Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: "Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το διάστημα: Προώθηση των εφαρμογών, των αγορών και της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας"»

(98/C 95/03)

Στις 30 Ιουλίου 1997, και σύμφωνα με το άρθρο 198 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω ανακοίνωση.

Το τμήμα βιομηχανίας, εμπορίου, βιοτεχνίας και υπηρεσιών, στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 7 Ιανουαρίου 1998 με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Sepi.

Κατά την 351η σύνοδο ολομέλειας (συνεδρίαση της 29ης Ιανουαρίου 1998), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 75 ψήφους, 3 κατά και 5 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Στο διάστημα μεταξύ 16 Δεκεμβρίου 1996 και Σεπτεμβρίου 1997, τα όργανα της ΕΕ εκπόνησαν τρία έγγραφα θεμελιώδους σημασίας για την ευρωπαϊκή πολιτική στον τομέα του διαστήματος ().

1.2. Το πρώτο έγγραφο [COM(96) 617 τελικό] είναι μία ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που περιέχει εκτεταμένη ανάλυση της κατάστασης και καθορίζει το ρόλο της Επιτροπής στο πλαίσιο αυτό.

Η ανακοίνωση αυτή ολοκληρωνόταν με την πρόταση κατάρτισης προγραμμάτων εργασίας με συγκεκριμένες ενδείξεις των επιπτώσεων που έχει η διαστημική δραστηριότητα στους διάφορους τομείς του εμπορίου.

1.3. Το δεύτερο έγγραφο αναφοράς που εκπονήθηκε το Μάρτιο 1997 αποτελεί ένα από τα εν λόγω προγράμματα εργασίας και αφορά τη σχέση μεταξύ πολιτικής του διαστήματος και της κοινωνίας των πληροφοριών.

1.4. Το Σεπτέμβριο 1997, το Συμβούλιο των Υπουργών εξέδωσε πόρισμα (το τρίτο έγγραφο) που επικροτούσε τις βασικές γραμμές της ανακοίνωσης του Δεκεμβρίου 1996 και εξουσιοδοτούσε την Επιτροπή να θέσει σε εφαρμογή την πολιτική της δράση και το ρυθμιστικό της έργο στους διάφορους τομείς.

2. Η ανακοίνωση της Επιτροπής

2.1. Η Επιτροπή καταδεικνύει την αυξανόμενη σημασία που έχει το διάστημα όχι μόνο από επιστημονική, αλλά και από οικονομική άποψη, λόγω των πολυάριθμων εφαρμογών και της σημαντικής αγοράς που καθορίζουν αυτές.

2.2. Διαπιστώνεται ότι, μολονότι το ύψος των δαπανών για το διάστημα είναι κατά πολύ υψηλότερο στις ΗΠΑ και τη Ρωσία, η Ευρώπη κατέχει πρωτεύουσα θέση κυρίως από την εμπορική άποψη και από την άποψη των υπηρεσιών που ισοδυναμούν «πιθανώς με τη δεκαπλάσια αξία του συνολικού προϋπολογισμού των εκτοξευτήρων και των δορυφόρων».

2.3. Βάσει αυτών η Επιτροπή ορίζει και το πεδίο παρέμβασης της δράσεώς της που συνίσταται στη μεγιστοποίηση των προσπαθειών τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ΕΥΔ), εντάσσοντάς τες στο πλαίσιο των κοινοτικών πολιτικών, όπως η Ε& Α, οι ανθρώπινοι πόροι, η κατάρτιση, η εξωτερική συνεργασία, η βιομηχανική ανάπτυξη, κυρίως των ΜΜΕ, αλλά και στο πλαίσιο των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών, και της προσφυούς χρησιμοποίησης των «βιώσιμων πόρων» κ.λπ.

2.4. Το πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει να αναληφθούν οι δράσεις της Επιτροπής είναι αυτό που προκύπτει:

α) από το νέο γεωπολιτικό σενάριο που είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο που συνέβαλε κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες κυρίως για στρατιωτικούς λόγους και λόγους εθνικού κύρους στην ανάπτυξη του τομέα 7

β) από την παγκοσμιοποίηση και το άνοιγμα της διεθνούς αγοράς σε νέους ανταγωνιστές 7

γ) από την τεχνολογική ανάπτυξη και τη μετάβαση στην πλανητική κοινωνία των πληροφοριών.

2.5. Στο νέο αυτό πλαίσιο, στόχος της Επιτροπής είναι να δημιουργήσει με τα δικά της μέσα ένα περιβάλλον που να εξορθολογεί τις επενδύσεις στήριξης των βιομηχανικών διαρθρώσεων, ενθαρρύνοντας τη βελτίωση της ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας ως προς την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα.

2.6. Ένα πρόβλημα θεμελιώδους σημασίας είναι η συμπεριφορά των κρατών μελών που θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι είναι απαραίτητη η μόνιμη διαβούλευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο εντός του νέου αυτού πλαισίου.

2.7. Από την πλευρά της, η Επιτροπή θα πρέπει να ενθαρρύνει το συντονισμό των ευρωπαϊκών πολιτικών Ε& Α, τη συνεργασία με την ΕΥΔ και τους εθνικούς φορείς και να ευνοήσει την έκφραση μιας ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής σε διεθνές επίπεδο.

2.8. Εν συνεχεία, το έγγραφο της Επιτροπής εξετάζει τα πεδία εφαρμογής της πολιτικής του διαστήματος μεταξύ των οποίων κύριο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επικοινωνίες, ο έλεγχος της κινητικότητας, η παρατήρηση της γης.

2.9. Για όλους αυτούς τους τομείς, έστω και αν δεν τονίζονται με τον ίδιο τρόπο, προτείνονται τέσσερα είδη παρέμβασης:

- θέσπιση εναρμονισμένου καθεστώτος ρύθμισης για την προαγωγή της τυποποίησης 7

- υποστήριξη της Ε& Α, για να μειωθούν οι μη περιοδικές δαπάνες 7

- προσπάθεια συντονισμού στα πλαίσια των διεθνών αρχών 7

- παροχή κινήτρων για τη διάνοιξη των αγορών προς τις άλλες χώρες.

2.10. Στόχος του εγγράφου σε ό,τι αφορά τα συστήματα εκτόξευσης δορυφόρων είναι η διατήρηση των ευρωπαϊκών θέσεων στην παγκόσμια αγορά με βάση την ισόνομη διεθνή ρύθμιση στα πλαίσια του ανοικτού και θεμιτού ανταγωνισμού στον τομέα αυτό, καθώς και μία διεύρυνση της κλίμακας προσφοράς.

2.11. Σε ό,τι αφορά τη διεθνή συνεργασία, απαιτείται συντονισμένη προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ τόσο για να αποτελέσουμε έγκυρους συνομιλητές έναντι των ανταγωνιστικών προηγμένων χωρών, όσο και για να αναπτύξουμε μία πολιτική συνεργασίας και παροχής υπηρεσιών προς τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, τα νέα ανεξάρτητα κράτη και τις αναπτυσσόμενες χώρες.

2.12. Τα προβλήματα χρηματοδότησης των διαστημικών δραστηριοτήτων πρέπει να τύχουν αποφασιστικής υποστήριξης από τα όργανα της Επιτροπής τόσο από στρατηγική άποψη εν σχέσει προς τους τομείς πρωταρχικού ενδιαφέροντος για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα (τηλεπικοινωνίες, μεταφορές, περιβάλλον) όσο και από λειτουργικής απόψεως με την ανάπτυξη των κατάλληλων μηχανισμών χρηματοπιστωτικής εγγύησης εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, σε σύγκριση με τις «σίγουρες» εμπορικές αποδόσεις.

2.13. Υφίσταται ακόμη ένα είδος φυσιολογικής σύζευξης αρμοδιοτήτων και ενδιαφερόντων μεταξύ των φορέων που λειτουργούν στον τομέα αυτό, και συνεπώς μεταξύ των κρατών, των διαστημικών υπηρεσιών τους, της ΕΥΔ, των μεμονωμένων βιομηχανιών, κ.λπ. Η Επιτροπή σκοπεύει να δημιουργήσει έδρες διαβουλεύσεως, να θεσπίσει συμφωνίες συμμετοχής βάσει του άρθρου 130 Μ συγκεκριμένα με την ΕΥΔ, και ταυτόχρονα να προωθήσει την ιδέα δημιουργίας ομάδων ευρωπαϊκών οικονομικών συμφερόντων στα διάφορα πεδία εφαρμογής.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1. Η εν λόγω ανακοίνωση εκδίδεται σε μία στιγμή θεμελιώδους σημασίας για την ιστορία της διαστημικής βιομηχανίας. Ο διαστημικός τομέας, τομέας κατ'εξοχήν τεχνολογικού κύρους στο επίπεδο της πολεμικής τεχνολογίας υπηρεσιών, μετατρέπεται σήμερα σε ευρύτερο εμπορικό τομέα με υψηλή παροχή υπηρεσιών.

3.2. Ο μετασχηματισμός αυτός έχει ήδη αρχίσει και παρουσιάζει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον, ώστε η ΕΕ να έχει εξ αρχής καθοδηγητικό ρόλο. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, ενεργώντας από συμφώνου, πρέπει τώρα να πολλαπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για να βελτιωθεί η θέση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

3.3. Η ΟΚΕ επικροτεί τα συμπεράσματα του Συμβουλίου των Υπουργών της 23ης Σεπτεμβρίου 1997, δια των οποίων τα κράτη μέλη εκφράζουν τη βούλησή τους να συνεργασθούν και να εξουσιοδοτήσουν τις κοινοτικές αρχές να ενθαρρύνουν και να τονώσουν τη συνεργασία. Προς τούτο χρειάζεται να εξετασθούν εμπεριστατωμένα και να εφαρμοσθούν κατά τρόπο συγκεκριμένο τα σημεία 2 και 4 των εν λόγω συμπερασμάτων.

3.4. Η ΟΚΕ επικροτεί τα συμπεράσματα, επισημαίνει όμως ότι η ανάλυση της Επιτροπής χρήζει πιο αξιόπιστων χρονικών προθεσμιών και μέσων παρέμβασης. Το ζήτημα προπάντων είναι να υπάρξει παρέμβαση όχι μόνο διαμέσου των πολιτικών Ε& Α, αλλά και προκειμένου να προωθηθεί μία αξιόπιστη ευρωπαϊκή βιομηχανική και εμπορική πολιτική στον τομέα αυτό. Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να στραφούν οι προσπάθειες των κυβερνήσεων, προκειμένου να εξασφαλισθεί μια πιο προωθημένη κοινή ταυτότητα στο χώρο της διεθνούς πολιτικής.

3.5. Διαπιστώνεται ότι μέχρι τώρα η ζήτηση, με την εξαίρεση ορισμένων τομέων στους οποίους εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο ιδιωτικοί φορείς, προέρχεται κατά κύριο λόγο από το δημόσιο τομέα, όπως άλλωστε και οι χρηματοδοτικές ενισχύσεις (όχι μόνον για την Ε& Α), έστω και αν πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι θα σημειωθεί ταχεία αλλαγή προς την εμπορική κατεύθυνση, δηλ τον ιδιωτικό τομέα. Την ιδιαιτερότητα αυτή θα πρέπει να λάβουν υπόψη οι κοινοτικές πολιτικές για τον ανταγωνισμό, τις συμβάσεις ανάθεσης έργου και την ελευθέρωση των υπηρεσιών.

3.6. Επί του παρόντος, πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαστημική πολιτική διαδραματίζουν κατ'αρχήν τα κράτη, η ΕΥΔ και εν συνεχεία οι εθνικές υπηρεσίες διαστήματος. Μία υπερβολική εθνικιστική πολιτική του διαστήματος μπορεί να προκαλέσει σύγχυση των ρόλων, επικαλύψεις, ανεπαρκείς συνέργιες και επικίνδυνο ανταγωνισμό. Η Επιτροπή, μετά τα συμπεράσματα του Συμβουλίου των Υπουργών που προαναφέρθηκαν, θα πρέπει στο πλαίσιο των προγραμμάτων δράσης να καταρτίσει ένα αποτελεσματικό σχέδιο συντονισμού της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής στον τομέα του διαστήματος.

3.7. Αυτό προϋποθέτει την κοινή βούληση των εθνικών κρατών για συντονισμό των διαστημικών τους πολιτικών, διότι μόνον έτσι θα υπάρξει αποτελεσματική βιομηχανική πολιτική στις αγορές και βέλτιστη χρησιμοποίηση των πόρων. Στην οπτική αυτή, καθίσταται απαραίτητη η στενότερη και πιο διευρυμένη συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και της ΕΥΔ.

3.8. Η ΟΚΕ τονίζει ότι η διαστημική βιομηχανία έχει σημαντική επίδραση σε όλη την ευρωπαϊκή οικονομία, διότι αυξάνει την ανταγωνιστικότητα, τονώνει την κατάρτιση νέων σχεδίων και διευρύνει τις αναπτυξιακές δυνατότητες. Συνεπώς, η πρόοδός της έχει και στρατηγική σημασία. Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα και οι διαδικασίες. Σε περίπτωση που οι πρόοδοι αυτές αποβούν αδύνατες, θα μπορούσε τότε να υιοθετηθεί για τον τομέα αυτό η «ενισχυμένη συνεργασία» που προβλέπεται από τη Συνθήκη του Άμστερνταμ.

3.9. Στο πλαίσιο των διεθνών διαπραγματεύσεων, που πρόκειται να αρχίσουν για τις ραδιο-συχνότητες και τα πρότυπα ΙΤU, τους κανόνες του ανταγωνισμού ή την κατανομή της αγοράς θεωρείται αναγκαία η λήψη κοινής ευρωπαϊκής θέσεως καθώς επίσης ο ορισμός ενός κοινού διαπραγματευτή, προκειμένου να ασκηθεί η κατάλληλη πολιτική πίεση έναντι των άλλων συνομιλητών.

3.10. Η ΟΚΕ συμμερίζεται μεν την προσπάθεια της Επιτροπής για τη δημιουργία βημάτων διαβουλεύσεως, κρίνει όμως ότι απαιτείται να ισχυροποιηθεί η θεσμική και κανονιστική διάρθρωση συντονισμού, κυρίως όσον αφορά την ανάπτυξη του διεθνούς ανταγωνισμού.

3.11. Η Επιτροπή, παρεμβαίνοντας καθέτως επί των εφαρμογών των διαστημικών δραστηριοτήτων, ενώ δεν αξιοποιεί δεόντως τις εφαρμογές που αφορούν την εκτόξευση, οι οποίες εξακολουθούν να αποτελούν τον πυρήνα της εν λόγω βιομηχανίας. Η ΟΚΕ ζητεί να εφαρμοσθεί και στον τομέα αυτό μία δράση τόνωσης και συντονισμού, ώστε να εξασφαλισθεί στην Ευρώπη η απαραίτητη αυτονομία των συστημάτων εκτόξευσης.

3.12. Η Επιτροπή δεν έθιξε επαρκώς ένα από τα βασικά προβλήματα για το μέλλον της βιομηχανίας αυτής, δηλαδή τη σχέση μεταξύ της Ε& Α και των βιομηχανικών και εμπορικών επιπτώσεων. Τούτο προϋποθέτει είτε ένα περιβάλλον ανάλογο προς τις αρμοδιότητες της ΕΥΔ, είτε τη σύσταση μιας «Αρχής» στο πλαίσιο της ΕΕ είτε, εν πάση περιπτώσει, μία υπηρεσία σύνδεσης για τη βελτιστοποίηση των δυνητικών συνεργιών. Είναι προφανές ότι η δημιουργία μιας νέας ενιαίας δομής ή η τροποποίηση της λειτουργίας της ΕΥΔ πρέπει να αξιολογηθούν με ακρίβεια, για τη βελτίωση της σχέσεως απόδοσης/κόστους.

3.13. Χρειάζεται να ενθαρρυνθεί η σύσταση μιας ένωσης των διαστημικών βιομηχανιών, κατά το πρότυπο των αμυντικών βιομηχανιών, με στόχο την εναρμόνιση των διαφορετικών θέσεων των εθνικών βιομηχανιών και την χάραξη μιας ενιαίας βιομηχανικής πολιτικής.

3.14. Η Επιτροπή, παρότι αναφέρεται επ'αυτού σε άλλο σημείο του εγγράφου, οφείλει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην εξαιρετική σημασία στην κατάρτιση και τον εκσυγχρονισμό του ανθρώπινου δυναμικού που απαιτείται για την ανάπτυξη του εν λόγω τομέα.

3.15. Ο εμπεριστατωμένος έλεγχος εκ μέρους της Επιτροπής όλων των δυνατών εφαρμογών των διαστημικών συστημάτων δείχνει όχι μόνο τη στρατηγική σημασία που έχει ο τομέας αυτός, αλλά και την πολλαπλή σπουδαιότητα καθώς και τις συνέργιες που μπορούν να προκύψουν από τη χρήση των δορυφόρων που καλύπτουν μία τεράστια δέσμη λειτουργιών. Εξ αυτού προκύπτει ότι το μέλλον του τομέα θα τύχει μείζονος ανάπτυξης σε ό,τι αφορά τους πολύσημους δορυφόρους της νέας γενιάς σε σύγκριση με αυτούς που χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον σήμερα και των οποίων η λειτουργία είναι μονόσημη αλλά και όσον αφορά τα συστήματα εκτόξευσης που θα είναι πιό προσαρμοσμένα στις διάφορες απαιτήσεις των νέων δορυφορικών συστημάτων.

3.16. Η ΟΚΕ τονίζει για μια ακόμη φορά τον πολυσύνθετο χαρακτήρα του τομέα αυτού και το γεγονός ότι είναι απαραίτητο να υπάρξει μία σφαιρική αντιμετώπιση όλων των δυνατών λειτουργιών και για το λόγο αυτό τάσσεται υπέρ της συντονισμένης διαχείρισης μεταξύ των διαφόρων αρχών λήψης αποφάσεων που λειτουργούν σήμερα στον τομέα αυτό.

4. Ειδικές παρατηρήσεις

4.1. Έχει κεφαλαιώδη σημασία να καταβληθούν προσπάθειες για να ευνοηθεί η προαγωγή της κατάρτισης και της διάδοσης της τεχνολογικής τεχνογνωσίας όσον αφορά, αφενός, τους χρήστες και, αφετέρου, τις ΜΜΕ, κατά τρόπο ώστε να ενισχυθούν τόσο οι επενδύσεις όσο και η ζήτηση της αγοράς και να δημιουργηθούν «επί τόπου» δυνατότητες «αυτοτροφοδοτούμενης» ανάπτυξης. Η λειτουργία των ΜΜΕ είναι απαραίτητη προκειμένου να μειωθούν οι δαπάνες παραγωγής, να αξιοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες, να αυξηθεί η απασχόληση και η διάδοση των υπηρεσιών.

4.2. Απαιτείται να γίνει πλήρης απολογισμός της υφιστάμενης Ε& Α στην Ευρώπη, προκειμένου η Επιτροπή και οι αρμόδιες εθνικές υπηρεσίες να μπορέσουν, κατόπιν κοινής συμφωνίας, να ελαχιστοποιήσουν τις ενδεχόμενες επικαλύψεις, να εντοπίσουν καλύτερα τους μη επικερδείς τομείς, να μεγιστοποιήσουν την ταχεία μεταφορά των αποτελεσμάτων προς τις βιομηχανικές εφαρμογές, δίδοντας έμφαση στη μεγιστοποίηση των «επιστροφών» ως προς την οικονομία και την απασχόληση, σε μία οπτική που δεν θα είναι μόνο εθνική αλλά και ευρωπαϊκή. Η διαστημική βιομηχανία πρέπει να αντιμετωπισθεί ως πολλαπλασιαστικός παράγων τέτοιων «επιστροφών».

4.3. Ζωτική σημασία έχει επίσης, παράλληλα με τον εξορθολογισμό της Ε& Α, να καθορισθούν έγκαιρες και αποτελεσματικές διαδικασίες χρηματοδότησης από πλευράς των Κεντρικών Ευρωπαϊκών Ιδρυμάτων, ακόμη και κατά τα στάδια εφαρμογής (με τη μορφή χρηματοδότησης σχεδίων), με βασικό στόχο την προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων.

4.4. Λαμβανομένης υπόψη της μεγάλης ευρωπαϊκής δέσμευσης εκ μέρους του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και της έλλειψης ειδικού ευρωπαϊκού κανονιστικού πλαισίου που να καθορίζει τους όρους προστασίας των εμπορικών δικαιωμάτων όσον αφορά την «ιδιοκτησία» των εφαρμοσμένων και/ή εν τροχιά τεχνολογιών, είναι απαραίτητη η θέσπιση παρόμοιας κανονιστικής ρυθμίσεως όσον αφορά τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τις άδειες, όπως έχει γίνει ήδη στις ΗΠΑ και όπως τροποποιείται σήμερα στην Ιαπωνία και τη Ρωσία. Κατόπιν, θα χρειασθεί μία κοινή κανονιστική ρύθμιση σε διεθνές επίπεδο για τις ειδικές πτυχές στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων TRIPS στους κόλπους της ΚΟΑ.

5. Προτάσεις για τα προγράμματα δράσης και δυνατές εφαρμογές

Σκοπός των παραδειγμάτων που αναφέρονται εδώ είναι να καταδειχθεί η σημασία των διαστημικών εφαρμογών όσον αφορά τις απαιτήσεις της οικονομίας και της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Για όλες αυτές τις εφαρμογές δεν απαιτείται αναγκαστικώς ειδική παρέμβαση της Επιτροπής.

5.1. Γεωργία

Πρόκειται για έναν τομέα που μπορεί να ελέγχεται ιδιαίτερα από τα διαστημικά συστήματα σε παγκόσμιο πλαίσιο, για την έρευνα των καλύτερων καλλιεργειών που εξαρτώνται από τα χημικά και γεωφυσικά χαρακτηριστικά των ειδικών αγρών. Επιπλέον μέσω των δορυφόρων είναι δυνατό να ελέγχεται η μόλυνση που προκαλείται από τον άνθρωπο και να προλαμβάνονται οι ζημίες που προκαλούνται από τις επιδρομές εντόμων ή άλλων παρασίτων.

5.2. Μετεωρολογία

Ουσιαστικό ρόλο διαδραμάτισε και μπορεί να διαδραματίσει το διάστημα για την επισήμανση, την ανάλυση και την πρόβλεψη σε πολύ εκτεταμένες περιοχές μετεωρολογικών φαινομένων για τα οποία απαιτείται περαιτέρω τεχνολογική ανάπτυξη δορυφόρων, εξοπλισμένων με πιο ευπαθή και αποτελεσματικότερα όργανα έτσι, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη επεξεργασία και η αποτελεσματικότερη διάδοση των δεδομένων.

5.3. Αλιεία

Η βιομηχανία της αλιείας μπορεί να προωθηθεί σημαντικότατα από την παρατήρηση των θαλασσών μέσω των δορυφόρων, με χρήσιμες ενδείξεις για τον τύπο και την κινητικότητα της ιχθυοπανίδας και έτσι να καταστεί εφικτή η βιώσιμη εκμετάλλευση των πόρων.

5.4. Επιστήμη

Η επιστήμη στάθηκε ένας από τους θεμελιώδεις παράγοντες για τη γέννηση της διαστημικής βιομηχανίας. Η Επιτροπή απέδωσε μεγάλη σημασία στους καθαρά εμπορικούς στόχους, χωρίς να διασαφήζει επαρκώς τις επιπτώσεις των αποκλειστικώς επιστημονικών στόχων, αναθέτοντας έως τώρα τη διαχείρισή τους στην ΕΥΔ. Χάνεται έτσι η ευκαιρία μεγιστοποιήσεως των περιορισμένων ανθρώπινων και χρηματοδοτικών πόρων για τη μακροπρόθεσμη πρόοδο του τομέα και για τη βιομηχανικότερη και πιο ελαστική κατεύθυνσή του. Προς την κατεύθυνση αυτή σκόπιμο είναι να υποστηριχθεί η συμμετοχή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στο διεθνή διαστημικό σταθμό με σκοπό την επίτευξη αποτελεσμάτων όχι μόνο βιομηχανικών (μεταλλουργία, βιοχημεία, φαρμακολογία, μικροηλεκτρονική, τηλεπικοινωνίες), αλλά και επιστημονικών καινοτομιών.

5.5. Πρόληψη των καταστροφών και διαχείριση των παρεμβάσεων

Η δυνατότητα που παρέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις για πρόληψη και η συνακόλουθη επόπτευση των επιπτώσεων από τις καταστροφές στις υποδομές καταδεικνύει το βασικό ρόλο των διαστημικών συστημάτων που διαδραματίζει η τηλεπισήμανση και οι επικοινωνίες για την αποτελεσματική διαχείριση των παρεμβάσεων επί του εδάφους.

5.6. Η καταπολέμηση της απάτης

Τελείως ανεπαρκής, αν και αποτελεσματικότατη υπήρξε έως σήμερα η χρήση των δορυφόρων για την καταπολέμηση της απάτης και των συναφών δραστηριοτήτων (π.χ. καταχρήσεις, απόθεση τοξικών αποβλήτων, παράνομες μεταναστεύσεις, παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών, αποδασώσεις, επικίνδυνες ή παράνομες βιομηχανικές εγκαταστάσεις ...).

5.7. Περιβάλλον

Μοναδικό ρόλο θα διαδραματίσει κατά τα επόμενα χρόνια η παρατήρηση της γης για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών:

α) ακριβέστερες χαρτογραφήσεις του εδάφους,

β) έλεγχος των πηγών μόλυνσης των ζωνών με μεγάλη πυκνότητα κατοίκων,

γ) επόπτευση της κατάστασης των νερών, σε εκτεταμένες περιοχές,

δ) έλεγχος των κλιματικών επιπτώσεων (φαινόμενο θερμοκηπίου, ερημοποίηση, αποδάσωση κ.λπ.).

5.8. Κινητικότητα

Είναι γνωστή η αποτελεσματικότητα του ελέγχου και της λειτουργικής διαχείρισης της κινητικότητας (εναέριες, θαλάσσιες, χερσαίες) κατά τρόπον ομοιογενή σε ηπειρωτικό και παγκόσμιο επίπεδο μέσω πολυτουργικών δορυφορικών συστημάτων. Δεδομένου λοιπόν ότι σήμερα δεν παρέχονται κατάλληλες υπηρεσίες όσον αφορά τον εντοπισμό, τις επικοινωνίες και την ασφάλεια, η εφαρμογή ενός παρόμοιου σχεδίου θα ήταν μια σημαντική βιομηχανική και τεχνολογική εναλλακτική λύση της Ευρώπης έναντι της αμερικανικής κυριαρχίας. Η θέσπιση σαφούς κανονιστικού και ρυθμιστικού πλαισίου (ραδιοσυχνότητες, πρότυπα, συμβατότητα και διαλειτουργικότητα των τερματικών σταθμών του χρήστη) τουλάχιστον σε κοινοτικό επίπεδο μπορεί ασφαλώς να ευνοήσει τις βιομηχανικές εξελίξεις και τις υπηρεσίες, όχι μόνο στον τομέα της ναυσιπλοΐας και της αεροπλοΐας αλλά στις χερσαίες μεταφορές. Η σχετική δυνατότητα παραγωγικής ανάπτυξης είναι ανεπαρκώς υψηλή σε ό,τι αφορά κυρίως τους τερματικούς σταθμούς και τις υπηρεσίες με προστιθέμενη αξία. Η θεματική αυτή αποτελεί αξιόλογο κοινό στοιχείο και του εγγράφου που εκπόνησε η ΟΚΕ σχετικά με τον τομέα των ηλεκτρονικών συστημάτων αεροναυτιλίας.

5.9. Τηλεπικοινωνίες

Οι δορυφόροι, χάρη στη χαρακτηριστική τους ιδιότητα να παρέχουν υπηρεσίες ευρείας εμβέλειας στον τομέα των τηλεπικοινωνιών (πολυμέσα) - με υψηλή πυκνότητα πληροφόρησης σε όλη την περιοχή της προβλεπόμενης «κάλυψης» (στο ηπειρωτικό επίπεδο) - κατορθώνουν να φθάνουν και στον μεμονωμένο χρήστη εκεί που δεν είναι δυνατό από τα επίγεια δίκτυα. Συγκεκριμένα, η διάδοση ραδιοκίνητων υπηρεσιών είναι πολύ πιο αποτελεσματική με ένα μεσαίο δορυφόρο από ό,τι με τα επίγεια ψηφιακά δίκτυα.

5.9.1. Επιπλέον, ο δορυφόρος αποτελεί ένα τυπικό «υπερεθνικό» μέσο που ευνοεί τη διασύνδεση μεταξύ χρηστών διαφόρων εθνικοτήτων, ανεξαρτήτως από τις διάφορες διαχειρίσεις των μεμονωμένων επίγειων δικτύων.

5.10. Εκτοξευτήρες

Πρέπει να τονισθεί ότι, στο πλαίσιο ενός αποτελεσματικότερου συντονισμού της ΕΕ, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι θέσεις για τη διατήρηση των τμημάτων της αγοράς που κατέχει σήμερα η ευρωπαϊκή βιομηχανία. Επιπλέον, είναι σκόπιμο να διευρυνθεί το φάσμα παραγωγής εκτοξευτήρων ανάλογα με τις προοπτικές της αγοράς που προβλέπουν τη χρησιμοποίηση εκτοξευτήρων πολλών χρήσεων και μικρομεσαίων εκτοξευτήρων ως απάντηση στις αυξανόμενες ανάγκες εκτοξεύσεων μικρών και μεσαίων δορυφόρων για ειδικές αποστολές.

5.11. Δυαδικά προϊόντα

Είναι σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν για ευρύτερους σκοπούς τα πολυάριθμα αποτελέσματα των μελετών που έχουν γίνει στον πολεμικό τομέα, όπου προβλέπονται αποτελεσματικά προγράμματα και συστήματα παρατήρησης, ελέγχου και συνδυασμένων επικοινωνιών (μελέτες του Συμφώνου Βαρσοβίας και του ΝΑΤΟ).

Βρυξέλλες, 29 Ιανουαρίου 1998.

Ο Πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Tom JENKINS

() Έγγρ. COM(96) 617 τελ. Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διάστημα: Προώθηση των εφαρμογών, των αγορών και της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας 7 έγγρ. COM(97) 91 τελ. Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών για την δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης: οι δορυφορικές επικοινωνίες στην κοινωνία της πληροφόρησης. Συμπεράσματα του Συμβουλίου των Υπουργών: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το διάστημα» της 22-23.9.1997 (10746/97 - ΔΤ 276-G).