14.10.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 255/36

1.1

Η πρώτη κοινοτική νομοθεσία για τις σειρές μεγεθών προσυσκευασμένων προϊόντων (1) χρονολογείται από το 1975. Περιλαμβάνει κανόνες τόσο για τις μετρολογικές απαιτήσεις (2) όσο και για τις σειρές μεγεθών για υγρά. Είκοσι χρόνια αργότερα, στο πλαίσιο της δράσης SLIM-IV (Απλούστερη Νομοθεσία για την Εσωτερική Αγορά) μια ομάδα, αποτελούμενη από μέλη που διόρισαν τα κράτη μέλη και από εκπροσώπους των ενδιαφερόμενων μερών, τα οποία όρισε η Επιτροπή, παρείχε συμβουλές σχετικά με τη νομοθεσία για τα μεγέθη των συσκευασιών (3):

«για να περιοριστεί η περιπλοκότητά τους (περίπου 40 προϊόντα-στόχοι, πολυπλοκότητα ορισμένων σειρών αξιών, κ.λπ.), για να συνυπολογιστεί η εξέλιξη της συμπεριφοράς των καταναλωτών και των προτιμήσεών τους κατά τη μεταβατική περίοδο και για να αρθεί ο δισταγμός όσον αφορά την καταλληλότητα της συγκεκριμένης νομοθεσίας. Επιπλέον, οι διαδοχικές τροποποιήσεις των οδηγιών και η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας του 1975 κατέστησαν προβληματική την εφαρμογή των εν λόγω νομοθετικών μέτρων…. Η εφαρμογή των οδηγιών αποδείχθηκε δύσκολη, κυρίως λόγω της ποικιλίας κανόνων και πρακτικών που ισχύουν στις διάφορες σειρές: ορισμένες σειρές έγιναν υποχρεωτικές (π.χ. για τον οίνο), ενώ άλλες παρέμειναν προαιρετικές. Επιπλέον, τα κράτη μέλη διατήρησαν το δικαίωμα να ορίζουν σειρές σε εθνικό επίπεδο, λόγω του προαιρετικού χαρακτήρα των κοινοτικών κανόνων. Η ποικιλία των κανόνων επέφερε τη διαίρεση σε διάφορες εθνικές αγορές εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Επιπροσθέτως, η δημιουργία νέων σχημάτων συσκευασίας και νέων προϊόντων, καθώς και η ταξινόμησή τους στο ισχύον σύστημα σειρών έτειναν να επιδεινώσουν την ήδη συγκεχυμένη κατάσταση.»

2.1

Στη δεκαετία του 1960 οι διαφορές μεταξύ των εθνικών κανόνων για τις ονομαστικές ποσότητες (4) προσυσκευασμένων προϊόντων (μεγέθη συσκευασιών/φιαλών) αποτελούσαν μείζον εμπόδιο για την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων μεταξύ των κρατών μελών. Έκτοτε, τα μεγέθη εναρμονίσθηκαν βάσει κοινοτικών κανόνων.

2.2

Παράλληλα, το ζήτημα ήταν να μην επιβληθούν οι νέοι αυτοί κοινοτικοί κανόνες στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν αποκλειστικά στην εθνική αγορά και δεν είχαν την πρόθεση να εξάγουν τα προϊόντα τους σε άλλα κράτη μέλη. Η νομοθεσία εναρμόνισης είχε συνεπώς «προαιρετικό χαρακτήρα». Τα κράτη μέλη πρέπει να υιοθετούν τους κοινοτικούς κανόνες, αλλά μπορούν να διατηρούν τους υφιστάμενους εθνικούς κανόνες για την εθνική τους αγορά. Μόνον τα προϊόντα που συμμορφώνονται με τους κοινοτικούς κανόνες μπορούν να επωφελούνται από την ελεύθερη κυκλοφορία.

2.3

Ωστόσο, για ορισμένα προϊόντα (π.χ. οίνος, οινοπνευματώδη ποτά) επήλθε πλήρης εναρμόνιση. Οι κοινοτικές διαστάσεις κατέστησαν υποχρεωτικές για όλους του φορείς που εμπλέκονται στους εν λόγω τομείς παραγωγής και καταργήθηκαν όλες οι εθνικές διαστάσεις.

