Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα "Σχέσεις ΕΕ-Κίνας"

(2003/C 234/17)

Στις 17 Ιανουαρίου 2002, και σύμφωνα με το άρθρο 29, παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού της, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει γνωμοδότηση σχετικά με το ανωτέρω θέμα.

Το τμήμα "Εξωτερικών σχέσεων", στο οποίο ανατέθηκαν οι προπαρασκευαστικές εργασίες της ΕΟΚΕ επί του θέματος, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 24 Ιουνίου 2003, με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Etty (εισηγητή), και του κ. Δημητριάδη (συνεισηγητή).

Κατά την 401η σύνοδο ολομέλειας της 16ης και 17ης Ιουλίου 2003 (συνεδρίαση της 16ης Ιουλίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η μεταβατική διαδικασία της κινεζικής οικονομίας είναι ένα από τα σπουδαιότερα γεγονότα του σημερινού κόσμου με πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που θα επηρεάσουν βαθύτατα την ευρύτερη παγκόσμια σκηνή. Πρόκειται για μία διττή μετάβαση: από μια κατευθυνόμενη οικονομία σε μια οικονομία της αγοράς και από μια αγροτική κοινωνία σε μία αστική και βιομηχανοποιημένη κοινωνία. Η διαδικασία αυτή συνεπάγεται ένα τεράστιο δυναμικό οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και τρομακτικούς κινδύνους. Δικαίως λοιπόν η ΕΕ παρακολουθεί τη διαδικασία αυτή όσο στενότερα γίνεται, όχι μόνο εξαιτίας της επίδρασης που έχει - και θα εξακολουθήσει ολοένα και περισσότερο να έχει - στα συμφέροντά της, αλλά και με σκοπό να επηρεάσει την εν λόγω διαδικασία τόσο προς όφελός της όσο και προς όφελος της ίδιας της Κίνας. Στη συνεργασία της με την Κίνα, η ΕΕ δεν πρέπει άλλωστε ούτε στιγμή να παραγνωρίσει τους περιορισμούς που συνεπάγεται ο ρόλος της ως μεταβαλλόμενου εταίρου.

1.2. Με τα δεδομένα αυτά, οι βασικές αρχές που διέπουν τη στρατηγική της ΕΕ έναντι της Κίνας είναι ορθές και συνεπώς οι στόχοι της στρατηγικής επικροτούνται. Ταυτόχρονα, πρέπει να σημειωθεί ότι, ύστερα από δύο σχεδόν δεκαετίες συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της Κίνας και τρία έγγραφα στρατηγικής της Επιτροπής, είναι δύσκολο να αποτιμηθούν τα αποτελέσματα των προσπαθειών που καταβλήθηκαν. Οι εκθέσεις της Επιτροπής το 1998 παρουσιάσθηκαν ως ένα είδος απολογισμού του εν λόγω εγχειρήματος τεκμηριώνοντας πολυάριθμες σημαντικές δραστηριότητες, αλλά δεν επιχείρησαν να σταθμίσουν έμπρακτα και με σαφήνεια τις επιτυχίες και τις αποτυχίες. Η προσέγγιση αυτή ακολουθείται, δε, και στα πιο πρόσφατα έγγραφα.

1.3. Δεν είναι σαφές κατά πόσον οι πολιτικές της Επιτροπής και των κρατών μελών εναρμονίζονται πάντοτε, ούτε και εάν καταβάλλονται ή όχι προσπάθειες για το συντονισμό τους. Ίσως ένα παρόμοιο εγχείρημα να είναι ακόμη υπέρμετρα φιλόδοξο. Εντούτοις, λαμβανομένων υπόψη αφενός των περιορισμένων μέσων της ΕΕ και αφετέρου των ξεχωριστών διαστάσεων της Κίνας και του μεγέθους των προβλημάτων που αντιμετωπίζει, θα ήταν ευχής έργο η πτυχή αυτή των σχέσεων της ΕΕ με την Κίνα να εξεταστεί πληρέστερα στα μελλοντικά έγγραφα της Επιτροπής.

1.4. Οι πέντε βασικοί στόχοι της στρατηγικής της ΕΕ έχουν επιλεγεί σωστά. Κατά την άποψη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ), η οποία εκφράζει τις απόψεις των ομάδων οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων στην ΕΕ, τρεις από αυτούς τους πέντε στόχους έχουν ιδιαίτερη σημασία, δηλαδή:

- η υποστήριξη της μετάβασης της Κίνας προς μια ανοιχτή κοινωνία, βασισμένη στο κράτος δικαίου και στο σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων·

- η ενθάρρυνση της ενσωμάτωσης της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία με την πληρέστερη ένταξή της στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα και με την υποστήριξη της διαδικασίας οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων· και

- η περαιτέρω προαγωγή της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ της ΕΕ και της Κίνας.

Κατά την εξέταση των τριών αυτών στόχων, η ΕΟΚΕ θα επικεντρώσει την προσοχή της (όπως και στη γνωμοδότησή της για τις σχέσεις ΕΕ-Κίνας το 1997) σε ζητήματα που άπτονται περισσότερο των ενδιαφερόντων της, των αρμοδιοτήτων και της εμπειρίας της και θα προσπαθήσει να μην επαναλάβει τις θέσεις που έχουν λάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο.

1.5. Κατά το διάστημα των έξι ετών που παρήλθε από τότε που η ΕΟΚΕ κατήρτισε την προγενέστερη γνωμοδότησή της, συντελέσθηκαν μείζονες αλλαγές όσον αφορά τα σημαντικότερα θέματα που είχαν εξετασθεί. Αναμφισβήτητα, το σημαντικότερο εξ αυτών είναι η προσχώρηση της Κίνας στον ΠΟΕ τον Νοέμβριο του 2001. Μεταξύ των ζητημάτων που παρουσίαζαν, και εξακολουθούν να παρουσιάζουν ακόμη και σήμερα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ΕΟΚΕ περιλαμβάνονται τα εξής:

- η εφαρμογή των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων της Κίνας ως μέλους του ΠΟΕ·

- οι προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση ξένων επενδύσεων στην Κίνα·

- η ανάπτυξη της οικονομίας της αγοράς στην Κίνα·

- η μεταφορά τόσο στη νομοθεσία όσο και στην καθημερινή πρακτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία περιλαμβάνονται στα μέσα του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχουν επικυρωθεί από την Κίνα (και ειδικότερα στο Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα), καθώς και στις θεμελιώδεις διεθνείς συμβάσεις εργασίας της ΔΟΕ·

- η εδραίωση στην Κίνα ενός κλίματος το οποίο να ευνοεί την ανάπτυξη και τη λειτουργία μιας πραγματικής κοινωνίας των πολιτών·

- η εκπαίδευση και η κατάρτιση και

- η κατάσταση στο Χονγκ-Κονγκ και στο Μακάο έπειτα από την "παράδοσή" τους στην Κίνα, το 1997 και το 1999 αντιστοίχως.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Στα είκοσι πέντε χρόνια της μετάβασης από μια κατευθυνόμενη οικονομία σε μία οικονομία της αγοράς η Κίνα έχει επιτελέσει εντυπωσιακή οικονομική πρόοδο μολονότι διατηρεί ακόμη ένα καθεστώς με ελλιπείς δημοκρατικές διαδικασίες. Το καθεστώς φαίνεται να είναι πεπεισμένο ότι αυτή η διαδικασία μετάβασης μπορεί να συνεχιστεί χωρίς πραγματικές αλλαγές στο πεδίο της διακυβέρνησης και του κράτους δικαίου, εκτός από εκείνες που συνδέονται άμεσα με τις οικονομικές απαιτήσεις.

2.2. Μεταξύ των κύριων επιτευγμάτων της περιόδου αυτής, συγκαταλέγονται η σημαντική πρόοδος έναντι της οικονομίας της αγοράς, τα υψηλά (συχνά διψήφια) ποσοστά ανάπτυξης, και η μείωση της φτώχειας.

2.3. Ως αρνητικές συνέπειες σημειώνονται τα εξής: η διαφθορά, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η φτώχεια (παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί), η ανεργία, η ουσιαστική έλλειψη κοινωνικής ασφάλισης, οι αυξανόμενες κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες και ο συνεχής περιορισμός της ελευθερίας έκφρασης και ενημέρωσης.

2.3.1. Πρόσφατο θλιβερό παράδειγμα της στασιμότητας που επικρατεί από πολιτικής πλευράς, κατ' αντιδιαστολή προς τις αλλαγές που συντελούνται στον οικονομικό τομέα, αποτελεί η άκρως ανεπιτυχής αντιμετώπιση της επιδημίας του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS) στην Κίνα.

