Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για το «Λευκό Βιβλίο σχετικά με τους κλάδους και τις δραστηριότητες που εξαιρούνται από την οδηγία για το χρόνο εργασίας»

(98/C 157/18)

Στις 17 Ιουλίου 1997, και σύμφωνα με το άρθρο 198 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για το ανωτέρω Λευκό Βιβλίο.

Το τμήμα κοινωνικών, οικογενειακών, εκπαιδευτικών και πολιτισμικών θεμάτων, στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 12 Μαρτίου 1998 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Konz.

Κατά την 353η σύνοδο ολομέλειας της 25ης και 26ης Μαρτίου 1998 (συνεδρίαση της 26ης Μαρτίου 1998), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 101 ψήφους υπέρ, 6 κατά και 7 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Σκοπός του υπό εξέταση Λευκού Βιβλίου είναι η εξεύρεση των καλύτερων μεθόδων για την κατοχύρωση της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας όσον αφορά το χρόνο εργασίας των απασχολούμενων που εξαιρούνται, επί του παρόντος, από την οδηγία 93/104/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με την οργάνωση του χρόνου εργασίας. Υπό το φως τομεακών αναλύσεων και αξιολογήσεων, και μετά από σχετικό αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Επιτροπή εκτιμά ότι όντως υπάρχει ένα πρόβλημα που πρέπει να επιλυθεί, συγκεκριμένα ότι σε όλους τους κλάδους και τις δραστηριότητες που εξαιρούνται, υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν τυγχάνουν προστασίας από τον υπερβολικό χρόνο εργασίας ή εγγύηση επαρκούς ανάπαυσης. (Εξάλλου, η έλλειψη κατάλληλων μέτρων μπορεί να οδηγήσει σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, καθώς και μεταξύ διάφορων τρόπων μεταφοράς.) Για την επίλυση του προβλήματος, τέσσερις είναι οι πιθανές προσεγγίσεις:

1) μία μη δεσμευτική προσέγγιση 7

2) μία καθαρά κλαδική προσέγγιση 7

3) μία διαφοροποιημένη προσέγγιση 7

4) μία καθαρά οριζόντια προσέγγιση.

Με την επιφύλαξη της εξέτασης των απόψεων που θα διατυπωθούν για το εν λόγω Λευκό Βιβλίο, η Επιτροπή προτείνει να εξεταστεί το θέμα βάσει της τρίτης επιλογής, δηλαδή βάσει μιας διαφοροποιημένης προσέγγισης. Σύμφωνα με την επιλογή αυτή, πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των δραστηριοτήτων που μπορούν να ενταχθούν στα πλαίσια της οδηγίας 93/104/ΕΚ του Συμβουλίου για το χρόνο εργασίας και εκείνων για τις οποίες απαιτούνται ειδικά μέτρα.

Θα επρόκειτο εν προκειμένω για τα εξής:

- την επέκταση του συνόλου των διατάξεων της εν λόγω οδηγίας σε όλους τους μη κινούμενους εργαζόμενους. Θα πρέπει να γίνει κατάλληλη προσαρμογή των υφιστάμενων παρεκκλίσεων, ώστε να λαμβάνεται ιδίως υπόψη η ανάγκη της συνέχειας των υπηρεσιών και των άλλων λειτουργικών απαιτήσεων 7

- την επέκταση σε όλους τους κινούμενους εργαζόμενους και στους εργαζόμενους στον κλάδο των «λοιπών θαλάσσιων δραστηριοτήτων», των διατάξεων της εν λόγω οδηγίας σχετικά με:

την ετήσια άδεια μετ' αποδοχών διάρκειας τεσσάρων εβδομάδων 7

τις υγειονομικές εξετάσεις των εργαζόμενων τη νύχτα 7

την παροχή εγγυήσεων για επαρκή ανάπαυση 7

ένα μέγιστο αριθμό ωρών εργασίας ετησίως 7

- τη θέσπιση ή την τροποποίηση της ειδικής νομοθεσίας για κάθε κλάδο ή δραστηριότητα σχετικά με το χρόνο εργασίας και τις περιόδους ανάπαυσης για τους κινούμενους εργαζόμενους και τους εργαζόμενους στον κλάδο των «λοιπών θαλάσσιων δραστηριοτήτων».

Όσον αφορά αυτά τα κλαδικά μέτρα, η Επιτροπή ελπίζει ότι θα καταστεί δυνατό να υπάρξει πρόοδος με βάση μια συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.

1.2. Η οδηγία 93/104/ΕΚ, σχετικά με ορισμένες πτυχές της οργάνωσης του χρόνου εργασίας εγκρίθηκε από το Συμβούλιο μόλις στις 23 Νοεμβρίου 1993, ενώ η πρόταση της Επιτροπής () είχε ήδη υποβληθεί από τις 20 Σεπτεμβρίου 1990. Η συμφωνία αυτή στο Συμβούλιο των Υπουργών Κοινωνικών Υποθέσεων κατέστη δυνατή μετά από πολλούς πολιτικούς δισταγμούς, που έφθαναν μέχρι την υπό όρους εξαίρεση της Μ. Βρετανίας όσον αφορά τη διάρκεια της εβδομαδιαίας εργασίας, τη γενική επέκταση σε όλα τα διευθυντικά στελέχη των πολύ πιο ευρέων παρεκκλίσεων του άρθρου 17 και τον αποκλεισμό από το πεδίο εφαρμογής έως μεγάλου αριθμού τομέων και δραστηριοτήτων.

1.3. Τέλος, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της Μεγάλης Βρετανίας κατά του Συμβουλίου με απόφαση στις 12.11.1996 στην οποία αναφερόταν ότι η εν λόγω οδηγία δεν υπερβαίνει τα όρια που είναι απαραίτητα για την επίτευξη του στόχου της προστασίας και της ασφάλειας των εργαζομένων. Συνεπώς, η οδηγία 93/104/ΕΚ έχει ισχύ νόμου σε όλα τα κράτη μέλη και ως τελευταία προθεσμία για την ενσωμάτωσή τους στο εθνικό δίκαιο είχε ορισθεί η 23η Νοεμβρίου 1996.

1.4. Η εν λόγω οδηγία βασίζεται στο άρθρο 118Α της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, που προβλέπει ότι τα κράτη μέλη «αποδίδουν ιδιαίτερη προσοχή στην προώθηση της καλυτέρευσης ιδίως του χώρου της εργασίας, για να προστατεύσουν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων ...». Περιλαμβάνει επίσης στις αιτιολογικές σκέψεις 4 και 5 τις βασικές παραγράφους 7, 8 και 19 του «Κοινοτικού Χάρτη των βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων» (), και την αρχή ότι «η βελτίωση της ασφάλειας, της υγιεινής και της υγείας των εργαζομένων στο χώρο απασχόλησης αποτελούν στόχο που δεν θα πρέπει να εξαρτάται από εκτιμήσεις αμιγώς οικονομικού χαρακτήρα.»

1.5. Για την εύρρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς είναι απαραίτητη η θέσπιση κανόνων με κατώτερα όρια στον τομέα της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Στις 18 Δεκεμβρίου 1990, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με μεγάλη πλειοψηφία τη γνωμοδότησή της () για την εν λόγω πρόταση οδηγίας (), η οποία δεν προέβλεπε τότε τις εξαιρέσεις που προβλέπει σήμερα το υπό εξέταση Λευκό Βιβλίο.

Η ΟΚΕ είχε επιδοκιμάσει τελικά τις προτάσεις της Επιτροπής, είχε δε εκφράσει ταυτόχρονα την επιθυμία να ενισχυθούν οι εν λόγω προτάσεις, κάνοντας επανειλημμένα λόγο για τα πρότυπα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΤ, Γενεύη) στον τομέα αυτό. Δεν υποστηρίχθηκε σε καμία περίπτωση η εξαίρεση του ενός ή του άλλου τομέα ή δραστηριότητας, επειδή στην πρόταση οδηγίας εκφραζόταν η επιθυμία να ρυθμιστούν μόνο θέματα που έχουν σχέση με την οργάνωση του χρόνου εργασίας, ενώ στο ίδιο κείμενο αναφέρονταν οι δυνατότητες παρέκκλισης, φυσικά υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Την εποχή εκείνη, η ΟΚΕ έκρινε ότι η εν λόγω πρόταση οδηγίας:

