Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τον οριστικό χαρακτήρα του διακανονισμού και τη σύσταση ασφαλειών

(96/C 207/08)

COM(96) 193 τελικό - 96/0126(COD)

(Υποβλήθηκε από την Επιτροπή στις 30 Μαΐου 1996)

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 100Α,

την πρόταση της Επιτροπής,

τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος,

τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής,

Σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 189Β της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας,

Εκτιμώντας:

ότι η έκθεση Lamfalussy του 1990 προς τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών της Ομάδας των Δέκα κατέδειξε, αφενός, το σημαντικό συστημικό κίνδυνο που ενέχουν τα συστήματα πληρωμών τα οποία λειτουργούν βάσει μιας ή περισσότερων νομικών μορφών συμψηφισμού πληρωμών, είτε διμερούς είτε πολυμερούς 7 ότι ο περιορισμός των νομικών κινδύνων από τη συμμετοχή στα συστήματα πληρωμών ακαθάριστου διακανονισμού σε πραγματικό χρόνο έχει, αφετέρου, πρωταρχική σημασία, λόγω της αυξανόμενης ανάπτυξης των συστημάτων αυτών 7

ότι ο περιορισμός του συστημικού κινδύνου αφορά ιδίως τον οριστικό χαρακτήρα του διακανονισμού και την αξιοποίηση των ασφαλειών 7 ότι οι εν λόγω ασφάλειες θεωρείται ότι περιλαμβάνουν όλα τα μέσα που παρέχει ένας από τους συμμετέχοντες σε σύστημα πληρωμών στους υπόλοιπους για την ασφάλιση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από το σύστημα πληρωμών, στα οποία συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι συμφωνίες επαναγοράς και οι συμβάσεις ασφάλισης που συνάπτει ένας συμμετέχων σε σύστημα πληρωμών υπέρ των άλλων συμμετεχόντων 7

ότι με την εξασφάλιση της απρόσκοπης διενέργειας πληρωμών και κυκλοφορίας των κεφαλαίων στην εσωτερική αγορά, η παρούσα οδηγία συμβάλλει στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των μηχανισμών διασυνοριακών πληρωμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη μείωση του κόστους λειτουργίας τους 7 ότι η οδηγία αντικατοπτρίζει έτσι την πρόοδο που έχει επιτευχθεί ως προς την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς, και ιδιαίτερα ως προς την ελευθερία παροχής υπηρεσιών και την ελευθέρωση των κινήσεων κεφαλαίων, ενόψει της υλοποίησης της οικονομικής και νομισματικής ένωσης 7

ότι οι χρηματοπιστωτικές ροές έχουν σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό παγκόσμιο χαρακτήρα 7 ότι τα κοινοτικά ιδρύματα και συστήματα πληρωμών είναι επομένως υποχρεωμένα να δημιουργήσουν και να διατηρούν στενούς λειτουργικούς δεσμούς με τα συστήματα πληρωμών τρίτων χωρών και να συμμετέχουν σε αυτά 7 ότι έχει επομένως ουσιώδη σημασία να ρυθμιστούν και να διευκολυνθούν με την παρούσα οδηγία οι διασυνοριακές σχέσεις μεταξύ κοινοτικών ιδρυμάτων και συστημάτων πληρωμών, αφενός, και συστημάτων πληρωμών τρίτων χωρών, αφετέρου, ώστε να αποφευχθούν τα οφειλόμενα στην έλλειψη ασφάλειας δικαίου εμπόδια στη συμμετοχή κοινοτικών ιδρυμάτων σε συστήματα πληρωμών τρίτων χωρών 7 ότι η ύπαρξη αποτελεσματικών συστημάτων πληρωμών έχει ζωτική σημασία για την εσωτερική αγορά και ότι τα συστήματα αυτά δεν μπορούν να λειτουργήσουν ομαλά χωρίς δεσμούς με τα συστήματα πληρωμών τρίτων χωρών, δεδομένου ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους 7

ότι η παρούσα οδηγία καλύπτει τόσο τα εγχώρια όσο και τα διασυνοριακά συστήματα πληρωμών 7 ότι καλύπτονται τόσο οι μεταφορές χρέωσης όσο και οι μεταφορές πίστωσης 7 ότι η οδηγία εφαρμόζεται στα κοινοτικά συστήματα πληρωμών και τις ασφάλειες που παρέχουν οι συμμετέχοντες σε αυτά, είτε από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα είτε από τρίτες χώρες, στο πλαίσιο της συμμετοχής τους στα εν λόγω συστήματα πληρωμών 7 ότι η οδηγία καλύπτει επίσης τα κοινοτικά ιδρύματα που συμμετέχουν σε συστήματα πληρωμών τρίτων χωρών 7

ότι η οδηγία, καλύπτοντας τις ασφάλειες που παρέχονται στο πλαίσιο πράξεων νομισματικής πολιτικής, στηρίζει τις προσπάθειες του ΕΝΙ για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διασυνοριακών πληρωμών ενόψει της προετοιμασίας του τρίτου σταδίου της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και συμβάλλει κατ' αυτό τον τρόπο στην ανάπτυξη του απαραίτητου νομοθετικού πλαισίου στο οποίο η μελλοντική Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα ασκεί τη νομισματική πολιτική της 7

ότι σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι να εξασφλιστεί η νομική ισχύς του συμψηφισμού σε όλες τις νομοθεσίες των κρατών μελών και να καταστεί δεσμευτικός έναντι των τρίτων 7 ότι σκοπός της οδηγίας είναι επίσης να αποκλειστεί η δυνατότητα ανάκλησης των εντολών πληρωμής μετά από ένα συμβατικά οριζόμενο χρόνο 7 ότι στόχος της οδηγίας είναι οι διαδικασίες αφερεγγυότητας να μην έχουν αναδρομικά αποτελέσματα επί των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμμετεχόντων 7 ότι η παρούσα οδηγία αποσκοπεί περαιτέρω στον καθορισμό - σε περίπτωση διαδικασίας αφερεγγυότητας έναντι ενός από τους συμμετέχοντες στο σύστημα πληρωμών - της σχετικής νομοθεσίας που εφαρμόζεται στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την άμεση συμμετοχή στο εν λόγω σύστημα πληρωμών 7 ότι η παρούσα οδηγία αποσκοπεί, τέλος, στο διαχωρισμό των ασφαλειών από τα αποτελέσματα της νομοθεσίας που εφαρμόζεται σε περίπτωση αφερεγγυότητας του συμμετέχοντος 7

ότι η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται επίσης στη σχέση μεταξύ μιας εγκατάστασης και ενός μέλους ενός συστήματος πληρωμών, το οποίο μεταφέρει στο σύστημα τις εντολές πληρωμής αυτής της εγκατάστασης, δεδομένου ότι αυτή η σχέση μπορεί η ίδια να θεωρηθεί ότι συνιστά ένα άλλο σύστημα πληρωμών 7

ότι η θέσπιση της παρούσας οδηγίας αποτελεί το πλέον πρόσφορο μέσο για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων 7 ότι η παρούσα πρόταση είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων αυτών και δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για το σκοπό αυτό,

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΟΔΗΓΙΑ:

ΤΙΤΛΟΣ I ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ

Άρθρο 1

Πεδίο εφαρμογής

Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας εφαρμόζονται:

1. σε κάθε κοινοτικό σύστημα πληρωμών το οποίο επεξεργάζεται πληρωμές σε οποιοδήποτε νόμισμα και σε Ecu, καθώς και στις ασφάλειες που συστήνονται στο πλαίσιο της συμμετοχής σε παρόμοιο σύστημα 7

2. σε κάθε κοινοτικό ίδρυμα που συμμετέχει άμεσα σε σύστημα πληρωμών τρίτης χώρας και στις ασφάλειες που συστήνονται στο πλαίσιο της συμμετοχής σε παρόμοιο σύστημα 7

3. στις ασφάλειες που συστήνονται στο πλαίσιο πράξεων νομισματικής πολιτικής.

Άρθρο 2

Ορισμοί

Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας νοούνται ως:

α) «ίδρυμα»: κάθε επιχείρηση, όπως ορίζεται το άρθρο 1 της οδηγίας 77/780/ΕΟΚ του Συμβουλίου, περιλαμβανομένων των ιδρυμάτων που απαριθμούνται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας, που συμμετέχει άμεσα σε ένα σύστημα πληρωμών και οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση που συμμετέχει άμεσα σε ένα σύστημα πληρωμών 7

β) «άμεση συμμετοχή»: η συμμετοχή σε ένα σύστημα πληρωμών που συνεπάγεται ευθύνη για το διακανονισμό 7

γ) «κοινοτικό ίδρυμα»: κάθε ίδρυμα του οποίου η καταστατική έδρα βρίσκεται σε κράτος μέλος 7

δ) «ίδρυμα τρίτης χώρας»: κάθε ίδρυμα το οποίο δεν είναι κοινοτικό ίδρυμα 7

ε) «εντολή πληρωμής»: κάθε οδηγία που αποσκοπεί να τεθεί στη διάθεση ενός τελικού αποδέκτη ένα χρηματικό ποσό μέσω λογιστικής εγγραφής στα βιβλία ενός πιστωτικού ιδρύματος ή μιας κεντρικής τράπεζας 7

στ) «διαδικασίες αφερεγγυότητας»: κάθε μέτρο που λαμβάνεται από δικαστική ή διοικητική αρχή υπέρ μιας ομάδας πιστωτών για λόγους επικείμενης ή πραγματικής αδυναμίας εκπλήρωσης οικονομικών υποχρεώσεων, και βάσει του οποίου απαγορεύεται σε ένα ίδρυμα να πραγματοποιεί πληρωμές ή να διαθέτει περιουσιακά του στοιχεία 7

ζ) «συμψηφισμός πληρωμών»: η μετατροπή σε μια καθαρή απαίτηση ή σε μια καθαρή οφειλή, απαιτήσεων ή οφειλών που προκύπτουν από εντολές πληρωμής που εκδίδονται ή λαμβάνονται από ένα ή περισσότερα ιδρύματα, με αποτέλεσμα να είναι απαιτητή μόνον η καθαρή απαίτηση και καταβλητέα μόνον η καθαρή οφειλή 7

η) «σύστημα πληρωμών»: κάθε γραπτή συμφωνία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ιδρυμάτων για την εκτέλεση εντολών πληρωμών 7

θ) «κοινοτικό σύστημα πληρωμών»: σύστημα πληρωμών που βρίσκεται σε κράτος μέλος. Ένα σύστημα πληρωμών θεωρείται ότι βρίσκεται στο κράτος μέλος του οποίου η νομοθεσία έχει επιλεγεί ως εφαρμοστέα στο σύστημα πληρωμών από τα ιδρύματα που συμμετέχουν άμεσα σ' αυτό. Ελλείψει παρόμοιας επιλογής, το σύστημα πληρωμών θεωρείται ότι βρίσκεται στο κράτος μέλος όπου γίνεται ο διακανονισμός 7

ι) «σύστημα πληρωμών τρίτης χώρας»: κάθε σύστημα πληρωμών που δεν είναι κοινοτικό σύστημα πληρωμών 7

ια) «πράξεις νομισματικής πολιτικής»: πράξεις των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών ή της μελλοντικής Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με τις οποίες αυτές παρεμβαίνουν στις χρηματαγορές αγοράζοντας και πωλώντας (τοις μετρητοίς ή επί προθεσμία), είτε οριστικά είτε με συμφωνία επαναγοράς, ή δανείζοντας και δανειζόμενες απαιτήσεις και διαπραγματεύσιμους τίτλους, εκφρασμένους σε κοινοτικά ή μη κοινοτικά νομίσματα, καθώς και πολύτιμα μέταλλα 7 ο ορισμός καλύπτει τις πιστωτικές πράξεις που διενεργεί η κεντρική τράπεζα κράτους μέλους ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με πιστωτικά ιδρύματα ή άλλους φορείς της αγοράς, κατά τις οποίες τα δάνεια βασίζονται σε κατάλληλες ασφάλειες 7

ιβ) «ασφάλεια»: όλα τα στοιχεία ενεργητικού που παρέχονται για την ασφάλιση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που ενδέχεται να προκύψουν κατά τη λειτουργία ενός συστήματος πληρωμών ή που παρέχονται στις κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών ή στη μελλοντική Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο πλαίσιο πράξεων νομισματικής πολιτικής.

ΤΙΤΛΟΣ II ΟΡΙΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΥ ΠΛΗΡΩΜΩΝ

Άρθρο 3

Συμψηφισμός πληρωμών

1. Ο συμψηφισμός πληρωμών είναι νομικά δεσμευτικός και αντιτάσσεται έναντι τρίτων ακόμη και σε περίπτωση διαδικασίας αφερεγγυότητας κατά πιστωτικού ιδρύματος που συμμετέχει άμεσα στο σύστημα πληρωμών, υπό τον όρο ότι οι σχετικές εντολές πληρωμής δόθηκαν στο σύστημα πληρωμών πριν από την έναρξη της διαδικασίας αφερεγγυότητας. Το χρονικό σημείο που δίνονται οι εντολές καθορίζεται από τους κανόνες που διέπουν αυτό το σύστημα πληρωμών.

2. Οι κανόνες σχετικά με την ακύρωση συμβάσεων και δικαιοπραξιών που έχουν συναφθεί πριν από την έναρξη της διαδικασίας αφερεγγυότητάς της δεν επιτρέπουν την αμφισβήτηση του συμψηφισμού.

ΤΙΤΛΟΣ III ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΟΛΩΝ ΠΛΗΡΩΜΗΣ

Άρθρο 4

Ανάκληση

1. Η εντολή πληρωμής δεν μπορεί να ανακληθεί, είτε από ίδρυμα που συμμετέχει άμεσα σε σύστημα πληρωμών είτε από τρίτο, έναντι των λοιπών άμεσα συμμετεχόντων μετά το χρόνο που ορίζεται από τους κανόνες του συστήματος πληρωμών. Η διάταξη αυτή ισχύει ακόμη και σε περίπτωση κίνησης διαδικασίας αφερεγγυότητας.

2. Κάθε δικαίωμα επιστροφής χρημάτων που επικαλείται ο εντολέας ασκείται με την επιφύλαξη της παραγράφου 1.

ΤΙΤΛΟΣ IV ΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ

Άρθρο 5

Μη αναδρομική ισχύς

Οι διαδικασίες αφερεγγυότητας δεν έχουν αναδρομικά αποτελέσματα επί των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των ιδρυμάτων που απορρέουν από την άμεση συμμετοχή τους σε ένα κοινοτικό σύστημα πληρωμών. Η διάταξη αυτή υπερισχύει έναντι οποιουδήποτε άλλου κανόνα ή πρακτικής που έχει τέτοια αναδρομικά αποτελέσματα.

Άρθρο 6

Εφαρμοστέα νομοθεσία περί αφερεγγυότητας

Σε περίπτωση διαδικασίας αφερεγγυότητας κατά ιδρύματος που συμμετέχει άμεσα σε σύστημα πληρωμών, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που προκύπτουν από την άμεση συμμετοχή στο σύστημα πληρωμών ή που συνδέονται με αυτήν, καθορίζονται από τη νομοθεσία περί αφερεγγυότητας της χώρας όπου βρίσκεται το σύστημα πληρωμών.

ΤΙΤΛΟΣ V ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΧΟΥΝ ΣΥΣΤΑΘΕΙ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΙΧΕ ΤΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ

Άρθρο 7

Διαχωρισμός από τα αποτελέσματα της αφερεγγυότητας

1. Τα δικαιώματα του μέρους υπέρ του οποίου έχουν συσταθεί ασφάλειες για την κάλυψη υποχρεώσεων ενός συμμετέχοντος έναντι άλλου ή άλλων συμμετεχόντων σε σύστημα πληρωμών ή τα δικαιώματα των νομισματικών αρχών υπέρ των οποίων έχουν συσταθεί ασφάλειες στο πλαίσιο πράξεων νομισματικής πολιτικής δεν επηρεάζονται από την κίνηση διαδικασιών αφερεγγυότητας κατά του μέρους που παρείχε τις ασφάλειες. Οι ασφάλειες αυτές αξιοποιούνται για την προνομιακή ικανοποίηση, έναντι όλων των άλλων απαιτήσεων, των δικαιωμάτων που απορρέουν από τη συμμετοχή στο σύστημα πληρωμών ή σε πράξεις νομισματικής πολιτικής.

2. Εφόσον ένα ίδρυμα τρίτης χώρας έχει συστήσει ασφάλειες σε κράτος μέλος στο πλαίσιο της συμμετοχής του σε ένα κοινοτικό σύστημα πληρωμών ή στο πλαίσιο πράξεων νομισματκής πολιτικής, τα δικαιώματα του μέρους υπέρ του οποίου έχουν συσταθεί οι ασφάλειες δεν επηρεάζονται από την κίνηση διαδικασίας αφερεγγυότητας κατά του εν λόγω ιδρύματος.

ΤΙΤΛΟΣ VI ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 8

Ενσωμάτωση

1. Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1998 και ενημερώνουν αμέσως σχετικά την Επιτροπή.

2. Όταν τα κράτη μέλη θεσπίζουν τις εν λόγω διατάξεις, αυτές περιέχουν παραπομπή στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από παρόμοια παραπομπή κατά την επίσημη δημοσίευσή τους. Ο τρόπος της παραπομπής καθορίζεται από τα κράτη μέλη.

3. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή το κείμενο των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων που θεσπίζουν στο πεδίο που διέπεται από την παρούσα οδηγία. Κατά την κοινοποίηση αυτή τα κράτη μέλη υποβάλλουν έναν πίνακα αντιστοιχίας μεταξύ των υφισταμένων ή των θεσπιζομένων εθνικών διατάξεων και των σχετικών άρθρων της παρούσας οδηγίας.

Άρθρο 9

Έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο

Το αργότερο εντός τριών ετών από την ημερομηνία που αναφέρεται στο άρθρο 8 παράγραφος 1, η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, συνοδευόμενη κατά περίπτωση από προτάσεις για την αναθεώρησή της.

Άρθρο 10

Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη.