16.12.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 309/46

1.1

Σε σχέση με τους τομείς των μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά πλοία και των ενδομεταφορών, η ΕΟΚΕ επικροτεί την προτεινόμενη επέκταση των διαδικαστικών κανόνων ανταγωνισμού του κανονισμού 1/2003 (1) στους τομείς αυτούς. Εκτιμά τις συζητήσεις που διεξάγει η Επιτροπή με τον ναυτιλιακό κλάδο σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 81 και 82 στις μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά. Καθώς δεν υπάρχουν καταγγελίες και νομικά προηγούμενα στον τομέα αυτό, θα χρειαστούν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία και τις συμφωνίες του. Η ΕΟΚΕ επικροτεί, ως εκ τούτου, την πρωτοβουλία της Επιτροπής να ξεκινήσει μια μελέτη σχετικά με τα οικονομικά και τα νομικά χαρακτηριστικά του τομέα των μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά πλοία. Για λόγους ασφάλειας δικαίου, η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να εκδώσει (πριν από την κατάργηση της εξαίρεσης από τον κανονισμό 1/2003) κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την αυτοαξιολόγηση, από τον τομέα των μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά, της συμβατότητας των διάφορων μορφών συμφωνιών συνεργασίας του με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.

1.2

Όσον αφορά τον τομέα των τακτικών γραμμών θαλάσσιων μεταφορών, η ΕΟΚΕ σημειώνει την πρόταση της Επιτροπής να καταργηθεί η εξαίρεση της κατηγορίας των ναυτιλιακών διασκέψεων από τους κανόνες ανταγωνισμού της Συνθήκης ΕΚ λόγω του ότι δεν πληρούνται πλέον οι τέσσερις σωρευτικοί όροι του άρθρου 81 παράγραφος 3 της Συνθήκης ΕΚ. Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι η κατάργηση αυτή θα συντελέσει στη μείωση του κόστους των μεταφορών, με ταυτόχρονη διατήρηση της αξιοπιστίας των υπηρεσιών σε όλες τις εμπορικές γραμμές και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Η ΕΟΚΕ επιφυλάσσεται να λάβει θέση αφού διαπιστώσει εάν η προτεινόμενη κατάργηση έχει βιώσιμο αποτέλεσμα.

1.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να λάβει υπόψη της, σε σχέση με την κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων, εκτός από τους καθαρά ανταγωνιστικούς παράγοντες, και την πτυχή της ασφάλειας (απώλεια ποιοτικών θαλάσσιων μεταφορών ως αποτέλεσμα της εγκατάλειψης των νηολογίων της ΕΕ και της καταχώρησης των κοινοτικών πλοίων σε νηολόγια του εξωτερικού).

1.4

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να λάβει επίσης υπόψη της, σε σχέση με την κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων, εκτός από τους καθαρά ανταγωνιστικούς παράγοντες, και την πτυχή των ανθρώπινων πόρων (τον αντίκτυπο στην απασχόληση των ευρωπαίων ναυτικών).

1.5

Η ΕΟΚΕ σημειώνει την πρόθεση της Επιτροπής να εκδώσει κατάλληλες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τους κανόνες ανταγωνισμού στον ναυτιλιακό τομέα, ώστε να συμβάλει στην ομαλή μετάβασή του σε ένα πλήρως ανταγωνιστικό καθεστώς. Η Επιτροπή σκοπεύει να δημοσιεύσει αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές πριν από το τέλος του 2007. Πριν από αυτή τη δημοσίευση, ως ενδιάμεσο στάδιο της προετοιμασίας των κατευθυντήριων γραμμών, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει ένα «θεματικό έγγραφο» για τις τακτικές γραμμές θαλάσσιων μεταφορών τον Σεπτέμβριο του 2006. Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να καταρτίσει τις κατευθυντήριες γραμμές σε στενή συνεννόηση με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και να ενημερώσει σχετικά τα αρμόδια όργανα της ΕΕ.

1.6

Η πρόταση της Επιτροπής είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας επανεξέτασης, η οποία άρχισε το 2003 και στην οποία συμμετείχαν όλα τα αρμόδια όργανα της ΕΕ και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή ανέθεσε επίσης σε ανεξάρτητους συμβούλους τρεις μελέτες για την εξέταση των θεμάτων που προκύπτουν από την κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των διασκέψεων, τα πορίσματα των οποίων δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της ΓΔ Ανταγωνισμού.

