Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με την "Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με θέμα Εμπόριο και Αειφόρος Ανάπτυξη - Για να μπορέσουν οι Αναπτυσσόμενες Χώρες να επωφεληθούν από τις εμπορικές συναλλαγές"

(2004/C 23/02)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με θέμα Εμπόριο και Αειφόρος Ανάπτυξη - Για να μπορέσουν οι Αναπτυσσόμενες Χώρες να επωφεληθούν από τις εμπορικές συναλλαγές (COM(2002) 513 τελικό)·

έχοντας υπόψη την απόφαση της Επιτροπής της 11ης Φεβρουαρίου 2003 να ζητήσει τη γνωμοδότηση της ΕΤΠ σχετικά με το θέμα αυτό, σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του άρθρου 265 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, καθώς και την επιστολή της κας Loyola De Palacio, Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προς τον κ. Albert Bore, Πρόεδρο της Επιτροπής των Περιφερειών, με την ίδια ημερομηνία, με την οποία ζητείται η γνώμη της ΕΤΠ επί του θέματος, σύμφωνα με το πρωτόκολλο συνεργασίας του 2001·

έχοντας υπόψη το Πρωτόκολλο για τις μορφές συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών που υπογράφηκε από τους Προέδρους των δύο οργάνων στις 20 Σεπτεμβρίου 2001 (DI CdR 81/2001 rev.)·

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της, στις 9 Οκτωβρίου 2002, να αναθέσει την προετοιμασία της σχετικής γνωμοδότησης στην επιτροπή "Εξωτερικές Σχέσεις" (σημείο 7 β της ημερήσιας διάταξης, 2002/DEV/5)·

έχοντας υπόψη τα Άρθρα 177 και 178 της Συνθήκης περί Ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας·

έχοντας υπόψη τη Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης μεταξύ των μελών της ομάδας των κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού, αφενός, και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της που υπογράφηκε στο Κοτονού την 23η Ιουνίου 2000·

έχοντας υπόψη την Κοινή Δήλωση του Συμβουλίου και της Επιτροπής με θέμα την Αναπτυξιακή Πολιτική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, στις 10 Νοεμβρίου 2000·

έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της Τέταρτης Υπουργικής Συνεδρίασης του ΠΟΕ στη Ντόχα το Νοέμβριο 2001·

έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα των Παγκόσμιων Διασκέψεων του Monterrey για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης το Μάρτιο 2002 και του Γιοχάνεσμπουργκ για την αειφόρο ανάπτυξη το Σεπτέμβριο 2002·

έχοντας υπόψη την Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με θέμα την Αναπτυξιακή Πολιτική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (COM(2000) 212 τελικό)·

έχοντας υπόψη την Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Προς μια παγκόσμια σύμπραξη για αειφόρο ανάπτυξη (COM(2002) 82 τελικό)·

έχοντας υπόψη την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ενίσχυση των ικανοτήτων στις αναπτυσσόμενες χώρες με ημερομηνία 18 Μαρτίου 2003 (A5-0066/2003 - 2002/2157(INI))·

έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για τη Συνέχιση των Διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ (CdR 181/2002 fin(1))·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CdR 100/2003 rev.) που υιοθετήθηκε στις 23 Μαΐου 2003 από την επιτροπή "Εξωτερικές Σχέσεις" (Εισηγητής: ο sir Ron Watson, CBE, Mέλος του Συμβουλίου του Μητροπολιτικού Δήμου του Sefton (UK/ΕΛΚ)·

Εκτιμώντας ότι:

1) Η ενσωμάτωση των αναπτυσσομένων χωρών, και ειδικότερα των λιγότερο προηγμένων χωρών, στην παγκόσμια οικονομία είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη μεγέθυνσή τους και τη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή τους·

2) Η πολιτική της Κοινότητας στον τομέα της συνεργασίας για την ανάπτυξη ευνοεί τη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των αναπτυσσομένων χωρών, και ιδιαιτέρως των πιο μειονεκτουσών, καθώς και την αρμονική και προοδευτική ένταξη των αναπτυσσομένων χωρών στη διεθνή οικονομία·

3) Η περιφερειακή ολοκλήρωση και συνεργασία συμβάλλουν στην ένταξη των αναπτυσσομένων χωρών στην παγκόσμια οικονομία και προάγουν επίσης με αποφασιστικό τρόπο την εδραίωση της ειρήνης και την πρόληψη των συγκρούσεων·

υιοθέτησε, κατά την 51η σύνοδο ολομέλειας της 9ης Οκτωβρίου 2003, την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Την 1η Ιανουαρίου 1995, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) αντικατέστησε τη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (ΓΣΔΕ) ως βασικό φόρουμ για τις πολυμερείς εμπορικές σχέσεις. Η απόφαση για τη σύσταση του ΠΟΕ ελήφθη το 1994 στο Marrakech και υπήρξε το επιστέγασμα μιας οκταετίας πολυμερών εμπορικών συνομιλιών που πραγματοποιήθηκαν κατά το "Γύρο της Ουρουγουάης", στο πλαίσιο της ΓΣΔΕ.

1.2. Μετά το σημαντικό γεγονός της προσχώρησης της Κίνας στον ΠΟΕ, το Δεκέμβριο του 2001, οι χώρες μέλη του ανέρχονται επί του παρόντος σε 144 και αντιπροσωπεύουν ποσοστό υψηλότερο του 90 % των διεθνών εμπορικών συναλλαγών.

1.3. Έπειτα από την πολυσυζητημένη αποτυχία της Τρίτης Υπουργικής Διάσκεψης του ΠΟΕ, το Νοέμβριο του 1999 στο Σιάτλ, στην οποία εκδηλώθηκε σθεναρή αντίδραση κατά της "παγκοσμιοποίησης" και του τρόπου λειτουργίας του ΠΟΕ, πραγματοποιήθηκαν ορισμένες σημαντικές διασκέψεις στο πλαίσιο των οποίων επιζητήθηκε, αφενός, η διαμόρφωση ενός κοινού αποδεκτού πλαισίου για τις παγκόσμιες εμπορικές σχέσεις με σεβασμό προς τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και, αφετέρου, η αντιμετώπιση των αναγκών των 49 Λιγότερο Ανεπτυγμένων Χωρών (ΛΑΧ):

- Η Τέταρτη Υπουργική Συνεδρίαση του ΠΟΕ στη Ντόχα, το Νοέμβριο του 2001, καθόρισε το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της Ντόχα το οποίο είναι μία νέα προσέγγιση θετικά επικεντρωμένη στην ανάπτυξη του εμπορίου και στην ενίσχυση των ικανοτήτων με στόχο να προαχθεί η ενεργός συμμετοχή των χωρών στις εμπορικές διαπραγματεύσεις. Ο Γύρος της Ντόχα που διαδέχθηκε το Γύρο της Ουρουγουάης (ο οποίος διήρκεσε από το 1985 έως το 1997) αναμένεται να ολοκληρωθεί την 1η Ιανουαρίου 2005.

- Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη Χρηματοδότηση της Ανάπτυξης στο Monterrey, το Μάρτιο του 2002, όπου επισημάνθηκε ότι απαιτείται η άρση των περιορισμών του εμπορίου όσον αφορά την προσφορά, καθώς και εξασφάλιση αξιόπιστης χρηματοδότησης της βοήθειας και της ενίσχυσης των ικανοτήτων που συνδέονται με το εμπόριο.

- Η Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη (WSSD) που πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 2002, κατά την οποία αναγνωρίστηκε η ανάγκη να θεσπιστούν πολιτικές αμοιβαίας υποστήριξης στον τομέα του εμπορίου, της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος.

1.4. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετείχε ενεργά στις εν λόγω διασκέψεις του ΠΟΕ και των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και γενικότερα σε διαπραγματεύσεις για το εμπόριο και την ανάπτυξη:

- Ο Pascal Lamy, Επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για θέματα εμπορίου, τόνισε ότι απαιτείται ένας νέος εκτεταμένος γύρος διαπραγματεύσεων (δηλ. το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της Ντόχα) και υποστήριξε την πρόθεση του ΠΟΕ να επεκτείνει τους εμπορικούς κανόνες και την εφαρμογή τους στον τομέα των υπηρεσιών διαμέσου της Γενικής Συμφωνίας για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών (GATS).

- Η ΕΕ διεξάγει επί του παρόντος μια ιδιαίτερα αμφισβητούμενη από πολιτική άποψη δημόσια συζήτηση σχετικά με την ανάγκη μεταρρύθμισης της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) και ασχολείται με τη διαμόρφωση της διαπραγματευτικής της θέσης στον ΠΟΕ για το γεωργικό τομέα (ο κ. Bocklet, Υπουργός του κρατιδίου της Βαυαρίας αρμόδιος για ομοσπονδιακές και ευρωπαϊκές υποθέσεις, ήταν ο εισηγητής γνωμοδότησης επί του θέματος η οποία υιοθετήθηκε κατά τη σύνοδο ολομέλειας της 9ης Απριλίου 2003).