2.4. Μολονότι η Κίνα πραγματοποίησε εντυπωσιακή πρόοδο στον μετασχηματισμό της οικονομίας της κατά τη μεταρρυθμιστική περίοδο (που άρχισε το 1978) σήμερα οι σημαντικές κινητήριες δυνάμεις που οδήγησαν στην ανάπτυξη της Κίνας αρχίζουν να χάνουν το δυναμισμό τους.

2.5. Ο κύριος λόγος είναι ότι η οικονομία της Κίνας έχει κατακερματιστεί και κατατεμαχισθεί και αυτό οδήγησε στην αυξανόμενα αναποτελεσματική και ανεπαρκή χρήση των πόρων. Η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου και των επενδύσεων, μολονότι θα απαιτήσει δύσκολες προσαρμογές σε ορισμένους τομείς της οικονομίας, θα ενθαρρύνει άλλους τομείς και μακροπρόθεσμα θα αποφέρει καθαρά κέρδη στην οικονομία συνολικά. Ωστόσο μόνο η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου και των επενδύσεων δεν είναι πιθανό να επιλύσει τα βασικά προβλήματα που δυσχεραίνουν σήμερα την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας.

2.6. Η οικονομία της Κίνας έχει φτάσει σε ένα στάδιο που απαιτεί σημαντικότερες αλλαγές στον τρόπο υλοποίησης των οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Καθώς η οικονομία ολοένα και περισσότερο εκτίθεται στις δυνάμεις της αγοράς και τα περιθώρια αυτόνομης ανάπτυξης των επιμέρους τομέων έχει περιορισθεί, τα οικονομικά προβλήματα καθίστανται ολοένα και πιο αλληλοεξαρτώμενα. Οι συνθήκες σε επιμέρους τομείς της οικονομίας, όπως είναι η αγορά εργασίας, η βιομηχανία, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, και η περιφερειακή ανάπτυξη εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από τις εξελίξεις σε άλλους τομείς της οικονομίας παρά από την εξέλιξη των πολιτικών που ακολουθούνται στο ειδικό κάθε φορά πεδίο.

2.7. Η ταχεία και συνεχής αύξηση του δημοσίου χρέους της Κίνας κατά τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει στους οικονομολόγους, στους επενδυτές αλλά και στο ευρύ κοινό ανησυχία για το οικονομικό μέλλον της Κίνας. Η επιδίωξη μίας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, οι χαμηλές επιδόσεις των κρατικών επιχειρήσεων και η αργή αύξηση των εσόδων του τοπικού επιπέδου διακυβέρνησης θα συμβάλουν στην αύξηση του δημοσίου χρέους.

2.7.1. Μεγάλη σημασία έχει η αγροτική οικονομία της Κίνας. Το 1980, η γεωργία απασχολούσε ουσιαστικά το σύνολο της εργατικής δύναμης της υπαίθρου και παρείχε σχεδόν όλο το εισόδημά τους. Ωστόσο η αυξανόμενη παραγωγικότητα στη γεωργία συνοδεύτηκε από μεγάλης κλίμακας έξοδο των εργαζομένων από τη γεωργία προς τη βιομηχανία. Σήμερα η γεωργία απασχολεί περίπου το 50 % της εργατικής δύναμης της χώρας και χαρακτηρίζεται από σχετικά περιορισμένη γη σε σχέση με την εργασία καθώς και από μικρής κλίμακας παραγωγή με λιγοστό μηχανικό εξοπλισμό.

2.7.2. Ιδιαίτερα ανησυχητικό θεωρείται το ενδεχόμενο μείωσης των εισοδημάτων των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, διότι τούτο θα επέτεινε την εισοδηματική ανισότητα τόσο μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών όσο και μεταξύ επαρχιών (κυρίως μεταξύ δυτικών και ανατολικών) και θα επιδείνωνε ενδεχομένως τη φτώχεια στην ύπαιθρο. Η τάση αυτή άρχισε να διαφαίνεται από το 1998.

2.8. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με έναν πληθυσμό 1,3 δισεκατομμυρίων κατοίκων και με μία τεράστια εδαφική επικράτεια, έφεραν την Κίνα στην πρώτη θέση παγκοσμίως από πλευράς επισφαλών χρεών, ανεργίας, απολυόμενων εργαζομένων και, πιθανώς, προβλημάτων λόγω εισοδηματικού χάσματος.

2.9. Τα ανωτέρω αντικατοπτρίζονται κατά κύριο λόγο σε "τρεις ανισότητες" μεταξύ:

- του αγροτικού και του αστικού πληθυσμού·

- των δυτικών-ανατολικών περιοχών και της υπόλοιπης χώρας·

- εκείνων που εμπίπτουν στον επίσημο πυρήνα της οικονομίας (με όλες τις υφιστάμενες δυσκολίες) και εκείνων που προσπαθούν να επιζήσουν χάρη σε ασήμαντες και "ανεπίσημες" οικονομικές δραστηριότητες.

2.9.1. Από το 1978 έως το 1998, το κατά κεφαλήν εισόδημα των κατοίκων της υπαίθρου αυξήθηκε από 133,5 γιουάν (16,5 EUR) σε 2160 γιουάν (268 EUR), ήτοι αύξηση της τάξεως του 350 % αφού ληφθεί υπόψη η αύξηση των τιμών, με μέσο ετήσιο ποσοστό ανάπτυξης υψηλότερο του 8 %. το κατά κεφαλήν εισόδημα των κατοίκων των αστικών περιοχών αυξήθηκε από 343,3 γιουάν (42,5 EUR) σε 5425 γιουάν (670,6 EUR), ήτοι αύξηση της τάξεως του 200 % αφού ληφθεί υπόψη η αύξηση των τιμών, με μέσο ετήσιο ποσοστό ανάπτυξης υψηλότερο του 6,2 %(1). Για τη χώρα στο σύνολό της, η Παγκόσμια Τράπεζα ανέφερε ετήσιο ποσοστό αύξησης του ΑεγχΠ της τάξεως του 8 % για το 2002(2).

2.9.2. Σε εθνική κλίμακα, το αγροτικό εισόδημα το 1999 ανήλθε κατά μέσον όρο σε 2210 γιουάν (273 EUR), όμως αναλυτικότερα το εισόδημα αυτό ήταν 2971 γιουάν (367,3 EUR) στις ανατολικές περιοχές, 2031 γιουάν (251 EUR) στις κεντρικές περιοχές, και μόλις 1448 γιουάν (179 EUR) στις δυτικές περιοχές. Ενώ το εισόδημα των γεωργών στις ανατολικές περιοχές αυξήθηκε ελαφρώς κατά 4,3 % το 1999, το εισόδημα των γεωργών στις κεντρικές περιοχές αυξήθηκε μόλις κατά 2,4 %, ενώ το εισόδημα των γεωργών στις δυτικές περιοχές αυξήθηκε κατά 2,7 %.

2.9.3. Η ανατολική ακτή φαίνεται ότι βρίσκεται σε καλύτερη θέση για να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες που παρέχονται στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Οι ανατολικές περιοχές διαθέτουν πλεονεκτήματα από πλευράς ανθρώπινου δυναμικού, διαχείρισης, πληροφόρησης, μεταφορών και υποδομών τα οποία οι υπόλοιπες περιοχές δεν μπορούν να συναγωνιστούν και, επομένως, θα λάβουν τη μερίδα του λέοντος των νέων ξένων άμεσων επενδύσεων.

2.9.4. Η ευρέως βιομηχανοποιημένη βορειοανατολική πλευρά αναμένεται ότι θα αντιμετωπίσει μία εξαιρετικά δύσκολη πρόκληση προκειμένου να προσαρμοσθεί στα κριτήρια του ΠΟΕ. Οι μεταποιητικές βιομηχανίες δεν αποτελούν συγκριτικό πλεονέκτημα για την Κίνα και συνεπώς θα βρεθούν αντιμέτωπες με αλλεπάλληλες απολύσεις.

2.10. Η προσχώρηση της Κίνας στον ΠΟΕ θα θέσει υπό δοκιμασία τα επιτεύγματα της μετάβασης και απειλεί να επιδεινώσει τα σοβαρότερα προβλήματα. Από την άλλη πλευρά διανοίγει νέες προοπτικές για περαιτέρω άνοιγμα, διαφάνεια, υπευθυνότητα και χρηστή διακυβέρνηση. Όσον αφορά τις οικονομικές απαιτήσεις του ΠΟΕ, έχει συντελεστεί μεγάλη προκαταρκτική εργασία από τις κινεζικές αρχές και από τους εμπορικούς εταίρους τους, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται η ΕΕ, και είναι βέβαιο ότι θα τύχουν της μεγαλύτερης δυνατής προσοχής κατά τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, δεν έχει ληφθεί δεόντως υπόψη η επίλυση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων λόγω της προσχώρησης της Κίνας στον ΠΟΕ. Προς το παρόν, φαίνεται να αντιμετωπίζονται μόνο υπό το πρίσμα της δυνητικής απειλής εις βάρος της σταθερότητας.

