30.4.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 110/18

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί καταρχήν τον κανονισμό της Επιτροπής που δίδει νέα έμφαση στις θρεπτικές και υγιεινές ιδιότητες των τροφίμων. Η έκδοση του κανονισμού συμπίπτει με την επισήμανση του ΠΟΥ (Περιοχή της Ευρώπης) ότι δηλαδή έως και 20 % με 30 % ενηλίκων είναι υπέρβαροι και ότι η κακή διατροφή και η έλλειψη αθλητικών δραστηριοτήτων συνδέονται επίσης με τις καρδιοαγγειακές παθήσεις. Αλλά και οι κυβερνήσεις επίσης αναγνωρίζουν πλέον ολοένα και περισσότερο ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του τρόπου διατροφής των ατόμων και της υγείας και της ευημερίας τους, καθώς και τις επιπτώσεις της κακής υγείας για τις εθνικές οικονομίες.

1.2

Η πρόταση κανονισμού σχετικά με τους ισχυρισμούς για τις θρεπτικές και υγιεινές ιδιότητες των τροφίμων εκδίδεται σε μια χρονική στιγμή όπου η συνειδητοποίηση των διαιτολογικών προβλημάτων και της υγείας καλύπτονται με έμφαση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ενώ οι καταναλωτές έχουν ανάγκη επακριβούς και ουσιαστικής πληροφόρησης πολύ περισσότερο από ότι κατά το παρελθόν για να προβούν σε ενημερωμένες επιλογές και αποφάσεις. Η ΕΟΚΕ δίδει ύψιστη σημασία στην ενημέρωση και προστασία του καταναλωτή.

1.3

Με βάση τα στοιχεία αυτά, η Επιτροπή πρότεινε καταρχάς, ως συμπλήρωμα της υφιστάμενης Οδηγίας 2000/13/ΕΚ σχετικά με την επισήμανση, παρουσίαση και διαφήμιση των τροφίμων, τον εν λόγω κανονισμό στον οποίο ορίζονται κριτήρια για τους παραγωγούς οι οποίοι επιθυμούν εκουσίως να προβούν σε παρόμοιους ισχυρισμούς. Στόχος της Επιτροπής είναι να καθορίσει το πεδίο ενός τομέα όπου οι ερμηνείες ποικίλλουν και αφετέρου να παράσχει αμερόληπτη πληροφόρηση προς τους καταναλωτές, και έτσι να καλυφθεί μέρος της ασάφειας που έχει προκληθεί σχετικά από την οδηγία για τη διαφήμιση.

2.1

Η οδηγία 2000/13/EΚ απαγορεύει γενικά τη χρήση πληροφοριών που θα μπορούσαν να παραπλανήσουν τον αγοραστή ή να αποδώσουν φαρμακευτικές ιδιότητες στα τρόφιμα. Ο νέος κανονισμός προβλέπει ειδικότερη καθοδήγηση σχετικά με τους ισχυρισμούς για τις θρεπτικές και υγιεινές ιδιότητες. Πράγμα που αποδείχθηκε αναγκαίο λόγω του αυξανόμενου αριθμού παρόμοιων ισχυρισμών, ορισμένοι εκ των οποίων είναι αμφίβολοι ένεκα μη σαφούς επιστημονικής αιτιολόγησης. Επιπλέον, οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν προβλήματα κατανόησης από την ισχύουσα επισήμανση (1).

2.2.

Οι κύριοι στόχοι της παρούσας πρότασης είναι οι εξής:

2.3

Το άρθρο 3 του προτεινόμενου κανονισμού προβλέπει ότι η χρήση των ισχυρισμών για τις θρεπτικές και υγιεινές ιδιότητες δεν πρέπει:

2.4

Το άρθρο 4 ορίζει τα ελάχιστα χαρακτηριστικά θρεπτικών συστατικών που πρέπει να περιέχουν τα τρόφιμα για να μπορούν να φέρουν ισχυρισμούς θρεπτικών και υγιεινών ιδιοτήτων – π.χ. τα αλκοολούχα ποτά δεν πρέπει να φέρουν ισχυρισμούς θρεπτικών και υγιεινών ιδιοτήτων με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου έχει μειωθεί η περιεκτικότητα οινοπνεύματος ή ενέργειας.

