ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ - Αποξήλωση πυρηνικών εγκαταστάσεων και διαχείριση αποβλήτων - Διαχείριση των πυρηνικών ευθυνών που προκύπτουν από τις δραστηριότητες του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ) οι οποίες υλοποιούνται στα πλαίσια της Συνθήκης Ευρατόμ

0 Σύνοψη

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) δημιουργήθηκε στην αρχή της δεκαετίας του '60 στα πλαίσια της συνθήκης Ευρατόμ. Ενώ στην αρχή ασχολούνταν αποκλειστικά με την πυρηνική ενέργεια, στη συνέχεια διαφοροποίησε τις δραστηριότητές του. Οι δραστηριότητες στον πυρηνικό τομέα αντιπροσωπεύουν ακόμη και σήμερα το 30% των συνολικών δραστηριοτήτων του Κέντρου και αφορούν κυρίως την ασφάλεια και την προστασία που αποτελούν προτεραιότητα για τις ειρηνικές εφαρμογές της πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη και κατά συνέπεια για το ΚΚΕρ. Σήμερα δεν έχει καθοριστεί ακόμη ημερομηνία για την οριστική παύση αυτών των δραστηριοτήτων, για τη συνέχιση των οποίων θα ήταν δυνατόν να απαιτηθεί η κατασκευή νέων εγκαταστάσεων ή νέων εργαστηρίων. Όμως, σύμφωνα με τη συνθήκη Ευρατόμ, το ΚΚΕρ οφείλει να διαχειριστεί την πυρηνική κληρονομιά και κυρίως να προχωρήσει στην αποξήλωση των παροπλισμένων εγκαταστάσεων. Προς το σκοπό αυτό δημιουργήθηκε γραμμή στον προϋπολογισμό σε συμφωνία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Το 1999, η Επιτροπή αποφάσισε να δρομολογήσει χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις ένα πρόγραμμα αποξήλωσης, το επιλεγόμενο πρόγραμμα D&WM [1], των απηρχαιωμένων πυρηνικών εγκαταστάσεών της ακολουθώντας στον τομέα αυτό το νέο δόγμα που υιοθετήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος των χωρών της Ένωσης, προτιμώντας να εφαρμόσει "άμεση αποξήλωση", παρά έναν "ετεροχρονισμένο παροπλισμό" που υποτίθεται πως αξιοποιεί τη μείωση της ραδιενέργειας των εγκαταστάσεων.

[1] D&WM : Decommissioning and Waste Management (Αποξήλωση και διαχείριση αποβλήτων).

Αντικείμενο της παρούσας ανακοίνωσης είναι η παρουσίαση πλήρους προκαταρκτικού προγράμματος στο οποίο έχει ενσωματωθεί η αποξήλωση όλων των υφιστάμενων εγκαταστάσεων (που έχουν παροπλισθεί ή των οποίων η εκμετάλλευση συνεχίζεται) και η επεξεργασία των υφιστάμενων αποβλήτων ή αυτών που θα προκύψουν από αυτήν την αποξήλωση. Προς το σκοπό αυτό έγιναν ορισμένες υποθέσεις και κατά την ολοκλήρωση του προγράμματος όλες οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις θα έχουν αποξηλωθεί και τα απόβλητα θα έχουν διατεθεί. Φυσικά το πρόγραμμα αυτό θα αποτελέσει αντικείμενο τακτικών αναθεωρήσεων και θα πρέπει, όταν θα έρθει η στιγμή, να λάβει υπόψη του τις ενδεχόμενες νέες εγκαταστάσεις που θα έχουν κατασκευαστεί.

Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ

Το μεγαλύτερο μέρος των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ispra (Ιταλία) είναι απηρχαιωμένες εδώ και πολλά χρόνια. Η λειτουργία τους έχει σταματήσει οριστικά και θα πρέπει κατά συνέπεια να αποξηλωθούν.

Οι άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ, που βρίσκονται στο Petten (Κάτω Χώρες), το Geel (Βέλγιο) και την Καρλσρούη (Γερμανία) συνεχίζουν να είναι υπό εκμετάλλευση. Η αποξήλωσή τους πιθανώς δεν θα πραγματοποιηθεί πριν από ημερομηνία γύρω στο 2015, ίσως το 2025 ή ακόμη και πολύ αργότερα. Ωστόσο, χωρίς να αναμένουμε τις ημερομηνίες αυτές και σύμφωνα με τις συστάσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) σχετικά με την αποξήλωση πυρηνικών εγκαταστάσεων και τη διαχείριση των αποβλήτων, η Επιτροπή προβλέπει τη συγκρότηση σχεδίων αποξήλωσης των εγκαταστάσεων που βρίσκονται σε λειτουργία και την επικαιροποίησή τους μέχρι την πραγματοποίηση των εργασιών.

Το ΚΚΕρ ξεκίνησε ήδη από το 1999 τις δραστηριότητες αποξήλωσης και επεξεργασίας των αποβλήτων στις τέσσερις εγκαταστάσεις και ιδιαίτερα στο Ispra. Η Επιτροπή υπέβαλε το πρόγραμμα και τις προθέσεις της στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την ανακοίνωσή της COM(1999)114.

Η ανακοίνωση COM(1999)114

Η ανακοίνωση COM(1999) 114 που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ως στόχο να παρουσιάσει μία πρώτη μορφή του προγράμματος αποξήλωσης των εγκαταστάσεων αυτών. Είχε επίσης ως στόχο να ενημερώσει αυτά τα δύο όργανα για την απόφαση της Επιτροπής να δρομολογήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα.

Το πρόγραμμα που υποβλήθηκε τότε αφορούσε κυρίως τα "βάρη του παρελθόντος", δηλαδή τις παροπλισμένες εγκαταστάσεις και τη διαχείριση των αποβλήτων που είχαν συγκεντρωθεί κατά τη διάρκεια της εκμετάλλευσής των. Το κόστος εξυγίανσης αυτών των "βαρών του παρελθόντος" εκτιμήθηκε σε 230 εκατομμύρια EUR1998, ενώ το κόστος της αποξήλωσης των εγκαταστάσεων που λειτουργούσαν ("μελλοντικά βάρη") σε 223 εκατομμύρια EUR1998 (ποσά που στρογγυλεύθηκαν στα 220 εκατομμύρια EUR στην ανακοίνωση), δηλαδή συνολικό ποσό 453 εκατομμύρια EUR1998.

Επικαιροποίηση του προγράμματος

Στο τέλος του 2002 το ΚΚΕρ πραγματοποίησε νέα ανάλυση των "βαρών του παρελθόντος" του καθώς και των "μελλοντικών βαρών" του. Το συνολικό ποσό εκτιμήθηκε τότε σε 941 εκατομμύρια EUR2003.

Με βάση αίτημα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το πρόγραμμα εξετάστηκε από κοινοπραξία εξωτερικών εταιριών με εμπειρία στον τομέα αυτό. Η εκτίμηση της κοινοπραξίας ανήλθε σε 1.069 εκατομμύρια EUR2003, δηλαδή 13,6% παραπάνω από την εκτίμηση του ΚΚΕρ. Το κόστος της πρόσθετης εναλλακτικής επιλογής, της αποκαλούμενης "παρθένο έδαφος" που συνίσταται στην αποκατάσταση των εδαφών στην αρχική τους κατάσταση, εκτιμήθηκε σε 76 εκατομμύρια EUR2003.

Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι αυτές οι τελευταίες εκτιμήσεις του ΚΚΕρ και της κοινοπραξίας είναι σχετικά ίδιες δεδομένης της φύσης των εργασιών και τις αβεβαιότητες που σχετίζονται με ένα τέτοιο πρόγραμμα. Σημειώνει εξάλλου πως και οι δύο οργανισμοί στηρίζουν τις αντίστοιχες εκτιμήσεις τους σε δεδομένα τα οποία δεν ήσαν διαθέσιμα κατά την πρώτη εκτίμηση (πλήρης απογραφή και νέα ραδιολογικά δεδομένα).

Κατά συντηρητικό τρόπο, και λαμβανομένου υπόψη πως τα γήπεδα επί των οποίων βρίσκονται οι εγκαταστάσεις Ευρατόμ ανήκουν σε τρίτους, η Επιτροπή διατηρεί την εναλλακτική επιλογή "παρθένο έδαφος". Το συνολικό κόστος του προγράμματος που ανέρχεται σε 1.145 εκατομμύρια EUR2003 κατανέμεται λοιπόν στα τέσσερα κέντρα ως εξής:

- 56,3 % για το Ispra (645 εκατομμύρια EUR)

- 34,0 % για την Καρλσρούη (389 εκατομμύρια EUR)

- 6,0 % για το Petten (69 εκατομμύρια EUR)

- 3,7 % για το Geel (42 εκατομμύρια EUR)

Ανάλυση της αύξησης του κόστους του προγράμματος

Η αύξηση του κόστους του προγράμματος προκύπτει από διάφορες αιτίες:

- Αύξηση των περιορισμών και κατά συνέπεια του κόστους οριστικής αποθήκευσης των αποβλήτων.

Αυτό αποτελεί ευαίσθητο θέμα στις χώρες που φιλοξενούν εγκαταστάσεις Ευρατόμ, κυρίως στο Βέλγιο και την Ιταλία όπου οι δαπάνες που είχαν προβλεφθεί αρχικά, αναθεωρήθηκαν με σημαντική αύξηση.

- Εξέλιξη της νομοθεσίας των χωρών που φιλοξενούν εγκαταστάσεις όσον αφορά τη διαχείριση και τη συσκευασία των αποβλήτων.

Ο χαρακτηρισμός των αποβλήτων είναι πιο αυστηρός (πιο προωθημένη φασμοτομετρία) και αυτό απαιτεί συστήματα υψηλών επιδόσεων. οι απαιτήσεις σχετικά με τα χαρακτηριστικά των δεμάτων είναι πιο αυστηρές και το κατώφλιο εξαιρέσεων έχει χαμηλώσει.

- Συνυπολογισμός όλου του προσωπικού που συμμετέχει στη διαχείριση των απηρχαιωμένων εγκαταστάσεων.

- Επανεκτίμηση των καθηκόντων και των τεχνικών δυσκολιών.

- Επεξεργασία και απομάκρυνση των "εξωτικών" αποβλήτων: πυρηνικά υλικά (εξαντλημένα και μη εξαντλημένα) αλκάλια (Na και NaK).

- Λεπτομερής επανεξέταση των εργασιών αποξήλωσης που πρέπει να γίνουν, κυρίως στις εγκαταστάσεις που λειτουργούν ακόμη ("μελλοντικά βάρη ").

Μείωση δηλαδή εξάλειψη των κινδύνων και των αβεβαιοτήτων

Όπως κάθε πρόγραμμα τέτοιου είδους, και το παρόν πρόγραμμα παρουσιάζει κινδύνους και αβεβαιότητες:

Οι "φυσικοί" κίνδυνοι είναι εδώ δύο ειδών: οι "συμβατικοί" κίνδυνοι που είναι ενδογενείς σε εργοτάξια μεγάλης κλίμακας και οι πυρηνικοί επιλεγόμενοι κίνδυνοι που προκύπτουν από τον χειρισμό ραδιενεργών υλικών ή υλικών που έχουν μολυνθεί.

Ο κίνδυνος συμβατικού ατυχήματος (πτώση, σύνθλιψη, έγκαυμα, ηλεκτροπληξία, κλπ.) είναι της ιδίας φύσης όπως σε άλλα εργοτάξια παρόμοιας κλίμακας. Ωστόσο, θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως κατά γενικό τρόπο, στα εργοτάξια αποξήλωσης συμβαίνουν λίγα ατυχήματα. Αυτό είναι αναμφίβολα αποτέλεσμα της καλής προετοιμασίας όλων των επιχειρήσεων που σχετίζονται με την ύπαρξη διαδικασιών εξασφάλισης ποιότητας οι οποίες διέπουν όλες τις εργασίες στον πυρηνικό τομέα. Το ΚΚΕρ εφαρμόζει τα μέτρα αυτά προκειμένου να προλάβει τα ατυχήματα σε άτομα και σε αγαθά, και χρησιμοποιεί μόνον εταιρίες με εμπειρία στη διαχείριση τέτοιου τύπου εργοταξίων.

Ο πυρηνικός κίνδυνος είναι σημαντικά μειωμένος στις εγκαταστάσεις που έχουν παροπλιστεί και ακόμη περισσότερο όταν το πυρηνικό καύσιμο έχει απομακρυνθεί, επιχείρηση που προηγείται πάντα της αποξήλωσης. Παρόλα αυτά, λόγω της παρουσίας αποβλήτων και μολυσμένου ή ραδιενεργού εξοπλισμού υφίσταται κίνδυνος διάδοσης της μόλυνσης ή έκθεσης σε ιοντίζουσα ακτινοβολία (ο κίνδυνος διάδοσης της μόλυνσης αυξάνει με τη γήρανση των εγκαταστάσεων εφόσον αυτές δεν συντηρούνται επαρκώς. Πρόκειται για έναν από τους λόγους υπέρ της όσο το δυνατόν ταχύτερης αποξήλωσης των απηρχαιωμένων εγκαταστάσεων). Ο έλεγχος του κινδύνου διάδοσης της μόλυνσης εξασφαλίζεται από το προσωπικό του ΚΚΕρ και από τις παρεμβαίνουσες εταιρίες που έχουν εξασκηθεί στην εργασία σε πυρηνικό περιβάλλον. Εξασφαλίζεται χάρη στην απομόνωση των εγκαταστάσεων κατά τη φάση της αποξήλωσης (συγκράτηση, αερισμός, διήθηση) και την εφαρμογή αυστηρών κανόνων όσον αφορά την επεξεργασία και τη συσκευασία των αποβλήτων. Ο κίνδυνος έκθεσης σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες ελέγχεται μέσω της εφαρμογής της προσέγγισης που ονομάζεται ALARA (As Low As Reasonable Achievable: τόσο χαμηλή όσο είναι λογικά εφικτό) που συνεπάγεται, για παράδειγμα, τη σύγκριση των διάφορων δυνατών σεναρίων και των επιπτώσεών τους από ραδιολογικής πλευράς και την εφαρμογή επαρκούς βιολογικής προστασίας μέχρι τη χρησιμοποίηση στολών προστασίας και αναπνευστήρων.

Φυσικά, η εφαρμογή αυτών των μέτρων προστασίας των εργαζόμενων και του περιβάλλοντος συμβάλλει κατά μείζονα λόγο στην προστασία του κοινού και του περιβάλλοντος.

Παρ' όλους τους τεχνικούς κινδύνους παραμένουν επίσης και οι οικονομικοί κίνδυνοι:

- Αύξηση του κόστους επεξεργασίας και οριστικής αποθήκευσης των αποβλήτων: ο κίνδυνος αυτός υφίσταται στις τέσσερις φιλοξενούσες χώρες του ΚΚΕρ, είτε γιατί δεν υφίσταται κλάδος οριστικής διάθεσης με απαλλαγή του παραγωγού από κάθε οικονομική εξάρτηση (Γερμανία και Ιταλία) και/ή γιατί το κόστος των παραπάνω ενεργειών είναι δυνατόν να αυξηθεί από σήμερα μέχρι την υλοποίηση των επιχειρήσεων αποξήλωσης που είναι χρονικά πιο απομακρυσμένες (2015-2030). Είναι ένας από τους λόγους που στηρίζουν την πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου [2] προκειμένου να επιταχυνθεί η δημιουργία κέντρων οριστικής αποθήκευσης στις χώρες που δεν διαθέτουν τέτοια κέντρα. Ωστόσο, οποιαδήποτε και αν είναι η φιλοξενούσα χώρα, είναι δυνατόν να αναμένεται λογικώς πως αν ληφθεί υπόψη η εμπειρία που αποκτάται σε ορισμένα κράτη μέλη και οι λεπτομερείς μελέτες που πραγματοποιήθηκαν, εξασφαλίζεται σήμερα καλύτερη εκτίμηση του κόστους επεξεργασίας και οριστικής αποθήκευσης, το οποίο κατά συνέπεια θα είναι δυνατόν να ελεγχθεί καλύτερα στο μέλλον.

[2] Πρόταση για οδηγία του Συμβουλίου σχετικά με τη διαχείριση αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου και ραδιενεργών αποβλήτων COM(2003)32 τελικό.

- Εξέλιξη των διεθνών και εθνικών νομοθεσιών σχετικά κυρίως με την επεξεργασία, τη συσκευασία και την αποθήκευση των αποβλήτων, τους κανόνες ακτινοπροστασίας (όριο των δόσεων στην πράξη), τους κανόνες μεταφοράς πυρηνικών υλικών, κλπ.

- Αύξηση των διοικητικών περιορισμών: αύξηση της κανονιστικής τεκμηρίωσης, πολυπλοκότερες διοικητικές διαδικασίες (δημόσιες διαβουλεύσεις), κλπ.

- Αύξηση των δαπανών για εργατικά και πληθωρισμός.

- "Κλασικοί" βιομηχανικοί κίνδυνοι που αφορούν τις συμβατικές σχέσεις με τους προμηθευτές και τους αναδόχους.

Για τον έλεγχο των κινδύνων αυτών πραγματοποιήθηκαν ορισμένες προληπτικές δράσεις. Εκτός από τη γνωμοδότηση της ομάδας ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων και την πραγματοποίηση από έμπειρες επιχειρήσεις μελετών και εργασιών στις εγκαταστάσεις, αναπτύχθηκαν μόνιμες σχέσεις με τις εθνικές αρχές ιδίως στην Ιταλία προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάληψη της ευθύνης για τα συσκευασμένα απόβλητα από εθνικό οργανισμό και να αποφευχθεί ο κίνδυνος υποχρεωτικής επανασυσκευασίας των αποβλήτων όταν θα δημιουργηθεί χώρος οριστικής αποθήκευσης. Συγκροτήθηκε οργανισμός και μέθοδοι διαχείρισης που είναι προσαρμοσμένες στην υλοποίηση σημαντικών και μακρόχρονων βιομηχανικών έργων και ανταλλάχθηκαν πληροφορίες με τους εθνικούς οργανισμούς των κρατών μελών που φέρουν την ευθύνη για παρόμοια προγράμματα.

Διαφάνεια

Οι ρυθμίσεις που περιγράφηκαν παραπάνω θα επιτρέψουν την παρακολούθηση και την επικαιροποίηση του προγράμματος επί ετησίας βάσεως, κατ' ελάχιστον, και την αποτελεσματική επικοινωνία με τα ενδιαφερόμενα μέρη στα πλαίσια του προγράμματος αυτού: το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τις εθνικές και τοπικές αρχές των φιλοξενουσών χωρών και το κοινό.

