28.9.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 241/24

1.1.

Η παρούσα ανακοίνωση γνωμοδότηση έχει διττό στόχο. Παρουσιάζει ορισμένα από τα πρώτα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας EQUAL επισημαίνοντας τις ελπιδοφόρες πρακτικές που μπορούν ήδη να προσφέρουν νέους τρόπους αντιμετώπισης των διακρίσεων και των ανισοτήτων στην αγορά εργασίας — «ελεύθερη κυκλοφορία καλών ιδεών». Επίσης, διαμορφώνει το πλαίσιο για τον δεύτερο γύρο της EQUAL, επιβεβαιώνοντας τις αρχές και τη δομή της πρωτοβουλίας, και παρουσιάζει τις τεχνικές λεπτομέρειες του προγράμματος.

1.2.

Στο πρώιμο αυτό στάδιο η πιο ορατή επιτυχία της πρωτοβουλίας EQUAL είναι η σύμπραξη, ο στόχος της οποίας είναι να φέρει κοντά φορείς που θα συνεργαστούν στο πλαίσιο μιας αναπτυξιακής σύμπραξης, για να διαμορφώσουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση των πολυδιάστατων προβλημάτων.

1.3.

Η δομή της EQUAL έχει ενσωματωμένα βασικά χαρακτηριστικά χρηστής διακυβέρνησης, επειδή ασχολείται με διατομεακά πολιτικά ζητήματα διασχίζοντας και υπερβαίνοντας τα θεσμικά σύνορα.

1.4.

Η προσέγγιση της EQUAL βασίζεται σε θεματικούς τομείς και, μετά από διαβουλεύσεις, τα κράτη μέλη συμφώνησαν να διατηρήσουν τα θέματα της EQUAL αμετάβλητα κατά τον δεύτερο γύρο.

1.5.

Για πρώτη φορά, στο δεύτερο γύρο του προγράμματος EQUAL λαμβάνεται υπόψη η ευρωπαϊκή διεύρυνση. Κατά συνέπεια, θα επιδιωχθεί η στήριξη της κοινότητας των Ρομ και των θυμάτων σωματεμπορίας σε όλους τους θεματικούς τομείς δεδομένου ότι η κλίμακα των εν λόγω προκλήσεων έχει αυξηθεί σημαντικά.

1.6.

Η πρωτοβουλία EQUAL αποτελεί μια καλή ευκαιρία για τη συνεργασία των νέων κρατών μελών με τα σημερινά με στόχο τον προσδιορισμό ορθών πρακτικών για την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των αναζητούντων άσυλο.

1.7.

Μολονότι οι εργασίες συνεχίζονται, και δεν μπορούν ακόμη να συναχθούν επικυρωμένα αποτελέσματα, ο πρώτος γύρος της EQUAL που ξεκίνησε το 2001 έχει ήδη να επιδείξει ελπιδοφόρες πρακτικές νέων τρόπων αντιμετώπισης των διακρίσεων και των ανισοτήτων, μεταξύ άλλων σε ό,τι αφορά την αναπηρία, τον γενετήσιο προσανατολισμό, τη διατήρηση των εργαζομένων στην εργασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τη σύσταση επιχειρήσεων από ανέργους ή μη απασχολουμένους, τη συμβολή των μεταναστών στην απασχόληση και στην οικονομική μεγέθυνση, την προώθηση της προσαρμοστικότητας στην αγορά εργασίας, τα δομικά στοιχεία των στρατηγικών δια βίου μάθησης, την εξάλειψη του κλαδικού και επαγγελματικού διαχωρισμού των δύο φύλων, τον καταμερισμό της φροντίδας των παιδιών και των ευθυνών του νοικοκυριού, την εταιρική κοινωνική ευθύνη, την επανένταξη για την καταπολέμηση του αποκλεισμού και την χρησιμοποίηση της κοινωνικής οικονομίας για τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων απασχόλησης.

1.8.

Ενώ η θεματική προσέγγιση παραμένει σταθερή, η πρωτοβουλία EQUAL θα πρέπει, ωστόσο, να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις κατά τη διάρκεια του δεύτερου γύρου, ιδίως μετά τη διεύρυνση, όπως είναι το ζήτημα των διακρίσεων που αντιμετωπίζει η κοινότητα των Ρομ, και τα θύματα σωματεμπορίας.

1.9.