2.5

Ισχυρισμοί θρεπτικών και υγιεινών ιδιοτήτων μπορούν να διατυπωθούν μόνον εφόσον μπορεί να αποδειχθεί επιστημονικώς ένα θετικό αποτέλεσμα θρεπτικού ή φυσιολογικού χαρακτήρα, επί τη βάσει γενικώς αποδεκτών επιστημονικών δεδομένων (που έχουν προσαρμοσθεί στις τεχνολογικές εξελίξεις) και όταν η επίπτωση είναι σημαντική και ο ισχυρισμός κατανοητός από τον καταναλωτή.

2.6

Οι υγιεινοί ισχυρισμοί πρέπει να συνοδεύονται από περαιτέρω πληροφορίες, π.χ. όταν αναφέρονται στη δίαιτα και στον τρόπο ζωής.

2.7

Απαγορεύονται οι ισχυρισμοί για τις ψυχολογικές λειτουργίες και τη συμπεριφορά, για την απώλεια ή τον έλεγχο βάρους, καθώς και οι ισχυρισμοί που αναφέρονται σε επαγγελματίες της υγείας ή σε ιδρύματα και δεν πρέπει να δημιουργείται η εντύπωση ότι μπορεί να επηρεαστεί η υγεία από τη μη κατανάλωση του τροφίμου. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕΑΑΤ), είναι αρμόδια για την αδειοδότηση των ισχυρισμών για τη μείωση των κινδύνων ασθένειας εφόσον βεβαίως επισημαίνεται ότι οι ασθένειες έχουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου.

2.8

Στο παράρτημα περιλαμβάνονται οι ισχυρισμοί για τις θρεπτικές ιδιότητες και οι προϋποθέσεις που ισχύουν γι' αυτούς.

3.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση για τη θέσπιση ευρωπαϊκού ρυθμιστικού πλαισίου τόσο προς συμφέρον της προστασίας του καταναλωτή όσο και για την εναρμόνιση της εσωτερικής αγοράς. Αναγνωρίζει ότι είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των διαφορετικών εθνικών κανόνων που ισχύουν σήμερα μέσω των αυτορυθμιστικών εθνικών κωδίκων πρακτικής. Ο νέος κανονισμός θα παράσχει το απαραίτητο νομοθετικό μέσο προκειμένου να εξασφαλισθεί σε όλα τα κράτη μέλη η άμεση επίδραση των επιθυμητών αποτελεσμάτων.

3.2

Ωστόσο τα εισαγόμενα προϊόντα είναι δυνατό να παραβιάζουν τον κανονισμό τόσο από την άποψη των ισχυρισμών όσον και από την άποψη της επισήμανσης, όταν είναι διατυπωμένα αποκλειστικά σε μη ευρωπαϊκές γλώσσες. Ανησυχίες εκφράζονται επίσης και για τα προϊόντα που διατίθενται μέσω του διαδικτύου από μη ευρωπαϊκές πηγές.

3.3

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η νομοθεσία πρέπει να είναι αναλογική, να εφαρμόζεται κανονικώς και κυρίως να είναι πρακτική, και εκφράζει την ανησυχία μήπως ορισμένες από τις διατάξεις που αναφέρονται στην τεκμηρίωση των ισχυρισμών είναι ανώφελα πολύπλοκες και μάλιστα επαχθείς. Χρειάζεται να προβλεφθούν λειτουργικές διαδικασίες με σαφή χρονοδιαγράμματα για να μπορούν να αποφευχθούν οι ανώφελες καθυστερήσεις κατά τις διαδικασίες έγκρισης. Η ΕΟΚΕ ανησυχεί επίσης μήπως το λειτουργικό βάρος της ΕΑΑΤ είναι υπερβολικό.