Η Επιτροπή ζητά από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να λάβουν γνώση του περιεχομένου της παρούσας ανακοίνωσης

1 Στόχος της ανακοίνωσης

Η παρούσα ανακοίνωση συμπληρώνει την πληροφόρηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την εξέλιξη του προγράμματος αποξήλωσης των απηρχαιωμένων πυρηνικών εγκαταστάσεων και τη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων (πρόγραμμα D&WM [3]) που δρομολογήθηκε το 1999 από την Επιτροπή.

[3] D&WM: Decommissioning and Waste Management (Dιmantθlement et gestion des dιchets).

Η παρούσα νέα ανακοίνωση ανταποκρίνεται στα αιτήματα του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την υποβολή μακροπρόθεσμου σχεδίου δράσης για το πρόγραμμα D&WM. Προς το σκοπό αυτό παρουσιάζεται μία επανεκτίμηση του προγράμματος που το 2002 πραγματοποιήθηκε από το ΚΚΕρ και το 2003 από την κοινοπραξία εταιριών με καλή εμπειρία στον τομέα αυτό (που στο εξής θα αναφέρεται ως "η κοινοπραξία").

2 Πλαίσιο

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) δημιουργήθηκε με το άρθρο 8 της συνθήκης Ευρατόμ και από την αρχή της δεκαετίας του '60 δρομολογήθηκαν στο Ispra οι πρώτες πυρηνικές κοινοτικές δραστηριότητες. Το ΚΚΕρ που από την αρχή ασχολιόταν αποκλειστικά με την πυρηνική ενέργεια, διαφοροποίησε στη συνέχεια τις δραστηριότητές του για να ανταποκριθεί στις ανάγκες άλλων Γενικών Διευθύνσεων της Επιτροπής. Ακόμα και σήμερα η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει το 30% των δραστηριοτήτων του οι οποίες επικεντρώνονται στα θέματα προτεραιότητας για την Ε&Α που προορίζεται να υποστηρίξει την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη. Με βάση το ίδιο αυτό άρθρο 8 το ΚΚΕρ οφείλει να διαχειριστεί το παρελθόν του και να αποξηλώσει τις εγκαταστάσεις που έπαυσαν να λειτουργούν. Προς το σκοπό αυτό, δημιουργήθηκε γραμμή στον προϋπολογισμό με τη σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξασφαλίζει τη διαχείριση των πυρηνικών εγκαταστάσεων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στο όνομα της Ευρατόμ. Οι εγκαταστάσεις αυτές βρίσκονται στο Geel (Βέλγιο), στο Ispra (Ιταλία), στην Καρλσρούη (Γερμανία) και στο Petten (Κάτω Χώρες).

Στόχος της Επιτροπής είναι να εξασφαλίσει υγιή διαχείριση των πυρηνικών βαρών της Ευρατόμ που προέρχεται κατά ένα μέρος από την ανάπτυξη του κλάδου των αντιδραστήρων στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και κατά το υπόλοιπο από τα προγράμματα έρευνας στον τομέα της ασφάλειας των αντιδραστήρων.

Από πρακτικής πλευράς, η Επιτροπή ανέλαβε να αποξηλώσει τις απηρχαιωμένες εγκαταστάσεις μέχρι το επίπεδο 3 όπως καθορίζεται από τον ΔΟΑΕ γεγονός που επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων για μη πυρηνικούς σκοπούς. Διατηρεί επίσης προληπτικά, την επιλογή που ονομάζεται "παρθένο έδαφος" η οποία συνίσταται στην κατεδάφιση των κτιρίων και την αποκατάσταση των εδαφών στην αρχική τους κατάσταση. Ταυτόχρονα η Επιτροπή ανέλαβε τη διάθεση του συνόλου των αποβλήτων που βρίσκονται ακόμη στις εγκαταστάσεις της σε εθνικά κέντρα αποθήκευσης προκειμένου να απελευθερωθεί οριστικά από κάθε δέσμευση που συνδέεται με την ιδιοκτησία αυτών των αποβλήτων.

Η ανακοίνωση COM(1999) 114 που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέβλεπε στην παρουσίαση μιας πρώτης μορφής του προγράμματος αποξήλωσης αυτών των εγκαταστάσεων. Απέβλεπε επίσης στην ενημέρωση των δύο οργάνων για την απόφαση της Επιτροπής να δρομολογήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα.

Η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος το 1999 στηριζόταν σε δύο εκθέσεις που συντάχθηκαν η μία από μία γερμανική εταιρία και η άλλη από μία γαλλική εταιρία. Οι εκθέσεις αυτές χρησίμευσαν για την αξιολόγηση του κόστους της αποξήλωσης των απηρχαιωμένων εγκαταστάσεων που ανήλθε σε 230 εκατομμύρια EUR, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα τις πολυάριθμες αβεβαιότητες που επικρέμονταν πάνω από το πρόγραμμα όπως αναφέρθηκε στην ανακοίνωση του 1999. Προκειμένου να δοθεί μια συνολική εκτίμηση του κόστους αποξήλωσης των εγκαταστάσεων του ΚΚΕρ, αναφέρθηκε συμπληρωματική κατά προσέγγιση εκτίμηση 223 εκατομμύρια EUR για τη μεταγενέστερη αποξήλωση των εγκαταστάσεων που λειτουργούν ακόμη (η οποία στρογγυλεύθηκε σε 220 εκατομμύρια EUR στην ανακοίνωση). Κατά συνέπεια ο συνολικός προϋπολογισμός που θα έπρεπε να δεσμευθεί εκτιμήθηκε προσεγγιστικά σε 453 εκατομμύρια EUR1998.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη γνωμοδότησή του [4], ζήτησε από την Επιτροπή να εμβαθύνει το πρόγραμμα αποξήλωσης συμπεριλαμβανομένων και των εγκαταστάσεων που βρίσκονται ακόμη σε λειτουργία προκειμένου να συνταχθεί ένα πλήρες πρόγραμμα των σημερινών και μελλοντικών αναγκών.

[4] Έκθεση A5-0159/2000 13γ.

Από την πλευρά του, το Ελεγκτικό Συνέδριο ζήτησε από την Επιτροπή να πραγματοποιήσει εξωτερική αξιολόγηση προκειμένου να ενισχύσει τις προβλέψεις που πρέπει να γίνουν στον ισολογισμό της Κοινότητας. Για το σκοπό αυτό η Επιτροπή ανέθεσε την αξιολόγηση του προγράμματος του ΚΚΕρ σε μία κοινοπραξία που αποτελείτο από τέσσερις εταιρίες. Της κοινοπραξίας ηγείτο η SCK*CEN από το Mol (Βέλγιο) με εταίρους τις εταιρίες Forschungszentrum Karlsruhe (Γερμανία), την Ομάδα Πυρηνικών Ερευνών και παροχής συμβουλών NRG (Κάτω Χώρες) και την Tractebel-Ingegniera (Ιταλία).

Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (DT 1) περιλαμβάνει περισσότερες λεπτομέρειες για τις ενέργειες που ανέλαβε η Επιτροπή, τις γνωμοδοτήσεις που διατυπώθηκαν από τα όργανα και την απάντηση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

3 Υλοποίηση του προγράμματος από το 1999 ως το 2003

3.1 Εγκαταστάσεις Ispra (Ιταλία)

Το κόστος των "βαρών του παρελθόντος και του μέλλοντος" όσον αφορά τις εγκαταστάσεις του Ispra αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό του προγράμματος D&WM της Επιτροπής. Το πρόγραμμα δράσης του Ispra είναι επίσης το πιο προχωρημένο, δεδομένου πως η λειτουργία όλων σχεδόν των πυρηνικών του εγκαταστάσεων έχει σταματήσει οριστικά.

Το πρόγραμμα του Ispra όσον αφορά τα "βάρη του παρελθόντος" στρέφεται προς το παρόν προς την ανάληψη των αποβλήτων από τρίτες βιομηχανικές χώρες, κάθε φορά που αυτό είναι δυνατόν, και την κατασκευή ή την αποκατάσταση των εγκαταστάσεων χαρακτηρισμού, επεξεργασίας, συσκευασίας και προσωρινής αποθήκευσης των αποβλήτων, εγκαταστάσεων που είναι απαραίτητες για τη διάθεση άλλων υφιστάμενων αποβλήτων καθώς και των αποβλήτων της αποξήλωσης καθώς αυτά θα παράγονται σταδιακά.

Από το 1999, οι εγκαταστάσεις του Ispra χρησιμοποιούνται για τη μείωση του όγκου των αποβλήτων και του καυσίμου που υπάρχει στις εγκαταστάσεις. Κατά τον τρόπο αυτό όλο το μη εξαντλημένο καύσιμο επεστράφη στις Ηνωμένες Πολιτείες, που ήταν η χώρα προέλευσής του, και το μολυσμένο βαρύ ύδωρ απεστάλη στον Καναδά.

Η αποκατάσταση και η κατασκευή της εγκατάστασης επεξεργασίας των αποβλήτων είχαν δρομολογηθεί κατά μεγάλο μέρος στο τέλος του 2003. Περιλαμβάνουν κυρίως, την εγκατάσταση χαρακτηρισμού των αποβλήτων, την εγκατάσταση απολύμανσης, το σταθμό επεξεργασίας υγρών καταλοίπων, το σταθμό σκυροκονιάματος, την εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης και τον έλεγχο στην έξοδο των αποχαρακτηρισμένων αποβλήτων. Τέλος έχουν προχωρήσει αρκετά οι μελέτες σχεδιασμού κέντρου ενδιάμεσης αποθήκευσης των αποβλήτων στις εγκαταστάσεις του Ispra.

Παράλληλα δρομολογήθηκαν οι αποκαλούμενες δραστηριότητες προ-αποξήλωσης. Περιλαμβάνουν κυρίως τη συσκευασία του απαρχαιωμένου αποτεφρωτή αποβλήτων, που ολοκληρώθηκε το 2003, την κατεδάφιση του πύργου ψύξης του αντιδραστήρα Ispra-1, του αγωγού μεταφοράς των υγρών καταλοίπων στον παλαιό σταθμό επεξεργασίας, που θα πρέπει να ολοκληρωθεί το 2004, την κατεδάφιση αρκετών κτιρίων, την απομάκρυνση εξοπλισμού και την απολύμανση ή καταστροφή περισσότερων από 1200 τόνων μετάλλου.

Οι αντίστοιχες δαπάνες για την περίοδο 1999-2003 ανέρχονται σε 42 εκατομμύρια EUR.

3.2 Ινστιτούτο Υλικών Αναφοράς και Μετρήσεων (IRMM) - Geel (Βέλγιο)

Στο Geel ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του προγράμματος που συνίσταται στην εκκαθάριση όλων των "βαρών του παρελθόντος" της εγκατάστασης. Το κτίριο ραδιοχημείας αποχαρακτηρίστηκε και χρησιμοποιείται σήμερα για μη πυρηνικές δραστηριότητες. Τα μη εξαντλημένα πυρηνικά υλικά μεταφέρθηκαν στο SCK*CEN στο Mol (Βέλγιο), γεγονός το οποίο επέτρεψε τον χαρακτηρισμό των εγκαταστάσεων ως κατηγορίας 3 που επιβάλλει λιγότερες δεσμεύσεις επιτήρησης από ό,τι η κατηγορία 1. Ο μικρός επιταχυντής Van de Graaff αποξηλώθηκε και πραγματοποιήθηκαν διάφορες εργασίες εξυγίανσης. Τέλος πραγματοποιήθηκε χαρτογράφηση του συνόλου των κτιρίων των οποίων συνεχίζεται η εκμετάλλευση. Αποτελεί στοιχείο αναφοράς για την τακτική επικαιροποίηση του σχεδίου προγράμματος αποξήλωσης των εγκαταστάσεων.

Οι αντίστοιχες δαπάνες για την περίοδο 1999-2003 ανέρχονται σε 6,5 εκατομμύρια EUR.

3.3 Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων (ITU) - Καρλσρούη (Γερμανία)

Στα πλαίσια του παρόντος προγράμματος, οι εγκαταστάσεις της Καρλσρούης διαχειρίζονται την απομάκρυνση των αποβλήτων που συγκεντρώθηκαν στα πλαίσια των εργασιών έρευνας του παρελθόντος, και προχωρεί στην αποξήλωση του απηρχαιωμένου εξοπλισμού όπως τα κουτιά για γάντια από τα οποία αποξηλώνονται είκοσι περίπου κάθε έτος.

Θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως αυτές οι δραστηριότητες αποξήλωσης θα πρέπει να διαχωριστούν από την καθημερινή διαχείριση των εγκαταστάσεων και των αποβλήτων τα οποία παράγονται από τις δραστηριότητες Ε&Α που βρίσκονται σε εξέλιξη, διαχείριση που συνεχίζει να χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα έρευνας. Πρόκειται για δραστηριότητες που συνδέονται με παλαιότερα προγράμματα των οποίων αποφασίστηκε η διακοπή στα πλαίσια της εξέλιξης των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ. Παρόλο που ο διαχωρισμός μεταξύ των δύο τύπων δραστηριοτήτων είναι δύσκολος, ο διαχωρισμός αυτός αναγνωρίστηκε από την κοινοπραξία που αποτελείτο κυρίως από οργανισμούς έρευνας.

Η οριστική αποξήλωση των εγκαταστάσεων της Καρλσρούης θα αρχίσει όπως και για το Geel, μετά τη διακοπή των ερευνητικών προγραμμάτων. Η διακοπή αυτή δεν έχει προγραμματιστεί μέχρι σήμερα. Για τις ανάγκες της παρούσας ανάλυσης, χρησιμοποιήθηκε η υποθετική ημερομηνία του 2025.

Οι αντίστοιχες δαπάνες για την περίοδο 1999-2003 ανέρχονται σε 16 εκατομμύρια EUR.

3.4 Ινστιτούτο Ενέργειας (IE) - Petten (Κάτω Χώρες)

Η μόνη δραστηριότητα του Petten στα πλαίσια των "βαρών του παρελθόντος", από το 1999 ως το 2003, αφορά την επεξεργασία μιας παρτίδας εξαντλημένου καυσίμου που προέρχεται από την περίοδο κατά την οποία ο αντιδραστήρας αποτελούσε αντικείμενο προγράμματος κοινοτικής έρευνας.

Από το 1996 η δραστηριότητα του αντιδραστήρα υψηλής ροής συνοδεύεται από τη σύσταση αποθεμάτων που θα συμβάλουν στη χρηματοδότηση της αποξήλωσης του. Ανερχόταν σε 5 εκατομμύρια EUR στο τέλος του 2003. Για την περίοδο 2004-2006, η ετήσια συμμετοχή θα πρέπει να ανέλθει σε 0,8 εκατομμύρια EUR ετησίως. Έτσι στο τέλος του 2006, το απόθεμα θα ανέρχεται σε 7,4 εκατομμύρια EUR. Το τελικό ποσό των αποθεμάτων θα εξαρτηθεί από την ημερομηνία διακοπής λειτουργίας του αντιδραστήρα υψηλής ροής. Όμως δεν θα αντιπροσωπεύει στην καλύτερη περίπτωση, παρά το ένα τρίτο του ποσού που απαιτείται για την αποξήλωσή του (69 εκατομμύρια EUR) εφόσον γίνει δεκτή η υπόθεση της διακοπής λειτουργίας του αντιδραστήρα κατά την περίοδο 2015-2020.

Η αποξήλωση του αντιδραστήρα υψηλής ροής του Petten δεν προβλέπεται πριν το 2015 το νωρίτερο (η αντικατάσταση του δοχείου του αντιδραστήρα το 1984-1985 θα επιτρέψει εκμετάλλευση του αντιδραστήρα μέχρι και πολύ μετά το 2015). Δεν θα πρέπει ωστόσο να αποκλείεται πρόωρη διακοπή της λειτουργίας, είτε λόγω διακοπής των ερευνητικών προγραμμάτων και/ή αποδέσμευση των χωρών (Κάτω Χώρες και Γαλλία σήμερα) που συμμετέχουν στη χρηματοδότηση του "συμπληρωματικού προγράμματος". Κατά συνέπεια το τελικό ποσό του αποθέματος δεν είναι σίγουρο. Για τον λόγο αυτό δεν ελήφθη υπόψη κατά τον υπολογισμό των συγκεκριμένων κονδυλίων που απαιτούνται για την αποξήλωση των εγκαταστάσεων του Petten.

4 Αναθεωρημένο γενικό πρόγραμμα

Προκειμένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της σχετικά με την αποξήλωση απηρχαιωμένων πυρηνικών εγκαταστάσεων και την επεξεργασία των αποβλήτων, η Επιτροπή διακρίνει τρεις τύπους δραστηριοτήτων:

Διατήρηση σε ασφαλή κατάσταση: Πρόκειται για τις δραστηριότητες διατήρησης σε καθεστώς ασφάλειας και προστασίας των εγκαταστάσεων των οποίων η λειτουργία έχει διακοπεί προκειμένου να αντιμετωπιστεί η γήρανση των εγκαταστάσεων ή η εξέλιξη των εθνικών και διεθνών κανόνων ασφάλειας. Πρόκειται επίσης για τις δράσεις αναβάθμισης των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων του Ispra που διατίθενται αποκλειστικά για την υλοποίηση του προγράμματος D&WM.

Παρόλο που οι δράσεις αυτές προηγούνται της αποξήλωσης των εγκαταστάσεων, είναι μερικές φορές δύσκολος ο διαχωρισμός τους από τις εργασίες εξυγίανσης ή προ-αποξήλωσης. Προκειμένου να γίνουν σαφή τα όσα ακολουθούν, οι δράσεις αυτές θεωρήθηκαν ότι ενσωματώνονται στο πρόγραμμα D&WM τόσο στα πλαίσια των δράσεων όσο και στον προϋπολογισμό. Αυτή ήταν η επιλογή που έκανε η Κοινοπραξία κατά την αξιολόγηση που πραγματοποίησε για το πρόγραμμα (βλ. παράγραφο 5).

Βάρη του παρελθόντος: Πρόκειται για τις δραστηριότητες που αφορούν τις εγκαταστάσεις των οποίων η λειτουργία έχει ήδη διακοπεί. Περιλαμβάνουν την επεξεργασία των υφιστάμενων αποβλήτων και την εξυγίανση των εγκαταστάσεων μέχρι την αποξήλωσή τους καθώς και την επεξεργασία των αποβλήτων που παράγονται κατά τον τρόπο αυτό. Περιλαμβάνουν επίσης την κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων, καθώς και τη δημιουργία κέντρου προσωρινής αποθήκευσης των αποβλήτων για το Ispra.

