ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΚΕρ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 1999

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

Εισαγωγή

Παρατηρήσεις του Διοικητικού Συμβουλίου

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών το 1999

- Ένα νέο πρόγραμμα εργασίας προς υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ

- Ανάληψη έργου για τις υπηρεσίες της Επιτροπής

- Ομάδες Προγραμμάτων - Μια νέα διοργανική προσέγγιση

- Μη πυρηνικές ερευνητικές δραστηριότητες

- Πυρηνικές ερευνητικές δραστηριότητες

- Συντονισμός διαστημικών δραστηριοτήτων

- Άνοιγμα προς τις χώρες σε προενταξιακό στάδιο

- Διεθνείς σχέσεις

- Το ΚΚΕρ ως εταίρος σε δίκτυα

- Ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες

- Μεταφορά τεχνολογίας

- Επικοινωνία με το κοινό

- Το ΚΚερ σε αριθμούς

- Επιστημονικός έλεγχος των ινστιτούτων του ΚΚΕρ

- Διοίκηση ολικής ποιότητας

- Ατενίζοντας το μέλλον

Επιστημονικές δραστηριότητες των ινστιτούτων το 1999

- Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς (IRMM)

- Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων (ITU)

- Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών (IAM)

- Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας (ISIS)

- Ινστιτούτο Περιβάλλοντος (EI)

- Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών (SAI)

- Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών (IHCP)

- Ινστιτούτο Τεχνολογικών Προβλέψεων (IPTS)

Ευρετήριο όρων

Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΚΕρ

Η κεντρική οργάνωση του ΚΚΕρ // 105

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ), μια από τις Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διεξάγει έρευνα και παρέχει τεχνογνωσία προς υποστήριξη των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η ιδιότητά του ως υπηρεσίας της Επιτροπής, που εγγυάται την ανεξαρτησία του από ιδιωτικά ή εθνικά συμφέροντα, είναι καθοριστικής σημασίας για το ρόλο που καλείται να διαδραματίσει.

Το ΚΚΕρ εκπληρώνει την αποστολή του μέσω ειδικών ερευνητικών προγραμμάτων που θεσπίζονται από το Συμβούλιο στο πλαίσιο των προγραμμάτων-πλαισίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη. Οι εργασίες του χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης με πρόσθετη χρηματοδότηση από τις συνδεδεμένες χώρες. Το έργο του ΚΚΕρ περιλαμβάνει την παροχή επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών που υπαγορεύονται από τις ανάγκες του πελάτη για συγκεκριμένες κοινοτικές πολιτικές, όπως είναι οι πολιτικές για το περιβάλλον, τη γεωργία ή την πυρηνική ασφάλεια. Συμμετέχει σε ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες προκειμένου να επικυρώσει την εμπειρογνωμοσύνη του και να αυξήσει την τεχνογνωσία του στα κεντρικά πεδία αρμοδιότητάς του. Η κατευθυντήρια αρχή του είναι να παρέχει "προστιθέμενη αξία" όπου ενδείκνυται και όχι να ανταγωνίζεται άμεσα τα ιδρύματα των κρατών μελών.

Οκτώ ινστιτούτα σε ολόκληρη την Ευρώπη

Το ΚΚΕρ διαθέτει οκτώ ινστιτούτα σε πέντε χωριστές εγκαταστάσεις που βρίσκονται στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες και την Ισπανία. Καθένα από αυτά εστιάζει στο δικό του χώρο εμπειρογνωμοσύνης.

Τα ινστιτούτα είναι:

* Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς (IRMM)

* Το Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων (ITU)

* Το Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών (IAM)

* Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας (ISIS)

* Το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος (EI)

* Το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών (SAI)

* Το Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών (IHCP)

* Το Ινστιτούτο Τεχνολογικών Προβλέψεων (IPTS)

Έλεγχος προγράμματος και ποιότητας

Η έδρα του ΚΚΕρ βρίσκεται στις Βρυξέλλες και η Διεύθυνση Προγραμμάτων αποτελεί τον σύνδεσμο μεταξύ των ινστιτούτων και των υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικής. Η Διεύθυνση συντονίζει την έρευνα που διεξάγεται στα ινστιτούτα και συμβάλλει στην διασφάλιση της ποιότητας της έρευνας αναπτύσσοντας συνεργασία με τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και τη βιομηχανία. Σημαντική αποστολή της Διεύθυνσης είναι να προωθεί τη μεταφορά των ερευνητικών αποτελεσμάτων του ΚΚΕρ στο χώρο της τεχνολογίας ώστε να δημιουργείται βιομηχανική προστιθέμενη αξία, αφενός, και να υποστηρίζονται οι κοινοτικές πολιτικές για την επιστήμη και την τεχνολογία, αφετέρου.

Το ΚΚΕρ απασχολεί περίπου 2500 άτομα, με διάφορα καθεστώτα εργασίας. Ο προϋπολογισμός του υπερβαίνει τα 300 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, προέρχεται δε από τον προϋπολογισμό για την έρευνα στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από εισόδημα λόγω συμμετοχής σε ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες. Κάθε ένα από τα οκτώ ινστιτούτα εκδίδει τη δική του ετήσια έκθεση όπου οι αναγνώστες μπορούν να βρουν αναλυτικότερες πληροφορίες. Το ΚΚΕρ δημοσιεύει επίσης πλήθος επιστημονικών εκθέσεων, αρθρογραφεί σε επιστημονικά περιοδικά, παρουσιάζει συχνά ανακοινώσεις σε συνέδρια και οργανώνει επιστημονικά εργαστήρια, σεμινάρια και συνδιασκέψεις προς διάδοση του επιστημονικού του έργου. Περαιτέρω πληροφορίες μπορούν να αναζητηθούν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του ΚΚΕρ: www.jrc.org

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το 1999 υπήρξε σημαντικό έτος τόσο για την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), με το διορισμό νέας Επιτροπής, όσο και για το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ), με το διορισμό του κ. Philippe Busquin ως Επιτρόπου, υπεύθυνου για την έρευνα.

Κατά τους πρώτους έξι μήνες του 1999, το ΚΚΕρ ανέλαβε και υλοποίησε ένα ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών προκειμένου να αναπτύξει περαιτέρω την αποστολή του ως ερευνητικού κέντρου προς υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο ανεξάρτητος εξωτερικός έλεγχος των επιστημονικών του δεξιοτήτων και πόρων, η εισαγωγή της διαχείρισης έργου και της διοίκησης ολικής ποιότητας, η ανάπτυξη μιας νέας πολιτικής προσωπικού του ΚΚΕρ με πρόγραμμα στελέχωσης και κατάρτισης, καθώς και μια ειδική επιχειρησιακή ομάδα για τη διαχείριση της γνώσης του ΚΚΕρ.

Κατάρτιση νέου προγράμματος εργασίας

Το 1999 ήταν το πρώτο έτος συμμετοχής του ΚΚΕρ στο πέμπτο πρόγραμμα-πλαίσιο Ε&ΤΑ (έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το πρώτο εξάμηνο του έτους αφιερώθηκε στην εκπόνηση του προγράμματος εργασίας του ΚΚΕρ για την περίοδο 1999-2002, σύμφωνα με τις ανάγκες των υπηρεσιών της Επιτροπής. Αυτό περιλάμβανε εκτενή διάλογο με τις Γενικές Διευθύνσεις (ΓΔ) - πελάτες του ΚΚΕρ για τον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων και την ανάλογη προσαρμογή των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ.

Το πρόγραμμα εργασίας του ΚΚΕρ, που εγκρίθηκε στις 16 Απριλίου 1999, διέθεσε πόρους ύψους 1020 εκατομμυρίων ευρώ για περισσότερα από 100 έργα που στρέφονται γύρω από τέσσερις κύριους άξονες:

1. εξυπηρέτηση του πολίτη,

2. ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης,

3. στήριξη της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης,

4. το πρόγραμμα εργασίας της Ευρατόμ.

Η σχέση πελάτη/αναδόχου με τις διάφορες ΓΔ στηρίζεται στην υπογραφή μνημονίων συμφωνίας. Βάσει αυτών, το ΚΚΕρ παρέχει υπηρεσίες προς υποστήριξη της νομοθεσίας και της πολιτικής της ΕΕ μέσω των διαφόρων εργαστηρίων του, όπως του ευρωπαϊκού εργαστηρίου για την ατμοσφαιρική ρύπανση, του ευρωπαϊκού γραφείου χημικών ουσιών και του γραφείου κινδύνων μειζόνων ατυχημάτων. Για την ενίσχυση της επικοινωνίας με τους πελάτες του, το ΚΚΕρ διοργάνωσε τον Οκτώβριο μια διυπηρεσιακή ημερίδα σε συνεργασία με τις ΓΔ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρουσιάζοντας δέκα τομείς επί των οποίων δραστηριοποιείται σήμερα. Έμφαση δόθηκε στη μέχρι σήμερα σημειωθείσα πρόοδο και σε συζητήσεις σχετικά με τις νέες προτεραιότητες και τις μελλοντικές δραστηριότητες.

Ως αναπόσπαστο τμήμα των δραστηριοτήτων του, το ΚΚΕρ εδραίωσε τη συνεργασία με εξωτερικές οργανώσεις, όπου αυτό ήταν δυνατό. Το νέο πρόγραμμα εργασίας παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια ενός σεμιναρίου που διοργανώθηκε το Μάρτιο 1999 στην Ispra. Περισσότερα από 100 εξέχοντα στελέχη που δραστηριοποιούνται στο χώρο της Ε&ΤΑ από ολόκληρη την ΕΕ προσκλήθηκαν να συζητήσουν το περιεχόμενο του προγράμματος και να δημιουργήσουν δεσμούς τόσο μεταξύ τους όσο και με το ΚΚΕρ.

Υιοθέτηση μιας περισσότερο στρατηγικής προσέγγισης

Κατά τη διάρκεια του έτους, το ΚΚΕρ ανέπτυξε μια περισσότερο στρατηγική προσέγγιση στο πλαίσιο του ρόλου του ως εταίρου και δρομολόγησε πολυάριθμες συμφωνίες υψηλού επιπέδου με σημαντικούς επιστημονικούς και βιομηχανικούς φορείς για νέα δίκτυα και συνεργασίες στον τομέα της έρευνας.

Το ΚΚΕρ προχώρησε επίσης σε ειδικές δραστηριότητες ώστε να ενσωματωθεί η διάσταση της διεύρυνσης προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη στο έργου του.

Προστέθηκαν νέες δραστηριότητες μεταφοράς τεχνολογίας που αποτελούν συνέχεια εκείνων που είχαν αρχίσει το περασμένο έτος. Αυτές αξιοποιούν τα επιστημονικά αποτελέσματα του ΚΚΕρ και επιβεβαιώνουν τη δυναμική του Κέντρου ως προς την καινοτομία. Την άνοιξη του 1999 διοργανώθηκε στις εγκαταστάσεις της Ispra ένα πιλοτικό πρόγραμμα με θέμα την επιχειρηματικότητα για 20 επιστήμονες με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου που είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη τριών παράγωγων έργων.

Κυριότερες δραστηριότητες του έτους

Όλα τα ινστιτούτα συμμετείχαν ενεργά σε διάφορες δραστηριότητες για την ενίσχυση της προβολής του ΚΚΕρ στην ερευνητική κοινότητα και το ευρύ κοινό. Κατά τη διάρκεια του έτους απονεμήθηκαν στο προσωπικό του ΚΚΕρ πολλά σημαντικά βραβεία. Οι κυριότερες δραστηριότητες περιλαμβάνουν τα εξής:

* Στο πλαίσιο της εφαρμογής της οδηγίας-πλαισίου σχετικά με την ποιότητα του αέρα, το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος (EI) διοργάνωσε δύο ασκήσεις διασύγκρισης για το SO2, το NOx, το O3 και το CO με συμμετοχή 18 εθνικών εργαστηρίων αναφοράς, με στόχο την εναρμόνιση των διαδικασιών βαθμονόμησης στα κράτη μέλη και τον έλεγχο της ακρίβειας των εθνικών προτύπων αναφοράς. Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου για την Ποιότητα του Αέρα 2000 που διοργανώθηκε από το EI στη Βενετία τον Μάιο, με τη συμμετοχή 550 ατόμων, παρουσιάστηκαν πρόσφατα στοιχεία σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση και την εκπόνηση πιο αποδοτικών τεχνικών και πολιτικών στρατηγικών για τον έλεγχό της.

* Στο τρίτο Παγκόσμιο Συνέδριο για τις Εναλλακτικές Μεθόδους και τη Χρήση Πειραματόζωων στις Βιολογικές επιστήμες που διοργανώθηκε στην Μπολόνια της Ιταλίας από το ευρωπαϊκό κέντρο για την αξιολόγηση εναλλακτικών μεθόδων (ECVAM), συμμετείχαν 800 επιστήμονες από ολόκληρο τον κόσμο. Σήμερα υπάρχουν in vitro μέθοδοι για όλα τα στάδια της παραγωγής των μονοκλωνικών αντισωμάτων - που χρησιμοποιούνται π.χ. για την παραγωγή εμβολίων και την αξιολόγηση της ποιότητας των ανοσολογικών φαρμακευτικών προϊόντων και των ορμονών. Αυτές εγκρίθηκαν από την επιστημονική επιτροπή του ECVAM (ESAC) προκειμένου να αντικαταστήσουν τα συστήματα ζωικής παραγωγής.

* Αναπτύχθηκαν απλοποιημένες μέθοδοι για την ανίχνευση πολυχλωριωμένων διφαινυλίων (PCBs) προς υποστήριξη των προσπαθειών που καταβάλλονται από τα εργαστήρια του Βελγίου για την αντιμετώπιση του προβλήματος των διοξινών και της πρόσφατης μόλυνσης των βελγικών τροφίμων και προϊόντων διατροφής.

* Οι δραστηριότητες που αφορούσαν τη μεταπήδηση ουσιών κατά την επεξεργασία των τροφίμων εστιάστηκαν στην αξιολόγηση της ελευθέρωσης νικελίου και χρωμίου από χάλυβες που χρησιμοποιούνται στην μεγάλης κλίμακας παραγωγή σιροπιών γλυκόζης μέσω μιας ηλεκτροχημικής εγκατάστασης ενεργοποίησης λεπτής στιβάδας (ETLAF).

* Το 1999, το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς παρήγαγε τα πρώτα, σε παγκόσμιο επίπεδο, υλικά αναφοράς για γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ) και συνεχίζει να παρέχει υλικά αναφοράς για τους διαφόρους τύπους ΓΤΟ των οποίων η χρήση δεν υπόκειται σε περιορισμούς και χρησιμοποιούνται για παραγωγή τροφίμων.

* Υποβλήθηκε αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που θα καλύπτει ένα καινοτομικό μοντέλο το οποίο βασίζεται σε νευρωνικές κυτταρικές σειρές μεταλλαγμένες με γενετική μηχανική για φαρμακοτοξικολογικές δοκιμές που θα καταστήσουν δυνατή την αποσαφήνιση των μηχανισμών των νευρολογικών παθήσεων ή των νευρομυοκών ασθενειών.

* Δημιουργήθηκε ένα λογισμικό αρχειοθέτησης των προϊόντων που παρήχθησαν με την υποστήριξη της πρωτοβουλίας της Επιτροπής για την χρήση των πολυμέσων στην εκπαίδευση. Στο πλαίσιο του προγράμματος Prometheus συστάθηκαν υπηρεσίες πληροφόρησης για την προώθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στο σύνολο της ευρωπαϊκής κοινωνίας.

* Αναβαθμίστηκε η εγκατάσταση θεραπείας του καρκίνου μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου (BNCT) στον αντιδραστήρα υψηλής ροής (HFR) του Petten με την αγορά και εγκατάσταση των συστατικών μερών του συστήματος υγρού αργού. Οι νέες πρότυπες διαδικασίες λειτουργίας εγγυώνται την ομαλή και περισσότερο αξιόπιστη λειτουργία της εγκατάστασης, βελτιώνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τις συνολικές επιδόσεις.

* Τον Οκτώβριο του 1999 εγκαινιάστηκε το πρώτο επιτόπιο εργαστήριο μελέτης πυρηνικών διασφαλίσεων στην εγκατάσταση επανεπεξεργασίας του Sellafield (Ηνωμένο Βασίλειο). Η δυνατότητα επεξεργασίας 1000 δειγμάτων ανά έτος απαιτεί έναν υψηλό βαθμό αυτοματισμού.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Το 1999 ήταν έτος αλλαγών για το ΚΚΕρ. Με την εγκατάσταση της νέας Επιτροπής, το ΚΚΕρ εξέφρασε την ικανοποίησή του για την τοποθέτηση του κ. Busquin ως Επιτρόπου αρμόδιου επί θεμάτων έρευνας. Εγκρίθηκε η νέα αποστολή του ΚΚΕρ, καθώς και τα ειδικά προγράμματα και το πολυετές πρόγραμμα εργασίας αυτού. Το Διοικητικό Συμβούλιο υπογραμμίζει τις προσπάθειες που καταβάλλει η διοίκηση του ΚΚΕρ για να φέρει σε πέρας τη νέα αποστολή του και για να προσαρμόσει τις νέες δραστηριότητες στις ανάγκες των κυριότερων πελατών του, που είναι οι διάφορες υπηρεσίες της Επιτροπής. Το Διοικητικό Συμβούλιο εκτιμά την πρωτοβουλία του Γενικού Διευθυντή να πραγματοποιούνται επιστημονικοί έλεγχοι, ως εγγύηση ότι οι επιστημονικοί πόροι του ΚΚΕρ εξυπηρετούν τους νέους στόχους. Χαιρετίζει, τέλος, τα διαχειριστικά μέτρα που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια του 1999 με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας του ΚΚΕρ.

Τα ειδικά προγράμματα 1999-2003 του ΚΚΕρ εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 25 Ιανουαρίου 1999.

Οι στόχοι των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ καθορίστηκαν λεπτομερώς σε ένα πολυετές πρόγραμμα εργασίας, του οποίου την ανάπτυξη παρακολούθησε από κοντά το Διοικητικό Συμβούλιο και το οποίο εγκρίθηκε επίσημα από την Επιτροπή στις 16 Απριλίου 1999. Το Διοικητικό Συμβούλιο εκφράζει την ικανοποίησή του για τις προσπάθειες που καταβάλλει η διοίκηση του ΚΚΕρ, στο πλαίσιο μιας συστηματικής διαδικασίας διαβουλεύσεων με τους Γενικούς Διευθυντές της Επιτροπής, για να εξασφαλίσει την αποτελεσματική χρήση των πόρων του ΚΚΕρ προς όφελος των πολιτικών της ΕΕ και την ευελιξία του προγράμματος την ενδεικνυόμενη ώστε το τελευταίο αυτό να προσαρμόζεται στις νέες προτεραιότητες και ανάγκες των πολιτικών της ΕΕ. Το Διοικητικό Συμβούλιο σημειώνει επίσης τις προσπάθειες που καταβάλλονται προς την κατεύθυνση μιας ικανοποιητικής συνεργασίας με τη βιομηχανία και τους ερευνητικούς φορείς και που οδηγούν στην υπογραφή μνημονίων συμφωνίας.

Ο επιστημονικός έλεγχος αποσκοπούσε σε αξιολόγηση των επιστημονικών πόρων του ΚΚΕρ, των δυνατών και των τρωτών σημείων αυτού, καθώς και της επιστημονικής σκοπιμότητας αναφορικά με την υλοποίηση των νέων σχεδίων του πολυετούς προγράμματος εργασίας. Το Διοικητικό Συμβούλιο ελπίζει ότι από τα αποτελέσματα αυτού του ελέγχου θα προκύψουν χρήσιμα δεδομένα για την ανά πενταετία αξιολόγηση του ΚΚΕρ. Ευελπιστεί επίσης για τη λήψη μέτρων υλοποίησης των συστάσεων που θα είναι καρπός του ελέγχου, θα παρακολουθεί δε την όλη πορεία με ενδιαφέρον. Η αξιολόγηση αναμένεται να βοηθήσει το ΚΚΕρ να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του νέου αιώνα στο πλαίσιο της διαδικασίας χάραξης πολιτικής και να συμβάλει στη χάραξη μιας πιο μακροπρόθεσμης επιστημονικής στρατηγικής του ΚΚΕρ.

Το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει υπό σημείωση την ανάπτυξη πρωτοβουλιών του ΚΚΕρ σχετικά με τη μεταφορά τεχνολογίας, εκφράζει την ικανοποίησή του για τη διοργάνωση σεμιναρίου επιχειρηματικής κατάρτισης, τέλος δε εγκρίνει τα σχέδια για ένα «διευρυμένο φυτώριο επιχειρήσεων» στην Ispra και για ένα Ταμείο Μεταφοράς Τεχνολογίας.

Το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει υπό σημείωση τις προσπάθειες που καταβάλλονται για καλλίτερη επικοινωνία προς τα έξω, και εκφράζει την ικανοποίησή του για την εισαγωγή συστημάτων συνολικής διαχείρισης της ποιότητας (TQM) για όλο το ΚΚΕρ. Το Διοικητικό Συμβούλιο ενθαρρύνει την πρωτοβουλία TQΜ και τονίζει τη σημασία μιας συστηματικής μακροπρόθεσμης προσέγγισης για την υλοποίησή της.

Το Διοικητικό Συμβούλιο αναγνωρίζει τις επιδόσεις του ΚΚΕρ στις ανταγωνιστικές δραστηριότητες και ελπίζει στη διαρκή εξέλιξη, σε ό,τι κυρίως αφορά τις ανταγωνιστικές δραστηριότητες ως στρατηγικά εργαλεία επικύρωσης, ενίσχυσης και επέκτασης των δεξιοτήτων και αρμοδιοτήτων του ΚΚΕρ σε πεδία που καλύπτονται από το πρόγραμμα εργασίας.

Στο πνεύμα των αποτελεσμάτων του Συμβουλίου Έρευνας της 2ας Δεκεμβρίου 1999 αλλά και των δικών του απόψεων, το Διοικητικό Συμβούλιο εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρωτοβουλία της Επιτροπής και υποστηρίζει τη θέση της σύμφωνα με την οποία πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για τον παροπλισμό απαρχαιωμένων πυρηνικών εγκαταστάσεων. Με την έννοια αυτή, εκφράζει την ικανοποίησή του για τη δέσμευση της Επιτροπής να εκπονήσει ένα οργανωμένο μακροπρόθεσμο σχέδιο παροπλισμού, καταλλήλως χρηματοδοτούμενο.

Ως προς τον αντιδραστήρα υψηλής ροής (HFR) στο Petten, το Διοικητικό Συμβούλιο σημειώνει το νέο συμπληρωματικό πρόγραμμα HFR που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο για το χρονικό διάστημα 2000-2003. Ο HFR διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον χώρο ορισμένων τεχνολογιών της ευρωπαϊκής έρευνας, ιδιαίτερα δε της ιατρικής, των υλικών και της πυρηνικής ασφάλειας.

Τέλος, το Διοικητικό Συμβούλιο θα ήθελε, σε μελλοντικές εκθέσεις διαχείρισης του ΚΚΕρ, να αναφέρονται πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο συμμόρφωσης του ΚΚΕρ προς το από 20 Μαΐου ψήφισμα του Συμβουλίου «Γυναίκες και επιστήμη» και προς το από 9 Μαρτίου ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ενσωμάτωση των ίσων ευκαιριών στις κοινοτικές πολιτικές.

Το Διοικητικό Συμβούλιο θα ήθελε να εκφράσει τις ευχαριστίες του προς τον κύριο Philippe Busquin, για τις προσπάθειες που καταβάλλονται από τότε που ανέλαβε καθήκοντα ως Επίτροπος αρμόδιος για θέματα έρευνας.

ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΤΟ 1999

Ένα νέο πρόγραμμα εργασίας προς υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ

Αποστολή

Αποστολή του ΚΚΕρ είναι να παρέχει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη υπαγορευόμενη από τις ανάγκες του πελάτη για τη χάραξη, την άσκηση και την παρακολούθηση των πολιτικών της ΕΕ. Ως υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ΚΚΕρ λειτουργεί ως κέντρο αναφοράς για την επιστήμη και την τεχνολογία στην ΕΕ. Παρακολουθώντας από κοντά τη διαδικασία χάραξης πολιτικής, εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον των κρατών μελών, ενώ είναι ανεξάρτητο από ιδιαίτερα συμφέροντα, ιδιωτικά ή εθνικά.

Για την εκτέλεση της αποστολής του, το ΚΚΕρ διαθέτει έναν μοναδικό συνδυασμό εγκαταστάσεων και εμπειρογνωμοσύνης που υπερβαίνουν τα εθνικά όρια. Επιπλέον, μέσω των δικτύων του, στηρίζει ερευνητικές συνεργασίες και διευρύνει τη γνωστική του βάση.

Το Συμβούλιο Υπουργών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικύρωσαν την αποστολή του Κοινού Κέντρου Ερευνών με την έγκριση δύο ειδικών προγραμμάτων στο πλαίσιο του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου τον Ιανουάριο του 1999:

1. το ειδικό πρόγραμμα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης της περιόδου 1998-2002, συμπεριλαμβανομένης της επίδειξης, που θα εκτελεστεί μέσω άμεσων δράσεων για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα

2. το ειδικό πρόγραμμα έρευνας και κατάρτισης της περιόδου 1998 έως 2002 που θα εκτελεστεί μέσω άμεσων δράσεων για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας

[αποφάσεις 1999/174/ΕΚ και 1999/176/EUΡATOM του Συμβουλίου.]

Αυτές οι αποφάσεις ορίζουν ότι η Επιτροπή θα καταρτίσει ένα πολυετές πρόγραμμα εργασίας για την επόμενη τετραετή περίοδο που θα εκθέτει αναλυτικά τους στόχους, τις προτεραιότητες και το πρόγραμμα υλοποίησης για την εφαρμογή των δύο ειδικών προγραμμάτων. Το πρόγραμμα εργασίας εγκρίθηκε με απόφαση της Επιτροπής στις 16 Απριλίου 1999. Είναι διαρθρωμένο σύμφωνα με τους επιστημονικούς και τεχνικούς στόχους των ειδικών προγραμμάτων του ΚΚΕρ και λειτουργεί στο πλαίσιο των πόρων τους: 739 εκατομμύρια ευρώ για το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και 281 εκατομμύρια ευρώ για το πρόγραμμα της Ευρατόμ. Το πρόγραμμα εργασίας έχει ως γνώμονα τα ίδια τα έργα και βασίζεται σε λεπτομερή σχέδια έργων για συνολικά 101 έργα.

Για την προετοιμασία των σχεδίων των έργων τηρήθηκε μια διαδικασία εκτενών διαβουλεύσεων εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κάθε έργο παρουσιάστηκε στις ΓΔ - χρήστες κατά τη διάρκεια μιας ημερίδας που διοργανώθηκε το 1998. Στις αρχές του 1999 ακολούθησαν επαφές εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου μεταξύ του ΚΚΕρ και των υπηρεσιών της Επιτροπής. Κατ' αυτόν τον τρόπο ενσωματώθηκαν στο πρόγραμμα σχόλια των χρηστών σχετικά με τις ειδικές προτεραιότητες ΕΤΑ, τα παραδοτέα προϊόντα των έργων και τα χρονοδιαγράμματα. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε με επίσημες διυπηρεσιακές διαβουλεύσεις και την έγκριση του προγράμματος εκ μέρους της Επιτροπής.

Η δομή των έργων του προγράμματος εργασίας του ΚΚΕρ έχει ως βάση τους κύριους άξονες του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου:

I. Εξυπηρέτηση του πολίτη

I.1. Προστασία των καταναλωτών

I.2. Προστασία στην ιατρική και την υγεία

I.3. Αποκόμιση οφελών από την κοινωνία των πληροφοριών

I.4. Ασφάλεια του πολίτη: ανθρωπογενείς και φυσικοί κίνδυνοι

II. Ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης

II.1. Ενσωμάτωση της προστασίας του περιβάλλοντος στις υπόλοιπες πολιτικές της ΕΕ

II.2. Ρύπανση

II.3. Πλανητική αλλαγή

II.4. Ενέργεια και μεταφορές

II.5. Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη και αλιεία

III. Στήριξη της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης

III.1. Απασχόληση, τεχνολογία και βιομηχανική ανταγωνιστικότητα

III.2. Υποστήριξη προς το σύστημα του διεθνούς εμπορίου μέσω κατάρτισης προτύπων

III.3. Καινοτομία και μεταφορά τεχνολογίας

III.4. Διεύρυνση, προένταξη και διεθνής συνεργασία

IV. Πρόγραμμα εργασίας Ευρατόμ

IV.1. Ασφάλεια πυρηνικής σχάσης

IV.2. Έλεγχος πυρηνικών υλικών και πυρηνικών διασφαλίσεων

IV.3. Παροπλισμός και διαχείριση των αποβλήτων

Σημαντικό μέρος του προγράμματος αφορά υπηρεσίες που απορρέουν άμεσα από κανονισμούς της ΕΕ, όπως είναι οι δραστηριότητες του ευρωπαϊκού γραφείου χημικών ουσιών (ECB), του γραφείου για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (IPPCB) και του ευρωπαϊκού εργαστηρίου για τη ρύπανση του αέρα (ERLAP).

Το πρόγραμμα εργασίας του ΚΚΕρ έχει δύο οριζόντια χαρακτηριστικά:

* διερεύνηση των μελλοντικών τάσεων της σύγχρονης τεχνολογίας (π.χ. βιολογικές επιστήμες και κοινωνία των πληροφοριών) και κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων, συμπεριλαμβανόμενης της απασχόλησης, της διεύρυνσης της ΕΕ και της περιοχής της Μεσογείου,

* δικτύωση με άλλους παράγοντες ΕΤΑ στην ΕΕ για τη δημιουργία προτύπων υλικών αναφοράς (μεθόδων, δεδομένων, υλικών και μετρήσεων) και εξασφάλιση της διαφάνειας της εσωτερικής αγοράς και του διεθνούς εμπορίου.

Η μορφή του προγράμματος εργασίας και η διαδικασία που επιλέχθηκε με στόχο τη στενή συνεργασία με τις υπηρεσίες της Επιτροπής συνιστούν σημαντικές αλλαγές σε σύγκριση με την προηγούμενη πρακτική. Το πρόγραμμα παρουσιάζει τα στοιχεία με τη μορφή μήτρας προκειμένου να απεικονίσει τον τρόπο με τον οποίο υποστηρίζει τις διάφορες πολιτικές και να προωθήσει τις διεπιστημονικές δραστηριότητες και τη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων ινστιτούτων του ΚΚΕρ.

Για μεγαλύτερη ευελιξία, το πολυετές πρόγραμμα εργασίας αποτελείται από «ετήσια» προγράμματα εργασίας που αναθεωρούνται από το ΚΚΕρ και τις ΓΔ της Επιτροπής μια φορά ανά έτος, βάσει των εξελισσόμενων αναγκών και νέων προτεραιοτήτων.

Ο πίνακας 1 παρουσιάζει τις θεσμικώς προβλεπόμενες ερευνητικές δραστηριότητες που διεξάγονται στα οκτώ ινστιτούτα του ΚΚΕρ βάσει του προγράμματος εργασίας.

Πίνακας 1: Θεσμικώς προβλεπόμενες ερευνητικές δραστηριότητες του ΚΚΕρ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

* Ανάληψη έργου για τις υπηρεσίες της Επιτροπής

Το πρόγραμμα εργασίας του ΚΚΕρ είναι δομημένο σύμφωνα με τις προτεραιότητες των ΓΔ της Επιτροπής. Η συνεργασία με τις ΓΔ-πελάτες εξασφαλίστηκε με πολυάριθμες διμερείς συνεδριάσεις και επισημοποιήθηκε μέσω συμφωνιών συνεργασίας που έλαβαν τη μορφή μνημονίων συμφωνίας. Αυτά τα μνημόνια συμφωνίας παρέχουν το πλαίσιο των λειτουργικών σχέσεων των δύο υπηρεσιών, των αμοιβαίων υποχρεώσεων για διαβουλεύσεις και ανταλλαγή πληροφοριών, καθώς και της παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων σχετικά με την πρόοδο και τα παραδοτέα προϊόντα των έργων του ΚΚΕρ.

Το 1999, το ΚΚΕρ υπέγραψε μνημόνια συμφωνίας με τη ΓΔ για τις Επιχειρήσεις, τη ΓΔ για το Περιβάλλον και τη ΓΔ για την Εκπαίδευση και τον Πολιτισμό. Σε προχωρημένο στάδιο βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις για τη υπογραφή ενός μνημονίου συμφωνίας με τη ΓΔ για την Υγεία και την Προστασία του Καταναλωτή.

* Ομάδες προγραμμάτων - Μια νέα διοργανική προσέγγιση

Διεπιστημονική αντιμετώπιση

Το ΚΚΕρ θέσπισε ομάδες προγραμμάτων για να ομαδοποιήσει τα έργα που συνεισφέρουν σε ένα επακριβώς προσδιορισμένο επιστημονικό, τεχνολογικό ή κοινωνικό ζήτημα. Στόχος είναι η καλλιέργεια μιας διεπιστημονικής προσέγγισης με τη συγκέντρωση ερευνητικών ομάδων των διαφόρων ινστιτούτων του ΚΚΕρ, η αναβάθμιση της εικόνας του ΚΚΕρ και η ενίσχυση των σχέσεών του με τους πελάτες του. Οι ομάδες έργων μπορούν να λειτουργήσουν ως σημείο αναφοράς για τα υπό εξέταση ζητήματα. Μέχρι σήμερα, η ομαδοποίηση των έργων δεν επιβάρυνε τον προϋπολογισμό.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 1999, το ΚΚΕρ δημιούργησε τις ακόλουθες ομάδες έργων:

* Ηλεκτρονικό εμπόριο: εστίαση στην αξιοπιστία και σε πτυχές του ηλεκτρονικού εμπορίου που αφορούν τους καταναλωτές (IHCP, ISIS και IPTS).

* Εκπομπές και σχετικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και την υγιεινή του περιβάλλοντος: εστίαση στις διεργασίες των εκπομπών, τις καθαρές τεχνολογίες στον τομέα των μεταφορών και της αποτέφρωσης των αποβλήτων, τα χαρακτηριστικά των εκπομπών σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις τους στην υγεία (EI, IAM, IHCP και IPTS).

* Πλανητική αλλαγή: εκπόνηση μοντέλων απομόνωσης άνθρακα και παρακολούθηση του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και τη βιόσφαιρα, καθαρές τεχνολογίες και επιπτώσεις στην ενεργειακή πολιτική (SAI, IPTS, EI, IAM).

* Τρόφιμα: εστίαση στην ασφάλεια των τροφίμων, μέτρα για την καταπολέμηση της απάτης, στήριξη των οδηγιών για τη βιοτεχνολογία και ανάπτυξη προτύπων για την ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας (IHCP, IRMM, IPTS).

* Γεωργο-περιβαλλοντικός τομέας: γεωλογικά δεδομένα διαστημικής προέλευσης, ολοκληρωμένες αξιολογήσεις και έλεγχος των γεωργοπεριβαλλοντικών μέτρων (SAI, EI, ISIS, IPTS).

* Αντιμετώπιση της γήρανσης των αντιδραστήρων: ασφάλεια των εγκαταστάσεων πυρηνικής ενέργειας, επιπτώσεις της διεύρυνσης, ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας (IAM και ISIS).

Το πείραμα των ομάδων προγραμμάτων θα συνεχιστεί και κατά το επόμενο έτος και στα τέλη του 2000 θα διεξαχθεί μια εσωτερική αξιολόγηση των επιδόσεων και των επιπτώσεών του.

* Μη πυρηνικές ερευνητικές δραστηριότητες

Το μέρος του προγράμματος του ΚΚΕρ που αφορά τις μη πυρηνικές δραστηριότητες διευρύνεται σταθερά και σήμερα αποτελεί περίπου το 73% των συνολικών δραστηριοτήτων.

Σύμφωνα με την αποστολή του ΚΚΕρ, το έργο εστιάζεται σε ερευνητικά θέματα που αφορούν τομείς σημαντικούς για τη διαμόρφωση της πολιτικής, ήτοι τις ανησυχίες του πολίτη για την υγεία και την ασφάλεια, την αειφόρο ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.

Αναλυτικά στοιχεία σχετικά με το έργο δίδονται στις ενότητες που αναφέρονται στο έργο των ινστιτούτων του ΚΚΕρ.

* Πυρηνικές ερευνητικές δραστηριότητες

Θεσμικώς προβλεπόμενο πρόγραμμα

Η ίδρυση του ΚΚΕρ πηγάζει από τη συνθήκη Ευρατόμ. Παρ' όλα αυτά, το ποσοστό του προϋπολογισμού που αφορά στην πυρηνική ενέργεια έχει πλέον μειωθεί στο 27%. Ενόψει της αλλαγής του πολιτικού και βιομηχανικού πλαισίου για την πυρηνική ενέργεια στην Ευρώπη αναπτύχθηκε μια στρατηγική για το πρόγραμμα Ευρατόμ του ΚΚΕρ στο οποίο δίδεται έμφαση στα ακόλουθα ζητήματα:

* δραστηριότητες διασφαλίσεων που περιλαμβάνουν την ανάπτυξη και τον χαρακτηρισμό καταλληλότητας εξοπλισμών, την εκπόνηση υλικών και μεθόδων αναφοράς καθώς και την κατάρτιση των επιθεωρητών

* έρευνα σχετικά με τη λειτουργική ασφάλεια σε περιπτώσεις γήρανσης πυρηνικών σταθμών, έρευνα σχετικά με τα στοιχεία των ακτινιδών με στόχο την εκπόνηση μελετών για την ασφάλεια του κύκλου καυσίμου.

Τα αντίστοιχα έργα εκτελούνται σε τέσσερα από τα ινστιτούτα του ΚΚΕρ, ήτοι στα ινστιτούτα IRMM, ITU, IAM και ISIS - το ITU είναι το ινστιτούτο που φέρει την κύρια ευθύνη για τις πυρηνικές δραστηριότητες του ΚΚΕρ.

Ο αντιδραστήρας υψηλής ροής (HFR)

Εφαρμογή μιας συμφωνίας Ευρατόμ

Ο Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής (HFR) του Petten λειτουργεί υπό την ευθύνη της Επιτροπής βάσει της συμφωνίας Ευρατόμ/Κάτω Χωρών του 1961. Το ΚΚΕρ διεξάγει έρευνα στον Αντιδραστήρα Υψηλής Ροής για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας βάσει τετραετών συμπληρωματικών ερευνητικών προγραμμάτων.

Ο Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής λειτουργεί υπό την εποπτεία των Κάτω Χωρών, της Γερμανίας και της Γαλλίας. Κάθε εταίρος εγγυάται ένα ποσοστό της απαιτούμενης χρηματοδότησης. Στις 2 Δεκεμβρίου 1999 εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών (Έρευνας) ένα νέο τετραετές πρόγραμμα (2000 έως 2003).

Το πρόγραμμα του Αντιδραστήρα Υψηλής Ροής αφορά τόσο την ασφάλεια των υπαρχόντων αντιδραστήρων όσο και την ανάπτυξη ασφαλέστερων αντιδραστήρων και νέων καυσίμων.

Ο Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής χρησιμοποιείται επίσης ολοένα και περισσότερο προς υποστήριξη δραστηριοτήτων στον τομέα της ιατρικής. Ο Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής παράγει ισότοπα για ποσοστό που υπερβαίνει το 60% των δέκα εκατομμυρίων ιατρικών διαγνώσεων που πραγματοποιούνται ετησίως στην Ευρώπη. Η ποιότητα και η αξιοπιστία της λειτουργίας του καθιστά τον Αντιδραστήρα Υψηλής Ροής απόλυτα απαραίτητο για τις ευρωπαϊκές φαρμακευτικές εταιρίες σε αυτόν τον τομέα. Επιπλέον, η θέση του αντιδραστήρα επιτρέπει την ταχεία αποστολή των ιατρικών του προϊόντων στα ευρωπαϊκά ιατρικά κέντρα, γεγονός που είναι ζωτικής σημασίας, δεδομένης της βραχείας διάρκειας ζωής των περισσοτέρων ισοτόπων που χρησιμοποιούνται σήμερα.

Ο Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής χρησιμοποιείται επίσης και από μια σύμπραξη ευρωπαϊκών κέντρων που αναπτύσσουν μια νέα θεραπευτική αγωγή των καρκίνων του εγκεφάλου η οποία βασίζεται σε τεχνικές της θεραπείας μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου (BNCT). Ο Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής υποστηρίζει επίσης και άλλες σχετικές με την ιατρική έρευνες, όπως η παραγωγή νέων ισοτόπων, η ανάπτυξη άλλων τεχνικών εφαρμογών της θεραπείας του καρκίνου μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου και τα νέα προϊόντα για την ανοσοθεραπεία με σωματίδια α, καθώς και μελέτες σχετικά με υλικά για προθέσεις (τεχνητά μέλη).