3.4

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η νομοθεσία πρέπει να συμβαδίζει με τη δια βίου εκπαίδευση του καταναλωτή που συμπεριλαμβάνει την αποδοχή της ατομικής ευθύνης. Τη στιγμή που η παχυσαρκία ειδικότερα αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς ακόμη και μεταξύ των παιδιών, πρέπει να τονιστεί με έμφαση η σημασία της ισορροπημένης δίαιτας – χωρίς ωστόσο να καταργείται η ευχαρίστηση της τροφής και του ποτού. Πρέπει επίσης να συμβαδίζει με τη σωματική άσκηση. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι αποτελεί πρόκληση να μεταβιβασθεί στον καταναλωτή το ουσιώδες μήνυμα της ισορροπίας, του μέτρου και της αποφυγής των υπερβολών.

3.5

Μολαταύτα, δέχεται ότι είναι απαραίτητο για όλους τους ενδιαφερομένους να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να συντονιστούν όπου αυτό είναι δυνατόν: παραγωγοί, διανομείς και επιχειρήσεις γενικού εμπορίου, σώματα εφαρμογής μέτρων όπως οι φορείς εμπορικής τυποποίησης, οι κυβερνητικές υπηρεσίες, οι συναφείς επαγγελματικές κοινωνικές οργανώσεις και οι οργανώσεις καταναλωτών. Ουσιαστικό ρόλο για την «λαϊκή» ενημέρωση έχουν να διαδραματίσουν τα μαζικά μέσα ενημέρωσης.

3.6

Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης ότι πρέπει να ενθαρρυνθούν τα μεμονωμένα κράτη μέλη για να αναπτύξουν προγράμματα εκπαίδευσης του καταναλωτή στα σχολεία, και να συμπεριληφθούν στη διδακτέα ύλη από κοινού με μαθήματα όπως η γλώσσα, η οικονομία ή τα δικαιώματα του πολίτη ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Άλλες ομάδες όπως οι ομάδες τρίτης ηλικίας, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και οι εθνικές μειονότητες χρειάζονται επίσης ιδιαίτερη βοήθεια μέσω της υποστήριξης των τοπικών κοινωνικών οργανώσεων. Τα παραδείγματα ορθής πρακτικής μπορούν να συλλέγονται όπου υπάρχουν και να ταξινομούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

3.6.1

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να προβεί στην προώθηση ενημερωτικών εκστρατειών για την υγεία και τη διατροφή στα κράτη μέλη, μέσω του προγράμματός της για τη δημόσια υγεία.

3.7

Η ΕΟΚΕ τονίζει την αξία μιας καλά ισορροπημένης και μετριοπαθούς δίαιτας αντί για τη διάκριση των τροφίμων ως καλών και κακών. Η Επιτροπή πρέπει συνεπώς να είναι πιο συγκεκριμένη στις προτάσεις της στο άρθρο 4 για τα θρεπτικά συστατικά ώστε οι παραγωγοί να ξέρουν ακριβώς τι αναμένεται από αυτούς.

4.1

Άρθρο 1, Σημείο 2. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τη συμπερίληψη των ισχυρισμών για τρόφιμα μαζικού επισιτισμού των εστιατορίων, νοσοκομείων και σχολείων, λόγω ακριβώς του μεγάλου αριθμού καταναλωτών, πολλοί εκ των οποίων είναι εύτρωτοι. Ερωτά όμως κατά πόσο είναι εφικτή η εφαρμογή της πρότασης.

4.1.1

Σημείο 4. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ιδιαίτερη σημασία των τροφίμων για ορισμένες ειδικές επισιτιστικές ανάγκες εύτρωτων κατηγοριών καταναλωτών.

4.2

Άρθρο 2, Ορισμοί, Σημείο 1. Η ΕΟΚΕ ερωτά κατά πόσο οι ονομασίες μάρκας προϊόντων μπορούν να αναπτυχθούν με ειδικά θρεπτικά ή ιατρικά χαρακτηριστικά προκειμένου να αποφευχθεί η αιτιολόγηση υπονοούμενων ισχυρισμών.