Η συνεργασία των κρατών μελών αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της πρωτοβουλίας EQUAL, που λειτουργεί σωστά και εκδηλώνεται σε πολλά επίπεδα: στις αναπτυξιακές συμπράξεις και στα θεματικά δίκτυα.

1.10.

Η ενσωμάτωση, δηλ. η ένταξη και η συνεκτίμηση νέων ιδεών και προσεγγίσεων στον κεντρικό κορμό των πολιτικών και των πρακτικών, αποτελεί φιλόδοξο στόχο, αλλά, για να επιτευχθεί ο μέγιστος αντίκτυπος της πρωτοβουλίας EQUAL, τα αποτελέσματα πρέπει να αναλυθούν, να αξιολογηθούν συγκριτικά και να διαδοθούν τόσο στο εσωτερικό των κρατών μελών όσο και σε όλη την Ένωση.

1.11.

Η αξιολόγηση περιλαμβάνει δύο μέρη: την ενδιάμεση αναθεώρηση και τη συνεχή αξιολόγηση. Η πρώτη διενεργείται με τη βοήθεια των εθνικών εκθέσεων ενδιάμεσης αξιολόγησης, οι οποίες υποβλήθηκαν στην Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2003 και αποτέλεσαν τη βάση για την αξιολόγηση που καταρτίστηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι αξιολογητές της πρωτοβουλίας EQUAL σε επίπεδο ΕΕ δεν προτείνουν καμία αλλαγή στη γενική δομή της πρωτοβουλίας EQUAL. Ωστόσο, βάσει των εκθέσεων των εθνικών αξιολογητών και της δικής τους επιτόπιας έρευνας και ανάλυσης, επισημάνθηκαν διάφορα θέματα που ενδέχεται να περιορίσουν την αποτελεσματικότητα της πρωτοβουλίας EQUAL και διατυπώθηκε σειρά συστάσεων για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας. Μετά από αυτήν την ενδιάμεση αξιολόγηση, τα σημερινά κράτη μέλη θα συνεχίσουν να εκπονούν ετήσιες ενδιάμεσες εκθέσεις.

2.1.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται τον ενθουσιασμό για τη σύμπραξη (Τμήμα 3) και επιδοκιμάζει την αναγνώριση της σπουδαιότητας της ενθάρρυνσης της σύμπραξης ομάδων που δεν είχαν προηγούμενη συνεργασία. Αυτός είναι ένας από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες για την επιτυχία της πρωτοβουλίας EQUAL, μαζί με τον σχεδιασμό διοικητικών και υποστηρικτικών διαδικασιών που θα επιτρέπουν τη συνέχιση της λειτουργίας της σύμπραξης ως ύψιστη προτεραιότητα.

2.2.

Ο στόχος της Ενέργειας 1 (που περιγράφεται στο Τμήμα 3, παράγραφος 4) είναι βάσιμος. H απλούστευση των διαδικασιών για την πρόοδο του αναπτυξιακού έργου θα συμβάλουν στη διατήρηση της δυναμικής και στη διασφάλιση ότι η επιτυχία του προγράμματος δεν θα εξαρτάται υπερβολικά από τους ανθρώπους που το ξεκίνησαν.

2.3.

Η ενεργός συμμετοχή του ευρύτατου φάσματος των εταίρων της πρωτοβουλίας EQUAL αναμένεται να ενθαρρύνει την ανάπτυξη της χρηστής διακυβέρνησης. Η ενίσχυση της υπευθυνοποίησης (ενδυνάμωση) στις αρχές και τη δομή της πρωτοβουλίας EQUAL έχει κεφαλαιώδη σημασία για τη χρηστή διακυβέρνηση και στο Τμήμα 3.1 χάθηκε μια επωφελής ευκαιρία να τονιστεί αυτό. Η συνέχιση των δικτύων που δημιουργήθηκαν μέσω της πρωτοβουλίας EQUAL (Τμήμα 3.1, παράγραφος 4) θα βασιστεί στην ενδυνάμωση όλων των μερών, ώστε να μπορούν να επηρεάζουν την πολιτική και τις πρακτικές άλλων συμμετεχόντων. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τη συζήτηση για τη συμμετοχή όσων θίγονται άμεσα από τις διακρίσεις, όμως θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι η εφαρμογή της πρωτοβουλίας EQUAL σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο γίνεται συχνά ιεραρχικά και ενδεχομένως να υπάρξει αύξηση της γραφειοκρατίας και μείωση του αισθήματος της ιδιοκτησίας, εάν δεν προβλεφθούν και αποτραπούν τέτοιου είδους προβλήματα. Συγκεκριμένα, ο έλεγχος της χρηματοδοτικής στήριξης θα πρέπει να υπογραμμιστεί ως μηχανισμός ο οποίος συχνά επηρεάζει την υπευθυνοποίηση.

2.4.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την συζήτηση για την ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης, τη διαδικασία κοινωνικής ενσωμάτωσης, τη συνθήκη, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων και τα άλλα μέσα πολιτικής ως μέσα διαμόρφωσης του πλαισίου της πρωτοβουλίας EQUAL, που παρέχουν μια σημαντική ευκαιρία στις συνήθως μη εμπλεκόμενες στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής ομάδες να αντιληφθούν και να συμμετάσχουν στην εν λόγω πρωτοβουλία. Η παροχή πρόσθετου βιβλιογραφικού ή ενημερωτικού υλικού και πηγών αναφοράς θα μπορούσε να ενθαρρύνει περαιτέρω την έρευνα από πλευράς αυτών των μερών. Οι διακρίσεις και οι ανισότητες αποτελούν μείζονες παράγοντες αποκλεισμού, αλλά η εξοικείωση με τη γραφειοκρατία της αλλαγής είναι σημαντική για την ενσωμάτωση της πρωτοβουλίας EQUAL στον κεντρικό κορμό των πολιτικών για ομάδες και άτομα που δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία στην επιρροή στη διαμόρφωση της πολιτικής. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές ενδεχομένως να αποτελέσουν το πρώτο σημείο επαφής για ορισμένες ομάδες.

2.5.

Η έμφαση που αποδίδει η πρωτοβουλία EQUAL στην καινοτομία (Τμήμα 5) εξετάζεται σε σχέση με νέες προσεγγίσεις της εφαρμογής των πολιτικών. Οι κατευθύνσεις της πρωτοβουλίας EQUAL στον τομέα της καινοτομίας (Τμήμα 11.4, σημείο 17) εξετάζουν επίσης τις νέες διαδικασίες χάραξης πολιτικής. Δεν θα πρέπει να παραβλεφθούν οι δυνατότητες των αναπτυξιακών συμπράξεων να αναπτύσσουν την υπευθυνοποίηση και τη χρηστή διακυβέρνηση και στην εφαρμογή της πολιτικής, εκτός από τη χάραξή της.

2.6.

Με την ενίσχυση των δραστηριοτήτων ενσωμάτωσης στον κεντρικό κορμό των πολιτικών αναγνωρίζεται η σπουδαιότητα αυτών των δραστηριοτήτων. Η διευκόλυνση της δημιουργίας νέων προγραμμάτων μέσω «πολλαπλασιαστών» θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη καινοτομία. Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι στη διαδικασία της καινοτομίας που αναλαμβάνεται από τις αναπτυξιακές συμπράξεις δεν συμμετέχουν αναγκαστικά οι κατάλληλοι άνθρωποι για την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων.

2.7.

Η διαδικασία αξιολόγησης συνιστά περισσότερη εστίαση στην διατήρηση των ατόμων στην εργασία, στην ποιότητα της απασχόλησης, και στην άμεση δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Η προσέλκυση των εργαζομένων στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες όπως, π.χ., η δια βίου εκπαίδευση και ο προγραμματισμός της σταδιοδρομίας για τους τριαντάρηδες και τους σαραντάρηδες, ενδεχομένως να απαιτήσει καινοτόμα μέσα δράσης. Σημασία έχουν η συνεργασία με δικτυωμένες οργανώσεις (όπως, π.χ., εργατικές ενώσεις) και η διαχείριση της γραφειοκρατίας για την διεκπεραίωσή της σε όσο το δυνατόν πιο συγκεντρωτικό επίπεδο.

2.8.

Ο γραφειοκρατικός φόρτος της πρωτοβουλίας EQUAL για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις έχει αναγνωριστεί, αλλά και οι τοπικές αρχές αντιμετωπίζουν τις αυτές προκλήσεις και τα νέα κράτη μέλη έχουν ήδη εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την διαχείριση των διαρθρωτικών ταμείων. Πιθανόν τα διοικητικά προβλήματα των τοπικών αρχών να μετακυλυθούν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις με αποτέλεσμα να αποθαρρυνθεί η συμμετοχή τους στην πρωτοβουλία. Η εξεύρεση λύσεων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις θα πρέπει να τις ωφελήσει σε όλο το φάσμα του συστήματος.