- Η ΕΕ έχει αναπτύξει μία πρωτοβουλία γνωστή ως "όλα εκτός από όπλα" (Everything But Arms - EBA), με την οποία ενθαρρύνεται η εισαγωγή ατελώς στις βιομηχανικές χώρες όλων των γεωργικών προϊόντων από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου (δηλ. από τις Λιγότερο Ανεπτυγμένες Χώρες (ΛΑΧ) οι οποίες αυτή τη στιγμή είναι 49).

- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τον Απρίλιο του 2000 ανακοίνωση με θέμα "Η αναπτυξιακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας"(2), στην οποία προβάλλεται η ανάγκη να παρασχεθεί βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες, προκειμένου να αναπτύξουν την ικανότητά τους να συμμετέχουν αποτελεσματικά σε εμπορικές διαπραγματεύσεις, και να υποστηριχθούν οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις που θα συνέβαλαν στην ενίσχυση του εμπορίου και την προσέλκυση επενδύσεων (π.χ. προαγωγή υγιών μακροοικονομικών πολιτικών, στήριξη της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα).

1.5. Από τη μία πλευρά, η πολιτική της ΕΕ έχει εξάρει τη σημασία της οικονομικής ανάπτυξης, του εμπορίου και του ανταγωνισμού στο πλαίσιο ενός σαφούς προγράμματος "φιλελευθεροποίησης", ενώ από την άλλη πλευρά έχει εστιασθεί στην ευρύτερη έννοια της "αειφόρου ανάπτυξης", η οποία ορίζεται ως ο συνδυασμός "τριών πυλώνων": της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής ανάπτυξης (συμπεριλαμβανομένων θεμάτων που αφορούν την υγεία, την ισότιμη μεταχείριση και τα δικαιώματα των εργαζομένων). Σε ορισμένες περιπτώσεις, προστίθεται και ένας τέταρτος πυλώνας: η πολιτιστική ανάπτυξη ή η πολιτιστική ταυτότητα. Άλλες βασικές αρχές της αειφόρου ανάπτυξης είναι η "μελλοντική θεώρηση" ή η δίκαιη αντιμετώπιση των γενεών (δηλαδή, να μην ευνοείται η παρούσα γενεά εις βάρος των μελλοντικών γενεών επιδιώκοντας βραχυπρόθεσμα οφέλη, χωρίς την παραμικρή διορατικότητα) και η "σφαιρική θεώρηση" (αναγνωρίζοντας ότι είναι σημαντικό να εξετάζονται οι συνέπειες των πράξεων από την άποψη του συνολικού αντικτύπου τους στο περιβάλλον, πιο μακροπρόθεσμα).

1.6. Η ΕΕ έχει παραδεχθεί ότι οι εν λόγω δύο προσεγγίσεις πρέπει να είναι "συνεκτικές" και "διαδραστικές", κατά κύριο λόγο στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "Προς μια παγκόσμια σύμπραξη για αειφόρο ανάπτυξη"(3). Έχει καταβληθεί σαφής προσπάθεια για την επίτευξη μεγαλύτερης συνέπειας έναντι των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης στο πλαίσιο των κυριότερων πολιτικών της ΕΕ (π.χ. της ΚΓΠ, της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, αλλά και των πολιτικών στους τομείς του εμπορίου, της ενέργειας, των μεταφορών και της βιομηχανίας).

2. Οι απόψεις της Επιτροπής των Περιφερειών

Η Επιτροπή των Περιφερειών

2.1. αναγνωρίζει ότι η σχέση μεταξύ της προώθησης των εμπορικών συναλλαγών, της οικονομικής ανάπτυξης και του περιορισμού της φτώχειας είναι εξαιρετικά πολυσύνθετη·

2.2. εκτιμά ότι, κατά γενικό κανόνα τόσο κατά το παρελθόν όσο και επί του παρόντος, η διεύρυνση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των εθνών έχει θετικά αποτελέσματα από πλευράς επενδύσεων και οικονομικής ανάπτυξης·

2.3. είναι της γνώμης, ωστόσο, ότι η σχέση με τον περιορισμό της φτώχειας είναι λιγότερο προφανής δεδομένου ότι εξαρτάται από έναν συνδυασμό διαφόρων ενδογενών πολιτικών και θεσμικών παραγόντων: ένας "χρηστός κύκλος" εμπορικής και οικονομικής ανάπτυξης ενδέχεται να περιορίσει τη φτώχεια στο σύνολο της κοινωνίας υπό συνθήκες απόλυτης ένδειας, ενώ αντίθετα στις ανεπτυγμένες κοινωνίες υπάρχει ενδεχόμενο να επιτείνει τις ανισότητες ως προς τον πλούτο και τα εισοδήματα·

2.4. επικροτεί ευρέως τη σημαντική έμφαση που δίδεται από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της Ντόχα στη σχέση μεταξύ του εμπορίου, της ανάπτυξης, του περιορισμού της φτώχειας και της ανάπτυξης των ικανοτήτων.

Θετικό πρότυπο ανοίγματος των αγορών

Η Επιτροπή των Περιφερειών

2.5. θεωρεί ότι, για την επιτυχή έκβαση ενός ανοίγματος των αγορών, επιβάλλεται να πληρούνται ορισμένες βασικές προϋποθέσεις οι οποίες γενικώς καλύπτονται ικανοποιητικά από την ανακοίνωση της Επιτροπής, παρότι ορισμένες εξ αυτών χρήζουν περαιτέρω προβολής·

2.6. υποστηρίζει ότι αυτό που χρειάζεται, εν γένει, είναι η επίτευξη της δέουσας ισορροπίας μεταξύ, αφενός, της παρότρυνσης προς το εμπόριο, τις επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη - στα πλαίσια ενός προγράμματος βασισμένου στη φιλελευθεροποίηση και στην παγκοσμιοποίηση - που μπορεί αναμφίβολα να προκαλέσει σημαντική βελτίωση της ευημερίας στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και, αφετέρου, της τήρησης των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης, της καθιέρωσης δίκαιων όρων εμπορίου υπό συνθήκες διαφάνειας και της ρητής αναγνώρισης εκ μέρους των πλουσιότερων βιομηχανικών χωρών των έντονων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες κατά τις εμπορικές διαπραγματεύσεις εξαιτίας της υπερβολικής εξάρτησής τους από ένα περιορισμένο φάσμα γεωργικών και μεταποιημένων προϊόντων τα οποία είναι εξαιρετικά ευάλωτα στις διακυμάνσεις της αγοράς, αλλά και εξαιτίας της αδυναμίας τους να διεξάγουν πολύπλοκες διαπραγματεύσεις επί ίσοις όροις·

2.7. εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι επί του παρόντος δεν υφίσταται τέτοιου είδους ισορροπία, από την άποψη ότι:

- παρά την πρόσφατη Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη (WSSD), η οποία επεδίωξε το συνδυασμό των τριών πυλώνων της αειφόρου ανάπτυξης (της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος), οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να δίδουν μεγαλύτερη έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη - συμπεριλαμβανομένου και του εμπορίου - από ό,τι στις δύο άλλες αρχές·

- ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), ο οποίος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο όσον αφορά τη διαμόρφωση δεσμευτικού πλαισίου κανόνων για τις εμπορικές σχέσεις, ακολουθεί ένα δυναμικό πρόγραμμα οικονομικής φιλελευθεροποίησης παραβλέποντας την κοινωνική ανάπτυξη (θέματα σχετικά με την υγεία, τις συνθήκες εργασίας, την ισότιμη μεταχείριση και τη φτώχεια), την προστασία του περιβάλλοντος και την πολιτιστική ταυτότητα, η οποία θεωρείται από ορισμένους ως ο τέταρτος πυλώνας της αειφόρου ανάπτυξης. Αυτή η μονομερής εστίαση της προσοχής σε μία μόνο συνιστώσα της αειφόρου ανάπτυξης δεν θα αποτελούσε πρόβλημα εάν ο ΠΟΕ λειτουργούσε εντός ενός ανώτερου θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου ικανού να επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ των διαφορετικών πυλώνων· κάτι τέτοιο, όμως, δεν συμβαίνει ούτε καν στο επίπεδο των Ηνωμένων Εθνών, με αποτέλεσμα να διαθέτει ο ΠΟΕ ευρεία αυτονομία, μηχανισμό επίλυσης των διαφορών και εκτελεστικές εξουσίες που δεν διαθέτουν αντίστοιχες διεθνείς οργανώσεις για την προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών -UNEP, Επιτροπή Αειφόρου ανάπτυξης)·

