ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΤΖΕΝΤΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

1. εισαγωγη

Στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Νίκαια εγκρίθηκε η ατζέντα κοινωνικής πολιτικής έως το έτος 2005. Το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει σε ετήσια βάση έναν πίνακα αποτελεσμάτων, στον οποίο θα αναφέρεται η πρόοδος που επιτυγχάνεται όσον αφορά την υλοποίηση της ατζέντας, αρχίζοντας με την υποβολή της πρώτης έκθεσης στη σύνοδο κορυφής στην Κοπεγχάγη.

Η ατζέντα κοινωνικής πολιτικής βασίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Ιουνίου 2000 [1]. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών εξέδωσαν τη γνώμη τους στις 19 Οκτωβρίου 2000 [2] και στις 13 Δεκεμβρίου 2000 [3], αντίστοιχα. Το ΕΚ εξέδωσε ψήφισμα στις 25 Οκτωβρίου και οι Υπουργοί Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κατέληξαν σε ένα κοινό κείμενο στις 28 Νοεμβρίου. Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και το Συμβούλιο κάλεσαν την Επιτροπή να υποβάλει έναν πίνακα αποτελεσμάτων, με τον οποίο θα μπορεί να παρακολουθείται η πρόοδος που επιτυγχάνεται όσον αφορά την υλοποίηση της ατζέντας. Οι κοινωνικοί εταίροι και μη κυβερνητικές οργανώσεις συμμετείχαν πλήρως καθ' όλη τη διαδικασία και οι απόψεις τους έχουν συνεκτιμηθεί στις θέσεις που ενέκριναν η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η ατζέντα κοινωνικής πολιτικής εγκρίθηκε από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων στη σύνοδο κορυφής στη Νίκαια.

[1] COM(2000)379: Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής.

[2] CES/2000/1189: Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής.

[3] CDR/2000/300/: Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής.

Η ατζέντα κοινωνικής πολιτικής παρέχει ένα συνεκτικό πλαίσιο για την ανάληψη νέων πρωτοβουλιών. Οι νέες αυτές πρωτοβουλίες όχι μόνο απορρέουν από τη συνθήκη του Άμστερνταμ αλλά διαδραματίζουν και κεντρικό ρόλο για την υλοποίηση της ατζέντας για την αναδιάρθρωση που συμφωνήθηκε στη Λισσαβώνα, το Μάρτιο του 2000.

Η σύνοδος κορυφής στη Λισσαβώνα έθεσε το φιλόδοξο αλλά εφικτό στρατηγικό στόχο να καταστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση έως το έτος 2010 'η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης ανά την υφήλιο, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή'.

Για το σκοπό αυτό χρειάζεται μια ατζέντα που θα στοχεύει στην οικονομική και κοινωνική ανανέωση, όπως αναφέρεται στους στρατηγικούς στόχους της Επιτροπής για την περίοδο 2000-2005. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στη σύνοδό του στη Λισσαβώνα, αναφέρθηκε στη θέσπιση μιας ατζέντας κοινωνικής πολιτικής, προκειμένου να υπογραμμιστεί η δέσμευση όλων των κρατών μελών, των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και άλλων παραγόντων για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.

Προκειμένου να είναι πιο απλή η παρουσίασή του, ο πίνακας αποτελεσμάτων διατηρεί τους έξι τίτλους της ατζέντας κοινωνικής πολιτικής, όπως αυτή επισυνάπτεται ως παράρτημα στα συμπεράσματα της Προεδρίας, στη σύνοδο κορυφής στη Νίκαια. Οι έξι αυτοί τίτλοι παρέχουν μια σαφή επισκόπηση της κατάστασης, όσον αφορά τις ενέργειες για την αύξηση της ποιότητας της εργασίας, της ποιότητας της κοινωνικής πολιτικής και της ποιότητας των εργασιακών σχέσεων.

2. γενικη αξιολογηση

Η ατζέντα κοινωνικής πολιτικής έχει ως στόχο την αναδιάρθρωση, κυρίως για να αντιμετωπιστούν οι αλλαγές στην οικονομία και την κοινωνία. Πρόκειται για μια θετική απάντηση στις ανάγκες των ανθρώπων και των επιχειρήσεων, που έχει ως στόχο την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας αλλά ταυτόχρονα και της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η υποβολή ενός πρώτου πίνακα αποτελεσμάτων στη σύνοδο κορυφής στη Στοκχόλμη, λίγους μόλις μήνες μετά τη θέσπιση της ατζέντας στη Νίκαια, σημαίνει ότι ορισμένες πρωτοβουλίες είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο, ενώ κάποια επιτεύγματα αποτελούν προϊόν πρωτοβουλιών που έχουν ξεκινήσει πριν από τη θέσπιση της ατζέντας για την κοινωνική πολιτική. Ωστόσο, η υλοποίησή της αποτελεί μια δυναμική διαδικασία, η οποία θα συνδέει παλαιές με νέες πρωτοβουλίες και θα συμπεριλαμβάνει πολλούς παράγοντες σε διάφορα επίπεδα. Επομένως, στον πίνακα αποτελεσμάτων θα αντικατοπτρίζεται αυτή η δυναμική και ευέλικτη προσέγγιση.