1.7

Η ΕΟΚΕ σημείωσε επίσης το γεγονός ότι η πρόταση της Επιτροπής να καταργηθεί η εξαίρεση για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων βασίζεται μόνο στο άρθρο 83 της Συνθήκης ΕΚ (κανόνες ανταγωνισμού), ενώ η νομική βάση του κανονισμού 4056/86 ήταν το άρθρο 83 (κανόνες ανταγωνισμού) σε συνδυασμό με το άρθρο 80 παράγραφος 2 (πολιτική μεταφορών) της Συνθήκης ΕΚ. Η ΕΟΚΕ θα το εκτιμούσε εάν η Νομική Υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την πληροφορούσε αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θεωρεί τα μελήματα των μεταφορών συμπληρωματικά των μελημάτων του ανταγωνισμού και αν διατηρεί για τη διπλή νομική βάση την ίδια άποψη που είχε εκφράσει στην προηγούμενη γνωμοδότησή του (Δεκέμβριος 2005) (2).

1.8

Η ΕΟΚΕ, προβλέποντας πιθανές συγκρούσεις δικαίου στο μέλλον εξαιτίας των νόμων χωρών, καλεί την Επιτροπή να συμπεριλάβει στις κατευθυντήριες γραμμές μία διάταξη για την αντιμετώπιση αυτού του είδους των προβλημάτων. Μια τέτοια διάταξη περί διαβουλεύσεων θα ελαχιστοποιήσει τις τριβές και θα οδηγήσει σε αμοιβαία αποδεκτές λύσεις σε διεθνές επίπεδο.

1.9

Η ΕΟΚΕ σημειώνει πως η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η νομοθεσία περί ανταγωνισμού δεν εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες και ότι υπάρχουν αποκλίσεις. Η Επιτροπή αναγνωρίζει επίσης την αυξανόμενη σημασία της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των αρχών επιβολής της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό.

1.10

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή ακολουθεί διπλή πολιτική, αναπτύσσοντας ενισχυμένη διμερή συνεργασία με τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και εξετάζοντας τρόπους για την επέκταση της πολυμερούς συνεργασίας στον τομέα του ανταγωνισμού. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει, συνεπώς, την Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για να διασφαλίσει ότι αυτή η συνεργασία και ο διάλογος θα συμβάλουν στον εντοπισμό των προβλημάτων που ενδέχεται να προκύψουν από την κατάργηση του κανονισμού 4056/86 και στην επίλυση αυτών των προβλημάτων με εποικοδομητικό τρόπο και με σεβασμό των ιδιαιτεροτήτων της έννομης τάξης κάθε πλευράς. Η συνεκτική αντιμετώπιση των τακτικών γραμμών θαλάσσιων μεταφορών στις διάφορες χώρες έχει, πράγματι, ζωτική σημασία για το διεθνές εμπόριο.

1.11

Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να λάβει υπόψη της τα αποτελέσματα του διαλόγου και της συνεργασίας της με τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ κατά τη σύνταξη των κατευθυντήριων γραμμών για τον ανταγωνισμό στον ναυτιλιακό τομέα.

1.12

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι τα ακόλουθα στοιχεία μνημονεύονται στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης της Επιτροπής και φρονεί ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη σύνταξη των κατευθυντήριων γραμμών για τον ανταγωνισμό στον ναυτιλιακό τομέα:

1.13

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει επίσης υπόψη της, κατά την κατάργηση του κανονισμού 4056/86, τα συμφέροντα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Οι ΜΜΕ αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της ΕΕ και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της αναζωογονημένης στρατηγικής της Λισαβόνας. Οι αγορές θα πρέπει να παραμείνουν ανοιχτές στον υπάρχοντα και στον δυνητικό ανταγωνισμό, συμπεριλαμβανομένων των μικρών και μεσαίων ναυτιλιακών εταιρειών.