2.11. Η προσχώρηση στον ΠΟΕ, με την οποία η Κίνα θα καταστεί αναπόσπαστο τμήμα ενός παγκόσμιου συστήματος βασισμένου στο δίκαιο, θα δώσει παράλληλα τεράστια ώθηση στη διαδικασία οικονομικής μετάβασης και θα αποτελέσει ένα καθοριστικό βήμα προς την ενσωμάτωση στην παγκόσμια οικονομία. Η προσχώρηση της Κίνας στον ΠΟΕ αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της μεταρρυθμιστικής πορείας που ακολουθεί η χώρα αυτή πάνω από 20 χρόνια και όχι μια νέα κατεύθυνση. Η πραγματική σημασία του ΠΟΕ έγκειται στο θεσμικό επίπεδο - νόμοι, νομικές πρακτικές και κανονιστικές πρακτικές· θα προκαλέσει θεσμική σύγκλιση με την οικονομία της αγοράς, ενώ θα διευκολύνει την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Το άνοιγμα στις διεθνείς αγορές προωθεί την πειθαρχία της αγοράς, επιτρέπει την πρόσβαση στην τεχνολογία και σε άλλους τομείς που αποτελούν σημαντικούς στόχους της εγχώριας οικονομικής μεταρρύθμισης. Με την έννοια αυτή, η προσχώρηση στον ΠΟΕ αποτελεί συμπληρωματική πτυχή της επόμενης μεταρρυθμιστικής φάσεως στη Κίνα.

2.11.1. Οι πολιτικές αλλαγές που πρέπει ακόμη να υλοποιηθούν για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων στο πλαίσιο του ΠΟΕ θα επηρεάσουν όλους τους τομείς της κινεζικής οικονομίας. Πολυάριθμοι αναλυτές προβλέπουν δραματικές επιπτώσεις στη γεωργία, και άρα στις αγροτικές περιοχές, δεδομένου ότι κατά τις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Κίνα εδώ και περισσότερα από 23 χρόνια αγνοήθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι πολιτικές της χώρας για το εμπόριο γεωργικών προϊόντων. Η Κίνα κλήθηκε από τους εμπορικούς εταίρους της να προβεί σε μείζονες αλλαγές των πολιτικών αυτών για το εμπόριο γεωργικών προϊόντων έως το 2005 - δεσμεύσεις οι οποίες φαίνεται να είναι πολύ σημαντικότερες και ταχύτερες από τις δεσμεύσεις άλλων αναπτυσσόμενων χωρών στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Γύρου της Ουρουγουάης για τη Γεωργία.

2.12. Η ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ θα δώσει νέα ώθηση στην ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας και, ταυτόχρονα, παρέχει αποτελεσματικές θεσμικές και νομικές εγγυήσεις για το διμερές εμπόριο.

2.13. Οι κανόνες του ΠΟΕ ορίζουν ότι τα μέλη του τηρούν την αρχή της μη διακριτικής μεταχείρισης και τη ρήτρα του πλέον ευνοούμενου κράτους· τούτο, στην περίπτωση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ ΕΕ - Κίνας, προϋποθέτει τη μείωση των δασμών, την άρση των περιοριστικών ποσοστώσεων κατά την εισαγωγή και την ελάφρυνση των κριτηρίων εισόδου στην αγορά.

2.14. Η διεύρυνση του ανοίγματος της Κίνας στις διεθνείς αγορές (λόγω της ένταξής της στον ΠΟΕ) θα απαιτήσει ευρείες προσαρμογές της βιομηχανίας και θα επιφέρει περαιτέρω αύξηση των ξένων άμεσων επενδύσεων. Μολονότι οι υψηλότερες ξένες άμεσες επενδύσεις θα ευνοήσουν τη δημιουργία θέσεων εργασίας, θα ασκήσουν και ανταγωνιστική πίεση στις σημερινές εγχώριες επιχειρήσεις.

2.14.1. Σήμερα, περίπου το 10 % των ξένων άμεσων επενδύσεων στην Κίνα προέρχεται από την ΕΕ. Οι επενδύσεις αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την Κίνα, διότι οι ευρωπαϊκές ξένες άμεσες επενδύσεις είναι γνωστό ότι είναι πολύ μεγαλύτερης έκτασης κεφαλαίου και συνδυάζονται με την εισαγωγή πιο πρόσφατων τεχνολογιών από ό,τι οι περισσότερες ξένες άμεσες επενδύσεις ασιατικής προέλευσης που εισρέουν στην Κίνα. Συνεπώς, πιστεύεται ότι η αναπτυξιακή ώθηση που δίδουν οι ευρωπαϊκές ξένες άμεσες επενδύσεις είναι τεράστια. Κατά την άποψη της ΕΕ και των κρατών μελών της, όμως, η Κίνα εξακολουθεί να θεωρείται ως χώρα περιορισμένης σημασίας για την πραγματοποίηση ευρωπαϊκών ξένων άμεσων επενδύσεων. Κατά μέσον όρο, το ποσοστό των ξένων άμεσων επενδύσεων στην Κίνα που εκρέουν από κράτη μέλη της ΕΕ είναι χαμηλότερο του 1 %.

2.15. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), οι εισροές ξένων άμεσων επενδύσεων στην Κίνα, ενδέχεται να διπλασιαστούν και να φτάσουν σε 100 δις USD ετησίως το 2006.

2.16. Η προσχώρησή της στον ΠΟΕ θα ωθήσει την Κίνα σε περαιτέρω άνοιγμα των αγορών της και σε βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, καθώς και σε ίση μεταχείριση των ξένων επενδυτών και των υπηκόων της.

2.17. Σύμφωνα με τους κανόνες του ΠΟΕ, η Κίνα έχει δεσμευτεί να προβεί σε μείωση των δασμών που επιβάλλονται σε 150 είδη βιομηχανικών προϊόντων προερχόμενων από την ΕΕ. Επιπλέον, θα ανοίξει την αγορά γεωργικών προϊόντων της και θα επιτρέψει πρόσβαση της ΕΕ στον τριτογενή τομέα της.

2.18. Εν τω μεταξύ, η ΕΕ θα λάβει μέτρα για την παροχή στην Κίνα καλύτερης πρόσβασης στην αγορά της. Επίσης, η ΕΕ έχει καταργήσει εν μέρει τους περιορισμούς που παρακωλύουν την είσοδο στις αγορές της γεωργικών προϊόντων κινεζικής προέλευσης.

2.18.1. Όσον αφορά τη σημασία της ασφάλειας των τροφίμων, πρέπει να υπενθυμιστεί ότι τα σχετικά διεθνή πρότυπα έχουν καθοριστεί από την Κοινή Επιτροπή του Οργανισμού Επισιτισμού και Γεωργίας (FAO) και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) για τον Κώδικα Διατροφής.

2.18.2. Ένα κρίσιμο ζήτημα που τέθηκε νωρίς, λίγο μετά την ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ, και επηρέασε τις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας αφορά την απαγόρευση που επέβαλε η ΕΕ σε ορισμένα ζωικά προϊόντα προερχόμενα από την Κίνα. Όλες οι εισαγωγές κινεζικών προϊόντων που προορίζονται για τη διατροφή των ανθρώπων ή των ζώων έχουν ανασταλεί από τα τέλη Ιανουαρίου του 2002 εφόσον αποδείχθηκε ότι περιέχουν απαράδεκτα υψηλά επίπεδα χλωραμφενικόλης. Η Κίνα διαμαρτυρήθηκε εντόνως κατά των μέτρων που έλαβαν οι Κάτω Χώρες για την καταστροφή εμπορευματοκιβωτίων που περιείχαν κινεζικά ζωικά προϊόντα και ήταν αποθηκευμένα στο λιμάνι του Ρότερνταμ και αντέδρασε κατά της απαγόρευσης που επέβαλε η ΕΕ σε ορισμένα προϊόντα εισαγόμενα από την Κίνα. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Επιτρόπου Lamy στο Πεκίνο, η κινεζική πλευρά αποφάσισε τη σταδιακή άρση του εμπορικού αποκλεισμού για τα ολλανδικά προϊόντα και την πραγματοποίηση τεχνικής αποστολής στην Ευρώπη, η οποία είχε αναβληθεί για ένα διάστημα λόγω της επιδημίας του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS).

2.18.3. Τέλος, ο αριθμός των προσφυγών αντιντάμπινγκ κατά κινεζικών προϊόντων έχει ήδη μειωθεί σημαντικά.

