25.11.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 294/38

1.1

Ευρείες διαβουλεύσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, των εθνικών αρχών, της χημικής και μη χημικής βιομηχανίας, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και πολλών ΜΚΟ ακολούθησαν τη δημοσίευση της πρότασης κανονισμού για την καταχώριση, την αξιολόγηση και την αδειοδότηση των χημικών προϊόντων και για τους περιορισμούς που επιβάλλονται σε αυτά (REACH), για τη σύσταση ενός Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων (1).

1.2

Παρατηρήσεις της προηγούμενης γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ (2) αποτέλεσαν αντικείμενο ενδιαφέρουσας ανταλλαγής απόψεων κατά την συζήτηση αυτή, μεταξύ των οποίων τρεις απαιτήσεις:

1.3

Δύο μελέτες που έγιναν στο πλαίσιο του μνημονίου προθέσεων μεταξύ της Επιτροπής και της UNICE/CEFIC οδήγησαν σε μια καλύτερη κατανόηση των προβλημάτων που παρουσιάζουν ειδικοί βιομηχανικοί τομείς. Αυτές οι μεταγενέστερες μελέτες αντικτύπου απέδειξαν ότι ορισμένοι φόβοι που είχαν εκφραστεί αρχικώς ήταν υπερβολικοί παραμένουν ωστόσο ανησυχίες και γι' αυτό πρέπει να καταβληθεί μεγαλύτερη προσπάθεια προκειμένου το σύστημα να καταστεί πιο αποτελεσματικό και συνεκτικό.

1.3.1

Μεταξύ των σημαντικότερων πορισμάτων της μελέτης που καταρτίστηκε από τη Συμβουλευτική Εταιρεία KPMG εν είδει Business Impact Case Study  (3) επισημαίνονται τα εξής:

1.3.2

Η μελέτη για τα νέα κράτη μέλη (4) καταδεικνύει ότι υφίσταται ακόμη περιορισμένη γνώση όσον αφορά το σύστημα REACH και επισημαίνει ορισμένα κρίσιμα σημεία όπως:

1.4

Με τα πορίσματα των μελετών αυτών και τη σχετική συζήτηση που διεξάγεται ήρθαν στο φως ορισμένες πτυχές που οι εμπλεκόμενοι οικονομικοί φορείς τις θεωρούν ιδιαίτερα κρίσιμες, και στις οποίες η ΕΟΚΕ προτίθεται να συμβάλει περαιτέρω, σε στενό συντονισμό με τις εργασίες που εκτελούν το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

2.1

Η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού υπερβαίνει τον υφιστάμενο τεχνητό διαχωρισμό μεταξύ «υπαρχουσών ουσιών», δηλαδή όλων των χημικών ουσιών που δηλώθηκαν ότι διατίθενται στην αγορά τον Σεπτέμβριο του 1981 και «νέων ουσιών», δηλαδή εκείνων που διατέθηκαν στην αγορά μετά την ημερομηνία αυτή. Ορίζει την υποχρέωση καταχώρισης των ουσιών υπό καθαρή μορφή ή σε παρασκευάσματα (άρθρο 5) για κάθε ουσία που παρασκευάζεται ή εισάγεται σε ποσότητες ίσες ή άνω του ενός τόνου κατ' έτος (άρθρο 5.1 παράγραφος ΙΙ). Επιβεβαιώνεται η αρχή ότι μόνον οι ουσίες που έχουν καταχωριστεί μπορούν να παρασκευαστούν ή να εισαχθούν στην Κοινότητα (άρθρο 19.1).

2.2

Ορίζεται ένα «μεταβατικό καθεστώς» για τις ουσίες που τώρα παρασκευάζονται ή διατίθενται στην εσωτερική αγορά (υπολογίζονται σε περίπου 30 000), δηλαδή μία σταδιακή εισαγωγή του συστήματος καταχώρισης ανάλογα με τις ποσότητες που παράγει ή εισάγει μία μεμονωμένη επιχείρηση (άρθρο 21). Το μεταβατικό καθεστώς προβλέπει μία περίοδο τριών ετών για την καταχώριση μεγαλύτερων ποσοτήτων (άνω των 1000 τόνων/ έτος) και για τις ουσίες που έχουν σήμερα ταξινομηθεί ως ΚΜΤ (5), κατηγορίας 1 και 2, περίοδο έξι ετών για τις ποσότητες ίσες ή άνω των 100 τόνων/ έτος, και 11 ετών για τις ποσότητες ίσες ή άνω του 1τόνου/έτος.

2.3

Η προσέγγιση αυτή για τις ποσότητες αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης με διάφορα επιχειρήματα, και πριν απ' όλα με το επιχείρημα να μην επιτρέπεται η διανομή κατά την περίοδο της καταχώρισης ανάλογα με τους πραγματικούς κινδύνους που συνδέονται με κάθε ουσία. Περισσότερο δικαιολογημένη θα ήταν η προτεραιότητα με βάση τον βαθμό κινδύνου σε επιστημονικό και οικονομικό επίπεδο, αλλά προκειμένου να προσδιοριστούν οι ουσίες προτεραιότητας θα έπρεπε να εφαρμοστεί μία διαδικασία αλληλεπίδρασης για τον ορισμό του εγγενούς κινδύνου (hazard) και των κινδύνων έκθεσης (exposure) ώστε να επιτευχθεί η αξιολόγηση (assessment) και η επακόλουθη διαχείριση του κινδύνου (risk management).