2.4

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, μεσολάβησαν τεράστιες αλλαγές στον τομέα της συσκευασίας — δημογραφικές αλλαγές, αύξηση του αριθμού νοικοκυριών, αύξηση της κατανάλωσης ατομικών ποσοτήτων, η μεγαλύτερη ευημερία και οι ιδιάζουσες καταναλωτικές συνήθειες επέφεραν αύξηση της ζήτησης για τεράστια ποικιλία συσκευασίας και προϊόντων. Παράλληλα, οι υπεραγορές έγιναν η σημαντικότερη αγορά για τους καταναλωτές και μέσω της καταναλωτικής ζήτησης για αλλαγή, ο τομέα προσπαθεί να αυξήσει την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητά του στα πλαίσια της παγκόσμιας αγοράς.

2.5

Τα στοιχεία που καλύπτονταν άλλοτε από τη νομοθεσία σχετικά με τις ονομαστικές ποσότητες έχουν σήμερα παγιωθεί στα πλαίσια νέων νομικών μέσων για την προστασία του καταναλωτή. Η εν λόγω νομοθεσία απαγορεύει τις αθέμιτες επιχειρηματικές τακτικές έναντι του καταναλωτή και έχει αναπτύξει προπαντός ένα συνεπές και επαρκές σύστημα πληροφόρησης των καταναλωτών μέσω της επισημάνσεως και των συγκριτικών τιμών ανά προϊόν και γι' αυτό η ισχύουσα νομοθεσία για τις ονομαστικές ποσότητες προσυσκευασμένων προϊόντων θεωρείται αντιπαραγωγική.

2.6

Στο πλαίσιο της δράσης SLIM-IV, ζητήθηκε από τα μέλη που ορίστηκαν από τα κράτη μέλη και από τους εκπροσώπους των ενδιαφερομένων μερών που διορίστηκαν από την Επιτροπή να προβούν σε αναθεώρηση και να παράσχουν συμβουλευτικό έργο σχετικά με τη νομοθεσία για τις ονομαστικές ποσότητες προσυσκευασμένων προϊόντων. Η εν λόγω ανάγκη επανεξέτασης ενισχύθηκε μεταγενέστερα, όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε στην υπόθεση Cidrerie-Ruwet (5) ότι η νομολογία Cassis de Dijon καλύπτει και τα εθνικά μεγέθη των συσκευασιών, δηλ. τα κράτη μέλη πρέπει να κάνουν δεκτά στην αγορά τους τα προϊόντα που παράγονται και διατίθενται νόμιμα στην αγορά ενός άλλου κράτους μέλους, εκτός εάν συντρέχουν επιτακτικές ανάγκες δημόσιου χαρακτήρα. Το Δικαστήριο τόνισε ότι η προϋπόθεση αυτή δεν ισχύει για τα μεγέθη των συσκευασιών.

2.7

Οι συστάσεις που απέρρευσαν από την αναθεώρηση χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για την εκπόνηση εγγράφου εργασίας επί του οποίου μεταξύ 8ης Νοεμβρίου 2002 και 31ης Ιανουαρίου 2003, οι ΔΓ Επιχειρήσεις διοργάνωσε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση σε 11 γλώσσες με τη συμμετοχή καταναλωτών, παραγωγών και λιανικού εμπορίου. Καταρτίστηκε ακολούθως ένα έγγραφο αξιολόγησης αντικτύπου καθώς και μια νέα οδηγία που θεσπίζει κανόνες για τις ονομαστικές ποσότητες προσυσκευασμένων προϊόντων, που καταργεί τις οδηγίες του Συμβουλίου 75/106/ΕΟΚ (6) και 80/232/ΕΟΚ (7), και τροποποιεί την οδηγία του Συμβουλίου 76/211/ΕΟΚ (8).

2.8

Τα κυριότερα μέσα για την προστασία του καταναλωτή είναι τα εξής:

Οι κύριες πράξεις σχετικά με την προστασία των καταναλωτών είναι η οδηγία 2000/13/ΕΚ σχετικά με την επισήμανση, την παρουσίαση και τη διαφήμιση των τροφίμων (άρθρο 2), η οδηγία 84/450/ΕΟΚ σχετικά με την παραπλανητική διαφήμιση (όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 97/55/EΚ για να συμπεριλάβει τις ρυθμίσεις σχετικά με τη συγκριτική διαφήμιση), η οποία θα τροποποιηθεί από το COM(2003)356 τελικό, της 18.6.2003 (πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές στην εσωτερική αγορά), η οδηγία 98/6/EΚ περί της προστασίας των καταναλωτών όσον αφορά την αναγραφή των τιμών των προϊόντων που προσφέρονται στους καταναλωτές (τιμές ανά λίτρο/χιλιόγραμμο): μοναδιαίες τιμές, που είναι υποχρεωτικές για όλα τα προϊόντα στα σουπερμάρκετ.