- δεν θα περιόριζε καθόλου την ευελιξία στον τομέα του χρόνου εργασίας και του χρόνου λειτουργίας των εγκαταστάσεων 7

- δεν θα μείωνε το συνολικό χρόνο εργασίας 7

- δεν είχε ως πρόθεση την εναρμόνιση της εργασίας σε βάρδιες και της νυχτερινής εργασίας σε επίπεδο Κοινότητας.

2.2. Όμως, τρία χρόνια αργότερα, το Συμβούλιο έκρινε σκόπιμο να μην ακολουθήσει την Επιτροπή και την ΟΚΕ. Αποφάσισε με δική του πρωτοβουλία να αποκλείσει μεγάλο αριθμό τομέων και δραστηριοτήτων από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, πράγμα που ήταν ακόμη πιο ακατανόητο στον κόσμο της εργασίας τη στιγμή κατά την οποία η πρόταση οδηγίας προέβλεπε διάφορες διατάξεις για μια ευέλικτη εφαρμογή των αρχών που προτείνει για ιδιάζουσες καταστάσεις. Συνεπώς, επιτρέπεται η παρέκκλιση από όλες τις βασικές διατάξεις, με εξαίρεση την ετήσια άδεια, σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων, ιδίως «για τις δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από μεγάλη απόσταση μεταξύ του χώρου εργασίας και του τόπου κατοικίας του απασχολουμένου ή από μεγάλη απόσταση μεταξύ των διάφορων τόπων εργασίας του απασχολουμένου.»

2.3. Η ΟΚΕ είχε λάβει δεόντως υπόψη ότι το Συμβούλιο, όταν αποφάσισε τις εν λόγω εξαιρέσεις, είχε αποδώσει την πράξη αυτή στην ιδιάζουσα φύση ορισμένων δραστηριοτήτων, χωρίς ωστόσο να αμφισβητήσει την αναγκαιότητα κοινωνικής προστασίας των εν λόγω εργαζόμενων. Η αιτιολογική σκέψη αριθ. 16 της οδηγίας αντικατοπτρίζει σαφώς την άποψη αυτή και την πολιτική βούληση να ρυθμιστεί διαφορετικά το πρόβλημα:

«εκτιμώντας ότι, λόγω της ιδιομορφίας της εργασίας, ίσως χρειαστεί να ληφθούν χωριστά μέτρα οργάνωσης του χρόνου εργασίας για ορισμένους τομείς ή δραστηριότητες εκτός του πεδίου εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.»

2.4. Η ΟΚΕ είχε λάβει επίσης δεόντως υπόψη τη δήλωση της Επιτροπής την ίδια την ημέρα της έγκρισης της οδηγίας, όπου αναφέρονταν τα εξής:

«Η Επιτροπή επιφυλάσσεται να υποβάλει, το συντομότερο δυνατό, κατάλληλες προτάσεις για τους διάφορους εξαιρούμενους τομείς και δραστηριότητες, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες καθενός εξ' αυτών.»

2.5. Στη συνέχεια, η ΟΚΕ παρακολούθησε με ενδιαφέρον τις διάφορες πρωτοβουλίες της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το τελευταίο, για παράδειγμα, εκφράσθηκε ως εξής κατά τη συζήτηση για το πρόγραμμα δράσης 1995-2000 σχετικά με την κοινή πολιτική μεταφορών:

«θεωρεί αναγκαίο να υποβληθούν νομοθετικές προτάσεις για το χρόνο εργασίας στον τομέα των μεταφορών, ιδίως δε στους τομείς όπου οι κοινωνικοί εταίροι δεν μπορούν να επιτύχουν συμφωνία.»