4.2.1

Σημείο 2. Το νάτριο περιλαμβάνεται μεταξύ των θρεπτικών ουσιών. Θα πρέπει να διευκρινιστούν οι αναφορές στα άλατα και το νάτριο που προκαλούν σύγχυση.

4.2.2

Σημείο 3. Ο ορισμός που παρέχεται είναι ασαφής και δυσνόητος. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται ειδική αναφορά σε κάθε ουσία που έχει θρεπτικές ή φυσιολογικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένων των προβιοτικών παραγόντων και των ενζύμων που περιέχονται σε πολλά τρόφιμα όπως το γιαούρτι, το μέλι, κλπ..

4.2.3

Σημείο 8. Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η Επιτροπή δανείζεται τον ορισμό «μέσος καταναλωτής» από τον συναφή ορισμό του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Επιμένει να θεωρεί ότι θα υπάρξουν πολλοί ημιαναλφάβητοι καταναλωτές με περιορισμένες σχετικές γνώσεις αλλά και γνώσεις όσον αφορά τη διατροφή που δεν θα είναι σε θέση να κατανοήσουν ούτε τις επιπτώσεις ορισμένων ισχυρισμών, ειδικότερα εκείνων που περιλαμβάνουν ποσοστιαίες μετρήσεις, ούτε την επισήμανση υποστήριξης.

4.3

Άρθρο 4. Σημείο 1. Η ΕΟΚΕ εκτιμά το γεγονός ότι το άρθρο αυτό για τα χαρακτηριστικά θρεπτικών συστατικών δεν υπήρχε στο αρχικό σχέδιο της πρότασης. Αν και έχει γίνει δεκτό από τον ΠΟΥ και διάφορα κράτη μέλη, ωστόσο η βιομηχανία τροφίμων θεωρεί ότι δεν είναι εφαρμόσιμο και επιβάλλει μη απαραίτητους περιορισμούς, διότι κατά τη γνώμη της οι καταναλωτές θα πρέπει να φέρουν αφεαυτών την ευθύνη των επιλογών τους όσον αφορά τη γενική δίαιτα. Παρά ταύτα, η ΕΟΚΕ δέχεται ότι οι καταναλωτές επηρεάζονται σε τόσο υψηλό βαθμό από τους ισχυρισμούς για ειδικές και τεκμηριωμένες ευεργετικές θρεπτικές επιδράσεις των τροφίμων, τα οποία π.χ. έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ζάχαρη ή άλας ώστε μπορεί να αγνοούν ότι παρόμοια τρόφιμα μπορεί επίσης να έχουν και υψηλή περιεκτικότητα σε μη επιθυμητά συστατικά (π.χ. το παγωτό που αγοράζεται λόγω της κατά 98 % μη περιεκτικότητας λιπαρών και εντούτοις περιέχει υψηλότατες ποσότητες ζαχάρεως που δεν γίνονται αντιληπτές από τους καταναλωτές). Η πρόταση της Επιτροπής που επισημαίνει ότι πρέπει να δίδεται έμφαση σε μια τεκμηριωμένη «ιδιότητα» ενός προϊόντος παραλείποντας τις άλλες βλαπτικές του ουσίες, μπορεί βεβαίως να είναι αληθής και επακριβής παραπλανεί ωστόσο τον καταναλωτή.

4.3.1

Συνεπώς η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να είναι σαφέστερη στις προτάσεις της για τους ισχυρισμούς ως προς τις θρεπτικές ιδιότητες και ως ενδιάμεση λύση να θέσει όρια όσον αφορά τους ισχυρισμούς περί υγιεινών ιδιοτήτων των τροφίμων όταν είναι γνωστό ότι γίνεται υπερκατανάλωση και υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι θα υπάρξουν γκρίζες περιοχές στις οποίες εμπίπτουν ορισμένα προϊόντα (όπως οι χυμοί φρούτων και το πλήρες γάλα) για τα οποία θα απαιτείται ιδιαίτερη αξιολόγηση της ΕΑΑΤ.