Μελλοντικά βάρη: Πρόκειται για τις δράσεις αποξήλωσης και επεξεργασίας των αποβλήτων που αφορούν τις εγκαταστάσεις που βρίσκονται ακόμη υπό εκμετάλλευση στα πλαίσια των προγραμμάτων-πλαίσιο της Επιτροπής. Οι δράσεις αυτές θα υλοποιηθούν μετά την οριστική διακοπή λειτουργίας των εν λόγω εγκαταστάσεων, ήτοι ορισμένες σε 15 έως 30 έτη.

Η Επιτροπή δεν σκοπεύει να τροποποιήσει την προσέγγισή της όσον αφορά την υλοποίηση του προγράμματος αλλά, κατά συντηρητικό τρόπο, εκτιμά ότι οφείλει να εξετάσει σήμερα την επιλογή "παρθένο έδαφος". Η αναθεώρηση του προγράμματος αφορά κυρίως την αναθεώρηση του κόστους του που οφείλεται αφενός σε λεπτομερέστερη εξέταση των "βαρών του παρελθόντος " και επιπλέον των "μελλοντικών βαρών" και αφετέρου στην εξέλιξη του εξωτερικού πλαισίου και κυρίως των συνθηκών οριστικής αποθήκευσης των αποβλήτων.

Το λεπτομερές περιεχόμενο του προγράμματος παρουσιάζεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (DT 2).

4.1 Στρατηγική της Επιτροπής σχετικά με την αποξήλωση και τη διαχείριση των αποβλήτων

Η αποξήλωση των εγκαταστάσεων θα ανατεθεί σε εξωτερικές εταιρίες που διαθέτουν εμπειρία στον τομέα αυτό. Οι επιχειρήσεις αποξήλωσης που πραγματοποιήθηκαν σε αρκετές χώρες κυρίως κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών επέτρεψαν να δοκιμαστούν και να αναπτυχθούν μέθοδοι και τεχνικές που ανταποκρίνονται σε όλες τις ανάγκες του προγράμματος της Επιτροπής. Συνεπώς οι ενδογενείς τεχνικοί κίνδυνοι των επιχειρήσεων αυτών ελέγχονται πλήρως, και το ΚΚΕρ υιοθέτησε ειδικές διατάξεις όσον αφορά τη διαχείριση και την οργάνωση (βλ. παράγραφο 6) προκειμένου να ελέγξει τους ενδογενείς οικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με ένα πρόγραμμα τέτοιας έκτασης και τέτοιας διάρκειας.

Τα απόβλητα είναι πολλών ειδών και θα πρέπει να υποστούν επεξεργασία με κατάλληλες μεθόδους και διαδικασίες

Τα απόβλητα που προκύπτουν από την εκμετάλλευση αποτελούνται κυρίως από πυρηνικά υλικά (καύσιμο), ρευστά μεταφοράς και επιβράδυνσης (βαρύ ύδωρ, μέταλλα αλκαλίων), διάφορα απόβλητα από τα οποία ορισμένα έχουν ήδη συσκευαστεί. Το ΚΚΕρ ευνοεί την ανάκτηση των υλικών αυτών από τρίτους, κάθε φορά που αυτό είναι δυνατόν. Κατά τον τρόπο αυτό το μη εξαντλημένο καύσιμο του Ispra ανακτήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το βαρύ ύδωρ ανακτήθηκε από τον Καναδά. Τα υλικά που δεν είναι δυνατόν να ανακτηθούν από τρίτους θα διατεθούν σε εθνικά κέντρα οριστικής αποθήκευσης. Τα ήδη συσκευασμένα απόβλητα θα επανασυσκευαστούν σε ορισμένες περιπτώσεις προκειμένου να ληφθεί υπόψη η εξέλιξη των εφαρμοζόμενων κανόνων (για παράδειγμα βαρέλια με επάλειψη ασφάλτου Ispra).

Τα απόβλητα που προέρχονται από την αποξήλωση των εγκαταστάσεων είναι κυρίως χαμηλής ραδιενέργειας ή ακόμη και πολύ χαμηλής. Κάθε φορά που είναι δυνατόν, τα απόβλητα αυτά απολυμαίνονται προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα να "εξαιρεθούν" από κάθε περαιτέρω πυρηνικό έλεγχο. Έχουν τη δυνατότητα με τον τρόπο αυτό να χαρακτηριστούν ως "συμβατικά απόβλητα" και να υποστούν τις κλασσικές μεθόδους επεξεργασίας ή ανακύκλωσης που εφαρμόζονται στα βιομηχανικά απόβλητα (για παράδειγμα επανάτηξη των μετάλλων). Τα απόβλητα που δεν είναι δυνατόν να "εξαιρεθούν" θα χαρακτηριστούν, θα υποστούν επεξεργασία και θα συσκευαστούν ενόψει της τελικής τους αποθήκευσης σε εθνικό κέντρο.

Το κόστος της επεξεργασίας, της συσκευασίας και της αποθήκευσης των αποβλήτων αντιπροσωπεύει σημαντικό μέρος του προγράμματος. Για το Ispra για παράδειγμα, η πρόβλεψη για την (οριστική) αποθήκευση των αποβλήτων αντιπροσωπεύει 30% περίπου του συνολικού κόστους του προγράμματος. Η κατασκευή εγκαταστάσεων συσκευασίας και οι ίδιες οι επιχειρήσεις συσκευασίας αντιπροσωπεύουν επίσης σημαντικό συμπληρωματικό κόστος. Το άθροισμα των δύο αντιπροσωπεύει σχεδόν το 65% του συνολικού κόστους του προγράμματος.

Το κόστος της τελικής αποθήκευσης δεν είναι γνωστό οριστικά. Στη Γερμανία η Επιτροπή παραμένει ιδιοκτήτης των αποβλήτων τα οποία μεταβιβάζει σε εξωτερική εταιρία και η οικονομική της συμμετοχή για την οριστική αποθήκευση δεν την απαλλάσσει από κάθε αβεβαιότητα για το τελικό κόστος. Στην Ιταλία δεν υφίσταται κέντρο οριστικής αποθήκευσης (η δημιουργία του αναγγέλθηκε τον Νοέμβριο του 2003 με προγραμματισμένη λειτουργία για το 2008, αλλά η δημοσίευση του διατάγματος εφαρμογής μετατέθηκε) και κατά συνέπεια δεν είναι δυνατόν να υπάρξει εγγύηση για το κόστος αποθήκευσης. Στις Κάτω Χώρες, το κόστος που καταβάλλεται στην εταιρία η οποία είναι επιφορτισμένη με την αποθήκευση των αποβλήτων, περιλαμβάνει και τα έξοδα σχετικά με την οριστική αποθήκευση όποια και αν είναι τελικά. Το ίδιο ισχύει και για το Βέλγιο, όπου οι δαπάνες που καταβάλλονται στην ONDRAF [5] απαλλάσσουν οριστικά την Επιτροπή από κάθε ευθύνη. Τέλος, για τις επιχειρήσεις αποξήλωσης που θα πραγματοποιηθούν σε 15 ή 30 έτη παραμένει μία βεβαιότητα σχετικά με την εξέλιξη του κόστους οριστικής αποθήκευσης σε τόσο μεγάλη χρονική απόσταση, παρόλο που έχει ήδη υπογραμμιστεί πως η εμπειρία που έχει αποκτηθεί στα κράτη μέλη επιτρέπει σήμερα την καλύτερη εκτίμηση του κόστους επεξεργασίας και αποθήκευσης, ακόμα και ελλείψει κέντρου οριστικής αποθήκευσης.

[5] ONDRAF: Εθνικός Οργανισμός Ραδιενεργών Αποβλήτων και Εμπλουτισμένων Σχάσιμων Υλικών.

Ωστόσο, οι πρόοδοι που έχουν σημειωθεί σε αρκετά κράτη μέλη δημιουργούν υπόνοιες πως το κόστος επεξεργασίας και αποθήκευσης των αποβλήτων (ακόμη και στο μέλλον) έχει εκτιμηθεί κατά λογικό τρόπο και δεν κινδυνεύει να αυξηθεί περαιτέρω όπως αυξήθηκε στο παρελθόν. Ο κύριος κίνδυνος από οικονομικής πλευράς έγκειται περισσότερο σε μια υποεκτίμηση του όγκου των αποβλήτων, κάτι που είναι πάντα πιθανό.

Δράσεις της Επιτροπής: Το ΚΚΕρ πραγματοποίησε, και ανέθεσε την πραγματοποίηση, μελετών για την αξιολόγηση του κόστους αποξήλωσης και για τον καθορισμό του όγκου των αποβλήτων. Τα αποτελέσματα αυτών των μελετών δείχνουν ωστόσο κάποια αβεβαιότητα όσον αφορά τους εκτιμηθέντες όγκους. Αυτό εκφράζει τη δυσκολία εκτίμησης του όγκου των αποβλήτων λόγω της απουσίας λεπτομερών μελετών που θα συνοδεύουν γενικά τις μελέτες υλοποίησης. Η ανασκόπηση του προγράμματος, η οποία πραγματοποιήθηκε από την κοινοπραξία (βλ. παράγραφο 5.1.), αναφέρει αυτές τις διάφορες αξιολογήσεις καθώς και τις κατηγορίες των σχετικών αποβλήτων [6]. Στο Ispra όπου ξεκίνησαν στην πράξη οι εργασίες συσκευασίας των υφιστάμενων αποβλήτων και η προετοιμασία της αποξήλωσης, βρίσκονται σε εξέλιξη λεπτομερείς μελέτες στα πλαίσια της σύνταξης των σχεδίων αποξήλωσης. Στα πλαίσια των δημοπρασιών, το ΚΚΕρ προέβλεψε τη συμπερίληψη όρων που να προωθούν τον περιορισμό του όγκου των αποβλήτων, μέσω οικονομικής ρήτρας σε περίπτωση που ξεπεραστεί ο όγκος ο οποίος θα εκτιμηθεί από τον ανάδοχο. Στην Ιταλία, ο οικονομικός κίνδυνος είναι καταρχάς σημαντικότερος απ' ό,τι αλλού λόγω της απουσίας κριτηρίων αποδοχής των συσκευασμένων αποβλήτων. Στην περίπτωση αυτή στόχος της Επιτροπής είναι να αποφύγει να επανασυσκευάσει τα απόβλητα όταν θα γίνουν γνωστά τα χαρακτηριστικά του χώρου οριστικής αποθήκευσης. Το ΚΚΕρ-Ispra ήρθε συνεπώς σε επαφή με την εταιρία που έχει επιφορτιστεί από το MAP (Ministero delle attivitΰ produttive - Υπουργείο Οικονομικών Δραστηριοτήτων) με τη διαχείριση των "πυρηνικών βαρών του παρελθόντος" στην Ιταλία. Το ΚΚΕρ και η εταιρία αυτή έχουν κοινό συμφέρον όσον αφορά τον καθορισμό των όρων αποθήκευσης των αποβλήτων. Συμμετέχουν από κοινού στον καθορισμό των προτύπων UNICEM που σχετίζονται με τα απόβλητα και τη συσκευασία τους, και οι συνέργιες που ανεπτύχθησαν όσον αφορά τα δέματα και τις συσκευασίες, επιτρέπουν στα δύο μέρη να πραγματοποιήσουν οικονομίες.

[6] Οι εκτιμηθέντες όγκοι και οι κατηγορίες των αποβλήτων περιλαμβάνουν τα υπάρχοντα απόβλητα ή αυτά που προκύπτουν από την αποξήλωση καθώς και εκτίμηση των αποβλήτων που θα παραχθούν από τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις (τα λεγόμενα δευτερογενή απόβλητα). Οι εκτιμήσεις αυτές δεν δημοσιεύονται σήμερα, επειδή ο εκτιμώμενος όγκος των αποβλήτων που θα υπολογιστεί από τις επιχειρήσεις οι οποίες θα υποβάλουν προσφορές αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης των προσφορών.

Στα πλαίσια του παρόντος προγράμματος, η Επιτροπή προβλέπει την κατασκευή κέντρου προσωρινής αποθήκευσης στις εγκαταστάσεις του Ispra. Αυτό θα της επιτρέψει να συνεχίσει το πρόγραμμά της περιμένοντας τα εγκαίνια του εθνικού κέντρου αποθήκευσης.

Η περίοδος 1999-2003 αξιοποιήθηκε επίσης για να δρομολογηθούν συζητήσεις με τις ιταλικές αρχές, κυρίως το MAP και την APAT (Agenzia per la Protezione dell'Ambiente e per i Servizi Tecnici - Υπηρεσία προστασίας περιβάλλοντος και τεχνικές υπηρεσίες), η τελευταία από τις οποίες έχει επιφορτιστεί με τον έλεγχο των πυρηνικών εγκαταστάσεων στην Ιταλία. Οι συζητήσεις αυτές συνεχίζονται. Αφορούν τις προδιαγραφές συσκευασίας των αποβλήτων που προορίζονται για το μελλοντικό ιταλικό κέντρο προσωρινής αποθήκευσης (βλ. παραπάνω) και τη μεταβίβαση της οριστικής ιδιοκτησίας των αποβλήτων και του κέντρου ενδιάμεσης αποθήκευσης, σε δημόσιο οργανισμό, ακολουθώντας στον τομέα αυτό την πρακτική που ισχύει σε σχεδόν όλες τις χώρες της ΕΕ, τουλάχιστον όσον αφορά τα βραχυπρόθεσμα απόβλητα που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των αποβλήτων τα οποία προέρχονται από την αποξήλωση.

Οι ανταλλαγές που δρομολογήθηκαν με το MAP σχετικά με το ζήτημα αυτό φαίνεται πως τυγχάνουν θετικής αποδοχής από τους εκπροσώπους του. Το τελικό στάδιο συνίσταται στην υπογραφή συμφωνίας που να κατοχυρώνει τις παραπάνω διευθετήσεις.

4.2 Συνολική επισκόπηση του προγράμματος

Στόχος της Επιτροπής είναι να αποξηλώσει το ταχύτερο όλες τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις μέχρι επιπέδου 3 σύμφωνα με τον ορισμό της ΔΟΕΑ. Το επίπεδο 3 συνεπάγεται την απομάκρυνση όλων των πυρηνικών υλικών, κάθε απόβλητου και εξοπλισμού που είναι ραδιενεργός ή μολυσμένος, καθώς και την απομάκρυνση κάθε ίχνους υπολειμμάτων ραδιενέργειας στα κτίρια προκειμένου να γίνει δυνατή η χρήση τους για άλλους σκοπούς.

Η Επιτροπή επέλεξε επίσης τη θεώρηση κατά συντηρητικό τρόπο της επιλογής του επιπέδου 3 που αποκαλείται "παρθένο έδαφος" και συνίσταται στην αποκατάσταση των εδαφών στην αρχική τους κατάσταση, δηλαδή στην κατεδάφιση των κατασκευών και στην αποκατάσταση των εδαφών στην αρχική τους κατάσταση.

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το πρόγραμμα D&WM που υλοποιείται από το ΚΚΕρ συνδέεται με έντονες δραστηριότητες στο Ispra κατά την περίοδο 1999-2020, με μέγιστο κατά την περίοδο 2005-2010.

Για τις άλλες εγκαταστάσεις, λαμβανομένης υπόψη της αβεβαιότητας όσον αφορά την ημερομηνία διακοπής της λειτουργίας των εγκαταστάσεων, το πρόγραμμα συγκροτήθηκε ωσάν να έπρεπε να αρχίσει η αποξήλωση το 2015 για το Petten και το 2025 για το Geel και την Καρλσρούη. Πριν από την οριστική διακοπή της λειτουργίας των εγκαταστάσεων, η δραστηριότητα των εγκαταστάσεων αυτών στα πλαίσια του προγράμματος θα αφορά κυρίως την επεξεργασία των υφιστάμενων αποβλήτων και των πυρηνικών υλικών (καύσιμο). Στην Καρλσρούη προβλέπονται επίσης επιχειρήσεις αποξήλωσης απηρχαιωμένου εξοπλισμού (κουτιά για γάντια) πριν από την οριστική διακοπή της λειτουργίας των εγκαταστάσεων, αλλά είναι περιορισμένης έκτασης. Επιπλέον οι υπηρεσίες του ΚΚΕρ στην Καρλσρούη και το Petten θα συντάξουν προκαταρκτικό σχέδιο αποξήλωσης για το 2004-2005. Ένα τέτοιο σχέδιο υφίσταται για τις εγκαταστάσεις του Geel για τις οποίες αποτελεί νόμιμη εθνική υποχρέωση, και για το Ispra φυσιολογικά με δεδομένη την εξέλιξη του προγράμματος. Το πρόγραμμα αυτό επιτρέπει την καταγραφή της κατάστασης της εγκατάστασης (φυσική και ραδιολογική) και το εκτιμώμενο κόστος αποξήλωσής της. Επικαιροποιείται τακτικά προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι φυσικές και ραδιολογικές τροποποιήσεις και η εξέλιξη του πλαισίου (νομοθεσία, κόστος εργασιών, κόστος αποθήκευσης κλπ.).

Ο πίνακας 1 περιέχει γενικό προγραμματισμό για το πρόγραμμα D&WM των διαφόρων εγκαταστάσεων, με τα ποσά του προϋπολογισμού που δεσμεύθηκαν ανά τετραετή περίοδο. Φανερώνει μια κάποια ασυνέχεια των αναλήψεων υποχρεώσεων, ιδίως για την περίοδο 2019-2025 λόγω της ολοκλήρωσης του προγράμματος του Ispra που προβλέπεται γύρω στο 2018 ενώ το σημαντικότερο τμήμα του προγράμματος της Καρλσρούης (δεύτερο σε σημασία μετά από αυτό του Ispra) δεν έχει ακόμη αρχίσει. Το έντονο μέγιστο που εμφανίζεται για την περίοδο 2015-2019 είναι αποτέλεσμα υποθέσεων μεταφοράς των δεμάτων με τα απόβλητα του Ispra σε ιταλικό κέντρο αποθήκευσης, με πληρωμή των αντίστοιχων φόρων και της αποξήλωσης του αντιδραστήρα υψηλής ροής του Petten στην υποθετική περίπτωση διακοπής της λειτουργίας του το 2015.