2.19. Οι υποχρεώσεις της Κίνας για την υλοποίηση των δεσμεύσεων που ανέλαβε στο πλαίσιο του ΠΟΕ (μείωση των δασμών, κατάργηση των διοικητικών διαδικασιών και των διαδικασιών έγκρισης των εισαγόμενων αγαθών, φιλελευθεροποίηση ευρέος φάσματος χρηματοπιστωτικών και επαγγελματικών υπηρεσιών, καθώς και του καθεστώτος που διέπει τις επενδύσεις) έλαβαν μεγάλη δημοσιότητα και επικροτήθηκαν από την Επιτροπή η οποία τις θεώρησε σημαντική διαπραγματευτική επιτυχία. Οι δεσμεύσεις της ΕΕ έχουν συζητηθεί λιγότερο (π.χ. σταδιακή άρση των ιδιαίτερων ποιοτικών περιορισμών που επιβάλλονται στα κινεζικής προέλευσης υφάσματα και είδη ένδυσης).

2.20. Πέραν της προσχώρησης της Κίνας στον ΠΟΕ, η καθιέρωση του ευρώ αποτελεί πρόσθετη κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ της ΕΕ και της Κίνας. Οι μέχρι στιγμής ικανοποιητικές επιδόσεις του ευρώ συνέβαλαν στην άσκηση πιέσεων επί του δολαρίου με συνακόλουθη μείωση της εξάρτησης της Κίνας από το δολάριο στο πλαίσιο των εμπορικών συμφωνιών της με ξένες χώρες. Τώρα που το ευρώ έχει ενοποιήσει το ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα, οι κίνδυνοι για τις εμπορικές συναλλαγές ΕΕ - Κίνας λόγω διακύμανσης των τιμών συναλλάγματος των διαφόρων ευρωπαϊκών νομισμάτων θα περιορισθούν.

2.21. Η ενοποίηση του ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος παρέχει τη δυνατότητα στους κινέζους εξαγωγείς να προσανατολίσουν τις δραστηριότητές τους σε μία ενιαία ευρωζώνη, και όχι πια σε διάφορες μεμονωμένες χώρες, με συνακόλουθη εξοικονόμηση του κόστους των συναλλαγών.

2.22. Η ΕΟΚΕ παραμένει πεπεισμένη ότι υφίσταται άμεση σύνδεση μεταξύ της σταθερότητας και του σεβασμού των διεθνών κανόνων στην Κίνα. Χαιρετίζει την επικύρωση της διεθνούς σύμβασης για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα εκ μέρους της Κίνας (μολονότι εκφράζει τη λύπη για το γεγονός ότι η Κινεζική κυβέρνηση εξεδήλωσε την επιφύλαξή της για το άρθρο 8 1(α) που προστατεύει τα συνδικαλιστικά δικαιώματα).

2.23. Έχει σημειωθεί επίσης πρόοδος στην ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών στην Κίνα. Ωστόσο η κυβέρνηση χρειάζεται να προβεί σε άρση πολλών περιττών περιορισμών προκειμένου να οδηγήσει την κινεζική κοινωνία των πολιτών στο επίπεδο που χαρακτηρίζει τη διεθνή κοινότητα.

2.24. Οι μέχρι σήμερα εμπειρίες στο Χονγκ-Κονγκ και στο Μακάο με "μία χώρα, δύο συστήματα" δεν υπήρξαν πλήρως ικανοποιητικές. Ορισμένες εξελίξεις στο πεδίο της δημοκρατίας και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων προκαλούν μάλιστα ανησυχία.

2.25. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή θεωρεί ότι μπορεί να συμβάλει ειδικά στην ανάπτυξη των σχέσεων ΕΕ - Κίνας και ότι διαθέτει έναν ενδιαφερόμενο συνομιλητή που είναι το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο της Κίνας. Τονίζει τη σημαντική συμβολή στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που μπορεί να έχουν και θα συνεχίσουν να έχουν στην Κίνα οι ανεξάρτητες και αντιπροσωπευτικές ομάδες συμφερόντων των εργοδοτών, των εργαζομένων, των γεωργών, κ.λπ.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Στη συζήτηση για την προσχώρηση της Κίνας στον ΠΟΕ, καθώς και για την περαιτέρω ενσωμάτωσή της στην παγκόσμια οικονομία, η κύρια έμφαση έχει δοθεί στην ευθυγράμμιση των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κανόνων και επιδόσεων με τον ΠΟΕ. Όσο σημαντικές και αν είναι οι προσπάθειες αυτές κατά την άποψη της ΕΟΚΕ θα πρέπει να συνδυαστούν με την τήρηση άλλων διεθνών σχετικών προδιαγραφών όσον αφορά την ασφάλεια των προϊόντων, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τα θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα.

3.2. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της όσον αφορά τα σχέδια συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Κίνα στο πλαίσιο του ΠΟΕ, καθώς και την παρακολούθηση της προόδου που σημείωσε η Κίνα για την τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την ένταξή της στον ΠΟΕ.

3.3. Κατά την επίσκεψη που πραγματοποίησαν στην Κίνα τον Ιούλιο του 2002, τα μέλη της ΕΟΚΕ εξεπλάγησαν από τη βεβαιότητα των κινέζων ομολόγων τους ότι η χώρα τους θα κατόρθωνε να συμμορφωθεί προς τους κανόνες του ΠΟΕ πριν από το 2005. Δόθηκε έμφαση τόσο στη μακρά και διεξοδική προετοιμασία όσο και στην κατάρτιση που παρασχέθηκε στους δημοσίους υπαλλήλους σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Εντούτοις, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι καλά πληροφορημένοι παρατηρητές επεσήμαναν ότι τα κυριότερα εμπόδια που αντιμετωπίζει η Κίνα τοποθετούνται στο περιφερειακό και στο τοπικό επίπεδο, καθώς και ότι το Υπουργείο Εμπορίου - το οποίο είναι αρμόδιο για την εφαρμογή των κανόνων του ΠΟΕ στην Κίνα - δεν είναι σε θέση να επιβληθεί στα άλλα υπουργεία ή στις επαρχιακές αρχές. Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ ζήτησε την καθιέρωση ειδικού μηχανισμού για την εφαρμογή των κανόνων του ΠΟΕ στην Κίνα.

3.4. Η διαφθορά είναι ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα στην οικονομική ανάπτυξη της Κίνας. Σύμφωνα με πρόσφατη εκτίμηση τα ποσά που κατασχέθηκαν από κυβερνητικούς υπαλλήλους και προσωπικό δημόσιων επιχειρήσεων ανέρχονται σε 48 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2001. Πρόκειται για ελαφρώς υψηλότερο ποσό σε σχέση με το σύνολο των ξένων άμεσων επενδύσεων στην Κίνα, τον ίδιο χρόνο. Το οργανωμένο έγκλημα και η ανάμειξη των τριάδων σε μεγάλης κλίμακας διαφθορά σημαντικών κυβερνητικών υπαλλήλων έχει αναγνωριστεί ως σοβαρό πρόβλημα.

3.4.1. Ορισμένα από τα μείζονα προβλήματα του λογιστικού και τραπεζικού συστήματος της Κίνας συνδέονται στενά με το φαινόμενο αυτό.

3.4.2. Οι αθέμιτες πρακτικές, η διαφθορά και η κατάχρηση εξουσίας συγκαταλέγονται στους κυριότερους λόγους δυσαρέσκειας του πληθυσμού έναντι της κυβέρνησης. Μία ικανοποιητική λύση για την αντιμετώπιση αυτών των σημαντικών κυβερνητικών ελλείψεων θα ήταν ο πραγματικός έλεγχος, καθώς και οι μηχανισμοί εξισορρόπησης και παρακολούθησης που μπορούν να βοηθήσουν στο να καταστούν υπεύθυνοι οι ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων, οι διαχειριστές και οι υπάλληλοι. Η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών, ως βασικός συντελεστής της δημοκρατίας, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στους μηχανισμούς αυτούς. Η ελευθερία της ενημέρωσης και η ελευθερία του Τύπου είναι εξαιρετικής σημασίας σε αυτό το πλαίσιο.

3.4.3. Εάν ρίξει κανείς μία ματιά στη βιομηχανία της Κίνας, κατανοεί ότι το σοβαρότερο πρόβλημα που δυσχεραίνει την απόδοση της βιομηχανίας είναι η ευρείας κλίμακας αναποτελεσματικότητα των επιχειρηματικών λειτουργιών. Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί η ανεπαρκής τεχνολογία καθώς και η περιορισμένη ικανότητα καινοτομίας που αποτελούν ιδιαίτερη αδυναμία των περισσότερων κινεζικών βιομηχανιών.

3.4.4. Ορισμένα βασικά εμπόδια που παρακωλύουν τη βελτίωση της απόδοσης της βιομηχανίας είναι η συνεχής κυβερνητική παρέμβαση στη διαχείριση των επιχειρήσεων, η περιορισμένη δημοσιονομική πειθαρχία, οι περιορισμοί όσον αφορά την παύση της δραστηριότητας των επιχειρήσεων και άλλες διαδικασίες ανακατανομής των πόρων.