2.4

Η ΕΟΚΕ εκτιμά συνεπώς ότι το κριτήριο προτεραιότητας που βασίζεται στον όγκο, αν και άστοχο όπως έχει αναφερθεί στην προηγούμενη γνωμοδότηση (6), είναι ωστόσο το πλέον ενδεδειγμένο για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων και της αντικατάστασης του υφιστάμενου συστήματος, που παγκοσμίως θεωρείται αναποτελεσματικό. Στο προτεινόμενο σύστημα λαμβάνονται πράγματι υπόψη και οι ουσίες που προκαλούν σοβαρές ανησυχίες όπως οι ουσίες που έχουν ταξινομηθεί ως ΚΜΤ, 1ης και 2ης κατηγορίας. Η προσέγγιση της Επιτροπής που βασίζεται στις ποσότητες (κατά προσέγγιση δείκτης της πιθανής έκθεσης) χωρίς να παραβλέπεται η εγγενής επικινδυνότητα, μοιάζει να είναι απλούστερη κατά την εφαρμογή, διαφανής και πιο ενδεδειγμένη να εξασφαλίσει ικανοποιητικό βαθμό νομικής βεβαιότητας για τους φορείς.

3.1

Η δομή του προτεινόμενου κανονισμού είναι, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, πολύπλοκη και δυσνόητη και ως ένα βαθμό αποτελεί την πηγή των δισταγμών αν όχι των φόβων πολλών επιχειρηματιών, ιδιαίτερα των βιομηχανικών τομέων που δεν παράγουν χημικές ουσίες με την αυστηρή έννοια του όρου, καθώς και των εισαγωγέων, των ΜΜΕ και των μεταγενέστερων χρηστών που συχνά στερούνται των απαραίτητων γνώσεων και τεχνικών δομών για να περιγράψουν, στις περιπτώσεις που τους ζητείται, τις ιδιαίτερες χρήσεις και τη διαχείριση των συναφών κινδύνων. Το εύρος των τεχνικών παραρτημάτων, αποτελεί επίσης ένα εμπόδιο για την πλήρη κατανόηση και εφαρμογή του συστήματος REACH.

3.2

Η ΕΟΚΕ εύχεται συνεπώς να μπορέσει η Επιτροπή, στη βάση των γνωμοδοτήσεων και των τροπολογιών που κατατέθηκαν κατά την πρώτη ανάγνωση, να καταβάλει περαιτέρω προσπάθεια για τη βελτίωση της ανάγνωσης του κανονισμού αξιοποιώντας τη δυνατότητα αναδιάρθρωσης του κειμένου, μέσω της αντιμετάθεσης κεφαλαίων και άρθρων σε διαφορετικές θέσεις· κατά πρώτον πρέπει να καταστούν άμεσα σαφή, με σαφέστερους ορισμούς το πεδίο εφαρμογής και εξαιρέσεις κατηγοριών, οι προθεσμίες καταχώρισης και οι απαιτούμενες υποχρεώσεις που διαφοροποιούνται ανάλογα με τη ποσότητα των τόνων.

3.3

Αφού αποσαφηνιστούν οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται στους παραγωγούς/ εισαγωγείς, ανάλογα με τις διαστάσεις της παραγωγής τους και των χαρακτηριστικών της παραγωγικής διαδικασίας, θα προκύψουν περισσότερο κατανοητές πτυχές, πιο πολύπλοκα ζητήματα όπως οι μηχανισμοί κοινοχρησίας δεδομένων, οι ευθύνες και οι όροι ενημέρωσης μέσω της αλυσίδας εφοδιασμού, οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες των μεταγενέστερων χρηστών.

3.4

Η ΕΟΚΕ προτείνει επίσης τα παραρτήματα που εκ φύσεως δεν εντάσσονται στους κανόνες του νόμου, όπως για παράδειγμα το παράρτημα X, να αναφέρονται ρητά και να αποτελούν κατά συνέπεια ένα λειτουργικό σημείο αναφοράς, αλλά να υπόκεινται σε από κοινού επεξεργασίας των αρχών και των εμπλεκόμενων φορέων των κλάδων, σύμφωνα με το πρότυπο των BAT και BREF (7) που προβλέπονται από την οδηγία IPPC (ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης). Όσο περισσότερο απλοποιείται και καθίσταται κατανοητός αυτό ο επιβλητικός όγκος των τεχνικών πληροφοριών, τόσο καλύτερα θα πραγματοποιείται η σωστή αξιολόγηση του έργου και των δαπανών εκτέλεσης από την πλευρά των επιχειρήσεων. Η διάκριση αυτή θα καταστήσει εξάλλου δυνατή την προσαρμογή στην ταχύτερη τεχνική και επιστημονική ανάπτυξη χωρίς υπερβολικές διαδικαστικές δεσμεύσεις.

3.5

Η ΕΟΚΕ εκτιμά την προσπάθεια που καταβάλλει η Επιτροπή για την επεξεργασία των λειτουργικών κατευθυντήριων γραμμών στο πλαίσιο των αποκαλούμενων RIP, REACH Implementation Projects (εφαρμογή των σχεδίων REACH): θεωρεί τα μέσα αυτά ουσιαστικά για την εφαρμογή της πρότασης, εφόσον επιτρέπουν στους φορείς και στις αρμόδιες αρχές να μάθουν την εφαρμογή και να κατανοήσουν σε βάθος τους μηχανισμούς λειτουργίας του συστήματος.