2.6. Βασιζόμενη στην κατάσταση αυτή των πραγμάτων, η ΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή, η οποία διαπιστώνει στο υπό εξέταση Λευκό Βιβλίο τα εξής:

- ότι κανένας αντικειμενικός λόγος δεν δικαιολογεί τον πλήρη αποκλεισμό οποιουδήποτε τομέα 7

- ότι δεν υπάρχει λόγος να υφίστανται οι «μη κινούμενοι εργαζόμενοι» διαφορετική μεταχείριση από τους άλλους εργαζόμενους που καλύπτονται ήδη από την οδηγία 7

- ότι για να εξασφαλιστεί μια ελάχιστη προστασία της υγείας και της ασφάλειας, οι βασικές αρχές της οδηγίας θα πρέπει να ισχύουν για όλους τους εργαζόμενους 7

- ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να προστατεύονται επαρκώς από τις αρνητικές συνέπειες μιας ανομοιογενούς οργάνωσης της εργασίας και της νυχτερινής απασχόλησης 7

- ότι οι συμφωνίες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων θα εξακολουθήσουν να αποτελούν την καλύτερη λύση.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Μεταφορές

3.1.1. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή η οποία διαφωνεί απερίφραστα ότι το 1993 μεγάλος αριθμός εργαζομένων, ιδίως οι «μη κινούμενοι» εργαζόμενοι στον τομέα των οδικών, των σιδηροδρομικών, των εσωτερικών πλωτών, των θαλάσσιων και των αεροπορικών μεταφορών, είχε αποκλειστεί χωρίς κανένα αντικειμενικό λόγο και ότι οι εργαζόμενοι αυτοί πρέπει να καλύπτονται από την οδηγία 93/104/ΕΚ.

Πρόκειται στην ουσία για εργαζόμενους που εκτελούν δραστηριότητες οι οποίες παρουσιάζουν ομοιότητες με εκείνες άλλων τομέων που έχουν ήδη συμπεριληφθεί στην οδηγία. Το σημείο αυτό είναι άκρως σημαντικό, επειδή το σύνολο των εν λόγω εργαζόμενων αντιπροσωπεύει στην ουσία την πολύ μεγάλη πλειοψηφία των εξαιρούμενων.

3.1.2. Σχετικά, η ΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι το Λευκό Βιβλίο της Επιτροπής, που μόλις δημοσιεύθηκε, τέσσερα χρόνια μετά από την εξαίρεση των εν λόγω εργαζομένων, δεν συνοδεύεται από ένα σχέδιο οδηγίας ad hoc.

3.1.3. Όσον αφορά τους «κινούμενους» εργαζομένους στον τομέα των χερσαίων μεταφορών, η ΟΚΕ διαπιστώνει ότι η ανυπαρξία οδηγίας συνετέλεσε σε σημαντικές μεταβολές σε διάφορους τρόπους μεταφοράς και ότι η καθυστέρηση της θέσπισης νομοθεσίας, που οφειλόταν σε πολλούς λόγους, επιδείνωσε σοβαρά μια κατάσταση που χαρακτηριζόταν συχνά από συγκρούσεις. Εάν είχε θεσπισθεί έγκαιρα μία ανάλογη οδηγία, η αρνητική αυτή εξέλιξη θα είχε αποφευχθεί ή τουλάχιστο θα είχε εξουδετερωθεί.

3.1.4. Στον τομέα των οδικών μεταφορών, η ΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι πρέπει να επιλυθούν πολύ σύντομα τα προβλήματα που εκκρεμούν ώστε να αποφευχθεί τόσο η αύξηση των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στον εν λόγω τρόπο μεταφοράς και μεταξύ των διάφορων τρόπων μεταφοράς, όσο και η ταχεία υποβάθμιση των συνθηκών εργασίας των μισθωτών οδηγών οδικών οχημάτων, που εργάζονται για λογαριασμό τρίτων. Οι εν λόγω εργαζόμενοι ανέρχονται σε 1,2 εκατ. περίπου στις επιβατικές μεταφορές και 2,1 εκατ. στις εμπορευματικές μεταφορές.

Η νοσηρή αυτή κατάσταση υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να προκαλέσει στον τομέα των οδικών εμπορευματικών μεταφορών, που είναι ένας ζωτικός τομέας της ευρωπαϊκής οικονομίας, σοβαρές κοινωνικές συγκρούσεις και ένα απαράδεκτο κοινωνικό ντάμπινγκ.

Συνεπώς η Ευρωπαϊκή Κοινότητα πρέπει να προστατευθεί από τον αθέμιτο ανταγωνισμό μέσω του κοινωνικού ντάμπινγκ που εφαρμόζουν επιχειρήσεις οδικών μεταφορών τρίτων χωρών σε χαμηλό κοινωνικό επίπεδο.

Πρέπει επίσης να τονιστεί στο πλαίσιο αυτό ότι η οδηγία 93/104/ΕΚ ισχύει ήδη και αυτεπαγγέλτως στον τομέα των οδικών μεταφορών για ίδιο λογαριασμό (κυρίως για τα χημικά, τα πετρελαιοειδή, τα γεωργικά προϊόντα διατροφής, τις κατασκευές και το χονδρεμπόριο/λιανεμπόριο). Στον τομέα αυτό απασχολούνται 3 έως 3,5 εκατ. μισθωτοί οδηγοί οδικών οχημάτων.

Η ΟΚΕ εφιστά την προσοχή στην ύπαρξη μιας κοινοτικής ρύθμισης που εφαρμόζεται και στους ανεξάρτητους - δηλαδή τον Κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3820/85 που περιορίζει τον ανώτατο χρόνο οδήγησης και τον κατώτερο χρόνο ανάπαυσης χωρίς να ρυθμίζει, πάντως, τον χρόνο εργασίας συνολικά.

3.1.5. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών οι κοινωνικοί εταίροι που συμμετέχουν στη «Μικτή Επιτροπή Σιδηροδρόμων» κατέληξαν ήδη σε συμφωνία στις 18 Σεπτεμβρίου 1996.

Η συμφωνία αυτή θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμεύσει ως πρότυπο για άλλους τομείς και για την Επιτροπή, ώστε να υποβληθούν οι αναγκαίες προτάσεις οδηγιών στο Συμβούλιο.

3.1.6. Η ΟΚΕ εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών οι κοινωνικοί εταίροι κατέληξαν επίσης σε συμφωνία, στη «Μικτή Επιτροπή» που θα πρέπει να οριστικοποιηθεί προσεχώς.

Όπως και η Επιτροπή, η ΟΚΕ ελπίζει ότι τα κράτη μέλη θα επικυρώσουν σύντομα τη σύμβαση της ΔΟΤ αριθ. 180 (1996) για τα ωράρια στις θαλάσσιες μεταφορές, σύμβαση που υιοθέτησε η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας στη Γενεύη τον Οκτώβριο του 1996.

Σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του Συμβουλίου Μεταφορών το πολιτικό πρόγραμμα υπάρχει για μια ταχεία κύρωση που αποτελεί προαπαιτούμενο για τους κοινωνικούς εταίρους του τομέα αυτού που είναι ανοικτές στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

3.1.7. Αντίθετα, η ΟΚΕ εκφράζει την αποδοκιμασία της για το γεγονός ότι δεν κατέστη δυνατό να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων στην «Μικτή Επιτροπή Εσωτερικών Πλωτών Μεταφορών» για τις ποτάμιες και λιμναίες μεταφορές, δεδομένου ότι ορισμένοι εργοδότες δεν είχαν, κατά τη γνώμη τους, την αρμοδιότητα να συνάψουν συμφωνία.

3.1.8. Η ΟΚΕ αναμένει με ανυπομονησία μια συμφωνία στον τομέα των αεροπορικών μεταφορών, όπου εναπομένει απλώς να προσδιοριστούν οι «Περιορισμοί του Χρόνου Πτήσεων» στην ad hoc ομάδα εργασίας.

3.2. Θαλάσσια αλιεία

3.2.1. Στον τομέα της θαλάσσιας αλιείας, η ΟΚΕ αναγνωρίζει αβίαστα ότι οι συνθήκες και η φύση της εργασίας είναι εξαιρετικά συγκεκριμένες και ανομοιογενείς, ιδίως λόγω του είδους και των μεθόδων αλιείας, του μεγέθους των σκαφών και του μεγάλου αριθμού των ανεξάρτητων αλιέων. Ωστόσο, η ΟΚΕ θα ήθελε να παρατηρήσει πως το γεγονός ότι η μη έγκαιρη εξέταση του προβλήματος του χρόνου εργασίας στον εν λόγω τομέα, όπου συντελούνται σημαντικές μεταβολές, μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει σοβαρές συνέπειες στην εφαρμογή των κοινοτικών προγραμμάτων για τη θαλάσσια αλιεία, των οποίων η σημασία είναι πασίγνωστη.

3.2.2. Η ΟΚΕ είναι επίσης της γνώμης ότι ο εν λόγω βιομηχανικός τομέας, στον οποίο ο αριθμός των θανάτων και των ατυχημάτων στην εργασία είναι υψηλότερος από ό,τι σε όλους τους άλλους τομείς, θα πρέπει να καλύπτεται, και μάλιστα περισσότερο από άλλους τομείς, από ένα κατάλληλο καθεστώς προστασίας στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, δεδομένου ότι έχει αποδειχτεί κατηγορηματικά η σχέση μεταξύ κόπωσης και ατυχημάτων. Η αρχή αυτή δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, ούτε από τις παλαιότερες πρακτικές, των οποίων το ενδιαφέρον θα άξιζε να διερευνηθεί, ούτε για οικονομικούς λόγους, όπως αναφέρεται ώστε με μεγάλη σαφήνεια στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ().

3.2.3. Για τους λόγους αυτούς, η ΟΚΕ προτρέπει τους κοινωνικούς εταίρους, να επιτρέψουν στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων και να εξεύρουν συμφωνία στα πλαίσια της Μικτής Επιτροπής τους.

Εάν δεν καταστεί δυνατή η επίτευξη συμφωνίας, τα διάφορα μέρη πρέπει να υποβάλουν τις προτάσεις τους στην Επιτροπή, ώστε, να μπορέσει η τελευταία να προτείνει στο Συμβούλιο, βάσει των γενικών αρχών που ορίζονται στην οδηγία 93/104/ΕΚ, ένα έγγραφο που να εξετάζει τις εργασιακές προοπτικές του τομέα.

3.3. Λοιπές θαλάσσιες δραστηριότητες

3.3.1. Η ΟΚΕ, στα πλαίσια του Λευκού Βιβλίου, εκφράζει φόβους μήπως καμία πρόταση στον τομέα αυτό δεν θα εκφράζει τα αμοιβαία συμφέροντα των κοινωνικών εταίρων στον εν λόγω τομέα. Αυτό φαίνεται να οφείλεται στην άρνηση ενός των ενδιαφερόμενων μερών να εκφράσει δημοσίως τις προθέσεις του. Η ΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή να συστήσει μια μικτή ad hoc ομάδα, της οποίας αποστολή θα είναι να υποδείξει τα νομοθετικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για το χρόνο εργασίας στον τομέα αυτό.

3.3.2. Κατά τη γνώμη της ΟΚΕ, η εν λόγω «ad hoc μικτή ομάδα» θα πρέπει να στηριχθεί συγκεκριμένα στις νομοθετικές διατάξεις, στις συλλογικές συμβάσεις και στις συμφωνίες που υπάρχουν στην πλειοψηφία σχεδόν των χωρών που ενδιαφέρονται μέχρι σήμερα για τις εργασίες «ανοικτής θάλασσας».

Επειδή το είδος αυτό δραστηριοτήτων ενδέχεται να σημειώσει στο μέλλον νέες εξελίξεις, είναι σημαντικό, κατά τη γνώμη της ΟΚΕ, να υπάρχει στον εν λόγω τομέα κατάλληλη νομοθεσία.

3.4. Ειδικευόμενοι ιατροί

3.4.1. Η ΟΚΕ σπεύδει να δηλώσει ότι δεν υπάρχει βάσιμος λόγος αποκλεισμού των ιατρών που αποκτούν ειδική κατάρτιση ή ειδίκευση, επειδή α) δεν είναι «κινούμενοι» εργαζόμενοι και β) δεν εργάζονται διαφορετικά από τους μισθωτούς συναδέλφους τους «που δεν αποκτούν αρχική κατάρτιση» και οι οποίοι εμπίπτουν εξ ορισμού στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 93/104/ΕΚ του Συμβουλίου.

Συνεπώς η ΟΚΕ εκφράζει λύπη για το γεγονός ότι το Λευκό Βιβλίο της Επιτροπής δεν συνοδεύεται από μια πρόταση οδηγίας ad hoc.

3.4.2. Όσον αφορά το θέμα αυτό, η ΟΚΕ θα ήθελε επίσης να τονίσει ότι οι σημαντικές διαφορές που υπάρχουν (ακόμη και σε μία και την αυτή χώρα) ειδικότερα στον τομέα αυτό, δεν θέτουν μόνο σε κίνδυνο, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, τη φυσική και ψυχική υγεία των σχετικών εργαζόμενων, αλλά και την ποιότητα των θεραπευτικών αγωγών για τις οποίες οι εν λόγω ιατροί είναι υπεύθυνοι σε ολόκληρο τον τομέα, λόγω του υπερβολικού χρόνου εργασίας ή της ανεπαρκούς ανάπαυσης.

3.4.3. Μολονότι η Επιτροπή κρίνει (βλ. σημείο 66 του Λευκού Βιβλίου) ότι το πρόβλημα της «επιφυλακής» των ειδικευόμενων ιατρών πρέπει να αντιμετωπισθεί σε εθνικό επίπεδο, η ΟΚΕ από την πλευρά της υπενθυμίζει στην Επιτροπή ότι οι συγκεκριμένοι χρόνοι αναμονής (προσωπικό επιφυλακής και επιβολής προστίμων), που διαφέρουν σημαντικά λόγω της φύσεώς τους, πρέπει να έχουν όρια, σύμφωνα με τις γενικές αρχές και, ειδικότερα, εκείνες για τους διαδοχικούς χρόνους ανάπαυσης που προβλέπονται στην οδηγία 93/104/ΕΚ του Συμβουλίου.

Από τώρα, προληπτικά μέτρα πρέπει να λαμβάνονται στα νοσοκομεία που έχουν υποπέσει σε παραβάσεις για να αποφεύγεται κάθε υποβάθμιση της ποιότητας της περίθαλψης των ασθενών.

4. Συμπεράσματα

4.1. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή για την υιοθέτηση μιας ρεαλιστικής προσέγγισης που να εγγυάται σε κοινοτικό επίπεδο την προστασία της υγείας και της ασφάλειας, όσον αφορά το χρόνο εργασίας των ατόμων που απασχολούνται σε τομείς και διεξάγουν δραστηριότητες οι οποίες εξαιρούνται σήμερα από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας του Συμβουλίου για ορισμένες πτυχές της οργάνωσης του χρόνου εργασίας.

4.2. Η ΟΚΕ τάσσεται επίσης υπέρ της επιλογής αριθ. 3, σύμφωνα με την οποία πρέπει να εφαρμοστεί μια διαφοροποιημένη προσέγγιση από τρεις απόψεις:

1) επέκταση του συνόλου των διατάξεων της οδηγίας 93/104/ΕΚ σε όλους τους «μη κινούμενους εργαζόμενους» 7

2) επέκταση σε όλους τους «κινούμενους» εργαζόμενους (συμπεριλαμβανομένων και των θαλάσσιων αλιέων) και στους εργαζόμενους στον κλάδο των «λοιπών θαλάσσιων δραστηριοτήτων» των διατάξεων της οδηγίας όσον αφορά:

την ετήσια άδεια μετ' αποδοχών διάρκειας 4 εβδομάδων,

τις ιατρικές εξετάσεις των εργαζόμενων τη νύχτα,

την κατοχύρωση μιας επαρκούς ανάπαυσης και

το μέγιστο αριθμό ωρών εργασίας ετησίως.

3) θέσπιση, για κάθε τομέα ή δραστηριότητα, μιας ειδικής νομοθεσίας για το χρόνο εργασίας και τις περιόδους ανάπαυσης των «κινούμενων» εργαζόμενων και - «mutatis mutandis» - εκείνων του κλάδου «της θαλάσσιας αλιείας» και των «λοιπών θαλάσσιων δραστηριοτήτων».

4.3. Η ΟΚΕ, όπως και η Επιτροπή, εξακολουθεί να ελπίζει ότι στους τομείς των μεταφορών και της θαλάσσιας αλιείας οι κοινωνικοί εταίροι θα επιτύχουν συμφωνία.

Η ΟΚΕ καλεί προς το σκοπό αυτό την Επιτροπή να επιμείνει στις προσπάθειές της, ζητώντας από τους κοινωνικούς εταίρους να αναλάβουν τις ευθύνες τους και διευκρινίζοντας ότι οι νέες ρυθμίσεις που πρέπει να θεσπισθούν:

- θα προσλάβουν τον υποχρεωτικό χαρακτήρα μιας οδηγίας 7

- θα ισχύουν για όλους τους ενδιαφερόμενους εργαζόμενους 7

- δεν θα αποτελούν βασικό λόγο για την υποβάθμιση των σημερινών όρων εργασίας (βλ. άρθρο 18, σημείο 3 της οδηγίας 93/104/ΕΚ) 7

- θα περιλαμβάνουν τις διατάξεις της οδηγίας 93/104/ΕΚ σχετικά με πιθανές και απαραίτητες παρεκκλίσεις 7

- θα τηρούν την αρχή της επικουρικότητας, σύμφωνα με την οποία οι εν λόγω παρεκκλίσεις μπορούν να αποτελέσουν το αντικείμενο διαπραγματεύσεων στους κύκλους και με τις μεθόδους που έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν στα διάφορα κράτη μέλη 7

- θα τεθούν ταυτόχρονα σε ισχύ για να αποφευχθεί ο ολέθριος ανταγωνισμός μεταξύ των διάφορων τρόπων μεταφοράς που προκύπτει από την εφαρμογή διαφορετικών κανόνων στον τομέα της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων 7

- θα τονίζουν τα πλεονεκτήματα που θα αποκομίσει το ευρύ κοινό, έχοντας επίγνωση του γεγονότος ότι η κόπωση από τα υπερβολικά ωράρια εργασίας αποτελεί πραγματικό και άμεσο κίνδυνο για την ευημερία και την ασφάλεια των άλλων.

4.4. Εξυπακούεται ότι οι συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ των κοινωνικών εταίρων στο πλαίσιο των μικτών επιτροπών για την εφαρμογή των σημείων που αναφέρονται στο εδάφιο 2 της παραγράφου 4.2 πρέπει να ενσωματωθούν στην τομεακή νομοθεσία όπως προβλέπεται στο εδάφιο 3 της παραγράφου 4.2.

4.5. Τέλος, η ΟΚΕ τάσσεται υπέρ μιας λογικής προθεσμίας για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Έχοντας υπόψη τα αποτελέσματα των εν λόγω διαπραγματεύσεων, εναπόκειται συνεπώς στην Επιτροπή να υποβάλει χωρίς άσκοπη καθυστέρηση στο Συμβούλιο συγκεκριμένες προτάσεις για την κατοχύρωση μιας αποτελεσματικής προστασίας, όσον αφορά το χρόνο εργασίας, την υγεία και την ασφάλεια των εργαζόμενων στους εξαιρούμενους τομείς και δραστηριότητες, διατηρώντας ταυτόχρονα μία κατάλληλη ευελιξία για να έχουν οι επιχειρήσεις επαρκή περιθώρια χειρισμών.

Προς το σκοπό αυτό, η ΟΚΕ πρέπει να επιμείνει στα προνόμια διαβουλεύσεών της στον τομέα αυτό.

Βρυξέλλες, 26 Μαρτίου 1998.

Ο Πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Tom JENKINS

() ΕΕ C 254 της 9.10.1990.

() Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 9.12.1989 στο Στρασβούργο.

() ΕΕ C 60 της 8.3.1991 - σ. 26.

() ΕΕ C 254 της 9.10.1990.

() Απόφαση της 12ης Νοεμβρίου 1996 για την προσφυγή της Μ. Βρετανίας κατά του Συμβουλίου.