3.1

Η νέα οδηγία καταργεί τις διατάξεις που διέπουν τις διαστάσεις και απαγορεύει στα κράτη μέλη να επιβάλουν ίδιαν νομοθεσία στις εθνικές αγορές τους που διαφέρει από τους κοινοτικούς κανόνες. Οι μόνες εξαιρέσεις (που αφορούν πολύ μικρές και ογκώδεις ποσότητες) είναι οι κοινοτικές διατάξεις που προβλέπονται σήμερα για τους οίνους και τα οινοπνευματώδη ποτά, τη λευκή ζάχαρη και τα διαλύματα καφέ. Τα αερολύματα αποτελούν επιπρόσθετη εξαίρεση και θα εξακολουθήσουν να εμπίπτουν στις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας όσον αφορά την προστασία του καταναλωτή βάσει των διατάξεων υγείας και ασφάλειας. Ωστόσο, τα αερολύματα θα καλυφθούν από τις διατάξεις μιας νέας οδηγίας που βρίσκεται σήμερα στο στάδιο αναθεώρησης, βάσει της οποίας θα εξαιρεθούν από την οδηγία για τις ονομαστικές ποσότητες προσυσκευασμένων προϊόντων.

3.2

Η παρούσα πρόταση αφορά μόνο τη νομοθεσία για τις «σειρές μεγεθών/ποσοτήτων» και όχι τις μετρολογικές απαιτήσεις, οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο μεταγενέστερης πρότασης.

3.3

Η πρόταση:

3.4

Οι περιβαλλοντικές κανονιστικές ρυθμίσεις δεν επηρεάζουν τα μεγέθη ούτε και επηρεάζονται από αυτά. Οι υφιστάμενες κανονιστικές ρυθμίσεις σχετικά με το περιβάλλον συνεχίζουν να ισχύουν και τα μεγέθη δεν εμποδίζουν την πλήρη και κατάλληλη εφαρμογή της νομοθεσίας για το περιβάλλον, ιδίως όσον αφορά την πρόληψη των απορριμμάτων, για την οποία απαιτείται η ελαχιστοποίηση της συσκευασίας.

3.5

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η προσαρμογή του τομέα στην απορρύθμιση, και λαμβανομένου υπόψη του μέσου επενδυτικού κύκλου για την απόκτηση εξοπλισμού συσκευασίας, προβλέφθηκε περίοδος 20 ετών για την εν λόγω απορρύθμιση.

4.1

Οι ονομαστικές ποσότητες προσυσκευασμένων προϊόντων, όπου ο όρος ονομαστικός αναφέρεται στη δήλωση συγκεκριμένου όγκου και ο όρος ποσότητα στον πραγματικό περιεχόμενο όγκο, καθορίζονται μόνο από τις διαστάσεις ποσότητος των περιεχομένων των δοχείων/συσκευασιών. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την επικείμενη αναθεώρηση της μετρολογικής ποσότητας (έλεγχος των περιεχομένων εντός) την οποία θεωρεί ως μείζονα προτεραιότητα για την προστασία του καταναλωτή και της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

4.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την Επιτροπή για τη δημόσια διαβούλευση και τον διάλογο που διοργάνωσε με τους ενδιαφερομένους και επισημαίνει ότι συνυπολογίστηκαν οι διάφοροι τομείς, συμπεριλαμβανομένων του οίνου και των οινοπνευματωδών ποτών, της ζάχαρης και του καφέ. Είναι απαραίτητο για την οικονομική ανάπτυξη να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και καινοτομία για την ευρωπαϊκή βιομηχανία και η δράση SLIM- IV συμβάλει στην υλοποίηση της προτεραιότητας αυτής.

4.2.1

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Οινοπνευματωδών Ποτών έχει υποβάλει συγκεκριμένες παρατηρήσεις στην Επιτροπή και τονίζει ιδιαιτέρως τα ζητήματα της προστασίας των καταναλωτών, της τιμολόγησης καθώς και της ενδεχόμενης κατάργησης εντός της εικοσαετίας της δεσμευτικής νομοθεσίας περί οινοπνευματωδών, επισημαίνοντας ορθώς ότι η σχετική νομοθεσία θα πρέπει να αναθεωρηθεί πριν από την λήξη του εικοσαετούς πλαισίου.