Πίνακας 1: Χρονοδιάγραμμα για το σύνολο του προγράμματος D&WM

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

Σημείωση: Μέχρι το 2003 ποσά σε τρέχοντα ευρώ, μετά ποσά σε ευρώ του 2003

4.3 Οι φάσεις του προγράμματος

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τρεις φάσεις που αλληλεπικαλύπτονται μερικώς:

Η πρώτη φάση (1999-2008) περιλαμβάνει όλες τις δράσεις που αναλήφθηκαν από το 1999 και μετά, κυρίως στις εγκαταστάσεις του Ispra, και αφορά τη "διατήρηση σε ασφαλή κατάσταση", συμπεριλαμβανομένης και της αποκατάστασης και της κατασκευής εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων και την επεξεργασία των υφιστάμενων αποβλήτων. Η φάση αυτή αντιστοιχεί σε πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων της τάξεως των 100 εκατομμυρίων EUR συμπεριλαμβανομένων και των εξόδων για το προσωπικό. Θα ολοκληρωθεί το 2008 όταν θα τεθεί σε λειτουργία η εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης του Ispra.

Η δεύτερη φάση (2004-~2020) αφορά την επεξεργασία των "βαρών του παρελθόντος". Καλύπτει την αποξήλωση όλων των εγκαταστάσεων των οποίων η λειτουργία έχει διακοπεί σήμερα, την επεξεργασία, συσκευασία και αποθήκευση των αποβλήτων που θα προκύψουν, τη μεταφορά των αποβλήτων του Ispra στο ιταλικό κέντρο τελικής αποθήκευσης και την αποξήλωση των σήμερα απηρχαιωμένων εξοπλισμών της Καρλσρούης και τη μεταβίβαση των αποβλήτων σε μία γερμανική επιχείρηση που θα επιφορτιστεί με τη διαχείρισή τους. Αντιστοιχεί σε πίστωση ανάληψης υποχρεώσεων της τάξεων των 580 εκατομμυρίων EUR. Προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2018 για το Ispra κατά τη μεταφορά των δεμάτων των αποβλήτων στο ιταλικό κέντρο ή το 2020 εάν συμπεριληφθεί και η επιλογή "παρθένο έδαφος".

Η τρίτη φάση (~2015- ~2030) αφορά τη διευθέτηση των "μελλοντικών βαρών". Περιλαμβάνει την αποξήλωση των εγκαταστάσεων που βρίσκονται προς το παρόν στη φάση της εκμετάλλευσης και την αποξήλωση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων που βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης στα πλαίσια της πρώτης φάσης. Ο αντίστοιχος προϋπολογισμός είναι της τάξεως των 465 εκατομμυρίων EUR. Η φάση αυτή θα αρχίσει με την αποξήλωση του αντιδραστήρα υψηλής ροής του Petten. Στην περίπτωση που θα υιοθετηθεί η επιλογή "παρθένο έδαφος" προβλέπεται πως η φάση αυτή θα ολοκληρωθεί γύρω στο 2019 για το Petten (J0 + 4), το 2028 για το Geel (J0 + 3) και το 2030 για την Καρλσρούη (J0 + 5), εφόσον η διακοπή λειτουργία των εγκαταστάσεών τους πραγματοποιηθεί αντίστοιχα το 2015 για το Petten και το 2025 για το Geel και την Καρλσρούη, γεγονός που αποτελεί προς το παρόν απλές υποθέσεις εργασίας όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω.

Το περιεχόμενο του προγράμματος περιγράφεται λεπτομερώς στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (DT 2) στο οποίο, προκειμένου να εξασφαλιστεί καλύτερη κατανόηση της υλοποίησης των διαφορετικών φάσεων, υιοθετήθηκε παρουσίαση ανά εγκατάσταση και ανά έργο.

4.4 Διαχείριση του προϋπολογισμού

Με βάση το πρόγραμμα που υποβλήθηκε το 1999 από την Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο ενέκριναν για την περίοδο 1999-2003, τη δημιουργία ειδικής γραμμής στον προϋπολογισμό. Η γραμμή αυτή τροφοδοτήθηκε αρχικά με μεταφορές από κονδύλια που δεν είχαν χρησιμοποιηθεί στο τέλος του οικονομικού έτους και από το 2001 και μετά με άμεση χρηματοδότηση στα πλαίσια της διαδικασίας σύνταξης του προϋπολογισμού με κατά περίπτωση ενίσχυση στο τέλος του οικονομικού έτους.

Κατά την ίδια αυτή περίοδο, τα έξοδα του προσωπικού του ΚΚΕρ συνέχισαν να επιβαρύνουν τα πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας (πρόγραμμα Ευρατόμ).

4.5 Κόστος του προγράμματος D&WM

4.5.1 Εξέλιξη του κόστους του προγράμματος D&WM

Το εκτιμηθέν κόστος του προγράμματος, που υποβλήθηκε το 1999 (COM 114), αναθεωρήθηκε από το ΚΚΕρ το 2002 και από την κοινοπραξία το 2003 καθώς και οι δύο έλαβαν υπόψη τους την εξέλιξη των βαρών του παρελθόντος (διακοπή λειτουργίας άλλων εγκαταστάσεων κατά την περίοδο 1999-2002), του περιβάλλοντος (κυρίως κόστος της τελικής αποθήκευσης) και των μελλοντικών βαρών. Κατά συνέπεια οι τρεις εκτιμήσεις είναι οι ακόλουθες:

- η εκτίμηση που έγινε το 1998 από το ΚΚΕρ για το COM(1999)114 (EUR1998), με βάση δύο μελέτες εξωτερικών εταιριών.

- η εκτίμηση που έγινε στο τέλος του 2002 από το ΚΚΕρ (EUR2003) μετά από τέσσερα χρόνια εμπειρίας.

- η εκτίμηση που έγινε το 2003 από την κοινοπραξία.

Ο παρακάτω πίνακας 2 παρουσιάζει το αποτέλεσμα αυτών των εκτιμήσεων.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πίνακας 2 : Αξιολογήσεις του κόστους των βαρών του παρελθόντος και του μέλλοντος (εκατομμύρια EUR) από το ΚΚΕρ (1998 και 2002) και την Κοινοπραξία (2003)

Ο παραπάνω πίνακας δείχνει πως η εκτίμηση που έγινε από το ΚΚΕρ στο τέλος του 2002 (941 εκατομμύρια EUR2003), τέσσερα σχεδόν έτη μετά τη δρομολόγηση του προγράμματος, είναι σχετικά ίδια με εκείνη που πραγματοποιήθηκε από την κοινοπραξία το 2003 (1,069 εκατομμύρια EUR2003), ήτοι +13,6%, εκτός της επιλογής "παρθένο έδαφος".

Σύγκριση της εκτίμησης από το ΚΚΕρ το 1998 (453 εκατομμύρια EUR1998) και της εκτίμησης του 2002 (CCR2002 = 941 εκατομμύρια EUR2003) (στρογγυλεμένα ποσά)

Η διαφορά στην εκτίμηση προκύπτει από τα ακόλουθα κεφάλαια:

Λεπτομερέστερη ανάλυση του προγράμματος D&WM

- Εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων (+48 εκατομμύρια EUR) +11%

- Διαχείριση των αποβλήτων (+64 εκατομμύρια EUR) 14%

- Αποξήλωση και διαχείριση

- των αντίστοιχων αποβλήτων (+101 εκατομμύρια EUR) 22%

Η εκτίμηση που έγινε το 1998, στηρίζονταν σε προκαταρκτική φυσική και ραδιολογική απογραφή που ολοκληρώθηκε.

- Επαναπροσδιορισμός

- του κόστους προσωπικού (+49 εκατομμύρια EUR) 11%

Λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του προσωπικού του ΚΚΕρ που υποστηρίζει τις δραστηριότητες αποξήλωσης, συμπεριλαμβανόμενων των καθηκόντων που προκύπτουν από νομικές υποχρεώσεις (για παράδειγμα επιτήρηση του περιβάλλοντος).

Αλλαγή του εξωτερικού περιβάλλοντος

- Οριστική αποθήκευση των αποβλήτων (+122 εκατομμύρια EUR) 27%

Το κόστος της οριστικής αποθήκευσης αναθεωρήθηκε πολύ προς τα επάνω στην Ιταλία, και αυξήθηκε παρομοίως σημαντικά σε άλλες χώρες όπως το Βέλγιο.

- Πληθωρισμός από το 1998

- έως το 2003 (3% /έτος) (+60 εκατομμύρια EUR) 13%

- Εξέλιξη της νομοθεσίας (+44 εκατομμύρια EUR) 10%

Η νομοθεσία εξελίσσεται σε ορισμένες χώρες: αναθεώρηση του κατωφλίου εξαίρεσης στο Βέλγιο, καθορισμός του χαρακτηρισμού και των δεμάτων αποβλήτων στην Ιταλία, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση του κόστους κατασκευής, χαρακτηρισμού των αποβλήτων, συσκευασίας κλπ..

ΣΥΝΟΛΟ (+488 εκατομμύρια EUR) +108%

Σύγκριση της εκτίμησης ΚΚΕρ2002 (941 εκατομμύρια EUR2003) και κοινοπραξίας2003 (1145 εκατομμύρια EUR) (στρογγυλεμένα ποσά)

Η διαφορά στην εκτίμηση προκύπτει από τα ακόλουθα κεφάλαια:

- Εγκατάσταση διαχείρισης αποβλήτων (+3 εκατομμύρια EUR) +0,3%

- Διαχείριση των αποβλήτων (+28 εκατομμύρια EUR) +3.0%

- Αποξήλωση και διαχείριση των προκυπτόντων αποβλήτων

- (+27 εκατομμύρια EUR) +2.8%

- Οριστική αποθήκευση των αποβλήτων (+40 εκατομμύρια EUR) +4.3%

- Επανεκτίμηση του κόστους

- του προσωπικού (+30 εκατομμύρια EUR) +3.2%

ΣΥΝΟΛΟ (χρήση των κτιρίων χωρίς περιορισμούς) (+128 εκατομμύρια EUR) +13,6%

- Επιλογή "παρθένο έδαφος" (νέα επιλογή) (+76 εκατομμύρια EUR)

ΣΥΝΟΛΟ (+204 εκατομμύρια EUR)

Η κοινοπραξία πραγματοποίησε μία πρώτη εκτίμηση της επιλογής που ονομάζεται "παρθένο έδαφος". Ανέρχεται σε περίπου 76 εκατομμύρια EUR (+7%) για το σύνολο των εγκαταστάσεων. Η Επιτροπή σκοπεύει να υποστηρίξει κατά προτίμηση αυτήν την επιλογή που θα την απάλλασσε οριστικά από όλες τις ευθύνες της, προβλέπει όμως, πριν να την υλοποιήσει, να αρχίσει συνομιλίες με τους οργανισμούς στους οποίους ανήκουν τα εδάφη.

Συνεπώς η εκτίμηση της κοινοπραξίας είναι κατά 13,6% υψηλότερη από αυτή που πραγματοποίησε το ΚΚΕρ το 2002.

Η Επιτροπή θεωρεί πως αυτή η διαφορά εκτίμησης δεν είναι σημαντική για ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα τέτοιας πολυπλοκότητας και με βάση τους κινδύνους και τις ενδογενείς αβεβαιότητες σε τέτοιου τύπου προγράμματα, όπως αυτοί αναφέρονται στο κεφάλαιο 6.2 παρακάτω. Θεωρεί πως τα αποτελέσματα αυτών των δύο εκτιμήσεων αλληλοϋποστηρίζονται μάλλον παρά αλληλοαμφισβητούνται. Κατά συνέπεια η Επιτροπή προτείνει να προβλεφθεί το ποσό που αντιστοιχεί στην εκτίμηση της κοινοπραξίας και να προστεθεί σε αυτό η επιλογή "παρθένο έδαφος".

4.5.2. Ύψος του προγράμματος ανά εγκατάσταση

Κατά συνέπεια το ύψος του προγράμματος ανά εγκατάσταση είναι το ακόλουθο:

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

4.6 Χρηματοδότηση του προσωπικού

Στα πλαίσια της παρούσας κατάστασης, το πρόγραμμα δράσης χρηματοδοτείται από τη γραμμή B4-3400 και το προσωπικό υποστήριξης από τη γραμμή B6-12, η οποία αποτελεί τμήμα του προϋπολογισμού της έρευνας και κατά συνέπεια εξαρτάται από τις πενταετείς αποφάσεις όσον αφορά τα προγράμματα-πλαίσιο για την έρευνα. Η κατάσταση αυτή:

- αντίκειται στο άρθρο 9 της γνώμης που διετύπωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ανακοίνωση του 1999 [7].

[7] A5-0159/2000 ΤΕΛΙΚΟ.

- έγινε αποδεκτή αναγκαστικά στα πλαίσια της συναπόφασης για το 6ο πρόγραμμα-πλαίσιο, τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από την πλειοψηφία των κρατών μελών στο Συμβούλιο, που εξέφρασαν τη λύπη τους για αυτήν την "εκτροπή" δημοσιονομικών μέσων τα οποία κανονικά διατίθενται για την έρευνα.

- δημιουργεί εκ των πραγμάτων ανταγωνιστική κατάσταση στα πλαίσια δεδομένων περιορισμών του προϋπολογισμού, ανάμεσα σε μια σταθερή και μάλιστα αυξανόμενη υποχρέωση και στα προγράμματα έρευνας στα οποία θα έπρεπε να διατεθούν τα κονδύλια αυτά.

- θέτει σε κίνδυνο την υλοποίηση του προγράμματος αυτού μακροπρόθεσμα (30 έτη) διαχωρίζοντας τη χρηματοδότηση των ανθρώπινων πόρων του προγράμματος από το αντικείμενό του και εξαρτώντας το πρόγραμμα αυτό από τους κινδύνους της πενταετούς απόφασης για το πρόγραμμα έρευνα.

- τέλος, όπως επισημαίνει και το Ελεγκτικό Συνέδριο θα ήταν καλύτερο το κόστος του προσωπικού να συμπεριληφθεί στη γενική πρόβλεψη για το πρόγραμμα δράσης (βλ. παραγράφους 9-31, 50 της 28.11.2002, σ. 264).

Φαίνεται σαφώς πως η μόνη επιλογή που θα εξασφάλιζε τη βιωσιμότητα που υποστηρίζουν τα κοινοτικά όργανα είναι η ένταξη του προσωπικού αυτού σε μία γραμμή του κοινοτικού προϋπολογισμού λειτουργίας με ταυτόχρονη εξασφάλιση κατάλληλης διαδικασίας για την πρόσληψη των ειδικών που θα ήταν ικανοί να καλύψουν τα καθήκοντα τα οποία συνδέονται με τη φύση του προγράμματος δράσης.

Κατά συνέπεια η Επιτροπή σκοπεύει από σήμερα και πριν το τέλος του 6ου προγράμματος δράσης, να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να εξαλείψει τους κινδύνους αυτούς - οικονομικούς και άλλους - που συνδέονται με τη διαχείριση του προσωπικού που διατίθεται στο πρόγραμμα αυτό.

Στα πλαίσια της παρούσας ανακοίνωσης, ο προτεινόμενος προϋπολογισμός περιλαμβάνει τα κονδύλια που καλύπτονται από το πρόγραμμα πλαίσιο Ε&Α (15 εκατομμύρια EUR προβλέπονται για το 6ο πρόγραμμα πλαίσιο Ε&Α από το 2003 έως το 2006).

5 Εξωτερική αξιολόγηση του προγράμματος

5.1 Αξιολόγηση του προγράμματος από την κοινοπραξία

Με βάση σύμβαση που υπογράφηκε τον Αύγουστο του 2002, το ΚΚΕρ ανέθετε την αξιολόγηση του προγράμματός του για D&WM στην κοινοπραξία που αναφέρθηκε ήδη στο κεφάλαιο 2.

Κατά γενικό τρόπο, η κοινοπραξία εγκρίνει τη στρατηγική που ανέπτυξε το ΚΚΕρ για να πετύχει το επίπεδο 3 αποξήλωσης το οποίο επιτρέπει απεριόριστη επαναχρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων για κάθε μη πυρηνική δραστηριότητα.

Η κοινοπραξία σημειώνει επίσης πως η συνέχιση αυτής της ίδιας στρατηγικής θα επιτρέψει την επίτευξη του σταδίου του «παρθένου εδάφους» που περιλαμβάνει την πλήρη κατεδάφιση των κτιρίων, για σχετικά μικρό συμπληρωματικό κόστος (+7%).

Ωστόσο, η κοινοπραξία εκτιμά πως αυτή η στρατηγική θα έπρεπε να αναλυθεί περαιτέρω μέσω «σχεδίου αποξήλωσης» για κάθε εγκατάσταση. Σήμερα, η εγκατάσταση του Geel διαθέτει ένα τέτοιο σχέδιο, σύμφωνα με τη Βελγική νομοθεσία. Η εγκατάσταση του Ispra συνέταξε παρόμοιο σχέδιο στα πλαίσια του προγραμματισμού των εργασιών της.

Η κοινοπραξία διατυπώνει και άλλες συστάσεις που ήδη κατά το μεγαλύτερο μέρος υιοθετήθηκαν ή υλοποιήθηκαν από το ΚΚΕρ. Αναφέρονται κυρίως οι ακόλουθες εκτός από τις τεχνικές συστάσεις που αφορούν κάθε κέντρο χωριστά:

Όσον αφορά την οργάνωση: προσαρμογή της οργάνωσης (βλ. παράγραφο 6.5. παρακάτω), διατήρηση των ειδικοτήτων (βλ. 6.8.), κατάρτιση του προσωπικού στον τομέα της αποξήλωσης (βλ. 6.8.), υιοθέτηση δεικτών απόδοσης όπως μείωση των δόσεων και ελαχιστοποίηση των παραγόμενων δευτερευόντων αποβλήτων [8], γενίκευση της χρήσης εξειδικευμένων εταιριών για τον σχεδιασμό εξοπλισμού και την υλοποίηση επιτόπιων εργασιών.

[8] "Δευτερεύοντα απόβλητα": Πρόκειται για τα απόβλητα τα οποία παράγονται από τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για την αποξήλωση των εγκαταστάσεων, και που προστίθενται κατά συνέπεια στα υφιστάμενα απόβλητα.

Όσον αφορά τον έλεγχο των εξωτερικών σχέσεων: διατήρηση των στενών επαφών με τις ιταλικές αρχές (βλ. 4.1.), συνέχιση των σχέσεων με τις αρμόδιες αρχές προκειμένου να υιοθετηθούν γρήγορα τα κριτήρια αποδοχής των δεμάτων αποβλήτων, στις περιπτώσεις που απουσιάζουν, και/ή το άνοιγμα των κατάλληλων αποδεκτών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων για τα απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας. Ενίσχυση του προσωπικού που διατίθεται αποκλειστικά για τις σχέσεις με τις αρχές, υλοποίηση προγράμματος επικοινωνίας με το κοινό, αποσαφήνιση των όρων επιστροφής των εγκαταστάσεων στον ιδιοκτήτη τους με βάση τις ισχύουσες συμφωνίες στις φιλοξενούσες χώρες.

Όσον αφορά τον τεχνικό τομέα: καθορισμός της ραδιολογικής κατάστασης των εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της πραγματοποίησης δειγματοληψιών, ενίσχυση της απολύμανσης των αποβλήτων προς ελαχιστοποίηση του τελικού τους όγκου, προσέγγιση οργανισμών των κρατών μελών που διαχειρίστηκαν παρόμοιες εγκαταστάσεις, χρησιμοποίηση των καλύτερων διαθέσιμων τεχνικών για τη δημιουργία κλίματος παρακίνησης στις εγκαταστάσεις και εξασφάλιση της ανταπόδοσης εμπειρίας προς όφελος των κρατών μελών και των υποψήφιων κρατών. Τέλος η κοινοπραξία προτείνει την περιοδική επικαιροποίηση του προγράμματος αποξήλωσης του ΚΚΕρ.

Οι λεπτομέρειες αξιολόγησης του προγράμματος από την κοινοπραξία περιλαμβάνονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (DT 3).

5.2 Γνώμη της ομάδας των εμπειρογνωμόνων για το πρόγραμμα

Η συγκρότηση ομάδας εμπειρογνωμόνων στον τομέα της αποξήλωσης και της επεξεργασίας των αποβλήτων, προτάθηκε από το ΚΚΕρ και εγκρίθηκε από το διοικητικό του συμβούλιο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η παροχή συμβουλών επί της διαχείρισης του προγράμματος D&WM του ΚΚΕρ. Η ομάδα αυτή αποτελείται από ένδεκα ευρωπαίους εμπειρογνώμονες που προέρχονται από διάφορα κράτη μέλη. Οι συμβουλές της ομάδας αφορούν τη στρατηγική αποξήλωσης και επεξεργασίας αποβλήτων, τις διαθέσιμες τεχνολογίες, τον κατακερματισμό του προγράμματος, την οργάνωση, τη διαχείριση των δημοπρασιών. τη διαχείριση των εσωτερικών πόρων, την κατάρτιση, και κάθε άλλο ζήτημα που σχετίζεται με το πρόγραμμα που περιγράφεται εδώ.

Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων ενέκρινε γενικά τις συστάσεις της κοινοπραξίας επιμένοντας όμως σε ορισμένες από αυτές όπως αναφέρεται παρακάτω, κυρίως όσον αφορά τις εγκαταστάσεις του Ispra:

- συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις συνθήκες εκμετάλλευσης και συντήρησης των εγκαταστάσεων των οποίων έχει διακοπεί η λειτουργία, πραγματοποίηση απογραφής των αποβλήτων και των πυρηνικών υλικών και πραγματοποίηση ραδιολογικής επισκόπησης των εγκαταστάσεων.

- χρησιμοποίηση κατά το μέγιστο έμπειρων εξωτερικών εταιριών.

- προγραμματισμός της αποξήλωσης των εγκαταστάσεων το ταχύτερο δυνατόν θεωρώντας πως δεν θα προέκυπτε κανένα κέρδος από παρατεταμένη αναμονή.

- ελαχιστοποίηση των προς αποθήκευση αποβλήτων και διερεύνηση των πιθανών τρόπων διάθεσης ή πρόβλεψη επαρκών δυναμικοτήτων προσωρινής αποθήκευσης για την επεξεργασία και/ή αποθήκευση των αποβλήτων για τα οποία δεν υπάρχουν σήμερα διαθέσιμοι τρόποι διάθεσης (για παράδειγμα για τα αλκάλια μέταλλα).

- χρήση των πλέον ασφαλών τεχνολογιών που δεν υπάρχει πιθανότητα να δημιουργήσουν προβλήματα σε τρίτα μέρη, υποστήριξη του διαλόγου με τα τρίτα αυτά μέρη και υλοποίηση του προγράμματος D&WM κατά διαφανή τρόπο.

- εξασφάλιση της διάδοσης των γνώσεων που θα αποκτηθούν στα πλαίσια των επιχειρήσεων αποξήλωσης στα ευρωπαϊκά κοινοτικά όργανα.

5.3 Γνώμη του διοικητικού συμβουλίου του ΚΚΕρ

Το διοικητικό συμβούλιο ενέκρινε τα γενικά συμπεράσματα της κοινοπραξίας και τις συμπληρωματικές συστάσεις που διατύπωσε η ομάδα εμπειρογνωμόνων.

Ζητά επίσης:

- να συνταχθεί ένας κατάλογος των προς υλοποίηση δράσεων με βάση τις συστάσεις της κοινοπραξίας και της ομάδας εμπειρογνωμόνων, στον οποίο να συμπεριληφθούν τα ζητήματα που σχετίζονται με τον προϋπολογισμό.

- να ληφθούν υπόψη οι συστάσεις της κοινοπραξίας και της ομάδας εμπειρογνωμόνων στα πλαίσια των αποφάσεων που θα λάβει η Επιτροπή όσον αφορά το πρόγραμμα D&WM.

Το ΚΚΕρ συνέταξε κατάλογο δράσεων που προκύπτουν από τις συστάσεις της κοινοπραξίας και της ομάδας των εμπειρογνωμόνων. Σημαντικός αριθμός των δράσεων έχουν ήδη δρομολογηθεί, κυρίως στο Ispra, και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των άλλων δράσεων θα καθορισθεί στις αρχές του 2004.

Εξάλλου, το πρόγραμμα D&WM του ΚΚΕρ τροποποιήθηκε προκειμένου να ληφθούν υπόψη αυτές οι συστάσεις. Σημαντικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός πως ο στόχος της αποξήλωσης των εγκαταστάσεων στηρίζεται τώρα στην επιλογή "παρθένο έδαφος" η οποία περιλαμβάνει την πλήρη κατεδάφιση των κτιρίων, εκτός και αν συμφωνήσουν ειδικά σε κάτι διαφορετικό οι ιδιοκτήτες των οικοπέδων.

6 Διαχείριση του προγράμματος και των συναφών κινδύνων

6.1 Γενική προσέγγιση

Το ΚΚΕρ θα επικεντρωθεί πλήρως στον ρόλο του ως "αναθέτουσα αρχή" ακολουθώντας στον τομέα αυτό τις συστάσεις της κοινοπραξίας, της ομάδας εμπειρογνωμόνων και το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου [9]. Οι ειδικές μελέτες, η υλοποίηση επιτόπιων εξοπλισμών και εργασιών ανατίθενται σε έμπειρες εξωτερικές επιχειρήσεις.

[9] Έκθεση A5-0159/2000 τελικό, παράγραφος 6α.

Για τον έλεγχο της υλοποίησης ενός τόσο σημαντικού προγράμματος, που παρουσιάζει ακόμη κινδύνους και αβεβαιότητες, το ΚΚΕρ δρομολόγησε ορισμένες δράσεις για την απάλειψη ή ελαχιστοποίηση των κινδύνων εξωτερικής (βλ. παράγραφο 6.2) ή εσωτερικής (βλ. παράγραφο 6.3.) προέλευσης, και πήρε ιδιαίτερα μέτρα όσον αφορά την οργάνωση και τη διαχείριση του προγράμματος (βλ. παράγραφο 6.4. ως 6.8.).

6.2 Ελαχιστοποίηση των κινδύνων και των αβεβαιοτήτων εξωτερικής προέλευσης

Δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθούν πλήρως όλοι οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες, ιδίως όταν εξαρτώνται από εξωτερικά γεγονότα. Το ΚΚΕρ δρομολόγησε ειδικές δράσεις για να απαλείψει ή να ελαχιστοποιήσει αυτούς τους υπολειπόμενους κινδύνους. Σε αυτές περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

1. Εξέλιξη των νομικών διατάξεων, κυρίως όσον αφορά τη διαδικασία αδειοδότησης, προστασίας του περιβάλλοντος, του κοινού και των εργαζομένων, του καθορισμού των κατηγοριών των αποβλήτων, του χαρακτηρισμού τους, της συσκευασίας τους και του επιπέδου απελευθέρωσής τους. Στην Ιταλία, οι πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων, περιπλέκουν τον χαρακτηρισμό και τη συσκευασία των αποβλήτων και οδήγησαν κατά συνέπεια σε σημαντική αύξηση του κόστους επεξεργασίας των σημερινών και μελλοντικών αποβλήτων. Παρόλα αυτά παραμένουν αβεβαιότητες όσον αφορά τη βιωσιμότητα των σημερινών σχεδιασμών για όσο καιρό δεν λειτουργεί στη χώρα εγκατάσταση τελικής αποθήκευσης. Αυτό ισχύει και για τη Γερμανία, ενώ για το Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες, η Επιτροπή απαλλάχθηκε από κάθε μελλοντική επιβάρυνση μετά τη μεταβίβαση των αποβλήτων αυτών στον οργανισμό συλλογής. Αυτό δεν προδικάζει όμως το κόστος μελλοντικής αποθήκευσης για τα νέα απόβλητα παρόλο που όπως ήδη υπογραμμίστηκε, η Επιτροπή θεωρεί πως οι εθνικοί οργανισμοί που είναι επιφορτισμένοι με την αποθήκευση ελέγχουν σήμερα τις δαπάνες καλύτερα.

Δράση της Επιτροπής: κατ' αρχάς, προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις αυτών των εξελίξεων, το ΚΚΕρ διατηρεί σχέσεις με το MAP [10] με στόχο τη σύνταξη συμφωνίας μεταφοράς σε εθνικό οργανισμό αυτών των αποβλήτων και του κέντρου προσωρινής αποθήκευσης της Επιτροπής στο Ispra. Στη συνέχεια, εργάζεται στενά με την ιταλική εταιρία που είναι επιφορτισμένη με τη διαχείριση των "βαρών του παρελθόντος" της Ιταλίας, προκειμένου να εξασφαλίσει πως οι αντίστοιχες ανάγκες τους λαμβάνονται υπόψη στα πλαίσια της νέας τυποποίησης, μέσω της συμμετοχής στις διάφορες επιτροπές της UNICEN [11] που έχουν επιφορτιστεί με τον καθορισμό των προδιαγραφών στον τομέα αυτό.

[10] MAP: Ministero delle Attivitΰ Produttive - Υπουργείο Παραγωγικών Δραστηριοτήτων.

[11] UNICEN: Ente Nazionale Italiano di Unificazione - Commissione Energia Nucleare.

2. Διάρκεια έγκρισης των κανονιστικών εγγράφων και η έκδοση των απαραίτητων αδειών για τη δρομολόγηση των στοιχειωδών λειτουργιών. Λόγω έλλειψης μέσων ή λόγω ανεπάρκειας ισοδύναμων πρακτικών και/ή οριστικής νομοθεσίας, η διάρκεια εξέτασης των φακέλων από τις αρμόδιες αρχές είναι δυνατόν να παραταθεί πέρα των προβλέψεων. Οι καθυστερήσεις που προκαλούνται με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να μεταφραστούν σε συμπληρωματικές δαπάνες για το πρόγραμμα.

Δράση της Επιτροπής: Για να προλάβει τέτοιες συνέπειες, η Επιτροπή διατηρεί στενή επικοινωνία με τις αρχές, ιδίως την APAT [12] στην Ιταλία προκειμένου να προσδιοριστούν και να αντιμετωπιστούν το ταχύτερο δυνατόν τα πιθανά προβλήματα.

[12] APAT: Agenzia per la Protezione dell'Ambiente e per i Servizi Tecnici .

3. Αύξηση του κόστους τελικής αποθήκευσης των αποβλήτων είναι δυνατόν να προέλθει από τη βελτίωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης, από όλο και πιο απαιτητικές προδιαγραφές για την προστασία του περιβάλλοντος και του πληθυσμού. Επιπλέον η μείωση του όγκου των αποβλήτων οδηγεί αναγκαστικά σε αύξηση του μοναδιαίου κόστους με δεδομένες τις σταθερές δαπάνες που επιβαρύνουν τα κέντρα αποθήκευσης. Η Επιτροπή διαπιστώνει σημαντικές διαφορές στο σημείο αυτό μεταξύ των κρατών μελών.

Δράση της Επιτροπής: Ανάπτυξη προσέγγισης που είναι προσαρμοσμένη σε κάθε εθνική κατάσταση όσον αφορά την αποθήκευση, την ύπαρξη υπηρεσίας διαχείρισης των αποβλήτων και του κόστους της τελικής αποθήκευσης. Η Επιτροπή θα μειώσει όσο αυτό της είναι δυνατόν τον όγκο των τελικών αποβλήτων μέσω απολύμανσης που θα επιτρέψει τον αποχαρακτηρισμό των πυρηνικών αποβλήτων σε συνηθισμένα βιομηχανικά απόβλητα, και σε συσκευασία που θα επιτρέπει τη μείωση του όγκου των πυρηνικών αποβλήτων. η Επιτροπή προβλέπει επίσης να συζητήσει με τους οργανισμούς που είναι επιφορτισμένοι με τη διαχείριση και/ή την αποθήκευση των αποβλήτων προκειμένου να είναι σε θέση να ελέγξει τη δομή του κόστους και κατά συνέπεια να βελτιστοποιήσει τη διαχείριση των αποβλήτων που παράγει.

4. Παράταση των διαδικασιών διαβούλευσης στα πλαίσια της κατασκευής νέων εγκαταστάσεων, κυρίως του κέντρου της ενδιάμεσης αποθήκευσης του Ispra και/ή των επιχειρήσεων αποξήλωσης, θα δημιουργούσε καθυστερήσεις ακόμη και σημαντική μετάθεση του προγράμματος σε περίπτωση διοικητικών δυσκολιών κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων που προβλέπει ο νόμος.

Δράση της Επιτροπής: Προκειμένου να ελαχιστοποιήσει αυτόν τον κίνδυνο, το ΚΚΕρ αναπτύσσει την επικοινωνία με το περιβάλλον κοινό και τις αρχές, υπό τη μορφή ανοικτών συγκεντρώσεων, φυλλαδίων που περιγράφουν τους επιδιωκόμενους στόχους και τη φύση των εργασιών, και ενός ιστότοπου που περιγράφει τις δραστηριότητες και που επικαιροποιήθηκε το 2003 προκειμένου να αντανακλά την εξέλιξή τους.

6.3 Ελαχιστοποίηση των κινδύνων εσωτερικής προέλευσης

α) Η κατάσταση της εγκατάστασης είναι διαφορετική από αυτήν που έχει προβλεφθεί γεγονός που είναι δυνατόν να έχει ως αποτέλεσμα απηρχαιωμένη τεκμηρίωση που δεν θα έχει λάβει υπόψη της τις προγενέστερες εξελίξεις ή το ραδιολογικό ιστορικό της εγκατάστασης. Αυτό είναι δυνατόν να οδηγήσει σε τροποποίηση των συνθηκών παρέμβασης που προβλέπονται και κατά συνέπεια σε παράταση των προθεσμιών και αύξηση του κόστους.

Δράση της Επιτροπής: Η Επιτροπή προχωρεί σε επικαιροποίηση της υφιστάμενης τεκμηρίωσης και προχωρεί στον ραδιολογικό χαρακτηρισμό των εγκαταστάσεων (μετρήσεις ραδιενέργειας, πυρηνοληψίες) προκειμένου να παρασχεθεί στις παρεμβαίνουσες επιχειρήσεις αξιόπιστη πληροφόρηση για τις εγκαταστάσεις. Στις εγκαταστάσεις που δεν διαθέτουν κάτι τέτοιο (Καρλσρούη και Petten) θα συνταχθεί σχέδιο αποξήλωσης που θα επικαιροποιείται τακτικά μέχρι τη διακοπή της λειτουργίας των εγκαταστάσεων.

β) Απώλεια γνώσεων σχετικά με τις εγκαταστάσεις και το ιστορικό τους λόγω συνταξιοδότησης ή μετάθεσης του προσωπικού, γεγονός που είναι δυνατόν να επηρεάσει την εξέλιξη του προγράμματος.

Δράση της Επιτροπής: Το ΚΚΕρ δεσμεύεται να "καταγράψει επίσημα τη μνήμη" του προσωπικού πριν την αναχώρησή του και να το αντικαταστήσει το ταχύτερο κάθε φορά που αυτό φαίνεται αναγκαίο, με ταυτόχρονη αλληλοεπικάλυψη εάν αυτό είναι δυνατό προκειμένου να ενισχυθεί η μεταφορά των γνώσεων.

γ) Η ανεπαρκής τεχνογνωσία του ΚΚΕρ στον τομέα αυτό είναι δυνατόν να επιβάλει περίοδο εκμάθησης, έρευνα των κατάλληλων μεθόδων, δυσκολίες διαχείρισης μακροπρόθεσμου πολυετούς προγράμματος, με τις συνέπειες που προκύπτουν από αυτό.

Δράση της Επιτροπής: Το ΚΚερ προέβλεψε την υποστήριξή του από εξωτερική εταιρία για τη διαχείριση του έργου στα πλαίσια της υλοποίησης του προγράμματος στις εγκαταστάσεις του Ispra και την ανάθεση υπεργολαβίας σε έμπειρες εταιρίες για το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών στις εγκαταστάσεις. Υιοθέτησε εξάλλου σειρά μέτρων όσον αφορά την οργάνωση των ομάδων, την κατάρτιση, την πρόσληψη υπαλλήλων με νέες γνώσεις, και τη διαχείριση του προγράμματος. Τα τελευταία αυτά μέτρα περιγράφονται παρακάτω.

δ) Αν σημειωθούν απρόβλεπτα προβλήματα είναι δυνατόν να προκληθούν σημαντικές καθυστερήσεις και υπερβάσεις του κόστους.

Δράση της Επιτροπής: Για κάθε σημαντικό έργο, το ΚΚΕρ θα πραγματοποιήσει ανάλυση των τεχνικών κινδύνων με στόχο τη βελτιστοποίηση των συστημάτων και των επιχειρήσεων και κατά συνέχεια την ελαχιστοποίηση των κινδύνων λόγω τεχνικών προβλημάτων. Στην περίπτωση που θα σημειωθεί απρόβλεπτο τεχνικό πρόβλημα θα εφαρμοστεί ίδια μεθοδολογία προκειμένου να αναλυθεί η κατάσταση και να βρεθεί εναλλακτική λύση όσο το δυνατόν ταχύτερα. Εξάλλου ο αυστηρός προγραμματισμός των καθηκόντων και η συχνή επικαιροποίησή του θα επιτρέψει καλύτερο έλεγχο των προθεσμιών και του κόστους (βλ. παράγραφο 6.4 παρακάτω).

6.4 Σύστημα διαχείρισης των έργων

Το πρόγραμμα συνεπάγεται την χρήση σημαντικών ανθρώπινων και οικονομικών μέσων. Ο κίνδυνος να σημειωθούν υπερβάσεις του κόστους και καθυστερήσεις εξαρτάται κυρίως από την πολυπλοκότητά του, τη διάρκειά του (πολυετής) και τις αβεβαιότητες που είναι τόσο εσωτερικές (πραγματική κατάσταση των εγκαταστάσεων) όσο και εξωτερικές (εξέλιξη του περιβάλλοντος: κανονισμοί, εθνική πολιτική, κοινή γνώμη, διαθεσιμότητα και κόστος της οριστικής αποθήκευσης). Για να αποφευχθούν οι υπερβάσεις που συνδέονται με τις εσωτερικές συνθήκες, υφίστανται μέθοδοι που έχουν δοκιμαστεί με επιτυχία σε μεγάλη έκταση από τη βιομηχανία για τη διαχείριση μεγάλων έργων.

Εκτός από τα μέτρα που αναφέρθηκαν και που αφορούν κατά το μεγαλύτερο μέρος την περίοδο πριν από την υλοποίηση του προγράμματος, κατά τη φάση της υλοποίησης, η υιοθέτηση μεθόδων διαχείρισης που είναι προσαρμοσμένες στον έλεγχο μεγάλων έργων, σε συνδυασμό με την οργάνωση και την πολιτική διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων που περιγράφονται παρακάτω, θα επιτρέψουν την ελαχιστοποίηση του κινδύνου υπερβάσεων, καταρχάς, και αν παρόλα αυτά σημειωθούν τέτοιες υπερβάσεις, την ταχεία αντιμετώπισή τους με κατάλληλα διορθωτικά μέτρα.

Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας εντάσσεται η γενίκευση και η βελτίωση της φυσικής εξέλιξης. Η μέθοδος αυτή ενσωματώνει σε μία μόνο ανάλυση τη συνιστώσα που αφορά τον προγραμματισμό και τη συνιστώσα που αφορά το κόστος του έργου. Επιτρέπει, χάρις σε κατάλληλα επιλεγμένους δείκτες, τη σύγκριση της πραγματικά εκτελεσθείσας εργασίας και της αντίστοιχης πρόβλεψης τόσο από πλευράς προγραμματισμού όσο και από πλευράς κόστους. Η συχνή επικαιροποίησή της (της τάξεως του μήνα) επιτρέπει τον ταχύ εντοπισμό ενδεχόμενων υπερβάσεων του κόστους και/ή καθυστερήσεων στο πρόγραμμα και την υιοθέτηση κατάλληλων διορθωτικών μέτρων. Κατά συνέπεια το πρόγραμμα του Ispra διαιρέθηκε σε έργα. Κάθε έργο υποδιαιρείται σε στοιχειώδη "φυσικά" καθήκοντα, των οποίων η εκτέλεση μπορεί να διαπιστωθεί με βεβαιότητα (σύνταξη μελέτης, παράδοση υλικού, ολοκλήρωση εργασίας στις εγκαταστάσεις, κλπ.), και συνοδεύεται από προθεσμία και κόστος. Ο περιοδικός έλεγχος της φυσικής εξέλιξης επιτρέπει την αξιολόγηση της τελικής προθεσμίας και του τελικού κόστους του έργου και τη σύγκριση του τμήματος που έχει υλοποιηθεί με τμήμα που προβλέπεται να υλοποιηθεί.

6.5 Οργάνωση των έργων

Η μονάδα του Ispra που έχει επιφορτιστεί με την αποξήλωση θα ανασυγκροτηθεί οργανωτικά, πριν την πραγματική έναρξη της ίδιας της αποξήλωσης (η οργάνωση των σχετικών μονάδων των άλλων εγκαταστάσεων του ΚΚΕρ θα προσαρμοστεί επίσης κατά τον ίδιο τρόπο όταν αρχίσει το αντίστοιχο πρόγραμμα αποξήλωσης). Στην ουσία, η αναδιοργάνωση συνίσταται στην υιοθέτηση οργάνωσης που συμφωνεί με τη στρατηγική της φυσικής εξέλιξης, τύπου «έργου» (κατακόρυφη οργάνωση) αντί για οργάνωση ανά τύπο δραστηριότητας / ευθύνης (οριζόντια οργάνωση). Αυτό θα πρέπει να επιτρέψει να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στους στόχους κάθε έργου του προγράμματος αποξήλωσης δηλαδή να μην σημειωθεί υπέρβαση του κόστους, των προθεσμιών, της ποιότητας και του περιβάλλοντος.

Για κάθε έργο ορίζεται ένας υπεύθυνος έργου. Παραλαμβάνει και διαχειρίζεται τους υλικούς, οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους που τίθενται στη διάθεσή του για την υλοποίηση του έργου. Μικρό τμήμα των πόρων δεν διατίθενται άμεσα σε κάποιο έργο, είτε γιατί η συμμετοχή τους είναι μικρή ή εφήμερη, είτε γιατί αποδεικνύεται χρήσιμο να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους σε σχέση με τα έργα (για παράδειγμα υπεύθυνος ασφάλειας, υπεύθυνος ποιότητας, υπεύθυνος ακτινοπροστασίας).

6.6 Ρόλος της "διευθύνουσας επιτροπής"

Η "διευθύνουσα επιτροπή" που συστάθηκε στα πλαίσια του ΚΚΕρ έχει ως στόχο να ελέγχει και να παρέχει κατευθύνσεις για το πρόγραμμα και την υλοποίησή του. Αποτελείται από τους υπεύθυνους των διαφόρων μονάδων (τεχνική, οικονομική, διοικητική, διαχείρισης) που δεν εμπλέκονται άμεσα με την υλοποίηση του προγράμματος. Αυτό της επιτρέπει να διαθέτει την απαραίτητη απόσταση για να παρακολουθεί και να παρέχει προσανατολισμό στο πρόγραμμα, ανάλογα με τις αναλύσεις που της υποβάλλονται και τις εξωτερικές γνωμοδοτήσεις που επιζητά. Της επιτροπής προεδρεύει ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του ΚΚΕρ, που είναι επιφορτισμένος με τα πυρηνικά ζητήματα, και έχει εξουσιοδοτηθεί να επιβάλλει εάν αυτό απαιτηθεί, τις λεπτομέρειες υλοποίησης του προγράμματος, ιδίως τις διορθωτικές ενέργειες που απαιτούνται εάν διαφανούν κίνδυνοι παρέκκλισης.

6.7 Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων

Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων συνέρχεται δύο φορές τον χρόνο ή κατόπιν αιτήματος με βάση τις ανάγκες. Εκδίδει γνωμοδοτήσεις (βλ. παράγραφο 5.2. για παράδειγμα) και συστάσεις που λαμβάνονται υπόψη από το ΚΚΕρ στα πλαίσια της διαχείρισης του προγράμματος.

Λόγω της διαφορετικής εθνικής καταγωγής του κάθε μέλους της ομάδας, το ΚΚΕρ επιτυγχάνει επιστροφή εμπειρίας των κρατών μελών στον αντίστοιχο τομέα. Αυτό διευκολύνει τον καθορισμό των καλύτερων λύσεων για την υλοποίηση του προγράμματος, από τεχνικής, οικονομικής, οργανωτικής και στρατηγικής πλευράς.

6.8 Πολιτική διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων

Το πρόγραμμα D&WM είναι πολύ πολύπλοκο και απαιτητικό από τεχνικής και οικονομικής πλευράς καθώς και από νομικής πλευράς και από πλευράς επικοινωνιών. Απαιτεί καλό προγραμματισμό και διαχείριση των επιχειρήσεων. Στα πλαίσια του ρόλου του ως αναθέτουσας αρχής και ως «εντολοδόχου», το ΚΚΕρ σκοπεύει να εξασφαλίσει πλήρη έλεγχο του προγράμματος από νομικής πλευράς, καθώς και για όλα τα ζητήματα που συνδέονται με τη διαχείριση των συμβάσεων, την ασφάλεια, την προστασία, την ποιότητα, το περιβάλλον και την επικοινωνία.

Όσον αφορά τις νομικές πλευρές, θα πρέπει να σημειωθεί πως η ευθύνη της Επιτροπής προκύπτει από το άρθρο 8 της συνθήκης Ευρατόμ που καθιστά την Επιτροπή υπεύθυνη για όλη τη διάρκεια ζωής των εγκαταστάσεων συμπεριλαμβανομένης και μέχρι της αποξήλωσής τους.

Ήδη στην ανακοίνωσή της του 1999, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογράμμιζε τη σημασία του ρόλου της αναθέτουσας αρχής που ανήκει στο ΚΚΕρ.

Η ανάληψη αυτής της ουσιαστικής αποστολής προϋποθέτει τη διατήρηση κατάλληλων εσωτερικών δεξιοτήτων στα πλαίσια του ΚΚΕρ. Το γεγονός αυτό περιλαμβάνεται ως σταθερή διακήρυξη τόσο στην έκθεση ανάλυσης της κοινοπραξίας όσο και στη γνωμοδότηση της ομάδας των ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων που θυμίζει τα εξής "...ότι αυτό αποτελεί πρώτιστη σημασία για το πρόγραμμα όσον αφορά την ικανότητα, την εμπειρία και τα προσόντα του προσωπικού του D&WM που θα πρέπει να εξασφαλιστούν και αν απαιτηθεί να διευρυνθούν, έτσι ώστε το προσωπικό του ΚΚΕρ να είναι σε θέση να ανταποκριθεί πλήρως στην ευθύνη του για όλες τις πλευρές του προγράμματος D&WM και να είναι σε θέση να ενεργήσει ως ευφυής και πληροφορημένος πελάτης στα πλαίσια της ανάθεσης εργασιών σε εξωτερικές εταιρίες. Η ανάπτυξη του προσωπικού θα πρέπει να προβλέπει εγκαίρως την απώλεια γνώσεων και εμπειρίας και τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις όσον αφορά τις δεξιότητες στα πλαίσια της ανάπτυξης του προγράμματος."

Εκτός από το ζήτημα της αντικατάστασης και της συνεχούς κατάρτισης καθώς και της διαχείρισης των αρχείων προκειμένου να προληφθεί κάθε απώλεια γνώσεων σχετικά με τις εγκαταστάσεις και τα απόβλητα, οι παρατηρήσεις αυτές θέτουν το πρόβλημα της μονιμότητας και της επάρκειας του κατάλληλου προσωπικού για όλη τη διάρκεια του προγράμματος δράσης. Όμως σήμερα είναι σίγουρο πως αυτό θα επεκταθεί και πέρα του 2025 για τις εγκαταστάσεις του Geel και της Καρλσρούης ακόμη και του Petten.

Στη γνωμοδότησή της η ομάδα των ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων καλεί την Επιτροπή να λάβει το ταχύτερο τα αναγκαία μέτρα για να μειώσει τους κινδύνους που συνδέονται με το πρόγραμμα αποξήλωσης και διαχείρισης των αποβλήτων. Οι εμπειρογνώμονες υπογραμμίζουν ιδίως πως η Επιτροπή οφείλει να ενεργήσει κατά τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο σχετικά με τους κινδύνους που προκύπτουν από τη δική της ευθύνη. Στην κατηγορία αυτή ανήκει η διαχείριση του προσωπικού που διατίθεται για το πρόγραμμα αυτό.

Κατά συνέπεια η πολιτική διαχείρισης των ανθρωπίνων πόρων που ανήκουν στο ΚΚΕρ λαμβάνει υπόψη της αυτές τις συστάσεις. Περιλαμβάνει τις παρακάτω ιδιαίτερες δράσεις που αποβλέπουν στη διατήρηση και στην προσαρμογή της επάρκειας του προσωπικού ανάλογα με τις ανάγκες του προγράμματος:

- μέρος του προσωπικού που συνταξιοδοτείται αντικαθίσταται με άτομα με διαφορετικά προσόντα: υπεύθυνοι έργου, μηχανικοί ασφάλεια, υπεύθυνοι προμηθειών, ειδικοί στην αποξήλωση. Για παράδειγμα, στο Ispra από τα 64 άτομα που ήταν παρόντα το 2001 και εμπλέκονταν στο πρόγραμμα αποξήλωσης, τα 20 θα συνταξιοδοτηθούν κατά την περίοδο 2002 έως 2005. Αυτό επιτρέπει μεγάλη ευελιξία στην πρόσληψη ειδικοτήτων που είναι καλύτερα προσαρμοσμένες στις νέες προκλήσεις.

- τμήμα του προσωπικού ακολουθεί εξειδικευμένη κατάρτιση σε τομείς που είναι χρήσιμοι για την υλοποίηση του προγράμματος, ιδίως όσον αφορά τη διαχείριση συμβάσεων και έργων.

- το προσωπικό που αποχωρεί από το ΚΚΕρ (συνταξιοδότηση, μετάθεση ή παραίτηση) αντικαθίσταται μόνο μετά από μια ανάλυση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων εσωτερικής διατήρησης της αντίστοιχης εξειδίκευσης ή ανάθεσής της μέσω υπεργολαβίας σε εξειδικευμένες επιχειρήσεις. Με τον τρόπο αυτό το ΚΚΕρ έχει ως στόχο να ενισχύσει τον ρόλο του ως αναθέτουσα αρχή και να αξιοποιήσει τις καλύτερες εξωτερικές εξειδικεύσεις στους διάφορους τεχνικούς τομείς.

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η διατήρηση των γνώσεων και να αποφευχθεί κάθε απώλειά της, το προσωπικό που εγκαταλείπει τις εγκαταστάσεις καλείται να καταγράψει τη μνήμη του (απογραφή των υλικών και των αποβλήτων, εκθέσεις ραδιολογικών συμβάντων, τροποποιήσεις των εγκαταστάσεων). Η υπάρχουσα τεκμηρίωση πρέπει να αρχειοθετείται και να επικαιροποιείται κατά προτίμηση από το προσωπικό που γνωρίζει το ιστορικό των εγκαταστάσεων, ενόψει της διανομής της στους αναδόχους στα πλαίσια των δημοπρασιών. Και κάθε φορά που αυτό είναι δυνατόν, το ΚΚΕρ θα προσπαθήσει να πετύχει περίοδο αλληλοεπικάλυψης των καθηκόντων προκειμένου να διευκολύνει τη μεταφορά των γνώσεων στο παραμένον ή νεοπροσληφθέν προσωπικό.

7 Συμπεράσματα

Το πρόγραμμα που υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο το 1999 αναθεωρήθηκε πλήρως σύμφωνα με τις συστάσεις των δύο οργάνων καθώς και εκείνες του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του διοικητικού συμβουλίου. Επικαιροποιήθηκε προκειμένου να λάβει υπόψη του τόσο την εξέλιξη του περιβάλλοντος (νέες νομοθεσίες, νέες εξωτερικές δαπάνες) όσο και μια λεπτομερέστερη εξέταση των "βαρών" που βαραίνουν την Επιτροπή τόσο εκείνων του "παρελθόντος" (διατήρηση της κατάστασης ασφάλειας, επεξεργασία των υπαρχόντων αποβλήτων και αποξήλωση των εγκαταστάσεων των οποίων έχει διακοπεί η λειτουργία) όσο και των "μελλοντικών" (αποξήλωση των εγκαταστάσεων που βρίσκονται στη φάση της εκμετάλλευσης και επεξεργασία των αντίστοιχων αποβλήτων).

Το ΚΚΕρ ανέθεσε σε μία κοινοπραξία εξωτερικών εταιριών την εξέταση του προγράμματος που είχε επικαιροποιήσει το 2002. Αυτή η κοινοπραξία ενέκρινε τους προσανατολισμούς του προγράμματος και επιβεβαίωσε, αυξάνοντας κατά 13%, την εκτίμηση του προϋπολογισμού που είχε κάνει το ΚΚΕρ.

Η ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων που συμβουλεύει το ΚΚΕρ έλαβε γνώση της έκθεσης της κοινοπραξίας και ενέκρινε τα συμπεράσματά της. Η Επιτροπή θεωρεί τον εαυτό της ικανοποιημένο από τη διαδικασία εξέτασης του προγράμματος D&WM και του τελικού απολογισμού. Θεωρεί πως η εκτίμηση της κοινοπραξίας επιβεβαιώνει εκείνη που είχε πραγματοποιήσει το ΚΚΕρ. Η εκτίμηση αυτή φαίνεται λογικά συντηρητική γεγονός που είναι δυνατόν να αντισταθμίσει, εάν αυτό είναι απαραίτητο, τους κινδύνους που είναι πάντα πιθανοί με δεδομένες τις αβεβαιότητες που έχουν κατά μεγάλο μέρος εντοπιστεί εκ των προτέρων. Εκφράζει την ικανοποίησή της για την υποστήριξη που παρέσχε στην παρούσα ανακοίνωση το διοικητικό συμβούλιο του ΚΚΕρ.

Κατά συνέπεια η Επιτροπή σκοπεύει να συνεχίσει την υλοποίηση αυτού του προγράμματος D&WM. Προτείνει την ετήσια επικαιροποίησή του καθώς και την αξιολόγησή του και την κατάλληλη αναθεώρησή του ανά τετραετία. Κάθε αναθεώρηση θα αποτελέσει αντικείμενο πλήρους πληροφόρησης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

Ονομασία της δράσης: Αποξήλωση πυρηνικών εγκαταστάσεων και διαχείριση αποβλήτων

1 ΓΡΑΜΜΗ(-ΕΣ) ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ + ΟΝΟΜΑΣΙΑ(-ΕΣ)

10 05 01 Αποξήλωση των πυρηνικών εγκαταστάσεων και διαχείριση των αποβλήτων

10 01 05 Δαπάνες στήριξης των ενεργειών του τομέα πολιτικής «Άμεση έρευνα» (δαπάνες για το προσωπικό)

2 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

2.1 Συνολικό κονδύλιο της δράσης (Μέρος B): 1.145 εκατομ. EUR2003 ή 1.657 εκατομ. τρέχοντα EUR σε ΠΑΥ (κατανομή κόστους σε EUR2003 και σε τρέχοντα ευρώ δίδεται στο παράρτημα 2)

Πρόκειται για τη συνολική προβλεπόμενη δαπάνη από το 1999 μέχρι περίπου το 2030.

