να προτείνεται κάποιο πρόγραμμα που να αποσκοπεί ειδικά στην αντιμετώπιση των σημαντικών προκλήσεων του ευρωπαϊκού τουρισμού, οι οποίες εντοπίζονται πολύ ορθά στην ανακοίνωση. Εννοείται ότι πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι πόροι που προορίζονται για τον τουρισμό εκπληρώνουν τους στόχους τους με αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα.

4.11

Σημαντικός είναι, εξάλλου, ο ρόλος που προβλέπεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για την «Ευρωπαϊκή ατζέντα 21 για τον τουρισμό», στόχος της οποίας είναι να πλαισιωθούν οι στρατηγικές, τα προγράμματα και οι δράσεις για την ανάπτυξη της αειφορίας του τουρισμού. Αναμένεται ένα μεγάλο έγγραφο το οποίο αναμφισβήτητα θα διευκρινίσει πολύ διαφορετικά θέματα καθώς και τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ισορροπίες. Θεωρείται ότι το έγγραφο αυτό θα πρέπει να εξετάζει εμπεριστατωμένα το μεγάλο θέμα των ορίων της ανάπτυξης, του βιώσιμου ρυθμού ανάπτυξης των τουριστικών προορισμών και της προστασίας των παράκτιων ζωνών και άλλων ευαίσθητων φυσικών εκτάσεων, και να διατυπώνει βιώσιμες προτάσεις.

4.12

Σημαντικός είναι και ο ρόλος που προβλέπεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τις τουριστικές στατιστικές, αλλά ίσως θα έπρεπε να συνοδευτούν από μελέτες με σαφή στρατηγική και διερευνητική προσέγγιση οι οποίες να μπορούν να απεικονίζουν τάσεις, να συνάγουν συμπεράσματα και να προδιαγράφουν δράσεις για το μέλλον. Η δημιουργία ενός ή περισσότερων παρατηρητηρίων τουρισμού, διαρθρωμένων σε δίκτυο και ευρωπαϊκής κλίμακας, θα μπορούσε να έχει θετική συμβολή στην κάλυψη αυτής της ανάγκης που διαπιστώνεται στον τομέα. Θεωρούμε ότι επιβάλλεται οι τουριστικές στρατηγικές να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στις μεταβλητές που αφορούν την απασχόληση.

4.13

Η ανακοίνωση της Επιτροπής αναφέρεται με μεγάλη σαφήνεια στην ανάγκη βελτίωσης της προβολής, κατανόησης και αποδοχής του τουρισμού από την ευρωπαϊκή κοινωνία. Όπως επισημαίνεται και στη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για τη Δήλωση του Κατόβιτσε, καθώς και στη γνωμοδότηση με θέμα «Τουρισμός και πολιτισμός: δύο δυνάμεις στην υπηρεσία της ανάπτυξης», καθώς και σε άλλα έγγραφα της ΕΟΚΕ, αναγκαία είναι επίσης η ανάληψη ενημερωτικών εκστρατειών για την εκπαίδευση και κινητοποίηση του ενδιαφέροντος που να απευθύνονται σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό πληθυσμό και ιδιαίτερα στους νέους.

Βρυξέλλες, 14 Δεκεμβρίου 2006

Ο Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Δημήτρης ΔΗΜΗΤΡΙΆΔΗΣ