4.3

Ρητή αναφορά πρέπει να γίνει στα πλαίσια της οδηγίας στη μέγιστη χωρητικότητα όγκου του μεταλλικού νερού 10 λίτρων. Πέρα του όγκου αυτού έχει αποδειχθεί ότι η ποιότητα του μεταλλικού νερού αρχίζει να επιδεινώνεται και ενδέχεται να παρουσιάσει κίνδυνο υγείας για τον καταναλωτή.

4.4

Η νέα οδηγία παρέχει μεγαλύτερες δυνατότητες καινοτομίας, διερεύνησης της αγοράς και ευκαιρίες ανάπτυξης για τη δημιουργία ευρύτερων επιλογών και ποικιλιών για τους καταναλωτές.

4.5

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι αναγραφή της τιμής κατά είδος δεν φαίνεται να ισχύει γενικότερα σε όλη την Ευρώπη και πολλές φορές εμφανίζεται με μικρά γράμματα στην επισήμανση. Η ανακοίνωση της τιμής προϊόντος γίνεται σε εθνικό επίπεδο και σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι σαφής για τους καταναλωτές. Αυτό δεν διευκολύνει τους τυφλούς, τα άτομα με περιορισμένη όραση, τους αναλφάβητους ή τους πολίτες που δεν είναι η μητρική τους γλώσσα και ειδικότερα εκείνους που έχουν συνηθίσει να αγοράζουν ένα συγκεκριμένο προϊόν με τις ίδιες διαστάσεις.

4.6

Οι οργανώσεις των καταναλωτών επισημαίνουν την αμηχανία ορισμένων καταναλωτών μπροστά στην υπερβολική ποικιλία διαστάσεων και συσκευασιών οι οποίες, αν και δεν μπορεί να θεωρηθούν ως απατηλές, δίδουν ωστόσο την εντύπωση μεγαλύτερου περιεχομένου. Η σαφής και ευανάγνωστη επισήμανση της συσκευασίας με την κατάλληλη αναγραφή τιμής και διαστάσεων και τη συνεχή παρακολούθηση της νομοθεσίας περί απατηλής συσκευασίας, θα βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος αυτού. Μεγαλύτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί επίσης στη λήψη άμεσων μέτρων εναντίον των περιπτώσεων κατά τις οποίες σημειώνεται παράβαση της σχετικής νομοθεσίας ή υπάρχει κενό. Τα θέματα αυτά πρέπει να τονισθούν σαφέστερα στην εν λόγω οδηγία και να εξετασθούν πιο εμπεριστατωμένα στα πλαίσια της μετρολογικής αναθεώρησης.

4.7

Υπάρχει έντονο αίσθημα φόβου από πλευράς οργανώσεων των καταναλωτών ότι οι ελεύθερες διαστάσεις θα προκαλέσουν αυξήσεις των τιμών για τα προϊόντα εκείνα που εμπίπτουν ευκολότερα στις νέες διαστάσεις συσκευασίας, όπως η καθιέρωση του ευρώ (στην Ευρωζώνη) και η μεταβολή του μετρικού συστήματος στο ΗΒ. Η ΕΟΚΕ ζητεί συνεπώς, ως σκέλος των εσωτερικών διαδικασιών παρακολούθησης, να αναφέρονται οι αλλαγές διαστάσεως των προϊόντων σε κάθε αλλαγή όσον αφορά την τιμή του προϊόντος στη συλλογή των σχετικών στατιστικών στοιχείων.

4.8

Παρόλο ότι η οδηγία δεν παραβαίνει την ισχύουσα περιβαλλοντική νομοθεσία εντούτοις είναι πιθανόν ότι η αύξηση των μικρότερων διαστάσεων θα προκαλέσει αύξηση του όγκου συσκευασιών με αποτέλεσμα μεγαλύτερες ποσότητες απορριμμάτων συσκευασίας.

4.9

Είναι απόλυτη ανάγκη να υλοποιηθούν οι στόχοι της οδηγίας απορριμμάτων συσκευασίας, ανεξαρτήτως αν έχουν ρυθμιστεί ή όχι οι διαστάσεις. Το μήνυμα αυτό πρέπει να επαναληφθεί προς όλα τα κράτη μέλη και τη βιομηχανία με σαφή ανακοίνωση προς τους καταναλωτές να ζητούν λιγότερες συσκευασίας από τους εμπόρους λιανικής πώλησης.