Πρέπει να επισημανθεί ότι περίπου 66 εκατομμύρια EUR έχουν ήδη δεσμευτεί ως το τέλος του 2003.

Η κατανομή του προγράμματος ανά εγκατάσταση είναι η εξής:

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Για σκοπούς του προϋπολογισμού

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

2.2 Περίοδος υλοποίησης:

Από το 1999 μέχρι περίπου το 2030

2.3 Συνολική πολυετής εκτίμηση των δαπανών:

α) Χρονοδιάγραμμα των πιστώσεων αναλήψεων υποχρεώσεων/των πιστώσεων πληρωμών (δημοσιονομική παρέμβαση) (πρβλ. σημείο 6.1.1)

εκατ. EUR (μέχρι τρίτο δεκαδικό ψηφίο)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(1) Υπό τη υπόθεση ετήσιου πληθωρισμού 2,5%. Ο ίδιος πίνακας σε ευρώ 2003 επισυνάπτεται στο παρόν δημοσιονομικό δελτίο.

β) Τεχνική και Διοικητική Συνδρομή (ΤΔΣ) και Δαπάνες Στήριξης (ΔΣ) (πρβλ. σημείο 6.1.2)

Δεν έχει εφαρμογή

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα προβλεπόμενα από το 2005 κονδύλια υπόκεινται ετησίως σε έγκριση από την αρμόδια επί του προϋπολογισμού αρχή..

γ) Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πόρων και των άλλων δαπανών διοικητικής λειτουργίας (πρβλ. σημεία 7.2 και 7.3)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα προβλεπόμενα από το 2005 κονδύλια υπόκεινται ετησίως σε έγκριση από την αρμόδια επί του προϋπολογισμού αρχή.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα προβλεπόμενα από το 2005 κονδύλια υπόκεινται ετησίως σε έγκριση από την αρμόδια επί του προϋπολογισμού αρχή.

2.4 Συμβατότητα με τον δημοσιονομικό προγραμματισμό και με τις Δημοσιονομικές Προοπτικές

|| Πρόταση συμβατή με τον ισχύοντα δημοσιονομικό προγραμματισμό.

|X| Η πρόταση αυτή απαιτεί επαναπρογραμματισμό του αντίστοιχου τομέα των Δημοσιονομικών Προοπτικών.

|| συμπεριλαμβανόμενης, εφόσον συντρέχει περίπτωση, προσφυγής στις διατάξεις της Διοργανικής Συμφωνίας.

Το ΚΚΕρ επανεκτίμησε το πρόγραμμά του στα τέλη του 2002 και η κοινοπραξία διενήργησε ανασκόπηση του προγράμματος το 2003. Προέκυψαν τα εξής δύο συμπεράσματα:

- Το πρόγραμμα φαίνεται ότι είναι κατά πολύ δαπανηρότερο απ' ό,τι είχε προβλεφθεί αρχικώς.

- Tο πρόγραμμα πρέπει να επισπευσθεί: όσο γρηγορότερα τόσο φθηνότερα..

Για να ανταποκριθεί σε αυτές τις συστάσεις, το ΚΚΕρ αναθεώρησε τον προϋπολογισμό όλων των επερχομένων ετών.

Πρέπει να επισημανθεί ότι η καθυστέρηση του προγράμματος θα επιφέρει αύξηση του κόστους. Για την Ispra, υπολογίζεται ότι η πρόσθετη δαπάνη λόγω της καθυστέρησης του προγράμματος θα ανέλθει σε 5-6 εκατομμύρια EUR ετησίως, ιδίως λόγω της χαμηλότερης απόδοσης, επειδή δεν είναι δυνατή η ευθέως ανάλογη μείωση του προσωπικού του ΚΚΕρ (εξακολουθούν να υφίστανται ορισμένα "μοναδικά" καθήκοντα που είναι ανεξάρτητα από τον φόρτο εργασίας: διασφάλιση ποιότητας, υπεύθυνος ασφαλείας, διαχειριστές εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων, προσωπικό ακτινοπροστασίας), καθώς και επειδή η διάρκεια του προγράμματος διατήρησης (ασφαλής αποθήκευση) θα παρατείνονταν στην περίπτωση αυτή.

2.5 Δημοσιονομικές επιπτώσεις επί των εσόδων:

|X| Ουδεμία δημοσιονομική επίπτωση

Ή

|| Δημοσιονομική επίπτωση - Η επίδραση επί των εσόδων έχει ως εξής:

3 ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

4 ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ

Το πρόγραμμα εκτελείται από την Επιτροπή με βάση τις αρμοδιότητες που της ανατίθενται υπό το άρθρο 8 της Συνθήκης Ευρατόμ, σύμφωνα με τις διατάξεις της Διοργανικής συμφωνίας της 6ης Μαΐου 1999 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη βελτίωση της διαδικασίας του προϋπολογισμού (ΕΕ C 172, 18.6.1999).

5 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ

5.1 Αναγκαιότητα κοινοτικής παρέμβασης

5.1.1. Επιδιωκόμενοι στόχοι

Να μειωθούν και να εξαλειφθούν τα βάρη του παρελθόντος από τις πυρηνικές δραστηριότητες τις οποίες διενήργησε το ΚΚΕρ για την Κοινότητα και να ενσωματωθούν τα μελλοντικά βάρη που θα προκύψουν από την αποξήλωση και τη διαχείριση των αποβλήτων εγκαταστάσεων που εξακολουθούν να λειτουργούν.

Σκοπός των δραστηριοτήτων από τις οποίες προέκυψαν αυτά τα βάρη ήταν να δημιουργηθεί ευρωπαϊκή πυρηνική βιομηχανία, ήτοι εκπόνηση τεχνικών μελετών και πρωτοτύπων. Οι δραστηριότητες αυτές ελάχιστα σχετίζονται με τις δραστηριότητες Ε&Α που προβλέπονται στο ειδικό πρόγραμμα που εκτελεί πλέον το ΚΚΕρ.

Ανταποκρινόμενα στην προηγούμενη ανακοίνωση της Επιτροπής (1999), το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησαν να χρηματοδοτηθεί το πρόγραμμα εκτός του προγράμματος πλαισίου Ε&Α και να εκτελεστεί όσο το δυνατό συντομότερα ούτως ώστε να μειωθούν οι επιβαρύνσεις που σχετίζονται με την διατήρηση των εγκαταστάσεων σε καλή κατάσταση και λόγω του κινδύνου αλλαγών στις απαιτήσεις στον πυρηνικό τομέα που σχετίζονται με την ασφάλεια και την αποθήκευση των αποβλήτων, παράγοντες που θα μπορούσαν να καταστήσουν δαπανηρότερο το πρόγραμμα.

Βραχυπρόθεσμα,

Στην Ispra, πρέπει να εκπληρωθούν οι ανάγκες βραχυπροθέσμως όσον αφορά την επεξεργασία και την συσκευασία των υπαρχόντων αποβλήτων, των οποίων η κατάσταση δεν είναι αποδεκτή με βάση τις νέες κανονιστικές διατάξεις της Ιταλίας. Η επεξεργασία και η συσκευασία των αποβλήτων καθιστούν αναγκαία την κατασκευή εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων ή την ανακαίνιση των υπαρχουσών εγκαταστάσεων (βλ. παράρτημα 2 της ανακοίνωσης) και να καταστεί διαθέσιμη εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης, δεδομένου ότι στην Ιταλία δεν προσφέρεται επί του παρόντος εθνική εγκατάσταση αποθήκευσης. Ο αντίστοιχος προϋπολογισμός για την περίοδο2004-2006 ανέρχεται σε 66 εκατομ. EUR (55 εκατομ. EUR για ειδικές πιστώσεις και 11 εκατομ. EUR δαπάνες για προσωπικό).

Στο Petten, εξακολουθεί να λειτουργεί ο αντιδραστήρας υψηλής ροής (HFR), μάλλον μέχρι το 2015 ή και μετέπειτα, αλλά ορισμένα πυρηνικά υλικά (πυρηνικά καύσιμα) πρέπει να αποσταλούν στις ΗΠΑ πριν από το 2006, επειδή αναμένεται ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να αποδεχθούν μεταγενέστερα τέτοιου είδους υλικά. Ο αντίστοιχος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 10 εκατομ. EUR για ειδικές πιστώσεις (και μόνον).

Στην Καρλσρούη, μερικά κουτιά για γάντια και θερμά στοιχεία που περιέχουν πυρηνικά υλικά πρέπει να αποξηλωθούν λόγω του ορίου της συνολικής ραδιενέργειας που προβλέπεται στην άδεια για την εν λόγω εγκατάσταση. Σε περίπτωση που δεν αποξηλωθεί αυτός ο εξοπλισμός διακυβεύεται η συνέχιση του ερευνητικού έργου. Ο αντίστοιχος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 11 εκατομ. EUR για την περίοδο2004-2006 (11 εκατομ. EUR για ειδικές πιστώσεις και 0,3 εκατομ. EUR δαπάνες για προσωπικό).

Στο Geel, δεν προβλέπονται επί του παρόντος βραχυπρόθεσμες ανάγκες, δεδομένου ότι κάποιος εξοπλισμός έχει ήδη αποξηλωθεί αφότου άρχισε το πρόγραμμα, το 1999, και οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις αναμένεται να λειτουργήσουν μέχρι το 2025 ή και μετέπειτα.

Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί για την περίοδο 2004-2006 είναι τέτοιοι ώστε το πρόγραμμα ενδεχομένως να χρειασθεί να ανασκοπηθεί ώστε να αναβληθούν ορισμένες εργασίες (οι συζητήσεις στην Επιτροπή είναι ακόμη υπό εξέλιξη στο πλαίσιο της Ετήσιας Στρατηγικής Πολιτικής APS2005 τη στιγμή που συντάχθηκε το παρόν δημοσιονομικό δελτίο). Το ΚΚΕρ μελετά την λύση που θα καταστήσει δυνατή την ενσωμάτωση των δημοσιονομικών περιορισμών, εάν επιβεβαιωθούν, ενώ παράλληλα να περιορίζονται οι επιπτώσεις στο συνολικό κόστος του προγράμματος. Κατ' ουσίαν, καθυστέρηση της εφαρμογής του προγράμματος της Ispra υπολογίζεται κατά προσέγγιση ότι θα αυξήσει το κόστος κατά 5-6 εκατομ. EUR ετησίως. Σήμερα, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί θέτουν σε κίνδυνο την έγκαιρη εφαρμογή της προσωρινής αποθήκευσης (η αποθήκευση αυτή απαιτείται επειδή η Ιταλία δεν διαθέτει εθνικό χώρο αποθήκευσης επί του παρόντος). Επιπλέον, η αποθήκευση στην Ispra απαιτείται πριν ξεκινήσουν οι δραστηριότητες αποξήλωσης, ώστε να μπορεί να δεχθεί τα απόβλητα που θα προκύψουν. Έτσι, το ΚΚΕρ ενδεχομένως να προβλέψει την ανακαίνιση ορισμένων παλαιών κτιρίων για να υπάρχει χώρος για τα απόβλητα ή, τουλάχιστον, να υπάρχει επαρκής χώρος για την τοποθέτηση των υπαρχόντων συσκευασμένων αποβλήτων και να ξεκινήσουν οι εργασίες αποξήλωσης. Η εναλλακτική αυτή λύση θα πρόσθετε επιπλέον κόστος στο συνολικό πρόγραμμα, αλλά θα είναι μάλλον λιγότερη δαπανηρή από την στρατηγική αναμονής.

Μακροπρόθεσμα,

Όλα τα απόβλητα που ήδη υπάρχουν πρέπει να υποστούν επεξεργασία, να συσκευαστούν και τελικώς να αποθηκευτούν σε εθνικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης. όλες οι εγκαταστάσεις πρέπει να αποξηλωθούν και τα απόβλητα που θα προκύψουν πρέπει να υποβληθούν σε επεξεργασία κατά τον ίδιο τρόπο με τα ήδη υπάρχοντα.

Στην Ispra, όπου όλες οι εγκαταστάσεις έχουν ήδη κλείσει (εκτός εκείνων που χρειάζονται για τη διαχείριση των αποβλήτων), η διαθεσιμότητα προσωρινής αποθήκης θα σημάνει την έναρξη των εργασιών αποξήλωσης. Κατά συνέπεια, οι εργασίες αποξήλωσης αναμένεται να αρχίσουν το 2008, όταν θα έχει τεθεί σε λειτουργία η προσωρινή αποθήκευση (υπό την υπόθεση εργασίας ότι η κατασκευή της προσωρινής αποθήκης θα αρχίσει το 2004).

Για τις άλλες εγκαταστάσεις η υπόθεση εργασίας είναι ότι θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν μέχρι ή και μετά το 2015, στην περίπτωση του Petten, και το 2025 στο Geel και την Καρλσρούη. Μακροπρόθεσμα, μόνο για την Καρλσρούη θα χρειαστούν ειδικές πιστώσεις, περίπου 3 εκατομ. EUR2003 ετησίως, για να υπάρξουν περιθώρια για άλλες δραστηριότητες όπως ήδη εξηγήθηκε ανωτέρω.

Ο συνολικός στόχος είναι να διατεθούν όλα τα απόβλητα και οι εγκαταστάσεις μέχρι τη φάση 3 του ΔΟΑΕ, δηλαδή να απαλλαγεί η Επιτροπή από όλα τα βάρη στον πυρηνικό τομέα με την μεταφορά των αποβλήτων σε εθνικούς φορείς και να επιτραπεί η χωρίς περιορισμούς επαναχρησιμοποίηση των κτιρίων για μη πυρηνικές δραστηριότητες ή να υπαχθούν στην επιλογή "παρθένο έδαφος".

Οι λεπτομερείς στόχοι έχουν καθοριστεί και υποδιαιρεθεί σε έργα ανά εγκατάσταση, μαζί με τους αντίστοιχους κατά προσέγγιση προϋπολογισμούς, χρονοδιαγράμματα και φάσεις. Τα λεπτομερή στοιχεία υπάρχουν αλλά δεν δημοσιεύονται στην παρούσα ανακοίνωση, δεδομένου ότι ενδεχομένως να έχουν επίδραση σε μελλοντικές προσκλήσεις υποβολής προσφορών. Η επίτευξη των στόχων παρακολουθείται και σε αυτή την περίπτωση με δείκτες επιδόσεων, όπως οι ετήσιοι στόχοι που ορίζονται στον πίνακα 5 ή ακόμη πρακτικότερους δείκτες που ορίζονται στο πλαίσιο της μεθοδολογίας της "φυσικής εξέλιξης", η οποία θα χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση του προγράμματος (βλ. παράγραφο 8.1 του παρόντος δημοσιονομικού δελτίου και παράγραφο 6.4 της ανακοίνωσης).

5.1.2. Μέτρα σχετικά με την εκ των προτέρων (ex ante) αξιολόγηση

Οι πληροφορίες που περιέχονται στο έγγραφο είναι αποτέλεσμα ενδιάμεσης αξιολόγησης (εξωτερική αξιολόγηση που διενεργήθηκε το 2003) του προγράμματος A&ΔΑ (Αποξήλωση και Διαχείριση Αποβλήτων), οι οποίες επικαιροποιήθηκαν ώστε να ληφθούν υπόψη η εσωτερική και η εξωτερική ανάλυση από το ΚΚΕρ και από κοινοπραξία έμπειρων εταιρειών από τις χώρες υποδοχής.

Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι το πρόγραμμα άρχισε το 1999. Ανακοίνωση έχει υποβληθεί στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1999 -COM(1999)114-. Tο ΚΚΕρ βασίστηκε για την πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος σε δύο μελέτες που εκπονήθηκαν από εξωτερικές εταιρείες. Η πρώτη αξιολόγηση που κατέστησε δυνατό να εκδοθεί η ανακοίνωση του 1999 μπορεί να θεωρηθεί εκ των προτέρων (ex ante) αξιολόγηση του προγράμματος. Συγκεκριμένα, στην ανακοίνωση του 1999 αναφέρονται οι ανάγκες που έπρεπε να καλυφθούν βραχυπροθέσμως και μακροπροθέσμως, παρότι στους βραχυπρόθεσμους στόχους δίδεται μεγαλύτερη έμφαση από ό,τι στους μακροπρόθεσμους. Οι στόχοι και τα αποτελέσματα που αναμένονται διατυπώνονται σαφώς και ο όγκος των πιστώσεων εκτιμήθηκε, την εποχή εκείνη, με την αβεβαιότητα που οφείλεται στην ατελή αξιολόγηση των λεπτομερειών των έργων που θα έπρεπε να ολοκληρωθούν. Το 2002, το Ελεγκτικό Συνέδριο ζήτησε " ανεξάρτητο έλεγχο" του προγράμματος.

5.1.3. Μέτρα μετά την εκ των υστέρων (ex post) αξιολόγηση

Μετά την ανάλυση που αναφέρεται ανωτέρω, όλο το πρόγραμμα αναδιαρθρώθηκε σε έργα. Τα μελλοντικά βάρη επανεξετάστηκαν συνολικώς και ενσωματώθηκαν στο πρόγραμμα. Για να εκπληρωθεί το αίτημα του Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕ 28-11-2002, σ. 264) για "ανεξάρτητο έλεγχο" του προγράμματος, ανατέθηκε σε κοινοπραξία έμπειρων εταιρειών η ανασκόπηση του προγράμματος και η επανεκτίμηση του κόστους του. Η παρούσα ανακοίνωση βασίζεται κατά κύριο λόγο στα πορίσματα και τις συστάσεις τους, και συγκεκριμένα στις ακόλουθες συστάσεις που έχουν ήδη ή πρόκειται να εφαρμοστούν σε εύθετο χρόνο σε κάθε ερευνητική εγκατάσταση:

* όσον αφορά την οργάνωση: προσαρμογή του τρόπου οργάνωσης, διατήρηση των δεξιοτήτων, κατάρτιση του προσωπικού στον τομέα της αποξήλωσης, καθιέρωση δεικτών επιδόσεων όπως για τη μείωση των προσλαμβανόμενων δόσεων ακτινοβολίας και ελαχιστοποίηση των παραγόμενων δευτερογενών αποβλήτων [13], συστηματική συνδρομή ειδικευμένων εταιρειών για την μελέτη και κατασκευή εξοπλισμού και την εκτέλεση εργασιών επιτόπου,

[13] "Δευτερογενή απόβλητα": Τα απόβλητα που παράγονται κατά τις διεργασίες που χρησιμοποιούνται για την αποξήλωση των εγκαταστάσεων και, ως εκ τούτου, προστίθενται στα ήδη υπάρχοντα.