Η υποβολή του πρώτου πίνακα αποτελεσμάτων σε μια τόσο πρώιμη φάση της διαδικασίας δεν θα επηρεάσει κατ' ουδένα τρόπο τη μορφή ή το περιεχόμενο που θα έχουν οι επόμενοι πίνακες αποτελεσμάτων για την παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά την υλοποίηση της ατζέντας για την κοινωνική πολιτική.

Όσο πιο πολύ προχωρά η διαδικασία, τόσο πιο επακριβής θα είναι η καταγραφή κάθε ενέργειας όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων. Επίσης, η ανάπτυξη εργαλείων για καλύτερη μέτρηση, συμπεριλαμβανομένης της ποιότητας, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ατζέντας. Το θέμα αυτό θα απαιτήσει μεγαλύτερη προσοχή κατά τη σύνταξη των μελλοντικών πινάκων αποτελεσμάτων. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να αναφερθεί η ετήσια συνθετική έκθεση, η οποία ετοιμάζεται για να υποβληθεί στην εαρινή σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στην έκθεση αυτή επισημαίνονται κυρίως τα πρακτικά αποτελέσματα μέτρων που έχουν εφαρμοστεί για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου που τέθηκε στη Λισσαβώνα καθώς και των ειδικών στόχων του συνολικού προγράμματος οικονομικής και κοινωνικής αναδιάρθρωσης.

Το εύρος της αποτελεσματικότητας και του αντικτύπου από την υλοποίηση της ατζέντας κοινωνικής πολιτικής εξαρτάται από την ενεργό συμμετοχή όλων των παραγόντων, τη θετική αλληλεπίδραση όλων των πολιτικών μέτρων και τη συμπληρωματικότητα των πολιτικών μηχανισμών. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, οι εθνικές κυβερνήσεις, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, οι κοινωνικοί εταίροι σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο κράτους μέλους, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι επιχειρήσεις, έχουν κληθεί ρητώς να αναλάβουν τις ευθύνες τους όσον αφορά την υλοποίηση της ατζέντας κοινωνικής πολιτικής.

Πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν όλες οι πρωτοβουλίες επιδιώκουν το γενικό στρατηγικό στόχο. Για το λόγο αυτό πρέπει η πολιτική για την απασχόληση και οι οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές να αλληλοενισχύονται. Στο πνεύμα αυτό, η ανοιχτή μέθοδος συντονισμού (ΑΜΣ), η νομοθεσία, ο κοινωνικός διάλογος, τα διαρθρωτικά ταμεία (κυρίως το ΕΚΤ) και τα προγράμματα παίζουν σημαντικό ρόλο. Η έρευνα, συμπεριλαμβανομένης αυτής που διεξάγεται στα πλαίσια των ερευνητικών προγραμμάτων της ΕΕ, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την κατανόηση μιας σειράς θεμάτων που θίγονται στην ατζέντα κοινωνικής πολιτικής.

3. προωθηση περισσοτερων και καλυτερων θεσεων εργασιασ

Η ατζέντα προβλέπει πολιτικές για την επίτευξη μιας δραστικής αύξησης της απασχόλησης, σύμφωνα με την πρώτη πολιτική προτεραιότητα που συμφωνήθηκε στη Λισσαβώνα [4], και υπογραμμίζει τη σημασία δημιουργίας καλύτερων θέσεων εργασίας. Αυτό θα συμβάλλει στη δημιουργία μιας κοινωνίας που θα είναι περισσότερο προσαρμοσμένη στις προσωπικές επιλογές των ανδρών και των γυναικών. Επομένως, η ατζέντα κοινωνικής πολιτικής επισημαίνει την ανάγκη αύξησης της ποιότητας της εργασίας, καθώς και την ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας της κοινωνικής πολιτικής και των εργασιακών σχέσεων.