2.9.

Η επιλογή του χρονικού σημείου για τη δρομολόγηση της πρωτοβουλίας είναι κατάλληλη για την προώθηση της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής πολιτικής και στρατηγικής. Η ενδιάμεση αξιολόγηση της στρατηγικής της Λισσαβόνας αναμένεται για τα μέσα Ιουλίου 2005 και η ευρωπαϊκή πολιτική για την απασχόληση αποτελεί βασικό στοιχείο της. Οι προτάσεις για τα νέα διαρθρωτικά ταμεία θα υποβληθούν τον Ιούλιο του 2004 και έκθεση για την ευρωπαϊκή συνοχή παρέχει ορισμένες ευκαιρίες για την ενσωμάτωση πορισμάτων από την πρωτοβουλία EQUAL.

3.1.

Οι ιδέες στις οποίες θεμελιώνεται η πρωτοβουλία EQUAL είναι αποδεκτές. Οι ειδικές παρατηρήσεις, συνεπώς, επικεντρώνονται περισσότερο στους μηχανισμούς.

3.2.

Στον πρώτο γύρο της πρωτοβουλίας EQUAL, η μετάβαση από το στάδιο της σύστασης της σύμπραξης (Ενέργεια 1) στο στάδιο της ανάπτυξης (Ενέργεια 2) προκάλεσε απώλεια δυναμικής για ορισμένα προγράμματα. Προτείνεται η εισαγωγή ενός νέου «σταδίου επιβεβαίωσης» το οποίο θα μειώσει την γραφειοκρατία για την έγκριση της Ενέργειας 2 και θα διασφαλίσει την επιλεξιμότητα των δαπανών σε όλη τη διάρκεια της μετάβασης.

3.3.

Επίκεντρο αυτής της μετάβασης από την Ενέργεια 1 στην Ενέργεια 2 είναι η διαμόρφωση της συμφωνίας αναπτυξιακής σύμπραξης με τον σκοπό, τους στόχους, και το σχέδιο δράσης της. Η συνέχεια της δραστηριότητας είναι σημαντική και οι συμπράξεις θα πρέπει να κατανοήσουν με ποιον τρόπο οι δραστηριότητες υπευθυνοποίησης, οι διοικητικές διαδικασίες και η στελέχωσή τους μπορούν να στηρίξουν αυτή τη συνέχεια. Υπάρχει σημαντική ανισότητα στη στήριξη που παρέχουν οι διαχειριστικές αρχές της αναπτυξιακής σύμπραξης οι οποίες δεν λειτουργούν πάντοτε ικανοποιητικά. Τα κράτη μέλη μπορούν να ανταλλάσσουν εμπειρίες σχετικά με το είδος στήριξης που απαιτείται για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής αναπτυξιακής σύμπραξης. Η συνέχεια της στελέχωσης ίσως να αποτελέσει ιδιαίτερο πρόβλημα στα νέα κράτη μέλη, όπου το προσωπικό ενδεχομένως να διακινείται τακτικότερα λόγω του ανοίγματος νέων ευκαιριών στην αγορά εργασίας.

3.4.

Η ανάπτυξη διακρατικών συμπράξεων αποτελεί πολύ ωφέλιμο τμήμα της πρωτοβουλίας EQUAL. Οι συμπράξεις θα πρέπει να ενθαρρύνονται να είναι ευέλικτες, να ανταποκρίνονται και να αξιοποιούν επωφελώς τις αναπότρεπτες μεταβολές των προγραμμάτων εργασίας που απορρέουν από τις σημειωθείσες καινοτομίες. Η ευελιξία στον προϋπολογισμό είναι εξαιρετικά σημαντική για αυτόν τον σκοπό.

3.5.

Οι κανόνες χρηματοδότησης είναι οι ίδιοι για όλα τα διαρθρωτικά ταμεία, αλλά οι διαδικασίες λογοδοσίας όσον αφορά τα οικονομικά και τις δραστηριότητες θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο προσεκτικής διαχείρισης, ώστε η διοικητική επιβάρυνση να μην αποτρέπει εκείνους που βρίσκονται σε καλύτερη θέση να παρέχουν δυνατότητες ενδυνάμωσης.

3.6.