4.4

Άρθρο 6 Σημείο 3. Ο ρόλος των «αρμόδιων αρχών», που αναφέρονται στο άρθρο 24, θα πρέπει να διευρυνθεί και να προσδιοριστεί η σχέση τους με την ΕΑΑΤ.

4.5

Κεφάλαιο 3. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι πρέπει να γίνονται συγκρίσεις, επισημαίνει όμως ότι πρέπει να προσδιοριστεί το μέγεθος στοιχείων σε μια σύγκριση ώστε να είναι ευανάγνωστα (π.χ. η επισήμανση «30 % μειωμένη περιεκτικότητα λιπαρών» και με πολύ μικρά στοιχεία «σε σύγκριση με την τυποποιημένη μάρκα»). Επιπλέον, η πρόταση θα πρέπει να διευκρινίζει ότι οι παραγωγοί δεν είναι υποχρεωμένοι να αναφέρουν πράγματα που δεν υπάρχουν (π.χ. «Το προϊόν αυτό δεν περιέχει βιταμίνη A ή C»).

4.6

Κεφάλαιο 4, Άρθρο 10. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις ειδικές απαιτήσεις προς τις οποίες θα πρέπει να συμμορφώνονται οι ισχυρισμοί για τις υγιεινές ιδιότητες με το σκεπτικό ότι χρειάζεται μεγαλύτερη φροντίδα για προϊόντα όπου υπάρχει η δυνατότητα υψηλότερου συγκινησιακού βαθμού κατά την επιλογή και μεγαλύτερη άγνοια των ιατρικών όρων. Καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε οι ισχυρισμοί να αφορούν την προώθηση του συγκεκριμένου προϊόντος και όχι άλλου προϊόντος που χρησιμοποιείται με αυτό – π.χ. ορισμένοι ισχυρισμοί για τα σιτηρά προγεύματος ότι συμβάλουν στη διατήρηση «υγιών οστών», ενώ το ασβέστιο παρέχεται από το γάλα που χρησιμοποιείται.

4.7

Άρθρο 11, Σημείο 1 δ). Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει το ρόλο που διαδραματίζουν ορισμένες επαγγελματικές ενώσεις ή ιδρύματα για την προώθηση μιας πιο υγιεινής δίαιτας ως τρόπου αντιμετώπισης ειδικών ασθενειών. Η συμβολή τους για την παροχή εξειδικευμένης γνώσης είναι θετική. Παρά ταύτα, θα πρέπει να ελέγχεται κατά πόσο εξαρτώνται από οικονομική υποστήριξη ή χορηγίες δεδομένου ότι μπορεί να προτείνουν τρόφιμα απλώς λόγω διαφημιστικών συμφωνιών που δεν βασίζονται σε συγκεκριμένες προδιαγραφές ή υπόκεινται στον ανταγωνισμό με άλλες μάρκες. Επιπλέον, πρέπει να οριστούν σαφή κριτήρια σχετικά με την αποδοχή χορηγίας.

4.8

Η ΕΟΚΕ ερωτά κατά πόσο είναι αποδεκτό ορισμένοι ισχυρισμοί για καλή υγεία ή ευεξία (π.χ. δεν περιέχονται χρωστικές ουσίες) και ορισμένοι ισχυρισμοί περί αδυνατίσματος εφόσον συμμορφώνονται προς τους προκαθορισμένους όρους.

4.9

Άρθρο 14, Σημείο 1.γ). Εδώ όπως και αλλού γίνονται αναφορές στη δημοσιοποίηση της σχετικής τεκμηρίωσης. Η ΕΟΚΕ εγκρίνει την δημοσιότητα αυτή και ελπίζει ότι θα καταβληθούν προσπάθειες προκειμένου η τεκμηρίωση να είναι διαθέσιμη και προσιτή στο ευρύ κοινό. (Βλ. επίσης Άρθρο 15 σημείο 6, και Άρθρο17 σημείο 2).