Παροπλισμός πυρηνικών εγκαταστάσεων

Εγκαταστάσεις παλαιάς τεχνολογίας

Κατά την περίοδο 1960-62, στο πλαίσιο της συνθήκης Ευρατόμ, υπεγράφησαν μεταξύ της Κοινότητας, της Γερμανίας, του Βελγίου, της Ιταλίας και των Κάτω Χωρών συμφωνίες περί εγκαταστάσεων πυρηνικής ενέργειας. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, οι εθνικές εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας μεταβιβάστηκαν στην Κοινότητα και δημιουργήθηκαν υποδομές για την ανάπτυξη του τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Ορισμένες από αυτές τις εγκαταστάσεις εξακολουθούν να είναι σε χρήση και σήμερα. Ορισμένες από αυτές δεν λειτουργούν πια - σε ορισμένες περιπτώσεις για περισσότερα από 20 χρόνια - και οι περισσότερες από αυτές είναι πλέον παλαιάς τεχνολογίας.

Το ΚΚΕρ κατήρτισε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο δράσης για τον παροπλισμό των δικών του εγκαταστάσεων πυρηνικής ενέργειας. Το σχέδιο αυτό χωρίζεται σε τρία μέρη:

1. Διαχείριση των αποβλήτων που έχουν προκύψει από τις δραστηριότητες του ΚΚΕρ από το 1960 μέχρι σήμερα. Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει επίσης την ασφαλή συντήρηση εγκαταστάσεων παλαιάς τεχνολογίας και τη βελτίωση των εγκαταστάσεων που είναι απαραίτητες για το χειρισμό, την απορρύπανση, επεξεργασία και την αποθήκευση των στερεών και υγρών αποβλήτων.

2. Αποξήλωση εγκαταστάσεων που δεν λειτουργούν πλέον, όπως αντιδραστήρων και εργαστηρίων. Αυτή η διαδικασία θα δημιουργήσει νέα απόβλητα που θα πρέπει επίσης να υποβληθούν σε επεξεργασία.

3. Αξιολόγηση των πόρων που απαιτούνται για τη μελλοντική διάλυση των εγκαταστάσεων πυρηνικής ενέργειας που λειτουργούν ακόμη, όπως το κύκλοτρο στην Ispra, τα θερμά στοιχεία του ITU στην Καρλσρούη και ο Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής στο Petten.

Το πρόγραμμα αυτό ανακοινώθηκε από το Συμβούλιο στις 20 Μαίου 1999 και εγκρίθηκε επίσημα στις 2 Δεκεμβρίου 1999 (COM(1999) 114 τελικό).

* Συντονισμός διαστημικών δραστηριοτήτων

Από το 1997, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε συγκεκριμένες δράσεις για το συντονισμό των ευρωπαϊκών διαστημικών προσπαθειών και των πολιτικών της ΕΕ. Για το σκοπό αυτό, ο Γενικός Διευθυντής του ΚΚΕρ έλαβε εντολή να βελτιώσει τις δραστηριότητες και τις επαφές των υπηρεσιών της Επιτροπής τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, ιδίως όσον αφορά στις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA).

Η μονάδα συντονισμού των διαστημικών δραστηριοτήτων που υπάγεται άμεσα στο Γενικό Διευθυντή του ΚΚΕρ, οργανώνει, διευθύνει και υποστηρίζει τη διυπηρεσιακή ομάδα συντονισμού των διαστημικών δραστηριοτήτων (SCG) καθώς επίσης και τη διαστημική συμβουλευτική ομάδα (SAG) της Επιτροπής που συγκεντρώνει τις υπηρεσίες της Επιτροπής, τους διαστημικούς εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος, την ευρωπαϊκή οργάνωση για την εκμετάλλευση μετεωρολογικών δορυφόρων (Eumetsat) και τη ΔΕΕ (Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση). Η διαστημική συμβουλευτική ομάδα είναι ο συμβουλευτικός φορέας για τη διευκόλυνση της πολιτικής συζήτησης και την επίτευξη συναίνεσης όσον αφορά τις μελλοντικές δραστηριότητες. Η μονάδα ενθαρρύνει τη συζήτηση μέσω μελετών και εγγράφων πολιτικής.

Τον Ιούνιο του 1999, η Επιτροπή εξέδωσε το έγγραφο εργασίας «Προς μια συνεκτική ευρωπαϊκή προσέγγιση για το διάστημα» [SEC(1999)789] που συντάχθηκε από τη μονάδα συντονισμού των διαστημικών δραστηριοτήτων υπό την εποπτεία του Γενικού Διευθυντή και με τη συνδρομή της ομάδας συντονισμού των διαστημικών δραστηριοτήτων. Αυτό το έγγραφο της Επιτροπής είχε ως άμεσο αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί για πρώτη φορά το 'διάστημα' στις συζητήσεις του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ, κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου για την έρευνα της 2ας Δεκεμβρίου 1999.

Η μονάδα συντονισμού των διαστημικών δραστηριοτήτων εξέδωσε επίσης τα ακόλουθα έγγραφα το 1999:

* Joint Report on the Synergy between the European Community and the European Space Agency (SAG/99/1).

* Global Monitoring for Environment and Security (SAG/99/3).

* Compendium of Space-technology application Projects in the 4th Framework Programme (EUR 18971).

* Conclusions of the Industry High-Level Panel Space (Μάιος 1999).

Άνοιγμα προς τις χώρες σε προενταξιακό στάδιο

Κατά τη διάρκεια μιας ad-hoc συνεδρίασης με τη συμμετοχή αντιπροσώπων των 11 υποψηφίων χωρών σε προενταξιακό στάδιο, η οποία διοργανώθηκε στην Ispra στις 19 Μαρτίου 1999, εγκρίθηκε η στρατηγική του ΚΚΕρ στο πλαίσιο της πρόσφατης σύνδεσης αυτών των χωρών με το πέμπτο πρόγραμμα-πλαίσιο. Η στρατηγική αποτελείται από πέντε στοιχεία:

1. κατάρτιση κοινών ερευνητικών έργων και θεματικών δικτύων, με ιδιαίτερη αναφορά στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων της ΕΕ,

2. προώθηση της μεταφοράς του κοινοτικού κεκτημένου όσον αφορά στο ΚΚΕρ. Τα σχετικά κείμενα διατίθενται στα διάφορα γραφεία και δίκτυά του που εφαρμόζουν τη νομοθεσία της ΕΕ, ιδίως στον τομέα του περιβάλλοντος,

3. παροχή πρόσβασης σε πειραματικές εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις, είναι μοναδικές στην Ευρώπη,

4. φιλοξενία επιστημόνων και υποτρόφων από χώρες σε προενταξιακό στάδιο,

5. διοργάνωση διασκέψεων, επισκέψεων και ημερίδων ενημέρωσης στις χώρες σε προενταξιακό στάδιο και διάδοση πληροφοριών σχετικά με το ΚΚΕρ.

Σύμφωνα με αυτή τη στρατηγική, το ΚΚΕρ δημιούργησε πολυάριθμες ερευνητικές κοινοπραξίες με οργανώσεις των υποψηφίων προς ένταξη χωρών σε συγκεκριμένους τομείς και διοργάνωσε ειδικές ημερίδες σχετικά με ζητήματα της διεύρυνσης.

Διεθνείς σχέσεις

Τον Μάρτιο του 1999, το ΚΚΕρ έκανε παρουσίαση στο Συμβούλιο των αποτελεσμάτων της νέας του αποστολής στις διεθνείς του σχέσεις. Η ομάδα έρευνας θεώρησε ομόφωνα ευπρόσδεκτη τη νέα στρατηγική, βάσει της οποίας το ΚΚΕρ θα εστιάσει τις διεθνείς του δραστηριότητες στους τομείς προτεραιότητας του προγράμματος εργασίας και σε περιορισμένο αριθμό χωρών, και ιδίως την ΚΑΚ, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Γενικός Διευθυντής πραγματοποίησε αποστολές στην Ιαπωνία και στην Κορέα την άνοιξη και επισκέφθηκε τις ΗΠΑ το φθινόπωρο. Κατά τη διάρκεια αυτής της τελευταίας επίσκεψης, υπεγράφη συμφωνία με την αμερικανική ρυθμιστική επιτροπή πυρηνικών (Nuclear Regulatory Commission) για την πυρηνική ασφάλεια. Αποφασίστηκε επίσης να επισημοποιηθεί η υφισταμένη συνεργασία μεταξύ του ΚΚΕρ και της FDA των ΗΠΑ, μέσω μιας ρύθμισης εφαρμογής με το Κοινό Ινστιτούτο Ασφάλειας των Τροφίμων και της Διατροφής (Joint Institute for Food SAfety and Nutrition - JIFSAN), και να διευρυνθεί το πεδίο της παρούσας συνεργασίας με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ όσον αφορά τις πυρηνικές διασφαλίσεις, ώστε να συμπεριληφθούν πυρηνικές τεχνολογίες, με χωριστή νέα συμφωνία. Παρόμοια απόφαση ελήφθη στο Τόκιο με το JAERI.

Επιπλέον της υπογραφής της συμφωνίας Αργεντινής/Ευρατόμ, το ΚΚΕρ υπέγραψε συμφωνία με τον Αργεντινο-βραζιλιανό οργανισμό παρακολούθησης της διαχείρισης και ελέγχου πυρηνικών υλικών (ABACC) στον τομέα των πυρηνικών διασφαλίσεων, η οποία καλύπτει κάθε πιθανή συνεργασία μεταξύ των δύο μοναδικών συστημάτων διασφαλίσεων.

Με τη Ρωσία, στο πλαίσιο του προγράμματος TACIS, συνεχίστηκε η υλοποίηση εκτελουμένων έργων στον τομέα των πυρηνικών διασφαλίσεων, αλλά με νέα έμφαση στη διαχείριση πλουτωνίου. Στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας, η συμμετοχή του ΚΚΕρ αυξήθηκε σημαντικά, όταν η "Κοινή Υπηρεσία Εξωτερικών Σχέσεων" (SCR) ζήτησε πλήρη επανεξέταση των 14 μεγάλων «επιτόπιων» έργων και τη διοργάνωση στην Ispra της πρώτης τεχνικής ημερίδας του TACIS μεταξύ της Επιτροπής, των ρωσικών αρχών και των βιομηχανικών εταίρων, τόσο από ρωσικής, όσο και ευρωπαϊκής πλευράς. Η επιτυχία αυτής της τεχνικής ημερίδας (TTW), η οποία έλαβε χώρα τον Ιούνιο, επιβεβαίωσε τον ρόλο του ΚΚΕρ, όπως τονίστηκε και από τις ρωσικές αρχές κατά τη συνάντηση της εποπτικής ομάδας του TACIS το 99.

Το ΚΚΕρ ως εταίρος σε δίκτυα

Διατήρηση της ποιότητας και της ανεξαρτησίας

Οι κοινοτικές πολιτικές είναι πολύπλοκες και πολυσύνθετες, καλύπτοντας ένα διευρυνόμενο φάσμα ζητημάτων. Οι πόροι και οι δεξιότητες που απαιτούνται για τη στήριξη της γνώσης υπερβαίνουν τις δυνατότητες που το ΚΚΕρ διαθέτει ή ενδέχεται να διαθέτει στο μέλλον. Κατά συνέπεια, προκειμένου να παράσχει ανεξάρτητη επιστημονική και τεχνική εμπειρογνωμοσύνη, το ΚΚΕρ πρέπει να είναι σε θέση να αξιοποιεί εξωτερικές «ομάδες ικανοτήτων» και να εξακολουθεί να διασφαλίζει ότι τα αποτελέσματα ανταποκρίνονται στα απαιτούμενα πρότυπα ποιότητας και ανεξαρτησίας.

Ολοένα και περισσότερο, το ΚΚΕρ θα μοιράζεται την ευθύνη της παροχής γνώσεων με τα κράτη μέλη. Γύρω από αυτόν τον άξονα έχουν ήδη αρχίσει διαπραγματεύσεις πολυάριθμων συμφωνιών με εθνικούς ερευνητικούς οργανισμούς, όπως ο Οργανισμός Εφαρμοσμένης Επιστημονικής Έρευνας των Κάτω Χωρών (TNO) και ο Οργανισμός Αξιολόγησης και Έρευνας για Αμυντικά Θέματα (DERA) του Ηνωμένου Βασιλείου.

Υπεγράφησαν επίσης μνημόνια συμφωνίας με ευρωπαϊκούς οργανισμούς, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Αξιολόγησης των Φαρμακευτικών Προϊόντων (EMEA). Η συμφωνία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος καλύπτει την επιστημονική και τεχνική συνεργασία στον τομέα του περιβάλλοντος, με ιδιαίτερη έμφαση σε ζητήματα όπως η αλλαγή του κλίματος, η παρακολούθηση των χημικών ουσιών και των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον και η προστασία των φυσικών πόρων της Ευρώπης, του διαστήματος και των χερσαίων εκτάσεων. Η συμφωνία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Αξιολόγησης των Φαρμακευτικών Προϊόντων αφορά την ανάπτυξη και τη βελτίωση της αξιοποίησης διαφόρων πρωτοβουλιών τηλεματικής για τη στήριξη του ρυθμιστικού πλαισίου στον φαρμακευτικό τομέα.

Όσον αφορά τις σχέσεις του με τη βιομηχανία, το ΚΚΕρ έχει υιοθετήσει μια προσέγγιση ευνοϊκή προς τις αντιπροσωπευτικές ομάδες βιομηχανιών και όχι προς τις μεμονωμένες εταιρίες, προκειμένου να διατηρήσει την ανεξαρτησία του στην προσπάθεια στήριξης της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Το 1999 ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις με ευρωπαϊκά βιομηχανικά δίκτυα, όπως το EUCAR (αυτοκινητοβιομηχανία) και το CONCAWE (βιομηχανία πετρελαίου) για κοινή δράση σχετικά με τις εκπομπές των οχημάτων.

Κατά τη διάρκεια του έτους, το ΚΚΕρ προέβη σε αναθεώρηση όλων των έργων του που αφορούν την τυποποίηση στα πλαίσια της συμφωνίας συνεργασίας που υπεγράφη το 1998 με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN). Στο θέμα της τυποποίησης αφιερώθηκε επίσης μια ειδική έκδοση της Έκθεσης του IPTS. Τον Ιούνιο διοργανώθηκε από κοινού με τις τεχνικές επιτροπές CEN σεμινάριο με θέμα την ανάλυση του κύκλου ζωής. Πραγματοποιήθηκε επίσης και μια κοινή ημερίδα ΚΚΕρ-CEN για τα περιβαλλοντικά πρότυπα.

Σε συνεργασία με τις μεσογειακές χώρες-εταίρους, πολλά έργα του ΚΚΕρ εξετάζουν ζητήματα ιδιαίτερης σημασίας για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της ευρωμεσογειακής περιφέρειας - όπως είναι π.χ. τα ύδατα, η ενέργεια, η χωροταξία και οι επισιτιστικοί πόροι. Το έργο εκτελείται για παροχή άμεσης υποστήριξης στις ευρωμεσογειακές διακυβερνητικές επιτροπές επιστήμης και τεχνολογίας, καθώς και για τη βιομηχανική συνεργασία μέσω των αρμοδίων υπηρεσιών της Επιτροπής. Μεταξύ των προβλημάτων που εξετάστηκαν στην πρώτη σειρά ημερίδων εμπειρογνωμόνων που διοργανώθηκαν το 1999 περιλαμβάνονται η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, ο ζαχαρώδης διαβήτης, η παραγωγή τροφίμων (σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών) καθώς και η τεχνολογία και η τηλεανίχνευση για τη γεωργία (σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών).

Ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες

Στόχος το 15%

Η απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με το ειδικό πρόγραμμα του ΚΚΕρ αναφέρει ότι στο πλαίσιο του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου, το ΚΚΕρ θα συνεχίσει τις προσπάθειές του για την ανάπτυξη ανταγωνιστικώς διεξαγόμενων δραστηριοτήτων. Το Διοικητικό Συμβούλιο έθεσε ως προσωρινό στόχο το 15 % για την περίοδο 1999-2002. Το ποσοστό αυτό είναι λίγο μικρότερο από εκείνο του προηγούμενου προγράμματος και εντάσσεται στο πλαίσιο της ευθυγράμμισης των κύριων δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ που αφορούν τη στήριξη των πολιτικών της ΕΕ.

Οι ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες περιλαμβάνουν ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες εργασίες που συνδέονται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δράσεις επιμερισμένης δαπάνης με εξωτερικούς οργανισμούς έρευνας και εργασίες για λογαριασμό τρίτων από το χώρο της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Κύριος στόχος της συμμετοχής του ΚΚΕρ είναι η διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου επαγγελματισμού με την εξυπηρέτηση απαιτητικών πελατών, τη συγκριτική αξιολόγηση με εξωτερικούς εταίρους ή την απόκτηση νέων ικανοτήτων μέσω της συνεργασίας. Η επιλογή των έργων βασίζεται στα κριτήρια της συνεκτικότητας (συμπλήρωση των θεσμικώς προβλεπόμενων δραστηριοτήτων) και της προστιθέμενης αξίας - παροχή ειδικής εμπειρογνωμοσύνης ή «ευρωπαϊκό ενδιαφέρον».

Το ΚΚΕρ συμμετέχει μόνο αν το αιτούμενο έργο ή υπηρεσία συνδέεται με την αποστολή του. Σέβεται την αρχή της επικουρικότητας και για το λόγο αυτό δεν παρέχει υπηρεσίες όταν αυτές παρέχονται αποτελεσματικότερα σε εθνικό επίπεδο.

Κατά το πρώτο έτος της εφαρμογής του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου, όλα τα ινστιτούτα συμμετείχαν στις πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για δράσεις επιμερισμένης δαπάνης, με την υποβολή άνω των 250 έργων. Μέχρι την 1η Νοεμβρίου 1999 δεν ήταν διαθέσιμα τα τελικά αποτελέσματα, αναμενόταν ωστόσο ότι περισσότερες από 80 προτάσεις θα ήταν επιτυχείς.

Μεταφορά τεχνολογίας

Στα μέτρα που ελήφθησαν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη Μεταφορά Τεχνολογίας (ETTI) και χρηματοδοτήθηκαν με κεφάλαια εκτός του προϋπολογισμού των θεσμικώς διεξαγόμενων δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ, περιλαμβάνονται ένα πρόγραμμα επιχειρηματικής κατάρτισης, ένα «διευρυμένο φυτώριο επιχειρήσεων» για την ενίσχυση της ανάπτυξης παράγωγων έργων και τη διευκόλυνση της πρόσβασης στα εργαστήρια του ΚΚΕρ, καθώς και η σύσταση ενός ταμείου κεφαλαίων εκκίνησης - του Ταμείου Μεταφοράς Τεχνολογίας.

Η επιχειρηματική κατάρτιση σχεδιάστηκε για ερευνητές που απασχολούνται από το ΚΚΕρ με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Πραγματοποιήθηκε σχετικό πιλοτικό πρόγραμμα με 20 ερευνητές που επιλέχθηκαν μεταξύ 35 αιτούντων. Κατά τη διάρκεια 18 ημερίδων (200 ώρες κατάρτισης που παρασχέθηκε από επαγγελματίες των κρατών μελών) έγιναν εισηγήσεις για βασικά θέματα διαχείρισης και καλύφθηκαν όλα τα στάδια του επιχειρηματικού σχεδιασμού, από τις μελέτες σκοπιμότητας και τη χρηματοδότηση ως τα πρακτικά βήματα προς την έναρξη λειτουργίας. Τρεις από τους συμμετέχοντες εκπονούν επί του παρόντος επιχειρηματικά σχέδια για παράγωγα έργα.

Η επιτυχής αξιοποίηση της τεχνολογίας περιλαμβάνει την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας των αποτελεσμάτων, την αξιολόγηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας και τον προσδιορισμό ενδιαφερομένων εταίρων. Το 1999 υποβλήθηκαν 11 αιτήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και συντάχθηκαν άλλες 12. Συνεχίστηκε η τήρηση και ενημέρωση του χαρτοφυλακίου μεταφοράς τεχνολογίας, που περιλαμβάνει περίπου 50 τεκμηριωμένες τεχνολογίες. Πραγματοποιήθηκαν επαφές και συζητήσεις για την υπογραφή σημαντικού αριθμού συμφωνιών για χορήγηση άδειας εκμετάλλευσης.

Ιδιωτική χρηματοδότηση για κεφάλαια εκκίνησης

Το 1999 αναπτύχθηκε το εννοιολογικό πλαίσιο βάσει του οποίου ιδιωτικοί φορείς επενδύουν 50% των κεφαλαίων τους ως κεφάλαια εκκίνησης προκειμένου να επωφεληθούν από έργα του ΚΚΕρ. Τα κεφάλαια του ταμείου (στόχος 20 εκατομμύρια ευρώ) δεν προορίζονται μόνο για επενδύσεις που αφορούν τη σύσταση νέων εταιριών αλλά και τη μεταφορά τεχνολογίας προς υφιστάμενες εταιρίες. Μετά από εκτενείς διαβουλεύσεις με περισσότερους από 100 φορείς που συμμετέχουν στο ταμείο, υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις με υποψήφια εταιρία που επιλέχθηκε μέσω ανοικτής πρόσκλησης.

Ολοκληρώθηκε η κατάρτιση ενός σχεδίου έργου που αφορά το «φυτώριο επιχειρήσεων» και τη «μεταφορά τεχνολογίας» του ECIS (Ευρωπαϊκό Κέντρο Καινοτομίας και Παραγώγων Έργων). Το φυτώριο επιχειρήσεων παρέχει σε επιλεγμένα παράγωγα έργα του ΚΚΕρ συμβουλευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες κατάρτισης σχετικά με την εκπόνηση επιχειρηματικών σχεδίων και την προετοιμασία των πρακτικών βημάτων για τις δραστηριότητες πριν από τη νομική σύσταση μιας νέας εταιρίας. Η λειτουργία μεταφοράς τεχνολογίας εξυπηρετεί τον προσδιορισμό, τη φιλοξενία και την παροχή συμβουλών σε καινοτομικές ΜΜΕ (μικρομεσαίες επιχειρήσεις) των κρατών μελών για τη μεταφορά τεχνολογίας από το ΚΚΕρ. Η χρηματοδότηση του ECIS συμφωνήθηκε με τη ΓΔ για την Περιφερειακή Πολιτική στα τέλη του 1999 και το κέντρο αναμένεται να λειτουργήσει στα μέσα του 2000.

Το ΚΚΕρ συντονίζει επίσης το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφοράς Τεχνολογίας (ETTN), ένα πιλοτικό έργο για τις πρώην ΓΔ III, XIII και XXIII που αφορά τη χρήση τεχνολογιών ενημέρωσης και επικοινωνίας για την προώθηση της μεταφοράς τεχνολογίας προς τις ΜΜΕ σε γεωγραφικά απομακρυσμένες περιοχές. Στόχος του είναι η επίσπευση της διακρατικής μεταφοράς τεχνολογίας και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ μέσω της διευκόλυνσης της πρόσβασης σε φορείς εμπειρογνωμοσύνης. Κεντρικό ρόλο στον προσδιορισμό των απαιτήσεων των ΜΜΕ παίζουν οργανώσεις διαμεσολάβησης. Στο δίκτυο συμμετέχουν περισσότερες από 300 ΜΜΕ και έχουν ξεκινήσει δράσεις διακρατικής μεταφορά τεχνολογίας. Αναλυτικές πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην ηλεκτρονική διεύθυνση του ETTN http://ettn.jrc.it.

Παράγωγα έργα δημόσιας έρευνας

Το ΚΚΕρ συμμετείχε σε μια κοινοπραξία που επιλέχθηκε στα πλαίσια μιας νέας πρότασης υπό το πέμπτο πρόγραμμα-πλαίσιο για την προώθηση των παραγώγων έργων της δημόσιας έρευνας. Αντιπροσωπεύει περίπου 60.000 Ευρωπαίους ερευνητές και στους εταίρους συμπεριλαμβάνονται η γαλλική επιτροπή πυρηνικής ενέργειας (CEA), το ευρωπαϊκό κέντρο πυρηνικής έρευνας (CERN), το εθνικό κέντρο επιστημονικής έρευνας της Γαλλίας (CNRS), το εθνικό κέντρο μικροηλεκτρονικής της Ισπανίας (CSIC-CNM) και ο οργανισμός αξιολόγησης και έρευνας για αμυντικά θέματα (DERA). Στόχος είναι η αξιοποίηση της εμπειρογνωμοσύνης και των διεθνών δικτύων των εταίρων για τη στήριξη παράγωγων έργων και την παροχή βοήθειας για τη δημιουργία ενός συνόλου πρότυπων έργων που θα προβάλλουν τη δραστηριότητα αυτή.

Επικοινωνία με το κοινό

Η στρατηγική επικοινωνίας του ΚΚΕρ που εγκαινιάστηκε το 1998, συνεχίστηκε κατά το 1999 προκειμένου να αναβαθμιστεί η προβολή των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ στα ΜΜΕ και στο ιδιαίτερο κοινό - στόχο του ΚΚΕρ, καθώς επίσης και στο ευρύ κοινό. Η εκτενής κάλυψη του ΚΚΕρ στα διάφορα ΜΜΕ και ιδίως στον Τύπο και σε ραδιοφωνικές/τηλεοπτικές εκπομπές απέδωσε σημαντικά και θετικά αποτελέσματα.

Σύσταση της Ειδικής Μονάδας Πληροφόρησης και Δημοσίων Σχέσεων

Η ένταξη των δραστηριοτήτων επικοινωνίας στη βασική πολιτική και το επιστημονικό έργο του ΚΚΕρ επιτεύχθηκε με τη σύσταση μιας Ειδικής Μονάδας Πληροφόρησης και Δημοσίων Σχέσεων που είναι υπεύθυνη για το συνολικό συντονισμό της στρατηγικής επικοινωνίας του ΚΚΕρ.

Αυξημένη προβολή

Κατά το τελευταίο έτος, το ΚΚΕρ διοργάνωσε και συμμετείχε σε μια σειρά εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων συνεδρίων, σεμιναρίων και επιστημονικών ημερίδων. Αυτές οι δραστηριότητες συνέβαλαν στην ενίσχυση της προβολής του ΚΚΕρ στο διεθνές επιστημονικό κοινό, καθώς και στον Τύπο γενικού και εξειδικευμένου ενδιαφέροντος. Σε αυτή τη δημοσιότητα συνέβαλαν και τα πολυάριθμα βραβεία που απονεμήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους σε μέλη του προσωπικού του ΚΚΕρ.

Το ΚΚΕρ είχε ένα μεγάλο περίπτερο στην εναρκτήρια εκδήλωση του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Έσσεν της Γερμανίας το Φεβρουάριο του 1999. Η εκδήλωση χρησίμευσε για την έναρξη επικοινωνίας με τον Τύπο σε όλα τα επίπεδα.

Το ΚΚΕρ συμμετείχε στο δεύτερο παγκόσμιο συνέδριο επιστημονικής δημοσιογραφίας της Βουδαπέστης, τον Ιούλιο. Περισσότεροι από 146 επιστημονικοί συντάκτες από 29 χώρες συγκεντρώθηκαν προκειμένου να συζητήσουν το ρόλο των συντακτών του επιστημονικού Τύπου στον τομέα της δημοσίευσης επιστημονικών θεμάτων. Το ΚΚΕρ είχε έναν εκθεσιακό χώρο στον οποίο εκτέθηκε ενημερωτικό υλικό, αφίσες και ενημερωτικοί φάκελοι για τους αντιπροσώπους του Τύπου.

Περισσότερα από 550 στελέχη της βιομηχανίας, των ερευνητικών οργανισμών και των εθνικών και διεθνών αρχών συμμετείχαν στο συνέδριο για την ποιότητα του αέρα που διοργάνωσε το ΚΚΕρ από κοινού με τη ΓΔ για το Περιβάλλον και το Fondazione Mangeri τον Μάιο στη Βενετία.

Μια άλλη σημαντική διεθνής εκδήλωση που συγκέντρωσε περίπου 800 επιστήμονες, διοργανώθηκε από το ευρωπαϊκό κέντρο για την αξιολόγηση εναλλακτικών μεθόδων (ECVAM) στη Μπολόνια της Ιταλίας από τις 29 Αυγούστου έως τις 2 Σεπτεμβρίου 1999. Το 3ο παγκόσμιο συνέδριο ασχολήθηκε με το θέμα «Εναλλακτικές μέθοδοι και χρήση πειραματόζωων στις βιολογικές επιστήμες».

Το ΚΚΕρ παρουσίασε το πρόγραμμα εργασίας του για το πέμπτο πρόγραμμα-πλαίσιο στους εταίρους του στον τομέα της έρευνας, τις αρχές και τους συνεργάτες της Επιτροπής κατά τη διάρκεια του διεθνούς σεμιναρίου «Επιστημονική και τεχνολογική στήριξη των ευρωπαϊκών πολιτικών - προς μια νέα εταιρική σχέση» που διοργανώθηκε το Μάρτιο στις εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ στην Ispra. Μια σχετική με το σεμινάριο ειδική εκδήλωση που απευθυνόταν στις συνδεδεμένες χώρες έδωσε τη δυνατότητα στους αντιπροσώπους των ΧΑΚΕ (χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης) να διευρύνουν τις γνώσεις τους σχετικά με τις δραστηριότητες του ΚΚΕρ.

Το προσωπικό του ΚΚΕρ κέρδισε πολλά σημαντικά βραβεία το 1999. Σε αυτά περιλαμβάνονται:

* η Elke Anklam και ο Joerg Stroka (IHCP) που έλαβαν τη διάκριση Associate Referee για το έτος 1999 από την ένωση αναγνωρισμένων αναλυτικών χημικών,

* ο Aloοs Sieber (SAI) που έγινε Συνεργάτης του Ινστιτούτου Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών για τη συμβολή και το πρωτοποριακό έργο του στον τομέα της τηλεανίχνευσης μικροκυμάτων,

* οι Maurice Whelan και Colin Forno (ISIS) στους οποίους απονεμήθηκε το βραβείο Metrology for World Class Manufacturing Award 1999 - Innovative Metrology in the UK για το έργο τους στον τομέα της οπτικής συμβολομετρίας.

Σειρά δημοσιεύσεων

Κατά τη διάρκεια του έτους δρομολογήθηκαν πολλές νέες δημοσιεύσεις γενικoύ και επιστημονικού ενδιαφέροντος που απευθύνονταν σε κοινό-στόχο με διαφορετικά ενδιαφέροντα, συμπεριλαμβανομένων και των ακολούθων:

* Επιστολή του ΚΚΕρ, που απεστάλη στους υπεύθυνους για τη χάραξη της ευρωπαϊκής πολιτικής.

* Το ΚΚΕρ τον (μήνα), εσωτερικό μηνιαίο ενημερωτικό φυλλάδιο για το προσωπικό του ΚΚΕρ όλων των εγκαταστάσεων.

* Το ενημερωτικό φυλλάδιο Κοινό Κέντρο Ερευνών παρέχει μια γενική επισκόπηση των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ.

* Το ενημερωτικό φυλλάδιο Εξυπηρέτηση του Πολίτη εστιάζεται στις δραστηριότητες του ΚΚΕρ που παρέχουν άμεση εξυπηρέτηση στους πολίτες της Ευρώπης.

* Ένα εταιρικό βίντεο με θέμα το ΚΚΕρ που περιλαμβάνει μια γενική παρουσίαση και επιμέρους θέματα που αναφέρονται σε κάθε ινστιτούτο.

* Μια νέα ηλεκτρονική έκδοση με τίτλο 'viewcard' (ένα CD-ROM) σχετικά με τις δραστηριότητες του ΚΚΕρ.

Μεγάλος αριθμός επισκέψεων

Οι διάφορες εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ δέχθηκαν πολλούς επισκέπτες, μεταξύ άλλων και εξέχουσες προσωπικότητες από τον κόσμο της πολιτικής και της βιομηχανίας. Η επίσκεψη του Philippe Busquin στην εγκατάσταση της Ispra τον Οκτώβριο 1999, αμέσως μετά την ανάληψη εκ μέρους του της διεύθυνσης της ΓΔ για την Έρευνα και του ΚΚΕρ, απετέλεσε την αφετηρία της περιοδείας του Επιτρόπου σε όλες τις εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ - επόμενος σταθμός είναι το Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών στο Petten το Δεκέμβριο.

Πολλοί δημοσιογράφοι επισκέφθηκαν το ΚΚΕρ για συνεντεύξεις με μέλη του προσωπικού καθώς και για να κινηματογραφήσουν διάφορα έργα. Περίπου 60 τηλεοπτικά προγράμματα και περιοδικά στα κράτη μέλη παρουσίασαν θέματα σχετικά με έργα του ΚΚΕρ. Διοργανώθηκαν δέκα συνεντεύξεις Τύπου και εκδηλώσεις ενημέρωσης για τα ΜΜΕ.

Τις επιμέρους εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ επισκέφθηκαν περισσότεροι από 10.000 επισκέπτες στο πλαίσιο διαφόρων εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων συνεδριάσεων, συνεδρίων ή επισκέψεων σε εργαστήρια από αντιπροσώπους της βιομηχανίας, των πανεπιστημίων και άλλων ενδιαφερομένων μερών.

Το ΚΚΕρ σε αριθμούς

* Προσωπικό

Το προσωπικό του ΚΚΕρ (άνδρες και γυναίκες) αποτελείται από τις ακόλουθες κατηγορίες:

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Από το προαναφερόμενο σύνολο, περίπου 1600 άτομα μπορούν να θεωρηθούν ως επιστημονικό προσωπικό, εκ των οποίων περίπου 400 απασχολούνται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (1-3 έτη).

Επειδή οι ανάγκες του ΚΚΕρ για ειδικευμένο προσωπικό αυξήθηκαν με την πάροδο του χρόνου, η αρχή η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αύξησε τον αριθμό του κύριου επιστημονικού προσωπικού (βαθμού Α) προκειμένου να αυξηθεί το προσωπικό πανεπιστημιακού επιπέδου. Η τροποποίηση αυτή που εφαρμόστηκε στις αρχές του 1999 επέτρεψε την πρόσληψη έκτακτου προσωπικού βαθμού Α. Το 1999 συνεχίστηκε εφαρμογή της νέας πολιτικής προσωπικού της Επιτροπής για το προσωπικό που αμείβεται από τον προϋπολογισμό για την έρευνα (NPPR). Βάσει αυτής της πολιτικής, η σταθερή βάση την οποία συνιστούν οι μόνιμοι υπάλληλοι (40% του διεπόμενου από τον κανονισμό υπηρεσιακής κατάστασης προσωπικού) συμπληρώνεται από μια ευέλικτη ομάδα εκτάκτων υπαλλήλων (35% του διεπόμενου από τον κανονισμό υπηρεσιακής κατάστασης προσωπικού με 5ετείς συμβάσεις και 25% με 3ετείς συμβάσεις). Κατά τη διάρκεια του έτους αυξήθηκε σημαντικά (σε 172) ο αριθμός υπαλλήλων που καλύπτονται από τον κανονισμό υπηρεσιακής κατάστασης και που αποχώρησαν από το ΚΚΕρ (λόγω συνταξιοδότησης ή λήξης της σύμβασης). Η τάση αυτή θα συνεχιστεί κατά τα επόμενα έτη. Το προσωπικό που προσλήφθηκε στα πρώτα στάδια λειτουργίας του ΚΚΕρ πλησιάζει στην ηλικία της συνταξιοδότησης και θα αντικατασταθεί από επιστήμονες υψηλού επιπέδου. Το 1999 προσλήφθηκαν 92 νέα άτομα που καλύπτονται από τον κανονισμό υπηρεσιακής κατάστασης.

* Ίσες ευκαιρίες

Και κατά το 1999, το ΚΚΕρ συνέχισε να εφαρμόζει την πολτική της Επιτροπής για παροχή ίσων ευκαιριών προς τις γυναίκες με σκοπό την ενθάρρυνση της πρόσληψης και προώθησης μεγαλύτερου αριθμού γυναικών, συνεκτιμώντας και την πρωτοβουλία της Επιτροπής «Η γυναίκα στην επιστήμη». Η ευθύνη προώθησης της πολιτικής αυτής σε επίπεδο ΚΚΕρ ανατέθηκε σε μόνιμο υπάλληλο που υπάγεται απευθείας στον Γενικό Διευθυντή.

* Κατανομή του προσωπικού*

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

* Μόνιμοι και έκτακτοι υπάλληλοι.

** Σύνολο διοίκησης και υποδομής στην εγκατάσταση της Ispra.

* Επισκέπτες επιστήμονες, αποσπασμένοι εθνικοί εμπειρογνώμονες, ασκούμενοι, υπότροφοι

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

* Προϋπολογισμός

Προϋπολογισμός και δαπάνες - θεσμικώς προβλεπόμενες δραστηριότητες

Οι πιστώσεις που διατίθενται για το ΚΚΕρ υποδιαιρούνται σε δαπάνες προσωπικού, μέσα υλοποίησης (συντήρηση κτηρίων και εξοπλισμού, ηλεκτρικό ρεύμα, ασφάλεια, αναλώσιμα κ.λπ.) και επιχειρησιακές πιστώσεις (επιστημονικά αποκτήματα). Οι πιστώσεις προέρχονται από τον προϋπολογισμό για θεσμικές δραστηριότητες, απευθείας από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς το ΚΚΕρ, από τις συνδεδεμένες χώρες και από ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες. Στον προϋπολογισμό των θεσμικώς διεξαγόμενων δραστηριοτήτων διατέθηκαν τα ακόλουθα ποσά:

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Η αύξηση των αναλήψεων υποχρεώσεων το 1999 εξηγείται από την έκτακτη επένδυση 8 εκατ. ευρώ για μια νέα εγκατάσταση στην Ispra. Για παροπλισμό εγκαταστάσεων δεσμεύτηκαν 3,8 εκατ. ευρώ.

* Ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες

Στις αρχές του 1999, κάθε ινστιτούτο του ΚΚΕρ εκπόνησε ένα επιχειρηματικό σχέδιο για τις ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες καθ' όλη τη διάρκεια του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου. Οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν στη στρατηγική συμμετοχή στις έμμεσες δράσεις του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου και σε ανταπόκριση στις πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων το ΚΚΕρ υπέβαλε περίπου 270 προτάσεις, από τις οποίες άνω του ενός τρίτου επελέγησαν προς χρηματοδότηση. Το ποσό των 2,8 εκατ. EUR για δράσεις επιμερισμένης δαπάνης αντιπροσωπεύει έσοδα από προηγούμενες συμβάσεις του τέταρτου προγράμματος-πλαισίου και όχι νέες δραστηριότητες.

Το κονδύλιο του προϋπολογισμού «στήριξη ανταγωνιστικώς διεξαγόμενων δραστηριοτήτων» που παρέσχε τη δυνατότητα σε άλλες Γενικές Διευθύνσεις να χρηματοδοτούν ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες, έπαψε να υφίσταται στο πλαίσιο του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου. Κατά συνέπεια, τα έσοδα 4,3 εκατ. EUR αναφέρονται σε εν εξελίξει έργα του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου. Το 1999 εκτελέστηκαν εργασίες για λογαριασμό τρίτων μερών αξίας 26,4 εκατ. EUR για διάφορους πελάτες και άλλες ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες απέφεραν 5 εκατ. EUR.

// Ποσά εγγεγραμμένα στους λογαριασμούς του 1999

Δράσεις επιμερισμένης δαπάνης // 2,8*

Στήριξη ανταγωνιστικών διεξαγόμενων δραστηριοτήτων // 4,3

Ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες εκτός προγράμματος-πλαισίου // 5,0**

Εργασίες για λογαριασμό τρίτων μερών // 26,4

ΣΥΝΟΛΑ // 38,5

* Στα στοιχεία για τις δράσεις επιμερισμένης δαπάνης αναφέρονται μόνο οι πρόσθετοι εξωτερικοί οικονομικοί πόροι. Τα "αντισταθμιστικά ποσά" από τον προϋπολογισμό του ΚΚΕρ δεν περιλαμβάνονται.

** Δεν περιλαμβάνονται οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τον αντιδραστήρα HFR.

* Δημοσιεύσεις

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

* Στα συνέδρια περιλαμβάνονται ομιλίες, αφίσες και πρακτικά

* * Στα άρθρα περιλαμβάνονται και εισηγήσεις σε συνέδρια που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά

Επιστημονικός έλεγχος των ινστιτούτων του ΚΚΕρ

Με την έγκριση του προγράμματος εργασίας του ΚΚΕρ για την περίοδο 1999-2002, ο Γενικός Διευθυντής ξεκίνησε μια ειδική άσκηση αξιολόγησης σχετικά με μελλοντικές εξελίξεις - με την ονομασία Επιστημονικός Έλεγχος - προκειμένου να διασφαλιστεί ένα αποτελεσματικό επιστημονικό πλαίσιο προς υλοποίηση.

Στόχος του ελέγχου ήταν να διαπιστώσει κατά πόσον το ΚΚΕρ διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό, τόσο από άποψη υλικού όσο και από άποψη επιστημονικών στελεχών, προκειμένου να επιτελέσει τα καθήκοντα που του έχουν ανατεθεί στο πλαίσιο του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου. Ο έλεγχος θα διενεργούνταν από ανεξάρτητους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αρμοδιοτήτων και δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ. Επρόκειτο να παρασχεθούν συμβουλές σχετικά με τους τομείς στους οποίους οι σημερινοί επιστημονικοί πόροι του ΚΚΕρ φαίνεται ότι είναι επαρκείς, χρήζουν ενίσχυσης ή είναι μικρότερης προτεραιότητας για το νέο πρόγραμμα. Θα εξετάζονταν επίσης απόψεις σχετικά με την μακροπρόθεσμη επιστημονική στρατηγική του ΚΚΕρ.