3.6

Η ΕΟΚΕ εύχεται να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για συμμετοχή των βιομηχανικών ενώσεων, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των επαγγελματικών κλάδων ώστε να εδραιωθεί ή έγκυρη συνεργασία των αρχών, των επιχειρήσεων και των επαγγελματικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων για την αποτελεσματική εφαρμογή του συστήματος. Στην ίδια βάση να αναπτυχθούν φορείς στήριξης όπως τα εθνικά Γραφεία Βοήθειας (Help Desk) που μελετάει να συγκροτήσει η Επιτροπή.

4.1

Το άρθρο 26 προβλέπει την υποχρέωση της προκαταχώρισης: κάθε πιθανός φορέας που δηλώνει μία ουσία που υπόκειται στο σύστημα καταχώρισης REACH οφείλει να διαβιβάζει στον Οργανισμό τη δέσμη των προβλεπόμενων πληροφοριών το αργότερο 18 μήνες πριν την λήξη της προθεσμίας των 3 ετών που προβλέπεται για ποσότητες μεγαλύτερες των 1 000 τόνων, των 6 ετών για ποσότητες μεγαλύτερες του 1 τόνου. Οι παραγωγοί/ εισαγωγείς ποσοτήτων μικρότερων του 1 τόνου ή οι μεταγενέστεροι χρήστες μπορούν να συμβάλουν εθελοντικά στην κοινοχρησία δεδομένων.

4.2

Η δέσμη των πληροφοριών που προβλέπεται στο άρθρο 26.1 αποτελεί την κατάλληλη βάση για την προώθηση της κοινοχρησίας των πληροφοριών σχετικά με τις επιμέρους ουσίες και κατά συνέπεια σύναψης πιθανών συμφωνιών για την από κοινού παρουσίαση των δεδομένων και των δοκιμών που πρέπει να πραγματοποιηθούν (με επακόλουθο τη μείωση των δαπανών). Η ΕΟΚΕ θεωρεί όμως ότι δεν αρκεί για την αξιολόγηση του πιθανού κινδύνου μιας ουσίας και κατά συνέπεια δεν επιτρέπει τον καθορισμό νέων κριτηρίων προτεραιότητας με στόχο την καταχώριση. Εάν θέλουμε να ακολουθήσουμε και αυτό το αποτέλεσμα, θα χρειαστεί να ζητήσουμε πιο πολύπλοκη δέσμη δεδομένων, πράγμα το οποίο συνεπάγεται μεγαλύτερες προθεσμίες αλλά και κόστος και γραφειοκρατικές δαπάνες που κινδυνεύουν να είναι υπερβολικές για τους μικρούς παραγωγούς και εισαγωγείς αλλά και για τον ίδιο τον Οργανισμό που θα πρέπει να τις διαχειριστεί.

4.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι στο πλαίσιο των διαφόρων προτάσεων που συζητούνται, πρέπει να προτιμηθούν εκείνες που διαφυλάσσουν τους βασικούς στόχους και τις προθεσμίες που προβλέπονται σήμερα (έτσι ώστε να αποφευχθούν οι αβεβαιότητες και οι αμηχανίες του εμπλεκόμενου) και οι οποίες μπορούν να καταστήσουν λιγότερο δαπανηρό τον αντίκτυπο στους πιο ευπαθείς επιχειρηματίες επί τη βάσει των case studies που έχουν γίνει.

1.

οι ουσίες που εντάσσονται στο προτεινόμενο σύστημα·

2.

το πεδίο εφαρμογής, καθιστώντας σαφή τα κριτήρια και τις κατηγορίες απαλλαγής που προβλέπονται (και αναφέρονται σε διάφορα άρθρα του κανονισμού)·

3.

οι υποχρεώσεις ροής των πληροφοριών μεταξύ των παραγωγών, των εισαγωγέων και των χρηστών (βιομηχανικών και επαγγελματικών) της ίδιας ουσίας·

4.

οι μηχανισμοί, τα κίνητρα και οι επιβραβεύσεις για συμπράξεις με στόχο την καταχώριση μιας ουσίας.

5.1

Ορισμός της ουσίας. Σύμφωνα με τις case studies, αποδεικνύεται ότι υφίσταται μεγάλη αβεβαιότητα όσον αφορά τις ουσίες (ειδικά τις ανόργανες) που υπεισέρχονται στο σύστημα REACH.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την επεξεργασία ενός ειδικού προγράμματος εφαρμογής REACH που θα διευκρινίζει σε αρχές και επιχειρήσεις ποιες ουσίες περιλαμβάνονται πραγματικά στο σύστημα REACH.

5.2

Πεδίο εφαρμογής. Κρίνεται σκόπιμος ο καθορισμός προς χρήση των φορέων ενός ακριβέστερου συνοπτικού πίνακα των απαλλασσόμενων κατηγοριών, ειδικότερα εκείνων που διέπονται από άλλους ισχύοντες κοινοτικούς κανόνες, στο βαθμό που είναι κατάλληλοι να εξασφαλίσουν την επίτευξη των στόχων για την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος που τίθενται στο προοίμιο του συστήματος REACH. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι είναι απαραίτητο να αποφευχθούν οι επικαλύψεις και οι συνακόλουθες επαναλήψεις δεσμεύσεων και ζητεί να παρασχεθούν σαφείς αποδείξεις για να διαλυθεί κάθε αμφιβολία.

5.3

Ροή των πληροφοριών. Το σύστημα REACH μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά μόνον εάν υπάρχει η κατάλληλη ροή πληροφοριών μεταξύ των προηγούμενων και επόμενων φορέων. Χωρίς αυτή την οριζόντια και κάθετη ροή των πληροφοριών, ακόμη και μεταξύ διαφόρων μεταποιητικών τομέων, καθίσταται αδύνατο να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα διαχείρισης του κινδύνου και προστασίας των εργαζομένων, των καταναλωτών και του περιβάλλοντος. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την προσέγγιση σύμφωνα με την οποία ο παραγωγός/ εισαγωγέας πρέπει να διενεργεί αξιολόγηση των σεναρίων έκθεσης και των κινδύνων σχετικά με τις «χρήσεις που έχουν προσδιοριστεί», εφόσον ζητηθούν, ενεργώντας με καλή πίστη και με την «επιμέλεια ενός καλού οικογενειάρχη», έννοιες σαφείς και εδραιωμένες σύμφωνα με το δίκαιο και με τη νομολογία.

5.3.1

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι είναι σκόπιμο τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από τον Οργανισμό για τις ουσίες που έχουν καταχωρηθεί, και στη συνέχεια για όσες έχουν αξιολογηθεί, αφού αφαιρεθεί κάθε εμπιστευτική ή σημαντική εμπορική πληροφορία, να διατίθενται γενικά στους οικονομικούς φορείς (σήμερα προβλέπεται να κοινοποιούνται μόνον στους παραγωγούς, εισαγωγείς και χρήστες μιας συγκεκριμένης ουσίας και μόνον γι αυτήν) των εκπροσώπων των εργαζομένων και των επαγγελματικών κατηγοριών που μπορεί να είναι χρήσιμα στην άσκηση των καθηκόντων τους (ιατρικές υπηρεσίες, υπηρεσίες ασφάλειας, προστασίας κλπ).

5.4

Κοινοχρησία δεδομένων. Στην πρόταση προβλέπεται ότι, για τις ουσίες που υπάγονται στο μεταβατικό καθεστώς, η συμμετοχή σε ένα Φόρουμ για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ όλων των κατασκευαστών και των εισαγωγέων μιας συγκεκριμένης ουσίας θα καταφεύγουν στην προκαταχώριση. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη αυτή και τον συνακόλουθο στόχο μείωσης στο ελάχιστο των επαναλήψεων των δοκιμών, καθώς και των δοκιμών που δεν γίνονται στα ζώα.

5.5

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι πρέπει να αποφευχθούν επικαλύψεις των δοκιμών, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τις δοκιμές στα ζώα. Κρίνονται σκόπιμες δράσεις με στόχο την ανάπτυξη προτύπων αξιολόγησης και ανίχνευσης (screenig) τύπου QSAR (Quantitative Structure — Activity Relationship), δοκιμών και μεθόδων εκτός εκείνων που χρησιμοποιούνται για τα ζώα, και η μελέτη διαδικασιών που να καθιστούν ταχύτερη την έγκρισή τους και, ει δυνατόν, τη χρήση τους πριν από την επίσημη οριστικά έγκριση από τους αρμόδιους οργανισμούς.

5.6

Αποδοτικότητα κόστους. Ο στόχος της μείωσης του κόστους που επιβαρύνει τις επιχειρήσεις είναι σκόπιμο να ληφθεί σοβαρά υπόψη κατά την εφαρμογή του συστήματος, προκειμένου να ενταχθεί κατά τρόπον συνεκτικό στη στρατηγική της Λισσαβώνας και της βιώσιμης ανάπτυξης, που ανέκαθεν υποστήριζε η ΕΟΚΕ. Η επίτευξη του στόχου της ανταγωνιστικότητας παράλληλα με τους στόχους της υγείας και του περιβάλλοντος είναι η θεμελιώδης πρόκληση του συστήματος REACH. Πρέπει κυρίως να αποφευχθεί κατά την κατανομή των δαπανών καταχώρισης η υπερβολική επιβάρυνση ορισμένων ειδικών κλάδων της αλυσίδας εφοδιασμού ή ορισμένων βιομηχανικών τομέων που είναι διαρθρωτικά αδύναμοι ή αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα έντονο ανταγωνισμό.

5.7

Επειδή σύμφωνα με τους υπολογισμούς, το 60 % των άμεσων δαπανών καταχώρισης έχει σχέση με τις απαιτούμενες δοκιμές, η ΕΟΚΕ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικούς τους μηχανισμούς που μπορούν να προωθήσουν τις συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων ώστε να πραγματοποιείται από κοινού η κοινοχρησία των αποτελεσμάτων και η εκτέλεση των δοκιμών και στα προηγούμενα σημεία έχει προβεί σε συγκεκριμένες προτάσεις για το θέμα αυτό. Εξίσου σημαντικό είναι ένα ισότιμο και εναρμονισμένο πλαίσιο συμμετοχής στις δαπάνες εκείνου που καρπούται δεδομένων που έχουν συλλεχθεί προηγουμένως ή από κοινού.