4.9.1

Σημείο 2. Η ΕΟΚΕ διερωτάται μήπως οι διαδικασίες ευθυγράμμισης που ορίζονται από την Επιτροπή είναι άσκοπα περίπλοκες. Οι συμφωνίες για την εκ των προτέρων έγκριση πρέπει να τροποποιηθούν και να επιδειχθεί μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο μητρώο της ΕΑΑΤ. Ερωτά επίσης κατά πόσον δε θα επιβραδυνθεί ο ρυθμός λειτουργίας της ΕΑΑΤ ένεκα των νέων αυτών διαδικασιών. Η διατύπωση του σημείου 2 πρέπει να γίνει σαφέστερη. Η ΕΟΚΕ προτείνει να μεταφράζονται στις επίσημες γλώσσες της ΕΕ μόνον οι ισχυρισμοί. Πιστεύει επίσης ότι απαιτείται ευελιξία στη μετάφραση για λόγους προώθησης των πωλήσεων. Παρομοίως σε ότι αφορά το Άρθρο 15 διερωτάται εάν τα χρονοδιαγράμματα είναι λογικά ή αντιθέτως υπερβολικά χρονοβόρα με άσκοπες καθυστερήσεις κατά τη διαδικασία εγκρίσεως, επειδή σύμφωνα με τα σημεία 1 και 2 την ευθύνη για την τήρηση των χρονικών ορίων φέρει η ΕΑΑΤ.

4.10

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. Η ΕΟΚΕ επικροτεί αρχικώς τη συμπερίληψη του παραρτήματος σκοπός του οποίου είναι να παράσχει σαφείς ορισμούς και πρακτική καθοδήγηση για τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Αναγνωρίζει ότι είναι απαραίτητο στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης, στο παράρτημα να λαμβάνονται πλήρως υπόψη οι συστάσεις του Κώδικα Διατροφής και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ). Ζητεί επίσης από την Επιτροπή να προβεί σε άμεση και εμπεριστατωμένη αναθεώρηση κάθε ρήτρας (π.χ. για τη χρήση του όρου «φυσικός») πριν από την οριστική υιοθέτηση του κανονισμού. Διαφωνεί επίσης με την ερμηνεία των όρων «light/lite» δεδομένου ότι οι καταναλωτές είναι πιθανόν να τον κατανοούν ως «χαμηλής περιεκτικότητας» και όχι ως «μειωμένης», όπως προτείνει η Επιτροπή.

5.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι με την παρούσα πρόταση πραγματοποιείται ένα σημαντικό βήμα τόσο για την προστασία του καταναλωτή όσο και για την εναρμόνιση των κανόνων της εσωτερικής αγοράς. Αναμένει να βελτιωθεί η θρεπτική επισήμανση, μολονότι αναγνωρίζει ότι αυτό και μόνο δεν επιλύει το πρόβλημα της επικοινωνίας με τους καταναλωτές.

5.2

Υποστηρίζει τους γενικούς στόχους της παρούσας πρότασης, υποδεικνύει όμως ότι χρειάζεται απλοποίηση των διαδικασιών καθώς και προσεκτική εξέταση των χρονοδιαγραμμάτων. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ συνιστά να επιτευχθούν ορισμένοι συμβιβασμοί για να εξισορροπηθούν οι απαιτήσεις των καταναλωτών για πιο εμπεριστατωμένη ενημέρωση ως προς τις ανάγκες της εν λόγω βιομηχανίας η οποία πρέπει να λειτουργεί σε μια αγορά με λιγότερους περιορισμούς. Τονίζει επίσης ότι σημαντικό ρόλο εδώ διαδραματίζει η εκπαίδευση του καταναλωτή καθώς και ο ρόλος όλων των ενδιαφερομένων για την εξασφάλισή της.