- οι πλουσιότερες, βιομηχανικές χώρες καθυστερούν να υλοποιήσουν τις υποσχέσεις τους όσον αφορά τη μείωση των δασμών και των επιχορηγήσεων κατά την εξαγωγή: κατόπιν τούτου εκτιμάται ότι οι φτωχές χώρες ζημιώνονται κατά 2 δισεκατομμύρια δολλάρια ($) ημερησίως, εξαιτίας άδικων εμπορικών κανόνων, ποσό το οποίο υπερβαίνει κατά 14 φορές το ποσό της βοήθειας που τους χορηγείται(4)·

- οι ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου δεν έχουν μέχρι στιγμής αντιληφθεί τη σημασία της καθιέρωσης περισσότερο "ισότιμου πεδίου δράσης", κατά πρώτον, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι οι φτωχότερες χώρες αδυνατούν να συναγωνισθούν τους διαπραγματευτές των βιομηχανικών χωρών που διαθέτουν πολύ περισσότερους πόρους και, κατά δεύτερον, παρέχοντας βοήθεια στις χώρες αυτές για την ανάπτυξη της εν λόγω ικανότητας: περίπου 30 χώρες μέλη του ΠΟΕ δεν είναι σε θέση να διατηρούν γραφεία στη Γενεύη, στην έδρα του ΠΟΕ, ενώ ελάχιστες αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να επωμισθούν το κόστος αποστολών με επαρκή αριθμό μελών για την κάλυψη των 40 ή 50 σημαντικών εμπορικών συνεδριάσεων που πραγματοποιούνται κατά μέσο όρο στη Γενεύη σε εβδομαδιαία βάση(5).

Βελτίωση της πρόσβασης στις αγορές

Η Επιτροπή των Περιφερειών

2.8. επιδοκιμάζει το γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος για τον περιορισμό των εμποδίων στις εμπορικές συναλλαγές τόσο στις βιομηχανικές όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και για την επέκταση των πολυμερών υποχρεώσεων σε τομείς όπως τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, η γεωργία, η κλωστοϋφαντουργία και τα είδη ένδυσης·

2.9. έχει, εντούτοις, επίγνωση του γεγονότος ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες εξακολουθούν να προσκρούουν σε σημαντικά εμπόδια κατά τις εξαγωγές τους τόσο προς βιομηχανικές χώρες όσο και προς άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και ότι η περαιτέρω ελευθέρωση του εμπορίου στο γεωργικό τομέα είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να σημειωθεί πρόοδος για τη μείωση της φτώχειας: στις χώρες υψηλού εισοδήματος, ο μέσος συντελεστής τελωνειακών δασμών για τα γεωργικά προϊόντα είναι περίπου δύο φορές υψηλότερος από το μέσο συντελεστή που εφαρμόζεται στα μεταποιημένα προϊόντα και οι εισαγωγικοί δασμοί στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι ουσιαστικά διπλάσιοι από ό,τι στις βιομηχανικές χώρες·

2.10. εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε μετά το Γύρο της Ουρουγουάης, η στήριξη του γεωργικού τομέα - με τη μορφή επιδοτήσεων - εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη στις βιομηχανικές χώρες και το 2000 ανήλθε σε 327 δισεκατομμύρια δολλάρια ΗΠΑ (US$)(6)·

2.11. υποστηρίζει το Σύστημα Γενικευμένων Προτιμήσεων (ΣΓΠ) της ΕΕ που αποσκοπεί στην ενθάρρυνση των εξαγωγών των αναπτυσσομένων χωρών, καθώς και άλλες μορφές παραχωρήσεων, όπως η πρωτοβουλία "όλα εκτός από όπλα" υπέρ των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών·

2.12. αναγνωρίζει το γεγονός ότι η σύναψη συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών και η συνακόλουθη μείωση (ή και κατάργηση) των τελωνειακών δασμών ενδέχεται να προκαλέσει σημαντικό πρόβλημα στις αναπτυσσόμενες χώρες λόγω απώλειας κρατικών εσόδων: σε πολλές χώρες οι τελωνειακοί δασμοί αποτελούν βασική πηγή των δημοσίων οικονομικών (π.χ. αντιπροσωπεύουν ποσοστό 32 % στην Παπούα-Νέα Γουινέα και 77 % στη Γουινέα)· απαιτείται συνεπώς μεταβατική χρηματοδοτική στήριξη για τη μετρίαση του αντικτύπου των απωλειών αυτών