5.8

Η ΕΟΚΕ προτείνει ωστόσο να τροποποιηθούν ορισμένες ενδείξεις για τις δαπάνες που δεν κρίνονται επαρκείς ή ίσες, ιδιαίτερα δε:

6.1

Μεταξύ των υπό εξέταση προτάσεων, μια κάποια συνέχεια δόθηκε στο αποκαλούμενο σύστημα OSOR (μία ουσία, μία καταχώρηση) που προτάθηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ουγγαρία και το οποίο συζητήθηκε ευρέως στους κόλπους του Συμβουλίου. Η αρχή είναι αποδεκτή, εφόσον το σύστημα αυτό θα συμβάλει στη δραστική μείωση των δοκιμών και την αποφυγή πολλών επαναλήψεων μελετών, παραμένουν όμως αμφιβολίες όσον αφορά τη δυνατότητα συγκεκριμένης εφαρμογής.

6.1.1

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει στο σχέδιο αυτό ορισμένα κενά και/ ή προβλήματα που έχουν παραμείνει ανεπίλυτα όσον αφορά τις εξής πτυχές:

6.1.2

Επιπλέον, το σύστημα OSOR δεν προβλέπει, ούτε παρέχει βεβαιότητες όσον αφορά τη δυνατότητα αποδοχής του προσδιορισμού έκθεσης, χαρακτηρισμού και διαχείρισης των κινδύνων, εφόσον απαιτείται, διότι είναι προβληματικός αν όχι αδύνατος ο συντονισμός πολλαπλών φορέων με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Έτσι, δίδεται η δυνατότητα εν μέρει χωριστών καταχωρήσεων, σε αντίθεση με την βασική αρχή που διέπει το σύστημα OSOR.

6.2

Η πρόσφατη πρόταση της Μάλτας και της Σλοβενίας σχετικά με τις ουσίες ποσοτήτων μεταξύ ενός και δέκα τόνων, αποβλέπει στην επίτευξη των στόχων της απλούστευσης και της μείωσης των δαπανών και είναι χρήσιμη για τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε αυτές τις ποσότητες και συχνά για τις ΜΜΕ. Η πρόταση αυτή δεν τροποποιεί ουσιαστικές πτυχές της πρότασης κανονισμού, όπως οι ενδιάμεσες ποσότητες και οι προθεσμίες, υποβάλλει όμως προτάσεις για τις λεπτομέρειες λειτουργίας που φαίνονται να είναι απλές και ευέλικτες.

6.2.1

Τα βασικά περιεχόμενα της πρότασης είναι τα εξής:

6.2.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί θετικό το γεγονός ότι δεν προβλέπονται προθεσμίες που βασίζονται στις διάφορες ποσότητες της τρέχουσας πρότασης και ότι δεν απαιτείται η ενσωμάτωση των διαθέσιμων πληροφοριών και/ ή των πληροφοριών εκείνων που σχετίζονται με τις δοκιμές οι οποίες προβλέπονται στο παράρτημα 5 εκτός και εάν σύμφωνα με την επιλογή του Οργανισμού θεωρείται σκόπιμο. Ας σημειωθεί πράγματι ότι η επαλήθευση των κριτηρίων θέσης προτεραιότητα προηγείται ελέγχου και έτσι ο Οργανισμός μπορεί να ζητήσει περισσότερες πληροφορίες και δοκιμές για ειδικές περιπτώσεις ή εφόσον υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά τους κινδύνους μιας ουσίας, ή για να αρχίσει μία σειρά αξιολογήσεων.

6.3

Η σουηδική πρόταση όσον αφορά τις ουσίες που περιλαμβάνονται στα προϊόντα χρήζει ιδιαίτερης προσοχής έστω και μόνο για τη γενικευμένη ανησυχία ως προς την πρακτική εφαρμογή του άρθρου 6. Η πρόταση αυτή τονίζει μία σειρά σημαντικών πτυχών όπως:

6.3.1

Για να διασφαλιστεί μία προσέγγιση που θα επιτρέπει την επίτευξη των στόχων προστασίας της υγείας και του περιβάλλοντος, χωρίς να αυξάνονται υπερβολικά οι διοικητικές γραφειοκρατικές επιβαρύνσεις και δαπάνες, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με ορισμένα από τα προτεινόμενα μέτρα και συγκεκριμένα:

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επίσης και την πρόταση περί προκαταβολικής εφαρμογής του άρθρου 6 εφόσον εξασφαλισθεί μία σειρά φάσεων και εκούσιων συμφωνιών που αποδεικνύουν την εφαρμογή στην πράξη, όπως προτείνεται από τους παράγοντες του τομέα.

6.4

H EOKE διαβεβαιώνει τέλος ότι είναι αναγκαία η ενδυνάμωση του ρόλου του Οργανισμού, όπως τονίστηκε ήδη στην προηγούμενη γνωμοδότηση (8), και συνεπώς συμφωνεί με τη σχετική γαλλική πρόταση (Shape the Agency for Evaluation — SAFE) (διαμόρφωση του Οργανισμού αξιολόγησης) ειδικότερα όσον αφορά την αρμοδιότητα που ανατίθεται στον Οργανισμό σχετικά με τα τρία είδη αξιολόγησης (βάσει προτεινόμενων δοκιμών, υποβολής φακέλων και ουσιών) που προβλέπονται στην πρόταση κανονισμού και σε ό,τι αφορά την άμεση ευθύνη του κυλιόμενου προγράμματος των ουσιών που πρέπει να αξιολογηθούν κατά προτεραιότητα.