1.14

H EOKE θεωρεί ότι, παρόλο που η ενοποίηση μπορεί να έχει θετικές συνέπειες για τη βιομηχανία της ΕΕ (αύξηση της αποδοτικότητας, οικονομίες κλίμακας, μείωση του κόστους), χρειάζεται προσοχή ώστε η ενοποίηση — που ενδέχεται να ακολουθήσει την κατάργηση του κανονισμού 4056/86 — να μην καταλήξει στον περιορισμό των φορέων που δρουν στην αγορά, δηλ. στη μείωση του ανταγωνισμού.

1.15

Στο πλαίσιο του νέου καθεστώτος, η ΕΟΚΕ καλεί τα δύο ενδιαφερόμενα μέρη σε ευρωπαϊκό επίπεδο — τους φορτωτές και τους μεταφορείς — να ξεκινήσουν συζητήσεις για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος και σημασίας.

2.1.1

Οι θαλάσσιες μεταφορές διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας της ΕΕ, μεταφέροντας το 90 % του εξωτερικού εμπορίου και το 43 % του ενδοκοινοτικού. Οι θαλάσσιες μεταφορές αποτελούν διεθνή και παγκοσμιοποιημένη δραστηριότητα από την αρχαιότητα. Παρέχονται κατά βάση με δύο τύπους υπηρεσιών: τις τακτικές γραμμές και τα ελεύθερα φορτηγά πλοία, που μπορούν να παρομοιαστούν με τα λεωφορεία και τα ταξί της θάλασσας αντιστοίχως. Ο στόλος της ΕΕ αντιπροσωπεύει το 25 % του παγκόσμιου στόλου, του οποίου άλλωστε οι ευρωπαίοι εφοπλιστές ελέγχουν πάνω από το 40 %. Ένα άλλο 40 % του παγκόσμιου στόλου ανήκει σε χώρες της λεκάνης του Ειρηνικού. Η ναυτιλία της ΕΕ και οι πελάτες της (ναυλωτές/φορτωτές) λειτουργούν σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό περιβάλλον στην παγκόσμια και στην ευρωπαϊκή αγορά.

2.1.2

Ο κανονισμός 4056/86 προβλέπει λεπτομερείς κανόνες για την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού (άρθρα 81 και 82 της Συνθήκης) στις υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών από και προς τους λιμένες της Κοινότητας. Οι μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά πλοία, ωστόσο, εξαιρούνταν από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 4056/86. Αρχικά ο κανονισμός είχε δύο λειτουργίες. Αφενός, περιείχε διαδικαστικές διατάξεις για την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΚ στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών. Η λειτουργία αυτή κατέστη περιττή μετά την 1η Μαΐου 2004, όταν οι θαλάσσιες μεταφορές αποτέλεσαν αντικείμενο των γενικών διατάξεων του κανονισμού 1/2003. Ο κανονισμός 1/2003, ωστόσο, δεν εφαρμόζεται στις διεθνείς υπηρεσίες μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά πλοία και στις υπηρεσίες ενδομεταφορών. Αφετέρου, ο κανονισμός 4056/86 προέβλεπε ορισμένες ειδικές ουσιαστικές διατάξεις περί ανταγωνισμού στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών και ιδίως εξαίρεση για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων, η οποία επιτρέπει στις διασκέψεις αυτές να καθορίζουν υπό ορισμένες προϋποθέσεις τις τιμές και να ρυθμίζουν τη μεταφορική ικανότητα.

2.2.1

Η αγορά των τακτικών γραμμών θαλάσσιων μεταφορών έχει αλλάξει σημαντικά αφότου εκδόθηκε ο κανονισμός 4056/86. Η συνεχιζόμενη τάση προς τη χρησιμοποίηση εμπορευματοκιβωτίων για τις μεταφορές είχε ως συνέπεια να αυξηθεί ο αριθμός και το μέγεθος των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και να δοθεί έμφαση στα δίκτυα παγκόσμιων μεταφορών ως ανταπόκριση στις αλλαγές των συνθηκών του παγκόσμιου εμπορίου. Το γεγονός αυτό συνέβαλε στη δημοτικότητα των νέων επιχειρησιακών συμφωνιών, στη μείωση της σημασίας των ναυτιλιακών διασκέψεων και στη σημαντική αύξηση των αουτσάιντερς. Σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως στις ΗΠΑ, η θέσπιση του «Νόμου για τη μεταρρύθμιση της υπερωκεάνιας ναυτιλίας» (Ocean Shipping Reform ACT/OSRA) το 1999 άλλαξε τους κανόνες για τις διασκέψεις που εξυπηρετούν τις εγχώριες γραμμές, επιτρέποντας τις εμπιστευτικές συμβάσεις παροχής υπηρεσιών. Σήμερα, οι παγκόσμιοι θαλάσσιοι μεταφορείς τακτικών γραμμών αναπτύσσουν δραστηριότητα κυρίως στις γραμμές Ανατολής-Δύσης και Βορρά-Νότου, ενώ οι μικρομεσαίοι μεταφορείς αναπτύσσουν δραστηριότητα κυρίως στις γραμμές Βορρά-Νότου και στις ευρωπαϊκές θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων.