2.13. αντιλαμβάνεται τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ΕΕ στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ για την εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ των αντικρουόμενων στόχων, αφενός, του περιορισμού των δασμολογικών φραγμών στο γεωργικό τομέα -και, ειδικότερα, των επιχορηγήσεων κατά την εξαγωγή - και, αφετέρου, της διαφύλαξης του "γεωργικού προτύπου της ΕΕ", η οποία προϋποθέτει τη λήψη μέτρων στήριξης σε εθνικό επίπεδο με στόχο τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την προαγωγή της αειφόρου αγροτικής ανάπτυξης, την ευημερία των ζώων και την προστασία των καταναλωτών (και, φυσικά, για την εξασφάλιση των εισοδημάτων των γεωργών)·

2.14. ανησυχεί, ωστόσο, μήπως τα επιχειρήματα που διατυπώθηκαν με στόχο να διατηρηθεί η αρτιότητα του ευρωπαϊκού γεωργικού προτύπου και να αποτραπεί η περαιτέρω μείωση των δασμών, πέραν των όσων συμφωνήθηκαν βάσει της πρωτοβουλίας "όλα εκτός από όπλα" - όπως τόσο πειστικά υποστηρίχθηκε στη γνωμοδότηση του κ. Bocklet με θέμα "Οι διαπραγματευτικές θέσεις της ΕΕ για τον επόμενο κύκλο διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ για τον γεωργικό τομέα" - οδηγήσουν μελλοντικά στην αναχαίτιση οποιασδήποτε προόδου για την ελευθέρωση του εμπορίου, σε περίπτωση που οι δικαιολογημένες ανησυχίες που εκφράστηκαν στη γνωμοδότηση του κ. Bocklet χρησιμοποιηθούν από όσους επιδιώκουν τη διατήρηση της παρούσας κατάστασης πραγμάτων ως πρόσχημα για την απόρριψη κάθε έλλογης μεταρρύθμισης στον εν λόγω τομέα.

Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας

Η Επιτροπή των Περιφερειών

2.15. επικροτεί ευρέως την έμφαση που δίδεται από την παρούσα ανακοίνωση στην ενίσχυση των θεσμικών ικανοτήτων στις αναπτυσσόμενες χώρες προκειμένου να κατορθώσουν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη από τις εμπορικές συναλλαγές·

2.16. αναγνωρίζει ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων όσον αφορά τις εγχώριες ικανότητές τους, τα οποία πρέπει να διευθετηθούν με ένα συνδυασμό Δημόσιας Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA), επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων· μεταξύ των προβλημάτων αυτών περιλαμβάνονται τα εξής:

- πολιτικές οι οποίες υπονομεύουν τις επενδύσεις και την ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας

- υπανάπτυκτος χρηματοπιστωτικός τομέας

- ανεπαρκείς υλικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, των δημοσίων υπηρεσιών και των τηλεπικοινωνιών

- αναλφαβητισμός και χαμηλά εκπαιδευτικά πρότυπα

- παγιωμένη διαφθορά

- κοινωνικές αναταραχές

2.17. διαπιστώνει επιπλέον μια σειρά αλληλένδετων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι αναπτυσσόμενες χώρες στο διεθνές εμπορικό προσκήνιο, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

- υπερβολική εξάρτηση από περιορισμένο φάσμα γεωργικών και κατεργασμένων προϊόντων που τις καθιστά εξαιρετικά ευάλωτες στην επιδείνωση των συνθηκών του εμπορίου και στη διακύμανση των τιμών της παγκόσμιας αγοράς

- ισχυρός ανταγωνισμός μεταξύ μεγάλου αριθμού μικρο-παραγωγών

- σημαντικοί φραγμοί στο εμπόριο, ιδίως για τα γεωργικά προϊόντα και τα προϊόντα υψηλής εντάσεως εργασίας·

2.18. υπενθυμίζει και επικροτεί την ανακοίνωση που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο του 2000 με θέμα "Η αναπτυξιακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας" (και την Κοινή Δήλωση Επιτροπής-Συμβουλίου της 10ης Νοεμβρίου 2000) στην οποία προσδιορίζονται ικανοποιητικά οι κυριότεροι τομείς στους οποίους η ΕΕ πρέπει να επικεντρώσει την παροχή βοήθειας για την ανάπτυξη ικανοτήτων στον εμπορικό τομέα· οι εν λόγω τομείς εμπίπτουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες (οι οποίες δεν προσδιορίζονται σαφώς στην αρχική ανακοίνωση):