3.4.5. Το τεχνολογικό επίπεδο ενός μεγάλου τμήματος των εγχώριων επιχειρήσεων υπολείπεται αισθητά διεθνών προδιαγραφών. Επιπλέον η μεταφορά τεχνολογίας από τις ξένες επιχειρήσεις προς τις κινεζικές φαίνεται να είναι περιορισμένη, τόσο ως προς την ποσότητα όσο και ως προς την εμβέλεια.

3.4.6. Μεσοπρόθεσμα, ο κινεζικός χρηματοπιστωτικός τομέας θα πρέπει να ευθυγραμμιστεί με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, διότι η απόκτηση της καλύτερης δυνατής χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχή ένταξη στον ΠΟΕ και για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, λαμβανομένου υπόψη ότι:

- η διεθνής ανταγωνιστικότητα του τομέα των επιχειρήσεων εξαρτάται από τη δυνατότητα πρόσβασης σε σύγχρονες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες·

- η προσέλκυση κεφαλαίων από την παγκόσμια κεφαλαιαγορά - με λογικό κόστος - προϋποθέτει σύγχρονους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς·

- η μακροοικονομική σταθερότητα σε μία οικονομία της αγοράς βασίζεται σε υγιείς χρηματοπιστωτικές αγορές.

3.4.7. Οι ανάγκες αυτές θα επιταχύνουν τον εκσυγχρονισμό του κινεζικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και θα δημιουργήσουν, κατ' αυτόν τον τρόπο, τις προϋποθέσεις για πλήρη μετατρεψιμότητα.

3.5. Μολονότι η καταπολέμηση της φτώχειας αποτελεί προτεραιότητα της κινεζικής κυβέρνησης επί σειρά ετών, τα αριθμητικά στοιχεία παραμένουν ανησυχητικά. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι παρά τις βελτιώσεις που έχουν επιτευχθεί, 130 εκατομμύρια άτομα εξακολουθούν να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Οι μαζικές απολύσεις σε κρατικές επιχειρήσεις, χωρίς δίκτυα κοινωνικής ασφάλισης, συνεχίζονται στις βιομηχανικές ζώνες της χώρας και τα σημαντικά προβλήματα στις αγροτικές περιοχές της Κίνας θα εξακολουθήσουν να θέτουν το ζήτημα στο επίκεντρο του προβληματισμού. Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, οι συνέπειες της προσχώρησης της Κίνας στον ΠΟΕ πιθανότατα θα επιδεινώσουν αυτή την ήδη πολύ δύσκολη κατάσταση.

3.5.1. Εκείνο που πρέπει να επισημανθεί σε αυτό το πλαίσιο είναι η γυναικεία διάσταση της φτώχειας. Η ευρείας κλίμακας μετανάστευση (ανδρικού) "πλεονασματικού εργατικού δυναμικού" από την ύπαιθρο αφήνει στις γυναίκες την ευθύνη της καλλιέργειας στις αγροτικές περιοχές. Σε μεγάλο βαθμό εξακολουθούν να ζουν στα όρια της φτώχειας. Οι γυναίκες παραγωγοί συχνά στερούνται του δικαιώματος ιδιοκτησίας της γης. Πρόσφατα πολλοί εργοδότες στη βιομηχανία καθώς και στις δημόσιες υπηρεσίες διακηρύσσουν ότι μόνο οι άνδρες υποψήφιοι θα λαμβάνονται υπόψη για τις κενές θέσεις.

3.6. Η ανεργία στη σημερινή Κίνα είναι πιθανότατα πιο κοντά στο 15-20 % του εθνικού εργατικού δυναμικού των 730 εκατομμυρίων από ό,τι το επίσημο ποσοστό του 4 %. Περίπου οι μισοί από τους 100 εκατομμύρια εργαζόμενους στον κρατικό τομέα έχουν απολυθεί τα τελευταία χρόνια και δεν διαφαίνεται τέλος στην απειλή αυτή. Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, η ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ θα επηρεάσει αρνητικά και μάλιστα ενδέχεται να απειλήσει άμεσα το βιοτικό επίπεδο των 400 εκατομμυρίων που εργάζονται στο τομέα της γεωργίας (μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται ήδη περίπου 150 εκατομμύρια πλεονασματικοί εργαζόμενοι). Πάρα πολλοί από αυτούς τους εργαζομένους, οι οποίοι υπολογίζονται περίπου σε 100 εκατομμύρια, αναζητούν επί του παρόντος εργασία εκτός της περιοχής από την οποία κατάγονται.

3.7. Για την απασχόληση των εργαζομένων που προέρχονται από τη γεωργία, οι τοπικές αρχές κλήθηκαν να ενθαρρύνουν τη δημιουργία μη γεωργικών αγροτικών επιχειρήσεων, γνωστών και ως TVE. Πρόκειται για μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε αγροτικές περιοχές οι οποίες ειδικεύονται σε προϊόντα που απαιτούν πολυάριθμο εργατικό δυναμικό και παράγουν - μαζί με τις επιχειρήσεις που έχουν συσταθεί από αλλοδαπούς - το μεγαλύτερο μέρος των κινεζικών εξαγωγών.

3.8. Οι εν λόγω αγροτικές επιχειρήσεις αποτέλεσαν ένα από τα κυριότερα μέσα για την απορρόφηση των εργαζομένων του γεωργικού τομέα και μία βασική συνιστώσα της κινεζικής ανάπτυξης, όπως συνέβη κατά το παρελθόν και σε άλλες ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες. Σήμερα, οι αγροτικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και πλήττονται από λειτουργική αναποτελεσματικότητα σχεδόν εξίσου σοβαρή με εκείνη που παρατηρείται στον τομέα των κρατικών επιχειρήσεων.

3.9. Πολύ σωστά η Επιτροπή προσδιορίζει τη θέσπιση ενός δικτύου κοινωνικής ασφάλισης ως κρίσιμη αποστολή της κινεζικής κυβέρνησης. Η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν καλύπτεται σήμερα από ρυθμίσεις κοινωνικής ασφάλισης. Πολλοί που στο παρελθόν ήταν ασφαλισμένοι ως εργάτες σε δημόσιες επιχειρήσεις ανακάλυψαν ότι τα χρήματά τους εξαφανίστηκαν στη διάρκεια της "αναδιάρθρωσης". Ένα σημαντικό πρόβλημα στη διατήρηση ή θέσπιση διατάξεων κοινωνικής ασφάλισης είναι η έλλειψη ορθών μηχανισμών παρακολούθησης. Αυτό οδηγεί σε αθέμιτες πρακτικές και καταχρήσεις των πιστώσεων. Συχνά άλλωστε αυτό ήταν μία από τις σημαντικότερες αιτίες των πρόσφατων κοινωνικών αναταραχών. Η κοινωνική ασφάλιση είναι τυπικώς ένα πεδίο στο οποίο είναι περισσότερο αισθητή η έλλειψη πραγματικών ανεξάρτητων οργανώσεων που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των εργαζομένων και των εργοδοτών.

3.10. Η αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια και αναταραχή αντιπροσωπεύει πραγματική απειλή για τη σταθερότητα. Είναι ευρύτατα διαδεδομένη στις πόλεις και ίσως ακόμη περισσότερο στην ύπαιθρο. Στις αιτίες που αναφέρθηκαν προηγούμενα θα πρέπει να προστεθούν επίσης και οι αυξανόμενες ανισότητες εισοδήματος και η μαζική οικολογική καταστροφή. Παρατηρείται σαφής αύξηση των εκδηλώσεων αντίδρασης από την άποψη του αριθμού, της κλίμακας και της στράτευσης, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές. Σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίστηκαν με αστυνομική καταστολή. Φαίνεται να υπάρχει επείγουσα ανάγκη συμβιβαστικού μηχανισμού.

3.11. Στο πλαίσιο αυτό, προκαλεί μεγάλη ανησυχία το γεγονός ότι τα θεμελιώδη συνδικαλιστικά δικαιώματα (ελευθερία του συνέρχεσθαι, δικαίωμα συλλογικών διαπραγματεύσεων) συνεχίζουν να παραβιάζονται. Η τροποποίηση το 2001 της συνδικαλιστικής νομοθεσίας δεν ικανοποιεί τις συμβάσεις 87 και 98 του ΔΟΕ καθώς και το διεθνές σύμφωνο οικονομικών κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων. Η μονοπωλιακή κατάσταση της πανκινεζικής ομοσπονδίας συνδικάτων όχι μόνο έχει επιβεβαιωθεί αλλά επίσης έχει ενισχυθεί η λειτουργία της ως όργανο του κομμουνιστικού κόμματος.

3.11.1. Η κυβέρνηση θα πρέπει να επιδιώξει συμβιβασμό με τις δεκάδες χιλιάδες διαμαρτυρόμενων εργαζομένων μέσω τριμερών διαπραγματεύσεων και όχι με την καταστολή ή (σε ορισμένες περιπτώσεις) με την εξαγορά τους. Οι οργανωτές των αυτόνομων συνδικάτων ή μη βίαιων εργατικών αντιδράσεων δεν θα πρέπει να υφίστανται αντίποινα. Η αυθαίρετη φυλάκιση των οργανωτών θα πρέπει να σταματήσει σύμφωνα με τις συμβάσεις 87 και 98 του ΔΟΕ (τις οποίες η Κίνα, ως μέλος του ΔΟΕ, υποχρεώνεται να σεβαστεί και εφαρμόσει ακόμη και αν δεν τις έχει ακόμη επικυρώσει) και οι συστάσεις της διοικητικής επιτροπής του ΔΟΕ για την ελευθερία του συνέρχεσθαι στις πρόσφατες διενέξεις θα πρέπει να υιοθετηθούν.

3.12. Η οικονομική και πολιτική αναδιάρθρωση που ξεκίνησαν στην Κίνα από το 1978 δημιούργησαν το βασικό πολιτικό, οικονομικό και νομικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών. Ταυτόχρονα, εν καιρώ, η εμφάνιση της κοινωνίας των πολιτών θα επηρεάσει σημαντικά την κοινωνική πολιτική και τις οικονομικές δραστηριότητες, θα τροποποιήσει ευρέως τον τρόπο διακυβέρνησης και θα προωθήσει αποτελεσματικά τη χρηστή διακυβέρνηση.

3.13. Όσον αφορά την αποκέντρωση, η κυβέρνηση και το κόμμα έχουν διευρύνει το πεδίο ορισμένων μη κυβερνητικών οργανισμών (ΜΚΟ) προκειμένου να προβαίνουν στην παροχή υπηρεσιών (όπως π.χ. στον τομέα της υγείας) και στην κινητοποίηση πόρων, αρμοδιότητες που προηγουμένως ανήκαν στο κράτος ή οι οποίες έχουν θεσπιστεί για πρώτη φορά. Ωστόσο, θα πρέπει να επιτραπεί στους ΜΚΟ να αναλάβουν άλλες ουσιαστικές λειτουργίες όπως παροχή συμβουλών, παρακολούθηση των κρατικών πολιτικών, οργάνωση των κοινοτήτων και εκπροσώπηση συμφερόντων. Προκειμένου να συμβιβαστούν οι αυξανόμενες κοινωνικές και οικονομικές εντάσεις, πρέπει να θεσπιστεί επειγόντως διαδικασία πολιτικού διάλογου και διαβουλεύσεων. Η εκπροσώπηση συμφερόντων μπορεί να πραγματοποιηθεί επιτυχώς στη βάση της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και οι ΜΚΟ μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία αυτή. Η ΕΟΚΕ εντυπωσιάστηκε από την ειλικρίνεια ορισμένων ΜΚΟ, που τήρησαν αποφασιστική στάση έναντι των φιλοκυβερνητικών οιονεί ΜΚΟ κατά τη διάρκεια των συζητήσεων που διεξήχθησαν κατά την επίσκεψη της ΕΟΚΕ τον Ιούλιο του 2002.

3.14. Μεταξύ των ΜΚΟ της Κίνας και εκείνων της ΕΕ υφίστανται προφανείς διαφορές. Εν συγκρίσει προς τους ΜΚΟ της ΕΕ, οι κινεζικοί ΜΚΟ διακρίνονται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά γνωρίσματα:

- η κινεζική κοινωνία των πολιτών τελεί, εν γένει, υπό στενό κρατικό έλεγχο και έχει σαφώς διττή υπόσταση: επίσημη, αφενός, και αντιπροσωπευτική της κοινωνίας των πολιτών, αφετέρου. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση κατευθύνει σημαντικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αποτελεί ιδιαίτερο γνώρισμα της κινεζικής κοινωνίας των πολιτών·

- οι κινεζικοί ΜΚΟ δημιουργήθηκαν κατά τη μεταβατική περίοδο. Δεν φαίνεται να υπάρχουν βασικές συνιστώσες, όπως η αυτονομία, η εθελοντική δράση, οι στενές επαφές με τον πληθυσμό και η απουσία κυβερνητικής ανάμειξης. Οι ΜΚΟ βρίσκονται ακόμη σε ένα αρχικό στάδιο της ανάπτυξής τους και εξακολουθούν να αγωνίζονται για τον καθορισμό των δομών και των αρμοδιοτήτων τους·

- όπως συνάγεται και από τα προαναφερθέντα γνωρίσματα, πολλοί κινεζικοί ΜΚΟ δεν είναι ρητά θεσμοθετημένοι. Παρότι το Υπουργείο Αστικών Υποθέσεων αναθεώρησε και κοινοποίησε το 1998 τις νέες κανονιστικές ρυθμίσεις για τη λειτουργία των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, η διαδικασία θεσμοθέτησής τους έχει μόλις ξεκινήσει και βρίσκεται σε εξέλιξη. Εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη πολλοί περιορισμοί ως προς τη λειτουργία τους, συμπεριλαμβανομένης και της πολιτικής λογοκρισίας.

3.15. Εντούτοις, υφίσταται ένα αυξανόμενο σύνολο πιο ανεξάρτητων ΜΚΟ.

3.16. Η ανάπτυξη των ΜΚΟ στην Κίνα είναι επί του παρόντος ανομοιογενής. Παρατηρούνται σημαντικότατες διαφορές μεταξύ των διαφόρων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών από πλευράς κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής επιρροής και γοήτρου, γεγονός το οποίο συχνά εξαρτάται από το βαθμό κυβερνητικής υποστήριξης και ελέγχου.

3.17. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι σοβαρές δυσκολίες με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι ξένοι ΜΚΟ που επιθυμούν να αναλάβουν δράση στην Κίνα παραμένουν ουσιαστικά απαράλλακτες.

3.18. Η διεξαγωγή ενδελεχέστερης συζήτησης μεταξύ της ΕΕ και της Κίνας σχετικά με τον σημαντικό ρόλο των ΜΚΟ κατά τη διαδικασία μετάβασης θα μπορούσε να ευνοήσει τη διεύρυνση της ακτίνας δράσης των ανεξάρτητων ΜΚΟ, γεγονός το οποίο θα συντελούσε ενδεχομένως και στη βελτίωση των συνθηκών για τη δημιουργία ελεύθερων και ανεξάρτητων οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών.

3.19. Τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη της συνεργασίας με την Κίνα επικεντρώνονται σε ορισμένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Κίνα και στην παροχή ενθάρρυνσης και αρωγής για την επικύρωση από τη χώρα αυτή των σημαντικότερων διεθνών Συμβάσεων. Ένα μείζον πρόβλημα το οποίο δεν έχει ακόμη αντιμετωπιστεί με συγκροτημένο τρόπο κατά τις συζητήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις κινεζικές αρχές έγκειται στη φύση και στη μελλοντική εξέλιξη του ζητήματος της κοινωνικής αστάθειας. Η Επιτροπή συνεργάζεται σε μεγάλο βαθμό με τα ημικυβερνητικά όργανα και όχι με τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό ανεξάρτητων ΜΚΟ στην Κίνα. Μόλις πρόσφατα άρχισε μία περιορισμένης έκτασης συνεργασία με αυτούς τους ανεξάρτητους ΜΚΟ.

3.20. Το Χονγκ-Κονγκ προσδιορίστηκε από την ΕΟΚΕ στη γνωμοδότησή της του 1997 ως περιοχή ειδικού ενδιαφέροντος, κυρίως σε σχέση με την ανάπτυξη στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων όσον αφορά την οργάνωση και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις μετά την "παράδοση" στην Κίνα, τον Ιούλιο του 1997.

3.20.1. Σήμερα, πέντε χρόνια αργότερα η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Κυβέρνηση του Χονγκ-Κονγκ δεν επιδεικνύει πειστικά τη δέσμευσή της να διατηρήσει τις διεθνώς αναγνωρισμένες προδιαγραφές ανθρώπινων δικαιωμάτων καθώς και συνολικότερα το κράτος δικαίου. Ορισμένα πολιτικά και αστικά δικαιώματα, καθώς και οικονομικά και κοινωνικά - τα οποία υπόκειντο σε περιορισμούς ήδη πριν από το 1997 - βρίσκονται σαφώς υπό πίεση (ελευθερία του συνέρχεσθαι, ελευθερία έκφρασης, ελευθερία του Τύπου, βασικά συνδικαλιστικά δικαιώματα). Μία πρόσφατη αιτία ιδιαίτερης ανησυχίας είναι οι πρόσφατες προτάσεις της κυβέρνησης να εφαρμόσει το άρθρο 23 του βασικού νόμου, που μεταξύ των άλλων σχετίζεται με τη στάση και την εξέγερση.

