Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη θέσπιση ενός συστήματος οικοσημείων που εφαρμόζεται στα βαρέα φορτηγά οχήματα που διέρχονται από την Αυστρία για το έτος 2004"

(COM(2001) 807 τελικό - 2001/0310(COD))

(2002/C 221/19)

Στις 30 Ιανουαρίου 2002, το Συμβούλιο αποφάσισε, σύμφωνα με το άρθρο 71 περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα "Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών", στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 30 Απριλίου 2002 με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Kielman.

Κατά την 391η σύνοδο ολομέλειας της 29ης και 30ής Μαΐου 2002, (συνεδρίαση της 30ής Μαΐου 2002), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 81 ψήφους υπέρ, 19 κατά και 10 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Στις 2 Μαΐου 1992 συνάφθηκε μεταξύ της ΕΕ και της Δημοκρατίας της Αυστρίας συμφωνία σχετικά με την σιδηροδρομική και οδική εμπορευματική διαμετακόμιση, η οποία με την ένταξη της Αυστρίας στην ΕΕ αποτελεί πλέον τμήμα της κοινοτικής νομοθεσίας. Με τη συμφωνία αυτή θεσπίστηκε ένα σύστημα οικοσημείων το οποίο λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2003.

1.2. Σκοπός της εφαρμογής του συστήματος αυτού ήταν ο περιορισμός κατά 60 %, για μια δωδεκαετή περίοδο, των εκπομπών Νοx από τις διαμετακομιστικές μεταφορές εμπορευμάτων δια του οδικού δικτύου της Αυστρίας με φορτηγά οχήματα μέγιστου επιτρεπόμενου βάρους μεγαλύτερου των 7,5 τόνων.

1.3. Το εν λόγω σύστημα θα μπορούσε να είχε λήξει ακόμη νωρίτερα, δηλαδή στις 31 Δεκεμβρίου 2000, εάν είχε διαπιστωθεί κατά την ημερομηνία αυτή ότι είχε ήδη επιτευχθεί η μείωση των εκπομπών Νοx κατά 60 % σε σχέση με το έτος αναφοράς 1991.

1.4. Οι αναλύσεις έδειξαν όμως ότι επιδιωκόμενος στόχος θα έχει επιτευχθεί ενδεχομένως μόνο κατά 55 % έως το τέλος του 2000 και όχι κατά 60 %. Συνεπώς, η ισχύς του συστήματος συνεχίζεται έως την 31η Δεκεμβρίου 2003.

1.5. Παράλληλα, είχε θεσπισθεί ένα ανώτατο όριο για τον πραγματικό αριθμό των διαμετακομιστικών μεταφορών. Το ετήσιο ποσοστό των διαδρομών που πραγματοποιούσαν οχήματα προερχόμενα από τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν επιτρεπόταν να υπερβαίνει το 108 % του αντίστοιχου ποσοστού του έτους αναφοράς 1991.

1.6. Δεδομένου ότι το σύστημα οικοσημείων πρόκειται να λήξει στις 31 Δεκεμβρίου 2003, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που συνήλθε στις 14 και 15 Δεκεμβρίου 2001 στο Λάακεν, ζήτησε στο σημείο 58 των συμπερασμάτων του την παράταση της ισχύος του συστήματος οικοσημείων ως ενδιάμεση λύση. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή παράταση αυτή συμβιβάζεται με τις απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος σε ιδιαίτερα ευαίσθητες περιοχές, όπως η περιοχή των Άλπεων.

1.7. Η Επιτροπή θεώρησε το μέτρο αυτό αναγκαίο εν αναμονή της έγκρισης πρότασης πλαίσιο για την τιμολόγηση της χρήσης υποδομών, όπως προβλέπεται στη "Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών έως το 2010".

1.8. Σε περίπτωση που αυτή η πρόταση πλαίσιο δεν εγκριθεί, η παρούσα πρόταση για το 2004 προβλέπει τη δυνατότητα παράτασης της ισχύος κατά ένα (έως το 2005) ή το πολύ δύο έτη (έως το 2006).Η Επιτροπή κρίνει αναγκαίο να δημιουργηθεί κατάλληλη νομική βάση.

1.9. Στο παράρτημα 1 προτείνεται να παραχωρηθούν στα 15 κράτη μέλη το 2004 9422488 οικοσημεία. Ο ίδιος ακριβώς αριθμός οικοσημείων ισχύει και για το 2003.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι πρόταση της Επιτροπής αποτελεί απόρροια της ανάγκης να λαμβάνεται υπόψη αφενός η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών και των τεσσάρων ελευθεριών της ΕΕ και αφετέρου η προστασία του περιβάλλοντος σε ευαίσθητες περιοχές, όπως αυτή των Άλπεων.

2.2. Πιστεύει ότι το ίδιο σημείο αναφοράς αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία του συστήματος οικοσημείων το 1992, όπου τα λιγότερο ρυπογόνα φορτηγά οχήματα χρειάζονται λιγότερα οικοσημεία από ό,τι τα περισσότερο ρυπογόνα.

2.3. Επισημαίνει ότι το σύστημα οικοσημείων ισχύει μόνο για τις οδικές διαμετακομιστικές μεταφορές στην Αυστρία. Δεν υπάρχει αντίστοιχο καθεστώς οικοσημείων για τα υπόλοιπα συστήματα μεταφορών.

2.4. Εξάλλου, η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να συνεκτιμούνται κατά την αξιολόγηση της πρότασης της Επιτροπής όχι μόνο οι περιβαλλοντικές πτυχές αλλά και οι κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Επισημαίνει γι αυτό ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει καμία κατάλληλη, τουλάχιστον από ποιοτική άποψη, εναλλακτική λύση για τις διαμετακομιστικές μεταφορές μέσω της Αυστρίας, μολονότι το πρωτόκολλο 9 ορίζει ότι η Κοινότητα και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες ώστε να προωθηθούν οι σιδηροδρομικές και οι συνδυασμένες μεταφορές. Η ΕΟΚΕ προτείνει σχετικά να προωθήσει η Επιτροπή τη μελέτη κατάλληλων μέτρων, να παροτρύνει τη ζήτηση τέτοιου τύπου μεταφορών και να απευθύνει έκκληση σε όλες τις εθνικές κυβερνήσεις για την ανάπτυξη των συνδυασμένων σιδηροδρομικών μεταφορών με ιδιαίτερη έμφαση στις υποδομές και στον εξοπλισμό έλξης.

2.5. Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι στην προτεινόμενη ρύθμιση υπάρχει μια αντίθεση μεταξύ της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών και υπηρεσιών και της προστασίας του περιβάλλοντος που αποτελούν προϋπόθεση για τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής. Γι αυτό η ΕΟΚΕ αποδέχεται ως κατάλληλη συμβιβαστική λύση την πρόταση της Επιτροπής να μην επιβληθούν ποσοτικοί περιορισμοί όσον αφορά τον πραγματικό αριθμό διαμετακομιστικών μεταφορών, γεγονός που θα επιτρέπεται από την 1η Ιανουαρίου 2004 και μετά. Το ανώτατο όριο που καθορίστηκε το 1992 στο 108 % των διαμετακομιστικών μεταφορών του 1992, θεωρείται κατά τα τελευταία έτη από τους μεταφορείς ως υπερβολικό και αδικαιολόγητο, επειδή χρησιμοποιούνται ολοένα περισσότερα οχήματα φιλικά προς το περιβάλλον. Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει επιπλέον ότι στον τίτλο της πρότασης αναφέρεται η θέσπιση συστήματος οικοσημείων μόνο για το 2004. Θεωρεί για το λόγο αυτό ότι οι διατάξεις του άρθρου 3, παράγραφος 3, πρέπει να διαγραφούν, στο βαθμό που η υιοθέτηση ή όχι της πρότασης πλαίσιο σχετικά με την επιβολή τέλους για τη χρήση των υποδομών που αναφέρεται σε αυτές δεν μπορεί να αποτελέσει σοβαρή νομική θεμελίωση προκειμένου να επιτραπεί η αυτόματη παράταση του συστήματος οικοσημείων μετά το 2004. Οι περαιτέρω παρατάσεις πρέπει να αποφασίζονται για κάθε επιμέρους περίπτωση και μόνο βάσει ad hoc προτάσεων της Επιτροπής

2.6. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επισημάνει την προβληματική κατάσταση που ενδέχεται να παρουσιαστεί σε περίπτωση που νέα κράτη μέλη προσχωρήσουν στην ΕΕ πριν από την λήξη του συστήματος οικοσημείων. Σε αυτή την περίπτωση θα ήταν σκόπιμο να συναφθούν διμερείς συμφωνίες για τις διαμετακομιστικές μεταφορές.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. H ΕOKE είναι της γνώμης ότι ο αριθμός των 9422488 οικοσημείων που περιλαμβάνεται στην πρόταση της Επιτροπής για το 2004 και για τα 15 κράτη μέλη της ΕΕ και ο οποίος είναι ο ίδιος με τον αριθμό που ισχύει για το 2003, μολονότι είναι περιοριστικός, προσφέρει μια λογική αφετηρία υπό το πρίσμα της πρότασης της Επιτροπής

3.2. Η ΕΟΚΕ υποθέτει ότι η κατανομή των διαθέσιμων οικοσημείων στα κράτη μέλη το 2004 θα γίνει σύμφωνα με τα ίδια κριτήρια που εφαρμόστηκαν με την καθιέρωση του συστήματος το 1992, δηλαδή με βάση τον πραγματικό αριθμό διαμετακομιστικών διαδρομών που πραγματοποιήθηκαν το 1991.

3.3. Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να δημιουργηθούν όσο το δυνατό πιο γρήγορα ποιοτικά καλές και ποσοτικά επαρκείς σιδηροδρομικές διασυνδέσεις για τις οδικές διαμετακομιστικές μεταφορές, έτσι ώστε να υπάρξουν πραγματικά εναλλακτικοί και από άποψη κόστους προσιτοί τρόποι μεταφοράς.

3.4. Η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμο, στις μελλοντικές μελέτες της Επιτροπής να ληφθούν υπόψη τα στοιχεία οικονομικού, ανταγωνιστικού και λειτουργικού χαρακτήρα που συνδέονται με την ανάγκη να καταστεί ευκολότερη η διαμετακόμιση εμπορευμάτων, είτε από το Νότο προς το Βορρά είτε από τη Δύση προς την Ανατολή. Ελλείψει παρόμοιων ενδείξεων, η γνωμοδότηση αναφέρεται αποκλειστικά στις ανάγκες των περιοχών των Άλπεων, στις οποίες φαίνεται ότι επιθυμείται να επικεντρωθεί η ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών.

3.5. Επίσης, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να χαραχθεί για τις ευαίσθητες περιοχές, όπως οι Άλπεις, μια συνεπής και συνεκτική πολιτική μεταφορών η οποία, με δεδομένη την αλληλεξάρτηση των ενδιαφερόμενων χωρών, δεν πρέπει να περιλαμβάνει μονομερή μέτρα ώστε να αποφευχθεί η εκτροπή των μεταφορών.

3.6. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της διαφοροποιημένης μεταχείρισης των καθαρότερων οχημάτων σε σύγκριση με τις άλλες, περισσότερο ρυπογόνες κατηγορίες. Κατά τη γνώμη της, αυτό πρέπει να ισχύει τόσο για τον αριθμό των χρησιμοποιούμενων οικοσημείων ανά διαδρομή όσο και για τη φορολογική μεταχείριση.

Συνεπώς, θα μπορούσε, π.χ. να εφαρμόζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένα σύστημα χάρη στο οποίο το κριτήριο της φιλικότητας προς το περιβάλλον θα επηρεάζει, σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι συμβαίνει σήμερα, την επιλογή του μέσου μεταφοράς, ώστε να διασφαλίζεται η προστασία των ευαίσθητων περιοχών.

4. Περίληψη και συμπεράσματα

4.1. Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η Επιτροπή υπέβαλε μια συζητήσιμη πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση ενός συστήματος οικοσημείων που θα εφαρμόζεται στα βαρέα οχήματα που διέρχονται από την Αυστρία για το έτος 2004.

4.2. Η πρόταση πρέπει να θεωρηθεί ως προσωρινή λύση για το 2004 και μόνο ενόψει της υιοθέτησης για την τιμολόγηση των υποδομών, όπως εκείνη που προβλέπεται στη "Λευκή Βίβλο" για την ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών ενόψει του 2010, υπό τον όρο ότι το άρθρο 3.3 θα απαλειφθεί διότι δεν στηρίζεται σε καμία σοβαρή νομική βάση.

4.3. Σε σχέση με ορισμένες πτυχές της πρότασης της Επιτροπής, η ΕΟΚΕ θα ήθελε να διατυπώσει τις ακόλουθες παρατηρήσεις:

- θα πρέπει το συντομότερο δυνατό να υλοποιηθεί η δέσμευση για την δημιουργία ποιοτικά και ποσοτικά επαρκών διαμετακομιστικών δυνατοτήτων για τη σιδηροδρομική μεταφορά εμπορευμάτων,

- η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αποτελεί ικανοποιητικό συμβιβασμό η πρόταση να διατεθεί στα 15 κράτη μέλη της ΕΕ το 2004 ο ίδιος αριθμός οικοσημείων με το 2003, να παραμείνει αμετάβλητη η κατανομή αυτών και να μην εφαρμοστεί ο κανόνας του 108 %,

- εξάλλου, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι τα φορτηγά οχήματα που επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον πρέπει να τύχουν διαφοροποιημένης φορολογικής μεταχείρισης από τα φορτηγά οχήματα που ρυπαίνουν περισσότερο,

- η ΕΟΚΕ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη ενός συστήματος ευρωπαϊκού επιπέδου χάρη στο οποίο το κριτήριο της φιλικότητας προς το περιβάλλον θα επηρεάζει περισσότερο απ' ό,τι σήμερα την επιλογή του μέσου μεταφοράς, προκειμένου να διασφαλισθεί η προστασία των ευαίσθητων περιοχών στην Ευρώπη.

Βρυξέλλες, 30 Μαΐου 2002.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

στη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Οι ακόλουθες τροπολογίες που έλαβαν το ένα τέταρτο τουλάχιστον των ψήφων απορρίφθηκαν κατά τις συζητήσεις:

Σημείο 2.5

Να διαγραφούν οι τελευταίες τρεις περίοδοι: "Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει επιπλέον ... έως 'ad hoc προτάσεων της Επιτροπής'".

Αποτέλεσμα ψηφοφορίας

Ψήφοι υπέρ: 37, ψήφοι κατά: 41, αποχές: 11.

Σημείο 4.1

Το σημείο αντικαθίσταται ως εξής: "4.1 Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι η 'πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη θέσπιση ενός συστήματος οικοσημείων που εφαρμόζεται στα βαρέα φορτηγά οχήματα που διέρχονται από την Αυστρία για το έτος 2004' που υπέβαλε η Επιτροπή είναι μεν αμφιλεγόμενη αλλά μπορεί να γίνει αποδεκτή."

Αποτέλεσμα ψηφοφορίας

Ψήφοι υπέρ: 30, ψήφοι κατά: 47, αποχές: 13.

Σημείο 4.4

3. Προστίθεται η εξής διατύπωση: "... που ρυπαίνουν περισσότερο, για παράδειγμα το σύστημα των οικοσημείων θα μπορούσε να περιοριστεί στα οχήματα κατηγορίας Ευρώ 0,1 και 2, ενώ για να ενθαρρυνθεί η χρήση τους, τα φορτηγά οχήματα από την κατηγορία Ευρώ 3 και άνω θα μπορούσαν να απαλλάσσονται από τα οικοσημεία".

Αποτέλεσμα ψηφοφορίας

Ψήφοι υπέρ: 45, ψήφοι κατά: 59, αποχές: 8.