2.2.2

Ο κώδικας δεοντολογίας της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) αποσκοπούσε αρχικά στη ρύθμιση του συστήματος των ναυτιλιακών διασκέψεων για τις γραμμές εμπορευματικών μεταφορών ανάμεσα στις αναπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες χώρες (3). Δεκατρία κράτη μέλη της ΕΕ και η Νορβηγία έχουν επικυρώσει, εγκρίνει ή προσχωρήσει σε αυτόν τον κώδικα και η Μάλτα τον έχει υπογράψει, αλλά δεν τον έχει επικυρώσει (4). Ο κώδικας μνημονεύεται σε πολλές συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες, καθώς και στο κοινοτικό κεκτημένο (κανονισμοί 954/79, 4055/86, 4056/86, 4058/86). Παρότι είναι πρακτικά περιττός για τις τακτικές γραμμές μεταφορών ανοικτής θαλάσσης, από νομική άποψη ο κώδικας δεοντολογίας της UNCTAD εξακολουθεί να ισχύει.

2.2.3

Οι χρήστες των μεταφορών (φορτωτές και μεταφορικές εταιρείες) έχουν αμφισβητήσει επανειλημμένα το σύστημα των διασκέψεων, επειδή πιστεύουν ότι δεν παρέχει επαρκείς, αποτελεσματικές και αξιόπιστες υπηρεσίες για την ικανοποίηση των αναγκών τους. Ζητούν μάλιστα την κατάργηση των διασκέψεων. Το ESC (5), ειδικότερα, πιστεύει ότι η κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των διασκέψεων θα δώσει τη δυνατότητα να αναπτυχθούν καλύτερες εταιρικές σχέσεις πελάτη-μεταφορέα, επικεντρωμένες σε λύσεις εφοδιαστικής που ενισχύουν την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Οι εφοπλιστές, αντίθετα, είναι της γνώμης ότι οι ναυτιλιακές διασκέψεις έχουν συντελέσει στη σταθερότητα των υπηρεσιών και ότι το σύστημα των διασκέψεων τους έχει επιτρέψει — τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε περιφερειακό επίπεδο — να αντεπεξέλθουν στις (εποχιακές, γεωγραφικές ή κλιματικές) ανισορροπίες στις περισσότερες γραμμές. Εν τω μεταξύ, οι παγκόσμιοι μεταφορείς (μέλη της ELAA (6)) και το ESC έχουν ανοίξει διάλογο με την Επιτροπή, για να τη βοηθήσουν να αναπτύξει ένα εναλλακτικό σύστημα, το οποίο να είναι συμβατό με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.

2.2.4

Το 2003, η Επιτροπή άρχισε την επανεξέταση του κανονισμού 4056/86, για να καθορίσει εάν θα μπορούσαν να επιτευχθούν αξιόπιστες τακτικές υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών με λιγότερο περιοριστικά μέσα από ό,τι ο οριζόντιος καθορισμός των ναύλων και οι ρυθμίσεις της μεταφορικής ικανότητας. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή δημοσίευσε ένα έγγραφο διαβούλευσης το Μάρτιο του 2003 και διοργάνωσε δημόσια ακρόαση με τα ενδιαφερόμενα μέρη τον Δεκέμβριο του 2003. Επιπροσθέτως, εξέδωσε ένα έγγραφο συζήτησης τον Ιούνιο του 2004 και ένα Λευκό Βιβλίο τον Οκτώβριο του 2004, τα οποία ακολούθησαν εκτενείς διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (7) και η ΕΟΚΕ (8) εξέδωσαν τις γνωμοδοτήσεις τους για το Λευκό Βιβλίο την 1η Δεκεμβρίου 2005 και τη 16η Δεκεμβρίου 2004 αντιστοίχως και αμφότερα τα όργανα συμφωνούσαν ότι η επανεξέταση είναι προτιμότερη από την κατάργηση. Τον Δεκέμβριο του 2005, η Επιτροπή παρουσίασε τελικά πρόταση κανονισμού για την κατάργηση του κανονισμού 4056/86.

2.3.1

Παρότι το 80 % περίπου του συνόλου των θαλάσσιων μεταφορών ξηρών και υγρών φορτίων χύδην στον κόσμο μεταφέρεται με ελεύθερα φορτηγά πλοία, για τους περισσότερους ο ευρύς αυτός τομέας είναι terra incognita. Τα βασικά χαρακτηριστικά των μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά είναι: μια παγκοσμίως ανταγωνιστική αγορά, ένα σχεδόν τέλειο πρότυπο ανταγωνισμού, ευμετάβλητη και απρόβλεπτη ζήτηση, πολλές μικρές επιχειρήσεις, συνθήκες παγκόσμιου εμπορίου, εύκολη είσοδος και έξοδος, εξαιρετική οικονομική αποδοτικότητα και ανταπόκριση στις εξελισσόμενες ανάγκες των αγορών και των φορτωτών. Η αγορά των υπηρεσιών με ελεύθερα φορτηγά πλοία είναι εξαιρετικά κατακερματισμένη και γενικά λειτουργεί ικανοποιητικά για τους ναυλωτές και τους φορτωτές, χωρίς σημαντικά προβλήματα με τους κανόνες ανταγωνισμού σε διεθνές ή σε κοινοτικό επίπεδο. Η ανυπαρξία διαμαρτυριών για αυτόν τον τομέα αποτελεί μία ακόμη απόδειξη των εξαιρετικά ανταγωνιστικών και ικανοποιητικών χαρακτηριστικών του. Ενόψει των ανωτέρω, ο κανονισμός 4056/86 προβλέπει ότι οι υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά πλοία είναι δραστηριότητες στις οποίες δεν εφαρμόζεται. Τα άρθρα 81-82 της Συνθήκης ΕΚ εφαρμόζονται άμεσα σε αυτόν τον τομέα. Εξάλλου, οι διεθνείς μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά πλοία (και οι ενδομεταφορές) δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1/2003 (διαδικαστικοί κανόνες ανταγωνισμού).

2.4.1

Δεδομένων των αλλαγών που έχουν συντελεστεί στη διάρθρωση της αγοράς και της βιομηχανίας από το 1986 μέχρι σήμερα, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν πληρούνται πλέον οι τέσσερις σωρευτικοί όροι που προβλέπονται στο άρθρο 81 παράγραφος 3 της Συνθήκης ΕΚ για την εξαίρεση της κατηγορίας των ναυτιλιακών διασκέψεων. Γι' αυτό, η Επιτροπή προτείνει την κατάργηση του κανονισμού 4056/86 στο σύνολό του και ιδιαίτερα της εξαίρεσης της κατηγορίας των ναυτιλιακών διασκέψεων (άρθρα 3-8, 13 και 26). Ορισμένες διατάξεις που θεωρούνται περιττές καταργούνται επίσης σύμφωνα με τη γενική πολιτική της Επιτροπής για τη μείωση της κοινοτικής νομοθεσίας (άρθρα 2 και 9). Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι η κατάργηση αυτή θα συντελέσει στη μείωση του κόστους των μεταφορών, με ταυτόχρονη διατήρηση της αξιοπιστίας των υπηρεσιών σε όλες τις εμπορικές γραμμές και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

2.4.2

Πριν από την κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων, η Επιτροπή σκοπεύει να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον ανταγωνισμό στον ναυτιλιακό τομέα, ώστε να συμβάλει στην ομαλή μετάβασή του σε ένα πλήρως ανταγωνιστικό καθεστώς. Η Επιτροπή σκοπεύει να δημοσιεύσει αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές πριν από το τέλος του 2007. Πριν από αυτή τη δημοσίευση, ως ενδιάμεσο στάδιο της προετοιμασίας των κατευθυντήριων γραμμών, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει ένα «θεματικό έγγραφο» για τις τακτικές γραμμές θαλάσσιων μεταφορών τον Σεπτέμβριο του 2006.

2.4.3

Η πρόταση της Επιτροπής για την κατάργηση του κανονισμού 4056/86 περιέχει επίσης μια πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού 1/2003, ώστε να υπαχθούν οι ενδομεταφορές και οι μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά πλοία στο πεδίο εφαρμογής αυτού του κανονισμού.

3.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το εξεταζόμενο ζήτημα χρειάζεται μια ισορροπημένη προσέγγιση, στην οποία να λαμβάνονται υπόψη οι εξής παράμετροι: τα οφέλη του ανταγωνισμού για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, οι μεταβαλλόμενες συνθήκες του παγκόσμιου εμπορίου και οι επιπτώσεις τους στην παροχή υπηρεσιών μεταφορών, οι επιπτώσεις των διεθνών μεταφορών στους κυριότερους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ και στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι απόψεις των παγκόσμιων φορτωτών και μεταφορέων και οι απόψεις των μικρομεσαίων φορτωτών και μεταφορέων.

3.2.1

Ο τομέας των μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά πλοία λειτουργεί σε μια παγκόσμια αγορά υπό συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού. Το μοναδικό αυτό χαρακτηριστικό αυτού του τομέα, το οποίο αναγνωρίζεται τόσο από τους επαγγελματίες όσο και από τους ακαδημαϊκούς, αναγνωρίστηκε και από την ΕΕ στον κανονισμό 4056/86. Η ΕΟΚΕ κατανοεί την ανάγκη να υπαχθεί αυτός ο τομέας στους διαδικαστικούς κανόνες ανταγωνισμού του κανονισμού 1/2003 και, συνεπώς, επικροτεί την προτεινόμενη προσέγγιση. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρωτοβουλία της Επιτροπής να ξεκινήσει μια μελέτη σχετικά με τα οικονομικά και τα νομικά χαρακτηριστικά του τομέα των μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά πλοία. Για λόγους ασφάλειας δικαίου, η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να εκδώσει (πριν από την κατάργηση της εξαίρεσης από τον κανονισμό 1/2003) κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την αυτοαξιολόγηση, από τον τομέα των μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά, της συμβατότητας των διάφορων μορφών συμφωνιών συνεργασίας του με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ. Η ανυπαρξία καταγγελιών και νομικών προηγουμένων στον τομέα αυτό είναι απόδειξη ότι λειτουργεί υπό συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού. Για να παρασχεθούν νομικά κριτήρια και μέτρα σύγκρισης για την αυτοαξιολόγηση του τομέα όσον αφορά τη συμβατότητα με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ, θα χρειαστούν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία και τις συμφωνίες του. Η ΕΟΚΕ εκτιμά, επίσης, τις συζητήσεις που διεξάγει η Επιτροπή με τον ναυτιλιακό κλάδο σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 81 και 82 στις μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά.

3.2.2

Όσον αφορά τις θαλάσσιες ενδομεταφορές, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την προτεινόμενη αντιμετώπιση, δηλ. να υπαχθούν οι ενδομεταφορές στους διαδικαστικούς κανόνες του κανονισμού 1/2003. Η συντριπτική πλειοψηφία των συμφωνιών σε αυτόν τον τομέα δεν επηρεάζει το ενδοκοινοτικό εμπόριο, ούτε δημιουργεί περιορισμούς του ανταγωνισμού.

3.2.3

Ενόψει των προαναφερθέντων, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την προσέγγιση της Επιτροπής όσον αφορά τη μελλοντική αντιμετώπιση των τομέων των μεταφορών με ελεύθερα φορτηγά πλοία και των ενδομεταφορών.

3.3.1

Όσον αφορά τον τομέα των τακτικών γραμμών θαλάσσιων μεταφορών, η ΕΟΚΕ σημειώνει την πρόταση της Επιτροπής να καταργηθεί η εξαίρεση της κατηγορίας των ναυτιλιακών διασκέψεων από τους κανόνες ανταγωνισμού της Συνθήκης ΕΚ λόγω του ότι δεν πληρούνται πλέον οι τέσσερις σωρευτικοί όροι του άρθρου 81 παράγραφος 3 της Συνθήκης ΕΚ. Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι η κατάργηση αυτή θα συντελέσει στη μείωση του κόστους των μεταφορών, με ταυτόχρονη διατήρηση της αξιοπιστίας των υπηρεσιών σε όλες τις εμπορικές γραμμές και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Η ΕΟΚΕ επιφυλάσσεται να λάβει θέση αφού διαπιστώσει εάν η προτεινόμενη κατάργηση έχει βιώσιμο αποτέλεσμα.

3.3.2

Η ΕΟΚΕ σημειώνει την πρόθεση της Επιτροπής να εκδώσει κατάλληλες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τους κανόνες ανταγωνισμού στον ναυτιλιακό τομέα, ώστε να συμβάλει στην ομαλή μετάβασή του σε ένα πλήρως ανταγωνιστικό καθεστώς. Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να καταρτίσει τις κατευθυντήριες γραμμές σε στενή συνεννόηση με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και να ενημερώσει σχετικά τα αρμόδια όργανα της ΕΕ.

3.3.3

Η πρόταση της Επιτροπής είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας επανεξέτασης, η οποία άρχισε το 2003 και στην οποία συμμετείχαν όλα τα αρμόδια όργανα της ΕΕ και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή ανέθεσε επίσης σε ανεξάρτητους συμβούλους τρεις μελέτες για την εξέταση των θεμάτων που προκύπτουν από την κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των διασκέψεων, τα πορίσματα των οποίων δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της ΓΔ Ανταγωνισμού.

3.3.4

Η ΕΟΚΕ σημείωσε επίσης το γεγονός ότι η πρόταση της Επιτροπής να καταργηθεί η εξαίρεση για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων βασίζεται μόνο στο άρθρο 83 της Συνθήκης ΕΚ (κανόνες ανταγωνισμού), ενώ η νομική βάση του κανονισμού 4056/86 ήταν το άρθρο 83 (κανόνες ανταγωνισμού) σε συνδυασμό με το άρθρο 80 παράγραφος 2 (πολιτική μεταφορών) της Συνθήκης ΕΚ.

3.3.5

Η ΕΟΚΕ σημειώνει πως η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η νομοθεσία περί ανταγωνισμού δεν εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες του κόσμου και ότι υπάρχουν αποκλίσεις. Η Επιτροπή αναγνωρίζει επίσης την αυξανόμενη σημασία της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των αρχών επιβολής της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό.

3.3.6

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή ακολουθεί διπλή πολιτική, αναπτύσσοντας ενισχυμένη διμερή συνεργασία με τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και εξετάζοντας τρόπους για την επέκταση της πολυμερούς συνεργασίας στον τομέα του ανταγωνισμού. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει, συνεπώς, την Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για να διασφαλίσει ότι αυτή η συνεργασία και ο διάλογος θα συμβάλουν στον εντοπισμό των προβλημάτων που ενδέχεται να προκύψουν από την κατάργηση του κανονισμού 4056/86 και στην επίλυση αυτών των προβλημάτων με εποικοδομητικό τρόπο και με σεβασμό της έννομης τάξης και της δικαιοδοσίας της κάθε πλευράς. Η συνεκτική αντιμετώπιση των τακτικών γραμμών θαλάσσιων μεταφορών στις διάφορες χώρες έχει, πράγματι, ζωτική σημασία για το διεθνές εμπόριο.

3.3.7

Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να λάβει υπόψη της τα αποτελέσματα του διαλόγου και της συνεργασίας της με τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ κατά τη σύνταξη των κατευθυντήριων γραμμών για τον ανταγωνισμό στον ναυτιλιακό τομέα.

3.3.8

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι τα ακόλουθα στοιχεία μνημονεύονται στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης της Επιτροπής και φρονεί ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη σύνταξη των κατευθυντήριων γραμμών για τον ανταγωνισμό στον ναυτιλιακό τομέα:

3.3.9

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να λάβει επίσης υπόψη της, σε σχέση με την κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων, εκτός από τους καθαρά ανταγωνιστικούς παράγοντες, και το ανθρώπινο στοιχείο (τον αντίκτυπο στην απασχόληση των ευρωπαίων ναυτικών). Ζητεί δε από την Επιτροπή να αξιολογήσει την έκταση αυτού του αντικτύπου, ιδίως μέσω διαβουλεύσεων με την Κλαδική Επιτροπή Κοινωνικού Διαλόγου του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών.

3.3.10

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να λάβει υπόψη της, σε σχέση με την κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων, εκτός από τους καθαρά ανταγωνιστικούς παράγοντες, και την πτυχή της ασφάλειας (απώλεια ποιοτικών θαλάσσιων μεταφορών ως αποτέλεσμα της εγκατάλειψης των νηολογίων της ΕΕ και της καταχώρησης των κοινοτικών πλοίων σε νηολόγια του εξωτερικού).

3.3.11

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει επίσης υπόψη της, κατά την κατάργηση του κανονισμού 4056/86, τα συμφέροντα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Οι ΜΜΕ «αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της ΕΕ» και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της αναζωογονημένης στρατηγικής της Λισαβόνας. Οι αγορές θα πρέπει να παραμείνουν ανοιχτές στον υπάρχοντα και στον δυνητικό ανταγωνισμό, συμπεριλαμβανομένων των μικρών και μεσαίων ναυτιλιακών εταιρειών και φορτωτών.

3.3.12

H EOKE θεωρεί ότι, παρόλο που η ενοποίηση μπορεί να έχει θετικές συνέπειες για τη βιομηχανία της ΕΕ (αύξηση της αποδοτικότητας, οικονομίες κλίμακας, μείωση του κόστους), χρειάζεται προσοχή ώστε η ενοποίηση — που ενδέχεται να ακολουθήσει την κατάργηση του κανονισμού 4056/86 — να μην καταλήξει στον περιορισμό των φορέων που δρουν στην αγορά, δηλ. στη μείωση του ανταγωνισμού.

3.3.13

Στο πλαίσιο του νέου καθεστώτος, η ΕΟΚΕ καλεί τα δύο ενδιαφερόμενα μέρη σε ευρωπαϊκό επίπεδο — τους φορτωτές και τους μεταφορείς — να ξεκινήσουν συζητήσεις για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος και σημασίας.

4.1.1

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι ο κανονισμός 4056/86 είχε διπλή νομική βάση (το άρθρο 80 παράγραφος 2 και τα άρθρα 81-82 και 83, που αφορούν την πολιτική μεταφορών και τον ανταγωνισμό αντιστοίχως), ενώ η παρούσα πρόταση διατηρεί μόνο μία (τα άρθρα 81-82). Η ΕΟΚΕ σημειώνει επίσης ότι η Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου είναι υπέρ της μονής νομικής βάσης. Θα το εκτιμούσε εάν η Νομική Υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την πληροφορούσε αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θεωρεί τα μελήματα των μεταφορών συμπληρωματικά των μελημάτων του ανταγωνισμού και αν διατηρεί για τη διπλή νομική βάση την ίδια άποψη που είχε εκφράσει στην προηγούμενη γνωμοδότησή του (Δεκέμβριος 2005).

4.2.1

Η Επιτροπή προτείνει να καταργηθεί το άρθρο 9 του κανονισμού 4056/86, επειδή δεν πιστεύει ότι η κατάργηση της εξαίρεσης για την κατηγορία των ναυτιλιακών διασκέψεων θα δημιουργούσε πιθανό κίνδυνο σύγκρουσης των διεθνών νόμων. Η συλλογιστική της Επιτροπής είναι ότι τέτοια σύγκρουση νόμων θα προέκυπτε μόνο σε περίπτωση που μια αρχή απαιτεί κάτι που μια άλλη αρχή απαγορεύει. Η Επιτροπή δεν γνωρίζει καμία αρχή που να επιβάλλει τέτοια υποχρέωση στις ναυτιλιακές εταιρείες τακτικών γραμμών.

4.2.2

Η ΕΟΚΕ, προβλέποντας πιθανές συγκρούσεις δικαίου στο μέλλον εξαιτίας των νόμων χωρών, καλεί την Επιτροπή να συμπεριλάβει στις κατευθυντήριες γραμμές μία διάταξη για την αντιμετώπιση αυτού του είδους των προβλημάτων. Μια τέτοια διάταξη περί διαβουλεύσεων θα ελαχιστοποιήσει τις τριβές και θα οδηγήσει σε αμοιβαία αποδεκτές λύσεις στο διεθνές επίπεδο.