* έλεγχος των εξωτερικών σχέσεων: στενές επαφές με τις ιταλικές αρχές, αποκατάσταση σχέσεων με τις αρμόδιες αρχές ώστε να εκδίδονται γρήγορα κριτήρια αποδοχής της συσκευασίας των αποβλήτων σε περίπτωση που δεν υπάρχουν, ή/και για την εξεύρεση των κατάλληλων διεξόδων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τα απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας, ενίσχυση του προσωπικού που είναι αρμόδιο για τις σχέσεις με τις αρχές, εφαρμογή προγράμματος επικοινωνίας που να απευθύνεται στο κοινό, αποσαφήνιση των όρων για την επιστροφή των χώρων εγκατάστασης στον ιδιοκτήτη ανάλογα με τις συμφωνίες που ισχύουν στην χώρα που φιλοξενεί την κάθε εγκατάσταση,

* τεχνικής φύσεως: προετοιμασία του καταλόγου ραδιενεργών υλικών των εγκαταστάσεων, όπου περιλαμβάνεται η δειγματοληψία, ενίσχυση της απολύμανσης των αποβλήτων ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο τελικός όγκος τους, προσέγγιση των φορέων των κρατών μελών που έχουν ασχοληθεί με αντίστοιχες εγκαταστάσεις, αξιοποίηση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών για να επιτευχθεί η ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης προς όφελος των κρατών μελών και των υπό προσχώρηση χωρών. Τέλος, η κοινοπραξία συνιστά την τακτική επικαιροποίηση του προγράμματος αποξήλωσης του ΚΚΕρ.

Σύμφωνα με τις συστάσεις της κοινοπραξίας, το ΚΚΕρ έλαβε δύο κύρια μέτρα για να καθοδηγήσει το πρόγραμμα A&ΔΑ :

* Συγκρότησε Διευθύνουσα επιτροπή, της οποίας προεδρεύει ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής του ΚΚΕρ

* Εφαρμογή των εργαλείων διαχείρισης βιομηχανικών έργων, συγκεκριμένα "ανάλυση φυσικής εξέλιξης", που καθιστά δυνατή τη συνεχή (μηνιαία) σύγκριση των πραγματικών δαπανών που έχουν προβλεφθεί προς εκείνες που βασίστηκαν στην εκτιμηθείσα αξία των παραδοτέων.

Η Επιτροπή Ανασκόπησης που συγκροτήθηκε από το ΚΚΕρ για να εξετάσει την έκθεση που υπέβαλε η κοινοπραξία γνωμοδότησε τον Ιούλιο του 2003 (βλ. το συνημμένο παράρτημα 1). Η ομάδα των ανεξαρτήτων εμπειρογνωμόνων (Group of Independent Experts, GIE) διατύπωσε επίσης συστάσεις για στρατηγική, καθώς και επί του τεχνικού περιεχομένου του προγράμματος, που επιβεβαιώνουν τις συστάσεις της κοινοπραξίας. Κατάλογος των συστάσεων τόσο της κοινοπραξίας όσο και της GIE έχει ήδη συνταχθεί και εφαρμόζονται οι σχετικές δράσεις.

5.2 Προβλεπόμενες δράσεις και διευθετήσεις για τη δημοσιονομική παρέμβαση

Οι προβλεπόμενες δράσεις και, για ορισμένες, οι δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν (κυρίως για την Ispra), είναι οι εξής:

- απομάκρυνση όλων των πυρηνικών υλικών (καυσίμων) από την εγκατάσταση και ενδεχομένως άλλων υγρών αποβλήτων (αλκαλίων) και απορριμμάτων

- κατασκευή ή ανακαίνιση εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων που βρίσκονται στην Ιταλία δεδομένου ότι δεν υπάρχει επί του παρόντος εξωτερικός φορέας διαχείρισης αποβλήτων

- ανάκτηση και επεξεργασία των υπαρχόντων αποβλήτων ώστε να πληρούν τις νέες κανονιστικές διατάξεις

- έναρξη δραστηριοτήτων προαποξήλωσης: απολύμανση, χαρακτηρισμός ραδιενεργών χαρακτηριστικών, μικρής κλίμακας αποξήλωση

- κατασκευή προσωρινής αποθήκης στην Ispra επειδή κανένας φορέας διαχείρισης αποβλήτων δεν είναι σε θέση να αναλάβει τα απόβλητα του ΚΚΕρ στην Ιταλία

- επίτευξη της αποξήλωσης των κύριων εγκαταστάσεων (μέχρι στη φάση 3 του ΔΟΑΕ) και επεξεργασία των αποβλήτων που θα προκύψουν

- αποξήλωση των εγκαταστάσεων διαχείρισης των αποβλήτων (μόνο στην Ispra) και ολοκλήρωση του σταδίου 3 μέχρι το επίπεδο "παρθένο έδαφος"

Οι ανωτέρω αναφερόμενες εργασίες πρέπει να χρηματοδοτηθούν από τον κοινοτικό προϋπολογισμό όπως εξηγείται στην ανακοίνωση. Το χρονοδιάγραμμα χρηματοδότησης του προγράμματος δίδεται ανωτέρω στην παράγραφο 2 και στην παράγραφο 4.2, πίνακας 1 της ανακοίνωσης.

5.3 Λεπτομέρειες υλοποίησης

Οι επιτόπιες εργασίες διενεργούνται από εξωτερικούς εργολάβους και παρακολουθούνται από το προσωπικό του ΚΚΕρ. Η Διευθύνουσα επιτροπή αποφασίζει σχετικά με την στρατηγική και παρακολουθεί την εφαρμογή του προγράμματος. Ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων παρέχει συμβουλές στους διαχειριστές του προγράμματος και την Διευθύνουσα επιτροπή. Στα κεφάλαια 6.4. μέχρι και 6.8 της ανακοίνωσης παρέχονται περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με τη μέθοδο εφαρμογής του προγράμματος.

6 ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

6.1 Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις στο Μέρος Β (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού)

Το συνολικό κόστος του προτεινόμενου προγράμματος εκτιμήθηκε λαμβάνοντας υπόψη:

- κόστος για το προσωπικό που βασίστηκε στο κόστος του 2003 για το προσωπικό στις τέσσερις ερευνητικές εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ.

- εκτίμηση του κόστους των πιστώσεων που χρειάζονται για την εκτέλεση του προγράμματος (άμεσες δαπάνες για τη λειτουργία, τον εξοπλισμό και τις συμβάσεις).

6.1.1. Δημοσιονομική παρέμβαση

Πιστώσεις Ανάληψης Υποχρεώσεων σε εκατομ. EUR (μέχρι τρίτο δεκαδικό ψηφίο)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(1) Υπό τη προϋπόθεση ετήσιου πληθωρισμού 2,5%

Αυτό είναι το δημοσιονομικό δελτίο για το μερίδιο που χρηματοδοτείται από την Επιτροπή. Μερικοί επιπλέον πόροι (της τάξεως των 7-20 εκατομμυρίων EUR) θα ήταν δυνατό να χρηματοδοτηθούν από τέλος για την αποξήλωση το οποίο θα προέρχεται από τις εμπορικές υπηρεσίες οι οποίες παρέχονται από τον αντιδραστήρα HFR στο Petten. Αυτοί οι επιπλέον πόροι δεν έχουν ληφθεί υπόψη στα ανωτέρω αριθμητικά στοιχεία, λόγω της αβεβαιότητας του αποτελέσματος λειτουργίας του αντιδραστήρα HFR.

6.1.2. Τεχνική και Διοικητική Βοήθεια (ΤΔΒ), Δαπάνες Στήριξης (ΔΣ) και δαπάνες για τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας (ΤΠ) (πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

6.2 Υπολογισμός του κόστους ανά σχεδιαζόμενο μέτρο στο Μέρος B (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού)

- Ανακαίνιση και κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων

- (~130 εκατομ. EUR) 8 %

- Επεξεργασία και συσκευασία αποβλήτων του παρελθόντος

- (~180 εκατομ. EUR) 11 %

- Αποξήλωση εγκαταστάσεων και διαχείριση των αποβλήτων που θα προκύψουν

- (~600 εκατομ. EUR) 36 %

- Κόστος για την τελική αποθήκευση των αποβλήτων

- (~400 εκατομ. EUR) 24 %

- Κόστος για το προσωπικό της Επιτροπής

- (~230 εκατομ. EUR) 14 %

- επιλογή "παρθένο έδαφος" (αποκατάσταση στην αρχική κατάσταση)

- (~117 εκατομ. EUR) 7 %

ΣΥΝΟΛΟ (1 657 εκατομ. EUR) 100 %

Τα ανωτέρω αναφερόμενα στοιχεία κόστους είναι αποτέλεσμα λεπτομερούς ανάλυσης σε επίπεδο κάθε έργου.

7. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

7.1. Επιπτώσεις στους ανθρώπινους πόρους

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Με βάση τα προβλεπόμενα αριθμητικά στοιχεία για το 2004. Δεδομένου ότι πρόκειται μακροπρόθεσμο έργο ενδέχεται να μεταβληθεί με την πάροδο του χρόνου η σύνθεση του προτεινόμενου προσωπικού.

Η ανάγκη του ΚΚΕρ σε ανθρώπινους πόρους καλύπτεται από τις πιστώσεις που χορηγούνται στην ΓΔ ΚΚΕρ στο πλαίσιο της διαδικασίας του προϋπολογισμού.

7.2. Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πόρων

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

7.3. Άλλες δαπάνες διοικητικής λειτουργίας που απορρέουν από τη δράση

Δεν έχει εφαρμογή

8. ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

8.1. Επακόλουθα μέτρα

Το σύνολο του προγράμματος υπόκειται σε διαχείριση ως να επρόκειτο για βιομηχανικό πρόγραμμα. Οι ποσοτικοί και ποιοτικοί δείκτες και κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του προγράμματος προέρχονται από την μέθοδο της "ανάλυσης δεδουλευμένης αξίας" ("Earned Value Analysis"), γενικότερα γνωστής ως "μέθοδος της φυσικής εξέλιξης", η οποία καθιστά δυνατή την άμεση σύγκριση μεταξύ "πραγματικών" και "προγραμματισμένων" επιδόσεων (βλ. παράγραφο 6.4 της ανακοίνωσης). Η μέθοδος αυτή είναι κατάλληλα προσαρμοσμένη για την παρακολούθηση και τον έλεγχο πολύπλοκων και μακροπρόθεσμων (πολυετών) προγραμμάτων. Εν συντομία, συνίσταται στην υποδιαίρεση των εργασιών σε στοιχειώδη καθήκοντα εύκολα προσδιορίσιμα ("υλικής φύσεως" και κατά συνέπεια μετρήσιμα), και την αντιστοίχιση προϋπολογισμού σε κάθε καθήκον, καθώς και χρονοδιαγράμματος εκτέλεσής του. Οι δαπάνες που αντιστοιχούν στο κάθε στοιχειώδες καθήκον καταγράφονται ξεχωριστά και, όταν το καθήκον ολοκληρωθεί (δημοσιευτεί μελέτη, ολοκληρωθεί η προμήθεια εξοπλισμού, συσκευαστεί απόβλητο, κ.λπ.) το πραγματικό κόστος συγκρίνεται με το προγραμματισμένο. Αφού συνταχθεί, η ανάλυση της φυσικής εξέλιξης επαναλαμβάνεται κάθε μήνα. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η λεπτομερής ρύθμιση του προγράμματος και η λήψη των κατάλληλων μέτρων όταν σημειώνεται αρνητική απόκλιση.

Η φύση και η μηνιαία συχνότητα της διαδικασίας εσωτερικής ανάλυσης θα πρέπει να καταστήσουν δυνατή την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Επιτροπής.

Τα αποτελέσματα θα αναφερθούν στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΚΕρ και θα δημοσιευτούν σε ετήσια έκθεση, όταν αυτό είναι δυνατό.

8.2. Λεπτομέρειες πραγματοποίησης και περιοδικότητα της προβλεπόμενης αξιολόγησης

Για κάθε έργο που εκτελείται υποβάλλεται η αντίστοιχη εκ των υστέρων έκθεση. Επιπλέον, από το 2004, θα διενεργείται για τα κυριότερα έργα μηνιαία ανάλυση με την μέθοδο της φυσικής εξέλιξης σύμφωνα με τα ανωτέρω και το κεφάλαιο 6.4 της ανακοίνωσης. Επιπλέον, μηνιαίες εκθέσεις υποβάλλονται στη Διευθύνουσα επιτροπή που έχει συγκροτηθεί σε επίπεδο Διεύθυνσης στο ΚΚΕρ.

Ανασκόπηση του προγράμματος διενεργείται ετησίως. Το ΚΚΕρ θα προβαίνει σε ετήσια επικαιροποίηση και θα εξασφαλίσει την γενική εξωτερική αξιολόγηση και επικαιροποίηση ανά τετραετία.

9. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

Πρόγραμμα εξωτερικού ελέγχου και εσωτερικού ελέγχου από υπαλλήλους του Κοινού Κέντρου Ερευνών, που καλύπτουν τις βιομηχανικές και δημοσιονομικές πτυχές, υποβολή έκθεσης στον Διευθυντή του ΚΚΕρ και στο Διοικητικό Συμβούλιο, καθώς και πρόσβαση στο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Ο έλεγχος της κυκλοφορίας των σχάσιμων υλικών καλύπτεται από την Ευρατόμ και τον ΔΟΑΕ.

Παράρτημα 1 στο δημοσιονομικό δελτίο που επισυνάπτεται στην ανακοίνωση σχετικά με το πρόγραμμα A&ΔΑ

Θέμα: Ολοκλήρωση της σύμβασης εκπόνησης μελέτης αριθ. 19555-2002-07 F1EP KAR BE

Γνώμη της επιτροπής ανασκόπησης του ΚΚΕρ σχετικά με την έκθεση ανασκόπησης που υποβλήθηκε από την κοινοπραξία

Τον Αύγουστο του 2002, η ΓΔ ΚΚΕρ ανέθεσε σύμβαση για εξωτερική αξιολόγηση του προγράμματος αποξήλωσης και διαχείρισης αποβλήτων [14] σε κοινοπραξία αποτελούμενη από τους εξής φορείς: SCK.CEN (επικεφαλής της κοινοπραξίας), Tractebel Ingegneria s.p.a., Forschungscentrum Καρλσρούη GmbH (FZK), Nuclear Research and Consultancy Group (NRG).

[14] COM (1999) 114 τελικό "Το βάρος από τις πυρηνικές δραστηριότητες κατά το παρελθόν οι οποίες είναι απόρροια των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ στο πλαίσιο της συνθήκης Ευρατόμ - Αποξήλωση των απαρχαιωμένων πυρηνικών εγκαταστάσεων και διαχείριση των αποβλήτων ".

Το Ελεγκτικό Συνέδριο ζήτησε αυτή την εξωτερική αξιολόγηση στην ετήσια έκθεσή του του 2001. Η αξιολόγηση αυτή είχε κριθεί αναγκαία από το ίδιο το ΚΚΕρ στις αλλεπάλληλες εσωτερικές αξιολογήσεις οι οποίες επεσήμαναν σημαντικές αυξήσεις του συνολικού κόστους του προγράμματος, λόγω του ευρέος φάσματος αβεβαιοτήτων, όπως είχε ήδη αναφέρει στην ανακοίνωσή του του 1999.

Η έκθεση υποστηρίζει τη στρατηγική που υιοθετήθηκε από το ΚΚΕρ για το πρόγραμμα A&ΔΑ και προσφέρει την καλύτερη εκτίμηση του κόστους του προγράμματος, με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα.

Η κοινοπραξία υπέβαλε τα κύρια πορίσματά της στην έκθεση προς την επιτροπή αναθεώρησης του προγράμματος A&ΔΑ του ΚΚΕρ και την ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων (Independent Expert Group, IEG), η οποία συγκροτήθηκε με βάση την ανακοίνωση του 1999 για να επικουρήσει το ΚΚΕρ κατά την εφαρμογή και παρακολούθηση του προγράμματος.

Η IEG εξέδωσε γνώμη με την οποία υποστηρίζει πλήρως τις συστάσεις που διατυπώθηκαν κατά την ανασκόπηση, την οποία χαρακτήρισε ότι επιτελέστηκε "σε καλό ποιοτικό επίπεδο και τις μέγιστες δυνατές λεπτομέρειες που επέτρεπαν οι διαθέσιμες πληροφορίες".

Η κοινοπραξία υπέβαλε την τελική έκθεσή της στις 19 Ιουνίου 2003. Η διαδικασία αξιολόγησης περιελάμβανε επανειλημμένες ανταλλαγές επικεντρωμένων πληροφοριών μεταξύ του ΚΚΕρ και της κοινοπραξίας, ώστε να είναι υψηλής ποιότητας το τελικό έγγραφο. Δεδομένης της πολυπλοκότητας του προγράμματος, τα μέρη της κοινοπραξίας συμφώνησαν να ολοκληρώσουν την ανασκόπηση μεταγενέστερα από ότι είχε αρχικώς προβλεφθεί για να εξασφαλισθεί πλήρης και αξιόπιστη αξιολόγηση.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΚΕρ, στο οποίο υποβλήθηκε η έκθεση την 1η Ιουλίου 2003, τάχθηκε υπέρ των συμπερασμάτων της μελέτης, που θα αποτελέσει τη βάση ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επί του θέματος του προγράμματος A&ΔΑ .

Η Επιτροπή Ανασκόπησης του ΚΚΕρ δηλώνει την ικανοποίησή της με την ανασκόπηση και θεωρεί ότι ανταποκρίθηκε σε όλες τις απαιτήσεις της σύμβασης και των τεχνικών προδιαγραφών (συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης κόστους σχετικά με τη μεταφορά ερευνητικών εγκαταστάσεων σε "παρθένο έδαφος").

Παράρτημα 2 του δημοσιονομικού δελτίου που επισυνάπτεται στην ανακοίνωση σχετικά με το πρόγραμμα A&ΔΑ

Πρόγραμμα χρηματοδότησης σε τρέχοντα ευρώ και ευρώ 2003

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>