(i) βοήθεια προοριζόμενη συγκεκριμένα για τη διεξαγωγή εμπορικών διαπραγματεύσεων (συμπεριλαμβανομένης της παροχής βοήθειας για διαπραγματεύσεις με στόχο την προσχώρηση στον ΠΟΕ και για πολυμερείς εμπορικές διαπραγματεύσεις, καθώς και της υποστήριξης της εκτέλεσης υφιστάμενων και μελλοντικών συμφωνιών του ΠΟΕ)·

(ii) βοήθεια προοριζόμενη γενικότερα για την ενδυνάμωση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών θεσμών της εκάστοτε χώρας, στην οποία συμπεριλαμβάνονται τα εξής:

- υποστήριξη των πολιτικών μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που είναι αναγκαίες για την ενίσχυση της οικονομικής αποτελεσματικότητας και για τη διασφάλιση μεγαλύτερης συμμετοχής στην παγκόσμια οικονομία

- υποστήριξη της τεχνικής βοήθειας και της ανάπτυξης ικανοτήτων σε συνάρτηση με τις σχέσεις μεταξύ εμπορίου και περιβάλλοντος (π.χ. κατάρτιση για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων)

- προαγωγή υγιών μακροοικονομικών και φορολογικών πολιτικών που θα δημιουργούν ευνοϊκό επενδυτικό κλίμα

- υποστήριξη της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην οικονομία

- υποστήριξη της ανάπτυξης περιφερειακών αγορών και θεσμών στις αναπτυσσόμενες χώρες, ιδιαίτερα μέσω της διεξαγωγής διαπραγματεύσεων και της σύναψης διμερών και περιφερειακών συμφωνιών με την ΕΕ: οι Εμπορικές Περιφερειακές Συμφωνίες μεταξύ των αναπτυσσομένων χωρών μπορούν να προωθήσουν την "ολοκλήρωση Νότου-Νότου", η οποία δύναται να συμβάλει στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, στην αύξηση του ανταγωνισμού, στη διευκόλυνση των οικονομιών κλίμακας και στην προσέλκυση περισσότερων Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ)·

2.19. συμμερίζεται την άποψη που διατυπώνεται στην παρούσα ανακοίνωση όσον αφορά την ανάγκη να ενταχθεί το εμπόριο στις αναπτυξιακές στρατηγικές κατά τρόπο ώστε να συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων για τη μείωση της φτώχειας και την αειφόρο ανάπτυξη· τούτο προϋποθέτει να διασφαλισθεί η ενσωμάτωση των εμπορικών θεμάτων στα Έγγραφα Στρατηγικής για τη μείωση της φτώχειας (ΕΣΜΦ) και σε άλλες εθνικές αναπτυξιακές στρατηγικές, σύμφωνα με την προσέγγιση που υιοθετήθηκε στη Ντόχα, στο Monterrey και στο Γιοχάνεσμπουργκ·

2.20. εφιστά την προσοχή, σε αυτό το πλαίσιο, στις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει ο τουρισμός - και δη ο οικολογικός - επιφέροντας αξιοσημείωτες εξελίξεις οι οποίες μπορούν να συντελέσουν στη δημιουργία τοπικής απασχόλησης, στη σημαντική βελτίωση των υποδομών και - υπό την προϋπόθεση ότι θα χρησιμοποιηθεί σωστά - στην προστασία του περιβάλλοντος και του τοπικού πολιτισμού·

2.21. επιδοκιμάζει τις προτάσεις της Επιτροπής όσον αφορά την επικέντρωση της βοήθειας της ΕΕ στους ακόλουθους τομείς:

- παροχή βοήθειας για την προσχώρηση στον ΠΟΕ, κυρίως μέσω προγραμμάτων κατάρτισης

- στήριξη για την εκτέλεση των συμφωνιών του ΠΟΕ, ιδίως όσον αφορά τη βοήθεια που απαιτείται για τη δημιουργία σχετικών θεσμικών και ρυθμιστικών πλαισίων

- υποστήριξη ευρύτερων πολιτικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένης της διοικητικής μεταρρύθμισης των τελωνείων (π.χ. απλοποίηση και εναρμόνιση των εγγράφων και των διαδικασιών εισαγωγής και εξαγωγής)· εξασφάλιση της συμμόρφωσης των ρυθμιστικών και εκτελεστικών συστημάτων προς τους διεθνείς κανόνες (π.χ. υγεία, πρότυπα εργασίας, υγειονομικές και φυτοϋγειονομικές συμφωνίες)· και κατοχύρωση της εφαρμογής και εκτέλεσης της κατάλληλης νομοθεσίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας·

2.22. συμφωνεί με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου(7) στην οποία αναφέρεται ότι:

"λαμβάνοντας υπόψη ότι το, ακόμη και μη αμοιβαίο, δικαίωμα πρόσβασης των φτωχότερων χωρών στις αγορές των ανεπτυγμένων χωρών επ' ουδενί μπορεί να εξασφαλίσει την πραγματική ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών, αν δεν συνοδεύεται, εκ παραλλήλου, από την ενίσχυση των ικανοτήτων βιομηχανικής και γεωργικής ανάπτυξης, το σεβασμό των κανόνων πιστοποίησης και τυποποίησης που ισχύουν στις χώρες εισαγωγής, ιδίως στον υγειονομικό και φυτοϋγειονομικό τομέα, και τη γνώση των κυκλωμάτων εμπορίας"·

2.23. εφιστά την προσοχή της Επιτροπής στο σημαντικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές για την ανάπτυξη ικανοτήτων μέσω των σχέσεων διεθνούς συνεργασίας μεταξύ δήμων και περιφερειών· οι σχέσεις αυτές όπως οι αδελφοποιήσεις πόλεων και η συμμετοχή σε σχέδια για την ανάπτυξη της διεθνούς συνεργασίας (στα οποία θα περιλαμβάνονται στο μέλλον οι εταιρικές σχέσεις τύπου 2 που εξαγγέλθηκαν στη Διάσκεψη Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη του Γιοχάνεσμπουργκ το 2002) θα επιτρέψουν στις τοπικές και περιφερειακές αρχές της ΕΕ να μεταβιβάσουν στις αρχές των αναπτυσσόμενων χωρών τις δεξιότητές τους και την πείρα τους στη διαχείριση της τοπικής οικονομικής ανάπτυξης και στις εμπορικές σχέσεις.

2.24. αναγνωρίζει σχετικά ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές της ΕΕ διαθέτουν σημαντικές εξουσίες και αρμοδιότητες (και συνεπώς δεξιότητες και πείρα) όσον αφορά τις πολιτικές και τις υπηρεσίες που ασκούν σημαντική επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα και το εμπόριο, όπως:

- στρατηγικός προγραμματισμός

- υποδομές και υπηρεσίες στον τομέα των μεταφορών

- διαχείριση της οικονομικής ανάπτυξης

- ενθάρρυνση και παροχή κινήτρων για εσωτερικές επενδύσεις, περιλαμβανομένου του τουρισμού

- ανάπτυξη οικονομικών εταιρικών σχέσεων μεταξύ επιχειρήσεων και τοπικών αρχών (περιλαμβανομένων πρωτοβουλιών δημόσιας/ιδιωτικής χρηματοδότησης)

- προώθηση και ρύθμιση των τοπικών αγορών

- εκπαίδευση και επιμόρφωση

- πολιτικές για τις δημόσιες προμήθειες (λαμβανομένης υπόψη της πιθανότητας για καθορισμό των προϋποθέσεων "δίκαιου εμπορίου")

2.25. προτρέπει την Επιτροπή να μεριμνήσει για τη δημιουργία κλίματος το οποίο, σε συνδυασμό με αύξηση των επιχορηγήσεων, να παρέχει τη δυνατότητα στις τοπικές και περιφερειακές αρχές, καθώς και στους φορείς της κοινωνίας των πολιτών - ΜΚΟ, εκκλησίες και συνδικαλιστικές οργανώσεις - και στις επιχειρήσεις να συμμετέχουν στη διαδικασία ανάπτυξης ικανοτήτων στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες.

Βρυξέλλες, 9 Οκτωβρίου 2003.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Albert Bore

(1) ΕΕ C 192 της 12.8.2002, σ. 37.

(2) COM(2000) 212 τελικό.

(3) COM(2002) 82 τελικό.

(4) "The Least Developed Countries Report," (Έκθεση για τις ΛΑΧ), UNCTAD, 1999.

(5) "World Development Report 2000/2001: Attacking Poverty", (Έκθεση για την Παγκόσμια Ανάπτυξη: Καταπολέμηση της Φτώχειας) Παγκόσμια Τράπεζα, 2001.

(6) Παγκόσμια Τράπεζα, "Global Economic Prospects 2002", (Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές για το 2002).

(7) A5-0066/2003 - 2002/2157 (INI).