[4] Στη σύνοδο κορυφής στη Λισσαβώνα καθορίστηκε ως τελικός στόχος η επίτευξη, έως το έτος 2010, ενός ποσοστού απασχόλησης ύψους 70% και η αύξηση του ποσοστού εργαζόμενων γυναικών σε 60%.

Έχει επιτευχθεί πρόοδος και στις δύο πτυχές αυτού του σημαντικού θέματος, ως αποτέλεσμα του πακέτου για την απασχόληση, συμπεριλαμβανομένων της 'Κοινής έκθεσης για την απασχόληση 2000' [5], της 'Σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών των κρατών μελών για την απασχόληση' [6] και των 'Κατευθυντήριων γραμμών της πολιτικής για την απασχόληση των κρατών μελών για το έτος 2001' [7]. Οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση για το 2001 ενσωματώνουν τους στόχους που καθορίστηκαν στη Λισσαβώνα, στα πλαίσια των πολιτικών πρωτοβουλιών. Έχει ξεκινήσει ένας προκαταρκτικός δημόσιος διάλογος για την αξιολόγηση του αντικτύπου σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση για το έτος 2002.

[5] COM(2000)551: Κοινή έκθεση για την απασχόληση 2000.

[6] COM(2000)549: Εφαρμογή των πολιτικών των κρατών μελών για την απασχόληση.

[7] COM(2000)548: Κατευθυντήριες γραμμές της πολιτικής για την απασχόληση των κρατών μελών για το έτος 2001.

Οι κοινωνικοί εταίροι εξέφρασαν την υποστήριξή τους ως προς το στρατηγικό στόχο που τέθηκε στη Λισσαβώνα, σε μια διακήρυξη που εξέδωσαν στις 15 Ιουνίου 2000. Στις 21 Νοεμβρίου 2000 εξέδωσαν κοινή διακήρυξη, στην οποία ζητούν τη διοργάνωση ετήσιας συνεδρίασης με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, πριν από κάθε εαρινή σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου να γίνεται αξιολόγηση της προόδου όσον αφορά τη στρατηγική υλοποίησης της οικονομικής ανάπτυξης και της πλήρους απασχόλησης που καθορίστηκε στη Λισσαβώνα και να μπορούν οι κοινωνικοί εταίροι να εκφράζουν τις απόψεις τους.

Η επιτυχία της στρατηγικής για την απασχόληση αντικατοπτρίζει τη θετική συμβολή της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού. Οι κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες θεσπίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θέτουν ένα γενικό προσανατολισμό. Τα κράτη μέλη ενσωματώνουν τις γραμμές αυτές στις πολιτικές τους, οι οποίες εκφράζονται στα εθνικά σχέδια δράσης, με πλήρη σεβασμό της διαφορετικότητας στην ΕΕ. Η αξιολόγηση από ομάδα ομοτίμωνσε επίπεδο ΕΕ ενισχύει το δυναμισμό και τη βούληση για πραγματική αλλαγή. Οι γενικοί προσανατολισμοί των οικονομικών πολιτικών πρέπει να συμβάλουν στη δημιουργία ενός εκτενούς πλαισίου που θα υποστηρίζει και θα συμπληρώνει την υλοποίηση των επιμέρους στόχων της στρατηγικής για την απασχόληση.

Ο μακροοικονομικός διάλογος, στον οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι του Συμβουλίου, της Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των κοινωνικών εταίρων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αμοιβαία πληροφόρηση των κύριων παραγόντων σχετικά με τους στόχους και τις απόψεις τους όσον αφορά το ρόλο της μακροοικονομικής πολιτικής στην υποστήριξη των διαρθρωτικών αλλαγών και στην προώθηση της απασχόλησης.

Ο κύριος χρηματοοικονομικός μηχανισμός για την υποστήριξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση είναι το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Τα έγγραφα προγραμματισμού για την περίοδο 2000-2006 έχουν ολοκληρωθεί και εγκριθεί από την Επιτροπή. Το ΕΚΤ αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για τη μεγαλύτερη σύγκλιση των εθνικών και περιφερειακών πολιτικών με τις πολιτικές της ΕΕ. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής 'Υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση' [8] περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο η επένδυση 60 δισ. ευρώ στον άνθρωπο, για την περίοδο 2000-2006, θα συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό και την αναδιάρθρωση των αγορών εργασίας στην ΕΕ σύμφωνα με τους στόχους της Ένωσης.

[8] COM(2001)016: Υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση.