3.20.2. Ένα από τα κεκτημένα του Χονγκ-Κονγκ είναι η δραστήρια κοινωνία των πολιτών του. Διαδραματίζει απαραίτητο ρόλο στην υποστήριξη των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Επίσης αποτελεί σημαντική πηγή έμπνευσης και αρωγής για την ανερχόμενη κοινωνία των πολιτών στη μητροπολιτική Κίνα.

3.20.3. Οι θυγατρικές εταιρείες του Χονγκ-Κονγκ (όπως επίσης οι επιχειρήσεις της Ταϊβάν και της Κορέας) καθώς και οι συνεργαζόμενες εταιρείες συγκαταλέγονται στους ξένους επενδυτές με τη χειρότερη φήμη όσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις στη μητροπολιτική Κίνα. Οι τοπικές συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι ΜΚΟ έχουν αναλάβει εκστρατείες για τη βελτίωση της κατάστασης. Η κυβέρνηση και η επιχειρηματική κοινότητα καλό θα ήταν να λάβουν υπόψη τους τις εκστρατείες αυτές.

3.20.4. Επί σειρά δεκαετιών, ο επικεντρωμένος στα τυχερά παιχνίδια τουρισμός υπήρξε στυλοβάτης της οικονομικής δραστηριότητας του Μακάο, το οποίο "παραδόθηκε" στην Κίνα το 1999. Η κυβέρνηση του Μακάο προσδιόρισε τη μελλοντική πορεία για την οικονομική ανάπτυξη της Ειδικής Διοικητικής Περιοχής κατά την επόμενη δεκαετία ως εξής: ο επικεντρωμένος στα τυχερά παιχνίδια τουρισμός θα λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη και ο τομέας των υπηρεσιών θα χρησιμεύσει ως υποστήριγμα για τη συντονισμένη ανάπτυξη των υπολοίπων τομέων. Στόχος είναι να γίνει το Μακάο διεθνές κέντρο του τουρισμού για τυχερά παιχνίδια και επίκεντρο της διοργάνωσης διαλέξεων και εκθέσεων διεθνούς εμβέλειας. Η στρατηγική αυτή, σε συνδυασμό με την αναμενόμενη ισχυρή τουριστική ανάπτυξη παγκοσμίως, θα μπορούσε να αποβεί προς όφελος πολυάριθμων κλάδων και τομέων δραστηριότητας του Μακάο. Εκφράζονται, ωστόσο, ανησυχίες σχετικά με την υπερβολική εξάρτηση της οικονομίας από ελάχιστους τομείς και, συνεπώς, κάθε προσπάθεια για τον περιορισμό της εξάρτησης αυτής και για τη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων χρήζει υποστήριξης.

3.20.5. Στο Μακάο, όπου η "παράδοση" έγινε το 1999, οι εργασιακές σχέσεις, οι τριμερείς διαβουλεύσεις και η εκπροσώπηση των κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων υπολείπονται σαφέστατα των περιορισμένων ήδη προδιαγραφών του Χονγκ-Κονγκ. Το ίδιο ισχύει όσον αφορά την κοινωνία των πολιτών του. Προς το παρόν, το κλίμα δεν φαίνεται να οδηγεί σε σημαντικές βελτιώσεις.

3.21. Στη διάρκεια της επισκέψεως του Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο της Κίνας αποφάσισαν να ξεκινήσουν διαβουλεύσεις, διάλογο και έρευνα για τα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος καθώς και για θέματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, όπως επίσης να προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο.

4. Συμπεράσματα και υποδείξεις

4.1. Ένα σημαντικό ζήτημα δεν έχει σχεδόν θιχτεί καθόλου στο διάλογο ΕΕ-Κίνας έως τώρα: εάν, δηλαδή, η επιτυχής μετάβαση στην οικονομία της αγοράς μπορεί να συντελεστεί χωρίς την ταυτόχρονη ανάληψη πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, το βασικό ζήτημα (τόσο για την Κίνα όσο για τους εταίρους της στο εμπόριο και τις επενδύσεις) της σταθερότητας είναι στενά συνδεδεμένο με την ένταση μεταξύ των δύο και, κατά συνέπεια, απαιτείται να προσεχθεί ιδιαίτερα στο πλαίσιο των μελλοντικών επαφών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου της Κίνας.

4.1.1. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το καθοριστικότερο ζήτημα που αντιμετωπίζει η Κίνα συνίσταται στην περαιτέρω προώθηση της πολιτικής πολυφωνίας, του κράτους δικαίου και της ιδιωτικοποίησης. Τούτο θα έθετε ένα τέλος στην ουσιαστικά διαρκή κρατική παρέμβαση επί οικονομικών θεμάτων και θα συνέβαλε στην προσέγγιση του ρόλου του κράτους με τον ρόλο που διαδραματίζει το κράτος σε μία κοινωνική οικονομία της αγοράς.

4.2. Η παρακολούθηση της έμπρακτης εφαρμογής των κανόνων του ΠΟΕ δεν θα είναι εύκολη υπόθεση και, ειδικότερα, στα επίπεδα διακυβέρνησης στα οποία ενδέχεται να ανακύψουν τα κυριότερα προβλήματα: στο περιφερειακό και στο τοπικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συμφωνεί ανεπιφύλακτα να εξακολουθήσει η ΕΕ να υποστηρίζει τις προσπάθειες που καταβάλει η Κίνα για την κατάρτιση των μελών του νομοθετικού και του δικαστικού σώματος που θα είναι αρμόδια για την εφαρμογή των κανόνων του ΠΟΕ στο εκάστοτε επίπεδο. Η Επιτροπή θα μπορούσε να προτείνει στις κινεζικές αρχές τη σύσταση ενός δημόσιου φορέα εποπτείας.

4.2.1. Η ΕΟΚΕ συνιστά τη στενή συνεργασία της Επιτροπής με το Εμπορικό Επιμελητήριο της ΕΕ στην Κίνα το οποίο, αξιοποιώντας την εμπειρία των 200 μελών του, είναι σε θέση να χορηγήσει πληροφορίες από "πρώτο χέρι" σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων του ΠΟΕ.

4.2.2. Η ΕΟΚΕ θα επικοινωνήσει με τους εκπροσώπους της ευρωπαϊκής πλευράς του Επιχειρηματικού Διαλόγου ΕΕ - Κίνας για να τους επισημάνει το συγκεκριμένο πρόβλημα και για να τους προτείνει να συμπεριλάβουν το θέμα αυτό στην ημερήσια διάταξη των συνεδριάσεών τους με τους κινέζους ομολόγους τους.

4.3. Για την αντιμετώπιση των αρνητικών πτυχών της μετάβασης - και της πιθανής επιδείνωσης ορισμένων από αυτές ως συνέπεια της ένταξης της Κίνας στον ΠΟΕ - η πραγματική και πλήρης συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών φαίνεται άκρως επιθυμητή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίγνωση του σημαντικού ρόλου που μπορούν να διαδραματίσουν οι ΜΚΟ. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, η Επιτροπή πολύ λίγη προσοχή έχει επιδείξει στον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι ελεύθερες και ανεξάρτητες ομάδες οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων.

4.4. Λαμβανομένου υπόψη του ολοένα και ζωτικότερου ρόλου που διαδραματίζουν οι ΜΚΟ για την προώθηση των εξελίξεων στην Κίνα και για την προαγωγή της διεθνούς συνεργασίας, η ΕΟΚΕ προτίθεται να συνεργαστεί στενά με το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο της Κίνας όσον αφορά τα ακόλουθα θέματα:

- τη βελτίωση της διαφάνειας και της σαφήνειας των κανονιστικών ρυθμίσεων, μέσω της διευκρίνισης των διαδικασιών και των προϋποθέσεων εγγραφής των ξένων ΜΚΟ και του προσδιορισμού των αρμόδιων υπουργείων για την διακυβέρνηση και την επιδότησή τους·

- την εξάλειψη των ασαφειών των υφιστάμενων κανονιστικών ρυθμίσεων όσον αφορά τον τρόπο κατά τον οποίο οι ΜΚΟ μπορούν να αποκτήσουν ανεξάρτητο νομικό καθεστώς, να προσλάβουν υπαλλήλους και να αποκτήσουν πρόσβαση σε συνάλλαγμα.

4.5. Η Κίνα, ως εξέχον μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, θα πρέπει να επικυρώσει και τις οκτώ συμβάσεις θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων της ΔΟΕ και να τις εφαρμόσει στη νομοθεσία και στην πράξη. Ως κράτος μέλος της ΔΟΕ η Κίνα αναμένεται επίσης να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις των συμβάσεων 87 και 98 για τα βασικά δικαιώματα των εργαζομένων και των εργοδοτών ανεξάρτητα από την επικύρωσή τους. Η Κίνα θα πρέπει επίσης να άρει την επιφύλαξή της για το άρθρο 8:1(α) του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά Πολιτικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα.