7.1

Μια ανάλυση που, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, πρέπει ακόμη να αναπτυχθεί αφορά την supply chain και κατά συνέπεια τις επιπτώσεις στους διάφορους κρίκους της. Ο εγκάρσιος χαρακτήρας της χρήσης των χημικών ουσιών που αποτελούν αντικείμενο του κανονισμού συμβάλει ώστε η ίδια επιχείρηση να μπορεί να είναι και παραγωγός και μεταγενέστερος χρήστης, να μπορεί δηλαδή να αναλαμβάνει περισσότερους ρόλους όπως προβλέπει το σύστημα REACH για τους παραγωγούς/ εισαγωγείς και τους μεταγενέστερους χρήστες.

7.1.1

Σε κάθε παραγωγική διαδικασία είναι δυνατή η χρήση ουσιών και βοηθητικών χημικών παρασκευασμάτων, για τις οποίες ωστόσο το κόστος καταχώρισης επιβαρύνει τον άμεσο προμηθευτή, ή και προγενέστερους προμηθευτές στην αλυσίδα εφοδιασμού, εκτός εάν ο μεταγενέστερος χρήστης ενεργεί για χρήση που δεν προβλέπεται ή δεν έχει δηλώσει προληπτικά στον ίδιο τον προμηθευτή.

7.2

Για να καταστεί δυνατός ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών των διαφόρων τυπολογιών και των διαφόρων τύπων δυσκολίας που πρέπει να αντιμετωπισθούν, είναι σκόπιμο να προσδιορισθούν έξι τυπικοί πρωταγωνιστές, με διαφορετικούς ρόλους στην αλυσίδα εφοδιασμού:

7.3

Οι παραγωγοί/ εισαγωγείς πρωτογενών χημικών ουσιών (όπως για παράδειγμα αιθυλένιο, βουταδένιο) είναι σχετικά λιγοστοί και ασχολούνται με μεγάλες ποσότητες, και για τον λόγο αυτό ευλόγως εμπλέκονται στην πρώτη προθεσμία καταχώρισης αλλά με μικρό κόστος στο τιμολόγιό τους.

7.4

Οι μεγάλες μη χημικές επιχειρήσεις (μεταξύ των οποίων κυρίως τα χαλυβουργεία, τα εργοστάσια χαρτιού, η τσιμεντοβιομηχανία) είναι ταυτόχρονα μεταγενέστεροι χρήστες — για τις πολλαπλές χρήσεις ουσιών και βοηθητικών παρασκευασμάτων που εμπλέκονται στη διαδικασία κατασκευής- και παραγωγοί/ εισαγωγείς με βάση τον τρέχοντα ορισμό των ουσιών. Εκτός ενός ακριβέστερου ορισμού των απαλλασσόμενων ουσιών, ευκταίου κατά άλλα, συμμετέχουν στη διαδικασία καταχώρισης ήδη για την πρώτη προθεσμία.

7.5

Κατά τη διάρκεια της σύνταξης του παρόντος εγγράφου, έχουν φτάσει νέα στοιχεία για τις ΜΜΕ που παράγουν ουσίες ή χημικές ενώσεις που υπάγονται στην υποχρέωση καταχώρισης. Παρ' όλα αυτά τα διαθέσιμα στοιχεία δεν επιτρέπουν μια πλήρη και λεπτομερή αντίληψη της πραγματικότητας. Είναι γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός (ίσως και μερικές χιλιάδες) ΜΜΕ θα υπαχθούν στην υποχρέωση καταχώρισης, αλλά δεν είναι γνωστό ούτε για ποιες ουσίες ούτε για ποιες ποσότητες, και κατά συνέπεια με ποιες δεσμεύσεις και ποιες προθεσμίες καταχώρισης. Οι πλέον πρόσφατες μελέτες αξιολόγησης καταδεικνύουν ότι οι δαπάνες καταχώρισης γι αυτό το είδος επιχειρήσεων μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ανταγωνιστικότητά τους, ή την μόνιμη παρουσία στην αγορά ορισμένων ουσιών. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ευχή να παρακολουθηθεί με προσοχή το σημείο αυτό, ακόμη και λόγω της σημασίας των προβλεπόμενων μεταγενέστερων αρνητικών συνεπειών.

7.6

Οι φορείς ανάμιξης ουσιών, δηλαδή οι τυποποιητές παρασκευασμάτων, που χρησιμοποιούν περισσότερες από μία ουσίες για ένα παρασκεύασμα, εμπλέκονται στην καταχώριση ουσιών που δεν έχουν αγοραστεί στην εσωτερική αγορά. Από τις μελέτες που διενεργήθηκαν προκύπτει ότι οι εν λόγω φορείς είναι και οι πιο προσεκτικοί ως προς την ανακοίνωση στοιχείων και πληροφοριών που μπορεί να αποκαλύψουν μυστικά παρασκευής: ειδικότερα η σήμανση του κώδικα μιας ουσίας που χρησιμοποιείται σε ένα παρασκεύασμα μπορεί να φέρει στο φως τον χημικό τύπο κι έτσι να θιγεί η ανταγωνιστικότητά του. Η ΕΟΚΕ προτείνει συνεπώς η απαίτηση αυτή να εφαρμόζεται μόνο για τις ουσίες που είναι ταξινομημένες ως επικίνδυνες.