Σε αυτό το πλαίσιο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει επίσης η κοινοτική πρωτοβουλία EQUAL που αφορά τη διακρατική συνεργασία στη μάχη κατά των διακρίσεων και των ανισοτήτων στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει εγκρίνει πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί 'κοινοτικών μέτρων ενθάρρυνσης στον τομέα της απασχόλησης' [9], για την οικονομική συμβολή στην περαιτέρω ανάπτυξη της πολιτικής στον τομέα αυτό.

[9] COM(2000)459: Κοινοτικά μέτρα ενθάρρυνσης στον τομέα της απασχόλησης.

Η επίτευξη πλήρους απασχόλησης και η βελτίωση της εργασίας απαιτεί τη συμμετοχή πολλών παραγόντων σε διάφορα επίπεδα. Στην ανακοίνωση 'Τοπική δράση για την απασχόληση - Η τοπική διάσταση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση' [10] αναφέρονται τρόποι για την επίτευξη προόδου σε αυτούς τους τομείς.

[10] COM(2000)196: Τοπική δράση για την απασχόληση - Η τοπική διάσταση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση.

Προώθηση της κινητικότητας

Η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας βασίζεται στην κινητικότητα των εργαζομένων και σε συνοδευτικές νομικές ρυθμίσεις που θα διευκολύνουν αυτήν την κινητικότητα.

Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος όσον αφορά την κοινωνική ασφάλιση και την κοινωνική προστασία, κυρίως όσον αφορά την απλοποίηση και την τροποποίηση του κανονισμού 1408/71. Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης πρόταση οδηγίας "για τις δραστηριότητες ιδρυμάτων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών" [11], η οποία, από τη στιγμή που εγκριθεί από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα ενθαρρύνει την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και θα δίδει τη δυνατότητα στους εργαζομένους να παραμένουν στο ίδιο συνταξιοδοτικό ταμείο, όπως συμβαίνει ήδη για τους αποσπασμένους εργαζομένους.

[11] COM (2000) 507: Πρόταση οδηγίας για τις δραστηριότητες ιδρυμάτων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών.

Διευκόλυνση της μετάβασης στην οικονομία που βασίζεται στη γνώση

Στην ανακοίνωση 'Στρατηγικές για τις θέσεις εργασίας στην κοινωνία της πληροφορίας' [12] προτείνονται συγκεκριμένες λύσεις για προβλήματα όπως ο συνδυασμός προσφοράς και ζήτησης νέων δεξιοτήτων που απαιτούνται στην οικονομία που βασίζεται στη γνώση. Εντοπίζεται επίσης η ανάγκη καταπολέμησης του αυξανόμενου "ψηφιακού διαχωρισμού", ανάμεσα σε αυτούς που έχουν πρόσβαση στην κοινωνία της γνώσης και σε αυτούς που δεν έχουν.

[12] COM(2000)048: Στρατηγικές για τις θέσεις εργασίας στην κοινωνία της πληροφορίας.

Στο πλαίσιο της διαδικασίας παρακολούθησης της προόδου έχει ολοκληρωθεί έκθεση συγκριτικής αξιολόγησης, στην οποία περιέχονται στοιχεία από τα κράτη μέλη, σχετικά με τον αριθμό των υπολογιστών στα σχολεία, την κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού, το επίπεδο ειδίκευσης του εργατικού δυναμικού στις τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας, την τηλεργασία και την πρόσβαση του κοινού στο διαδίκτυο. Επίσης, οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση προσαρμόστηκαν προκειμένου να ενσωματωθούν ειδικοί στόχοι των κρατών μελών και των κοινωνικών εταίρων στον τομέα της μάθησης (σχολεία, διδακτικό προσωπικό), του εργατικού δυναμικού (δεξιότητες, τηλεργασία, οργάνωση της εργασίας) και της ισότητας (γυναίκες στην τεχνολογία). Η δέσμευση των κρατών μελών για την ανάπτυξη μέτρων με σκοπό τη μείωση κατά το ήμισυ, έως το 2010, του αριθμού των νέων ηλικίας 18 έως 24 ετών με χαμηλότερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που δεν φοιτούν στην ανώτερη εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση, είναι αποφασιστικής σημασίας για τη μετάβαση στην οικονομία που βασίζεται στη γνώση.

4. προβλεψη και αξιοποιηση των αλλαγων στο εργασιακο περιβαλλον με τη δημιουργια μιασ νεασ ισορροπιασ αναμεσα στην ευελιξια και την ασφαλεια

Πρόκειται για έναν τομέα που προσφέρεται ιδιαίτερα για την ανάληψη πρωτοβουλιών από τους κοινωνικούς εταίρους, τόσο σε κλαδικό όσο και σε διεπαγγελματικό επίπεδο.

Πρόκειται επίσης για έναν τομέα που βασίζεται περισσότερο σε ένα ευρύ φάσμα συγκεκριμένων ενεργειών, παρά σε ένα μεγάλο πακέτο όπως αυτό της στρατηγικής για την απασχόληση. Παρ' όλα αυτά, μια τόσο συγκεκριμένη προσέγγιση, με την άμεση συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερομένων, διευκολύνει την εξεύρεση συγκεκριμένων λύσεων από πλευράς νομοθεσίας, δεσμευτικών συμφωνιών ή άλλων απαιτούμενων ενεργειών.

Στη Νίκαια επιτεύχθηκε πρόοδος σε ένα μεγάλο θέμα, αυτό του καταστατικού της ευρωπαϊκής επιχείρησης. Στη συνεδρίαση του Συμβουλίου αμέσως μετά τη σύνοδο στη Νίκαια επιτεύχθηκε η τυπική έγκριση του καταστατικού, ενώ αναμένεται νέα διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Κατ' αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται νέες προοπτικές για την έγκριση της οδηγίας για την ενημέρωση και τη διαβούλευση.

Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησαν στην επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας για το χρόνο εργασίας, του 1993, σε περισσότερους κλάδους και δραστηριότητες που εξαιρούνταν από την οδηγία. Η επέκταση αυτή αφορά περίπου πέντε εκατομμύρια εργαζομένους στον τομέα των αεροπορικών, σιδηροδρομικών, οδικών, θαλάσσιων, διά μέσου εσωτερικών υδάτινων οδών και λιμναίων μεταφορών και σε εργασίες ανοιχτής θαλάσσης, καθώς και τις δραστηριότητες των ειδικευόμενων ιατρών. Το Συμβούλιο εξέδωσε επίσης κοινή θέση ως προς μια οδηγία για την οργάνωση του χρόνου εργασίας μετακινούμενων εργαζομένων που εκτελούν δραστηριότητες οδικών μεταφορών και αυτοαπασχολούμενων οδηγών. Όσον αφορά τους κοινωνικούς εταίρους, έχουν συνάψει συμφωνίες στην πολιτική αεροπλοΐα [13], όσον αφορά το μετακινούμενο προσωπικό - που έχουν επικυρωθεί από το Συμβούλιο υπό μορφή οδηγίας. Οι κοινωνικοί εταίροι στον τομέα των τηλεπικοινωνιών συμφώνησαν σε κατευθυντήριες γραμμές για την τηλεργασία [14]. Οι κοινωνικοί εταίροι στο εμπόριο βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις όσον αφορά την τηλεργασία και τη γήρανση του εργατικού δυναμικού.

[13] COM(2000)382: Ευρωπαϊκή Συμφωνία για την οργάνωση του χρόνου εργασίας του ιπτάμενου προσωπικού της πολιτικής αεροπορίας που συνάφθηκε από την Ένωση Ευρωπαϊκών Αεροπορικών Εταιρειών (AEA), την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Μεταφορές (ETF), την Ευρωπαϊκή Ένωση Προσωπικού Θαλάμων Διακυβέρνησης Αεροσκαφών (ECA), την Ευρωπαϊκή Ένωση Αερομεταφορέων των Περιφερειών της Ευρώπης (ERA) και τη Διεθνή Ένωση για τις Ναυλωμένες Πτήσεις (IACA).

[14] Υπογράφτηκε στις 7 Φεβρουαρίου.

Στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας, επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία στο Συμβούλιο για την έκδοση κοινής θέσης, ως προς τις προτάσεις οδηγιών για τις εργασίες σε ικριώματα [15] και για τους φυσικούς παράγοντες (δονήσεις) [16].

[15] 1998/0327 (COD) και

[16] 1994/0449 (COD) και

Οι κοινωνικοί εταίροι έχουν επίσης ολοκληρώσει την πρώτη φάση των διαβουλεύσεων για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση των εργασιακών σχέσεων, βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις όσον αφορά τα πρακτορεία παροχής προσωρινού προσωπικού, εντοπίζουν θέματα που πρέπει να εξεταστούν όσον αφορά την τηλεργασία και έχουν δημιουργήσει μια ομάδα εργασίας για την εξεύρεση τρόπων αύξησης της πρόσβασης των ανδρών και των γυναικών στη διά βίου μάθηση και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων. Συμμετείχαν επίσης στην προετοιμασία του "ευρωπαϊκού κέντρου για την αλλαγή", στο πλαίσιο του Ιδρύματος του Δουβλίνου. Σε συνέχεια των επίσημων διαβουλεύσεων των κοινωνικών εταίρων σχετικά με την αφερεγγυότητα, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας περί αφερεγγυότητας [17].

[17] COM(2000)832 Προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την προστασία των μισθωτών σε περίπτωση αφερεγγυότητας του εργοδότη.

Προωθήθηκε περαιτέρω η εταιρική ευθύνη, με την υπογραφή των κατευθυντήριων γραμμών για την εθελοντική εταιρική κοινωνική ευθύνη, από τον επιχειρηματικό κόσμο και την Επίτροπο Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων. Επίσης, έχουν θεσπιστεί κλαδικοί κώδικες συμπεριφοράς, όσον αφορά τα κοινωνικά δικαιώματα, στον κλάδο κατασκευής υποδημάτων και δερμάτινων ειδών [18], οι οποίοι συμπληρώνουν τους υπάρχοντες κώδικες στους κλάδους της υφαντουργίας, του ιματισμού και του εμπορίου.

[18] Νοέμβριος 2000.

5. καταπολεμηση τησ φτωχειασ και καθε μορφησ αποκλεισμου και διακρισεων για την προωθηση τησ κοινωνικησ ενσωματωσησ

Προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης

Η ατζέντα κοινωνικής πολιτικής αναφέρεται σε μια προσέγγιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για την προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Η προσέγγιση αυτή στοχεύει στην αντιμετώπιση αυτού που στη σύνοδο κορυφής στη Λισσαβώνα χαρακτηρίστηκε ως 'απαράδεκτα υψηλός αριθμός ανθρώπων που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση'.

Η σύσταση επιτροπής για την κοινωνική προστασία [19] (που αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών και υποστηρίζεται από την Επιτροπή) - η οποία αναφέρεται στο σχέδιο συνθήκης της Νίκαιας [20] - έχει δείξει ήδη ότι αποτελεί μια κατάλληλη πλατφόρμα για την προώθηση αυτής της προσέγγισης. Έχει προετοιμάσει τη στρατηγική που ενέκρινε το Συμβούλιο τον Οκτώβριο, σχετικά με τις πολιτικές ενσωμάτωσης, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού των στόχων που αποτελούν τη βάση των εθνικών σχεδίων δράσης (ΕΣΔ) για τα επόμενα δύο χρόνια. Τα ΕΣΔ θα υποβληθούν τον Ιούνιο αυτού του έτους. Στα σχέδια αυτά θα καταγράφονται οι πρωτοβουλίες όλων των κρατών μελών στο πλαίσιο της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού, για την ανάπτυξη μιας εκτενούς στρατηγικής για την ενσωμάτωση σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε χώρας.

[19] COM(2000)134: Σύσταση επιτροπής για την κοινωνική προστασία.

[20] SN 533/00: Σχέδιο συνθήκης της Νίκαιας.

Για την ολοκλήρωση της στρατηγικής, η Επιτροπή πρότεινε ένα πρόγραμμα [21] για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού. Στόχος του είναι η εξεύρεση συγκρίσιμων τρόπων μέτρησης της φτώχειας, η ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και η παροχή υποστήριξης για τη δημιουργία και τη δικτύωση ΜΚΟ για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.

[21] COM(2000)368: Θέσπιση ενός κοινοτικού προγράμματος δράσης για την ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.

Οι ΜΚΟ συμμετείχαν στις άτυπες συζητήσεις στο πλαίσιο του Συμβουλίου καθώς και στις προπαρασκευαστικές εργασίες για το πρόγραμμα για την καταπολέμηση του αποκλεισμού.

Καταπολέμηση των διακρίσεων και ενίσχυση των θεμελιωδών δικαιωμάτων

Η έγκριση του χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον οποίο συνοψίζονται τα θεμελιώδη οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα, αποτελεί ένα σημαντικότατο επίτευγμα.

Η πρόοδος όσον αφορά την καταπολέμηση των διακρίσεων είναι αξιοσημείωτη. Η ομόφωνη έγκριση δύο οδηγιών [22] [23] σε χρόνο ρεκόρ από το Συμβούλιο, ύστερα από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, υπογραμμίζει τη δέσμευση όλων των κρατών μελών για τη δημιουργία ενός νομοθετικού πλαισίου που θα παρέχει ένα ελάχιστο κοινό επίπεδο προστασίας έναντι διακρίσεων. Το πρόγραμμα δράσης [24], που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο ύστερα από διαβούλευση με το ΕΚ, θα προσφέρει οικονομικά κίνητρα για τη συμπλήρωση της νομοθεσίας με τη διεξαγωγή εκστρατειών ευαισθητοποίησης, την ανταλλαγή πληροφοριών και τη διάδοση ορθών πρακτικών, τόσο σε νομοθετικούς όσο και σε μη νομοθετικούς τομείς. Η Επιτροπή αξιοποίησε τη συμβολή των ΜΚΟ κατά την προετοιμασία του πακέτου κατά των διακρίσεων.

[22] COM(1999)565: Διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και το επάγγελμα.

[23] COM(1999)566: Εφαρμογή της ίσης μεταχείρισης προσώπων ανεξάρτητα από τη φυλετική ή εθνική τους καταγωγή.

[24] COM(1999)567: Θέσπιση κοινοτικού προγράμματος δράσης για την καταπολέμηση των διακρίσεων (2001-2006).

Μια ομάδα πολιτών που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα και σοβαρά εμπόδια όσον αφορά τη συμμετοχή τους στην οικονομία και την κοινωνία είναι αυτή των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής 'Για μία Ευρώπη χωρίς φραγμούς για τα άτομα με ειδικές ανάγκες' [25] αναφέρονται τρόποι για το ξεπέρασμα αυτών των εμποδίων. Επίσης, η ευρωπαϊκή ημέρα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες εστιάστηκε στις διακρίσεις στον τομέα της απασχόλησης. Το έργο για τα θέματα αυτά εκτελείται σε στενή συνεργασία με το ευρωπαϊκό φόρουμ για τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

[25] COM(2000)284: Για μία Ευρώπη χωρίς φραγμούς για τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

6. εκσυγχρονισμοσ τησ κοινωνικησ προστασιασ

Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το λόγο αυτό ενισχύεται η συνεργασία των κρατών μελών, παρ' ό,τι αρμόδια για τα συστήματα αυτά παραμένουν σαφώς τα κράτη μέλη. Η συνεργασία αποβλέπει στη διευκόλυνση της αναδιάρθρωσης και της προσαρμογής των συστημάτων στις αλλαγές που σημειώνονται στην οικονομία και στην κοινωνία, με σκοπό την επίτευξη του διπλού στόχου της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης αφενός και της ύπαρξης ενός κράτους πρόνοιας που να βασίζεται στην παροχή κινήτρων και στην ενθάρρυνση για συμμετοχή στην αγορά εργασίας αφετέρου.

Η επίσημη ίδρυση της επιτροπής για την κοινωνική προστασία αποτελεί ορόσημο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον κοινωνικό τομέα. Η επιτροπή αυτή θα αποτελέσει μια πλατφόρμα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών που θα συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής προστασίας.

Όσον αφορά την πολιτική, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τις συντάξεις [26], στο πλαίσιο της συντονισμένης στρατηγικής για την κοινωνική προστασία. Η ανακοίνωση αυτή αποτέλεσε την αφετηρία για την ανάπτυξη ενός προβληματισμού στα πλαίσια της επιτροπής για την κοινωνική προστασία, όσον αφορά την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των συστημάτων κοινωνικής προστασίας. Στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Νίκαια υποβλήθηκε έκθεση για την κατάσταση στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και για τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων, η οποία εκπονήθηκε από την επιτροπή όπως είχε ζητηθεί στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Λισσαβώνα και συμπεριλάμβανε τη γνωμοδότηση της επιτροπής κοινωνικής πολιτικής. Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης ανακοίνωση "για τη συμβολή των δημόσιων οικονομικών στην ανάπτυξη και την απασχόληση: βελτίωση της ποιότητας και της διατηρησιμότητας" [27].

[26] COM(2000)622: Η μελλοντική εξέλιξη της κοινωνικής προστασίας από μακροπρόθεσμη σκοπιά: ασφαλείς και βιώσιμες συντάξεις.

[27] COM(2000)846: Η συμβολή των δημόσιων οικονομικών στην ανάπτυξη και την απασχόληση: βελτίωση της ποιότητας και της διατηρησιμότητας.

7. προωθηση τησ ισοτητασ των φυλων

Η επίτευξη της ισότητας των φύλων εγγράφεται στη συνθήκη ΕΚ ως ένας από τους κύριους στόχους και ως τομέας δραστηριοποίησης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Έχει χαραχτεί μια νέα στρατηγική πλαίσιο που καλύπτει την περίοδο 2001-2005 [28]. Η στρατηγική αυτή, η οποία βασίζεται τόσο στην ενσωμάτωση του θέματος των ίσων ευκαιριών σε όλες τις πολιτικές όσο και στην ανάληψη ειδικών δράσεων, αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων, στην οικονομία αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Η στρατηγική πλαίσιο συμπληρώνεται από ένα πρόγραμμα [29] που ενέκρινε το Συμβούλιο ύστερα από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για την οικονομική υποστήριξη εκστρατειών ευαισθητοποίησης, τη συλλογή στοιχείων και την εφαρμογή διακρατικών σχεδίων.

[28] COM(2000)335: Προς μια κοινοτική στρατηγική-πλαίσιο για την ισότητα των φύλων (2001-2005).

[29] COM(2000)335: Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου περί του προγράμματος που αναφέρεται στην κοινοτική στρατηγική-πλαίσιο για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών (2001-2005).

Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης οδηγία για την τροποποίηση της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ [30] σχετικά με την ίση μεταχείριση των ανδρών και των γυναικών. Σε αυτό το σχέδιο οδηγίας δίδεται ο ορισμός της σεξουαλικής παρενόχλησης ως παράνομης διάκρισης λόγω φύλου στο χώρο εργασίας.

[30] COM(2000)334: Τροποποίηση της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης των ανδρών και των γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας.

Η συμβουλευτική επιτροπή για τις ίσες ευκαιρίες, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών, των κοινωνικών εταίρων και οργανώσεων για τις ίσες ευκαιρίες καθώς και από εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Λόμπι Γυναικών, έχει διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο για να γίνουν συγκεκριμένες ενέργειες.

Επίσης, σε συνέχεια της διάσκεψης για τις γυναίκες που έγινε στο Πεκίνο, το Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με το συνδυασμό της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή.

8. ενισχυση τησ διαστασησ τησ κοινωνικησ πολιτικησ στο πλαισιο τησ διευρυνσησ και των εξωτερικων σχεσεων τησ ευρωπαϊκησ ενωσησ

Τόσο η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και οι εξωτερικές της σχέσεις αποτελούν, από πολλές πλευρές, πρόκληση αλλά και ευκαιρία δραστηριοποίησης στον κοινωνικό τομέα. Εκτός από τη νέα ώθηση που δόθηκε στις διαπραγματεύσεις για τη διεύρυνση, έχουν γίνει σημαντικά και συγκεκριμένα βήματα για να βοηθηθούν οι υποψήφιες χώρες στο σχεδιασμό πολιτικών και στη δημιουργία θεσμικών δομών (δημόσιος τομέας, κοινωνικοί εταίροι, ΜΚΟ) για την υλοποίηση των πρωτοβουλιών της ΕΕ στον κοινωνικό τομέα. Απόδειξη αυτού αποτελεί η υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στην Επιτροπή, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Σλοβενία και την Πολωνία για τη σύνταξη εκθέσεων κοινής αξιολόγησης [31]. Στις αρχές του 2001 αναμένεται να υπογραφούν παρόμοιες συμφωνίες και με την Ουγγαρία, την Εσθονία, τη Μάλτα και την Κύπρο.

[31] 11 Μαΐου 2000: Κοινή αξιολόγηση των προτεραιοτήτων της πολιτικής απασχόλησης της Τσεχικής Δημοκρατίας

Όσον αφορά τα βασικά πρότυπα εργασίας, η Επιτροπή, σε σύσταση που εξέδωσε στις 15 Σεπτεμβρίου, καλεί τα κράτη μέλη να επικυρώσουν τη σύμβαση 182 της ΔΟΕ - Χείριστες μορφές παιδικής εργασίας.

9. συμπερασματα

Παρά το πρώιμο στάδιο της διαδικασίας υλοποίησης της ατζέντας κοινωνικής πολιτικής έχει σημειωθεί ήδη σημαντική πρόοδος όσον αφορά τη θέσπιση συγκεκριμένων μέτρων πολιτικής.

Ωστόσο, η πλήρης υλοποίηση της ατζέντας εξαρτάται από τη βούληση όλων των παραγόντων να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να συμμετάσχουν δραστήρια στις εργασίες για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας και την επίτευξη μεγαλύτερης κοινωνικής συνοχής. Οι κοινωνικοί εταίροι κρατούν στα χέρια τους το κλειδί σε όλη αυτήν την προσπάθεια. Πρέπει να το χρησιμοποιήσουν ώστε να επιτευχθεί πραγματική πρόοδος στους τομείς της αρμοδιότητάς τους.