Ο επιστημονικός έλεγχος διεξήχθη κατά την περίοδο Ιουνίου - Οκτωβρίου μέσω ομάδων επισκεπτών - μια για κάθε ινστιτούτο - που περιλάμβαναν συνολικά 30 εξωτερικούς εμπειρογνώμονες. Ο χαρακτήρας μελέτης προοπτικών του ελέγχου απέδωσε μια σειρά συστάσεων που η διοίκηση κάθε ινστιτούτου ενσωμάτωσε στο μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της.

Τα προκαταρκτικά γενικά συμπεράσματα αυτού του ελέγχου που είναι κοινά για το ΚΚΕρ ως σύνολο, μπορούν να συνοψιστούν ως ακολούθως:

* Η νέα αποστολή του ΚΚΕρ έγινε ευνοϊκά αποδεκτή και στηρίζεται από τη διοίκηση και το προσωπικό. Ενθαρρύνεται η δικτύωση με τα εργαστήρια των κρατών μελών, η οποία αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της αποστολής του ΚΚΕρ.

* Η επιστημονική βάση που συνδράμει στην εκπλήρωση της αποστολής είναι ζωτικής σημασίας και πρέπει να διατηρηθεί σε υψηλό επίπεδο. Πρέπει να δοθεί προσοχή στην ισορροπία μεταξύ των παρεχόμενων υπηρεσιών και της έρευνας.

* Ενθαρρύνεται η περιορισμένη αλλά ουσιαστική συμμετοχή σε κοινές δράσεις με τη βιομηχανία, καθώς και οι προσπάθειες για τη μεταφορά τεχνολογίας.

* Τονίζεται η σημασία των ομάδων έργων για τη συνεργασία μεταξύ των ινστιτούτων. Πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την ενίσχυση της λειτουργίας τους.

* Αναγνωρίζονται και ενθαρρύνονται οι προσπάθειες που καταβάλλει το ΚΚΕρ προς υποστήριξη της πυρηνικής τεχνολογίας. Ωστόσο, η βιωσιμότητά τους εξαρτάται από τη διατήρηση του σημερινού επιπέδου χρηματοδότησης.

* Πρέπει να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο η στρατηγική προσλήψεων του ΚΚΕρ προκειμένου να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη επιστημονική δυναμική και η βιωσιμότητα του οργανισμού.

Όσον αφορά τη νέα αποστολή, ο εν λόγω επιστημονικός έλεγχος θα ενισχύσει την ποιότητα του έργου του ΚΚΕρ από την αρχή της περιόδου του παρόντος προγράμματος εργασίας. Θα διευκολύνει επίσης την απόδοση της θεσμοθετημένης πενταετούς αξιολόγησης για την περίοδο 1996-2000, μιας περισσότερο παραδοσιακής αξιολόγησης που απαιτείται για τη στήριξη του σχεδιασμού του επόμενου έκτου προγράμματος-πλαισίου. Ο προγραμματισμός για τη διοργάνωση αυτής της αξιολόγησης, η τελική έκθεση της οποίας αναμένεται να υποβληθεί στα τέλη Ιουνίου 2000, ήταν σε προχωρημένο στάδιο στα τέλη του 1999.

Διοίκηση ολικής ποιότητας

Το 1999, άρχισαν οι εργασίες του ΚΚΕρ σχετικά με ένα δομημένο πρόγραμμα για τη βελτίωση της ποιότητας, το οποίο είχε σχεδιαστεί κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η συμμετοχή προσωπικού κάθε επιπέδου. Το πρόγραμμα αυτό περιλάμβανε μια σειρά πρωτοβουλιών, όπως ένα εγχειρίδιο διαχείρισης έργων, μια στρατηγική διοίκηση ολικής ποιότητας, ένα επιχειρηματικό σχέδιο και την εφαρμογή ενός συστήματος υποβολής εκθέσεων και νέων διοικητικών διαδικασιών.

Βάση της προσέγγισης διοίκησης ολικής ποιότητας του ΚΚΕρ αποτελεί η χρήση της αυτοαξιολόγησης. Η νέα πρωτοβουλία για την ποιότητα απαιτεί την συνεκτική, συστηματική και τακτική ανασκόπηση των δραστηριοτήτων και των αποτελεσμάτων του ΚΚΕρ που θα προσδιορίζει τα πλεονεκτήματα και τους προς βελτίωση τομείς, καθώς και την υλοποίηση σχετικών δράσεων για την ενθάρρυνση μιας διαδικασίας συνεχούς βελτίωσης για καλύτερες επιδόσεις και μεγαλύτερη ικανοποίηση του προσωπικού.

Κεντρικό στοιχείο της προσέγγισης του ΚΚΕρ αποτελεί το μοντέλο του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Διαχείρισης της Ποιότητας (EFQM). Αυτό έχει ως βάση την βέλτιστη πρακτική, υποστηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη και χρησιμοποιεί εννέα κριτήρια - ηγεσία, άτομα, πολιτική και στρατηγική, εταιρική σχέση και πόροι, διαδικασίες καθώς και αποτελέσματα όσον αφορά τα άτομα, τους πελάτες, την κοινωνία και την επίδοση.

Ατενίζοντας το μέλλον

Το 1999, το ΚΚΕρ εγκαινίασε μία διαδικασία στοχασμού για την κατάρτιση ενός στρατηγικού σχεδίου για τις μελλοντικές δραστηριότητες του. Η διαδικασία αυτή θα επικεντρωθεί στην επιστημονική φυσιογνωμία του ΚΚΕρ, τους τρόπους λειτουργίας, τις σχέσεις με τους πελάτες, τη χρηματοδότηση και την εσωτερική οργάνωση. Περιλαμβάνει επίσης εσωτερικό διάλογο καθώς επίσης και διαβουλεύσεις με εξωτερικούς συνεργάτες. Τα «δομικά στοιχεία» που θα προκύψουν από την εν λόγω δράση θα ενσωματωθούν σε ένα γενικό στρατηγικό σχέδιο του ΚΚΕρ που θα κατευθύνει τη λειτουργία του πέραν της υλοποίησης του τρέχοντος προγράμματος-πλαισίου.

Το σχέδιο εξέτασε τέσσερα κύρια ερωτήματα:

1. Ποια πρέπει να είναι η μελλοντική επιστημονική φυσιογνωμία του ΚΚΕρ;

2. Ποιος είναι ο τύπος των σχέσεων που αυτό πρέπει να διατηρεί με τους κύριους πελάτες του, τις υπηρεσίες της Επιτροπής και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;

3. Ποιες συνεργασίες πρέπει να αναπτυχθούν;

4. Ποιον τύπο οργάνωσης πρέπει να αναπτύξει προκειμένου να διασφαλίσει την ευελιξία και την αποδοτικότητα;

Κατά τους τελευταίους μήνες του έτους, πραγματοποιήθηκαν εσωτερικές συνεδρίες καταιγισμού ιδεών αναφορικά με το επιστημονικό στοιχείο του στρατηγικού σχεδίου του ΚΚΕρ, οι οποίες συμπληρώθηκαν από τον εξωτερικό επιστημονικό έλεγχο. Στόχος ήταν να παρουσιασθούν οι κύριοι προσανατολισμοί για την μελλοντική επιστημονική φυσιογνωμία του ΚΚΕρ ως τα τέλη του 1999. Προσδιορίστηκαν οι οκτώ τομείς όπου αναμένεται να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον των υπευθύνων για τη χάραξη της πολιτικής όσον αφορά την επιστημονική και τεχνολογική υποστήριξη:

* πλανητική αλλαγή,

* ύδατα,

* ασφάλεια και ποιότητα των τροφίμων,

* γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί,

* εκπομπές και επιπτώσεις στην υγεία,

* ηλεκτρονικές συναλλαγές και αξιοπιστία των συστημάτων τεχνολογίας των πληροφοριών,

* περιβάλλον και ασφάλεια και

* πυρηνική ασφάλεια και διασφαλίσεις.

Στις αρχές του 2000 θα διεξαχθούν ορισμένες εξωτερικές διαβουλεύσεις προκειμένου να συζητηθούν αυτοί οι προσανατολισμοί με επιλεγμένους εταίρους από τη διεθνή ερευνητική κοινότητα και τη βιομηχανία. Πριν από το τέλος του 2000 θα συνταχθεί ένα τελικό έγγραφο σχετικά με τη μελλοντική φυσιογνωμία του ΚΚΕρ που θα περιλαμβάνει τόσο επιστημονικές όσο και διοικητικές πτυχές.

Παράλληλα με την εσωτερική διαδικασία χάραξης στρατηγικής, δρομολογήθηκε και μια εξωτερική διαδικασία. Τον Νοέμβριο του 1999, ο Επίτροπος Busquin αποφάσισε να συγκροτήσει μια εξωτερική επιτροπή (panel), καλούμενη Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου, με πρόεδρο τον Υποκόμη E. Davignon, πρώην Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με εντολή να μελετήσει τα ακόλουθα ζητήματα και να διατυπώσει συστάσεις:

Σε ποιους τομείς πρέπει να επικεντρώσει τις δραστηριότητές του το ΚΚΕρ, λαμβάνοντας υπόψη τομείς στους οποίους έχει σημειώσει επιστημονική αριστεία και αξιοπιστία, καθώς και τις προτεραιότητες πολιτικής και αρμοδιότητες της Επιτροπής;

Ποιες συνέπειες θα συνεπάγεται το γεγονός αυτό, από άποψη οργάνωσης των εργασιών και προτεραιοτήτων στελέχωσης; Πώς θα πρέπει να προσαρμοστούν οι ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι για να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες προτεραιότητες πολιτικής;

Αποστολή του ΚΚΕρ είναι να υποστηρίζει τη διαδικασία χάραξης πολιτικής της ΕΕ, διατηρώντας ταυτοχρόνως την επιστημονική ακεραιότητά του. Ποιες είναι οι επιχειρησιακές συνέπειες; Ποιον αντίκτυπο θα έχει το γεγονός αυτό στις σχέσεις του με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τους διάφορους Οργανισμούς της ΕΕ ή τις Επιστημονικές Επιτροπές;

Ποιες είναι οι ανάγκες, προϋποθέσεις και μεθοδολογίες για τη σύναψη εταιρικών σχέσεων ή τη συγκρότηση δικτύων με κέντρα αριστείας στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης ενδεχομένως της διεθνούς συνεργασίας;

Το ΚΚΕρ επί του παρόντος διευθύνεται από Διοικητικό Συμβούλιο. Πώς θα πρέπει να προσαρμοστούν οι παρούσες ρυθμίσεις, ώστε να ληφθούν υπόψη οι μεταβαλλόμενες σχέσεις με κέντρα στα κράτη μέλη, συντελεστές/ενδιαφερομένους και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη το καθεστώς του ΚΚΕρ ως Γενικής Διεύθυνσης της Επιτροπής;

Σε ποια βάση θα πρέπει να οργανωθεί η χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ; (πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας, σχέσεις με τις ΓΔ, χρηματοδότηση από ιδίους πόρους, εισόδημα από "εμπορικές δραστηριότητες")

Επιπλέον, ζητείται από την επιτροπή να διατυπώσει συστάσεις με σκοπό τη σύμπραξη του ΚΚΕρ στην κίνηση της Επιτροπής προς έναν ευρωπαϊκό ενιαίο χώρο για την έρευνα.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΩΝ ΤΟ 1999

Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς (IRMM) (Geel)

Διευθυντής του ινστιτούτου // Manfred GRASSERBAUER

1. Διοικητική υποστήριξη // Michael-Francis FAHY

2. Υλικά αναφοράς // Jean PAUWELS

3. Αναλυτική χημεία // Adela RODRIGUEZ FERNANDEZ

4. Μετρήσεις ισοτόπων // Philip TAYLOR

5. Φυσική των νετρονίων // Hermann WEIGMANN

6. Πληροφορική και ηλεκτρονική // Richard ROSS

7. Εμπορευματοποίηση των υλικών και των μεθόδων αναφοράς, επιστημονικός σύνδεσμος // Doris FLORIAN

Αποστολή

Αποστολή του IRMM είναι να προωθεί ένα κοινό σύστημα μετρήσεων στην Ευρώπη προς υποστήριξη διαφόρων τομέων πολιτικής στην ΕΕ, και κυρίως εσωτερικής αγοράς, περιβάλλοντος, υγείας και προστασίας των καταναλωτών. Πρωταρχικοί στόχοι του είναι να επινοεί και να πραγματοποιεί ειδικές μετρήσεις αναφοράς, να παράγει πιστοποιημένα υλικά αναφοράς, να οργανώνει διεθνή προγράμματα αξιολόγησης μετρήσεων, να δημιουργεί διακρατικές βάσεις δεδομένων και να διεξάγει προκανονιστική έρευνα.

Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς είναι το ινστιτούτο μετρήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αντίστοιχο με τα εθνικά ινστιτούτα μετρήσεων των κρατών μελών. Υπό την ιδιότητα αυτή, υποστηρίζει άμεσα τα κράτη μέλη, παρέχοντας υλικά και μετρήσεις αναφοράς. Οι δραστηριότητες του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς δομούνται γύρω από δύο κύριους τομείς:

* υλικά αναφοράς για την διασφάλιση ποιότητας κατά την παραγωγή τροφίμων και για τον περιβαλλοντικό έλεγχο

* μετρήσεις αναφοράς και δοσιμετρία νετρονίων για την υποστήριξη της ασφάλειας των τροφίμων, για τον προσδιορισμό πυρηνικών ιχνοστοιχείων στα συστατικά των τροφίμων και για την παροχή πειραματικών στοιχείων για τη βελτίωση της βάσης δεδομένων νετρονίων.

Παγκόσμια πρωτιά στον τομέα της ανίχνευσης γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών

Το 1999, το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς παρήγαγε τα πρώτα υλικά αναφοράς για γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ) στον κόσμο και συνεχίζει να παρέχει υλικά αναφοράς για τους διαφόρους τύπους ΓΤΟ που δεν υπόκεινται σε περιορισμούς και χρησιμοποιούνται για παραγωγή τροφίμων.

Σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών (ΣΕΒ)

Στον τομέα της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών (ΣΕΒ ή «νόσος των τρελών αγελάδων»), το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς ετοίμασε περισσότερα από 14.000 δείγματα και αξιολόγησε τα αποτελέσματα τεσσάρων υποψηφίων διαγνωστικών δοκιμών για τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών. Διαπιστώθηκε ότι τρεις από αυτές τις δοκιμές μπορούν να εντοπίσουν ζώα που εμφανίζουν κλινικά συμπτώματα σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας.

Καθ' όλη τη διάρκεια του 1999, το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς εξακολούθησε να στηρίζει τις πολιτικές της ΕΕ σε τομείς όπως η ασφάλεια των τροφίμων, η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας, οι πυρηνικές διασφαλίσεις, οι μετρήσεις νετρονίων και η ειδικευμένη κατάρτιση στις επιστήμες των μετρήσεων.

Διεύρυνση των συμφωνιών δικτύωσης

Το δίκτυο συνεργασίας του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς διευρύνθηκε με νέες συμφωνίες συνεργασίας που υπεγράφησαν με το Χημείο του Κράτους της Μεγάλης Βρετανίας, το Σλοβακικό Ινστιτούτο Μετρολογίας, το Κεντρικό Επιστημονικό Εργαστήριο (Μεγάλη Βρετανία) και το Διεθνές Γραφείο Μέτρων και Σταθμών (BIPM) (Γαλλία). Η επίσημη εκπροσώπηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Μετρολογίας (EUROMET) εκχωρήθηκε στο Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς.

Η υποδομή του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς βελτιώθηκε με την αναδιάρθρωση της μονάδας αναλυτικής χημείας, τη γενική επισκευή του επιταχυντή 7MV Van de Graaff, τη κατασκευή νέων χώρων εργαστηρίων και γραφείων της μονάδας μέτρησης ισοτόπων, τον εκσυγχρονισμό της μονάδας διοικητικής υποστήριξης και τη διεύρυνση της μονάδας εμπορευματοποίησης και επιστημονικής σύνδεσης. Στο Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς ξεκίνησαν με επιτυχία οι εργασίες παροπλισμού των πυρηνικών εγκαταστάσεων, εισήχθη και εφαρμόστηκε η διαχείριση έργων, εφαρμόστηκε μια νέα διαδικασία κατάρτισης του προσωπικού και επίσης σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή συστημάτων συνολικής διαχείρισης της ποιότητας (TQM).

* Υλικά αναφοράς

Το IRMM επέκτεινε περαιτέρω τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητές του σε θέματα αποθήκευσης, ελέγχου της σταθερότητας, διανομής, διαχείρισης των πωλήσεων και επαναπιστοποίησης των πιστοποιημένων υλικών αναφοράς του Κοινοτικού Γραφείου Αναφοράς (BCR). Το IRMM διαθέτει σήμερα 500.000 αποθηκευμένα δείγματα και οι εισπράξεις από την πώληση υλικών αναφοράς ξεπέρασαν το 1 εκατ. ευρώ το 1999.

Καταπολέμηση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών

Πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικό βήμα προόδου όσον αφορά την καταπολέμηση της ΣΕΒ [Απόφαση 96/49/ΕΟΚ]. Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς, σε συνεργασία με ειδικά ινστιτούτα των κρατών μελών και υπό το συντονισμό της ΓΔ για την Υγεία και την Προστασία του Καταναλωτή [σύμβαση αριθ. 14366] προετοίμασε περισσότερα από 14.000 δείγματα και αξιολόγησε τα αποτελέσματα τεσσάρων υποψηφίων διαγνωστικών δοκιμών για την ΣΕΒ. Χαρακτηριστική είναι η σχετική δήλωση της επιστημονικής επιτροπής καθοδήγησης της Επιτροπής που αναφέρει ότι τρεις από αυτές τις δοκιμές μπορούν να εντοπίσουν ζώα που εμφανίζουν κλινικά συμπτώματα ΣΕΒ.

Περαιτέρω έργα εξετάζουν ζητήματα που αφορούν διαδικασίες θερμικής επεξεργασίας για την εξάλειψη της ΣΕΒ και την ανίχνευση ζωικών αλεύρων σε προϊόντα εκτροφής φυτικής προέλευσης, την αξιολόγηση προσφάτως αναπτυγμένων post-mortem εξετάσεων (π.χ. πρωτεϊνούχων λοιμογόνων σωματίων στο αίμα), τη δημιουργία μιας τράπεζας δειγμάτων για αρνητικά δείγματα ΣΕΒ, την παραγωγή υλικών αναφοράς για τη βαθμονόμηση post-mortem εξετάσεων για τη ΣΕΒ και την αξιολόγηση δοκιμών για την ανίχνευση και τη διάκριση μεταξύ της ΣΕΒ των βοοειδών και της τρομώδους νόσου των προβάτων.

Διοξίνη, φουράνιο και πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs) [οδηγία 26/94/ΕΚ και αίτημα εκ μέρους της CEN-TC 264W61]

Εξαιτίας των προβλημάτων με τη διοξίνη που παρουσιάστηκε το τρέχον έτος, οι πωλήσεις υλικών αναφοράς για το πολυχλωριωμένο διφαινύλιο (PCB) και τη διοξίνη παρουσίασαν δραματική αύξηση, υπερβαίνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις το 200%. Το 1999 πωλήθηκαν περισσότερες από 120 μονάδες πιστοποιημένου υλικού αναφοράς (CRM) 350 για PCB σε σύγκριση με τις 17 που διατέθηκαν κατά το 1998. Σε συνεργασία με τα βελγικά υπουργεία, το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς ξεκίνησε επίσης μια εκστρατεία δοκιμών επάρκειας για εργαστήρια που ασχολούνται με την ανάλυση των πολυχλωριωμένων διφαινυλίων στα τρόφιμα. Δρομολογήθηκε η προετοιμασία μιας νέας ομάδας υλικών αναφοράς για την ανίχνευση πολυχλωριωμένων διφαινυλίων στο χοιρινό λίπος, με στόχο την ολοκλήρωση των πιστοποιήσεων ως τα τέλη του 1999. Επιπλέον, έχει προγραμματιστεί να παρασχεθούν νέα υλικά αναφοράς για τις ζωοτροφές, τον κρόκο αυγού σε σκόνη, το γάλα σε σκόνη και το χοιρινό κρέας.

Νέα πιστοποιημένα υλικά αναφοράς Charpy για αντοχή σε κρούση [ΓΔ για την Έρευνα/EN 10045-2/ASTM E-23]

Η δοκιμή κρούσης Charpy χρησιμοποιείται ευρέως για τη μέτρηση της αντοχής ενός υλικού σε πλήρη θραύση που είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον προσδιορισμό των επιδόσεων οποιουδήποτε τύπου μηχανικής κατασκευής, από τους λέβητες υπό πίεση ως τις γέφυρες. Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς είναι ένας από τους κύριους προμηθευτές πιστοποιημένων υλικών αναφοράς που είναι απαραίτητα για τη βαθμονόμηση μηχανημάτων δοκιμής. Υπήρξαν τέσσερις παραγγελίες δειγμάτων Charpy που οδήγησαν στην πιστοποίηση νέων κύριων παρτίδων 30 Joule, 80 Joule και 120 Joule. Το 1999, οι πωλήσεις των υλικών αναφοράς δειγμάτων Charpy πλησίασαν περίπου τις 1.000 μονάδες. Επιπλέον, το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς συμμετείχε με επιτυχία σε μια διεθνή άσκηση αξιολόγησης και επί του παρόντος πραγματοποιούνται διαπραγματεύσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα επιτευχθεί διεθνής εναρμόνιση αυτών των σημαντικών μετρήσεων.

Προετοιμασία δειγμάτων σκοπιμότητας

20 δείγματα πολυχλωριωμένων διφαινυλίων MURST-ISS-A3 σε κριλ της Ανταρκτικής στάλθηκαν στο Ανώτατο Ινστιτούτο Υγείας (ISS) της Ρώμης για εργασίες που αφορούν την ανίχνευση πολυχλωριωμένων διφαινυλίων στο κριλ. Για τη χολή των ιχθύων προετοιμάστηκαν και στάλθηκαν 190 φύσιγγες χολής ευρωπαϊκής χωματίδας και 121 φύσιγγες χολής καλκανιού. Επίσης προετοιμάστηκαν και στάλθηκαν στο ISS δύο σειρές δειγμάτων αραιωμένου μελιού (περίπου 1200 φύσιγγες).

Κλινικά υλικά αναφοράς

Τα πολυενζυμικά υλικά αναφοράς χρησιμοποιούνται ως ιχνηθέτες για διάφορες ασθένειες όπως οι εγκεφαλικές βλάβες, οι καρδιολογικές ή/και οι ηπατικές παθήσεις. Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς και η Διεθνής Ομοσπονδία Κλινικής Χημείας (IFCC) θέσπισαν μια νέα σειρά πρότυπων διαδικασιών λειτουργίας (SOP) και ολοκληρώθηκαν με επιτυχία οι πιστοποιήσεις τεσσάρων ενζυμικών υλικών στους 37oC.

Επιλεγμένες πιστοποιήσεις

Ολοκληρώθηκαν πιστοποιήσεις για τέσσερα κύρια στοιχεία και ιχνοστοιχεία στο βόειο ήπαρ [Οδηγία 83/90/ΕΟΚ και κανονισμός (ΕΚ)194/97] και σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά τα υλικά αναφοράς για το πλήρες άλευρο, το θείο και τις ολικές γλυκοζινολικές ενώσεις [κανονισμός 1470/68 και 1864/90] σε σπόρους κράμβης. Τον Μάρτιο του 1999 επαναπιστοποιήθηκαν τέσσερα υλικά για ιχνοστοιχεία σε ιζήματα. Οι μελέτες ελέγχου ομοιογένειας συνεχίζονται ενώ σημαντική πρόοδος σημειώθηκε όσον αφορά την πιστοποίηση της αφλατοξίνης σε πλήρες γάλα σε σκόνη [οδηγία 74/63/ΕΟΚ του Συμβουλίου και οδηγίες 91/126/ΕΟΚ και 97/8/ΕΚ της Επιτροπής].

Υλικά αναφοράς για ΓΤΟ

Μετά την έκδοση της οδηγίας 258/97 περί νέων τροφίμων, το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς παρήγαγε τα πρώτα υλικά αναφοράς για ΓΤΟ στον κόσμο. Επί του παρόντος, στο Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς παράγονται και πιστοποιούνται περισσότερα από 10.000 πιστοποιημένα υλικά αναφοράς για την ανίχνευση ΓΤΟ στη σόγια και τον αραβόσιτο. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών της Ispra ολοκληρώθηκαν δύο εξετάσεις αξιολόγησης - μια εξέταση αλυσιδωτής αντίδρασης DNA πολυμεράσης (DNA/PCR) και μια εξέταση ενζυμικής δοκιμής ανοσοπροσρόφησης (ELISA).

Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς συνεχίζει να παρέχει υλικά αναφοράς για διάφορους τύπους ΓΤΟ που έχουν τεθεί σε κυκλοφορία και χρησιμοποιούνται, άμεσα ή έμμεσα, για παραγωγή ειδών διατροφής. Για παράδειγμα, σε εξέλιξη βρίσκεται η παραγωγή υλικών αναφοράς που περιέχουν διαφορετικούς ΓΤΟ για αραβόσιτο Bt-11 και PMON 810. Επιπλέον, το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς και το Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών διαθέτουν την εμπειρογνωμοσύνη και τα μέσα για τη δημιουργία της πρώτης τράπεζας δειγμάτων για γενετικώς τροποποιημένα υλικά - μια στρατηγική που επί του παρόντος βρίσκεται στο στάδιο των συζητήσεων.

Ισοτοπικά υλικά αναφοράς (IRM)

Προετοιμάστηκε και συσκευάστηκε σε φύσιγγες ένα ισοτοπικό υλικό αναφοράς (IRM) σιδήρου, προετοιμάστηκαν «μητρικά» διαλύματα για το ισοτοπικό υλικό αναφοράς βορίου και ελέγχθηκαν αναλογίες ισοτόπων. Για τα ισοτοπικά υλικά αναφοράς 50Cr IRM και natCr προετοιμάστηκαν και συσκευάστηκαν σε φύσιγγες τρία διαλύματα, ολοκληρώθηκαν μετρήσεις και συντάχθηκαν πιστοποιητικά. Ολοκληρώθηκε η προετοιμασία και η συσκευασία σε φύσιγγες ενός ισοτοπικού υλικού αναφοράς 202Hg και για τα ισοτοπικά υλικά αναφοράς Cl προετοιμάστηκαν και συσκευάστηκαν σε φύσιγγες διαλύματα 37Cl και natCl. Επιπλέον ξεκίνησαν δύο νέες εργασίες για την παραγωγή ισοτοπικών υλικών αναφοράς S και Zn. Οι εργασίες για τα πρότυπα πρωτογενών ισοτοπικών αερίων (PIGS) σημείωσαν σημαντική πρόοδο με την ολοκλήρωση των εργασιών για το θείο, το κρυπτό, τον άνθρακα μέσω CF4, τον φυσικό άνθρακα και το οξυγόνο.

Πυρηνικές διασφαλίσεις

Παρήχθη και πιστοποιήθηκε μια σειρά ισοτοπικών υλικών αναφοράς για λογαριασμό της ΓΔ για την Ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου ενός υλικού φυσικού ουρανίου, ενός νέου ισοτοπικού υλικού αναφοράς πλουτωνίου-240 και ενός ισοτοπικού υλικού αναφοράς ουρανίου-235. Αγοράστηκε και ταυτοποιήθηκε μια σειρά πρόδρομων υλικών εξαφθοριούχου ουρανίου για μελλοντικές αιτήσεις ανάμειξης. Παρήχθη μια σειρά οξειδίων του ουρανίου που θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή υάλου με προσμείξεις ουρανίου για το πρόγραμμα στήριξης του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Παράλληλα με αυτές τις δραστηριότητες, στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς πραγματοποιήθηκε μηνιαία κατάρτιση τεσσάρων Ρώσων τεχνικών του εργαστηρίου μετρολογίας του ινστιτούτου Bochvar της Μόσχας (στο πλαίσιο του προγράμματος Tacis). Παραλήφθηκαν δείγματα δια τριβής για λογαριασμό της ΓΔ για την Ενέργεια και αναλύθηκαν επιλεγμένα δείγματα στο υπόγειο εργαστήριο HADES.

Δοσιμετρία νετρονίων

Παρήχθησαν υλικά δοσιμετρίας νετρονίων για να χρησιμοποιηθούν από τον κλάδο πυρηνικής ενέργειας και από τα ερευνητικά ινστιτούτα που χρησιμοποιούν αντιδραστήρες για δοκιμές. Τα ανωτέρω δοσίμετρα χρησιμοποιούνται για μετρήσεις ροής νετρονίων στον αντιδραστήρα, για επιτήρηση της ασφάλειας και για βελτιστοποίηση των επιδόσεων των αντιδραστήρων. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 1999 πωλήθηκαν 62 μονάδες.

* Μετρήσεις αναφοράς

Επίτευξη διεθνούς αντιστοιχίας

Εξετάζοντας το ζήτημα της επίτευξης διεθνούς αντιστοιχίας των χημικών μετρήσεων προς υποστήριξη του διεθνούς εμπορίου, ολοκληρώθηκε με επιτυχία η πρώτη παγκοσμίως βασική σύγκριση του διεθνούς γραφείου μέτρων και σταθμών (BIPM) στον τομέα των χημικών μετρήσεων, κατά την οποία το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς λειτούργησε ως εργαστήριο συντονισμού. Ολοκληρώθηκαν οι γύροι IMEP-9 (ιχνοστοιχεία στο ύδωρ) και IMEP-11 (μέταλλα σε καταλύτες εξατμίσεων αυτοκινήτων) του διεθνούς προγράμματος αξιολόγησης μετρήσεων (IMEP) σε συνεργασία με άνω των 235 συμμετεχόντων εργαστηρίων από περισσότερες από 40 χώρες. Ξεκίνησαν νέοι γύροι του IMEP- IMEP-13 (μέταλλα σε πολυμερή) και IMEP-14 (μέταλλα σε ιζήματα). Ο τελευταίος αιτήθηκε από τη συμβουλευτική επιτροπή για την ποσότητα ουσιών (CCQM) του διεθνούς γραφείου μέτρων και σταθμών (BIPM) προκειμένου να χρησιμοποιηθεί σε μια μελέτη διασύγκρισης.

Μετρήσεις πρωτογενών ισοτόπων

Οι μετρήσεις της αναλογίας ισοτόπων άνθρακα και οξυγόνου αποτελούν ένα ιδιαίτερα οικονομικά αποδοτικό μέσο για τον προσδιορισμό της νοθείας των τροφίμων και την εξέταση περιβαλλοντικών ζητημάτων. Οι απόλυτες τιμές αναφοράς θα μπορούσαν να αποδειχθούν χρήσιμες για τη σωστή εφαρμογή των ευρωπαϊκών προ-προτύπων CEN ENV12141 (αναλογίες οξυγόνου-18/οξυγόνου-16 στο νερό χυμών φρούτων), ENV12140 (αναλογίες άνθρακα-13/άνθρακα-12 σε σάκχαρα χυμών φρούτων), της οδηγίας ΕΚ/822/97 (αναλογίες οξυγόνου-18/οξυγόνου-16 στο νερό οίνων) και της προσεχούς νομοθεσίας που θα καθορίζει την αναλογία άνθρακα-13/άνθρακα-12 σε πολτούς και σάκχαρα. Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς ενέταξε την εν λόγω αναγκαιότητα στον όγδοο γύρο του δικού του διεθνούς προγράμματος αξιολόγησης μετρήσεων (IMEP) και για το λόγο αυτό, ο γύρος αυτός χρησιμεύει ως πιλοτικό έργο για τα ευρωπαϊκά εργαστήρια πιστοποίησης(EA). Ελήφθησαν αποτελέσματα από τα συμμετέχοντα εργαστήρια και έχει ήδη αποδειχθεί ότι οι μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενες παγκόσμιες τιμές αναφοράς για τον άνθρακα εμπεριέχουν απόκλιση/σφάλμα περίπου της τάξης του 1,5 %.

Αντιβιοτικά στα τρόφιμα

Κατά το τρέχον έτος, το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς δρομολόγησε ένα νέο έργο προς υποστήριξη της ασφάλειας των τροφίμων και κατ' εφαρμογή της οδηγίας 70/524/ΕΟΚ της ΕΚ (και του κανονισμού 2821/98) που περιλαμβάνει την ανάπτυξη μεθόδων αναφοράς για δύο οικογένειες αντιβιοτικών, τα μακρολίδια και τις κινολόνες. Έχουν γίνει παραγγελίες για όλα τα διαθέσιμα στο εμπόριο πρότυπα και το πειραματικό έργο πρόκειται να ξεκινήσει σε συνεργασία με το τμήμα κτηνιατρικής του πανεπιστημίου της Λιέγης.

Ραδιονουκλεΐδια στα τρόφιμα

Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς αναπτύσσει μια μέθοδο αναφοράς για τον προσδιορισμό προσμείξεων πυρηνικών ιχνοστοιχείων σε τρόφιμα χρησιμοποιώντας έναν επαγωγικά συζευγμένο φασματογράφο μάζας πλάσματος (ICP-MS) μετά από διαχωρισμό με χρωματογραφία εκχύλισης. Εξετάστηκαν προσεκτικά οι επιπτώσεις μήτρας, η χωρητικότητα της στήλης και οι καμπύλες έκλουσης και αναπτύχθηκε μια νέα μέθοδος διαχωρισμού που βασίζεται στη χρωματογραφία εκχύλισης. Ακολούθως διεξήχθη φασματογραφική ανάλυση ακτινοβολίας άλφα και εκπονήθηκε μια λεπτομερής μελέτη της επιλεκτικότητας προσρόφησης του θορίου, του ουρανίου, του πλουτωνίου και του αμερικίου στο ύδωρ (ξεκινώντας από μια απλή μήτρα).

Πρωτεΐνες δέσμευσης μετάλλων στα τρόφιμα

Η ικανότητα ανίχνευσης της παρουσίας και ανάλυσης των ποσοτήτων των πρωτεϊνών δέσμευσης μετάλλων είναι σημαντική για την ταυτοποίηση του γάλακτος. Το Μάρτιο του 1999, ζητήθηκε από το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς να αναπτύξει μια τέτοια μέθοδο, σε συνεργασία με τη ΓΔ για τη Γεωργία και τη ΓΔ για την Υγεία και την Προστασία του Καταναλωτή. Ήδη έχουν προσδιοριστεί οκτώ καζεΐνες και πρωτεΐνες του ορρού του γάλακτος.

Έργο Avogadro

Νέες διαφορικές μετρήσεις ισοτόπων για το τετραφθοριούχο πυρίτιο απέδειξαν και επιβεβαίωσαν ότι η ποιότητα των μετρήσεων μοριακού βάρους του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς για το ιαπωνικό υλικό Shin-Etsu ήταν αναμφίβολα η υψηλότερη δυνατή.

Μετρήσεις αναφοράς νετρονίων

Οι μετρήσεις αναφοράς νετρονίων διεξάγονται προκειμένου να παράσχουν πειραματικά δεδομένα για τη βελτίωση της βάσης δεδομένων νετρονίων σύμφωνα με τις απαιτήσεις που καθορίζονται στον κατάλογο αιτημάτων υψηλής προτεραιότητας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Ολοκληρώθηκαν νέες μετρήσεις αναφοράς νετρονίων χρησιμοποιώντας τις δύο πολυδύναμες πηγές νετρονίων του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς - του γραμμικού επιταχυντή 150 MeV και του επιταχυντή Van de Graaff 7 MV.

Στο πλαίσιο της ανάπτυξης συστημάτων που βασίζονται σε επιταχυντές, ολοκληρώθηκαν μετρήσεις για ενεργές διατομές των 207,208Pb και Bi(n,(), 208Pb(n,n'), 99Tc(n,p) και (n,(). Στο πλαίσιο μελετών σχετικά με τη μεταστοιχείωση αποβλήτων ολοκληρώθηκαν μετρήσεις για ενεργές διατομές των 99Tc(n,T), (n,() και 237Np(n,T), (n,(). Για τη διεύρυνση Doppler σε χαμηλή θερμοκρασία ολοκληρώθηκαν μετρήσεις για το (μεταλλικό) U, το UO2, το NpO2 και το Hg2Cl2. Μετρήθηκαν οι ενεργές διατομές ενεργοποίησης για 30 προϊόντα βραχέος χρόνου ημιζωής στα 16-21 MeV και εκτελέστηκαν περαιτέρω μετρήσεις για ακτινίδες καθώς επίσης και μετρήσεις ενεργής διατομής για απορροφητές νετρονίων. Στον τομέα των εφαρμογών σε θέματα θωράκισης, πρόοδος σημειώθηκε όσον αφορά τις μετρήσεις των ιδιοτήτων θραυσμάτων σχάσης των ενεργών διατομών του 238U(n, f), του 56Fe(n,n') και του Al(n,n'). Τέλος, όσον αφορά τα πρότυπα δεδομένων νετρονίων, ολοκληρώθηκαν οι μετρήσεις των ιδιοτήτων θραυσμάτων σχάσης του 238U(n, f) καθώς και η ανάλυση δεδομένων για το λόγο διακλάδωσης του 10B(n, ().

Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων (ITU) (Καρλσρούη)

Διευθυντής του ινστιτούτου // Roland SCHENKEL*

1. Διοικητική υποστήριξη // Jean-Pierre MICHEL

2. Τεχνολογία θερμών στοιχείων // Jean-Paul GLATZ

3. Έρευνα υλικών // Hans-Joachim MATZKE

4. Πυρηνικά καύσιμα // Didier HAAS

5. Πυρηνική χημεία // Lothar KOCH

6. Έρευνα επί των ακτινιδών // Gerard LANDER

7. Πυρηνική ασφάλεια και υποδομή // Werner WAGNER

* τοποθετήθηκε το 2000

Αποστολή

Αποστολή του Ινστιτούτου Υπερουράνιων Στοιχείων είναι η προστασία του Ευρωπαίου πολίτη από ενδεχόμενους κινδύνους συνδεόμενους με τον χειρισμό και την αποθήκευση ραδιενεργών στοιχείων υψηλής ραδιενέργειας. Πρωταρχικοί του στόχοι είναι να λειτουργεί ως κέντρο αναφοράς για βασική έρευνα επί των ακτινιδών, να συμβάλλει σε ένα σύστημα αποτελεσματικής ασφάλειας και διασφαλίσεων στα πλαίσια του κύκλου του πυρηνικού καυσίμου και να διερευνά τεχνολογικές και ιατρικές εφαρμογές των υπερουράνιων στοιχείων.

Υπήρξαν σημαντικές αλλαγές όσον αφορά τις προτεραιότητες υπό την έννοια ότι όλα τα ερευνητικά έργα του Ινστιτούτου Υπερουράνιων Στοιχείων συζητήθηκαν λεπτομερώς με τις ΓΔ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είναι υπεύθυνες για τη χάραξη, την παρακολούθηση ή την άσκηση των πολιτικών της ΕΕ. Το έργο «Ραδιενέργεια στο Περιβάλλον» προέκυψε ως το άμεσο αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας των εις βάθος διαβουλεύσεων και συνεργασίας. Το νέο πρόγραμμα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης του Ινστιτούτου Υπερουράνιων Στοιχείων (1999 έως 2002) αποτελείται πλέον από επτά ερευνητικά έργα:

* Ανοσοθεραπεία με ακτινοβολία σωματιδίων α

* Βασική έρευνα επί των ακτινιδών

* Ασφάλεια των πυρηνικών καυσίμων

* Χαρακτηρισμός χρησιμοποιημένων καυσίμων

* Διαχωρισμός και μεταστοιχείωση

* Ραδιενέργεια στο περιβάλλον

* Πυρηνικές διασφαλίσεις

Το Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων εξακολούθησε να εκτελεί εργασίες βάσει συμβάσεων που συνάπτει με διάφορους πελάτες - συμπεριλαμβανομένων των εταιριών SIEMENS, British Nuclear Fuels, COGEMA, της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, της Swedish Nuclear Fuel and Waste Management Co και του Kεντρικού Iνστιτούτου Eρευνας για τη Bιομηχανία Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (CRIEPI).

Κατά το διάστημα του Μαρτίου 1999 ολοκληρώθηκε με επιτυχία η επιθεώρηση για το πιστοποιητικό ISO 9001. Ταυτόχρονα πραγματοποιήθηκε ο λεγόμενος «έλεγχος Δέλτα» προκειμένου να ελεγχθεί η συμμόρφωση με το νέο πρότυπο ISO 9001-2000, που βρίσκεται στο στάδιο προετοιμασίας. Τα συμπεράσματα του ελέγχου Δέλτα οδήγησαν σε λήψη μέτρων για τη βελτίωση και την επέκταση του συστήματος διοίκησης ποιότητας του Ινστιτούτου Υπερουράνιων Στοιχείων.

* Ανοσοθεραπεία με ακτινοβολία σωματιδίων α

Στόχος αυτού του έργου είναι η ανάπτυξη, η δοκιμή και η επικύρωση ενός νέου τύπου φαρμάκου για την καταπολέμηση διαφόρων τύπων καρκίνου. Το νέο αυτό σύστημα βασίζεται σε μια κατάλληλη πηγή ακτινοβολίας α, έναν κατάλληλο, ειδικό για κάθε τύπο καρκίνου φορέα, όπως ένα αντίσωμα ή ένα πεπτίδιο και μια χηλική ουσία που συνδέει το νουκλεΐδιο με το φορέα.

Ένας από τους κύριους στόχους του προγράμματος ήταν η επίτευξη μεγάλης ικανότητας παραγωγής ακτινίου-225.

Πρόδρομα στοιχεία για κλινικές μελέτες

Για τη μεγάλης κλίμακας παραγωγή ακτινίου-225 από ραδίο-226, ανακαινίστηκε ένα από τα θερμά στοιχεία του ITU για την προετοιμασία στόχων ραδίου σε επίπεδο Curie, το χειρισμό ακτινοβολημένων στόχων από το κύκλοτρο FZK και την εκτέλεση του μετέπειτα διαχωρισμού του ακτινίου. Η νέα αυτή εγκατάσταση καθιστά δυνατή την παραγωγή και διανομή ικανών ποσοτήτων προδρόμων ακτινίου/βισμουθίου για κλινικές μελέτες στην ΕΕ και αλλού.

Με αντισώματα βάρους περίπου 1 γραμμαρίου που επαρκεί για τις προγραμματισμένες μελέτες της πρώτης φάσης του λεμφώματος non-Hodgkin, σχηματίστηκε χηλική ουσία με βισμούθιο-213 στο Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων. Αυτά τα σύμπλοκα χρησιμοποιούνται για τα προκλινικά πειράματα στο γερμανικό αντικαρκινικό ερευνητικό κέντρο της Χαϊδελβέργης και οι κλινικές μελέτες αναμένεται να ξεκινήσουν στις αρχές του 2000.

Ο βραχύς χρόνος ημιζωής του βισμουθίου-213 (45 λεπτά) αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα για ορισμένες αξιολογήσεις και εκτιμήσεις της αποτελεσματικότητας της ανοσοθεραπείας με σωματίδια α. Αυτό αφορά παραμέτρους όπως η σταθερότητα του συμπλόκου, η συμπεριφορά του υπό ορισμένες συνθήκες και οι μελέτες βιολογικής κατανομής. Με την υποστήριξη του κύκλοτρου του ερευνητικού κέντρου της Καρλσρούης (Forschungszentrum Karlsruhe - FZK) αναπτύχθηκε ικανότητα παραγωγής μείγματος ισοτόπων βισμουθίου-205 και -206 (χρόνοι ημιζωής 14 και 7 ημέρες αντίστοιχα). Το μείγμα αυτό έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε πειράματα βιολογικής κατανομής που πραγματοποιήθηκαν στο αντικαρκινικό κέντρο της Χαϊδελβέργης.

* Βασική έρευνα επί των ακτινιδών

Η διαχείριση αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας είναι ζήτημα που προκαλεί σοβαρές ανησυχίες στο κοινό. Στον τομέα αυτό βρίσκονται υπό εξέλιξη σημαντικά προγράμματα στα κράτη μέλη στα οποία συμπεριλαμβάνονται νέοι και καινοτόμοι κύκλοι καυσίμου, όπως για παράδειγμα οι κύκλοι διαχωρισμού και μεταστοιχείωσης. Προαπαιτούμενο για αυτές τις δραστηριότητες που αφορούν τον κύκλο καυσίμου είναι να υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα αναφοράς από τη βασική έρευνα στους κλάδους φυσικής, χημείας και επιστήμης των υλικών σχετικά με τα στοιχεία των ακτινιδών και τα νέα καύσιμα, τα προϊόντα και τις ροές αποβλήτων που περιέχουν στοιχεία της σειράς των ακτινιδών.

Ορισμένες δραστηριότητες στον τομέα της βασικής έρευνας επί των ακτινιδών στοχεύουν στην ανάπτυξη της κατανόησης της ηλεκτρονικής δομής των στοιχείων και των ενώσεων των ακτινιδών. Η προσέγγιση αυτή περιλαμβάνει δράσεις που κυμαίνονται από την παρασκευή και τον καθαρισμό των στοιχείων ως τη μελέτη μεμονωμένων κρυστάλλων με σύγχρονες τεχνικές της φυσικής, ορισμένες από τις οποίες περιλαμβάνουν τη χρήση ισχυρών ακτίνων συγχρότρου, νετρονίων ή μυονίου. Σημαντικός είναι ο ρόλος της θεωρίας που σε συνδυασμό με τα πειράματα ερμηνεύει τα αποτελέσματα και προτείνει νέες ερευνητικές προσεγγίσεις. Η προσπάθεια έχει άλλα δύο σημαντικά χαρακτηριστικά:

* Περιλαμβάνει σημαντική συνεργασία με πανεπιστήμια και άλλα ερευνητικά ινστιτούτα, στο πλαίσιο της οποίας κάποια μέλη του προσωπικού τους επισκέπτονται την Καρλσρούη προκειμένου να διεξάγουν πειράματα στην εγκατάσταση πολλών χρηστών του Ινστιτούτου Υπερουράνιων Στοιχείων

* Η ομάδα διαθέτει μεγάλο αριθμό φοιτητών και μεταδιδακτορικών υποτρόφων (12 το 1999), οι οποίοι φιλοξενούνται για διάστημα δύο ως τριών ετών από την ομάδα μελέτης των ακτινιδών.

Μεμονωμένοι κρύσταλλοι

Οι μεμονωμένοι κρύσταλλοι υλικών είναι απαραίτητοι για τη μέτρηση πολλών σημαντικών ιδιοτήτων. Τα μείγματα οξειδίων που περιέχουν ουράνιο και πλουτώνιο παρουσιάζουν σημαντικό ενδιαφέρον για τη μελέτη των ακτινιδών. Το Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων τελειοποίησε πρόσφατα μια μέθοδο μεταφοράς ατμών που θα καταστήσει δυνατή την ανάπτυξη μεμονωμένων κρυστάλλων σε αυτά τα μείγματα οξειδίων, όπως είναι τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στους αντιδραστήρες. Παλαιότερα, οι εν λόγω κρύσταλλοι παρασκευάζονταν από διοξείδιο του ποσειδωνίου (NpO2).

Νέα κρυσταλλική φάση

Το αμερίκιο (Am) παρουσιάζει μια ασυνήθιστη- και νέα - κρυσταλλική δομή μεταξύ 7 και 16 GPa (1 GPa = 10kbar πίεσης, δηλ., 10.000 φορές μεγαλύτερη από την ατμοσφαιρική πίεση). Σε συνεργασία με το εθνικό εργαστήριο του Oak Ridge στις ΗΠΑ και χρησιμοποιώντας τις μοναδικές δυνατότητες της ευρωπαϊκής εγκατάστασης συγχρότρου της Grenoble στη Γαλλία, επαληθεύθηκε η νέα αυτή δομή σε δείγμα μεταλλικού αμερικίου υψηλής καθαρότητας βάρους μικρότερου των 5 μικρογραμμαρίων. Στα 16 GPa λαμβάνει χώρα συρρίκνωση όγκου σε ποσοστό περίπου 7% και ο συνολικός όγκος ανέρχεται μόλις στο 65% του όγκου σε συνθήκες περιβάλλοντος. Τα αποτελέσματα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την κατανόηση της καταστατικής εξίσωσης του αμερικίου και για συγκρίσεις με τις πλέον σύγχρονες θεωρίες που επιχειρούν να προβλέψουν την ενέργεια συνοχής και τον ατομικό όγκο των ακτινιδών στοιχείων.

Νέα αποτελέσματα των πειραμάτων συγχρότρου για τη μελέτη των μαγνητικών ιδιοτήτων του διοξειδίου του ποσειδωνίου οδήγησαν στη διαλεύκανση ενός δυσεπίλυτου, για μεγάλο χρονικό διάστημα, προβλήματος της επιστήμης των ακτινιδών.

* Ασφάλεια των πυρηνικών καυσίμων

Η ασφάλεια των πυρηνικών καυσίμων αποτελεί πρωταρχικό ζήτημα για τους φορείς λειτουργίας πυρηνικών αντιδραστήρων και εγκαταστάσεων κατασκευής καυσίμου, για τις εθνικές και διεθνείς κανονιστικές αρχές και φυσικά για τους πολίτες. Το ITU αναλαμβάνει έρευνα ζωτικής σημασίας σχετικά με τους παράγοντες που περιορίζουν την καύση σε υψηλότερο βαθμό, όπως η επένδυση των καυσίμων, η μηχανική και χημική αλληλεπίδραση, και η αυξημένη έκλυση αερίων σχάσης. Η μελέτη των φαινομένων που εμφανίζονται κατά την ακτινοβόληση των πυρηνικών καυσίμων αυξάνει και την ασφάλεια και την απόδοση του κύκλου πυρηνικού καυσίμου.

Καταρτίστηκαν οι τελικές εκθέσεις σχετικά με τις εξετάσεις που αφορούσαν την τήξη πυρήνα αντιδραστήρων στο πλαίσιο του έργου PHEBUS και ειδικότερα την εξέταση του τετηκότος σωρού και της συμπεριφοράς των αποθέσεων αερολυμάτων στα κύρια κυκλώματα. Τέθηκε σε λειτουργία μια νέα μονάδα απορρύπανσης. Αυτό αποτελεί σημαντικό επίτευγμα εν όψει του εκσυγχρονισμού της υποδομής του Ινστιτούτου Υπερουράνιων Στοιχείων.

Ταχύτερες μέθοδοι μέτρησης

Κατασκευάστηκε ένα νέο όργανο που αποτελείται από μια μικροσκοπική φωτοδίοδο ολοκληρωμένου κυκλώματος και ένα δίκτυο περίθλασης. Ένα πλήρες θερμικό φάσμα μπορεί να καταγραφεί σε λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου. Το φάσμα μπορεί στη συνέχεια να αναλυθεί προκειμένου να ληφθεί η θερμοκρασία της εκπέμπουσας επιφάνειας. Η μέθοδος αξιολόγησης της θερμοκρασίας είναι εξαιρετικά ακριβής και μπορεί να εφαρμοστεί σε έγχρωμα υλικά με έντονες ζώνες απορρόφησης. Το όργανο είναι πολύ συμπαγές και εύκολο στη χρήση, παρέχοντας τη δυνατότητα εκτέλεσης μετρήσεων υπό δυσχερείς συνθήκες, π.χ. για υλικά με μεγάλη ταχύτητα εξάτμισης.

Πτητικό τριοξείδιο του πλουτωνίου

Κατά τη διάρκεια μετρήσεων διάχυσης στοιχείου Knudsen που αφορούσαν το διοξείδιο του πλουτωνίου διαπιστώθηκε η ύπαρξη ενός μορίου τριοξειδίου. Το μόριο αυτό που είναι εξαιρετικά πτητικό, σχηματίζεται μετά από προσρόφηση οξυγόνου και απελευθερώνεται σε θερμοκρασίες άνω των 1800 K. Με εργαστηριακό πείραμα αποδείχθηκε ότι κατά την οξείδωση του διοξειδίου του πλουτωνίου παράγονται ποσότητες τριοξειδίου του πλουτωνίου που ενδέχεται να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τη διασπορά του πλουτωνίου στον αέρα σε περιπτώσεις ατυχημάτων αντιδραστήρων ή κατασκευής καυσίμου.

* Χαρακτηρισμός αναλωθέντος καυσίμου για μακρόχρονη αποθήκευση

Τα στοιχεία που αφορούν την ασφάλεια από την άποψη της αντοχής του καυσίμου στη διάβρωση και τη διάλυση υπό πραγματικές συνθήκες είναι εξαιρετικά σημαντικά για τη μακροπρόθεσμη αποθήκευση του ακτινοβολημένου καυσίμου. Μετά από περίπου 500 έτη αποθήκευσης (δηλ. κατά την εγγυημένη διάρκεια ζωής των περιεκτών), η ραδιενέργεια του καυσίμου θα οφείλεται κατά πολύ στη μεταστοιχείωση λόγω εκπομπής σωματιδίων άλφα. Επομένως η ραδιόλυση λόγω εκπομπής σωματιδίων άλφα είναι βασική παράμετρος για τον καθορισμό της συμπεριφοράς του καυσίμου ως προς τη διάλυση.

Οι μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις της ραδιόλυσης λόγω εκπομπής σωματιδίων άλφα από την άποψη της αντοχής του αναλωθέντος καυσίμου στη διάλυση συνεχίστηκαν και επεκτάθηκαν, προκειμένου να καλύψουν την περίπτωση της έκθεσης μεγαλύτερων επιφανειών καυσίμου στο ύδωρ. Παράλληλα διερευνήθηκαν επίσης και οι μεταβολές των ιδιοτήτων που προκαλούνται από τη συσσώρευση βλαβών της δομής του καυσίμου που οφείλονται στη μεταστοιχείωση λόγω εκπομπής σωματιδίων άλφα. Και για τις δύο δραστηριότητες χρησιμοποιήθηκαν δείγματα οξειδίου του ουρανίου που περιείχαν διαφορετικές συγκεντρώσεις ακτινιδών βραχέος χρόνου ημιζωής. Επί του παρόντος παρασκευάζονται νέα δείγματα με ουράνιο-233 ως πηγή ραδιόλυσης λόγω εκπομπής σωματιδίων άλφα.

Διερευνήθηκε επίσης και η επίδραση συσσωρεύσεων μεγάλης περιεκτικότητας σε οξείδιο του πλουτωνίου στους μηχανισμούς διάλυσης καυσίμων μείγματος οξειδίων.

* Διαχωρισμός και μεταστοιχείωση

Το Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων συμμετέχει σε μια ευρωπαϊκή προσπάθεια εξεύρεσης τρόπων για τη μείωση των πιθανών μακροπρόθεσμων κινδύνων από τα πυρηνικά απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας και για τη διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων στο θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων. Η συνεισφορά του Ινστιτούτου Υπερουράνιων Στοιχείων στην εν λόγω ευρωπαϊκή συνεργασία αφορά κυρίως το διαχωρισμό δηλ. τον φυσικό χωρισμό των ραδιονουκλεϊδίων μεγάλου χρόνου ημιζωής και την κατασκευή καυσίμων για "μεταστοιχείωση" ή "αποτέφρωση" από αυτά τα στοιχεία των ακτινιδών και προϊόντα σχάσης μεγάλου χρόνου ημιζωής.

Τα πειραματικά δεδομένα που συγκεντρώνονται συγκρίνονται με τις θεωρητικές προβλέψεις και χρησιμεύουν για την κατάρτιση δεδομένων αναφοράς προκειμένου να αξιολογηθούν τα πιθανά οφέλη και μειονεκτήματα αυτού του τρόπου διαχείρισης των αποβλήτων.

Διαχωρισμός ακτινιδών από λανθανίδες

Η βελτίωση του διαχωρισμού ακτινιδών από λανθανίδες ήταν σημαντικό επίτευγμα. Πραγματοποιήθηκε μια πρώτη θερμή επίδειξη μιας νέας μεθόδου διαχωρισμού ακτινιδών/λανθανιδών με χρήση γνήσιων αποβλήτων της διεργασίας DIAMEX (δηλ. του διαχωρισμού ακτινιδών και λανθανιδών από προϊόντα σχάσης). Με μια διάταξη συνεχούς αναρροής επιτεύχθηκε υψηλή ανάκτηση ακτινιδών και ικανοποιητικοί συντελεστές διαχωρισμού από λανθανίδες (άνω του 100).

Προσδιορίστηκε το σημείο τήξης της υποψήφιας αδρανούς μήτρας από οξείδιο του μαγνησίου. Νέες μετρήσεις ακριβείας με χρήση ελεγχόμενων παλμών λέιζερ δείχνουν σαφώς μια κατά πολύ υψηλότερη τιμή 3220 ± 10 K σε σύγκριση με την τιμή των 3100 K που αναφέρεται στη βιβλιογραφία.

Βελτιωμένη κατανόηση των προϊόντων σχάσης

Η νέα ηλεκτρονική μικροσκοπία διατομής απέδωσε μια τιμή απώλειας για το κατώφλι ενέργειας των προϊόντων σχάσης για το σχηματισμό άμορφου σπινελίου. Η μετέπειτα ακτινοβόληση με ηλεκτρόνια στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο προκαλεί την επανακρυσταλλοποίηση και παράγει μια νανοκρυσταλλική δομή. Τα αποτελέσματα αυτά αποτελούν τη βάση για την κατανόηση της συμπεριφοράς του καυσίμου σπινελίου/διοξειδίου του αμερικίου κατά την ακτινοβόληση του αντιδραστήρα.

Προηγήθηκε η κατασκευή του εργαστηρίου ελασσόνων ακτινιδών με την εγκατάσταση υδρόψυκτων στοιχείων τοίχου, την παράδοση σημαντικού εξοπλισμού και την ολοκλήρωση της κατασκευής του πρώτου από τους δέκα στεγανοποιημένους κλωβούς χειρισμού με γάντια. Για την κατασκευή στόχων αμερικίου εκτελέστηκαν προπαρασκευαστικές εργασίες με χρήση της διεργασίας sol-gel, αντικαθιστώντας το αμερίκιο με δημήτριο.

* Ραδιενέργεια στο περιβάλλον

Η προστασία της υγείας στην ΕΕ διέπεται από το κεφάλαιο III της συνθήκης Ευρατόμ. Μια ιδιαίτερη πτυχή σχετίζεται με τον έλεγχο των ραδιενεργών εκπομπών και αποβλήτων των πυρηνικών εγκαταστάσεων. Μια νέα απαίτηση αφορά τον έλεγχο της υλοποίησης των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της σύμβασης OSPAR για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Ορίστηκε και ξεκίνησε ένα κοινό αναπτυξιακό πρόγραμμα ανταποκρινόμενο στις ανάγκες που εκφράστηκαν από τη ΓΔ για το Περιβάλλον. Για το σκοπό αυτού του έργου και παρομοίων δραστηριοτήτων στον τομέα των διασφαλίσεων χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία ένας μικροεπεξεργαστής σε ένα νέο μικροσκόπιο ηλεκτρονικής σάρωσης για την επιλογή και το διαχωρισμό για χημική ανάλυση μικροσκοπικών σωματιδίων που περιέχουν ακτινίδες.

* Πυρηνικές διασφαλίσεις

Οι πυρηνικές διασφαλίσεις είναι ένα σύνολο δραστηριοτήτων μέσω των οποίων η Επιτροπή, και ειδικότερα η Διεύθυνση Ελέγχου Διασφαλίσεων της Ευρατόμ (Λουξεμβούργο), και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA), επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι τα κράτη ή οι φορείς λειτουργίας των εγκαταστάσεων δεν χρησιμοποιούν πυρηνικό υλικό ή εξοπλισμό για την ανάπτυξη ή την παραγωγή πυρηνικών όπλων.

Μεγάλος αριθμός δοκιμών

Το πρώτο επιτόπιο εργαστήριο εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο 1999 στη μονάδα επανεπεξεργασίας του Sellafield του Ηνωμένου Βασιλείου. Η κατασκευή και η έναρξη της λειτουργίας αυτού του εργαστηρίου απετέλεσε πρόκληση ως προς τρία βασικά σημεία:

1. Παραγωγή: Απαιτήθηκε υψηλός βαθμός αυτοματισμού για την επεξεργασία 1000 δειγμάτων ετησίως που απαιτεί την επιτόπου παρουσία μόλις 4 αναλυτών.

2. Ακρίβεια: Απαιτήθηκε η εκ νέου μέτρηση βασικών παραμέτρων της πυρηνικής φυσικής (βαθμός αυτόματης σχάσης των ακέραιων ισοτόπων του πλουτωνίου) στα πλαίσια μεθόδου για την επίτευξη των ορίων ακριβείας που καθορίστηκαν από τον πελάτη.

3. Κόστος: Επειδή ο χειρισμός και η επεξεργασία των αποβλήτων αποδείχθηκε ότι επιβάρυνε σημαντικά τις δαπάνες λειτουργίας, χρησιμοποιήθηκαν νέες τεχνικές προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η παραγωγή αποβλήτων.

Οι εργασίες που αφορούν το επιτόπιο εργαστήριο στη Χάγη της Γαλλίας προχώρησαν σύμφωνα με το πρόγραμμα.

Στον τομέα της πυρηνικής ιατροδικαστικής, το Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων συμμετέσχε με επιτυχία σε μια ειδική δοκιμή που οργανώθηκε από τη διεθνή τεχνική ομάδα εργασίας Ρ-8 για τον προσδιορισμό της προέλευσης ενός αγνώστου δείγματος πλουτωνίου. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας αναπτύχθηκε και επιδείχθηκε επίσης στην Ουκρανία ένα «πρότυπο σχέδιο δράσης» που σχετίζεται με την κατάσχεση λαθραίου πυρηνικού υλικού.

Αναπτύχθηκαν τεχνικές ανάλυσης για τον προσδιορισμό της ηλικίας του πλουτωνίου βάσει του ποσοστού των αυξανόμενων νουκλεϊδίων ουρανίου. Η βάση δεδομένων πυρηνικού υλικού εμπλουτίσθηκε με την παροχή δεδομένων από τη βιομηχανία της ΕΕ.

Στον τομέα της παρακολούθησης του περιβάλλοντος εξετάστηκε λεπτομερώς η μέθοδος αναζήτησης σωματιδίων για ανάλυση SIMS και αναπτύχθηκε μια πρόταση που αφορούσε το λογισμικό για την αυτοματοποίηση αυτής της διεργασίας. Εξετάστηκε το πρωτότυπο αυτόματο σύστημα τροφοδοσίας δείγματος και πρόκειται σύντομα να ξεκινήσουν οι πρώτες δοκιμές.

Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών (IAM) (Petten)

Διευθυντής του ινστιτούτου // Kari TΦRRΦNEN

1. Διοικητική υποστήριξη // Michael CUNDY

2. Παραγωγή και μετατροπή ενέργειας // Johan BRESSERS

3. Ασφάλεια βιομηχανικών δομοστοιχείων // Roger HURST

4. Καθαρές τεχνολογίες // Juha-Pekka HIRVONEN

5. Αντιδραστήρας υψηλής ροής // Joλl GUIDEZ

6. Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη // Edward BULLOCK

Αποστολή

Αποστολή του IAM είναι να υποστηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας πραγματοποιώντας έρευνα με αντικείμενο την κατασκευαστική αρτιότητα και τις επιδόσεις υλικών χρησιμοποιουμένων σε συστατικά μέρη και διεργασίες που υπεισέρχονται σε πεδία που ενδιαφέρουν το ευρύ κοινό. Οι κυριότερες εφαρμογές εντοπίζονται στον τομέα της ενέργειας, στις μεταφορές και στις χημικές διεργασίες. Το IAM διαχειρίζεται τον αντιδραστήρα υψηλής ροής προς όφελος της πυρηνικής βιομηχανίας της Ευρώπης και υποστηρίζει εφαρμογές της πυρηνικής ενέργειας και των ακτινοβολιών στην ιατρική.

Το Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών συνέχισε την έρευνα με αντικείμενο την κατασκευαστική αρτιότητα και τις επιδόσεις υλικών χρησιμοποιουμένων σε συστατικά μέρη και διεργασίες σε τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές και η χημική βιομηχανία. Προσέφερε εμπειρογνωμοσύνη σχετικά με την τεχνολογία μείωσης των εκπομπών στον τομέα των μεταφορών και την αυξημένη αποδοτικότητα στον τομέα της παραγωγής ενέργειας. Περαιτέρω εργασίες εκτελέστηκαν με αντικείμενο τις εφαρμογές της πυρηνικής ενέργειας και των ακτινοβολιών στην ιατρική και αναβαθμίστηκε η εγκατάσταση για τη θεραπεία του καρκίνου μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου (BNCT) στον αντιδραστήρα υψηλής ροής (HFR) με την αγορά και την εγκατάσταση των συστατικών μερών του συστήματος υγρού αργού.

Το ερευνητικό πρόγραμμα της ΕΕ χρηματοδοτεί ερευνητικές δραστηριότητες στο πλαίσιο 12 έργων που ταξινομούνται σε τρεις κύριες ομάδες έργων:

* κατασκευαστική αρτιότητα βιομηχανικών δομοστοιχείων,

* τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών και αυξημένη αποδοτικότητα στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών και

* εφαρμογές της πυρηνικής ενέργειας και των ακτινοβολιών στην ιατρική.

Αυτή η κατάταξη σε ομάδες έργων είχε ως στόχο να κατευθύνει την ανάπτυξη των ικανοτήτων του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών προς ζητήματα και τομείς δημόσιου ενδιαφέροντος τα οποία κρίνεται ότι χρήζουν υποστήριξης, τόσο όσον αφορά τη χάραξη της πολιτικής της ΕΕ όσο και την προώθηση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας.

* Κατασκευαστική αρτιότητα βιομηχανικών δομοστοιχείων

Όλα τα έργα της ομάδας κατασκευαστικής αρτιότητας συνδυάζουν δράσεις πειραματικής και θεωρητικής έρευνας με το συντονισμό, τη διαχείριση και τη λειτουργία των ευρωπαϊκών δικτύων. Τα δίκτυα περιλαμβάνουν τη δημιουργία και συντήρηση των Ευρωπαϊκών Εργαστηρίων Αναφοράς και στοχεύουν κυρίως στην παροχή ενός διεθνούς μηχανισμού για την επίτευξη συναίνεσης σε τεχνικά ζητήματα και ζητήματα ασφαλείας, καθώς και την ανάπτυξη διαπιστευμένων μεθοδολογιών δοκιμών για την αξιολόγηση της διάρκειας ζωής των δομοστοιχείων που χρησιμοποιούνται σε κρίσιμης σημασίας βιομηχανικές εφαρμογές. Τρία έργα και τα σχετικά με αυτά δίκτυα (AMES, ENIQ και NESC) εστιάζονται σε ζητήματα που αφορούν εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας, ενώ δύο άλλα έργα (EPERC και HYDANET) εστιάζονται σε ζητήματα που συνδέονται περισσότερο με τον πετροχημικό τομέα. Κατόπιν εσωτερικής απόφασης της διοίκησης, από τον Ιανουάριο του 2000, η διεξαγωγή και υποβολή εκθέσεων για τις δραστηριότητες που αφορούν τους εξοπλισμούς υπό πίεση (EPERC) και τη φθορά από το υδρογόνο (HYDANET) θα πραγματοποιούνται στο πλαίσιο ενός ενιαίου έργου.

Οι κυριότερες δραστηριότητες των πέντε έργων αυτής της ομάδας περιλαμβάνουν:

* Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας Εξοπλισμού υπό Πίεση (EPERC). Στα σημαντικά επιτεύγματα του 1999 περιλαμβάνεται η σύσταση της ευρωπαϊκής επιχειρησιακής ομάδας Αρτιότητα υπηρεσιών και επέκταση της διάρκειας ζωής, η δημοσίευση του δελτίου 'A European Approach to Pressure Equipment Inspection' και η διοργάνωση ημερίδας για τον χαρακτηρισμό καταλληλότητας των επιθεωρήσεων.

* Πρόληψη της φθοράς από το υδρογόνο και δικτύωση (HYDANET). Το δίκτυο αυτό, μια νέα προσπάθεια που εστιάζεται στον προσδιορισμό και την καταπολέμηση της φθοράς από το υδρογόνο που προκαλείται σε δομικούς χάλυβες σε υψηλές θερμοκρασίες δημιουργήθηκε σε συνεργασία με πολλές βιομηχανίες, ερευνητικούς οργανισμούς και διεθνείς ομοσπονδίες, πρόκειται δε να τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2000. Το Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών ίδρυσε εργαστήριο αναφοράς μοναδικών ευρωπαϊκών ικανοτήτων για τη στήριξη του δικτύου. Στα επιστημονικά επιτεύγματα του 1999 περιλαμβάνονται η ειδική στοχοθέτηση διαφόρων τεχνικών ανάλυσης υλικών που έχουν προσβληθεί από υδρογόνο και η επακόλουθη πρόοδος όσον αφορά την κατανόηση των σχετικών μηχανισμών.

* Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Χαρακτηρισμού Καταλληλότητας Επιθεωρήσεων (ENIQ) συνέταξε και δημοσίευσε δύο «πρακτικούς οδηγούς» με τίτλο 'Qualification Dossier' και 'How to Conduct Test Piece Trials'. Κύριος στόχος του δικτύου είναι να διασφαλίσει την υποχρεωτική εφαρμογή διεθνώς εγκεκριμένων διαδικασιών επιθεώρησης σε όλες τις ενδιαφερόμενες χώρες και για το σκοπό αυτό το τμήμα του δικτύου για την Ανατολική Ευρώπη (ENDEF) εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές για λεπτομερείς προτάσεις έργων που θα βελτιώσουν την ενδοϋπηρεσιακή επιθεώρηση αντιδραστήρων ρωσικού τύπου WWER και RBMK.

* Το Δίκτυο Αξιολόγησης Χαλύβδινων Κατασκευαστικών Στοιχείων (NESC). Ολοκληρώθηκε το έργο NESC I του πρώτου γύρου και δημοσιεύονται οι τελικές εκθέσεις. Το 1998 ξεκίνησε ένα έργο δεύτερης γενιάς (NESC II). Ένας από τους εταίρους του δικτύου διεξήγαγε ήδη δύο μεγάλες δοκιμές θερμικής δόνησης υπό πίεση και τα αποτελέσματα αποτελούν επί του παρόντος αντικείμενο κριτικής αξιολόγησης.

* Το Εργαστήριο Αναφοράς Αξιολόγησης και Μελετών Γήρανσης Υλικών του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών (AMES) διεξήγαγε μια επιτυχή ακτινοβόληση πρότυπων κραμάτων στον αντιδραστήρα υψηλής ροής (HFR) (έργο LYRA-03). Σχεδιάστηκε και άρχισε η εκπόνηση μελέτης κεντρικής δράσης σχετικά με την επίδραση της χημικής σύστασης στην ευθραστοποίηση από ακτινοβόληση. Επί του παρόντος εξετάζεται μια μήτρα 33 διαφορετικών πρότυπων κραμάτων, με ελεγχόμενη διαφοροποίηση της περιεκτικότητας σε χαλκό, νικέλιο και φώσφορο. Επίσης, από κοινού με τον ΙΑΕΑ (Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας), διοργανώθηκε μια συνεδρίαση εμπειρογνωμόνων στο Petten με θέμα τις μη καταστρεπτικές μεθόδους παρακολούθησης της υποβάθμισης. Στην συνεδρίαση συμμετείχαν περίπου 90 εκπρόσωποι από 25 χώρες.

Στήριξη των προγραμμάτων Tacis/Phare

Με μια διοικητική συμφωνία-πλαίσιο που υπεγράφη το 1998 μεταξύ του ΚΚΕρ και της ΓΔ για τις Εξωτερικές Σχέσεις, ορίστηκε πρόγραμμα παροχής τεχνικής υποστήριξης προς τη ΓΔ για τις Εξωτερικές Σχέσεις για τα προγράμματα Tacis/Phare για την πυρηνική ασφάλεια, το οποίο αναλύεται περαιτέρω σε ετήσια σχέδια εργασίας.

Το 1999 υπεγράφη συμφωνία για την παροχή τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης για επιτόπια βοήθεια στις εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας του προγράμματος Tacis στη Ρωσία, την Ουκρανία, την Αρμενία και το Καζακστάν για την επόμενη τριετία. Οι συμφωνίες περιλαμβάνουν τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών σε όλες τις διαδικασίες προμηθειών εξοπλισμών που σχετίζονται με την ασφάλεια. Τέλος, το Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών υπέγραψε συμφωνία με τη ΓΔ για την Κοινή Υπηρεσία Εξωτερικών Σχέσεων (SCR) για την εκτέλεση ενός έργου με στόχο τη διάδοση των αποτελεσμάτων των έργων του προγράμματος Tacis.

Αυτές οι δράσεις παρέχουν στο ΚΚΕρ τη δυνατότητα να συνδράμει τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθ' όλα τα στάδια προετοιμασίας και εφαρμογής των προγραμμάτων Tacis/Phare στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας, καθώς επίσης και να αξιολογεί τα αποτελέσματα των επιμέρους έργων για λογαριασμό των δικαιούχων.

* Τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών και αυξημένη αποδοτικότητα στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών

Η ομάδα έργων για τις τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών καλύπτει άνω του 50% των δραστηριοτήτων του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών και αποτελείται από δύο έργα που αφορούν την παραγωγή ενέργειας, δύο έργα στον τομέα των μεταφορών και ένα σχετικά με την επεξεργασία των αποβλήτων.

Ως συμπλήρωμα των ειδικών εγκαταστάσεων αξιολόγησης της συμπεριφοράς των υλικών υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες προσομοίωσης εγκαταστάσεων, κατασκευάστηκε και πρόκειται να τεθεί άμεσα σε λειτουργία μια διάταξη δοκιμών για τη υποβολή σωλήνων σε φορτία κάμψης και μια εγκατάσταση για δοκιμές καταπόνησης με συνδυασμό ερπυσμού και θέρμανσης σε οδοντωτά σωληνοειδή δομοστοιχεία.

Αναπτύχθηκε ένα ολοκληρωμένο μοντέλο πρόβλεψης της διάρκειας ζωής το οποίο θα επικυρωθεί βάσει στοιχείων που αφορούν την επέκταση ρωγμών λόγω θερμικής καταπόνησης σε 316 δομοστοιχεία από ανοξείδωτο χάλυβα που εμφανίζουν ρωγμές, καθώς και της πολυαξονικής συμπεριφοράς ερπυσμού συγκολλητών σωλήνων από φερριτικό κράμα.

Επιστρώσεις θερμικού φράγματος

Το Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών έθεσε σε λειτουργία το δίκτυο επιστρώσεων θερμικού φράγματος που συγκεντρώνει αντιπροσώπους των κατασκευαστών και των χρηστών αεριοστροβίλων της ΕΕ και στοχεύει στη συγκέντρωση των ευρωπαϊκών πόρων Ε&Α για τη βελτίωση των επιδόσεων και της αξιοπιστίας των επιστρώσεων θερμικού φράγματος. Επήλθε συμφωνία σχετικά με τους όρους σύμβασης του δικτύου το οποίο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία τον Ιανουάριο του 2000. Το Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών θα συνεισφέρει πειραματικές εγκαταστάσεις για μηχανικές δοκιμές, δοκιμές διάβρωσης, μέτρηση των υπολειμματικών τάσεων, θερμικές ιδιότητες και δομική ανάλυση. Για τη θεωρητική ανάλυση θα χρησιμοποιηθεί ένα μοντέλο ηλεκτρονικού υπολογιστή πεπερασμένων στοιχείων διασυνδεδεμένου υλικού που υπολογίζει τα πεδία τάσης σε συστήματα επιστρώσεων θερμικού φράγματος που αναπτύσσονται κατά τη χαρακτηριστική θερμομηχανική φόρτιση των δομοστοιχείων των αεριοστροβίλων.

Σημαντική είναι η συνεισφορά του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών στην ανάπτυξη προτύπων μεθοδολογιών δοκιμής. Υπεβλήθη αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας για μια εγκατάσταση δοκιμής κεραμικής ίνας υψηλής θερμοκρασίας που αναπτύχθηκε πρόσφατα και εντάχθηκε στο σχέδιο της αντίστοιχης διαδικασίας δοκιμής προκειμένου να αποτελέσει αντικείμενο λεπτομερούς ελέγχου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN) προς έγκριση ως πρότυπου.

Εργαστήριο δοκιμών κινητήρων

Το ευρωπαϊκό εργαστήριο αναφοράς δοκιμών κινητήρων και οχημάτων για τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών που εδρεύει στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών βρίσκεται στο τελικό στάδιο σχεδιασμού. Το εργαστήριο δοκιμών κινητήρων για τη μέτρηση της φθοράς των κατασκευαστικών στοιχείων κινητήρων με τη μέθοδο ενεργοποίησης λεπτής στιβάδας μεταφέρθηκε από την Ispra στην εγκατάσταση του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών στο Petten. Το εργαστήριο αυτό θα είναι το πρώτο που θα λειτουργήσει στην εν λόγω εγκατάσταση η οποία τελικά θα περιλαμβάνει μια πλήρη εγκατάσταση δοκιμής ελαφρών εμπορικών οχημάτων και ένα πλήρως εξοπλισμένο βάθρο στήριξης κινητήρων με δυνατότητες μέτρησης εκπομπών τελευταίας τεχνολογίας.

Συστάθηκε ένα ευρωπαϊκό δίκτυο για την αξιοπιστία των επιδόσεων και τη μείωση των εκπομπών των αποτεφρωτών αποβλήτων (PREWIN). Μετά από διαβουλεύσεις εκδόθηκε μια προκαταρκτική έκθεση βιβλιογραφίας σχετικής με τις συνθήκες και τα υλικά αποτέφρωσης των αποβλήτων. Η εν λόγω έκθεση οδήγησε στον προσδιορισμό των βασικών υλικών που πρέπει να χρησιμοποιούνται στις εργαστηριακές μελέτες. Τα εργαστηριακά αυτόκαυστα υποβλήθηκαν σε προσαρμογή και διατέθηκαν εκ νέου προς χρήση με προσομοιωμένες ατμόσφαιρες αποτέφρωσης αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και ειδών που περιέχουν θείο, άνθρακα και χλώριο.

* Εφαρμογές της πυρηνικής ενέργειας και των ακτινοβολιών στην ιατρική

Αυτή η ομάδα που αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των δραστηριοτήτων του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών, περιλαμβάνει δύο έργα:

* Την εγκατάσταση θεραπείας του καρκίνου μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου (BNCT) στον Αντιδραστήρα Υψηλής Ροής που αναβαθμίστηκε το 1999. Νέες πρότυπες διαδικασίες λειτουργίας εγγυώνται την ομαλή και περισσότερο αξιόπιστη λειτουργία της εγκατάστασης, βελτιώνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τις συνολικές επιδόσεις. Το λογισμικό για τον προγραμματισμό της θεραπείας είναι πλέον πιο εύχρηστο, παράγοντας δεδομένα και αποτελέσματα με πιο αποτελεσματικό τρόπο και κυρίως καθιστώντας δυνατή την εκτέλεση αυτοελέγχων σε καθημερινή βάση με στόχο την ενίσχυση της αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων. Εκπονήθηκαν μελέτες, κυρίως θεωρητικές, για την αξιολόγηση της χρήσης της εγκατάστασης θεραπείας του καρκίνου μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου για την καταπολέμηση άλλων ασθενειών (όπως π.χ. του διαβήτη). Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ποιότητα ζωής» του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου εγκρίθηκε ένα νέο έργο συνεργασίας με εταίρους από τον κλάδο της ιατρικής με τίτλο Θεραπευτικές στρατηγικές για τη θεραπεία του καρκίνου μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου με απεικόνιση βορίου.

* Πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση της τελευταίας τεχνολογίας σχετικά με τη χρήση των ακτίνων Χ στη ιατρική και αγοράστηκε ο σχετικός εξοπλισμός ακτίνων Χ. Ελήφθησαν τα βασικά προκαταρκτικά μέτρα για τη σύσταση ενός ευρωπαϊκού δικτύου για το χαρακτηρισμό ιατρικού ραδιογραφικού εξοπλισμού (MERECH), συμπεριλαμβανομένου του προσδιορισμού των εταίρων. Μετά τον επιστημονικό έλεγχο που διεξήχθη στο ΚΚΕρ τον Ιούλιο 1999, εκδόθηκε σύσταση για το σταδιακό τερματισμό του έργου αυτού λόγω της έλλειψης συνάφειας αυτού σε σχέση με τις κύριες δραστηριότητες του ινστιτούτου. Συμφωνώντας με αυτή την αξιολόγηση, η διοίκηση αποφάσισε ότι το εν λόγω έργο θα χαρακτηριστεί μειωμένης προτεραιότητας και θα τερματιστεί εντός του 2000.

* Διοικητικές πτυχές

Η επιθεώρηση για την πιστοποίηση κατά ISO 9001, τον Ιούλιο, απετέλεσε ένα σημαντικό ορόσημο στη συνολική προσπάθεια του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών για την ανάπτυξη της διοίκησης ολικής ποιότητας. Η πιστοποίηση χορηγήθηκε το Νοέμβριο. Οι προσπάθειες επικεντρώνονται πλέον στην εφαρμογή του μοντέλου αριστείας του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Διαχείρισης της Ποιότητας (EFQM) εντός του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών.

Υπήρξε βελτίωση όσον αφορά στους τομείς οργάνωσης και διαφάνειας της διαχείρισης έργων του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών. Δημιουργήθηκε χαρτοφυλάκιο διαχείρισης έργων. Η οργάνωση της παρακολούθησης των έργων βελτιώθηκε χάρη στο νέο καθεστώς των τακτικών ανασκοπήσεων των έργων.

* Ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες

Τα έργα που συμπεριλαμβάνονται στις τρεις ομάδες «θεσμικώς προβλεπόμενων δραστηριοτήτων» καλύπτουν περίπου το 85% του προϋπολογισμού του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών. Κατά το τρέχον έτος προτάθηκαν άλλα 49 έργα τα οποία θα χρηματοδοτηθούν μέσω της συμμετοχής τους σε ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες. Αυτές οι ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες έχουν τη μορφή έργου αναληφθέντος βάσει σύμβασης με τρίτους, εταιρικών σχέσεων στα πλαίσια δράσεων επιμερισμένης δαπάνης και άλλων ανταγωνιστικώς διεξαγόμενων δραστηριοτήτων. Οι δράσεις επιμερισμένης δαπάνης συνεχίστηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων «Ποιότητα ζωής», «Πυρηνική σχάση», «Ανάπτυξη», «Ενέργεια, περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη» και «Copernicus» του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου. Άλλες ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες καλύπτουν κυρίως εργασίες για λογαριασμό των ΓΔ, κατόπιν σχετικού αιτήματος ή πρόσκλησης για υποβολή προσφορών εκτός του πλαισίου του ερευνητικού προγράμματος.

Αναλαμβάνονται μόνον οι ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες που συνδέονται με θεσμικώς προβλεπόμενα έργα ή τη μελλοντική εξέλιξη του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών. Οι περισσότερες ανταγωνιστικώς διεξαγόμενες δραστηριότητες συμπληρώνουν ή ενισχύουν τις εν εξελίξει θεσμικώς προβλεπόμενες ερευνητικές δραστηριότητες.

* Αντιδραστήρας υψηλής ροής - συμπληρωματικό πρόγραμμα

Ο Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής (HFR) του Petten λειτουργεί υπό την ευθύνη της Επιτροπής, βάσει της συμφωνίας Ευρατόμ/Κάτω Χωρών της 25ης Ιουλίου 1961. Στις 27 Ιουνίου 1996, το Συμβούλιο ενέκρινε τετραετές συμπληρωματικό ερευνητικό πρόγραμμα (1996-1999) για τη λειτουργία του Αντιδραστήρα Υψηλής Ροής, προς εκτέλεση από το Κοινό Κέντρο Ερευνών για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας. Τρεις χώρες στηρίζουν το συμπληρωματικό πρόγραμμα: η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Γαλλία.

Αποφασίστηκε ότι, παράλληλα με τις παραδοσιακές εργασίες για την πυρηνική έρευνα και τη βιομηχανία, μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων του HFR θα αφιερωθεί σε ιατρικές εφαρμογές. Βάσει των συμβάσεων που έχουν συναφθεί, ο αντιδραστήρας συνεισφέρει σήμερα σημαντικά στην παραγωγή ιατρικών ραδιοϊσοτόπων για τις ανάγκες της ευρωπαϊκής φαρμακευτικής βιομηχανίας.

Όσον αφορά στη λειτουργία του Αντιδραστήρα Υψηλής Ροής καθ' όλη τη διάρκεια του 1999, είναι αξιοσημείωτος ο μεγάλος αριθμός ημερών λειτουργίας - άνω των 280 - και το υψηλό ποσοστό χρήσης του αντιδραστήρα. Σημαντική απόφαση υπήρξε η ανάληψη δέσμευσης για τη μετατροπή του αντιδραστήρα για χρήση με ουράνιο χαμηλού εμπλουτισμού αντί της χρήσης με ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού.

Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας (ISIS) (Ispra)

Διευθυντής του ινστιτούτου // David WILKINSON

Προϊστάμενος μονάδας ενεργών ως αναπληρωτής διευθυντής του ινστιτούτου // Marc CUYPERS

1. Ποιότητα και διοικητική υποστήριξη // David WILKINSON f.f.

2. Αξιόπιστες τεχνολογίες πληροφοριών // Fernand SOREL

3. Διαχείριση κινδύνων και στήριξη της λήψης αποφάσεων // Alfredo LUCIA

4. Διασφαλίσεις και τεχνικές επαλήθευσης // Marc CUYPERS

5. Πυρηνική ασφάλεια // Horst WEISSHAάPL

6. Ασφάλεια υλικών

7. Μεθοδολογία ανάλυσης πληροφοριών // Michel GERADIN

Martyn DOWELL

(*) Jean-Pierre AUBINEAU: Σύμβουλος ad personam.

Αποστολή

Αποστολή του ISIS είναι να υποστηρίζει τομείς πολιτικής της ΕΕ με τη βοήθεια συστημοκεντρικής έρευνας σε πεδία όπου η ασφάλεια και η κατοχύρωση έχουν σημασία. Πρωταρχικοί του στόχοι είναι να αναπτύσσει τεχνικές αξιολόγησης πιθανών κινδύνων σε σύμπλοκα συστήματα και να εφαρμόζει τις τεχνολογίες των πληροφοριών, των επικοινωνιών και της εφαρμοσμένης μηχανικής με στόχο την αύξηση της αξιοπιστίας, της ασφάλειας και της προστασίας αυτών.

Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας συνέχισε το έργο του στον τομέα της τεχνολογίας των πληροφοριών κατά το 1999, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη εργαστηρίων αναφοράς για την ανάλυση, τη μέτρηση επιδόσεων και την πιστοποίηση προϊόντων λογισμικού των ερευνητικών προγραμμάτων της ΕΕ. Η στήριξη της πρωτοβουλίας της ΕΕ για την αξιοπιστία, που αποτελεί μέρος του προγράμματος τεχνολογιών της κοινωνίας των πληροφοριών του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου, περιλάμβανε τη δημιουργία ενός κομβικού σημείου πληροφοριών στο διαδίκτυο και της αρχιτεκτονικής TRINIDAD (trial infrastructure for information and dependable application deployments) για τον έλεγχο των χαρακτηριστικών των εφαρμογών ηλεκτρονικού εμπορίου, όπως η ιδιωτική ζωή και οι ηλεκτρονικές υπογραφές.

Τα εργαστήρια αντοχής υλικών επικεντρώθηκαν στην έρευνα για στήριξη της ανάπτυξης ευρωπαϊκών προτύπων ασφαλείας στους τομείς των κατασκευών και των μεταφορών. Θα πραγματοποιηθούν ορισμένες αλλαγές προκειμένου η μοναδική LDTF (Μεγάλη Εγκατάσταση Δυναμικών Δοκιμών) να είναι σε θέση να διεξάγει δοκιμές συμπίεσης και τάσης για τη μελέτη των οδικών στηθαίων ασφαλείας.

Οι κύριοι τομείς εφαρμογών του ινστιτούτου είναι:

* ασφάλεια και αξιοπιστία στην κοινωνία των πληροφοριών,

* ασφάλεια των κτιριακών κατασκευών και των μέσων μεταφοράς και προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς,

* προστασία έναντι της εξάπλωσης των πυρηνικών υλικών,

* πτυχές ασφαλείας της πυρηνικής ενέργειας,

* η καταπολέμηση της απάτης,

* μεθοδολογίες για την αξιολόγηση των κινδύνων και τη στήριξη της λήψης αποφάσεων.

* Ασφάλεια και αξιοπιστία στην κοινωνία των πληροφοριών

Λαμβανομένης υπόψη της ζήτησης εκ μέρους των πελατών, το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας επεκτείνει το έργο του στον τομέα της τεχνολογίας των πληροφοριών. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη βελτίωση της ασφάλειας, της αξιοπιστίας και της διαλειτουργικότητας.

Κεντρικό στοιχείο της δραστηριότητας ήταν η υποστήριξη που παρέσχε το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας στην πρωτοβουλία της ΕΕ για την αξιοπιστία. Το έργο περιλάμβανε τη σύσταση ενός κομβικού σημείου πληροφοριών στο διαδίκτυο και την ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής TRINIDAD για δοκιμή, μέτρηση επιδόσεων και των πιστοποίηση προϊόντων λογισμικού που προκύπτουν από τα ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ (βλ. ΠΛΑΙΣΙΟ). Ορισμένοι τομείς στοχοθετήθηκαν προκειμένου να δοθεί σε αυτούς ιδιαίτερη προσοχή:

1. Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ολοκληρώθηκε μια περιπτωσιολογική μελέτη για την ανάλυση των απαιτήσεων αξιοπιστίας και ξεκίνησε ένα μακροπρόθεσμο έργο για τη μελέτη, την ανάπτυξη και την προώθηση ενός ευρωπαϊκού επιστημονικού και τεχνικού πλαισίου για τη δοκιμή, την επικύρωση και την πιστοποίηση συστημάτων ιατρικής απεικόνισης και συστημάτων επικοινωνιών. Στο πλαίσιο του προγράμματος δοκιμάστηκε με επιτυχία μια υποδομή επικοινωνίας που χρησιμοποιεί τηλεφωνικές γραμμές ISDN για τη μετάδοση ιατρικών απεικονίσεων.

2. Εκπαίδευση. Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας ανέπτυξε ένα λογισμικό για την αρχειοθέτηση των προϊόντων που παρήχθησαν στα πλαίσια της πρωτοβουλίας της Επιτροπής για την χρήση των πολυμέσων στην εκπαίδευση και διέθεσε ειδικό λογισμικό για την προώθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην ευρωπαϊκή κοινωνία.

3. Στατιστική. Στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού εργαστηρίου στατιστικής, το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας συνέβαλε στη βελτίωση της ακρίβειας και της κάλυψης των επίσημων στατιστικών της στατιστικής υπηρεσίας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και στην ενίσχυση της πρόσβασης του κοινού σε αυτές. Το έργο του 1999 περιλάμβανε τη δοκιμή του λογισμικού αναφοράς DEMETRA για ανάλυση χρονολογικών σειρών.

4. Δράση σχετικά με τις νάρκες. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών, το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας συνέβαλε στις προσπάθειες για τον περιορισμό των σωματικών βλαβών από νάρκες. Το 1999, το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας δημιούργησε ένα κομβικό σημείο πληροφόρησης για τη βελτίωση της προβολής, της συνεκτικότητας και της αποδοτικότητας του προγράμματος δράσης της Επιτροπής για τις νάρκες, ανέπτυξε ένα πρωτότυπο σύστημα υποστήριξης της λήψης αποφάσεων για την εξουδετέρωση μη εκραγέντων βλημάτων στο Λάος, πραγματοποίησε πειραματική επίδειξη για τον τρόπο με τον οποίο ο σχεδιασμός με τη βοήθεια υπολογιστή (CAD) μπορεί να βοηθήσει στην ομαδοποίηση δεδομένων που προέρχονται από διαφορετικούς αισθητήρες, εξέτασε το έργο των ΗΠΑ για ηλεκτρονικούς αισθητήρες και πρότεινε μια πιθανή ευρωπαϊκή στρατηγική στον εν λόγω τομέα και δοκίμασε ηλεκτροστατικές μεθόδους και μεθόδους ανίχνευσης ασθενούς υπέρυθρης ακτινοβολίας.

TRINIDAD (TRial Infrastructure for Information and Dependable Application Deployments)

Καθώς αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η διασύνδεση ηλεκτρονικών υπολογιστών και συστημάτων πληροφοριών μέσω αποκεντρωμένων δικτύων επικοινωνιών, ενισχύεται ο πολύπλοκος χαρακτήρας και η σπουδαιότητα των λειτουργικών κινδύνων και της τρωτότητας αυτών των συστημάτων- ιδίως όταν τα εν λόγω συστήματα χρησιμοποιούνται για εφαρμογές ιδιαίτερα σημαντικές για την ασφάλεια ή εμπιστευτικές επιχειρηματικές εφαρμογές, όπως το ηλεκτρονικό εμπόριο.

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

Η υποδομή δοκιμών TRINIDAD είναι ένας ουδέτερος μηχανισμός που σχεδιάστηκε για τη δοκιμή και τη διερεύνηση των χαρακτηριστικών των εφαρμογών που άπτονται του παράγοντα αξιοπιστία. Στόχος του είναι να παράσχει πρόσβαση σε μια υποδομή που θα επιτρέπει σε προγράμματα να εξετάζουν, να επιδεικνύουν και να μετρούν τις επιδόσεις νέων και υπαρχόντων τεχνολογιών αξιοπιστίας που ενισχύουν την εμπιστοσύνη στις εφαρμογές.

Τα συστατικά μέρη του TRINIDAD βασίζονται σε πρότυπα «ανοικτών συστημάτων» και είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ανεξάρτητα από αρχιτεκτονικές υλισμικού ή λειτουργικά συστήματα. Υποστηρίζονται διαφορετικοί τύποι εφαρμογών (υπηρεσίες αναζήτησης, αντικειμενοστραφείς και άλλες ειδικές εφαρμογές, εφαρμογές βάσης δεδομένων και εφαρμογές πολλαπλών βαθμίδων, αποκεντρωμένα συστήματα πληροφοριών και συστήματα δικτύωσης).

* Ασφάλεια των κτιριακών κατασκευών και των μέσων μεταφοράς και προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς

Το έργο του Ινστιτούτου Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας όσον αφορά την αντοχή των υλικών επικεντρώνεται στους τομείς των έργων πολιτικού μηχανικού και των μεταφορών. Κύριος γενικός στόχος είναι η υποστήριξη της ανάπτυξης ευρωπαϊκών προτύπων ασφαλείας βάσει ορθών επιστημονικών δεδομένων.

Έλεγχος κατασκευών μεγάλης κλίμακας

Τα έργα πολιτικού μηχανικού εστιάζονται γύρω από το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Δομικών Εκτιμήσεων (ELSA) και της εγκατάστασης τοίχου αντιδράσεων που είναι σε θέση να διεξάγει δοκιμές κατασκευών μεγάλης κλίμακας υπό σεισμικά και δυναμικά φορτία.

Κατόπιν ενδείξεων που αφορούσαν την τρωτότητα των συγκολλητών χαλύβδινων συνδέσεων στους σεισμούς της Ιαπωνίας και της Καλιφόρνια διεξήχθη μια σειρά δοκιμών προκειμένου να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι κανόνες σχεδιασμού των ευρωκωδίκων.

Μελετήθηκε η κατασκευαστική αρτιότητα των ενισχυμένων με ίνες κατασκευών - εν μέρει για νέα κτίρια αλλά κατά κύριο λόγο για την μετασκευή παλαιών κτιρίων. Μια πειραματική δοκιμή που διεξήχθη στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Δομικών Εκτιμήσεων έδειξε ότι μεμβράνες συγκόλλησης που κατασκευάστηκαν από στρώσεις μονοκατευθυντικών ινών υάλου βελτιώνουν σε σημαντικό βαθμό τις επιδόσεις σε περίπτωση σεισμού της φέρουσας πλινθοδομής.

Σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά τη βελτίωση του ψευδοδυναμικού συστήματος ελέγχου. Στόχος είναι να εξετάζονται μόνο τα ιδιαίτερα σημαντικά δομοστοιχεία μιας κατασκευής σε κανονική ή μεγάλη κλίμακα. Οι δυνάμεις και οι μετατοπίσεις που δημιουργούνται από την περιβάλλουσα κατασκευή προσομοιώνονται με αριθμητικό τρόπο.

Επικέντρωση στην ασφάλεια των μεταφορών

Η Μεγάλη Εγκατάσταση Δυναμικών Δοκιμών (LDTF) επικεντρώνεται σήμερα στην ασφάλεια των μεταφορών. Στόχος είναι η ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας που θα επιτρέπει την εκτέλεση εργαστηριακών δοκιμών κρούσης ακριβείας μεγάλης κλίμακας με όργανα τελευταίας τεχνολογίας που θα συμπληρώνουν τις περισσότερο δαπανηρές επιτόπιες γενικές δοκιμές που επί του παρόντος επιβάλλουν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφαλείας. Απαιτούνται μετρήσεις ακριβείας των μηχανικών παραμέτρων της απορρόφησης ενέργειας, της αντοχής και της ικανότητας παραμόρφωσης υπό την επίδραση του φορτίου κρούσης του οχήματος και των στηθαίων ασφαλείας. Οι κύριες εργασίες κατά τη διάρκεια του έτους αφορούσαν τη μετατροπή Μεγάλης Εγκατάστασης Δυναμικών Δοκιμών ώστε αυτή να είναι σε θέση να διεξάγει και δοκιμές συμπίεσης πέραν των δοκιμών τάσης.

* Προστασία έναντι της εξάπλωσης των πυρηνικών υλικών

Σύμφωνα με τη συνθήκη ΕΥΡΑΤΟΜ του 1957 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να βεβαιώνεται ότι τα σχάσιμα υλικά δεν εκτρέπονται από την χρήση για την οποία προορίζονται. Οι αρμοδιότητες αυτές διευρύνθηκαν με την υπογραφή συμφωνιών συνεργασίας με το Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) το 1977. Στο μέλλον αναμένονται νέες προκλήσεις που θέτει η έναρξη ισχύος των διασφαλίσεων για την ελευθέρωση πυρηνικού υλικού λόγω της διασποράς των πυρηνικών όπλων και η διεύρυνση της Ένωσης. Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας παρέχει άμεση υποστήριξη τόσο στην Ευρατόμ όσο και στον ΔΟΑΕ και αναλαμβάνει περισσότερο μακροπρόθεσμη έρευνα που αφορά τις τεχνικές κάλυψης μελλοντικών απαιτήσεων.

Τα κύρια αποτελέσματα κατά το 1999 ήταν:

* Το εργαστήριο βαθμονόμησης TEMPEST πιστοποιήθηκε κατά το πρότυπο ποιότητας EN 450001.

* Στο ανακαινισμένο εργαστήριο μη καταστρεπτικών δοκιμών PERLA βελτιώθηκαν οι διαδικασίες βαθμονόμησης των ανιχνευτών νετρονίων, αναπτύχθηκε μια μέθοδος σάρωσης ακτινοβολίας γ για δοχεία πυρηνικών αποβλήτων και ελέγχθηκε με τη διεξαγωγή μιας δια-εργαστηριακής δοκιμής, αναπτύχθηκαν και επικυρώθηκαν με εργαστηριακά πειράματα τα πρωτότυπα ηλεκτρονικών πλακετών για μετρητές νετρονίων και ένας νέος κώδικας Μόντε-Κάρλο, συμπεριλαμβανομένης της ολοκληρωμένης ανάλυσης ακολουθίας παλμών νετρονίων.

* Δημιουργήθηκε σύστημα επίδειξης για παρακολούθηση πολλαπλών μηχανών λήψης που βασίζεται σε ενοποιημένα στοιχεία ακτίνων λέιζερ - μαγνητοσκοπημένων ταινιών για το παγκόσμιο δίκτυο. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει ζωντανές μαγνητοσκοπημένες εικόνες που εισάγονται σε μια τρισδιάστατη παρουσίαση του περιβάλλοντος. Προετοιμάστηκε μια προσομοίωση με ηλεκτρονικό υπολογιστή ενός πρωτοτύπου συστήματος τηλεχειρισμού, συμπεριλαμβανομένης της βελτιστοποίησης της κινηματικής, που προορίζεται να χρησιμοποιηθεί σε προηγμένες περιοχές αποθήκευσης.

* Εκπονήθηκε μια μελέτη σκοπιμότητας ενός συστήματος σφράγισης με υπερήχους για συγκροτήματα καυσίμου αντιδραστήρα ελαφρού ύδατος (LWR MOX) και υπεβλήθη αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας για ένα υποβρύχιο σύστημα προσδιορισμού πυρηνικών καυσίμων.

* Στα εργαστήριο μετρολογίας δεξαμενών (TAME) αναπτύχθηκε και δοκιμάστηκε ένα πρωτότυπο συγκρότημα μανόμετρου για μετρήσεις όγκου.

* Πτυχές ασφαλείας της πυρηνικής ενέργειας

Κατά το πρώτο έτος του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου επήλθαν αλλαγές στο έργο του Ινστιτούτου Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας για την πυρηνική ασφάλεια. Η παγκοσμίου φήμης εγκατάσταση FARO (κάμινος τήξης και έκλυσης καυσίμων) ολοκλήρωσε σε μεγάλο βαθμό την αποστολή της και πρόκειται να διακόψει τη λειτουργία της. Σήμερα δίδεται μικρότερη έμφαση στη χρήση μεγάλων εγκαταστάσεων, προτιμάται δε η παροχή άμεσης υποστήριξης προς τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ιδίως όσον αφορά την στήριξη για την ένταξη των συστημάτων των αντιδραστήρων των αιτούντων κρατών στο ευρωπαϊκό πλαίσιο ασφάλειας.

Οι δύο τελευταίες δοκιμές της καμίνου τήξης και έκλυσης καυσίμων ήταν επιτυχείς. Η πρώτη ήταν μια δοκιμή διάστρωσης τήγματος. Παρά την παρουσία ύδατος δεν παρατηρήθηκε η παραμικρή αλληλεπίδραση τήγματος-ύδατος. Στόχος της δεύτερης δοκιμής ήταν η ενεργειακή αξιολόγηση ενός ενεργοποιούμενου συμβάντος με πραγματικές ποσότητες τήγματος και υπό όσο το δυνατόν ευνοϊκότερες συνθήκες για έκρηξη ατμού. Στην προκειμένη περίπτωση, παρ' όλο που υπήρξε ενεργειακό συμβάν μετά την ενεργοποίηση, δεν προκλήθηκε ισχυρή έκρηξη ατμού. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα της μικρότερης κλίμακας δοκιμής στην εγκατάσταση KROTOS που εξακολούθησε να διεξάγει δοκιμές ως τα τέλη του 1999. Οι δοκιμές χαμηλής πίεσης με πραγματικά μείγματα ουρανίου και ζιρκονίου έδειχναν σταθερά μικρότερη παραγωγή ενέργειας σε σύγκριση με δοκιμές με προσομοιωτές.

Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας εξακολούθησε να παρέχει τεχνική βοήθεια στο πρόγραμμα-πλαίσιο Phebus για την εγκατάσταση του Cadarache και συντόνισε τις προσπάθειες ανάλυσης των εταίρων της ΕΕ από τις εγκαταστάσεις της Ispra. Τον Ιούλιο 1999 διεξήχθη με επιτυχία η δοκιμή στρώματος καταλοίπων FPT-4.

Ολοκληρώθηκε μια μελέτη σύγκρισης δομημένων και μη δομημένων προσεγγίσεων κρίσεων εμπειρογνωμόνων για την αλληλεπίδραση καυσίμου-ψυκτικού μέσου και ατυχήματα καύσης υδρογόνου σε μια εγκατάσταση πυρηνικής ενέργειας και δημιουργήθηκε μια πρωτότυπη βάση δεδομένων για την παροχή υποστήριξης για μελέτες πιθανοτήτων αξιολόγησης της ασφάλειας επιπέδου 2.

* Η καταπολέμηση της απάτης

Η απάτη, αν δεν υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου της, μπορεί να διαβρώσει την κοινωνία, εκμηδενίζοντας την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και ενθαρρύνοντας την άνομη συμπεριφορά. Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας ενίσχυσε το έργο του στον τομέα της καταπολέμησης της απάτης, δεδομένης της έντονης ζήτησης εκ μέρους των οργάνων της ΕΕ που είναι αρμόδια για την παροχή βοήθειας προς τα κράτη μέλη στον εν λόγω τομέα.

Σήμανση ζώων

Συνεχίστηκαν οι εργασίες για τη σήμανση ζώων. Στόχος είναι αφενός η αξιολόγηση των επιδόσεων των συσκευών ηλεκτρονικής ταυτοποίησης στο πλαίσιο μιας δοκιμής που θα καλύπτει μια περίοδο τριών ετών και θα περιλαμβάνει ένα εκατομμύριο ζώα και αφετέρου η παροχή συμβουλών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το πρόγραμμα θα μπορούσε να διευρυνθεί προκειμένου να συμπεριλάβει τα περίπου 300 εκατομμύρια ζώων της ΕΕ.

Το 1999, στο ΚΚΕρ εφαρμόστηκε και δοκιμάστηκε το κεντρικό σύστημα βάσης δεδομένων ηλεκτρονικής ταυτοποίησης ζώων, δημιουργήθηκαν οι συνδέσεις επικοινωνίας X-400 με όλους τους συμμετέχοντες οργανισμούς και εγκαταστάθηκε το λογισμικό μετατροπής EDIFACT που καθιστά δυνατή την ανταλλαγή ηλεκτρονικών δεδομένων με τις περιφερειακές βάσεις δεδομένων των συμμετεχόντων. Στο εργαστήριο TEMPEST δοκιμάστηκε και πιστοποιήθηκε νέος εξοπλισμός για την ηλεκτρονική ταυτοποίηση ζώων. Ως το Σεπτέμβριο είχαν εφοδιαστεί με συσκευές ηλεκτρονικής ταυτοποίησης περίπου 150.000 ζώα, άρχισαν δε να αποστέλλονται στο ΚΚΕρ τα πρώτα στοιχεία από τους συμμετέχοντες.

Υποστήριξη τεχνολογίας των πληροφοριών για τον OLAF

Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας εξακολούθησε να κάνει χρήση ειδικών εφαρμογών τεχνολογίας των πληροφοριών για λογαριασμό του αρμόδιου για την καταπολέμηση της απάτης φορέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (OLAF). Κατά 1999 ολοκληρώθηκαν μελέτες σχετικά με την τεχνολογία αποθήκευσης δεδομένων για οργανισμούς πληρωμών και σχετικά με την τεχνολογία διαχείρισης των εργασιών που εφαρμόστηκε σε δύο διαδικασίες του OLAF. Όσον αφορά την απάτη με αντικείμενο τον ΦΠΑ, ολοκληρώθηκε μια έκθεση περιγραφής προβλημάτων και αναπτύχθηκε το πρωτότυπο λογισμικό. Ξεκίνησαν έργα σχετικά με την αυτόματη συλλογή πληροφοριών από τον παγκόσμιο ιστό και τη γλωσσική τεχνολογία.

Χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές της στατιστικής που συμβάλλουν στη βελτίωση του δημοσιονομικού ελέγχου των πληρωμών γεωργικών ενισχύσεων. Διενεργήθηκε ανάλυση των συναλλαγών σε μια προσπάθεια να βελτιωθεί η εκτίμηση σφάλματος και να βελτιστοποιηθεί η στρατηγική δειγματοληψίας.

Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας εκτέλεσε δύο έργα για λογαριασμό της Γενικής Διεύθυνσης Αλιείας. Στόχος του πρώτου έργου ήταν η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι εικόνες των διαστημικών ραδιοεντοπιστών συνθετικού διαφράγματος θα μπορούσαν να συμπληρώσουν ένα σύστημα παρακολούθησης εγκαταστημένο σε πλοία με βάση το παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού στίγματος (GPS) (το σύστημα VMS). Διαπιστώθηκε ότι ακόμη και οι αδρές απεικονίσεις ήταν σε θέση να εντοπίσουν σκάφη στο αλιευτικό πεδίο του φλαμανδικού ακρωτηρίου και ότι οι θέσεις των σκαφών που είναι εξοπλισμένα με το σύστημα VMS συνέπιπταν με τα στοιχεία του εν λόγω συστήματος. Στο πλαίσιο του δεύτερου έργου ολοκληρώθηκε ένα σύστημα πληροφοριών με βάση τον παγκόσμιο ιστό που αφορά τη διακρίβωση της προέλευσης εμπορεύσιμων αλιευμάτων βάσει του DNA.

* Αξιολόγηση κινδύνων και στήριξη της λήψης αποφάσεων

Οι θεσμικώς προβλεπόμενες εργασίες του Ινστιτούτου Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας στον τομέα της αξιολόγησης των κινδύνων και της στήριξης της λήψης των αποφάσεων βασίζονται σε δύο αλληλένδετα θέματα:

1. την ανάπτυξη εναρμονισμένων ευρωπαϊκών συστημάτων κοινοποίησης επεισοδίων ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση των κινδύνων, η αποφυγή επαναλήψεων, η συγκέντρωση εμπειρίας, η πληροφόρηση του κοινού και η εξεύρεση μέτρων μετριασμού

2. την ανάπτυξη μεθόδων και μέσων για την ολοκληρωμένη αξιολόγηση των επιλογών της πολιτικής.

Το γραφείο κινδύνων μειζόνων ατυχημάτων (MAHB) στηρίζει την άσκηση και την παρακολούθηση της πολιτικής της ΕΕ για τον έλεγχο των μειζόνων κινδύνων και την πρόληψη και το μετριασμό των μειζόνων ατυχημάτων. Διαχειρίζεται και συντηρεί το μέσο αποκεντρωμένης ανταλλαγής πληροφοριών και ανάλυσης μέσω του οποίου τα κράτη μέλη κοινοποιούν στοιχεία σχετικά με μείζονα ατυχήματα - το σύστημα αναφοράς μειζόνων ατυχημάτων (MARS) - όπως επίσης και το κοινοτικό κέντρο τεκμηρίωσης βιομηχανικών κινδύνων (CDCIR). Κατά το 1999 ολοκληρώθηκε η πρωτότυπη έκδοση του «συστήματος αναζήτησης πληροφοριών για τις εγκαταστάσεις του Σεβέζο» (SPIRS) και δημοσιεύθηκε μια πλήρης σειρά εγγράφων κατευθυντηρίων γραμμών.

Το σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών για φυσικές και περιβαλλοντικές καταστροφές (NEDIES) πέρασε στο λειτουργικό στάδιο. Ολοκληρώθηκε ένα πρώτο σχέδιο έκθεσης συμπερασμάτων σχετικά με τις φυσικές καταστροφές.

Το ΚΚΕρ αναπτύσσει λογισμικό για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κέντρου Συντονισμού των Συστημάτων Κοινοποίησης Αεροπορικών Επεισοδίων (ECCAIRS) που είναι στη διάθεση όλων των αεροπορικών αρχών της ΕΕ και ενσωματώνει τα δεδομένα σε ένα σύστημα πληροφοριών στο οποίο έχουν πρόσβαση όλα τα κράτη μέλη. Κατά το 1999 ολοκληρώθηκε ένα νέο γραφικό εργαλείο ανάλυσης (Grapher). Οι Σκανδιναβικές χώρες και η Γερμανία αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το σύστημα ECCAIRS ως βάση των δικών τους μελλοντικών συστημάτων κοινοποίησης.

Το έργο του Ινστιτούτου Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας στον τομέα της ολοκληρωμένης αξιολόγησης αποσκοπεί να στηρίξει τους δύο κύριους στόχους της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής που είναι η ενσωμάτωση σε όλες τις τομεακές πολιτικές της έννοιας της αειφόρου ανάπτυξης και η αντικατάσταση της προσέγγισης «εντολή-έλεγχος» από την κοινή ευθύνη κυβερνήσεων, βιομηχανίας και κοινού. Το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας συμμετέσχε σε πλήθος έργων συνεργασίας, τόσο σε έμμεσες δράσεις του τέταρτου προγράμματος-πλαισίου όσο και σε έργα για λογαριασμό των περιφερειακών αρχών. Κύρια παραδοτέα προϊόντα ήταν προϊόντα λογισμικού που συνδυάζουν δορυφορικές παρατηρήσεις και επίγειες μετρήσεις, βοηθήματα λήψης αποφάσεων πολλαπλών κριτηρίων και εργαλεία για τη συμμετοχική λήψη αποφάσεων.

Ινστιτούτο Περιβάλλοντος (EI) (Ispra)

Διευθυντής του ινστιτούτου // Jean-Marie MARTIN

1. Διοικητική υποστήριξη // Emanuela ROSSI

2. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις // Peter PΔRT

3. Ποιότητα του αέρα // Δημήτριος ΚΟΤΖΙΑΣ

4. Ατμοσφαιρικές διεργασίες στις πλανητικές αλλαγές // Frank RAES

5. Έδαφος και απόβλητα // Giovanni BIDOGLIO f.f.

6. Έρευνα και παρακολούθηση των υδάτων // Peter PΔRT f.f.

7. Ανανεώσιμες μορφές ενέργειας // Heinz OSSENBRINK

Αποστολή

Αποστολή του EI είναι να πραγματοποιεί έρευνα προς υποστήριξη της πολιτικής της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος και του πολίτη. Πρωταρχικοί στόχοι του είναι να διερευνά τη στάθμη και την εξέλιξη των ρύπων στον αέρα, το νερό και το έδαφος, να αξιολογεί τις επιπτώσεις των ρύπων αυτών στο περιβάλλον και τον άνθρωπο και να προωθεί έναν ενεργειακό εφοδιασμό στα πλαίσια των επιταγών της αειφόρου ανάπτυξης.

Το 1999, το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος επικεντρώθηκε στην ποιότητα του αέρα, τις ατμοσφαιρικές διεργασίες τις πλανητικές αλλαγές, το έδαφος και τα απόβλητα, την έρευνα και την παρακολούθηση των υδάτων, τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και τη διερεύνηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων με έμφαση στην περιβαλλοντική παρακολούθηση της ραδιενέργειας, την ακεραιότητα περιβάλλοντος και την ανθρώπινη υγεία.

* Ποιότητα του αέρα

Η ολοκληρωμένη αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα (IAQA) περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες μεθοδολογίες για την αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα των αστικών περιοχών βάσει της έκθεσης. Το έργο περιλαμβάνει:

* ευρύτερες πτυχές της παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα - εκστρατείες μέτρησης σε αστικές περιοχές, συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα παρακολούθησης και αξιολόγησης (EMEP) για την διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση,

* νέες τεχνικές παρακολούθησης - διάχυτη δειγματοληψία για ρύπους προτεραιότητας,

* διασφάλιση ποιότητας,

* προκανονιστικό έργο για νέες οδηγία σχετικά με την ποιότητα του αέρα - πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες, βαρέα μέταλλα και σωματιδιακή ύλη 2.5.

Η επιτυχής συμμετοχή σε ανταγωνιστικώς διεξαγόμενα έργα, π.χ. στο MACBETH, συνέβαλε σημαντικά στην προετοιμασία της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για οδηγία σχετικά με το βενζόλιο. Ενόψει της εφαρμογής της οδηγίας-πλαισίου σχετικά με την ποιότητα του αέρα, το ευρωπαϊκό εργαστήριο για τη ρύπανση του αέρα διοργάνωσε δύο ασκήσεις διασύγκρισης το 1999 για το διοξείδιο του θείου, τα οξείδια του αζώτου, το όζον και το μονοξείδιο του άνθρακα, στις οποίες συμμετείχαν 18 εθνικά εργαστήρια αναφοράς. Στόχος αυτών ήταν η εναρμόνιση των διαδικασιών βαθμονόμησης των κρατών μελών και ο έλεγχος της ακρίβειας των εθνικών προτύπων αναφοράς.

Επιτυχές συνέδριο για την ποιότητα του αέρα

Το Συνέδριο για την Ποιότητα του Αέρα 2000 διοργανώθηκε από κοινού από το ευρωπαϊκό εργαστήριο για τη ρύπανση του αέρα του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος, τη ΓΔ για το Περιβάλλον και το Ίδρυμα Maugeri (Ιταλία) από τις 19 έως τις 21 Μαίου 1999 στη Βενετία. Προσέφερε μια ευκαιρία για την παρουσίαση στην επιστημονική κοινότητα και στις δημόσιες αρχές των πρόσφατων στοιχείων σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση καθώς και για συζήτηση σχετικά με πιο αποδοτικές τεχνικές και πολιτικές στρατηγικές για τον έλεγχό της. Το συνέδριο παρακολούθησαν περισσότεροι από 550 συμμετέχοντες από ερευνητικούς οργανισμούς, εθνικές και διεθνείς αρχές και τη βιομηχανία.

Το πρόγραμμα AUTO-OIL II βρίσκεται στο τελικό στάδιο για τον καθορισμό ολοκληρωμένης στρατηγικής για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην Ευρώπη. Στις αρχές του 2000 θα είναι διαθέσιμη μια έκθεση σχετικά με την προβλεπόμενη ποιότητα του αέρα για το 2005 και το 2010, στην οποία λαμβάνονται υπόψη τόσο οι ρύποι που υπόκεινται σε κανονιστικές ρυθμίσεις όσο και εκείνοι που δεν υπόκεινται σε σχετικές ρυθμίσεις.

Ένα νέο εργαστήριο αναφοράς για την αποτέφρωση των αποβλήτων και τις εκπομπές των οχημάτων

Κατά το 1999, το ευρωπαϊκό εργαστήριο αναφοράς για την αποτέφρωση των αποβλήτων και τις εκπομπές των οχημάτων (ERLIVE) εκτέλεσε πολυάριθμες δοκιμές στην πιλοτική μονάδα αποτέφρωσης αποβλήτων προκειμένου να βελτιστοποιήσει τις επιδόσεις και τον εξοπλισμό του. Στην εγκατάσταση δοκιμής οχημάτων χαρακτηρίστηκαν σωματιδιακές εκπομπές από πετρελαιοκίνητα και βενζινοκίνητα οχήματα υπό διάφορες συνθήκες λειτουργίας.

* Ατμοσφαιρικές διεργασίες στις πλανητικές αλλαγές

Οι μελέτες επικεντρώθηκαν στη διερεύνηση των φυσικών, χημικών και βιολογικών διεργασιών που ελέγχουν τις συγκεντρώσεις δραστικών αερίων (π.χ. του όζοντος) και των σταθερών αερίων «θερμοκηπίου» καθώς και των αερολυμάτων στην τροπόσφαιρα. Στοχεύουν στην κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των τριών αυτών ζητημάτων προκειμένου να παρασχεθεί μια ολοκληρωμένη επιστημονική βάση για κανονιστικές δράσεις της ΕΕ στον τομέα του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης των εφαρμογών του πρωτοκόλλου του Κιότο.

Το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος διεξάγει έρευνα, συντονίζει ευρωπαϊκά έργα και προωθεί διεθνή δίκτυα έρευνας και συστηματικών παρατηρήσεων. Οι δραστηριότητες αυτές σχετίζονται με τη ΓΔ για το Περιβάλλον, συμπληρώνουν τα προγράμματα δράσης επιμερισμένης δαπάνης για το περιβάλλον και το κλίμα της ΓΔ για την Έρευνα και συνεισφέρουν σε διεθνή περιβαλλοντικά προγράμματα, όπως π.χ. το διεθνές πρόγραμμα βιόσφαιρας/γαιόσφαιρας (IGBP).

Παλαιότερες έρευνες έδειξαν ότι ο δευτερογενής σχηματισμός αερολυμάτων και οι αλληλεπιδράσεις τους με φωτοοξειδωτικά διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στις ατμοσφαιρικές διεργασίες. Σε συνέχεια αυτού του συμπεράσματος, το 1999 καταβλήθηκαν σημαντικές προσπάθειες για την έναρξη του έργου PHAMA (που αφορά τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ φωτοοξειδωτικών, αερολυμάτων και ειδικών μετεωρολογικών συστημάτων μέσω πειραματικών μελετών και εκπόνησης μοντέλων στην περιοχή της Μεσογείου).

Οι συμμετέχοντες στο έργο ολοκλήρωσαν τη συλλογή των δεδομένων των έργων BEMA (βιογενικές εκπομπές στην περιοχή της Μεσογείου) και ACE-2 (πείραμα χαρακτηρισμού αερολύματος) του τέταρτου προγράμματος-πλαισίου, με τη μορφή ειδικών εκδόσεων περιοδικών και αρχείων δεδομένων (CD-ROM). Τα δεδομένα αυτά αποτελούν το θεμέλιο λίθο για τις μελλοντικές δραστηριότητες του έργου PHAMA.

Πρωτοπορία στον τομέα του χαρακτηρισμού αερολυμάτων

Ένα επιγραμμικό φασματόμετρο μάζας μεμονωμένων σωματιδίων απέδωσε τα πρώτα αποτελέσματα στο εργαστήριο του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος. Το γεγονός αυτό εντάσσει τη μονάδα μεταξύ των σημαντικότερων παγκοσμίως φορέων στον τομέα του χαρακτηρισμού των αερολυμάτων. Αυτός ο πρωτοποριακός εξοπλισμός θα χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές έρευνες στο πλαίσιο του έργου PHAMA και των μελλοντικών ανταγωνιστικώς διεξαγόμενων και θεσμικώς προβλεπόμενων δραστηριοτήτων.

Η μονάδα «Ατμοσφαιρικές διεργασίες στις πλανητικές αλλαγές» του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος ασχολείται ολοένα και περισσότερο με τη στήριξη της διαδικασίας χάραξης της πολιτικής της ΕΕ. Για παράδειγμα, συνέβαλε στην ανάπτυξη της οδηγίας για το όζον και την εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Κιότο.

* Έδαφος και απόβλητα

Στο επίκεντρο των εργασιών κατά το 1999 βρίσκεται η εφαρμογή του έργου σχετικά με τις επιπτώσεις των εκπομπών αποβλήτων στα εδάφη (IWES). Στόχος του IWES είναι η διεξαγωγή έρευνας προς υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ για την προστασία του εδάφους με την διακρίβωση της συσχέτισης της ρύπανσης του εδάφους με τις πιέσεις που προκύπτουν από τις βιομηχανικές, αστικές και γεωργικές δραστηριότητες που παράγουν απόβλητα.

Διοργανώθηκε μια συνεδρίαση εμπειρογνωμόνων με συμμετοχή ορισμένων ιδρυμάτων των κρατών μελών, για να διερευνηθεί η σκοπιμότητα της δημιουργίας ενός δικτύου για την αξιολόγηση της ρύπανσης του εδάφους και των υδάτων στο σύνολο των υδρολογικών λεκανών της Ευρώπης (EuWASP).

Σε συνεργασία με πολλούς εταίρους - Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Consejeria de Medio Ambiente, Consejo Superior de Investigacion Cientificas και Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών - οργανώθηκε μια επί του πεδίου εκστρατεία για τη μελέτη των συνεπειών του ατυχήματος στο ορυχείο Aznalcσllar που προκάλεσε την εκροή τοξικής ύλης κατά μήκος του ποταμού Guadiamar.

Στο πλαίσιο διαφόρων πρωτοβουλιών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (EEA), περισσότεροι από 100 περιφερειακοί δείκτες για μολυσμένες περιοχές της Ευρώπης προτάθηκαν στο τοπικό κέντρο εδαφών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Κατόπιν αιτήματος της ΓΔ για το Περιβάλλον ξεκίνησε μια δραστηριότητα για τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με τις συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και τα επίπεδα οργανικής ύλης στα εδάφη της Ευρώπης.

Προχώρησε η εγκατάσταση ενός νέου εργαστηρίου αέριας χρωματογραφίας/φασματογραφίας μάζας μεγάλης διαχωριστικής ικανότητας (HRMS) για τη μέτρηση διοξινών και σχετικών ανθεκτικών οργανικών ρύπων. Η εγκατάσταση θα είναι πλήρως λειτουργική στις αρχές του 2000 προκειμένου να παράσχει υποστήριξη στο Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και σε άλλα έργα του ΚΚΕρ.

Στο πλαίσιο του έργου NAME διεξήχθη ερευνητικό έργο σχετικά με τις εκπομπές αερίων «θερμοκηπίου» από τα εδάφη. Εκτελέστηκαν επιτόπου μετρήσεις εκπομπών μεθανίου και πρωτοξειδίου του αζώτου από ορυζώνες χρησιμοποιώντας φασματοσκοπία ακτίνων λέιζερ συντονίσιμης διόδου σε συνδυασμό με μικρομετεωρολογικές τεχνικές.

* Έρευνα και παρακολούθηση των υδάτων

Το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος ενισχύει την υποστήριξή του προς την Επιτροπή στον τομέα της ποιότητας των υδάτων

Το κύριο αποτέλεσμα ήταν η επίσημη συμμετοχή του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος σε όλες τις τεχνικές επιτροπές των οδηγιών που αφορούν τα ύδατα. Κατ' αυτόν τον τρόπο κατέστη δυνατή μια πιο αποτελεσματική συμμετοχή του ΚΚΕρ, σε ενισχυμένη θεσμική βάση, υπό την ιδιότητα του επιστημονικού/τεχνικού φορέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον τομέα.

Η συμμετοχή του ΚΚΕρ στο ευρωπαϊκό σχέδιο έγκρισης για κατασκευαστικά προϊόντα που έρχονται σε επαφή με το πόσιμο ύδωρ (CPDW) επέτρεψε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού εργαστηρίου δοκιμών για το CPDW στην Ispra. Αυτό αποτελεί το πρώτο στοιχείο για το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο πόσιμου ύδατος (EURODWA).

Αειφόρος διαχείριση λυμάτων Τα κύρια επιστημονικά επιτεύγματα ήταν τα πρώτα επιστημονικά αποτελέσματα του νεοσυσταθέντος εργαστηρίου μικροθερμιδομετρίας και αναπνευσιομετρίας σχετικά με τη φυσιολογία της ενεργοποιημένης ιλύος καθώς και τα πρώτα αποτελέσματα σχετικά με την εξέλιξη επιλεγμένων οργανικών μικρορύπων σε καλαμώνες υπόγειας ροής. Επιτυχίες σημειώθηκαν επίσης σε πειράματα αφαίρεσης μακροφύτων από τις αβαθείς ζώνες υποαλπικών λιμνών.

DAQUA (Ποιότητα δεδομένων) Στον τομέα αυτό εκπονήθηκε μια σειρά συνεργατικών μελετών για τις επιδόσεις των εργαστηρίων. Οι μήτρες και οι σχετικοί καθοριστικοί παράγοντες ήταν:

* οδική σκόνη και ιλύς επεξεργασίας λυμάτων για ανάλυση μετάλλων,

* ιλύς επεξεργασίας λυμάτων για την ανάλυση ανθεκτικών οργανικών χλωριούχων ενώσεων,

* πολυκυκλικοί υδρογονάνθρακες.

Η σειρά αναλύσεων λυμάτων συνεχίστηκε με την προετοιμασία δύο προσομοιωμένων υλικών λυμάτων (αστικών και βιομηχανικών) για την ανάλυση αθροιστικών παραμέτρων (διαλυμένες οργανικές ενώσεις, χημικώς απαιτούμενο οξυγόνο, απορροφήσιμες οργανικές αλογονούχες ενώσεις) και απλών ιόντων. Η συμμετοχή εργαστηρίων τόσο στα κράτη μέλη της ΕΕ όσο και στις υποψήφιες χώρες, κυμάνθηκε μεταξύ 54 (οργανικές ενώσεις) και 175 (λύματα) για κάθε μελέτη.

ESCON (Ευρωπαϊκό δίκτυο παρατήρησης των παράκτιων ζωνών) Στον τομέα αυτό, οι βασικές προσπάθειες εστιάστηκαν στη δημιουργία του προταθέντος δικτύου. Αυτή περιλάμβανε τη διοργάνωση συνεδρίασης εμπειρογνωμόνων στην Ispra, κατά την οποία επιστήμονες ειδικοί σε θέματα λεκάνης απορροής ποταμών και παράκτιων ζωών προσκλήθηκαν να συνεισφέρουν στο έργο, να συζητήσουν τους στόχους, να προσδιορίσουν πιθανές περιοχές δοκιμής και να συμφωνήσουν σχετικά με τη στρατηγική για την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού δικτύου. Προσδιορίστηκαν διάφορες πιθανές περιοχές δοκιμής και έγιναν επαφές με τις τοπικές αρχές και ινστιτούτα για να συζητηθεί το ενδεχόμενο συνεργασίας.

* Ανανεώσιμες μορφές ενέργειας

Στο πλαίσιο του έργου Φωτοβολταϊκός και ηλιοθερμικός ηλεκτρισμός (SOLAREC) καθορίστηκαν τρεις κύριοι στόχοι για την ανάπτυξη, επίδειξη και προώθηση της χρήσης του ηλιοθερμικού ηλεκτρισμού σε ευρεία κλίμακα προς όφελος του ευρωπαίου πολίτη:

1. μετρήσεις αναφοράς,

2. εφοδιασμός με υλικά και μείωση του κόστους,

3. ολοκλήρωση συστημάτων.

Στο πλαίσιο του έργου διοργανώθηκαν συνεδριάσεις συντονισμού μεταξύ των παραγωγών των πρώτων υλών για την κατασκευή συμβατικών ηλιακών στηλών πυριτίου, των κατασκευαστών ολοκληρωμένων φωτοβολταϊκών ηλιακών συγκροτημάτων και ερευνητών, προκειμένου να οριστεί μια συνεκτική προσέγγιση με ενιαία κατεύθυνση, για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικά προσανατολισμένης ενεργειακής πρόκλησης του νέου αιώνα. Αυτό οδήγησε σε κοινή συμφωνία σχετικά με ένα σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη της ηλιακής φωτοβολταϊκής ενέργειας κατά τα επόμενα δέκα έτη.

Σημαντικές προσπάθειες αφιερώθηκαν στον προσδιορισμό εναλλακτικών υλικών για την παραγωγή ηλιακών στηλών, καθώς η ζήτηση για φωτοβολταϊκά στοιχεία δεν μπορεί να καλυφθεί μόνο με στήλες πυριτίου. Μεταξύ άλλων, αξιολογήθηκαν πολυκρυσταλλικές λεπτές στιβάδες, CIS και τα συνηθέστερα υλικά άμορφου πυριτίου όσον αφορά τη σταθερότητα και τις επιδόσεις τους. Έχουν επίσης δρομολογηθεί πρωτοβουλίες για την εξέταση των δυνατοτήτων των ηλιακών στηλών Dye που παράγονται από οργανικές ενώσεις.

Η μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη ανεξαρτήτων μικρών φωτοβολταϊκών συστημάτων για την παροχή του ελάχιστου φωτισμού και ισχύος σε απομακρυσμένες περιοχές καθιστά αναγκαία τη σημαντική βελτίωση της αξιοπιστίας των συστημάτων. Η ομάδα ανέπτυξε πρότυπες διαδικασίες δοκιμής για διασφάλιση ποιότητας αυτών των συστημάτων και σήμερα διεξάγει συγκεκριμένες δοκιμές με αυτά.

Η ανάπτυξη ηλιακών φωτοβολταϊκών εφαρμογών στο χώρο των κατασκευών ενισχύθηκε με την ολοκλήρωση, στο πλαίσιο του έργου, πολυάριθμων εγκαταστάσεων επίδειξης, την ενσωμάτωση ηλιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων σε νέα κτίρια και την ανάπτυξη μεθόδων για την αξιολόγηση και τον ποσοτικό προσδιορισμό των σχετικών ωφελειών που προκύπτουν από αυτές τις εγκαταστάσεις.

Το έργο Kαλύτερες διαθέσιμες τεχνολογίες για περιβαλλοντικά συμβατή και αποδοτική ενέργεια (BATEEE) αφορά τρία κυρίως θέματα:

1. Την αξιολόγηση νέων μετρήσεων ενεργειακής απόδοσης χρησιμοποιώντας τεχνολογίες των πληροφοριών σε κτίρια. Πρόκειται για ένα νέο τομέα της ανάπτυξης που μπορεί να αξιοποιηθεί από τις εταιρίες ενεργειακών υπηρεσιών σε μια ανταγωνιστική αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας για να ενθαρρύνει τις επενδύσεις στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.

2. Εξέταση της εξοικονόμησης ενέργειας σε κτιριακά συγκροτήματα γραφείων. Ο τομέας υπηρεσιών παρουσίασε την πλέον ταχύρυθμη αύξηση της κατανάλωσης κατά την τελευταία δεκαετία. Αναλύθηκαν οι δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας για τους προσωπικούς υπολογιστές (PC) και το φωτισμό. Η μελέτη των απωλειών από προσωπικούς υπολογιστές σε κατάσταση αναμονής έδειξε ότι πρέπει να επεκταθεί η χρήση των υπαρχόντων στοιχείων χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας.

3. Μελέτες συστημάτων ηλεκτρικών κινητήρων (EMS). Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ οφείλεται περίπου κατά το ήμισυ στα συστήματα ηλεκτρικών κινητήρων. Για την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας στα συστήματα ηλεκτρικών κινητήρων αναπτύσσονται εργαλεία υποστήριξης της πληροφόρησης, όπως βάσεις δεδομένων και διαγνωστικό λογισμικό. Το ΚΚΕρ δημιούργησε τη βάση δεδομένων EuroDEEM και το 1999 δημοσιεύθηκε μια αναβαθμισμένη έκδοσή της.

Το έργο Προηγμένη συσσώρευση ηλεκτρισμού (ADELS): Στον τομέα της συσσώρευσης δημιουργήθηκαν εγκαταστάσεις που επιτρέπουν τη διεξαγωγή μετρήσεων της απορρόφησης υδρογόνου σε νανοδομές άνθρακα, σε θερμοκρασίες από 80 έως 873K (-193 έως 600°C). Οι αρχικές μετρήσεις διεξήχθησαν επίσης ως συνάρτηση της πίεσης και της θερμοκρασίας και έδειξαν ότι τα δείγματα σε κατάσταση παραλαβής απορροφούν υδρογόνο σε ποσοστό μεταξύ 0,1 και 2,4% κατά βάρος, ανάλογα με τη θερμοκρασία και την πίεση. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας δρομολογήθηκε η εσωτερική ανάπτυξη μιας φυγοκεντρικής ηλεκτροχημικής πηγής ισχύος. Στόχος είναι η ανάπτυξη και δοκιμή μιας νέας ιδέας για τη βελτίωση των επιδόσεων των στοιχείων καυσίμου και άλλων ηλεκτροχημικών συσκευών ισχύος με χρήση ισχυρών φυγοκεντρικών δυνάμεων.

Παραγωγή νανοσωληνίσκων άνθρακα μονού τοιχώματος

Ξεκίνησαν δραστηριότητες στον τομέα της νανοτεχνολογίας, με ιδιαίτερη έμφαση στους νανοσωληνίσκους άνθρακα μονού τοιχώματος (SWNTs) που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, για εφαρμογές αποθήκευσης ενέργειας (αποθήκευση υδρογόνου). Οι αρχικές μετρήσεις της αποθηκευτικής τους ικανότητας διεξήχθησαν ως συνάρτηση της πίεσης και της θερμοκρασίας. Αναπτύχθηκε μια νέα μέθοδος παραγωγής νανοσωληνίσκων άνθρακα. Η μέθοδος αυτή παρέχει τη δυνατότητα συνεχούς παραγωγής με πολύ χαμηλότερο ενεργειακό κόστος σε σύγκριση με τις σημερινές ασυνεχείς διεργασίες υψηλής κατανάλωσης ενέργειας.

Το έργο Υδρογόνο από βιομάζα (HYDRA) στοχεύει στην αξιολόγηση και την προώθηση της παραγωγής υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές. Σε εξέλιξη βρίσκεται μια αξιολόγηση καταλυτών για την αναμόρφωση με ατμό της βιοαιθανόλης. Η ερευνητική συνεργασία για τον καθαρισμό του βιοαερίου απέδειξε ότι οι σταθερές κλίνες παρέχουν πλεονεκτήματα όσον αφορά την αφαίρεση της πίσσας. Ο νέος καταλύτης για την παραγωγή υδρογόνου με τη μέθοδο της αναμόρφωσης με ατμό είναι φθηνός, αποτελεσματικός και δεν αλλοιώνεται.

* Έρευνα περιβαλλοντικών επιπτώσεων

Περιβαλλοντική παρακολούθηση της ραδιενέργειας

Υποστηρίζοντας την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ, το έργο περιβαλλοντικής παρακολούθησης της ραδιενέργειας (REM) επικεντρώνεται στην καθιέρωση ενός αυτόματου συστήματος πληροφοριών για τη συλλογή, την αξιολόγηση και την ανταλλαγή πληροφοριών (δεδομένα μετρήσεων και μοντέλα προβλέψεων) σχετικά με τα επίπεδα ραδιενέργειας σε κανονικές συνθήκες (REMdb) και σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης (EURDEP, ECURIE, RTMOD).

Εκπόνηση μοντέλων ατμοσφαιρικής διασποράς μεγάλης εμβέλειας

Το σύστημα αξιολόγησης μοντέλων σε πραγματικό χρόνο (RTMOD) ολοκληρώθηκε εντός των προγραμματισμένων χρονικών ορίων. Παρέχει τη δυνατότητα πρόσκτησης και διαβίβασης αποτελεσμάτων μοντέλων ατμοσφαιρικής διασποράς μεγάλης εμβέλειας από την παγκόσμια κοινότητα των δημιουργών μοντέλων. Διεξήχθησαν ορισμένες δοκιμές κατά τις οποίες έγινε πρόσκτηση και σύγκριση των αποτελεσμάτων του μοντέλου σε πραγματικό χρόνο. Για το έργο αυτό αναπτύχθηκε ένα ηλεκτρονικό σύστημα στατιστικής αξιολόγησης σε πραγματικό χρόνο μοντέλων ατμοσφαιρικής διασποράς μεγάλης εμβέλειας (http://rtmod.ei.jrc.it/rtmod). Στην επιτυχή τελική συνεδρίαση που διοργανώθηκε στην Ispra, συμμετείχαν περίπου 30 δημιουργοί μοντέλων από την Ευρώπη, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ.

Ακεραιότητα περιβάλλοντος και ανθρώπινη υγεία

Αξιολογήθηκε η τοξικότητα επιλεγμένων ομάδων περιβαλλοντικών ρύπων τόσο in vivo όσο και in vitro για ευαίσθητα είδη-στόχους. Η αναζήτηση αξιόπιστων βιοϊχνηθετών έκθεσης/αποτελέσματος απετέλεσε την κινητήρια δύναμη της προσέγγισης που υιοθετήθηκε και περιλαμβάνει τη χρήση κυτταρικής βιολογίας, μοριακής βιολογίας και βιοχημείας.

Πρόοδος σημειώθηκε στον τομέα της έρευνας των χημικών ουσιών που διαταράσσουν τη λειτουργία των ενδοκρινών (EDC). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάπτυξη προηγμένων μεθόδων δοκιμής για τις EDC που βασίζονται στη μοριακή βιολογία. Σε αυτές θα περιλαμβάνονται αναλύσεις τυχαία πολλαπλασιαζόμενου πολυμορφικού DNADNA (RAPD) σε mRNA από κερατινοκύτταρα και εμβρυϊκά κύτταρα τρωκτικών, καθώς και η κατάρτιση ενός μοντέλου διαγονιδιακής κυτταρικής σειράς. Ύποπτες EDC ανιχνεύθηκαν με επιτυχία χρησιμοποιώντας μια μητροτροφική δοκιμή και πρωτογενείς καλλιέργειες επιθηλιακών κυττάρων της μήτρας. Τέλος, εφαρμόστηκε με επιτυχία ένα διαγονιδιακό μοντέλο ποντικών (hsp70/hGH) με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τις αντιδράσεις σε χημική επιβάρυνση κατά την εκτέλεση τοξικολογικών πειραμάτων με περιβαλλοντικές χημικές ουσίες και φάρμακα.

Το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος παίζει ενεργό ρόλο, τόσο παγκοσμίως - πρόγραμμα του Οργανισμού Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) και διεθνές πρόγραμμα για τη χημική ασφάλεια (IPCS-WHO) της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας - όσο και σε επίπεδο ΕΕ, στον τομέα της έρευνας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία των EDC. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η βάση δεδομένων του γενικού ευρετηρίου των ερευνών για τις ουσίες που διαταράσσουν τη λειτουργία των ενδοκρινών (GEDRI) που σήμερα στεγάζεται στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος, και η συνεδρίαση εμπειρογνωμόνων στην Ispra στο πλαίσιο της υπερατλαντικής συνεργασίας ΕΕ-ΗΠΑ για τις EDC στους τομείς του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας.

Ινστιτούτα Διαστημικών Εφαρμογών (SAI) (Ispra)

Διευθυντής του ινστιτούτου // Rudolf WINTER

Προϊστάμενος μονάδας ενεργών ως αναπληρωτής διευθυντής του ινστιτούτου // Jean MEYER-ROUX

1. Διοικητική υποστήριξη // Albert JERABEK

2. Τεχνολογίες για την ανίχνευση και τον εντοπισμό // Alois SIEBER

3. Περιβαλλοντικές γεωγραφικές πληροφορίες // Jacques MEGIER

4. Γεωργία και περιφερειακά συστήματα πληροφοριών // Jean MEYER-ROUX

5. Παρακολούθηση της παγκόσμιας βλάστησης // Alan BELWARD

6. Θαλάσσιο περιβάλλον // Peter SCHLITTENHARDT

7. Στρατηγική και συστήματα για διαστημικές εφαρμογές // Peter CHURCHILL

Αποστολή

Αποστολή του SAI είναι να αναπτύσσει και να προωθεί την εκμετάλλευση δεδομένων διαστημικής προέλευσης προς όφελος διαφόρων τομέων πολιτικής στην ΕΕ, ιδιαιτέρως όσων συνδέονται με τη γεωργία, την αλιεία, τις μεταφορές και την καταπολέμηση της απάτης. Το SAI επιδιώκει επίσης τη βέλτιστη χρήση των πληροφοριών που προέρχονται από διαστημικά συστήματα, τη μεγιστοποίηση της απόδοσης των ευρωπαϊκών επενδύσεων στο διάστημα και την ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ στα πλαίσια της διεθνούς δράσης για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη.

Το 1999, οι εργασίες του Ινστιτούτου Διαστημικών Εφαρμογών επικεντρώθηκαν σε 11 έργα που υλοποιούνται οριζόντια μέσω των έξι επιστημονικών μονάδων του. Με στόχο να παράσχει ικανή τεχνική υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ, το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται με τις ΓΔ που είναι αρμόδιες για τη χάραξη της πολιτικής, για τον προσδιορισμό σχετικών τομέων δραστηριότητας στους οποίους μπορεί να παράσχει τεχνική εμπειρογνωμοσύνη, στο πλαίσιο των θεσμικώς προβλεπόμενων δραστηριοτήτων εντός του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου. Το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών θα εξακολουθήσει να αναπτύσσει το έργο του περαιτέρω μέσω της ανάλυσης δορυφορικών δεδομένων προς την κατεύθυνση της παροχής υπηρεσιών διαστημικής προέλευσης, ενσωματώνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τα διαστημικά δεδομένα σε όλες τις άλλες σχετικές πηγές και τεχνικές πληροφόρησης. Το τελικό προϊόν θα σχεδιαστεί σύμφωνα με τις ανάγκες των χρηστών και θα παρουσιαστεί με μορφή αποδεκτή από τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων.

Το έργο MARS παρέχει τεχνική υποστήριξη και εμπειρογνωμοσύνη στη ΓΔ για τη Γεωργία εδώ και περισσότερα από δέκα έτη. Ανέπτυξε, δοκίμασε και εφήρμοσε νέες μεθόδους και εργαλεία ειδικά για τη γεωργία, χρησιμοποιώντας την τηλεπισκόπιση. Υπό δοκιμή είναι νέες τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των γεωργικών τεχνικών ακριβείας και αξιολογούνται οι δυνατότητες της χρήσης νέων αισθητήρων και δορυφόρων για γεωργικές εφαρμογές.

Το έργο γεωγραφικών πληροφοριών (GI) και συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών (GIS) υποστηρίζει δραστηριότητες για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής υποδομής γεωγραφικών πληροφοριών (EGII) που εστιάζεται στις τεχνικές πτυχές που αφορούν τις γεωγραφικές πληροφορίες και τα συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών (GIS). Το έργο επικεντρώνεται περαιτέρω στη δημιουργία εναρμονισμένων και συνεκτικών διεπιστημονικών βάσεων δεδομένων για τη διευρυμένη ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, της δημιουργίας και της εναρμόνισης διαφόρων πανευρωπαϊκών διαστημικών βάσεων δεδομένων.

* Εξυπηρέτηση του πολίτη

Στον τομέα της εξυπηρέτησης του πολίτη, το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη συστημάτων και εφαρμογών που σχετίζονται με την πολιτική εξουδετέρωσης ναρκών, καθώς και με την παρακολούθηση και τη διαχείριση των φυσικών κινδύνων.

Πολιτική εξουδετέρωση ναρκών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει ένθερμα τη σύμβαση της Οττάβα του 1997 για τις νάρκες και αναγνωρίζει την αναγκαιότητα περιορισμού της απειλής των ναρκών. Στο πλαίσιο αυτό, το Ινστιτούτου Διαστημικών Εφαρμογών εργάστηκε για την ανάπτυξη και την εφαρμογή τεχνολογιών για την εξουδετέρωση των ναρκών, συμπεριλαμβανομένων:

* της εξέτασης τεχνικών όπως η ομαδοποίηση δεδομένων από αισθητήρες για τη χωροθέτηση ναρκοπεδίων και την αναζήτηση ναρκών,

* της ανάπτυξης βελτιωμένων αισθητήρων ανίχνευσης,

* της βελτίωσης των διαδικασιών εξουδετέρωσης και διασφάλισης της ποιότητας.

Στόχος ήταν να διασφαλιστεί η ταχεία διάθεση του κατάλληλου και ασφαλούς εξοπλισμού για τα προγράμματα που αφορούν τις νάρκες και η περαιτέρω ανάπτυξη και βελτίωση των βασικών τεχνολογιών που απαιτούνται για τις δραστηριότητες εξουδετέρωσης των ναρκών. Παράλληλα δόθηκε έμφαση στην οργάνωση πειραμάτων επίδειξης και τη δημιουργία αποδοτικών συστημάτων διαχείρισης πληροφοριών.

Παρακολούθηση πυρκαγιών και πλημυρών

Στον τομέα των φυσικών κινδύνων δόθηκε έμφαση στην παρακολούθηση των δασικών πυρκαγιών και των πλημυρών. Ειδικότερα, το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών ξεκίνησε την ανάπτυξη ενός συστήματος πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη που περιλαμβάνει το ιστορικό των κινδύνων των δασικών πυρκαγιών, τον ημερήσιο και προβλεπόμενο κίνδυνο δασικών πυρκαγιών, την αξιολόγηση των καμένων περιοχών και εκτιμήσεις των ζημιών από τις δασικές πυρκαγιές. Παράλληλα συσχετίστηκε το ερευνητικό έργο με την ανάπτυξη ενός μοντέλου προσομοίωσης πλημυρών για εθνικές και υπερεθνικές υδρολογικές λεκάνες. Στο στάδιο της προετοιμασίας βρίσκονται εργαλεία αξιολόγησης των ζημιών από τις πλημύρες.

Κατά το 1999 υπήρξε μεγάλη προβολή και εκτός του ΚΚΕρ. Οι εθνικές αρχές της Πολωνίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Γερμανίας που είναι υπεύθυνες για τα ύδατα, καθώς και οι εθνικές υπηρεσίες δασοπροστασίας της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ελλάδας συμμετέχουν άμεσα στις δραστηριότητες των έργων. Στο πλαίσιο της στήριξης STRIM (Διαστημικές Τεχνικές για τη Διαχείριση Μειζόνων Κινδύνων), η Γαλλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Αλγερία, η Ρωσία και η Βουλγαρία αιτήθηκαν των υπηρεσιών του προτεινόμενου έργου.

* Περιβάλλον και αειφορία

Παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας

Η πρωτοβουλία για την παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας (GMES) στηρίζει την ανάπτυξη ανεξάρτητων ευρωπαϊκών ικανοτήτων παγκόσμιας παρακολούθησης για το περιβάλλον και την ασφάλεια με τη συμμετοχή διαστημικών οργανισμών, της ιδιωτικής βιομηχανίας, ερευνητικών οργανισμών, περιβαλλοντικών οργανώσεων και των σχετικών υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υποστηρίζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τη σύναψη εταιρικών σχέσεων μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών τέθηκε επικεφαλής της πρωτοβουλίας GMES με την υποστήριξη ορισμένων ευρωπαϊκών εταίρων. Ως στήριξη της πρωτοβουλίας, τέθηκε σε λειτουργία τον Απρίλιο 1999, το γραφείο GMES στις εγκαταστάσεις του SAI που προσφέρει στη διαστημική βιομηχανία την ευκαιρία να αναπτύξει τη δική της στρατηγική για τον επόμενο αιώνα στον τομέα των γεωσκοπήσεων, επωφελούμενη από τη στενή επαφή με την Επιτροπή και άλλες ευρωπαϊκές διαστημικές εταιρίες. Η ανάπτυξη ενός περιβαλλοντικού συστήματος παρακολούθησης που θα στηρίζει τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος (πρωτόκολλο του Κιότο) θα αποτελέσει κεντρικό στοιχείο της εν λόγω δραστηριότητας.

Το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών έδωσε ιδιαίτερη έμφαση το 1999 στην περιβαλλοντική παρακολούθηση χρησιμοποιώντας δεδομένα διαστημικής προέλευσης. Οι δραστηριότητες κυμαίνονται από την ανάπτυξη παγκοσμίων συστημάτων περιβαλλοντικών πληροφοριών έως την παρακολούθηση των παράκτιων ζωνών, της ποιότητας του αέρα και του ευρωπαϊκού τοπίου, καλύπτοντας τόσο αγροτικές όσο και αστικές περιοχές.

Στο πλαίσιο υπαρχόντων διεθνών συμβάσεων - όπως είναι η σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος, η σύμβαση για την καταπολέμηση της απερήμωσης και η σύμβαση για τη βιοποικιλότητα - και των υποχρεώσεων που ανέλαβε η ΕΕ βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο, το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών δρομολόγησε το έργο Σύστημα παγκόσμιων περιβαλλοντικών πληροφοριών (GEIS). Το έργο αυτό εστιάζεται σε ζητήματα όπως η κατάσταση και η εξέλιξη της παγκόσμιας φυτοκάλυψης, οι σημερινοί παγκόσμιοι δασικοί πόροι και η πρωτογενής παραγωγή των ωκεανών.

Στο πλαίσιο αυτό, χρησιμοποιώντας δεδομένα του προγράμματος VEGETATION, με ανάλυση 1 χιλιομέτρου από το 1999 και ύστερα, συντάχθηκε ένας χάρτης χωροταξίας και εποχικών παραμέτρων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη μεθόδων για την κατάρτιση ενός καταλόγου, τη χαρτογράφηση και την παρακολούθηση των παγκόσμιων δασικών πόρων. Ειδικότερα, ξεκίνησε η λειτουργία του Παγκόσμιου Δικτύου Πυρκαγιών που παρέχει χάρτες των πυρκαγιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Δρομολογήθηκε η ανάπτυξη μοντέλων για τον κίνδυνο της αποψίλωσης των δασών καθώς επίσης και ειδικών αλγορίθμων για την πρόβλεψη των αλλαγών και τη βελτίωση των εκτιμήσεων της παραγωγικότητας των θαλασσών.

Διεξήχθη επίσης ερευνητικό έργο για την αξιολόγηση και τη δοκιμή των δυνατοτήτων των διαστημικών γεωσκοπήσεων για την παροχή πληροφοριών σχετικά με την ποιότητα του αέρα που απέδωσε αποτελέσματα σχετικά με το διοξείδιο του αζώτου και το διοξείδιο του θείου. Το έργο είχε ως στόχο την ανάπτυξη μεθόδων ανάκτησης για την εκτίμηση των συγκεντρώσεων του όζοντος πλησίον της επιφανείας εφαρμόζοντας τεχνικές αφομοίωσης δεδομένων σε ατμοσφαιρικά μοντέλα και την εξάρτηση της οπτικής απορρόφησης του όζοντος από τη θερμοκρασία.

Γεωγραφικές πληροφορίες για το ευρωπαϊκό τοπίο

Με στόχο τη συλλογή γεωγραφικών πληροφοριών για το ευρωπαϊκό τοπίο δρομολογήθηκε το έργο EURO-LANDSCAPE στους ακόλουθους τρεις βασικούς τομείς:

* δυναμική χωροταξικής ανάπτυξης και χρήσης της γης που ασχολείται με δομημένες περιοχές και τις περιοχές που υφίστανται τις συνέπειες των μεταφορών,

* περιβαλλοντικοί δείκτες για την προστασία του περιβάλλοντος που ασχολούνται με το μετριασμό της υποβάθμισης του εδάφους, την απερήμωση,

* αγροτική ανάπτυξη και παρακολούθηση του ευρωπαϊκού αγροτικού περιβάλλοντος.

Στον τομέα της χωροταξικής δυναμικής συνδυάστηκαν χωροταξικά δεδομένα αναφοράς από διαφορετικές υπό μελέτη περιοχές με χωροταξικά δεδομένα και άλλα στρώματα πληροφοριών που σχετίζονται με το δίκτυο των μεταφορών καθώς και με κοινωνικοοικονομικά δεδομένα που παρέχουν τη βάση για την ανάπτυξη περισσότερο σύνθετων δεικτών. Τα σενάρια αναμένεται να χρησιμοποιηθούν για τον καθορισμό και την αξιολόγηση μακροπρόθεσμων στρατηγικών για το σκοπό της αειφόρου ανάπτυξης.

Δημιουργήθηκε ένα δίκτυο για την υποβάθμιση που καλύπτει επτά περιοχές σε ολόκληρη την περιφέρεια της Μεσογείου, στις οποίες εντοπίζονται οι πλέον κρίσιμες διεργασίες υποβάθμισης του εδάφους που προκύπτουν από φυσικούς κινδύνους ή κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Βάσει των συγκεντρωθέντων δεδομένων, ξεκίνησε ο ορισμός μιας σειρά δεικτών σε περιφερειακό επίπεδο. Εξασφαλίστηκε η στενή συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος.

Αγροτική ανάπτυξη και παρακολούθηση

Ανελήφθησαν επίσης δραστηριότητες προς υποστήριξη της αγροτικής ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής παρακολούθησης:

* Χαρτογράφηση των δασικών και χορτολιβαδικών πόρων του πανευρωπαϊκού χώρου, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού δασικού συστήματος ενημέρωσης και επικοινωνιών (EFICS). και

* χαρακτηρισμός και κατάρτιση μοντέλων υδρολογικών λεκανών, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης μοντέλων που ενσωματώνουν βιοφυσικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των πολιτικών της ΕΕ που αφορούν την αγροτική ανάπτυξη.

Δρομολογήθηκε το έργο COAST για τη στήριξη των πολιτικών που συνδέονται με την αειφόρο εκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων, την πρόληψη και τον έλεγχο της ποιότητας των υδάτων και την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων για τη διαχείριση των παράκτιων ζωνών. Το έργο στηρίζεται σε μια σειρά επιστημονικών και τεχνικών προόδων για την ανάλυση οπτικών και θερμικών δεδομένων καθώς και δεδομένων μικροκυμάτων. Διεξήχθη έρευνα που αφορούσε δεδομένα αρχείου. Στους τομείς-στόχους περιλαμβάνεται η κατασκευή ενός συστήματος για τον εντοπισμό πετρελαιοκηλίδων, η ανάπτυξη ενός συστήματος αλιευτικών πληροφοριών και ενός ολοκληρωμένου συστήματος παράκτιων πληροφοριών.

* Γεωργία

Στον τομέα της γεωργίας, το έργο «Παρακολούθηση της Γεωργίας με Τηλεανίχνευση» (MARS) εξακολούθησε να παρέχει τεχνική υποστήριξη και εμπειρογνωμοσύνη στη ΓΔ για τη Γεωργία αναπτύσσοντας, δοκιμάζοντας και εφαρμόζοντας ειδικές για τη γεωργία νέες μεθόδους και εργαλεία χρησιμοποιώντας την τηλεανίχνευση. Το έργο χωρίζεται σε τέσσερις κύριες δραστηριότητες:

1. καταπολέμηση της απάτης,

2. παρακολούθηση των καλλιεργειών και των αποδόσεων,

3. ειδικές μελέτες,

4. νέοι αισθητήρες και νέες μέθοδοι.

Στο πλαίσιο αυτό διεξήχθησαν ποιοτικοί έλεγχοι. Δοκιμάστηκαν μέθοδοι αξιολόγησης, ένα σύστημα προσδιορισμού αγροτεμαχίων και αυτόματης καταμέτρησης αμπελώνων και ελαιοδένδρων. Υπήρξε τακτική παροχή πληροφοριών σχετικά με την παρακολούθηση των καλλιεργειών και των αποδόσεων και εκτιμήσεων περιοχών. Εφαρμόστηκαν τεχνικές δειγματοληπτικής επιτόπιας έρευνας για την ταχεία παροχή των εξειδικευμένων πληροφοριών που απαιτούνται για τον ορισμό ή τη μεταρρύθμιση των γεωργικών πολιτικών. Τέλος, δοκιμάζονται νέες τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των γεωργικών τεχνικών ακριβείας και αξιολογούνται οι δυνατότητες χρήσης νέων αισθητήρων και δορυφόρων για γεωργικές εφαρμογές. Επιπλέον, δρομολογήθηκε μια πρωτοβουλία που συνδέεται με τη διαχείριση και την παρακολούθηση προγραμμάτων που αφορούν το αγροτικό περιβάλλον.

Έλεγχος των γεωργικών επιδοτήσεων που χορηγούνται βάσει της έκτασης

Το φθινόπωρο του 1998, η ΓΔ για τη Γεωργία και το ΚΚΕρ συμφώνησαν τη μεταβίβαση στο ΚΚΕρ της ευθύνης για την παροχή τεχνικής υποστήριξης στα κράτη μέλη αναφορικά με τον έλεγχο των γεωργικών επιδοτήσεων που χορηγούνται βάσει της έκτασης, μια επιχειρησιακή δραστηριότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα της γεωργίας. Κατά συνέπεια, το 1999, το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών άρχισε να παρέχει με επιτυχία τις εν λόγω υπηρεσίες. Αυτές περιλαμβάνουν τη στενή συνεργασία με τις εθνικές διοικήσεις όλων των κρατών μελών, με εξαίρεση του Λουξεμβούργου. Αγοράστηκαν και διανεμήθηκαν σε 18 αναδόχους περισσότερες από 700 δορυφορικές εικόνες. Ορισμένοι από αυτούς τους αναδόχους υπεβλήθησαν σε ποιοτικούς ελέγχους. Στόχος αυτών των ελέγχων ήταν η αξιολόγηση του έργου τους με τη διεξαγωγή μιας σειράς επακριβώς καθορισμένων ελέγχων και την αξιολόγηση των ειδικών αποτελεσμάτων που προέκυψαν.

* Στήριξη της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης

Για να στηρίξει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών συνέχισε τις δραστηριότητές του που συνδέονται με το Κέντρο Γεωσκοπήσεων και επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη νέων βασικών εφαρμογών σχετικά με τη συνέργια των δορυφορικών τηλεπικοινωνιών, των γεωσκοπήσεων και της πλοήγησης (ASTRON). Το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών δρομολόγησε δραστηριότητες που έχουν ως στόχο την εναρμόνιση και τη διαλειτουργικότητα των γεωγραφικών πληροφοριών (GI) και των συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών (GIS).

Συνεχίστηκε το έργο του Κέντρου Γεωσκοπήσεων (CEO), δρομολογώντας δραστηριότητες που θα έχουν ως αποτέλεσμα την επιχειρησιακή ικανότητα γεωσκόπησης της Ευρώπης, επιδιώκοντας να καλύψει τις ανάγκες των πολιτικών της ΕΕ. Οι ανάγκες αυτές αναμένεται να αξιοποιηθούν για την ενθάρρυνση της σχετικής βιομηχανίας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης στον εν λόγω τομέα. Ολοκληρώθηκε η πληροφόρηση σχετικά με το σύστημα γεωσκοπήσεων (INFEO) που τέθηκε σε λειτουργία το Σεπτέμβριο 1999.

Διερεύνηση της συνέργειας

Εντός του γενικού πλαισίου των διαστημικών τεχνολογιών, το έργο Εφαρμογές για τη συνέργια δορυφορικών τηλεπικοινωνιών, γεωσκοπήσεων και πλοήγησης (ASTRON), μετά την ολοκλήρωση του σταδίου αναγνώρισης, ξεκίνησε μια σειρά δραστηριοτήτων για τη διερεύνηση της συνέργιας των γεωσκοπήσεων, των δορυφορικών επικοινωνιών και της δορυφορικής πλοήγησης. Στόχος αυτών είναι η καθιέρωση καινοτομικών και βιώσιμων υπηρεσιών και εφαρμογών που βασίζονται στη σύγκληση των ψηφιακών δορυφορικών πληροφοριών. Στους τομείς-στόχους περιλαμβάνονται:

* εφαρμογές που απαιτούν την ταχεία μεταφορά δεδομένων και προϊόντων γεωσκόπησης, εφαρμογές για την εξοικονόμηση πόρων και επιχειρηματικές εφαρμογές,

* εφαρμογές με βάση το παγκόσμιο δορυφορικό σύστημα πλοήγησης (GNSS) για τον τομέα των μεταφορών,

* εφαρμογές GNSS για εφαρμογές εκτός του τομέα των μεταφορών.

Οι εργασίες περιλάμβαναν την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της τεχνολογίας, την ανάλυση των τάσεων της αγοράς και της βιομηχανίας και τη μελέτη των απαιτήσεων εφαρμογών και χρηστών.

Ανάπτυξη γεωγραφικών πληροφοριών

Το έργο GI και GIS παρέσχε υποστήριξη σε δραστηριότητες για τη δημιουργία της ευρωπαϊκής υποδομής γεωγραφικών πληροφοριών (EGII) που επικεντρώνεται σε τεχνικές πτυχές οι οποίες συνδέονται με τις γεωγραφικές πληροφορίες (GI) και τα συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών (GIS). Περιλάμβανε τέσσερα στοιχεία:

1. παρασχέθηκε τεχνική υποστήριξη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την υποβολή εγγράφων που αφορούν τις γεωγραφικές πληροφορίες,

2. παρασχέθηκε βοήθεια για τη δημιουργία της υποδομής EGII μέσω της στήριξης της διαδικασίας χάραξης πολιτικής σε ζητήματα υποδομών και μέσω της τυποποίησης των προδιαγραφών,

3. διεξήχθη παρακολούθηση της τεχνολογίας σε τομείς όπως η διαλειτουργικότητα, τα πρότυπα GI & GIS και η παρακολούθηση της αγοράς,

4. το έργο επικεντρώθηκε στη δημιουργία εναρμονισμένων και συνεκτικών διεπιστημονικών βάσεων δεδομένων για μια διευρυμένη ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, της δημιουργίας και της εναρμόνισης διαφόρων πανευρωπαϊκών διαστημικών βάσεων δεδομένων.

Το 1999 καταβλήθηκαν σημαντικές προσπάθειες διάδοσης πληροφοριών μέσω του διαδικτύου. Επιπλέον, ξεκίνησε μια πανευρωπαϊκή αξιολόγηση του κινδύνου διάβρωσης του εδάφους.

Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών (IHCP) (Ispra)

Διευθυντής του ινστιτούτου // Finbarr McSWEENEY*

1. Διοικητική υποστήριξη // Giacinto TARTAGLIA

2. Τρόφιμα και καταναλωτικά προϊόντα // Elke ANKLAM

3. Επικύρωση των μεθόδων βιοϊατρικών δοκιμών // Michael BALLS

4. Τοξικολογία και χημικές ουσίες // Ernst VOLLMER

5. Στήριξη της φαρμακευτικής νομοθεσίας // Flavio ARGENTESI

6. Βιοϊατρικά υλικά και συστήματα // ..............

* τοποθετήθηκε το 2000

Αποστολή

Αποστολή του IHCP είναι να υποστηρίζει τις πολιτικές της ΕΕ αναφορικά με την προστασία της υγείας και των καταναλωτών. Το IHCP διεξάγει έρευνα που αποβλέπει στην πληρέστερη κατανόηση των κινδύνων, υπαρκτών και ενδεχόμενων, και της έκθεσης σ' αυτούς, εξαιτίας των βλαβερών προσμείξεων στα τρόφιμα, των φαρμάκων, χημικών και άλλου είδους προϊόντων, με την ανάπτυξη, την επικύρωση και την εφαρμογή προηγμένων μεθόδων και στρατηγικών υψηλής επιστημονικής αξίας.

Το 1999, θεσπίστηκαν κατευθυντήριες γραμμές για την ενίσχυση του ρόλου του Ινστιτούτου Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών ως ερευνητικού φορέα και ως υπηρεσία αναφοράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε τομείς αυξανόμενης προτεραιότητας για τους πολίτες της ΕΕ. Οι δραστηριότητες του IHCP στρέφονται γύρω από πέντε κύριους άξονες:

1. ανάλυση ειδών διατροφής (ποιοτικός έλεγχος και δοκιμές ασφαλείας, γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί), υλικών που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα και άλλων καταναλωτικών προϊόντων,

2. επαλήθευση μεθόδων που δεν χρησιμοποιούν πειραματόζωα ως εναλλακτικής λύσης έναντι της χρήσης πειραματόζωων για την κανονιστική τοξικολογία,

3. υπηρεσίες πληροφόρησης και αξιολόγησης/διαχείρισης των κινδύνων που προκύπτουν από χημικές ουσίες,

4. έρευνα και επικύρωση βιοϊατρικών υλικών/συστημάτων και διαγνωστικών/θεραπευτικών μεθόδων της πυρηνικής φυσικής, και

5. συστήματα πληροφόρησης/επικοινωνίας για κανονιστικές δράσεις που αποβλέπουν στη βελτίωση της καθοδήγησης των καταναλωτών.

Η μονάδα τροφίμων και καταναλωτικών αγαθών του Ινστιτούτου Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών ανταποκρίθηκε άμεσα στην κρίση της διοξίνης θέτοντας σε εφαρμογή μεθόδους ανίχνευσης της πηγής ρύπανσης των βελγικών τροφίμων και ζωοτροφών με διοξίνες. Αναλύθηκαν επιλεγμένα τρόφιμα στο πλαίσιο της υποστήριξης που παρασχέθηκε στα εργαστήρια του Βελγίου.

Όσον αφορά την πιστοποίηση των βιοϊατρικών μεθόδων δοκιμής, εγκρίθηκαν in vitro μέθοδοι προκειμένου να αντικαταστήσουν τα συστήματα ζωικής παραγωγής για όλα τα επίπεδα της παραγωγής μονοκλωνικών αντισωμάτων - π.χ. για την παραγωγή εμβολίων και την αξιολόγηση της ποιότητας ανοσολογικών φαρμακευτικών προϊόντων και ορμονών.

Η διεθνής βάση ενιαίων χημικών πληροφοριών (IUCLID) του IHCP που χρησιμοποιείται στην ΕΕ, εγκρίθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Συνδέσμων Χημικών Επιστημόνων (ICCA), ανοίγοντας κατ' αυτόν τον τρόπο το δρόμο για την υιοθέτηση της IUCLID από της ΗΠΑ και την Ιαπωνία ως βάσης για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις χημικές ουσίες.

* Τρόφιμα και καταναλωτικά προϊόντα

Με την ανάλυση τροφίμων και άλλων καταναλωτικών προϊόντων, το Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών αποβλέπει να ανταποκριθεί επαρκώς και με ανεξάρτητο τρόπο στις ανησυχίες των καταναλωτών σχετικά με την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων. Παρέχεται τεχνική υποστήριξη για την άσκηση των πολιτικών της ΕΕ στον τομέα των τροφίμων και των σχετικών ειδών, συμπεριλαμβανομένων των ζωοτροφών καθώς και άλλων καταναλωτικών προϊόντων όπως τα προϊόντα φροντίδας παιδιών και τα καλλυντικά.

Οι δραστηριότητες στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων αφορούσαν φυσικές τοξικές ουσίες (π.χ. μυκοτοξίνες) και φυτοφάρμακα στα τρόφιμα καθώς και την παρουσία μυκοτοξινών και άλλων παραμέτρων σε ζωοτροφές στο πλαίσιο της ΣΕΒ. Το IHCP ολοκλήρωσε μια μελέτη κινητικής για τη διάχυση ουσιών και πολυάριθμες μελέτες παρακολούθησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο με θέμα τη ρύπανση διαφόρων τροφίμων με διγλυκιδικό αιθέρα της δισφαινόλης-A (BADGE) που περιέχεται στις επιστρώσεις των κυτίων. Ολοκληρώθηκε η μεταφορά συλλογών αναφοράς μονομερών και προσθέτων που χρησιμοποιούνται σε υλικά που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα σε μια ενιαία τράπεζα δειγμάτων, στην εγκατάσταση του ΚΚΕρ στη Ispra.

Το IHCP συμμετείχε επίσης σε μια περιορισμένη δοκιμασία δακτυλίου που χρησιμοποιεί μια τεχνική μηχανικής προσομοίωσης της διάχυσης φθαλικών αλάτων από παιχνίδια και προϊόντα φροντίδας παιδιών και κατασκεύασε ένα πρωτότυπο μηχανής για τη διερεύνηση της δήξης και μάσησης παιχνιδιών από βρέφη με προσομοιωτές της φυσιολογικής έκκρισης σιέλου.

Απλοποιημένες μέθοδοι δοκιμής τροφίμων

Αναπτύχθηκαν απλοποιημένες μέθοδοι για τον προσδιορισμό πολυχλωριωμένων διφαινυλίων (PCBs), της πηγής της πρόσφατης μόλυνσης βελγικών τροφίμων και ζωοτροφών με διοξίνες, και αναλύθηκαν επιλεγμένα τρόφιμα στο πλαίσιο της υποστήριξης που παρασχέθηκε στα εργαστήρια του Βελγίου. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ διεξήχθησαν επίσης αναλύσεις δειγμάτων κρέατος στη Ρωσία και γάλακτος σε σκόνη για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Διεξήχθη ανάπτυξη και πιστοποίηση μεθόδων ποιοτικού ελέγχου των τροφίμων, όπως η απόδειξη γνησιότητας χυμών φρούτων και φυτικών ελαίων, καθώς επίσης και μελέτες για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης ως προς τη σήμανση (π.χ. σοκολάτες και γαλακτοκομικά προϊόντα).

Η διαχείριση της βάσης δεδομένων BEVABS (ευρωπαϊκό γραφείο οίνου, οινοπνευματωδών και αλκοολούχων ποτών) αποτελεί μόνιμη εργασία του IHCP και συνεχίστηκε κατά το 1999.

Προώθηση των μελετών ΓΤΟ

Το 1999 ολοκληρώθηκε η αναβάθμιση του μικροβιολογικού εργαστηρίου που θα επιτρέψει την εκπόνηση μοριακών διαγνωστικών μελετών στον τομέα των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ). Προς υποστήριξη του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς που είναι αρμόδιο για την προετοιμασία υλικών αναφοράς, αναλύθηκαν πολυάριθμες παρτίδες υλικών αναφοράς που περιείχαν ΓΤΟ, εφαρμόζοντας διάφορες τεχνικές με βάση την αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) - άμεσες, εμπερικλειόμενες ή τεχνικές που χρησιμοποιούν διάφορες ποικιλίες εναρκτήριων μορίων PCR. Τα υλικά αυτά χρησιμοποιούνται και θα εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη και την επικύρωση νέων μεθόδων ανίχνευσης και ποσοτικού προσδιορισμού των ΓΤΟ στα τρόφιμα. Ολοκληρώθηκε η δοκιμή επικύρωσης μιας μεθόδου με βάση τις πρωτεΐνες που εφαρμόζεται σε γενετικά τροποποιημένη σόγια (Roundup ReadyTR).

Οι δραστηριότητες σχετικά με τους ΓΤΟ διεξάγονται προς υποστήριξη της εφαρμογής κανονισμών της ΕΕ που αφορούν την ελευθέρωσή τους στο περιβάλλον. Το 1999, περισσότεροι από 150 περιπτώσεις που αφορούσαν επιτόπιες δοκιμές αναλύθηκαν ως προς τη συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές οδηγίες για τη βιοτεχνολογία. Ξεκίνησε ένα έργο για την προώθηση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των αρχών των κρατών μελών, για την εύκολη πρόσβαση και κοινή χρήση πληροφοριών σχετικά με ζητήματα των ΓΤΟ και την τεκμηρίωση.

Στο Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών διοργανώθηκαν πολυάριθμες ημερίδες και επίσημες συνεδριάσεις που αφορούσαν διάφορα ζητήματα σχετικά με τα τρόφιμα, όπως είναι η ανάλυση του BADGE, ο προσδιορισμός των ΓΤΟ, το βούτυρο κακάο αναφοράς, η εκχύλιση λιποδιαλυτών βιταμινών, ο ποσοτικός προσδιορισμός των καζεϊνικών αλάτων στο τυρί και ο τρύγος του 1998 για τη βάση δεδομένων BEVABS.

* Επικύρωση των μεθόδων βιοϊατρικών δοκιμών

Το ευρωπαϊκό κέντρο για την αξιολόγηση εναλλακτικών μεθόδων (ECVAM) του Ινστιτούτου Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών είναι σήμερα το κέντρο αναφοράς σε διεθνές επίπεδο, για την ανάπτυξη, την επιστημονική και κανονιστική αποδοχή εναλλακτικών μεθόδων δοκιμής, π.χ. in vitro μελετών στις οποίες χρησιμοποιούνται κυτταροκαλλιέργειες, δοκιμών και χρήσης μη επεμβατικών τεχνολογιών με τη βοήθεια υπολογιστή σε εθελοντές. Αυτό το έργο αποσκοπεί στην αντικατάσταση, τον περιορισμό ή τη βελτίωση της χρήσης πειραματόζωων και στην εφαρμογή των βιοϊατρικών επιστημών σε διάφορους τομείς. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω:

* του συντονισμού της προκαταρκτικής επικύρωσης/επικύρωσης εναλλακτικών μεθόδων δοκιμής σε ευρωπαϊκό επίπεδο,

* της έρευνας και της ανάπτυξης νέων μεθόδων δοκιμής,

* της εφαρμογής και της συντήρησης των βάσεων δεδομένων του ECVAM για την παροχή, μέσω της υπηρεσίας επιστημονικών πληροφοριών (SIS) του ECVAM, ενός εξειδικευμένου εργαλείου πληροφόρησης που αφορά τις σύγχρονες εξελίξεις στον τομέα της ανάπτυξης και επικύρωσης των νέων εναλλακτικών μεθόδων δοκιμής,

* της διοργάνωσης ημερίδων και επιχειρησιακών ομάδων του ECVAM για την εξέταση του τρέχοντος επιπέδου των εναλλακτικών δοκιμών σε συγκεκριμένους τομείς και την παροχή συστάσεων σχετικά με τους καλύτερους δυνατούς τρόπους για την επίτευξη της προόδου, για την προώθηση της ενσωμάτωσης των in vitro δοκιμών και άλλων εναλλακτικών μεθόδων στην κανονιστική διαδικασία.

Διεξήχθη ανάπτυξη δοκιμών και η προκαταρκτική επικύρωση/επικύρωση in vitro δοκιμών στους τομείς της εμβρυοτοξικότητας (δοκιμές με χρήση καλλιεργειών μικρομάζας, καλλιεργειών εμβρύων αρουραίων και εμβρυϊκών κυττάρων), αιμοτοξικότητας (σε σχέση με το αιμοποιητικό σύστημα) και in vitro μοντέλων του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Το 1999 δρομολογήθηκαν επίσης μελέτες για την προκαταρκτική επικύρωση στους τομείς των δερματικών ερεθισμών, της τοξικότητας μέσω μεταβολισμού και της νεφροτοξικότητας.

Κατά το 1999 συνεχίστηκε η ανάπτυξη των κύριων βάσεων δεδομένων της SIS για τις εναλλακτικές μεθόδους (dbAlm), συμπεριλαμβανομένων των πρωτοκόλλων INVITTOX στο σύνολό τους, για τις μελέτες επικύρωσης (dbVas) και για τις εκθέσεις ημερίδων.

Στις κυριότερες δραστηριότητες περιλαμβάνονται επίσης:

* Υπεβλήθη αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας για ένα καινοτομικό μοντέλο που βασίζεται σε νευρωνικές μεταλλαγμένες με γενετική μηχανική κυτταρικές σειρές για φαρμακοτοξικολογικές δοκιμές, το οποίο θα επιτρέψει τη διαλεύκανση των μηχανισμών νευρολογικών παθήσεων και νευρομυϊκών ασθενειών.

* Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμες in vitro μέθοδοι για όλα τα επίπεδα της παραγωγής μονοκλωνικών αντισωμάτων (που χρησιμοποιούνται π.χ. για την παραγωγή εμβολίων και την αξιολόγηση της ποιότητας των ανοσολογικών φαρμακευτικών προϊόντων και των ορμονών). Οι μέθοδοι αυτοί εγκρίθηκαν από την επιστημονική επιτροπή (ESAC) του ECVAM προς αντικατάσταση συστημάτων ζωικής παραγωγής.

* Αναπτύσσεται μια επιγραμμική οργανωτική δομή για τις in vitro τοξικολογικές εργασίες (OLIVE© JRC) που θα διευκολύνει την εφαρμογή των αρχών ορθής εργαστηριακής πρακτικής (GLP) του ΟΟΣΑ για τις in vitro τοξικολογικές μελέτες. Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για την OLIVE© JRC έχουν κατοχυρωθεί και έχει υποβληθεί αίτηση για την έκδοση εμπορικού σήματος.

* Το ευρωπαϊκό κέντρο για την αξιολόγηση εναλλακτικών μεθόδων διοργάνωσε το τρίτο παγκόσμιο συνέδριο με θέμα τις εναλλακτικές μεθόδους και τη χρήση πειραματόζωων στις βιολογικές επιστήμες που διεξήχθη στη Μπολόνια της Ιταλίας από τις 29 Αυγούστου έως τις 2 Σεπτεμβρίου 1999. Το συνέδριο αυτό ήταν μια σημαντική εκδήλωση που συγκέντρωσε περίπου 800 επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένων και 30 από το ΚΚΕρ, και θα ενισχύσει αναμφίβολα τη φήμη του ECVAM, του IHCP και του ΚΚΕρ στον τομέα αυτό.

'In vitro' ημερίδες

Το 1999 διοργανώθηκαν τρεις ημερίδες του ECVAM με θέμα:

* in vitro μοντέλα του εντερικού φραγμού (Rennes),

* in vitro δοκιμές μακροχρόνιας τοξικότητας (Innsbruck)

* μια δεύτερη ημερίδα με θέμα «In Vitro φωτοτοξικότητα» (Βερολίνο).

Επιπλέον, διοργανώθηκε στην Ispra ένα συμπόσιο του ECVAM με θέμα «Ολοκληρωμένες μέθοδοι δοκιμών».

* Τοξικολογία και αξιολόγηση χημικών ουσιών

Το ευρωπαϊκό γραφείο χημικών ουσιών (ECB) παρέχει επιστημονική και τεχνική στήριξη για τη χάραξη, την άσκηση και την παρακολούθηση των πολιτικών της ΕΕ για τις επικίνδυνες χημικές ουσίες. Το ECB είναι το κεντρικό σημείο συλλογής πληροφοριών σχετικά με νέες και υπάρχουσες χημικές ουσίες. Διαχειρίζεται την αξιολόγηση των κινδύνων που προκύπτουν για τους εργαζόμενους, τους καταναλωτές και το περιβάλλον. Υποστηρίζει:

* τη νομική κατάταξη και τη σήμανση,

* την κοινοποίηση νέων ουσιών,

* την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά την εισαγωγή και την εξαγωγή επικινδύνων ουσιών,

* την ανάπτυξη και την εναρμόνιση μεθόδων δοκιμής, και

* την έγκριση βιοκτόνων.

Στις μόνιμες αρμοδιότητες του ευρωπαϊκού γραφείο χημικών ουσιών (ECB) περιλαμβάνονται η αξιολόγηση των κινδύνων που ενδέχεται να θέτουν οι υφιστάμενες και πρόσφατα αναπτυγμένες χημικές ουσίες στην υγεία και το περιβάλλον, η ανάπτυξη μεθόδων δοκιμής, η διαδικασία κοινοποίησης νέων χημικών ουσιών και το σύστημα ελέγχου εξαγωγών/εισαγωγών. Το 1999, το ECB διοργάνωσε και φιλοξένησε συνεδριάσεις ομάδων εργασίας στον τομέα της κατάταξης και της σήμανσης με θέμα τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, την υγεία, καθώς και στην υγεία και στο περιβάλλον.

Καθιέρωση της βάσης δεδομένων IUCLID παγκοσμίως

Το 1999, εγκρίθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Συνδέσμων Χημικών Επιστημόνων (ICCA) η διεθνής βάση ενιαίων χημικών πληροφοριών (IUCLID) που αναπτύχθηκε και τηρείται από το ECB. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου στον τομέα της τυποποίησης, καθώς η παγκόσμια χημική βιομηχανία θα χρησιμοποιεί πλέον τη βάση IUCLID για τη συλλογή και τη διανομή χημικών δεδομένων και τη βελτίωση της πρόσβασης στις πληροφορίες σχετικά με τις χημικές ουσίες.

Στον τομέα της αξιολόγησης κινδύνων για υφιστάμενες ουσίες, το ECB συνέβαλε στην ανάπτυξη μεθοδολογίας αξιολόγησης κινδύνων για το θαλάσσιο περιβάλλον. Στον τομέα εξαγωγών/εισαγωγών, εκδόθηκε το 1999 το CD-ROM EDEXIM που περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις εισαγωγές/εξαγωγές χημικών προϊόντων που υπόκεινται σε περιορισμούς βάσει του κανονισμού (ΕΟΚ) 2455/92. Αναπτύχθηκαν πέντε μέθοδοι δοκιμής για τις επιπτώσεις των τεχνητών ορυκτών ινών. Οι δραστηριότητες στον τομέα των βιοκτόνων ουσιών προσανατολίστηκαν προς την προετοιμασία εγγράφων κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή των οδηγιών της ΕΕ στον εν λόγω τομέα που έχουν προγραμματιστεί για το Μάιο του 2000.

* Βιοϊατρικά υλικά και συστήματα

Αυτές οι εργασίες περιλαμβάνουν τρία κύρια έργα:

* μελέτες για βιοσυμβατά υλικά και λειτουργικά συστήματα,

* δραστηριότητες που αφορούν τους ραδιοανιχνευτές για την πυρηνική ιατρική,

* ανάλυση της ελευθέρωσης υλικών κατά την μεταποίηση, τη συσκευασία και τη χρήση καταναλωτικών προϊόντων και ιατρικών μοσχευμάτων.

Οι δραστηριότητες του 1999 στον τομέα των βιοϊατρικών υλικών περιλάμβαναν την απόθεση βιοσυμβατών λεπτών ταινιών για την ενίσχυση της ενσωμάτωσης προθέσεων σε οστέινους ιστούς και την πρόληψη της διάχυσης μετάλλων από αυτές της συσκευές. Οι επιστρώσεις που μελετώνται επί του παρόντος περιλαμβάνουν υλικά με βάση τον άνθρακα, το ζιρκόνιο, τον υδροξυλαπατίτη και τη βιοδραστική ύαλο/μάργαρο για χρήση σε ορθοπεδικές συσκευές και οδοντικά μοσχεύματα. Οι δραστηριότητες αυτές επιδιώκουν να βελτιώσουν τις επιφανειακές λειτουργίες και περιλαμβάνουν την τροποποίηση της τοπογραφίας νέων κραμάτων τιτανίου για την ορθοπεδική και βιοσυμβατών πολυμερών για εφαρμογές στην ορθοπεδική και σε καθετήρες.

Η χρήση τεχνικών για τη διερεύνηση και την επικύρωση του χαρακτηρισμού επιστρώσεων και επιφανειών αποτελεί τη βάση όλων των ανωτέρω εργασιών. Σε αυτές περιλαμβάνονται η ηλεκτρονική μικροσκοπία/ φασματοσκοπία, η ηλεκτρονική φασματοσκοπία Auger (AES), η φασματοσκοπία διάθλασης ακτίνων Χ (XRD) και η φωτοηλεκτρονική φασματοσκοπία (XPS), συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης της χρησιμότητάς τους για ένα ευρύτερο φάσμα κεραμικών υλικών καθώς επίσης και για τη μελέτη των πολυμερών υλικών.

Μετρήσεις ακριβείας της φθοράς

Η δοκιμή των επιδόσεων των βιοϊατρικών συσκευών διεξήχθη γύρω από δύο κύριους άξονες: για προ-κανονιστικές δραστηριότητες καθώς και για τη φθορά και την απελευθέρωση χημικών ουσιών από υλικά μοσχευμάτων. Οι μελέτες για την επιγραμμική παρακολούθηση της φθοράς του πολυαιθυλενίου εξαιρετικά υψηλού μοριακού βάρους (UHMWPE) διεξήχθησαν χρησιμοποιώντας τη μέθοδο ενεργοποίησης εξαιρετικά λεπτής στιβάδας (UTLA). Η μέθοδος αυτή επιτρέπει την ακριβή μέτρηση πολύ μικρών ποσοστών φθοράς που είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μετάλλου-UHMPWE, όπως η φθορά που προκαλείται στις ισχιακές αρθρώσεις. Αναπτύχθηκαν και κατασκευάστηκαν, εντός των εγκαταστάσεων, ένας προσομοιωτής ισχιακής άρθρωσης και ένα μηχάνημα μέτρησης της τριβής για την προσομοίωση της φθοράς υπό συνθήκες πολυκατευθυντικής κίνησης ολίσθησης. Εξετάστηκε επίσης η πιθανότητα χρήσης ραδιοϊχνηθετών για μετρήσεις μικρών ποσοτήτων απελευθερωμένου νικελίου σε σχετικούς μεγάλους όγκους βιολογικού περιβάλλοντος, για τη μελέτη των αλλεργιών που προκαλούνται από χημικές ουσίες που απελευθερώνονται από ιατρικά μοσχεύματα.

Οι δραστηριότητες εκπόνησης βιοϊατρικών μοντέλων επικεντρώθηκαν σε οδοντιατρικές εφαρμογές (δηλ. σε εφαρμογές που σχετίζονται με τους οδόντες). Εξετάστηκαν βιολογικά επαναρροφούμενες μεμβράνες, νέα κράματα τιτανίου και οδοντικά μοσχεύματα BICON(. Τα αποτελέσματα των μοντέλων συγκρίθηκαν με εκείνα των μηχανικών δοκιμών στις οποίες μετρήθηκε η μηχανική αντοχή.

Παραγωγή ραδιοϊχνηθετών

Στον τομέα των δραστηριοτήτων που αφορούν τη χρήση ραδιοϊχνηθετών στην πυρηνική ιατρική διεξήχθη αναβάθμιση της γραμμικής δέσμης κύκλοτρου για την παραγωγή φθορίου-18 και δρομολογήθηκε η εφαρμογή της γραμμής παραγωγής φθοριούχου δεσοξυ-γλυκόζης (FDG) που χρησιμοποιείται ευρέως στις ιατρικές απεικονίσεις της τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων (PET). Το Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών συντονίζει ένα δίκτυο για την παραγωγή αστατίου-211. Το δίκτυο αυτό θα διασφαλίσει τη διαθεσιμότητα του εν λόγω ισοτόπου για ερευνητικές ομάδες που ασχολούνται με τη χρήση του για αντικαρκινικές ανοσοθεραπείες με σωματίδια άλφα.

Οι μελέτες με θέμα τη μόλυνση τροφίμων και καταναλωτικών προϊόντων που οφείλεται στη απελευθέρωση υλικών επικεντρώθηκαν σε προκανονιστική έρευνα προς υποστήριξη της οδηγίας για το νικέλιο (π.χ. σε σχέση με καταναλωτικά προϊόντα που έρχονται σε επαφή με το δέρμα) και για τη διάχυση ουσιών κατά τη μεταποίηση των τροφίμων. Εκπονήθηκαν συστηματικές μελέτες σχετικά με την απελευθέρωση του νικελίου σε συνάρτηση με τις σχετικές παραμέτρους δοκιμής, το χρόνο δοκιμής και τη στατιστική διασπορά πολλαπλών δειγμάτων.

Εγκατάσταση ηλεκτροχημικής ενεργοποίησης λεπτής στιβάδας

Οι δραστηριότητες που αφορούσαν τη διάχυση ουσιών κατά τη μεταποίηση των τροφίμων επικεντρώθηκαν στην αξιολόγηση της απελευθέρωσης νικελίου και χρωμίου από χάλυβες που χρησιμοποιούνται στην μεγάλης κλίμακας παραγωγή σιροπιών γλυκόζης. Οι εργασίες αυτές εκτελούνται χρησιμοποιώντας την εγκατάσταση ηλεκτροχημικής ενεργοποίησης λεπτής στιβάδας (ETLAF). Η ETLAF συνδυάζει τις συμβατικές ηλεκτροχημικές δοκιμές με μεθοδολογίες ραδιοϊχνηθετών που είναι διαθέσιμες στο κύκλοτρο του Ινστιτούτου Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών για τη μελέτη των διαδικασιών της διάβρωσης. Η εγκατάσταση αυτή παρέχει τη δυνατότητα εξαιρετικά ευαίσθητης παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο της ελευθέρωσης μετάλλων χαμηλού επιπέδου σε προϊόντα υγράς τροφής.

* Στήριξη της φαρμακευτικής νομοθεσίας

Η επικύρωση της ασφάλειας ιατροφαρμακευτικών προϊόντων, όπως φαρμακευτικά προϊόντα, εμβόλια, αιμοπαράγωγα, ιατρικά ραδιοϊσότοπα και ομοιοπαθητικά φάρμακα καθώς επίσης και βιοτεχνολογικά παράγωγα, είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση της προστασίας της υγείας των πολιτών. Αυτές οι κανονιστικές διαδικασίες βελτιώνονται σε μεγάλο βαθμό χάρη στα συστήματα διοικητικής πληροφόρησης/επικοινωνίας που αναπτύσσει το IHCP. Τα συστήματα αυτά είναι σε θέση να παρέχουν στις κανονιστικές αρχές όλα τα απαραίτητα εργαλεία πληροφόρησης για την παρακολούθηση της αξιολόγησης των επιστημονικών πτυχών καθώς και των πτυχών της αποδοτικότητας και της ασφάλειας των ιατροφαρμακευτικών προϊόντων και της παρακολούθησης των διαδικασιών αδειών κυκλοφορίας των ιατροφαρμακευτικών προϊόντων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Το πέμπτο πρόγραμμα-πλαίσιο στοχεύει στην ανάπτυξη του ενοποιημένο συστήματος ανίχνευσης (UTS) που ενσωματώνει τις ξεχωριστές διαδικασίες αδειών κυκλοφορίας και τις σύγχρονες λύσεις της τηλεματικής - αμοιβαία αναγνώριση EudraTrack (EMR) και σύστημα ανίχνευσης εφαρμογών (ATS) - που είχαν αναπτυχθεί παλαιότερα από το IHCP. Το UTS είναι ένα σύστημα τηλεματικής που επιτρέπει την ανίχνευση όλων των αιτήσεων χορήγησης αδειών κυκλοφορίας για ιατροφαρμακευτικά προϊόντα στην Ευρώπη και είναι σε θέση να παρακολουθεί τις πλημμελείς αιτήσεις. Οι δραστηριότητες στον τομέα αυτό περιλαμβάνουν επιπλέον το σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας κεντρικής υπηρεσίας βάσης δεδομένων (υπό την ονομασία MINE 1) που συγκεντρώνει όλες τις επιστημονικές πληροφορίες καθώς και τις σχετικές με την αποδοτικότητα και την ασφάλεια πληροφορίες για τα εγκεκριμένα στην ΕΕ ιατροφαρμακευτικά προϊόντα.

Πρωτότυπα UTS και MINE 1

Το 1999 παρουσιάστηκαν στους συμμετέχοντες στο έργο και τους πελάτες τα πρωτότυπα του συστήματος UTS και της βάσης δεδομένων MINE 1. Το σύστημα UTS αποσκοπεί στην παρακολούθηση των διαδικασιών αξιολόγησης και αδειών κυκλοφορίας των ιατροφαρμακευτικών προϊόντων. Η βάση δεδομένων MINE 1 περιλαμβάνει τα διαθέσιμα εγκεκριμένα ιατροφαρμακευτικά προϊόντα και την παρακολούθηση της διάρκειας ζωής των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντων (SPC), και παρέχει τη δυνατότητα βασικής αναζήτησης προϊόντων, ανάκτησης περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντων και σύγκρισης των αναλυτικών λειτουργιών.

Συνεχίστηκε η αναβάθμιση και επέκταση των υφιστάμενων υπηρεσιών του δικτύου EudraNet. Δημοσιεύθηκαν εκθέσεις σχετικά με τις απαιτήσεις για την εφαρμογή του εικονικού ιδιωτικού δικτύου (VPN), της βασικής δημόσιας υποδομής (PKI) για την αναγνώριση της γνησιότητας και τα ασφαλιστικά δικαιώματα ως προς την ασφάλεια, καθώς και του επιτραπέζιου συστήματος τηλεδιασκέψεων (DVC), προκειμένου να σκιαγραφηθούν οι προδιαγραφές για την ενοποίηση αυτών των υπηρεσιών στο δίκτυο EudraNet II.

Αξιοπιστία των ηλεκτρονικών συστημάτων πληρωμών και του ηλεκτρονικού εμπορίου

Το έργο του εργαστηρίου ηλεκτρονικών συστημάτων πληρωμών και ηλεκτρονικού εμπορίου (LEPEC) αποσκοπεί στην παροχή υψηλού επιπέδου ανεξάρτητης υποστήριξης βάσει πειραματικών δεδομένων των πολιτικών της ΕΕ στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου και των ηλεκτρονικών συστημάτων πληρωμών, η οποία προσανατολίζεται προς την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των καταναλωτών. Το έργο LEPEC καλύπτει επίσης τον προσδιορισμό, τη μελέτη, την παρακολούθηση και την πειραματική δοκιμή νέων τεχνολογιών που σχετίζονται με το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Επιγραμμικό εμπόριο φαρμάκων

Οι στόχοι του LEPEC επεκτάθηκαν το 1999 προκειμένου να συμπεριλάβουν την προκαταρκτική αξιολόγηση των απαιτήσεων ενός αξιόπιστου επιγραμμικού εμπορίου φαρμάκων και ιατροφαρμακευτικών προϊόντων. Αυτό προέκυψε ενόψει της ανησυχίας και των προβλημάτων κανονιστικού χαρακτήρα σχετικά με την αγορά φαρμάκων μέσω του διαδικτύου, κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Δημοσιεύθηκαν εκθέσεις που εξετάζουν συστήματα ασφαλείας - επιγραμμικές πληρωμές μέσω πιστωτικών καρτών, αλγόριθμοι και πρωτόκολλα κρυπτογράφησης που χρησιμοποιούνται για την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Τεκμηριώθηκαν οι προδιαγραφές, ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη του συστήματος διαχείρισης παραπόνων των καταναλωτών (CMS), συμπεριλαμβανομένων των νομικών του πτυχών. Το σύστημα CMS είναι ένα εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ καταναλωτών, επαγγελματιών - πωλητές ή παροχείς υπηρεσιών επί γραμμής - και των ενώσεών τους για το χαρακτηρισμό και την αξιολόγηση των προβλημάτων που προκύπτουν κατά τη διάρκεια επιγραμμικών συναλλαγών και άλλων υπηρεσιών, τα οποία είναι πιθανό να έχουν επιπτώσεις στα μεμονωμένα οικονομικά συμφέροντα που έχουν ως στόχο την ικανοποίηση των καταναλωτών. Ολοκληρώθηκε η πρωτότυπη έκδοση του CMS και παρουσιάστηκε στους σχετικούς ενδιαφερόμενους και πελάτες.

Έχει δρομολογηθεί η σύσταση της εγκατάστασης LEPEC - εργαστήριο ασφάλειας που βασίζεται στην κρυπτογραφία και περιλαμβάνει βιομετρικό εξοπλισμό ταυτοποίησης - και πρόκειται να ολοκληρωθεί την άνοιξη του 2000. Το εργαστήριο παρέχει την απαραίτητη αναγνώριση γνησιότητας σε χρήστες εφαρμογών για τις οποίες το ζήτημα της ασφάλειας είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όπως είναι το σύστημα CMS. Το IHCP συμμετείχε επίσης στη ομάδα έργων του ΚΚΕρ για το ηλεκτρονικό εμπόριο και τη σύνταξη του εγγράφου 'Electronic Commerce: JRC Strategy'.

Ινστιτούτο Τεχνολογικών Προβλέψεων (IPTS) (Σεβίλλη)

Διευθυντής του ινστιτούτου // Jean-Marie CADIOU

1. Διοικητική υποστήριξη // Claude TAHIR

2. Τεχνολογίες για την αειφόρο ανάπτυξη // Per SΨRUP

3. Τεχνολογία, ανταγωνιστικότητα, απασχόληση και κοινωνία // Peter FLEISSNER

4. Τεχνολογίες βιολογικών επιστημών, πληροφοριών και επικοινωνίας // Bernard CLEMENTS

Αποστολή

Το Ινστιτούτο Τεχνολογικών Προβλέψεων έχει ως αποστολή να πραγματοποιεί οικονομικοτεχνικές αναλύσεις που αφορούν το μηχανισμό λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη. Πρωταρχικοί στόχοι του είναι να παρακολουθεί και να μελετά τις εξελίξεις στο χώρο της επιστήμης και τεχνολογίας, τις διατομεακές επιπτώσεις αυτών, τις αμοιβαίες σχέσεις τους με τον κοινωνικοοικονομικό περίγυρο και τις προεκτάσεις τους για τις περαιτέρω εξελίξεις. Το IPTS διαχειρίζεται διεθνή δίκτυα, συγκεντρώνει την πείρα συμβούλων υψηλού επιπέδου και παρέχει πληροφορίες προς τους φορείς χάραξης πολιτικής, έγκαιρα και ολοκληρωμένα.

Το Ινστιτούτο Τεχνολογικών Προβλέψεων αποτελεί σημαντική συνιστώσα του νέου προσανατολισμού του ΚΚΕρ προς μια περισσότερο επικεντρωμένη στήριξης της πολιτικής. Το IPTS έχει ως αποστολή να διενεργεί οικονομικοτεχνικές αναλύσεις προς υποστήριξη των υπευθύνων για τη χάραξη της ευρωπαϊκής πολιτικής, παρακολουθώντας τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις και προβάλλοντας τις προεκτάσεις τους για το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο. Με την παροχή υποστήριξης σε περισσότερες από 20 διαφορετικές υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το IPTS είναι υπεράνω των κάθετων διαχωριστικών γραμμών της διοικητικής ιεραρχίας και στηρίζει τη χάραξη της πολιτικής σε επίπεδο της Επιτροπής ως συνόλου.

Το IPTS λειτουργεί επίσης και ως μονάδα ταχείας αντίδρασης για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των υπηρεσιών της σε ειδικά ζητήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συνεισφορά του IPTS συναφούς και έγκαιρης πληροφόρησης προς υποστήριξη των θέσεων της Επιτροπής στην πρόσφατη διαμάχη της ΕΕ και των ΗΠΑ για τις ορμόνες στα βοοειδή.

Ένα από τα σημαντικότερα έργα που αναπτύχθηκαν από το ινστιτούτο κατά το 1999 ήταν το έργο 'Futures'. Το έργο αυτό αξιολογεί τις επιπτώσεις στην τεχνολογία, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα των κύριων κινητήριων δυνάμεων της αλλαγής που θα γνωρίσει η Ευρώπη κατά τα επόμενα δέκα έτη. Το έργο 'Futures' θα παρουσιάσει τα κυριότερα αποτελέσματά του κατά το συνέδριο "Futures" που πρόκειται να διεξαχθεί στις Βρυξέλλες στις 10 και 11 Φεβρουαρίου 2000 και θα αποτελέσει μια ευκαιρία για συζήτηση των κύριων αλληλοσυνδεόμενων ζητημάτων που αναλύθηκαν από το έργο και που δίδουν τις βασικές κατευθύνσεις προς τους υπεύθυνους για τη χάραξη της πολιτικής.

Διεύρυνση των δραστηριοτήτων δικτύωσης

Το 1999, το IPTS έθεσε σε λειτουργία δύο νέα δίκτυα έρευνας, στοχοθετώντας δύο στρατηγικές γεωγραφικές περιοχές:

1. Το δίκτυο οικονομικοτεχνικής ανάλυσης στη Μεσόγειο (TEAM), ένα ανεπίσημο δίκτυο εμπειρογνωμόνων που αποσκοπεί να επιστήσει την προσοχή των υπευθύνων για τη χάραξη της πολιτικής στις εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας, να συζητήσει άτυπα και να αναλύσει οικονομικοτεχνικές στρατηγικές και τις επιπτώσεις τους και να αναπτύξει το εννοιολογικό πλαίσιο δραστηριοτήτων περιφερειακής συνεργασίας.

2. Ένα μελλοντικό δίκτυο με συμμετοχή αντιπροσώπων των υποψήφιων χωρών σε προενταξιακό στάδιο, για την εξέταση βασικών οικονομικοτεχνικών ζητημάτων που συνδέονται με τη διεύρυνση και που πρόκειται να παίξουν σημαντικό ρόλο για το μέλλον και των δύο πλευρών της νέας Ευρώπης που δημιουργείται.

Το IPTS διαχειρίζεται επίσης μια σειρά δικτύων όπως το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Επιστήμης και Τεχνολογίας (ESTO), παρέχοντας πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την κοινωνικοοικονομική σημασία της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου. Στηρίζεται σε πόρους και ικανότητες εμπειρογνωμόνων από 35 σημαντικές «δεξαμενές σκέψης» και άλλα ιδρύματα σε ολόκληρη την Ευρώπη και λειτουργεί ως ένα ευρωπαϊκό γραφείο αξιολόγησης τεχνολογίας βασιζόμενο σε ένα εικονικό δίκτυο.

Χρησιμοποιούνται εξωτερικές συμβουλευτικές ομάδες, όπως η ομάδα οικονομολόγων υψηλού επιπέδου που αποτελείται από ορισμένους επιφανείς οικονομολόγους, στους οποίους συγκαταλέγεται και ο Robert Solow στον οποίο έχει απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ.

Αναδιάρθρωση δραστηριοτήτων

Οι δραστηριότητες του IPTS ταξινομήθηκαν το 1999 σε τρεις στενά συνδεδεμένες μονάδες που καλύπτουν τους ακόλουθους τομείς εργασιών:

1. βιολογικές επιστήμες και τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνίας,

2. τεχνολογίες αειφόρου ανάπτυξης,

3. τεχνολογία, απασχόληση, ανταγωνιστικότητα και κοινωνία.

Οι μονάδες αυτές διαχειρίζονται το νέο φάσμα δραστηριοτήτων του IPTS, συμπεριλαμβανομένων των ακολούθων δέκα κύριων έργων:

* Futures

* Mediterranean and regional perspectives

* Enlargement: Building linkages on prospective activities

* Environment and society

* Life sciences and impact on society

* Building the information society

* Electronic business

* Energy and sustainability

* Transport and mobility: Regional and global aspects

* Knowledge and skills: Perspectives for Europe

Το 1999 τέθηκε σε λειτουργία η νέα ηλεκτρονική διεύθυνση του IPTS (http://www.jrc.es) στην οποία έχει πρόσβαση το ευρύ κοινό, και το εσωτερικό του δίκτυο (Intranet), που γρήγορα αναδείχθηκαν σε εξαιρετικά πρακτικά εργαλεία επικοινωνίας και εργασίας του προσωπικού του IPTS.

* Το έργο Futures

Η κύρια εργασία προοπτικών του IPTS, το έργο Futures, διερευνά τις επιπτώσεις των κύριων κινητήριων δυνάμεων της αλλαγής που θα γνωρίσει η Ευρώπη κατά τα επόμενα δέκα έτη στους τομείς της τεχνολογίας, της απασχόλησης και της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Σε αυτές περιλαμβάνονται η οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ), η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς, η διεύρυνση της ΕΕ, σημαντικές δημογραφικές μεταβολές, οι ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές (ιδίως στους τομείς της τεχνολογίας των πληροφοριών και της επικοινωνίας καθώς και στις βιολογικές επιστήμες) και η αναγκαιότητα να σημειωθεί σημαντική πρόοδος προς την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Όλα αυτά τα στοιχεία άπτονται ταυτόχρονα πολλών τομέων της πολιτικής και συχνά αποτελούν αρμοδιότητες διαφόρων μονάδων, σε κάθετο επίπεδο, εντός της Επιτροπής, με ισχυρές ωστόσο μεταξύ τους επιδράσεις.

Το έργο αξιοποιεί περισσότερους από 120 εμπειρογνώμονες από το βιομηχανικό και τον ακαδημαϊκό χώρο, τα κράτη μέλη και την ίδια την Επιτροπή. Το IPTS συνέταξε εκθέσεις σχετικά με τα ακόλουθα θέματα: δημογραφικές και κοινωνικές τάσεις, τεχνολογίες ενημέρωσης και επικοινωνιών, βιολογικές επιστήμες και τα όρια της ζωής καθώς και φυσικοί πόροι και περιβάλλον.

Διερεύνηση των μελλοντικών επιλογών της πολιτικής

Τα πρώτα αποτελέσματα του έργου Futures επισημαίνουν ορισμένες έντονες τάσεις που θα προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές στην Ευρώπη το 2010. Οι επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού, η ασάφειας των ορίων μεταξύ εργασίας, αναψυχής και μάθησης, γνωστή και ως «κοινωνία-μωσαϊκό», καθώς και η ευρεία χρήση νέων τεχνολογιών, που φέρουν στο προσκήνιο ορισμένα ζητήματα κοινωνικού χαρακτήρα, αποτελούν παραδείγματα των προκλήσεων που επισημαίνονται. Μια άλλη σημαντική συνέπεια της γήρανσης του πληθυσμού, σε συνδυασμό με την έλλειψη δεξιοτήτων στις κύριες κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης (και ειδικότερα στις τεχνολογίες πληροφόρησης και επικοινωνίας) είναι η αναγκαιότητα να απευθυνθούν τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης στο ωριμότερο τμήμα του εργατικού δυναμικού. Το έργο διερευνά επί του παρόντος τις επιλογές της πολιτικής για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.

Τα πρώτα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν και απετέλεσαν αντικείμενο εκτενούς συζήτησης κατά τη διάρκεια ενός σεμιναρίου που διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες στις 5 και 6 Ιουλίου 1999. Το καταληκτικό συνέδριο του έργου Futures έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί στις Βρυξέλλες στις 10 και 11 Φεβρουαρίου 2000.

* Δίκτυο οικονομικοτεχνικής ανάλυσης στη Μεσόγειο (TEAM)

Το δίκτυο οικονομικοτεχνικής ανάλυσης στη Μεσόγειο (TEAM) είναι ένα άτυπο δίκτυο εμπειρογνωμόνων που διαθέτει προσβάσεις σε υψηλά ιστάμενους υπεύθυνους για τη λήψη αποφάσεων στην ευρω-μεσογειακή περιφέρεια. Το δίκτυο αυτό έχει ως στόχο να εφιστά την προσοχή των υπευθύνων για τη λήψη των αποφάσεων στις εξελίξεις της επιστήμης και τις τεχνολογίας, να συζητεί άτυπα και να αναλύει οικονομικοτεχνικές στρατηγικές και τις επιπτώσεις τους και να αναπτύσσει το εννοιολογικό πλαίσιο δραστηριοτήτων περιφερειακής συνεργασίας.

Το δίκτυο TEAM που δρομολογήθηκε από το IPTS τον Οκτώβριο 1998, συνίσταται από πολλές ομάδες εμπειρογνωμόνων από τον ευρω-μεσογειακό χώρο που συζητούν ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα πολιτικής για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της εν λόγω περιφέρειας. Στα ζητήματα αυτά περιλαμβάνονται η εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού, η βιομηχανική ανάπτυξη, η τεχνολογία και η τοξικότητα των τροφίμων (σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος), η χωροταξία και η διαχείριση των υδάτων με τη βοήθεια δορυφόρων (σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών) και ο διαβήτης.

Κατά τη δεύτερη συνεδρίαση του δικτύου TEAM που διοργανώθηκε στη Σεβίλλη τον Ιούνιο 1999, συντάχθηκαν έγγραφα εργασίας για καθένα από αυτά το θέματα, προσδιορίστηκαν δράσεις μεταπαρακολούθησης και δρομολογήθηκαν νέοι τομείς συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης μιας ομάδας εργασίας για τη βιομηχανική συνεργασία των μεσογειακών χωρών σε συνεργασία με τη ΓΔ για τις Επιχειρήσεις. Η πρόταση του IPTS για μια στρατηγική τεχνολογικής καινοτομίας προς όφελος των επιχειρήσεων έγινε ευνοϊκά δεκτή από τις αντιπροσωπείες όλων των χωρών κατά τη συνεδρίαση της ομάδας εργασίας που διεξήχθη στην Αθήνα, στις 14-15 Οκτωβρίου 1999.

Ηλεκτρονική πλατφόρμα για τη διαδικασία της Βαρκελώνης

Στο IPTS ανατέθηκε επίσης η ευθύνη να παράσχει την ηλεκτρονική πλατφόρμα για τη δραστηριότητα της επιτροπής παρακολούθησης που συστάθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο πλαίσιο της διαδικασίας της Βαρκελώνης. Η επιτροπή αποτελείται από υψηλόβαθμους υπαλλήλους που εκπροσωπούν τα αρμόδια για τη συνεργασία υπουργεία των 15 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των 12 χωρών της Νοτίου και Ανατολικής Μεσογείου και είναι υπεύθυνη για την ενθάρρυνση της ευρω-μεσογειακής συνεργασίας στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας και την υποστήριξη της αειφόρου ανάπτυξης ολόκληρης της περιφέρειας.

* Διεύρυνση της ΕΕ

Το IPTS δρομολόγησε ένα «διάλογο προοπτικών» για οικονομικοτεχνικά ζητήματα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ΕΕ και τις υποψήφιες χώρες στο στάδιο της προένταξης. Μια ημερίδα που διοργανώθηκε στο Βερολίνο στις 3-4 Ιουνίου 1999 σε συνεργασία με τη γερμανική Προεδρία συγκέντρωσε εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου από τις έντεκα υποψήφιες χώρες στο στάδιο της προένταξης, για ανταλλαγή απόψεων με επιλεγμένους ομολόγους τους της ΕΕ σχετικά με βασικά ζητήματα επιστήμης και τεχνολογίας. Στις 20-21 Σεπτεμβρίου 1999, το IPTS διοργάνωσε στις Βρυξέλλες μια ημερίδα μεταπαρακολούθησης με αντικείμενο τις προοπτικές για τις εν λόγω υποψήφιες χώρες.

Συντονισμένη άσκηση προοπτικών

Εξετάστηκαν οι όροι αναφοράς για ένα δίκτυο σχετικά με τις διαγραφόμενες προοπτικές εν όψει της διεύρυνσης, παρέχοντας σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη τη δυνατότητα να σημειώσουν πρόοδο προς την κατεύθυνση συντονισμένων ασκήσεων προοπτικών για ειδικά και συγκεκριμένα ζητήματα όπως η περιφέρεια της Βαλτικής ή οι επιπτώσεις της διεύρυνσης στην ανταγωνιστικότητα.

Η συνάφεια αυτών των δραστηριοτήτων αποδεικνύεται από το επίπεδο των συμμετεχόντων από τις υποψήφιες χώρες στο στάδιο της προένταξης, που σε τέσσερις περιπτώσεις είναι οι επίσημοι εκπρόσωποι αυτών των χωρών στο διοικητικό συμβούλιο του ΚΚΕρ, ενώ ένας από αυτούς κατέχει θέση υφυπουργού.

* Το ευρωπαϊκό γραφείο για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (EIPPCB)

Η οδηγία για την ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης που εκδόθηκε το Σεπτέμβριο του 1996, τέθηκε σε ισχύ στα κράτη μέλη το 1999 όσον αφορά τις νέες εγκαταστάσεις, ενώ όλες οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις πρέπει να συμμορφωθούν ως το 2007. Άδειες θα χορηγούνται από τις τοπικές ή περιφερειακές αρχές των κρατών μελών.

Το κλειδί για την αποτελεσματική εφαρμογή αυτής της οδηγίας είναι η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις καλύτερες διαθέσιμες τεχνικές (BAT) που πρέπει να χρησιμοποιηθούν από τις αρχές που χορηγούν τις άδειες για τον καθορισμό των επιπέδων των εκπομπών των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Το ευρωπαϊκό γραφείο για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (EIPPCB) είναι υπεύθυνο για τη διαδικασία που οδηγεί στη σύνταξη των κατάλληλων εγγράφων αναφοράς. Ιδρύθηκε στο πλαίσιο του IPTS, κατόπιν συμφωνίας με τη ΓΔ για το Περιβάλλον.

Έγγραφα αναφοράς καλύτερων διαθέσιμων τεχνικών

Κατά το 1999, άρχισαν οι εργασίες του EIPPCB επί των εγγράφων αναφοράς των καλύτερων διαθέσιμων τεχνικών σε έξι νέους τομείς της βιομηχανίας - διυλιστήρια, σιδηρουργεία και χυτήρια, οργανικές χημικές ενώσεις μεγάλου όγκου, εντατική κτηνοτροφία, εκπομπές από τη συσσώρευση και επεξεργασία/διαχείριση υγρών και αερίων αποβλήτων. Κατά τη διάρκεια αυτού του έτους ολοκληρώθηκαν τα έγγραφα αναφοράς των καλύτερων διαθέσιμων τεχνικών για τις βιομηχανίες σιδήρου και χάλυβα καθώς και τσιμέντου και ασβέστη.

* Βιολογικές επιστήμες και οι επιπτώσεις τους στην κοινωνία

Το έργο αναφορικά με τις βιολογικές επιστήμες επικεντρώθηκε στην εκτενή μελέτη της χρήσης ιδιαίτερα προηγμένης βιοτεχνολογίας (βιοκαταλύτες) στην ευρωπαϊκή βιομηχανία. Η μελέτη στοχεύει στην καλύτερη κατανόηση των αιτίων της περιορισμένης χρήσης των βιοκαταλυτών και στον προσδιορισμό των παραγόντων που θα μπορούσαν να την ενισχύσουν. Ο ΟΟΣΑ ενέκρινε μια νέα πρωτοβουλία που στηρίζεται στις γενικές αρχές αυτής της μελέτης και που επέτρεψε τη διεξαγωγή ενδιαφέρουσας σύγκρισης μεταξύ των μηχανισμών μεταφοράς τεχνολογίας που χρησιμοποιούνται στον τομέα αυτό στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την ΕΕ.

Συμπροεδρία σε ένα έργο βιολογικών επιστημών του ΟΟΣΑ

Το IPTS συμπροεδρεύει στην πρωτοβουλία Βιοτεχνολογία για την αειφόρο βιομηχανική ανάπτυξη του ΟΟΣΑ, μαζί με το υπουργείο βιομηχανίας του Καναδά και το υπουργείο διεθνούς εμπορίου και βιομηχανίας της Ιαπωνίας, και εκπροσωπεί την ΕΕ στην επιτροπή καθοδήγησης.

Τα πρώτα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια ημερίδας που διοργανώθηκε στη Σεβίλλη το Νοέμβριο του 1999. Ανελήφθησαν επίσης δράσεις που αφορούν την ασφάλεια της ελευθέρωσης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) στο περιβάλλον και τις επιπτώσεις τους επί της ανθρώπινης υγείας. Το IPTS συνεισέφερε ενεργά στην κοινή προσπάθεια των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην εμπορική διαμάχη μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ για την ασφάλεια του βοδινού κρέατος που περιέχει ορμόνες.

* Ηλεκτρονικές συναλλαγές

Το νέο αυτό έργο θα εξετάσει τις συνέπειες των ηλεκτρονικών συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων και μεταξύ επιχειρήσεων και πελατών επί της ανταγωνιστικότητας, της περιφερειακής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής. Ως σημείο εκκίνησης αυτών των δραστηριοτήτων, το IPTS διοργάνωσε κατά το 1999 ημερίδες στους τομείς της νομοθεσίας του ηλεκτρονικού εμπορίου και της ανάπτυξης της πολιτικής για την προστασία των δεδομένων. Οι ημερίδες αυτές είχαν ως στόχο τη σύγκριση διαφόρων κανονιστικών προοπτικών και παρείχαν ένα ανοικτό φόρουμ συζήτησης για την ενημέρωση των Ευρωπαίων υπευθύνων για τη χάραξη της πολιτικής σχετικά με τις εξελίξεις σε άλλες περιοχές.

Το IPTS εκπόνησε επίσης μια μελέτη για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με θέμα τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών και σχετικά ζητήματα τυποποίησης και ασφάλειας. Η μελέτη αυτή αξιολόγησε ένα ευρύ φάσμα απόψεων μεταξύ των κορυφαίων αντιπροσώπων της βιομηχανίας και τόνισε τη σημασία της οικοδόμησης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Ως δραστηριότητα μεταπαρακολούθησης, το IPTS πρόκειται να ιδρύσει ένα παρατηρητήριο για τα ηλεκτρονικά συστήματα πληρωμών, με τη χρηματοδοτική στήριξη της ΓΔ για τις Επιχειρήσεις.

* Ενέργεια και αειφορία

Το έργο Ενέργεια και αειφορία παρέχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστήριξη για την εκπόνηση μοντέλων, με στόχο να βελτιωθεί η βάση λήψης κρίσιμων πολιτικών αποφάσεων σχετικά με τον τρόπο υλοποίησης, εκ μέρους της Ευρώπης, των υποχρεώσεων που απορρέουν από το πρωτόκολλο του Κιότο. Η εκπόνηση μοντέλων επικεντρώνεται σε διάφορα σενάρια που θα μπορούσαν να προκύψουν από τη χρήση των λεγόμενων «ελαστικών μηχανισμών» του Τόκιο, δηλ. του μηχανισμού κοινής εφαρμογής, τους καθαρούς μηχανισμούς ανάπτυξης και τις συναλλαγές σχετικά με το δικαίωμα εκπομπών.

Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι οι δαπάνες της συμμόρφωσης της Ευρώπης με τις εν λόγω υποχρεώσεις θα μπορούσαν να κυμαίνονται μεταξύ του 0,5% και του 1,5% του ΑΕγχΠ. Αυτό εξαρτάται από μια σειρά συνθηκών, και ειδικότερα από την ταχύτητα της λήψης μέτρων και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι ελαστικοί μηχανισμοί.

* Κινητικότητα και μεταφορές: περιφερειακές και παγκόσμιες πτυχές

Συνεχίστηκε το έργο στον τομέα της πρόβλεψης και της αξιολόγησης της τεχνολογίας για λογαριασμό της ΓΔ για τις Μεταφορές. Το φθινόπωρο 1999 ολοκληρώθηκε ένα έργο συνεργασίας μεγάλης κλίμακας για τη διερεύνηση των τεχνολογικών επιλογών με χρονικό ορίζοντα το 2020, ενώ ένα νέο έργο εξετάζει συστήματα που θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμα ακόμη και πέραν αυτού του σημείου. Δρομολογήθηκαν πολυάριθμες νέες δραστηριότητες. Για λογαριασμό της ΓΔ για το Περιβάλλον, αξιολογούνται οι εμπειρίες από την εφαρμογή των ευρωπαϊκών κατευθυντήριων γραμμών για το αστικό περιβάλλον. Προτάθηκαν νέα έργα συνεργασίας για τα ερευνητικά προγράμματα της ΓΔ για τις Μεταφορές και της ΓΔ για την Έρευνα, τα οποία ασχολούνται με την υιοθέτηση καινοτομικών εννοιών κινητικότητας και την ένταξή τους στο αστικό και περιφερειακό πλαίσιο.

* Εκδόσεις του Ινστιτούτου Τεχνολογικών Προβλέψεων

Η «Έκθεση του IPTS» είναι μια μηνιαία έκδοση με άρθρα που καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα των τομέων ενδιαφέροντος του IPTS και απευθύνεται ειδικά στους Ευρωπαίους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. Τα άρθρα παρουσιάζονται με συνοπτική και περιεκτική μορφή που είναι κατανοητή, διαβάζεται γρήγορα, καλύπτει ωστόσο το υπό εξέταση ζήτημα σε βάθος. Σημαντική λειτουργία του δελτίου είναι να εφιστά την προσοχή σε συγκεκριμένα ζητήματα και συχνά επισημαίνει εκ των προτέρων τη σπουδαιότητά τους πριν ακόμη αυτά συμπεριληφθούν στις πολιτικές προτεραιότητες. Το 1999, για παράδειγμα, ειδικές εκδόσεις της «Έκθεσης του IPTS» αναφέρθηκαν στα ακόλουθα θέματα: Κοινωνία των πληροφοριών και αειφορία, Τυποποίηση και ΕΤΑ, Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και Ευρώπη 2010: Προοπτικές και σενάρια.

Η «Έκθεση του IPTS» εκδίδεται στην αγγλική, τη γαλλική, τη γερμανική και την ισπανική γλώσσα. Η κυκλοφορία του ανέρχεται σε περίπου 7.000 αντίτυπα και επίσης διατίθεται δωρεάν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του IPTS (http://www.jrc.es). Κατ' αυτόν τον τρόπο, ο συνολικός αριθμός των αναγνωστών του υπερβαίνει κατά πολύ τις 10.000.

Το 1999 δημοσιεύτηκε η πρώτη έκδοση της ετήσιας Έκθεσης Οικονομικοτεχνικής Ανάλυσης. Η έκθεση αυτή που συντάσσεται σε στενή συνεργασία με το δίκτυο του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Επιστήμης και Τεχνολογίας (ESTO), στοχεύει στον προσδιορισμό σχετικών πληροφοριών οικονομικοτεχνικών πληροφοριών που μπορεί να είναι χρήσιμες στους Ευρωπαίους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. Αποτελεί ετήσια έκδοση, παρουσιάζοντας με αποσπασματικό, επιλεκτικό και φιλικό προς τον αναγνώστη τρόπο τους οικονομικοτεχνικούς δεσμούς και τις επιπτώσεις των εξελίξεων κάθε έτους.

Ευρετήριο όρων

ABACC // Αργεντινο-βραζιλιανός οργανισμός παρακολούθησης της διαχείρισης και ελέγχου πυρηνικών υλικών

ADELS // Προηγμένη συσσώρευση ηλεκτρισμού

AMES // Αξιολόγηση και Μελέτες Γήρανσης Υλικών

AOX // Απορροφήσιμες αλογονούχες οργανικές ενώσεις

ASTRON // Εφαρμογές για τη συνέργια δορυφορικών τηλεπικοινωνιών, γεωσκοπήσεων και πλοήγησης

ATS // Σύστημα ανίχνευσης αιτήσεων

BADGE // Διγλυκιδικός αιθέρας δισφαινόλης-A

BAT // Kαλύτερη διαθέσιμη τεχνική

BATEEE // Kαλύτερες διαθέσιμες τεχνολογίες για περιβαλλοντικά συμβατή και αποδοτική ενέργεια

BCR // Κοινοτικό Γραφείο Αναφοράς

BEMA // Βιογενικές εκπομπές στην περιοχή της Μεσογείου

BEVABS // Ευρωπαϊκό Γραφείο οίνου, οινοπνευματωδών και αλκοολούχων ποτών

BIPM // Διεθνές γραφείο μέτρων και σταθμών

BNCT // Θεραπεία του καρκίνου μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου

BSE // Σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών

CAD // Σχεδιασμός με χρήση υπολογιστή

CCQM // Συμβουλευτική επιτροπή για την ποσότητα ουσιών

CDCIR // Κοινοτικό κέντρο τεκμηρίωσης για τους βιομηχανικούς κινδύνους

CEA // Γαλλική επιτροπή ατομικής ενέργειας

CEN // Ευρωπαϊκή επιτροπή τυποποίησης

CEO // Κέντρο Γεωσκοπήσεων

CERN // Ευρωπαϊκό κέντρο πυρηνικής έρευνας

CIS // Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών

CMS // Σύστημα διαχείρισης παραπόνων

CNRS // Γαλλικό εθνικό κέντρο επιστημονικής έρευνας

COAST // Κατάλογος απογραφής παράκτιων ζωνών

COD // Χημικώς απαιτούμενο οξυγόνο

CPDW // Κατασκευαστικά προϊόντα που έρχονται σε επαφή με το πόσιμο ύδωρ

CRIEPI // Ιαπωνικό κεντρικό ινστιτούτο έρευνας για τη βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας

CRM // Πιστοποιημένο υλικό αναφοράς

CSIC-CNM // Ισπανικό εθνικό κέντρο μικροηλεκτρονικής

DAQUA // Ποιότητα δεδομένων

DERA // Οργανισμός Αξιολόγησης και Έρευνας για Αμυντικά Θέματα του Ηνωμένου Βασιλείου

DG // Γενική Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

DOC // Διαλυμένες οργανικές ενώσεις

DVC // Επιτραπέζιο σύστημα τηλεδιασκέψεων

EC // Ευρωπαϊκή Κοινότητα

ECB // Ευρωπαϊκό γραφείο χημικών ουσιών

ECCAIRS // Ευρωπαϊκό Κέντρο Συντονισμού των Συστημάτων Κοινοποίησης Αεροπορικών Επεισοδίων

ECIS // Ευρωπαϊκό κέντρο καινοτομίας και παραγώγων έργων

ECURIE // Κοινοτικό σύστημα ανταλλαγής επειγόντων ραδιολογικών πληροφοριών

ECVAM // Eυρωπαϊκό κέντρο για την αξιολόγηση εναλλακτικών μεθόδων

EDC // Χημική ουσία που διαταράσσει τη λειτουργία των ενδοκρινών

EDEXIM // Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων εξαγωγών και εισαγωγών

EEA // Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος

EFICS // Ευρωπαϊκό δασικό σύστημα ενημέρωσης και επικοινωνιών

EFQM // Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Διαχείρισης της Ποιότητας

EGII // Ευρωπαϊκή υποδομή γεωγραφικών πληροφοριών

EI // Ινστιτούτο Περιβάλλοντος

EIPPCB // Ευρωπαϊκό γραφείο για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης

ELISA // Ενζυμική δοκιμή ανοσοπροσρόφησης

ELSA // Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Δομικών Εκτιμήσεων

EMEA // Ευρωπαϊκός Οργανισμός Αξιολόγησης των Φαρμακευτικών Προϊόντων

EMEP // Ευρωπαϊκό πρόγραμμα παρακολούθησης και αξιολόγησης

EMR // Αμοιβαία αναγνώριση EudraTrack

EMS // Σύστημα ηλεκτρικού κινητήρα

EMU // Οικονομική και Νομισματική Ένωση

ENIQ // Ευρωπαϊκό Δίκτυο Χαρακτηρισμού Καταλληλότητας Επιθεωρήσεων

EPA // Οργανισμός προστασίας του περιβάλλοντος των ΗΠΑ

EPERC // Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας Εξοπλισμού υπό Πίεση

ERLAP // Ευρωπαϊκό εργαστήριο αναφοράς για τη ρύπανση του αέρα

ERLIVE // Ευρωπαϊκό εργαστήριο αναφοράς για την αποτέφρωση αποβλήτων και τις μετρήσεις εκπομπών των οχημάτων

ESA // Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος

ESAC // Επιστημονική επιτροπή ECVAM

ESCON // Ευρωπαϊκό δίκτυο παρατήρησης των παράκτιων ζωνών

ESTO // Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Επιστήμης και Τεχνολογίας

ETLAF // Εγκατάσταση ηλεκτροχημικής ενεργοποίησης λεπτής στιβάδας

ETTI // Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Μεταφοράς Τεχνολογίας

ETTN // Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφοράς Τεχνολογίας

EU // Ευρωπαϊκή Ένωση

Euratom // Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας

EURDEP // Μηχανισμός ανταλλαγής ραδιολογικών πληροφοριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

EURODWA // Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Πόσιμου Ύδατος

EUROMET // Ευρωπαϊκός Οργανισμός Μετρολογίας

EuWASP // Δίκτυο για την αξιολόγηση της ρύπανσης του εδάφους και των υδάτων στο σύνολο των υδρολογικών λεκανών της Ευρώπης

FDG // Φθοριούχος δεσοξυ-γλυκόζη

FP5 // Πέμπτο πρόγραμμα-πλαίσιο Ε&ΤΑ της ΕΕ

GDP // Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν

GEDRI // Γενικό ευρετήριο των ερευνών για τις ουσίες που διαταράσσουν τη λειτουργία των ενδοκρινών

GEIS // Παγκόσμιο σύστημα περιβαλλοντικών πληροφοριών

GI // Γεωγραφικές πληροφορίες

GIS // Συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών

GLP // Ορθή εργαστηριακή πρακτική

GMES // Παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας

GMOs // Γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί

GNSS // Παγκόσμιο δορυφορικό σύστημα πλοήγησης

GPS // Παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού στίγματος

HADES // Υπόγειο εργαστήριο στο Geel για ειδικές μετρήσεις ραδιενέργειας

HAP // Υδροξυλαπατίτης

HFR // Αντιδραστήρας Υψηλής Ροής

HRMS // Αέρια χρωματογραφία/φασματογραφία μάζας μεγάλης διαχωριστικής ικανότητας

HYDANET // Πρόληψη της φθοράς από το υδρογόνο και δικτύωση

HYDRA // Υδρογόνο από βιομάζα

IAEA // Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας

IAM // Ινστιτούτο Προηγμένων Υλικών

IAQA // Ολοκληρωμένη αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα

IDEA // Ηλεκτρονική ταυτοποίηση ζώων

IFCC // Διεθνής Ομοσπονδία Κλινικής Χημείας

IEEE // Ινστιτούτο Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Ηλεκτρονικών Μηχανικών

IGBP // Διεθνές πρόγραμμα βιόσφαιρας/γαιόσφαιρας

IHCP // Ινστιτούτο Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών

IMEP // Διεθνές πρόγραμμα αξιολόγησης μετρήσεων

INFEO // Πληροφορίες γεωσκοπήσεων

INVITTOX // Βάση in-vitro τοξικολογικών δεδομένων

IPCS-WHO // Διεθνές πρόγραμμα για τη χημική ασφάλεια της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας

IPTS // Ινστιτούτο Τεχνολογικών Προβλέψεων

IRM // Ισοτοπικό Υλικό αναφοράς

IRMM // Ινστιτούτο Μετρήσεων και Υλικών Αναφοράς

ISIS // Ινστιτούτο Συστημάτων, Πληροφορικής και Ασφάλειας

ISS // Ανώτατο Ινστιτούτο Υγείας, Ιταλία

IT // Τεχνολογίες των πληροφοριών

ITU // Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων

IUCLID // Διεθνής βάση ομοιόμορφων χημικών πληροφοριών

IWES // Επιπτώσεις των εκπομπών αποβλήτων στα εδάφη

JAERI // Ιαπωνικό Ερευνητικό Ινστιτούτο Ατομικής Ενέργειας

LDTF // Μεγάλη μονάδα δυναμικών δοκιμών

LEPEC // Εργαστήριο προστασίας των καταναλωτών για τη μελέτη, τη δοκιμή και την παρακολούθηση των ηλεκτρονικών συστημάτων πληρωμών και του ηλεκτρονικού εμπορίου

LWR MOX // Αντιδραστήρας ελαφρού ύδατος - καύσιμο μικτό οξείδιο

MACBETH // Έλεγχος της Ατμοσφαιρικής Συγκέντρωσης Βενζολίου στις Ευρωπαϊκές Πόλεις και Κατοικίες

MAHB // Γραφείο κινδύνων μειζόνων ατυχημάτων

MAPWIN // Επιδόσεις υλικών σε αποτεφρωτές αποβλήτων

MARS // Σύστημα κοινοποίησης μειζόνων ατυχημάτων

MARS // Παρακολούθηση της Γεωργίας με Τηλεανίχνευση

MERECH // Ευρωπαϊκό δίκτυο για το χαρακτηρισμό ιατρικού ραδιογραφικού εξοπλισμού

MITI // Ιαπωνικό Υπουργείο Διεθνούς Εμπορίου και Βιομηχανίας

MoCo // Επιτροπή παρακολούθησης της διαδικασίας της Βαρκελώνης

MoU // Μνημόνιο συμφωνίας

NEDIES // Σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών φυσικών και περιβαλλοντικών καταστροφών

NESC // Δίκτυο Αξιολόγησης Χαλύβδινων Κατασκευαστικών Στοιχείων

OECD // Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

OLAF // Φορέας την καταπολέμηση της απάτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

OSPAR // Σύμβαση Όσλο - Παρισίων

PCB // Πολυχλωριωμένο διφαινύλιο

PCR // Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης

PECO // Χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης

PERLA // Εργαστήριο επιδόσεων

PET // Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων

Phare // Πρόγραμμα στήριξης της ΕΕ για χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης που βρίσκονται στο στάδιο της προένταξης

PHEBUS // Αντιδραστήρας δοκιμών της Γαλλίας, Cadarache (France)

PIGS // Πρότυπα πρωτογενών ισοτοπικών αερίων

PKI // Υποδομή δημόσιων κλειδιών

REM // Περιβαλλοντική παρακολούθηση της ραδιενέργειας

REMdb // Βάση δεδομένων περιβαλλοντικής παρακολούθησης της ραδιενέργειας (REM)

RTD // Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη

RTMOD // Αξιολόγηση μοντέλου σε πραγματικό χρόνο

SAG // Διαστημική συμβουλευτική ομάδα

SAI // Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών

SCG // Ομάδα συντονισμού των διαστημικών δραστηριοτήτων

SCR // Κοινή Υπηρεσία Εξωτερικών Σχέσεων

SIS // Υπηρεσία επιστημονικών πληροφοριών

SME // Μικρομεσαίες επιχειρήσεις

SOLAREC // Φωτοβολταϊκός και ηλιοθερμικός ηλεκτρισμός

SOP // Πρότυπη διαδικασία λειτουργίας

SPC // Περίληψη χαρακτηριστικών προϊόντων

SPIRS // Σύστημα αναζήτησης πληροφοριών για τις εγκαταστάσεις του Σεβέζο

STRIM // Διαστημικές τεχνικές για τη διαχείριση μειζόνων κινδύνων

Tacis // Πρόγραμμα στήριξης της ΕΕ προς τα Νέα Ανεξάρτητα Κράτη για τη μετάβαση

TAME // Εργαστήριο μετρολογίας δεξαμενών

TEAM // Δίκτυο οικονομικοτεχνικής ανάλυσης στη Μεσόγειο

TEMPEST // Δοκιμές θερμικής, ηλεκτρομαγνητικής και φυσικής καταπόνησης εξοπλισμών

TNO // Οργανισμός εφαρμοσμένης επιστημονικής έρευνας των Κάτω Χωρών

TQM // Διοίκηση ολικής ποιότητας

TRINIDAD // Δοκιμαστική υποδομή ανάπτυξης πληροφοριών και αξιόπιστων εφαρμογών

UHMWPE // Πολυαιθυλένιο εξαιρετικά υψηλού μοριακού βάρους

US/DoE // Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ

US/FDA // Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ

UTLA // Ενεργοποίηση εξαιρετικά λεπτής στιβάδας

UTS // Ενοποιημένο σύστημα ανίχνευσης

VMS // Εγκαταστημένο σε πλοία σύστημα παρακολούθησης με βάση το παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού στίγματος

VPN // Εικονικό ιδιωτικό δίκτυο

WEU // Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕρ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΕΛΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Καθηγ. Fernando ALDANA

Secretario General

Oficina de Ciencia y Tecnologνa

Calle Josι Abascal, 4 2a planta

E - 28003 Μαδρίτη ΙΣΠΑΝΙΑ

ΜΕΛΗ

Δρ. Jacques WAUTREQUIN

Secrιtaire Gιnιral Honoraire

Services Federaux des Affaires Scientifiques,Techniques et Culturelles

Rue du Pinson 162

B - 1170 Βρυξέλλες ΒΕΛΓΙΟ

Δρ. Hans Bjerrum MΨLLER

Consultant, Ministry of Research

Frederiksborgvej 71

DK - 4000 Roskilde ΔΑΝΙΑ

Διευθυντής Υπουργείου Δρ. Karsten BRENNER

BMBF

Heinemannstrasse 10

D - 53175 Βόννη ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Δρ. Δημήτριος ΝΙΑΡΧΟΣ

Αντιπρόεδρος του Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος»

Διευθυντής του Ινστιτούτου επιστήμης των υλικών

Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος»

Αγία Παρασκευή Αττικής

GR - 153 10 Αθήνα ΕΛΛΑΔΑ

Καθηγ. Fιlix YNDURΑIN

Director General of CIEMAT

Avda. Complutense 22

E - 28040 ΜΑΔΡΙΤΗ ΙΣΠΑΝΙΑ

Bertrand BARRΙ

Directeur in COGEMA

Direction de la Recherche et du Dιveloppement

F-78141 Vιlizy-Villacoublay Cιdιx ΓΑΛΛΙΑ

Η θητεία του έληξε τον Οκτώβριο 1999 και αντικαταστάθηκε από τον Philippe GARDERET, διευθυντή του τμήματος στρατηγικής και αξιολόγησης της επιτροπή πυρηνικής ενέργειας (CEA).

Δρ. Killian HALPIN

Director

Office of Science & Technology - Policy Division

Forfαs, Wilton Park House

Wilton Place -IRL - Dublin 2 ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Μηχαν. Carlo MANCINI

ENEA consultant

Lungotevere Thaon di Revel, 76

I - 00198 Ρώμη ΙΤΑΛΙΑ

Paul LENERT

Premier Conseiller de Gouvernement Honoraire

Ministθre de l'Education Nationale et de la Formation Professionnelle

1 rue de la Libιration

L - 5632 Mondorf-Les-Bains ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Jan W. WEEHUIZEN

Director of Electricity

Ministry of Economic Affairs P.O. Box 20101

NL - 2500 EC Den Haag ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ

Ministerialrat Dr. Kurt PERSY

Bundesministerium fόr Wissenschaft und Verkehr, Gruppe III/A

Rosengasse 4-6

A - 1014 Βιέννη ΑΥΣΤΡΙΑ

Καθηγ. Josι Carvalho SOARES

Presidente

Instituto Tecnolσgico e Nuclear

Estrada Nacional 10

P - 2686-953 Sacavιm ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

Καθηγ. Jarl FORSTΙN

Deputy Director General

Technical Research Centre of Finland (VTT)

Vuorimiehentie 5, Espoo

P.O. Box 1000

FIN - 02044 VTT ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

Καθηγ. Janne CARLSSON

External Relations

Royal Institute of Technology, KTH

Valhallavδgen 79

S - 100 44 Στοκχόλμη ΣΟΥΗΔΙΑ

Καθηγ. Sir John CADOGAN

Department of Chemistry

Imperial College - Room 103B

UK - London SW7 2AY ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Πρόκειται να οριστεί

Δρ. Karel AIM

ICPF Scientific Board Chair

Institute of Chemical Process Fundamentals of the Czech Academy of Sciences

Rozvojovα 135 CZ - 165 02 Praha 6 ΤΣΕΧΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΚΥΠΡΟΣ

Πρόκειται να οριστεί

Δρ. Toivo RΔIM

Ministry of Education of Estonia

Tφnismδgi 9/11

EE - Tallinn 15192 ΕΣΘΟΝΙΑ

Δρ. Axel BJΦRNSSON

Nordic Volcanological Institute

University of Iceland

Grensasvegur 50

IS - 108 Ρέικιαβικ ΙΣΛΑΝΔΙΑ

Καθηγ. Arnan SEGINER

Director

Neaman Institute for Advanced Studies in Science

Technion City

32000 Χάιφα ΙΣΡΑΗΛ

Δρ. Habil. Phys. Andrejs SiliŊŜ

Latvian Academy of Sciences

1 Akademijas Laukums

LV 1050 Ρίγα ΛΕΤΤΟΝΙΑ

Karin ZECH

Amt fόr Volkswirtschaft

Gerberweg 5

FL - 9490 Βανντούζ ΠΡΙΓΚΙΠΑΤΟ ΤΟΥ ΛΙΧΤΕΝΣΤΑΪΝ

Αντικατέστησε την Mag. Beck τον Ιούνιο 1999

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

Πρόκειται να οριστεί

Καθηγ. Lαszlσ KEVICZKY

Member of the Academy

Vice- President Hungarian Academy of Sciences

Roosevelt tιr 9,

H - 1051, Βουδαπέστη ΟΥΓΓΑΡΙΑ

Andreas MORTENSEN

Ministry of Trade and Industry

P.O. Box 8014 Dep.

N - 0030 Όσλο ΝΟΡΒΗΓΙΑ

Καθηγ. Michal KLEIBER

Director

Institute of Fundamental Technological Research of the Polish Academy of Sciences

ul. Świetokrzyska 21

PL - 00-049 Βαρσοβία ΠΟΛΩΝΙΑ

Petru FILIP

National Agency for Science, Technology and Innovation

Office for European Integration in R&D Programmes

21-25 Mendeleev Str.

RO - 70168

1 Βουκουρέστι ΡΟΥΜΑΝΙΑ

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

Πρόκειται να οριστεί

Δρ. Milos Komac

State Secretary

Ministry of Science and Technology

Trg OF 13

SL - 1000 Λιουμπλιάνα ΣΛΟΒΕΝΙΑ

Piedad GARCΝA de la RASILLA

European Commission

Secretary of the JRC Board of Governors

rue de la Loi, 200 - SDME 10/66 - B-1049 Βρυξέλλες

Τηλ.: +32-2-295.86.35

Φαξ: +32-2-295.01.46

e-mail: piedad.garcia-de-la-rasilla@cec.eu.int

Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕρ

Γενική Διεύθυνση Βρυξέλλες

Γενικός διευθυντής // Herbert J. ALLGEIER

Αναπληρωτής γενικός διευθυντής // Hugh RICHARDSON

1. Γραμματεία του διοικητικού συμβουλίου // Piedad GARCIA DE LA RASILLA

2. Διοργανικές και διεθνείς σχέσεις // Pierre FRIGOLA

3. Εσωτερικός λογιστικός έλεγχος // Freddy DEZEURE

4. Σύμβουλος, αντιπρόσωπος του γενικού διευθυντή για την Ispra // Jόrgen AHLF

5. Συντονισμός διαστημικών δραστηριοτήτων (υπάγεται άμεσα στο γενικό διευθυντή) // Pieter VAN NES

6. Ενημέρωση και δημόσιες σχέσεις (υπάγεται άμεσα στο γενικό διευθυντή) // Gόlperi VURAL

7. Βοηθός του γενικού διευθυντή // Marc BECQUET

(1) Riccardo PETRELLA : Σύμβουλος ad personam

Paola TESTORI COGGI : Σύμβουλος, αποσπασμένη στη ΓΔ για την Προστασίας της Υγείας και των Καταναλωτών

A. Διεύθυνση Προγραμμάτων Βρυξέλλες

Διευθυντής // Lena TORELL

1. Συντονισμός προγραμμάτων // .....................

2. Στρατηγική στήριξης της πολιτικής // Giancarlo CARATTI di LANZACCO

3. Στρατηγική συνεργασίας και μεταφορά τεχνολογίας // Robin MIEGE

Ομάδα συμβούλων υπεύθυνη για τη διαχείριση προγραμμάτων

Σύμβουλος // Alejandro HERRERO MOLINA

Σύμβουλος // Ettore CARUSO

Σύμβουλος // Serge CRUTZEN

Σύμβουλος // Jean-Paul MALINGREAU

B. Διεύθυνση Διοίκησης Ispra

Διευθυντής // Raoul PRADO

Σύμβουλος, υπεύθυνος για τη Διοίκηση Ολικής Ποιότητας για λογαριασμό της Διεύθυνσης Διοίκησης // Kenneth WEAVING

1. Ανθρώπινοι πόροι // Bruno DE BERNARDI

2. Συμβάσεις // .....................

3. Προϋπολογισμός, οικονομικά και λογιστική // Roberto CUNIBERTI

4. Κατάρτιση και εσωτερική επικοινωνία // .....................

5. Δίκτυα πληροφορικής της διαχείρισης και επικοινωνίας // Adriano ENDRIZZI

Γ. Υπηρεσίες της Ispra που υπάγονται στο γενικό διευθυντή Ispra

Σύμβουλος (υπεύθυνος για τις σχέσεις με τις τοπικές αρχές) // Alberto AGAZZI

1. Τεχνικές υπηρεσίες // Dolf VAN HATTEM

2. Ασφάλεια, φυσική και ραδιολογική προστασία // Celso OSIMANI

3. Διαχείριση πυρηνικών εγκαταστάσεων // Piero BASTIANINI

4. Ασφάλεια // Domenico SEVI