7.6.1

Είναι συνεπώς αποδεκτό να εφαρμοστεί κυρίως στους τυποποιητές το άρθρο 34.4, το οποίο προβλέπει και για τον μεταγενέστερο χρήστη την κατάρτιση έκθεσης χημικής ασφάλειας (CSR-Chemical Safety Report) σύμφωνα με το παράρτημα ΧΙ, για κάθε χρήση εκτός των συνθηκών που περιγράφονται στο σενάριο έκθεσης που του έχει διαβιβαστεί με το δελτίο δεδομένων ασφαλείας (SDS- Safety Data Sheet) από τον προμηθευτή των πρώτων υλών που περιλαμβάνονται στο παρασκεύασμα. Οι τυποποιητές παρασκευασμάτων έχουν επίσης την υποχρέωση (όπως προβλέπεται εξάλλου από την ισχύουσα νομοθεσία) να προετοιμάσουν το δελτίο δεδομένων ασφάλειας για τα παρασκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά, όταν αυτά έχουν ταξινομηθεί ως επικίνδυνα σύμφωνα με την οδηγία 99/45/ΕΟΚ.

7.7

Οι μη χημικές μεταποιητικές ΜΜΕ είναι κυρίως μεταγενέστεροι χρήστες, συνήθως μέτριοι χρήστες ουσιών (των οποίων η δαπάνη καταχώρισης εμπίπτει συνεπώς στον παραγωγό/ εισαγωγέα) αλλά συχνότερα χρήστες παρασκευασμάτων. Θα έχουν στη διάθεσή τους το δελτίο δεδομένων ασφαλείας (SDS) ή την έκθεση χημικής ασφάλειας (CSR) εάν χρειαστεί, πράγμα που θα καταστήσει περισσότερο ελεγχόμενη την χρήση των ουσιών και αποτελεσματικότερη την εφαρμογή των μέτρων διαχείρισης του κινδύνου. Για την εν λόγω κατηγορία επιχειρήσεων οι οικονομικές επιβαρύνσεις θα είναι κυρίως έμμεσες, με βασικά νέα διοικητική και γραφειοκρατική δέσμευση.

7.8

Η ΕΟΚΕ εύχεται, όπως έχει ήδη αναφερθεί στο σημείο 3.6, οι βιομηχανικές ενώσεις, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι τοπικές κλαδικές ενώσεις να συμμετέχουν ενεργά στην εξέλιξη και στην απλοποίηση των διαδικασιών εφαρμογής, και να εκτελούν έργο ενημέρωσης που θα αποδειχτεί ασφαλώς χρήσιμο για την πλήρη τήρηση του κανονισμού και ενθάρρυνσης της συμμετοχής των φορέων σε κοινοπραξίες σε ειδικές περιπτώσεις.

8.1

Μέχρι τώρα οι αξιολογήσεις αντικτύπου έχουν επικεντρωθεί στις δαπάνες και στην σκοπιμότητα του συστήματος REACH· ελλιπείς ή ανύπαρκτες είναι οι ποσοτικές αξιολογήσεις των θετικών συνεπειών σε ό,τι αφορά την υγεία και την ασφάλεια στον χώρο εργασίας, και τα οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον. Πολλοί φορείς έχουν διαμαρτυρηθεί για το υπερβολικό κόστος του συστήματος REACH και έχουν ζητήσει ουσιαστικές τροποποιήσεις. Εξάλλου ορισμένοι τομείς της βιομηχανίας, καθώς και μεγάλες εμπορικές αλυσίδες έχουν αξιολογήσει θετικά την πρόταση κανονισμού, παρά το απαιτούμενο κόστος και τη διοικητική δέσμευση.

8.2

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκφράσει την άποψή της σε προηγούμενη γνωμοδότησή της για την προστιθέμενη αξία της ποιότητας και της ασφάλειας των παραγωγικών διαδικασιών και των προϊόντων, και προτείνει την περαιτέρω εμβάθυνση αυτών των πτυχών, ακόμη και σε σχέση με το σχέδιο δράσης για το «περιβάλλον και την υγεία» (9). Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι προγραμματίσθηκαν σχετικά ορισμένες ειδικές μελέτες, όπως π.χ. η μελέτη αντικτύπου του REACH για την επαγγελματική υγεία (δερματικές και αναπνευστικές παθήσεις) που έγινε από την Trade Union Technical Bureau for Health and Safety.

8.3

Ο καθορισμός των σεναρίων έκθεσης και ασφαλούς διαχείρισης των χρησιμοποιούμενων ουσιών προβλέπεται ήδη στην οδηγία για την ασφάλεια των εργαζομένων, αλλά η εφαρμογή στην πράξη δεν φαίνεται ικανοποιητική. Το σύστημα REACH, διευρύνοντας τις διαθέσιμες πληροφορίες, αποτελεί αναμφίβολα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός για την καλύτερη προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων σε όλους τους παραγωγικούς κλάδους. Η διάθεση περισσότερο αναλυτικών και τεκμηριωμένων Safety Data Sheet και Chemical Safety Report για τις επικίνδυνες ουσίες θα αποτελέσει βέβαια χρήσιμο μέσο για τον σκοπό αυτό, χωρίς να αγνοείται ότι τα έγγραφα αυτά θα αφορούν μεγαλύτερο αριθμό ουσιών, και θα διαβιβάζονται σε μεγαλύτερο αριθμό οικονομικών φορέων.

8.4

Μία άλλη πτυχή που έχει παραμεληθεί και χρήζει μεγάλης προσοχής αφορά τις απαιτήσεις κατάρτισης και ειδίκευσης των διαφόρων φορέων (επιχειρήσεων και εργαζομένων) στην αλυσίδα εφοδιασμού (supply chain) και τις συνέπειες σε ό,τι αφορά τη διαφάνεια και την ενημέρωση των καταναλωτών. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί μια ενεργό πολιτική για το θέμα αυτό, μέσα από προγράμματα κατάρτισης των εργαζομένων και μηχανισμούς που θα παρέχουν χρήσιμες μη εμπιστευτικές πληροφορίες όπως προτείνεται στο σημείο 5.3.4. Οι πτυχές αυτές θα προκύψουν βέβαια από την εφαρμογή του συστήματος REACH, αλλά καλό θα ήταν να προβλεφθούν ειδικές σχετικές δράσεις ώστε η αποτελεσματικότητά τους να είναι η μέγιστη δυνατή.

9.1

Ένας από τους στόχους του συστήματος REACH έγκειται στην ενθάρρυνση της καινοτομίας: η ΕΟΚΕ επικροτεί την προβλεπόμενη εξομοίωση και ειδικότερα την εξαίρεση από την υποχρέωση καταχώρισης των ουσιών που βρίσκονται σε ερευνητική φάση για περίοδο πέντε ετών (με δυνατότητα παράτασης) και την αύξηση των όγκων προς κοινοποίηση. Η ΕΟΚΕ εύχεται ωστόσο να μελετηθούν και να τεθούν σε εφαρμογή περαιτέρω μέσα και μέτρα. Μεταξύ άλλων προτείνει ειδικότερα να ληφθεί ρητά υπόψη η χημική έρευνα στο πλαίσιο του 7ου προγράμματος πλαισίου από το οποίο αρχίζει η συζήτηση, και να μελετηθούν μηχανισμοί παρότρυνσης της καινοτομίας και μεταφοράς τεχνολογίας για την ανάπτυξη ουσιών με λιγότερους πιθανούς κινδύνους.

9.2

Οι δύο πρόσφατες case studies δείχνουν ότι δεν θα είναι δραματική η διαφοροποίηση και η μείωση των πόρων που προορίζονται για την Ε&Α, αυτό όμως θα συμβεί διότι δεν έχει προβλεφθεί αύξηση των επενδύσεων για την έρευνα: το γεγονός αυτό, που συνοδεύεται με αύξηση των δαπανών, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα μια ορισμένη απώλεια της καινοτομικής ικανότητας και συνεπώς της ανταγωνιστικότητας. Δεδομένου τώρα ότι η επίπτωση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ΜΜΕ, τα κράτη μέλη οφείλουν να στηρίξουν την έρευνα στο πλαίσιο αυτής της κατηγορίας επιχειρήσεων, επωφελούμενα από τη νέα νομοθεσία όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις υπέρ των ΜΜΕ. Το γεγονός άλλωστε ότι οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις δεν άδραξαν τις υπάρχουσες ευκαιρίες, δείχνει ότι είναι μια διαδικασία γνωστοποίησης των πλεονεκτημάτων που παρουσιάζει το σύστημα REACH το οποίο εν μέρει αντισταθμίζει τις αναπόφευκτες επιβαρύνσεις.

9.3

Ο αντίκτυπος του REACH επί του παραγωγικού συστήματος θα παράσχει ευλόγως νέες ευκαιρίες στις επιχειρήσεις εκείνες που παρακολουθούν στενότερα τις αλλαγές της αγοράς, που χαρακτηρίζονται από ελαστικότητα και αποτελεσματικότητα έτσι ώστε θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν νέα ποσοστά της αγοράς και να προτείνουν νέες λύσεις για τις πιο κρίσιμες ουσίες που είναι σκόπιμο να αντικατασταθούν. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι η αποκτηθείσα πείρα θα αποτελέσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα όταν οι άλλες περιοχές του πλανήτη θα έχουν προσαρμοστεί σε πρότυπα παραγωγής που σέβονται περισσότερο την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Χρειάζεται επίσης να ληφθεί υπόψη και η επίπτωση του συστήματος REACH στην έρευνα που συνδέεται με την ανάγκη νέων γνώσεων (από την αναλυτική χημεία έως την κατάστρωση μοντέλων υπολογιστών, από την τοξικολογία στις νέες προσεγγίσεις των δοκιμών, από τις δειγματοληπτικές μεθόδους και τις μεθόδους μετρήσεως έως την ανάπτυξη λογισμικών εφαρμογών).

9.4

Οι διαδικασίες αυτές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από τους νομοθέτες και από τους υπεύθυνους λήψεως πολιτικών αποφάσεων ώστε όλες οι κοινοτικές πολιτικές να έχουν συνοχή και να διευκολύνουν την επίτευξη των στόχων ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας, καθώς και την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος, όπως επιβάλλει η στρατηγική της Λισσαβώνας. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί ένας συνεχής και σε βάθος διάλογος μεταξύ των αρμόδιων αρχών και των ενδιαφερόμενων φορέων να διευκολύνει τον προσδιορισμό αποτελεσματικών πολιτικών και μέσων παράλληλα με τους μοχλούς της αγοράς για την καινοτόμο ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας, με ιδιαίτερη προσοχή στην προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος.