Πρόταση ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ "ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ"

(υποβληθείσα από την Επιτροπή)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Στην ευρωπαϊκή κοινωνία η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών αποτελεί ένα κοινό, αλλά σε καμιά περίπτωση καθολικό, στοιχείο της ζωής των ενηλίκων. Η εφηβεία είναι η περίοδος κατά την οποία τα άτομα συνήθως αρχίζουν να καταναλώνουν αλκοόλ και να συμμετέχουν ενεργά στις συνήθειες της ομάδας στην οποία ανήκουν και γενικότερα της κοινωνίας, όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλ. Έτσι, η έναρξη της κατανάλωσης αλκοόλ αποτελεί για τα περισσότερα άτομα αναγνώριση της ενηλικίωσης τους και σε σημαντικό βαθμό η συμπεριφορά των εφήβων ως προς την κατανάλωση αλκοόλ αντανακλά τις αντιλήψεις και τις συνήθειες της ευρύτερης κοινωνίας των ενηλίκων.

Για τους λόγους αυτούς, τα προβλήματα που συνδέονται με την αλόγιστη κατανάλωση αλκοόλ από τους νέους δεν μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε διαχωρίζοντάς τα πλήρως από τα προβλήματα της κοινωνίας στο σύνολό της. Ωστόσο, η κατανάλωση αλκοόλ από τους νέους παρουσιάζει ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά και υπάρχουν βάσιμοι λόγοι που δικαιολογούν τη λήψη ειδικών μέτρων για την αντιμετώπιση των σχετικών προβλημάτων.

Πολλοί είναι οι όροι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να περιγραφούν οι σχετικές με την κατανάλωση του αλκοόλ συνήθειες, όπως αλόγιστη χρήση, κατάχρηση ή βλάβη που προκαλείται από το αλκοόλ, όροι που χρησιμοποιούνται από τα κράτη μέλη, καθώς και από όσους ασχολούνται με το φαινόμενο της κατανάλωσης αλκοόλ. Ωστόσο, οι ερμηνείες τους διαφέρουν, όπως και ο τρόπος με τον οποίον γίνονται κατανοητές οι εν λόγω εκφράσεις. Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε να χρησιμοποιήσει στην παρούσα σύσταση του Συμβουλίου ορολογία περιγραφικού χαρακτήρα, χωρίς να προδικάζει σε καμιά περίπτωση τη συνέχιση της χρήσης των διαφόρων όρων.

2. Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Ένα χαρακτηριστικό της κατανάλωσης αλκοόλ από νέους είναι ότι οι νέοι είναι συνήθως πιο ευάλωτοι από τους ενήλικες στις επιπτώσεις του αλκοόλ. Από μελέτες σχετικά με το αλκοόλ και τη θνησιμότητα των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων προκύπτει ότι η θνησιμότητα είναι ανάλογη της κατανάλωσης, χωρίς να αποδεικνύεται ότι υπάρχει οποιαδήποτε τυχόν «προστατευτική συνέπεια» [1]. Τα οφέλη για την υγεία σε ό,τι αφορά τις στεφανιαίες νόσους από τη συχνή, ελαφρά κατανάλωση αλκοόλ, και αυτό κατά προτίμηση στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής, περιορίζονται στους μεσήλικες και στους ηλικιωμένους. Από την άλλη πλευρά, είναι γνωστό ότι το αλκοόλ αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους καθοριστικούς παράγοντες για την υγεία στην ΕΕ [2].

[1] Adreasson et al : Alcohol and Mortality Among Young Men : Longitudinal Study of Swedish Conscripts. British Medical Journal 296, 1021-1025. 1988

[2] Determinants of the burden of disease in the European Union, National Institute of Public Health, Sweden; 1997

Οι νέοι δεν έχουν πάντα επαρκή εμπειρία ή καθοδήγηση, ώστε να είναι σε θέση να εκτιμήσουν με ακρίβεια ενδεχόμενους κινδύνους, όπως οι κίνδυνοι που συνδέονται με την αλόγιστη κατανάλωση αλκοόλ. Κατά συνέπεια, οι νέοι είναι, για παράδειγμα, πιο ευάλωτοι σε ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση αλκοόλ από ό,τι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Τόσο η τακτική κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ όσο και η περιστασιακή άμετρη κατανάλωση έχουν επιπτώσεις στη σωματική και στη διανοητική υγεία. Η χρήση του αλκοόλ ως ναρκωτικού λόγω των ψυχοτρόπων ιδιοτήτων του για την αντιμετώπιση αντίξοων καταστάσεων μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην ψυχολογική και συναισθηματική ανάπτυξη των εφήβων.

Μακροπρόθεσμα, οι επιπτώσεις του αλκοόλ στην υγεία μπορεί να εξαρτώνται από το πρότυπο κατανάλωσης, δηλ. από την συμπεριφορά που απέκτησε το άτομο όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλ κατά τη νεαρή ηλικία του. Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι νέοι που αρχίζουν να καταναλώνουν τακτικά αλκοόλ σε νεαρή ηλικία έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν σε μετέπειτα ηλικία εθισμό στο αλκοόλ από ό,τι τα άτομα που αρχίζουν να καταναλώνουν αλκοόλ σε μεγαλύτερη ηλικία [3]. Πρέπει συνεπώς να βοηθήσουμε τους νέους να υιοθετήσουν τη συμπεριφορά που θα ελαχιστοποιήσει τις βλάβες που συνδέονται με την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.

[3] Age at Onset of Alcohol Use and its Association with Alcohol Abuse and Dependence. NIAAA. USA. 1997

Βραχυπρόθεσμα, η κατανάλωση αλκοόλ από τους νέους συνδέεται με τον κίνδυνο μιας σειράς κοινωνικών περισσότερο παρά ιατρικών προβλημάτων. Ο συσχετισμός μεταξύ αλκοόλ και αντικοινωνικής συμπεριφοράς, όπως η βία, είναι ιδιαίτερα ισχυρός στην περίπτωση των νέων. Οι ψυχολογικοί συσχετισμοί μεταξύ αλκοόλ και κινδύνου μπορούν να αυξήσουν την ευαισθησία, ιδίως των αγοριών, σε τεχνικές εμπορικής προώθησης που συνδέουν τα αλκοολούχα προϊόντα με επικίνδυνες δραστηριότητες ή με δραστηριότητες που παρουσιάζονται ως πρόκληση. Επιπλέον, η ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση συνδέθηκε με ακούσιες εγκυμοσύνες, σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, εγκληματικότητα και τροχαία ατυχήματα.

Το πρόβλημα της δημόσιας υγείας που αφορά το σημαντικό φόρο αίματος και τους σοβαρούς τραυματισμούς σε τροχαία δυστυχήματα όπου εμπλέκονται οδηγοί με μειωμένες ικανότητες λόγω κατανάλωσης αλκοόλ, έχει αποτελέσει αντικείμενο εκτενούς έρευνας και τεκμηρίωσης. Επιπλέον, η Επιτροπή θεωρεί ότι το πρόβλημα της αλόγιστης κατανάλωσης αλκοόλ πριν από/κατά την οδήγηση είναι μία από τις έξι προτεραιότητες-κλειδιά για δράση με σκοπό να μειωθεί ο ετήσιος αριθμός θανάτων στους δρόμους της ΕΕ, ο οποίος ανέρχεται σε περίπου 45.000. [4] Συνεπώς, η Επιτροπή συνέταξε σύσταση σχετικά με το μέγιστο ποσοστό αλκοολαιμίας, προκειμένου να στηρίξει τις αυξημένες προσπάθειες για τη μείωση της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ πριν από/κατά την οδήγηση [5].

[4] "Προτεραιότητες στην οδική ασφάλεια στην ΕΕ: Έκθεση προόδου και ιεράρχηση δράσεων", COM(2000)125.

[5] Πρόταση σύστασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό αλκοολαιμίας (ΠΑ) των οδηγών μηχανοκίνητων οχημάτων COM(2000) xxx.

Οι νέοι οδηγοί οχημάτων και μοτοσικλετών (σε ορισμένα κράτη μέλη, κάποιοι από αυτούς είναι μόλις 14 ετών) αποτελούν σημαντικό μέρος του προβλήματος αυτού. Η σύσταση αντιμετωπίζει αυτό το θέμα προτείνοντας ένα ΠΑ σχετικά χαμηλότερο από το 0,2mg/ml για τους άπειρους, κυρίους νέους σε ηλικία οδηγούς αυτοκινήτων, καθώς επίσης και για τους οδηγούς όλων των δίτροχων μηχανοκίνητων οχημάτων.

Η αυξημένη αναζήτηση νέων ερεθισμάτων και η χαμηλή τάση για αποφυγή βλαβών είναι χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που προαναγγέλλουν την πρόωρη έναρξη κατάχρησης αλκοόλ [6]. Πρέπει συνεπώς να επιδιωχθεί η εξισορρόπηση της φυσιολογικής επιθυμίας των νέων να δοκιμάζουν νέες εμπειρίες με τη σωστή κατανόηση των σχετικών κινδύνων.

[6] C.R. Cloninger et al : Childhood Personality Predicts Alcohol Abuse in Young Adults. Alcoholism, Clinical & Experimental Research. 1998; 12-4: p.494-505

3. Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Υπάρχουν στοιχεία από αρκετά κράτη μέλη ότι τα επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ από τους νέους και οι σχετικές βλάβες είναι ήδη υψηλά, ενώ σε ορισμένα κράτη είναι σαφές ότι τα προβλήματα μεγεθύνονται. Μια σημαντική πτυχή εν προκειμένω είναι η αναφερόμενη αύξηση όσον αφορά τα σκανδιναβικά πρότυπα κατανάλωσης αλκοόλ από τους νέους στις οινοπαραγωγούς χώρες, ιδίως στη Γαλλία και στην Ισπανία. Στη Γαλλία, π.χ. παρατηρείται ένα όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα μέθης των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων που συνδέεται με καυγάδες και βιαιότητες, κοπάνες, κλοπές και χρήση ναρκωτικών [7]. Μια πρόσφατη έκθεση προς τον γάλλο υφυπουργό Υγείας εξετάζει τα θέματα αυτά και το γεγονός ότι το πρόβλημα της κατανάλωσης αλκοόλ από τους εφήβους και τους νέους ενηλίκους καθίσταται «εξαιρετικά σοβαρό» [8].

[7] M. Choquet & S. Ledoux in M. Plant (Ed) : Alcohol-Related Problems in High Risk Groups. Euro Reports and Studies 109. WHO Geneva 1989

[8] Rapport du Professeur Bernard Roques au Secrιtaire d'Etat ΰ la Santι. Problθmes posιs par la dangerositι des drogues. Mai 1998.

Στην έκθεση της ΕΕ σχετικά με την κατάσταση της υγείας των νέων διαπιστώνεται ότι, μολονότι οι νέοι ευρωπαίοι αρχίζουν να καταναλώνουν αλκοόλ στην ίδια περίπου ηλικία που άρχιζαν και στο παρελθόν, δηλ. στα πρώτα χρόνια της εφηβείας, η τακτική κατανάλωση αρχίζει σε μικρότερη ηλικία. Όσον αφορά την πρόληψη των βλαβών που συνδέονται με το αλκοόλ στα παιδιά και τους εφήβους, πρέπει να σημειωθεί ότι η εφαρμογή των σημερινών εθνικών νομοθεσιών περί της πρόσβασης των νέων εφήβων στο αλκοόλ αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου.

Στα περισσότερα κράτη μέλη τα αγόρια εξακολουθούν να πίνουν πολύ συχνότερα και περισσότερο από ό,τι τα κορίτσια. Ωστόσο, η αύξηση όσον αφορά την κατανάλωση και τη μικρότερη ηλικία έναρξης της επηρεάζει τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια και σε ορισμένα κράτη μέλη η διαφορά μεταξύ των φύλων έχει μειωθεί. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να υπογραμμιστεί ότι, εν γένει, το γυναικείο φύλο -κορίτσια και γυναίκες- είναι πιο ευάλωτο στο αλκοόλ από ό,τι το ανδρικό, καθώς για τις ίδιες ποσότητες βιώνει περισσότερα προβλήματα σε μικρότερο χρονικό διάστημα.

Δυστυχώς, τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία όσον αφορά τις αιτίες, τη φύση και την έκταση του προβλήματος είναι περιορισμένα. Παρά το σχετικά μεγάλο αριθμό μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί σε πολλές χώρες, είναι αρκετά δύσκολο να διαμορφώσουμε σφαιρική εικόνα. Τούτο οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι μελέτες πραγματοποιούνται σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες με διαφορετικά ερωτηματολόγια και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, δηλ. το αποτέλεσμα τους επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη σύγκριση. Τα ακόλουθα πορίσματα, μολονότι δεν είναι συνολικά, δίνουν μια ιδέα σχετικά με την έκταση του προβλήματος:

* Από πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε νέους ηλικίας 15-16 ετών και κάλυπτε ορισμένα κράτη μέλη προέκυψε ότι οι χώρες με την υψηλότερη συχνότητα ευκαιριακής άμετρης κατανάλωσης αλκοόλ είναι η Ιρλανδία, το ΗΒ και η Δανία. Το ΗΒ, η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία και η Σουηδία αναφέρουν τις υψηλότερες αναλογίες αγοριών και κοριτσιών που μέθυσαν στην ηλικία των 13 ετών ή σε μικρότερη [9].

[9] Alcohol and Other Drug Use Among Students in 26 European Countries. The 1995 ESPAD Report. The Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs. 1997.

* Σύμφωνα με την έρευνα HBSH (Health Behaviour in School - Συμπεριφορά όσον αφορά την υγεία στα σχολεία) της ΠΟΥ για την περίοδο 1997/1998, ο αριθμός των δεκαπεντάχρονων αγοριών που καταναλώνουν σε εβδομαδιαία βάση μπίρα είναι μεγαλύτερος από αυτόν των κοριτσιών σε όλες τις χώρες που καλύπτει η έρευνα. ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα υψηλά απόλυτα ποσοστά τακτικής κατανάλωσης μπίρας από δεκαπεντάχρονα αγόρια στην Ουαλία (50%), στη Δανία (43%), στην Ελλάδα (42%) και στην Αγγλία (40%). Οι μόνες χώρες οι οποίες αναφέρουν, για την ηλικία των 15 ετών, μεγαλύτερη κατανάλωση τόσο οινοπνευματωδών ποτών όσο και κρασιού από τα κορίτσια σε σχέση με τα αγόρια είναι η Σκοτία, η Αγγλία και η Ουαλία [10].

[10] Health Behaviours in School - Aged Children (HBSC), a WHO Cross - National Study, 1997/98

* Από τη σύγκριση των ερευνών HBSC της ΠΟΥ για τις περιόδους 1993/94 και 1997/98 προκύπτει ότι το ποσοστό των δεκαπεντάχρονων αγοριών και κοριτσιών που είχαν μεθύσει δύο ή περισσότερες φορές στη ζωή τους αυξήθηκε σε όλες σχεδόν τις υπό εξέταση χώρες. Την περίοδο 1997/1998 περισσότερα από τα μισά δεκαπεντάχρονα αγόρια και κορίτσια δήλωσαν ότι είχαν μεθύσει δύο ή περισσότερες φορές στη Δανία, τη Φινλανδία, την Αγγλία, τη Σκοτία και την Ουαλία, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά είναι μικρότερα από 30% για τα αγόρια και τα κορίτσια στη Γαλλία και την Ελλάδα. Το ευκρινές γεωγραφικό πρότυπο που διαμορφώνεται, δεδομένου ότι οι μαθητές από τις χώρες της Νότιας Ευρώπης εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά μέθης που έρχονται σε προφανή αντίθεση με ορισμένες χώρες της Βόρειας Ευρώπης, εξακολουθεί να υφίσταται και στην περίπτωση δεκαπεντάχρονων που δήλωσαν ότι έχουν μεθύσει δέκα ή και περισσότερες φορές.

* Η πρόσφατη έρευνα HBSC στην Ιρλανδία επιβεβαίωσε τα πορίσματα προηγούμενων ερευνών, σύμφωνα με τα οποία ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό νέων αρχίζει να πειραματίζεται με το αλκοόλ σε όλο και μικρότερη ηλικία και για ορισμένους νέους η μέθη αποτελεί μέρος των συνηθειών τους όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλ. Σύμφωνα με την έρευνα έως το 1/5 των αγοριών ηλικίας 15-17 ετών έχει μεθύσει δέκα ή και περισσότερες φορές.

* Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ από νέους ηλικίας 14-24 ετών, το 10% περίπου των ερωτηθέντων δηλώνει ότι έχει κάνει κατάχρηση αλκοόλ και μόλις το 6% δηλώνει εθισμό στο αλκοόλ. Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να δηλώσουν διαταραχή συνδεόμενη με την κατανάλωση αλκοόλ, μια τάση που εμφανίζεται επίσης υψηλή και στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες. Εντούτοις, ακόμα και στην ομάδα των ατόμων ηλικίας 14-17 ετών, ένα σημαντικό ποσοστό ερωτηθέντων δηλώνει μεγάλη και τακτική κατανάλωση, κατάχρηση και συμπτώματα εξάρτησης, ακόμα και σύνδρομο πλήρους εξάρτησης [11].

[11] Patterns of use and their relationship to DSM-IV Abuse and Dependence of Alcohol among adolescents and young adults, A. Holly and H.-V. Wittchen, Max Planck Institute of Psychiatry, Munich, 1998

* Το 1998 το 21% των παιδιών ηλικίας 11-15 ετών στην Αγγλία δήλωσαν ότι είχαν καταναλώσει ένα οινοπνευματώδες ποτό κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας, γεγονός που αποτελεί από στατιστική άποψη σημαντική μείωση σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό του 1996, το οποίο ανερχόταν στο 27%. Η μείωση ήταν σημαντική τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια, αλλά λίγο μεγαλύτερη για τα κορίτσια. Η μέση ποσότητα αλκοόλ που κατανάλωσαν κατά την προηγούμενη εβδομάδα άτομα που όντως έκαναν κατανάλωση, αντί να μειωθεί το 1998, αυξήθηκε από 8,5 μονάδες το 1996 σε περίπου 10 μονάδες, επιβεβαιώνοντας την τάση που παρατηρείται από το 1990 και εξής. Συνεπώς, μολονότι το ποσοστό των ατόμων που κατανάλωσαν αλκοόλ στη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας μειώθηκε το 1998 σε σύγκριση με το 1996, τα άτομα που έκαναν κατανάλωση, κατανάλωσαν μεγαλύτερη ποσότητα [12].

[12] E. Goddard et al: Smoking, drinking and drug use among young teenagers in 1998, Volume 1, England. Office for National Statistics. 1999.

* Στην Ισπανία ένας στους πέντε εφήβους είχε μεθύσει κατά τη διάρκεια του μήνα που προηγήθηκε της έρευνας που πραγματοποιήθηκε το 1996 σε ομάδα μαθητών ηλικίας 14-18 ετών. Δύο στους τρεις μαθητές είχαν καταναλώσει αλκοόλ κατά τη διάρκεια του μήνα που προηγήθηκε της έρευνας (δύο στους πέντε μαθητές ηλικίας 14 ετών και τέσσερις στους πέντε μαθητές ηλικίας 18 ετών) [13].

[13] Plan Nacional Sobre Drogas (1998) "Encuesta sobre Drogas en la poblacion escolar". Ministerio del Interior, Madrid

Εξαιτίας της έλλειψης ολοκληρωμένων στοιχείων, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για το σωστό εντοπισμό του συνόλου των διαφόρων πτυχών των προβλημάτων, προκειμένου να ληφθούν ειδικά και ενδεδειγμένα μέτρα για την αντιμετώπισή τους και να καταστεί δυνατή μια κάποια αποτίμηση του αποτελεσμάτων των εν λόγω μέτρων, τόσο στα κράτη μέλη αυτά καθαυτά όσο και στο σύνολο της ΕΕ.

Από την άποψη αυτή ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στους λόγους στους οποίους οφείλεται η κατάχρηση αλκοόλ, στα πρότυπα κατανάλωσης αλκοόλ, στα είδη των ποτών που καταναλώνονται, καθώς και στη συμπεριφορά όσον αφορά τα διάφορα είδη ποτών.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τα αποτελέσματα δύο σχεδίων που βρίσκονται σε εξέλιξη, δηλαδή της δεύτερης Μελέτης για το Αλκοόλ και τα άλλα Ναρκωτικά στα Ευρωπαϊκά Σχολεία (ESPAD), το οποίο καλύπτει 7 κράτη μέλη, και των Ευρωπαϊκών Συγκριτικών Μελετών για το Αλκοόλ (ECAS) [14], το οποίο καλύπτει όλα τα κράτη μέλη εκτός από το Λουξεμβούργο, θα συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση.

[14] A comparative analysis of alcohol policy and its effects in the EU-States (ECAS I), and A comparative analysis of alcohol consumption and its public health effects in the EU-States (ECAS II), National Institute of Public Health, Sweden

4. Η ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Είναι σαφές ότι το παράδειγμα των γονέων και οι οικογενειακές σχέσεις αποτελούν τους πρώτους και ισχυρότερους παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παιδιών. Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι, αν και η γονική επιρροή παραμένει ισχυρή κατά την παιδική ηλικία, οι συνήθειες των εφήβων όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλ διαφέρουν συχνά από τις συνήθειες των γονέων τους τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά, καθώς η επιρροή των γονέων αντικαθίσταται από την επιρροή των συνομηλίκων, οι οποίοι, από τη μεριά τους, μπορεί να επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την όλο και πιο διεθνή και εμπορευματοποιούμενη κουλτούρα των νέων.

Για τους λόγους αυτούς, ένα στοιχείο στο οποίο πρέπει να εστιαστούν τα προτεινόμενα μέτρα είναι η εκπαίδευση, η πληροφόρηση και η προαγωγή της υγείας. Η στοχευόμενη προαγωγή της υγείας και οι στοχευόμενες παρεμβάσεις της εκπαίδευσης στον τομέα της υγείας πρέπει να ακολουθούν πολυκλαδική προσέγγιση και να επικεντρώνονται στην ανάπτυξη των ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων που ενισχύουν την αυτόβουλη δράση των νέων και τους επιτρέπουν να κάνουν σωστές και υπεύθυνες επιλογές όσον αφορά την υγεία. Τα εν λόγω μέτρα πρέπει να απευθύνονται στους νέους άμεσα και έμμεσα, παρέχοντας πληροφορίες και βοήθεια στους γονείς, στα σχολεία και στις ενώσεις νέων, στις δημοτικές και άλλες αρχές, στους εργοδότες, στα ΜΜΕ, στους επαγγελματίες από το χώρο της υγείας και σε όποιον άλλο ενδέχεται να διαδραματίσει κάποιον ρόλο στην καθοδήγηση των νέων κατά τη μετάβαση στην ενήλικη ζωή. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να τονιστεί ο κεντρικός ρόλος και η βασική ευθύνη των γονέων.

Πρέπει ωστόσο να ενθυμούμαστε ότι τα μέτρα που αφορούν την εκπαίδευση και την πληροφόρηση του κοινού δεν είναι πιθανό, από μόνα τους, να έχουν σημαντικό και διαρκή αντίκτυπο. Μπορεί να χρειαστεί να συμπληρωθούν από άλλα μέτρα, π.χ. πολιτικές παρεμβάσεις που να επικεντρώνονται στη βελτίωση της ικανότητας λήψης αποφάσεων και την ενισχυμένη υποστήριξη της δημόσιας πολιτικής.

Οι εν λόγω προτάσεις απευθύνονται μέσω των κρατών μελών στους παραγωγούς και τους λιανοπωλητές οινοπνευματωδών ποτών. Πρέπει να ενθαρρυνθούν οι παραγωγοί και οι λιανοπωλητές να εκπληρώσουν το ρόλο τους όσον αφορά την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση, καθώς και την εφαρμογή εκπαιδευτικών μέτρων με αποδέκτες τους σερβιτόρους και το λοιπό προσωπικό πωλήσεων. Η εμπορία και η διαφήμιση είναι σημαντικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την καταναλωτική συμπεριφορά, όχι μόνο των ενηλίκων αλλά και των νέων. Οι παραγωγοί των διαφόρων τύπων οινοπνευματωδών ποτών έχουν συνεπώς υποχρέωση να εξασφαλίζουν ότι ασκούν υπεύθυνα τις εμπορικές τους δραστηριότητες και δεν ενθαρρύνουν την ανεύθυνη ή επιβλαβή κατανάλωση.

Το θέμα αυτό, που αποτελεί το δεύτερο σημείο στο οποίο επικεντρώνονται τα συνιστώμενα μέτρα, ήλθε στο προσκήνιο με την αιφνίδια εμφάνιση στην αγορά την «αλκοολούχων αναψυκτικών» (alcopops) και των «συνθετικών ποτών» (designer drinks) σε αρκετά κράτη μέλη. Ως αποτέλεσμα εκφράστηκαν ανησυχίες από πολλές πλευρές, από το γενικό πληθυσμό, τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς, σχετικά με το ενδεχόμενο τα εν λόγω οινοπνευματώδη ποτά να διατίθενται στην αγορά για να προσελκύσουν κυρίως τα παιδιά, τα οποία είναι ακόμα πολύ μικρά σε ηλικία για να τους αρέσει το αλκοόλ.

Για παράδειγμα, εκδόθηκε γραπτή δήλωση για τα αλκοολούχα αναψυκτικά και τα συνθετικά ποτά, την οποία υπέγραψαν περισσότεροι από 200 ευρωβουλευτές και η οποία παροτρύνει τα κοινοτικά θεσμικά όργανα να δώσουν μεγαλύτερη βαρύτητα στην ανάγκη για κατάλληλες πολιτικές με στόχο την προώθηση της υγείας των παιδιών και των νέων.

Η βιομηχανία των οινοπνευματωδών ποτών ή/και ο διαφημιστικός κλάδος σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ ανταποκρίθηκαν στις ανησυχίες αυτές δημιουργώντας ή ενισχύοντας τυχόν υπάρχουσες δομές αυτορύθμισης (κώδικες συμπεριφοράς, κώδικες δεοντολογίας), οι οποίες προβλέπουν και διαδικασίες καταγγελίας. Στο πλαίσιο των προσεγγίσεων αυτών ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στην προστασία και στην εκπαίδευση των νέων στον εν λόγω τομέα.

Εντούτοις, η ενασχόληση με τα αλκοολούχα αναψυκτικά δεν πρέπει να αποσπά την προσοχή μας από το θεμελιώδες ζήτημα. Στο ΗΒ, π.χ., ακόμα και στην αιχμή της εξάπλωσης των αλκοολούχων αναψυκτικών, τα οινοπνευματώδη ποτά με τη μεγαλύτερη κατανάλωση παρέμειναν η ξανθή μπίρα και ο μηλίτης [15]. Στο πλαίσιο ευρείας έρευνας που εξετάζει την κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους κάθε δύο χρόνια από το 1988 οι συγγραφείς κατέληξαν ότι το 1996, ένα ή δύο χρόνια μετά την εμφάνισή τους στην αγορά, τα αλκοολούχα αναψυκτικά ήταν τα δεύτερα στη σειρά πιο δημοφιλή ποτά (μετά τη μπίρα, την ξανθή μπίρα ή το μηλίτη) για την εν λόγω ηλικιακή ομάδα, αλλά δύο χρόνια αργότερα κατατάσσονταν πίσω από τα οινοπνευματώδη και το κρασί και αποτελούσαν μάλλον μια επιπλέον επιλογή οινοπνευματώδους ποτού για παιδιά που ούτως ή άλλως κατανάλωναν αλκοόλ. Οι συγγραφείς διαπίστωσαν επίσης ότι τα στοιχεία για τη Σκοτία δείχνουν μείωση της σχετικής δημοτικότητας των αλκοολούχων αναψυκτικών και αντανακλούν την ταχύτητα με την οποία αλλάζει η μόδα όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλ σε αυτή την ηλικιακή ομάδα [16].

[15] Young people and alcohol - a survey of attitudes and behaviour towards new types of alcoholic drinks in England. Health Education Authority. December 1996.

[16] Goddard. Young teenagers and alcohol series for England and Scotland - 1996 and 1998. ONS. October 1997 and October 1999.

Σύμφωνα με ολλανδική μελέτη που πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο του 1998, το 13% των νέων ηλικίας κάτω των 16 κατανάλωνε αλκοολούχα αναψυκτικά. το 11% από τα άτομα αυτά κατανάλωναν κάθε φορά τρία ή περισσότερα ποτήρια. Τα στοιχεία δείχνουν, ωστόσο, ότι η κατανάλωση μπίρας ήταν ακόμα πιο δημοφιλής στους νέους αυτής της ηλικιακής ομάδας: το 57% του συνόλου των νέων καταναλώνει μπίρα. από αυτούς το 40% καταναλώνει κάθε φορά τρία ή περισσότερα ποτήρια [17].

[17] Hielkema, R., Ordelman, W.: Licht-alcoholhoudende dranken. Amsterdam, Trendbox, 1998

Η πιθανότητα, συνεπώς, να έχουν σταθεροποιηθεί ή να έχουν μειωθεί οι πωλήσεις των αλκοολούχων αναψυκτικών δεν θα πρέπει να θεωρείται ένδειξη της εξάλειψης του προβλήματος. Προϊόντα όπως τα «συνθετικά ποτά» ή τα «αλκοολούχα αναψυκτικά» μπορεί να εξακολουθήσουν να αποτελούν πρόβλημα, καθώς οι παραγωγοί αισθάνονται συνεχώς την ανάγκη να εφεύρουν νέα είδη ποτών που να προσελκύουν τη νέα γενιά.

Την αυτορύθμιση της διαφήμισης οινοπνευματωδών ποτών υποστηρίζουν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη: παραγωγοί, διαφημιστικές εταιρείες και ΜΜΕ τα οποία παρουσιάζουν διαφημίσεις. Επιπλέον, σε ορισμένα κράτη μέλη οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν και παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις αυτές στα πλαίσια των εθνικών νομοθεσιών τους. Πρέπει συνεπώς οι εν λόγω προτάσεις να λαμβάνουν υπόψη τον αντίκτυπο των μέτρων αυτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κατά την εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων, πρέπει να εξεταστούν τα αποτελέσματα της μελέτης για τον αντίκτυπο της τηλεοπτικής διαφήμισης και των πωλήσεων εξ αποστάσεως στους ανηλίκους, που πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2000, ύστερα από τη δέσμευση που ανέλαβε η Επιτροπή στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας «Τηλεόραση χωρίς Σύνορα».

Φαίνεται ότι τα περισσότερα κράτη μέλη λαμβάνουν σειρά μέτρων όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλ από τα παιδιά και τους εφήβους, ορισμένες φορές σε συνεργασία με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Ο Χάρτης της ΠΟΥ σχετικά με το Αλκοόλ (Alcohol Charter), που προσυπόγραψαν όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης, περιέχει την δεοντολογική αρχή ότι όλα τα παιδιά και όλοι οι έφηβοι έχουν το δικαίωμα να μεγαλώνουν σε περιβάλλον που προστατεύεται από τις δυσμενείς συνέπειες της κατανάλωσης αλκοόλ και, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, από την προώθηση των οινοπνευματωδών ποτών.

Η Γερμανία αποτελεί παράδειγμα κράτους που επιχειρεί να εφαρμόσει την αρχή αυτή. Το 1997 τα Lδnder θέσπισαν πρόγραμμα δράσης που περιλαμβάνει δέσμευση για τη βελτίωση της προστασίας των παιδιών και των νέων από τις δυσμενείς συνέπειες της χρήσης αλκοόλ.

Επιπλέον, υπάρχει ευρύ φάσμα άλλων κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των νέων και που ενδέχεται να ενθαρρύνουν ή να αποτρέψουν την τάση για παράβαση των κανόνων. Ποικίλοι παράγοντες, όπως το επίπεδο ανεργίας των νέων και η προσφορά και η έλλειψη ψυχαγωγικών εγκαταστάσεων, είναι επίσης σημαντικοί εν προκειμένω και τα συνιστώμενα μέτρα πρέπει να εξεταστούν και να αξιολογηθούν στο συνολικό αυτό πλαίσιο.

5. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ

Στόχος του ψηφίσματος του Συμβουλίου για την κατάχρηση του αλκοόλ, που εγκρίθηκε το 1986, είναι η μείωση στα κράτη μέλη των προβλημάτων που συνδέονται με το αλκοόλ μέσω κοινής πρωτοβουλίας που να λαμβάνει υπόψη τον οικονομικό παράγοντα και τις ανησυχίες για τη δημόσια υγεία. Κατά συνέπεια το ψήφισμα ζητεί να ληφθούν μέτρα, λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα που συνδέονται με την παραγωγή, τη διάθεση και την προώθηση των οινοπνευματωδών ποτών και το συμφέρον της δημόσιας υγείας, ώστε να χαραχθεί ισορροπημένη πολιτική για το σκοπό αυτό και να υποβληθούν κατάλληλες προτάσεις στο Συμβούλιο.

Το άρθρο 152 της Συνθήκης προβλέπει την κοινοτική αρμοδιότητα στον εν λόγω τομέα, εφόσον η Κοινότητα συμβάλει σε αυτήν με την ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και, εφόσον χρειαστεί, με την υποστήριξη της δράσης τους. Επίσης, σε συμφωνία με το άρθρο 5 της Συνθήκης, πρέπει να καταβάλλονται προσπάθειες ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος της συμβολής της Κοινότητας στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας, σύμφωνα με της αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας.

Ένας από τους ρητούς στόχους του κοινοτικού προγράμματος δράσης για την προαγωγή, την ενημέρωση, τη διαπαιδαγώγηση και την κατάρτιση στον τομέα της δημόσιας υγείας (1996-2000) είναι η προώθηση της ανάλυσης, της αξιολόγησης και της ανταλλαγής εμπειριών και της υποστήριξης για τις ενέργειες που αφορούν μέτρα με στόχο την πρόληψη της κατάχρησης του αλκοόλ και των υγειονομικών και κοινωνικών συνεπειών της.

Η πρόταση της Επιτροπής για απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση κοινοτικού προγράμματος δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας (2001-2006), τονίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία μέσω μέτρων για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών. Περιλαμβάνει επίσης ειδικά μέτρα για την εκπλήρωση της προβλεπόμενης από τη Συνθήκη υποχρέωσης που αφορά την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας κατά τη χάραξη και την εφαρμογή όλων των κοινοτικών πολιτικών και δραστηριοτήτων. Καθώς το αλκοόλ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για τη δημόσια υγεία, θα παραμείνει ζήτημα ύψιστης σημασίας, όχι μόνο για τα κράτη μέλη, αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Απαιτείται κοινοτική δράση εξαιτίας του όλο και πιο διεθνούς χαρακτήρα που προσλαμβάνει η κουλτούρα των νέων και της όλο και μικρότερης σημασίας των εθνικών συνόρων όσον αφορά τη μετάδοση αυτής της κουλτούρας και των προϊόντων που συνδέονται με αυτή. Αυτή η θεώρηση αιτιολογεί τη σημασία που αποδίδει η Κοινότητα σε μέτρα για την προώθηση της υγείας και τη διαπαιδαγώγηση στον τομέα της υγείας, καθώς και σε θέματα όπως η σήμανση και η διαφήμιση των προϊόντων, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας.

Όσον αφορά τη διαφήμιση του αλκοόλ, πρέπει να τονιστεί ότι στα πλαίσια της Επιτροπής δεν υπάρχουν σχέδια απαγόρευσης. Απαιτείται ωστόσο να ασχοληθεί η Κοινότητα με τις διαφημίσεις, τόσο στο γενικότερο πλαίσιο της προαγωγής και της διαπαιδαγώγησης στον τομέα της υγείας όσο και για να εξασφαλίσει ότι οι κώδικες για την αυτορύθμιση της διαφήμισης στα κράτη μέλη συμμορφώνονται με τις αρχές της Συνθήκης ΕΚ, ιδίως με το άρθρο 49 σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών

Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να δοθεί προσοχή στην οδηγία του Συμβουλίου για τις δραστηριότητες τηλεοπτικής μετάδοσης στα κράτη μέλη (οδηγία «Τηλεόραση χωρίς Σύνορα»), όπου ορίζεται σαφείς προϋποθέσεις για τη διαφήμιση οινοπνευματωδών ποτών με ειδική αναφορά στους νέους.

Υπάρχει επίσης σαφής ανάγκη κοινοτικής δράσης για τη βελτίωση της συλλογής συνεκτικών δεδομένων και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών όσον αφορά τις βέλτιστες πρακτικές στην αγωγή σε θέματα υγείας και σε άλλες στρατηγικές πρόληψης. Από την άποψη αυτή, η πολιτισμική και εθνική ποικιλομορφία αποκλείει τη διαμόρφωση ενός αυστηρού σχεδιαγράμματος που θα επιβληθεί σε ολόκληρη την Ένωση. Μπορεί ωστόσο να αναπτυχθεί ένα γενικό πλαίσιο που θα αναγνωρίζει την πολιτισμική ποικιλομορφία και το οποίο θα διευκολύνει τη δράση για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος το οποίο τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν ότι αποτελεί σοβαρό λόγο ανησυχίας.

Η έκταση του κοινωνικού προβλήματος και του προβλήματος υγείας που οφείλεται στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ απαιτεί την κινητοποίηση όλων των προσπαθειών για τη μείωσή του. Αυτό είναι το σαφές συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί από τις πολυάριθμες συνεισφορές που λάβαμε από διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη κατά την εκπόνηση της παρούσας πρότασης. Όλα τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα στον τομέα αυτό, αλλά οι προσεγγίσεις και οι στρατηγικές τους διαφέρουν σημαντικά. Υπάρχουν σαφώς διδάγματα που μπορούν να αντληθούν από τις διαφορές αυτές. Η Κοινότητα είναι σε θέση να προωθήσει μια συνεκτική συνολική στρατηγική για την καταπολέμηση της βλάβης που συνδέεται με το αλκοόλ.

Όπως προαναφέρθηκε, πρέπει να αναγνωριστεί το γεγονός ότι οι αρμόδιοι τομείς της βιομηχανίας ήδη υποστηρίζουν ενεργά την υπεύθυνη συμπεριφορά. Πράγματι, η συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων μερών αποτελεί κρίσιμη πτυχή της επιτυχούς εφαρμογής των προτεινόμενων μέτρων, τα οποία αποβλέπουν στην πρόληψη των βλαβών που συνδέονται με το αλκοόλ στα παιδιά και τους εφήβους. Η συνεχής λήψη γνώμης από τους ενδιαφερόμενους παράγοντες και ο ανοιχτός διάλογος θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί στις συστάσεις.

Πρόταση ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ "ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ"

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

TΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως το άρθρο 152, παράγραφος 4,

την πρόταση της Επιτροπής [18],

[18] ΕΕ C [...] της [...], σ. [...]

Εκτιμώντας:

(1) ότι σύμφωνα με το σημείο (ο) του άρθρου 3 της Συνθήκης, οι δραστηριότητες της Κοινότητας περιλαμβάνουν τη συμβολή στην επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας.

(2) ότι η διαπαιδαγώγηση και η ενημέρωση στον τομέα της υγείας αναφέρονται ρητώς στο άρθρο 152 της Συνθήκης και συνιστούν προτεραιότητα κοινοτικής δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας.

(3) ότι στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την στρατηγική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για την υγεία και στην πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την έγκριση κοινοτικού προγράμματος δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας (2001-2006), το αλκοόλ περιλαμβάνεται στους τομείς στους οποίους πρέπει να ληφθούν ιδιαίτερα μέτρα και να πραγματοποιηθούν ιδιαίτερες ενέργειες [19].

[19] COM(2000) 285 τελικό

(4) ότι στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "Προτεραιότητες στην οδική ασφάλεια στην ΕΕ" (COM(2000)125), η κατανάλωση αλκοόλ πριν από την οδήγηση και στη διάρκεια αυτής ορίζεται ως μια από τις κύριες προτεραιότητες όπου η συντονισμένη δράση μπορεί να μειώσει το σημαντικό φόρο αίματος στους δρόμους της ΕΕ. Στη σύσταση της Επιτροπής σχετικά με το μέγιστο ποσοστό αλκοολαιμίας για τους οδηγούς μηχανοκίνητων οχημάτων (COM(2000)xxx), εντοπίζεται ειδικά το πρόβλημα των νέων σε ηλικία οδηγών τετράτροχων και δίτροχων οχημάτων και προτείνεται το όριο των 0,2mg/ml για τους άπειρους οδηγούς αυτοκινήτων καθώς και για τους οδηγούς των δίτροχων μηχανοκίνητων οχημάτων.

(5) ότι ένας από τους στόχους του κοινοτικού προγράμματος δράσης για την προαγωγή, ενημέρωση, διαπαιδαγώγηση και κατάρτιση σε θέματα υγείας (απόφαση 645/96/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου) [20] είναι η προώθηση των αναλύσεων, των αξιολογήσεων και ανταλλαγών πείρας όσον αφορά τα προληπτικά μέτρα κατά της κατάχρησης του οινοπνεύματος και τις υγειονομικές και κοινωνικές της συνέπειες. συνεπώς αυτό το πρόγραμμα αποτελεί τη βάση για τη συνέχεια και την παρακολούθηση των προτεινόμενων μέτρων.

[20] ΕΕ L 95 της 16/04/1996, σ.1.

(6) ότι το κοινοτικό πρόγραμμα δράσης σχετικά με την παρακολούθηση της υγείας (απόφαση 1400/97/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου) [21], ένας από τους τομείς στους οποίους θα μπορούσαν να καθοριστούν δείκτες υγείας είναι η κατανάλωση οινοπνεύματος, γεγονός που ενδέχεται να συμβάλει ιδιαίτερα στην υποστήριξη της εφαρμογής των προτεινόμενων μέτρων.

[21] ΕΕ L 193 της 22/07/1997, σ.1.

(7) ότι, στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος δράσης σχετικά με την πρόληψη των τραυματισμών (απόφαση 372/99/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου) [22], οι τραυματισμοί που συνδέονται με την κατάχρηση αλκοόλ αποτελούν αντικείμενο των ενεργειών που αναλαμβάνονται, γεγονός που ενδέχεται να συμβάλει στην υποστήριξη της συλλογής των στοιχείων που απαιτούνται για την εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων.

[22] ΕΕ L 46 της 20/02/1999, σ.1.

(8) ότι το ψήφισμα σχετικά με την κατάχρηση οινοπνεύματος, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο και τους αντιπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών μελών, που συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 29ης Μαΐου 1986 [23], αναφέρει ότι η αύξηση της κατάχρησης οινοπνεύματος προκαλεί σοβαρή ανησυχία για τη δημόσια υγεία και την κοινωνική πρόνοια. ότι η παραγωγή, πώληση και διανομή οινοπνευματωδών ποτών αποτελεί σημαντικό παράγοντα της οικονομίας των περισσότερων κρατών μελών. ότι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συνιστάται μια κοινή πρωτοβουλία στον τομέα της πρόληψης της κατάχρησης αλκοόλ. ότι η Επιτροπή σταθμίζοντας προσεκτικά τα συμφέροντα που διακυβεύονται, διεξάγει μια ισόρροπη πολιτική για το σκοπό αυτό και, εφόσον χρειαστεί, υποβάλλει προτάσεις στο Συμβούλιο.

[23] ΕΕ.C 184 της 23/07/1986, σ.3

(9) ότι, με σκοπό τα συνιστώμενα μέτρα, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η τροποποιημένη πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 79/112/ΕΟΚ περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την επισήμανση και την παρουσίαση των τροφίμων [24] αναφέρει ότι, ως συμβολή στην επίτευξη δημόσιας υγείας υψηλού επιπέδου και την προστασία της υγείας των καταναλωτών, εξασφαλίζεται η ορθή πληροφόρηση των καταναλωτών σχετικά με τα είδη διατροφής και ιδίως με τα οινοπνευματώδη ποτά, μεταξύ άλλων με την αναγραφή των συστατικών στην επισήμανση. ότι τούτο καθίσταται ακόμη επιτακτικότερα αναγκαίο λόγω του γεγονότος ότι κατά τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν στην αγορά διαρκώς περισσότερα οινοπνευματώδη ποτά τα οποία λόγω της σύνθεσης και της παρουσίασής τους απευθύνονται προδήλως στους νέους. και ότι η κοινή νομοθεσία περί επισήμανσης των οινοπνευματωδών ποτών είναι αναγκαία για την επέκταση και τη διαφύλαξη της εσωτερικής αγοράς όσον αφορά τα προϊόντα αυτά.

[24] ΕΕ L 47 της 19/02/2000, σ. 34

(10) ότι, σύμφωνα με το άρθρο 15 της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ του Συμβουλίου για το συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, όπως αυτή τροποποιήθηκε από την οδηγία 97/36/ΕΚ [25], η τηλεοπτική διαφήμιση οινοπνευματωδών ποτών πρέπει να τηρεί ένα σύνολο κριτηρίων, με ειδική αναφορά στην προστασία των νέων.

[25] ΕΕ L 202 της 30/07/1997, σ.60

(11) ότι, κατά την εφαρμογή των συνιστώμενων μέτρων, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι οι περιορισμοί που αφορούν τις διασυνοριακές υπηρεσίες εμπορικών επικοινωνιών πρέπει να είναι συμβατοί με το άρθρο 49 της Συνθήκης και πρέπει επομένως να είναι ανάλογοι με τους στόχους γενικού συμφέροντος που επιδιώκουν όπως π.χ. η προστασία της δημόσιας υγείας και των καταναλωτών.

(12) ότι πρέπει να σημειωθεί πως οποιαδήποτε απόφαση για την απομάκρυνση προϊόντων που παραβαίνουν τους κανόνες του κώδικα συμπεριφοράς και που προέρχονται από άλλο κράτος μέλος υπόκειται στην απόφαση 3052/95/EC [26]περί διαδικασίας αμοιβαίας πληροφόρησης σχετικά με τα εθνικά μέτρα παρέκκλισης από την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων εντός της Κοινότητας. Η απόφαση για απομάκρυνση πρέπει να γνωστοποιηθεί στην Επιτροπή ενώ παράλληλα πρέπει να αιτιολογηθεί ο βαθμός στον οποίο είναι ανάλογη προς την παράβαση, όπως απαιτεί η προαναφερθείσα απόφαση.

[26] ΕΕ L 321 της 30/12/1995, σ.1

(13) ότι η αυτορύθμιση της διαφήμισης για αλκοολούχα ποτά που υποστηρίζεται από τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, όπως παραγωγοί, διαφημιστές και μέσα μαζικής ενημέρωσης και η οποία ήδη λειτουργεί σε ορισμένα κράτη μέλη συχνά σε στενή συνεργασία με τις κυβερνήσεις, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο όσον αφορά την προστασία των παιδιών και των εφήβων από τις βλάβες που συνδέονται με το αλκοόλ.

(14) ότι υπάρχουν στατιστικά στοιχεία που δείχνουν ότι σε ορισμένα κράτη μέλη σημειώνονται αλλαγές στα πρότυπα κατανάλωσης αλκοόλ μεταξύ των εφήβων, και κυρίως: η αύξηση του επιπέδου της άμετρης και μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ από παιδιά και εφήβους, η τάση σημαντικής και χωρίς επίβλεψη κατανάλωσης αλκοόλ εκτός του οικογενειακού περιβάλλοντος, σε πρώιμο στάδιο, και η όλο και μεγαλύτερη κατανάλωση από τα νέα κορίτσια σε ορισμένα κράτη μέλη. ωστόσο οι διαθέσιμες πληροφορίες πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω.

(15) ότι υπάρχει σαφής ανάγκη να βελτιώσει η Κοινότητα τη συλλογή δεδομένων με τρόπο συνεκτικό, αποβλέποντας σε μια καλύτερη βάση επιστημονικής πληροφόρησης όσον αφορά τα αίτια, τη φύση και την έκταση των προβλημάτων που προκαλεί η χρήση αλκοόλ από τα παιδιά και τους εφήβους.

(16) ότι σύμφωνα με το άρθρο 5 της Συνθήκης, οι προσπάθειες προκειμένου να επιτύχει η Κοινότητα το στόχο της να συμβάλει στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας, πρέπει να καταβληθούν σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και σύμφωνα με την αρχή ότι η κοινοτική δράση δεν θα υπερβεί τα όρια που είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων της Συνθήκης. Κατά συνέπεια, τα συνιστώμενα μέτρα πρέπει σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας να λάβουν υπόψη προηγούμενα και τρέχοντα μέτρα που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη και πρέπει επίσης να είναι συμβατά με τη Συνθήκη, ιδιαίτερα με τα άρθρα 28-30 και 49, και ανάλογα με το στόχο τους όσον αφορά τη δημόσια υγεία.

(17) ότι πρέπει να υπάρχει συνεχής αξιολόγηση των μέτρων που λαμβάνονται, ιδίως όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους και την εφαρμογή τους τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο.

ΣΥΝΙΣΤΑ:

Κατά τη διαμόρφωση στρατηγικών και τη λήψη οποιωνδήποτε μέτρων που είναι κατάλληλα για τις συνθήκες των επιμέρους κρατών μελών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που οφείλονται στην άμετρη κατανάλωση αλκοόλ από παιδιά και εφήβους, τα κράτη μέλη πρέπει:

- ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ-

(1) να ενισχύσουν τις προσπάθειες για την ανάπτυξη και την εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών για την προαγωγή της υγείας που θα στοχεύουν στα παιδιά, τους εφήβους, τους γονείς, τους δασκάλους και τους φροντιστές τους, σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, με ιδιαίτερη έμφαση στις υπάρχουσες δομές, όπως π.χ. οργανώσεις νέων, αθλητικές οργανώσεις και σχολεία.

(2) να ενισχύσουν και να στηρίξουν τις προσπάθειες για ανάπτυξη και εφαρμογή προγραμμάτων προαγωγής της υγείας στα σχολεία που θα συμπεριλαμβάνουν το θέμα του αλκοόλ, λαμβάνοντας υπόψη την υπάρχουσα εμπειρία, παραδείγματος χάρη τη λειτουργία του σχολείου για την προαγωγή της υγείας, καθώς και την πολιτιστική πολυμορφία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

(3) να υποστηρίξουν μέτρα για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις συνέπειες των οινοπνευματωδών ποτών, ιδίως στα παιδιά και τους εφήβους, και τις συνέπειες για το άτομο και την κοινωνία.

(4) να ενθαρρύνουν και να στηρίξουν αξιολογήσεις των πλέον αποτελεσματικών μεθόδων προαγωγής της υγείας και διαπαιδαγώγησης σχετικά με το αλκοόλ.

(5) να ενθαρρύνουν τις ενώσεις νέων, τις αθλητικές ενώσεις και άλλες πρωτοβουλίες των τοπικών κοινοτήτων να περιλαμβάνουν και να εντάσσουν τη διαπαιδαγώγηση σε θέματα υγείας σε σχέση με το αλκοόλ στα προγράμματα δραστηριοτήτων τους. οι ειδικές ενέργειες (ιδιαίτερα στον τομέα της πληροφόρησης), οι οποίες αναλαμβάνονται και εκτελούνται από τους νέους για τους νέους, πρέπει να θεωρούνται ιδιαίτερα κατάλληλες σε αυτό το πλαίσιο.

(6) να ενθαρρύνουν τις προσπάθειες των παραγωγών οινοπνευματωδών ποτών να αναπτύξουν ειδική κατάρτιση για τους σερβιτόρους και τους πωλητές όσον αφορά την προστασία των παιδιών και των εφήβων.

(7) να ενθαρρύνουν την παραγωγή συμβουλευτικού υλικού για τους γονείς που θα τους βοηθήσει να συζητήσουν θέματα σχετικά με το αλκοόλ με τα παιδιά τους και να προωθήσουν τη διάδοσή τους μέσω τοπικών δικτύων όπως π.χ. σχολεία, υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, βιβλιοθήκες, κέντρα κοινοτήτων, καθώς και μέσω του Διαδικτύου.

(8) να αναπτύξουν περαιτέρω διάφορες ειδικές πρωτοβουλίες που να απευθύνονται στους νέους σχετικά με τους κινδύνους της οδήγησης μετά την κατανάλωση αλκοόλ, με ειδική αναφορά σε χώρους όπως οι ντισκοτέκ.

(9) να αναλάβουν αυστηρή δράση επιβολής του νόμου, κατά προτεραιότητα, κατά της παράνομης πώλησης αλκοόλ σε ανήλικους καταναλωτές και, όπου χρειαστεί, να στηρίζουν την ανάπτυξη και τη δραστήρια προώθηση μιας επίσημης κάρτας που αναγράφει την ηλικία ως μέτρο υποστήριξης αυτής της δράσης.

(10) να ευνοήσουν μια προσέγγιση σε πολλά επίπεδα για την εκπαίδευση των νέων σε θέματα χρήσης και κατάχρησης αλκοόλ, προκειμένου να βοηθήσουν στην πρόληψη της κατάχρησης συμπεριλαμβανομένων, όπου κρίνεται σκόπιμο, των υπηρεσιών εκπαίδευσης, υγείας και νεότητας, των υπηρεσιών επιβολής του νόμου και των μέσων ενημέρωσης.

(11) να παράγουν, να διαδίδουν και να χρησιμοποιούν τεκμηριωμένες πληροφορίες σχετικά με τους παράγοντες που προτρέπουν τα παιδιά να αρχίσουν να καταναλώνουν αλκοόλ σε ανησυχητικά επίπεδα.

(12) να στηρίξουν την ανάπτυξη ειδικών προσεγγίσεων για τον έγκαιρο εντοπισμό και την ταχεία παρέμβαση όσον αφορά τους νέους που εξαρτώνται από το αλκοόλ.

- ΚΩΔΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ -

(13) να ενισχύσουν την εφαρμογή κανονιστικού ελέγχου όσον αφορά την προώθηση, τη διάθεση στην αγορά και τη λιανική πώληση των οινοπνευματωδών ποτών και να καλέσουν τους παραγωγούς και εμπόρους λιανικής να ενισχύσουν τον εκούσιο κανονιστικό έλεγχο σε αυτούς τους τομείς.

(14) να επιδιώξουν τη συμφωνία των παραγωγών και των εμπόρων λιανικής σχετικά με την εφαρμογή του ίδιου υψηλού επιπέδου ευθύνης και των ίδιων προτύπων όσον αφορά την προώθηση, την κυκλοφορία και τη λιανική πώληση σε όλα τα κράτη μέλη.

(15) να θεσπίσουν, σε συνεργασία με τους παραγωγούς και τους εμπόρους λιανικής πώλησης των οινοπνευματωδών ποτών, αποτελεσματικούς μηχανισμούς ώστε

(α) να εξασφαλίσουν ότι οι παραγωγοί δεν παράγουν οινοπνευματώδη προϊόντα ειδικά για τα παιδιά και τους εφήβους.

(β) να διασφαλιστεί ότι τα οινοπνευματώδη προϊόντα δεν σχεδιάζονται ή προωθούνται ώστε να ελκύουν ειδικότερα τα παιδιά και τους εφήβους, με την κάλυψη μεταξύ άλλων των ακόλουθων στοιχείων:

- χαρακτήρες, θέματα, χρώματα και ύφος που συνδέονται με την κουλτούρα των νέων,

- συμμετοχή παιδιών, εφήβων ή μοντέλων με εμφάνιση πολύ νέων ατόμων σε εκστρατείες προώθησης προϊόντων,

- παραπομπές στην κουλτούρα των ναρκωτικών και σε αντίστοιχες εικόνες,

- δεσμοί με βία ή αντικοινωνική συμπεριφορά,

- υπαινιγμοί κοινωνικής, σεξουαλικής ή αθλητικής επιτυχίας,

- ενθάρρυνση υπερβολικής ή ανεύθυνης κατανάλωσης αλκοόλ,

- διαφήμιση κατά τη διάρκεια ή χορηγία αθλητικών ή άλλων γεγονότων που σχεδιάζονται και οργανώνονται για παιδιά και εφήβους που συμμετέχουν σε τέτοιες διοργανώσεις,

- διαφήμιση στα έντυπα μέσα ενημέρωσης που απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους,

- ελεύθερη διανομή αλκοολούχων ποτών για σκοπούς εμπορικής προώθησης.

(γ) να παράσχουν μια δομή για την αντιμετώπιση των καταγγελιών για ανεύθυνη κυκλοφορία προϊόντων, στηρίζοντας τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης ομάδας. η δομή αυτή πρέπει να καταστεί γνωστή, να είναι εύκολη στην πρόσβαση και δωρεάν.

(δ) να δημιουργήσουν ένα σύστημα που να εξασφαλίζει την απομάκρυνση των προϊόντων που πωλούνται κατά παράβαση του κώδικα συμπεριφοράς και τη διακοπή ακατάλληλων πρακτικών κυκλοφορίας στην αγορά ή προώθησης προϊόντων.

(ε) να εξασφαλίσουν τη δυνατότητα οι παραγωγοί να λαμβάνουν προκαταρκτικές συμβουλές πριν να διαθέσουν ένα προϊόν στην αγορά, ως εθελοντική υπηρεσία προς τις εταιρείες, ή πριν να επενδύσουν σε ένα προϊόν, καθώς και τη δυνατότητα να λαμβάνουν συμβουλές σχετικά με εκστρατείες προώθησης προϊόντων πριν από την πραγματική τους έναρξη.

(16) να παροτρύνουν τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις της παραγωγής και εμπορίου κάθε οινοπνευματώδους ποτού να αποδείξουν τη δέσμευσή τους στις προαναφερόμενες αρχές.

- ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ -

(17) να υποβάλλουν σε τακτική βάση εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή των συνιστώμενων μέτρων.

- ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΕ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ -

ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

(1) να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους να εφαρμόσουν τα προτεινόμενα μέτρα, συλλέγοντας και παρέχοντας συγκρίσιμα δεδομένα και διευκολύνοντας την ανταλλαγή πληροφοριών και ορθών πρακτικών.

(2) να παρακολουθήσει, να αξιολογήσει και να ελέγξει τις εξελίξεις και τα μέτρα που λαμβάνονται στα κράτη μέλη και σε κοινοτικό επίπεδο, και να εξασφαλίσει σε αυτό το πλαίσιο το συνεχή, εποικοδομητικό και δομημένο διάλογο με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

(3) να υποβάλει έκθεση για την εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων, βάσει των πληροφοριών που παρέχουν τα κράτη μέλη, όχι αργότερα από τα τέλη του πέμπτου έτους ύστερα από την ημερομηνία έκδοσης της σύστασης, όπου θα εξετάζεται ο βαθμός στον οποίο τα προτεινόμενα μέτρα λειτουργούν αποτελεσματικά και η ανάγκη για περαιτέρω δράση.

Βρυξέλλες, [...]

Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος

[...]