4.6. Στο διάλογό της με την Κίνα όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να επιδείξει ακόμη μεγαλύτερη προσοχή στη συνεχή παραβίαση εκ μέρους της Κίνας του δικαιώματος οργάνωσης και του δικαιώματος συλλογικών διαπραγματεύσεων, να ενημερώνεται συστηματικά για την τύχη των κρατούμενων και φυλακισμένων συνδικαλιστικών στελεχών και να τονίσει τη σημασία της πλήρους συμμετοχής των ελεύθερων, ανεξάρτητων και δημοκρατικών ομάδων οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων κατά τη μετάβαση προς μία οικονομία της αγοράς, των ΜΚΟ και της ελευθερίας της ενημέρωσης και του Τύπου.

4.7. Η ΕΕ θα πρέπει να υποστηρίξει και να ενθαρρύνει το διάλογο μεταξύ της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, των δημοκρατικών ομάδων οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων στην Κίνα και στην ΕΕ επί θεμάτων όπως η κοινωνική δικαιοσύνη (μείωση της φτώχειας, ισότητα ευκαιριών, μεγαλύτερη συμμετοχή, περιβαλλοντική προστασία, κ.λπ.) και να διευρύνει το διάλογο σε θέματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη χρηστή διακυβέρνηση και τις πολιτικές για τις μειονότητες.

4.7.1. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες που θα διεξαχθούν το 2008 στο Πεκίνο, καθώς και η ΕXPO 2010 που θα πραγματοποιηθεί στη Σαγκάη θα μπορούσαν να αποτελέσουν μοναδική ευκαιρία για την εμβάθυνση της συνεργασίας σε όλους τους τομείς, εάν η Κίνα θέσει ένα τέλος στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σημειώσει ουσιαστική πρόοδο για τον εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος.

4.8. Η ανάπτυξη των πολιτικών και αστικών δικαιωμάτων, καθώς και των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων στα πλαίσια του "μία αγορά, δύο συστήματα", στο Χονγκ-Κονγκ και στο Μακάο θα παρακολουθείται στενά από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.

4.8.1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενδέχεται να επιστήσει την προσοχή των αρχών του Χονγκ-Κονγκ και της επιχειρηματικής κοινότητας στη δυνατότητα χρήσης των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις ως σημείο αναφοράς για τις δραστηριότητες των εταιρειών που έχουν την έδρα τους στο Χονγκ-Κονγκ καθώς και των συνεργαζομένων επιχειρήσεων στη μητροπολιτική Κίνα. Η Επιτροπή θα πρέπει, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη της ΕΕ, να ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις με έδρα στην ΕΕ οι οποίες πραγματοποιούν σημαντικές επενδύσεις στην Κίνα και έχουν εμπορικούς δεσμούς με τη χώρα αυτή να τηρούν τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ και να προτρέπουν τους κινέζους εμπορικούς εταίρους τους να κάνουν και αυτοί το ίδιο. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή θα πρέπει να εστιάσει ειδικότερα την προσοχή της στις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας που επικρατούν στις Ζώνες Διαχείρισης Εξαγωγών (ζώνες ελεύθερων συναλλαγών) της Κίνας.

4.9. Η αντιπροσωπεία της ΕΟΚΕ που μετέβη στο Χονγκ-Κονγκ και στο Μακάο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και του Χονγκ-Κονγκ, καθώς και μεταξύ της ΕΕ και του Μακάο, παραμένουν εξαιρετικές παρά την "παράδοσή" τους στην Κίνα, αλλά ίσως είναι πια καιρός οι σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και των δύο Ειδικών Διοικητικών Περιοχών να ενταχθούν σε ένα συστηματικότερο πλαίσιο. Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται να επιδειχθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διαφοροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας του Μακάο και στην προαγωγή της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων των πολιτών, καθώς και των βασικών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων τόσο στη νομοθεσία όσο και στην πράξη.

4.10. Στον τομέα της συνεργασίας για την ανάπτυξη, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι απαιτούνται ορισμένες δράσεις όσον αφορά τα εξής:

1) βελτίωση των συνθηκών ζωής και κοινωνικής δικαιοσύνης, διατήρηση ή αποκατάσταση του φυσιολογικού τρόπου ζωής δια μέσου, παραδείγματος χάρη, των εξής: μείωσης της φτώχειας, βελτίωσης των περιβαλλοντικών συνθηκών και της ασφάλειας των τροφίμων, ενίσχυσης των δυνατοτήτων που παρέχονται στις γυναίκες·

2) θέματα που άπτονται της απασχόλησης και της κοινωνικής ασφάλισης: λόγου χάρη, δημιουργία ή βελτίωση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στις αστικές και στις αγροτικές περιοχές, προαγωγή της αυτοαπασχόλησης για δραστηριότητες περιορισμένης κλίμακας· αναδιάρθρωση του αγροτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος (πιστωτικοί συνεταιρισμοί, κυρίως για τους αυτοαπασχούμενους και τις γυναίκες)·

3) υποστήριξη της επαγγελματικής κατάρτισης, ιδίως στον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και της δημιουργίας ανεξάρτητων επιχειρηματικών ενώσεων στον εν λόγω τομέα.

4.11. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι η ΕΕ πρέπει να ενθαρρύνει περισσότερο τη μεταφορά τεχνογνωσίας, τεχνολογίας ή εμπειριών πολιτικής μέσω κοινών επιχειρήσεων και άλλων μορφών κοινοπραξίας είτε μεταξύ των επιχειρήσεων, είτε μεταξύ δήμων/περιφερειών ή δημόσιων οργανισμών. Οι συμβάσεις αυτές, ενισχύουν τις διασυνδέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Κίνας και μπορεί επίσης να δώσουν πρόσθετη ώθηση στη μεταρρυθμιστική διαδικασία. Η επιτυχία των προγραμμάτων Αsia Invest και "Local Authorities" στην Κίνα δείχνουν το πραγματικό δυναμικό που υπάρχει στο τομέα αυτό, ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις διασυνδέσεις των ΜΜΕ.

4.11.1. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι για να αξιοποιηθεί πλήρως η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου και των επενδύσεων, η οικονομία της Κίνας θα χρειασθεί εκτεταμένη αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων, βελτίωση στη διαχείρισή τους και ανακατανομή των πόρων. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να επιδειχθεί στις ΜΜΕ (παραγωγή προϊόντων εντάσεως εργασίας) που θα χρειαστεί να ενσωματωθούν στις αλυσίδες διεθνούς παραγωγής εάν επιθυμούν να καταστούν επιτυχείς στις παγκόσμιες αγορές.

4.12. Τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κίνα θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν περισσότερο τη σημασία που αποδίδει στη διακυβέρνηση, στην κοινωνία των πολιτών, στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι τακτικές και συστηματικές αναθεωρήσεις θα βοηθήσουν τη βελτίωση της σημασίας και της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων της ΕΕ σύμφωνα με τις κατευθυντήριες αυτές αρχές.

4.12.1. Χρειάζεται να υπάρξει μια ειδικά επικεντρωμένη στις γυναίκες ατζέντα και στρατηγική σε όλα τα προγράμματα μείωσης της φτώχειας στην Κίνα.

4.13. Η ΕΟΚΕ και το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο της Κίνας αποφάσισαν να καθιερώσουν, σε περιοδική και θεσμοθετημένη βάση, τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων, διαλόγου και έρευνας επί οικονομικών και κοινωνικών θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος, καθώς και επί θεμάτων σχετικών με τα ανθρώπινα δικαιώματα και με το κράτος δικαίου. Θα ήταν επίσης σκόπιμο οι επαφές αυτές να χρησιμεύσουν για την αντιμετώπιση συναφών θεμάτων που προκύπτουν στο Χονγκ-Κονγκ και στο Μακάο.

4.14. Οι μελλοντικές επισκέψεις της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής στην Κίνα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο για την ενίσχυση των επαφών με το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο της Κίνας, αλλά και για την ανανέωση και τη διεύρυνση των επαφών με το σύνολο των ΜΚΟ στην Κίνα (και, ειδικότερα με τις ελεύθερες και ανεξάρτητες εξ αυτών) που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η υγεία και η προστασία του περιβάλλοντος, όπως ακριβώς έγινε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ιουλίου 2002.

Βρυξέλλες, 16 Ιουλίου 2003.

Ο Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Roger Briesch

(1) Γραφείο Πληροφοριών του Συμβουλίου του Κράτους, "Πρόοδος των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Κίνα από το 1998", Ημερησία του Λαού, 14 Απριλίου 1999.

(2) http://lnweb18.worldbank.org/ eap/eap.nsf/Attachments/ updateapr03/$File/china.pdf