Η προηγούμενη εμπειρία της Επιτροπής δείχνει ότι θα απορροφηθεί μόνο το 85 % της διατιθέμενης χρηματοδότησης. Προτείνεται η ανάκτηση των μη απορροφηθέντων κονδυλίων και η χρήση τους για περαιτέρω ενσωμάτωση στον κεντρικό κορμό των πολιτικών. Η ανάκτηση των μη απορροφηθέντων κονδυλίων δεν θα πρέπει να υπονομεύει τα παρεκκλίνοντα ή μεταβληθέντα προγράμματα είτε απαιτώντας υπερβολικές διοικητικές διαδικασίες, που αποσπούν την προσοχή από την εφαρμογή, είτε μειώνοντας πρόωρα τη χρηματοδότησή τους.

3.7.

Ο κατάλογος ενσωμάτωσης των δραστηριοτήτων στον κεντρικό κορμό των πολιτικών στο τμήμα 9α) δεν είναι εξαντλητικός. Ωστόσο, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό να αναγνωριστεί ο ρόλος της στήριξης των επιχειρήσεων παράλληλα με την καθοδήγηση στην τελευταία περίπτωση. Φορείς, όπως οι κοινωνικοί εταίροι, συμπεριλαμβανομένων των εργατικών ενώσεων, είναι ιδιαίτερα σημαντικοί. Η ανάπτυξη προτάσεων για τον δεύτερο γύρο της πρωτοβουλίας EQUAL αποτελεί επίσης σημαντικό τμήμα της ανάπτυξης των αποτελεσμάτων του πρώτου γύρου, όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο.

3.8.

Η ενσωμάτωση είναι μία μέθοδος ή στρατηγική και δεν θα πρέπει να θεωρείται ως αυτοσκοπός. Η ενσωμάτωση παράγει όντως προστιθέμενη αξία, αλλά πρέπει να υποστηριχθεί με μέσα υπέρ της ισότητας, όπως είναι η νέα νομοθεσία για την ίση μεταχείριση ή οι πολιτικές θετικής δράσης. Είναι ανεπίτρεπτο το γεγονός ότι ορισμένα κράτη μέλη δεν έχουν μέχρι σήμερα συμμορφωθεί προς τις οδηγίες κατά των διακρίσεων με τη θέσπιση νομοθεσίας για την καθιέρωση ενιαίων προτύπων σχετικά με την ισότητα στις εν λόγω χώρες.

3.9.

Οι αξιολογητές διαπιστώνουν, όσον αφορά τις «ίσες ευκαιρίες», χαμηλό επίπεδο ενδιαφέροντος (Τμήμα 10.1, παράγραφος 3) και ότι γίνονται αντιληπτές κατά περιορισμένο ή παραδοσιακό τρόπο (Τμήμα 10.1, παράγραφος 6). Η κοινοποίηση των διάφορων τρόπων αντίληψης και αντιμετώπισης των ίσων ευκαιριών στα κράτη μέλη θα ωφελούσε σημαντικά την ανάπτυξη νέων προγραμμάτων. Για παράδειγμα, την ανισότητα μεταξύ των δυο φύλων πραγματεύεται ένας μικρός αριθμός ομάδων σε ένα θέμα αλλά, σε όλη την έκταση του προγράμματος, με το ζήτημα αυτό καταπιάνεται η πλειονότητα των ομάδων.

3.10.

Ο αρνητικός αντίκτυπος των διαφορετικών επιλογών χρόνου/διαδικασιών μεταξύ των κρατών μελών (Τμήμα 10.1, παράγραφος 5) εκτείνεται πέραν της θέσπισης διακρατικών συμπράξεων, όταν εξετάζεται για τον δεύτερο γύρο της πρωτοβουλίας. Ο καθορισμός των διοικητικών διαδικασιών και των διαδικασιών παρακολούθησης, η επιλογή του χρόνου για την Ενέργεια 3 και η συνολική διάρκεια του προγράμματος ενδεχομένως να διαφέρουν και τα τρία μεταξύ των χωρών και, ως εκ τούτου, να αποβούν αντιπαραγωγικά για τη διακρατική σύμπραξη.

3.11

Οι διαδικασίες επιλογής για τα προγράμματα του δεύτερου γύρου θα ωφελούνταν από την πρόσβαση στις συμβουλές των δύο χωρών που ηγούνται ανά θεματικό τομέα, ούτως ώστε οι αρχές διαχείρισης να μπορέσουν να ωφεληθούν από κάποιον συντονισμό των κρατών μελών.