Γνωμοδότηση για την « XXIVη Έκθεση της Επιτροπής επί της πολιτικής ανταγωνισμού (1994) »

(96/C 39/14)

Στις 23 Μαΐου 1995, η Επιτροπή αποφάσισε σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 198 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την « XXIVη Έκθεση της Επιτροπής επί της πολιτικής ανταγωνισμού 1994 ».

Το τμήμα βιομηχανίας, εμπορίου, βιοτεχνίας και υπηρεσιών, στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών διατύπωσε την γνωμοδότησή του στις 18 Οκτωβρίου 1995 βάσει της σχετικής έκθεσης του εισηγητή, κ. Sepi.

Κατά την 330ή σύνοδο ολομέλειάς της (συνεδρίαση της 22ας Νοεμβρίου 1995), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Πρόλογος

1.1. Η ΟΚΕ λαμβάνει γνώση με ικανοποίηση του γεγονότος ότι η Επιτροπή παρέχει φέτος μια πολύ πιο οργανωμένη και ορθολογική από εκδοτική σκοπιά έκδοση της έκθεσης επί του ανταγωνισμού, καθιστώντας έτσι πιο εύκολη την ανάγνωση και την κατανόηση.

1.2. Επανειλημμένα στις προηγούμενες γνωμοδοτήσεις η ΟΚΕ είχε υπογραμμίσει την αναγκαιότητα μεγαλύτερης ευκρίνειας του εγγράφου αυτού, που παραμένει ένα από τα ουσιαστικά σημεία αναφοράς για να αξιολογηθεί όχι στα πλαίσια της πολιτικής αλλά πιο γενικά επίσης ολόκληρη η οικονομική πολιτική της ΕΕ.

1.3. Άλλο τόσο σημαντικό για μια πολιτική διαφάνειας είναι η δημοσίευση, που πραγματοποιήθηκε τις τελευταίες ημέρες, μιας περίληψης της έκθεσης με τίτλο « Η πολιτική του ανταγωνισμού στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα » που απευθύνεται σε ένα πιο ευρύτερο κοινό σε σχέση με το κοινό στο οποίο προορίζονται οι επίσημες εκθέσεις.

1.4. Παρά το γεγονός αυτό και έχοντας λάβει υπόψη τα σημαντικά βήματα που πραγματοποιήθηκαν, η ΟΚΕ θα πρέπει να διαπιστώσει ότι ο όγκος παρουσιάζει ακόμη ορισμένες πτυχές βαρύτητας και επαναληπτικότητας, ενώ η αρχική σύνθεση πρέπει να βελτιωθεί για να επιτραπεί η εύκολη ανάγνωση των βασικών κατευθύνσεων της ΕΕ.

1.5. Η διαφάνεια αποτελεί έναν πολύ σημαντικό στόχο και θα πρέπει να γίνουν βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, διαιρώντας ενδεχόμενα σε θεματικούς τόμους τη σημερινή εκδοτική διάρθρωση της έκθεσης ().

2. Τα πλαίσια

2.1. Η XXIVη έκθεση της Επιτροπής επί της πολιτικής του ανταγωνισμού εγγράφεται σε μια κατάσταση ταχύτατα εξελισσόμενου πλαισίου.

2.2. Κυρίως η οικονομική κατάσταση, μετά από πολλά έτη ύφεσης, άρχισε να παρουσιάζει τα πρώτα συμπτώματα ανάκαμψης.

Αυτό θα ανοίξει το δρόμο για νέα φαινόμενα που θα απαιτήσουν παράμετρους αξιολόγησης καθώς και ειδική προσοχή εκ μέρους της ΓΔ IV.

Στο νέο δυναμισμό της επέκτασης θα πρέπει να υπάρξει μια κατάλληλη επιχειρησιακή εποπτεία σ`αυτή τη νέα φάση.

2.3. Η Επιτροπή και η ΕΕ στο σύνολό της δεσμεύονται για την υλοποίηση των οικονομικών και κοινωνικών στόχων που περιέχονται στο Λευκό Βιβλίο « Ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα, απασχόληση - Οι προκλήσεις και η πορεία προς τον 21ο αιώνα » 7 η ΟΚΕ κρίνει αναγκαίο, όσον αφορά επίσης την πολιτική του ανταγωνισμού να υπάρξει επαναπροσανατολισμός προς τις κατευθύνσεις αυτές.

2.4. Το προοδευτικό άνοιγμα των αγορών που κατέληξε στη σύναψη του Γύρου της Ουρουγουάης, με τη θέσπιση της ΠΟΕ, της οποίας οι επιπτώσεις τονίζονται επίσης από τις συμφωνίες σύνδεσης και από τη δημιουργία του ΕΟΧ, καθώς και από την πλήρη ένταξη πλέον των νέων κρατών μελών και από τις συμφωνίες σύνδεσης με τις ΧΚΑΕ (), αλλάζουν σημαντικά τα πλαίσια αναφοράς.

Πέρα από την ποσοτική πτυχή υπάρχει επίσης και ποιοτική αλλαγή όσον αφορά τη λειτουργία του ανταγωνισμού.

3. Δραστηριότητα της Επιτροπής

3.1. Το 1994 χαρακτηρίστηκε από μια ισχυρή κανονιστική δραστηριότητα που μεταφράσθηκε σε πολυάριθμα έγγραφα γενικού χαρακτήρα καθώς και σε αύξηση των διοικητικών διαδικασιών. Η ΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να συνεχίσει αυτές τις δραστηριότητες και να καθορίσει τους κανόνες συμπεριφοράς καθώς και τις αρχές τις οποίες θα πρέπει να σέβονται οι οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες και αυτό τόσο για λόγους θεσμικούς όσο και για να μειωθεί η εργασία διοικητικής επιβεβαίωσης περίπτωση προς περίπτωση εκ μέρους της ΓΔ IV.

3.2. Υπογραμμίζεται θετικά η βούληση της Επιτροπής να εντάξει την πολιτική ανταγωνισμού στους γενικούς οικονομικούς προσανατολισμούς της ΕΕ, όπως έχει ήδη υποδειχθεί εξάλλου στη γνωμοδότηση της ΟΚΕ () στη γνωμοδότηση για την XXIIIη έκθεση.

Όπως επανειλημμένα προκύπτει στη διάρκεια της έκθεσης της Επιτροπής υπάρχει συνείδηση του γεγονότος ότι αυτό θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές τόσο ως προς την αποστολή όσο και στο ρόλο της.

3.3. Η ΟΚΕ, ωστόσο, κρίνει ότι είναι αναγκαία μια μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ της πολιτικής του ανταγωνισμού και των άλλων πολιτικών της ΕΕ, ειδικότερα σε σχέση με τη βιομηχανική πολιτική, την εμπορική πολιτική, την πολιτική της απασχόλησης, της κοινωνικής σύγκλισης και της ανταγωνιστικότητας, καθώς και της αντιπληθωριστικής πολιτικής και της υποστήριξης των καταναλωτών.

3.4. Η ΟΚΕ κρίνει ότι οι εμπορικές πολιτικές και οι πρωτοβουλίες συνεργασίες με τις ΧΚΑΕ που προβλέπονται από τις συμφωνίες βιομηχανικής συνεργασίας πρέπει να σέβονται ορισμένες κοινωνικές παραμέτρους, έτσι ώστε να μην αναστατώνεται το παιχνίδι του ανταγωνισμού ούτε να ευνοούνται φαινόμενα μετεγκατάστασης βιομηχανιών που μπορεί να έχουν αρνητικό οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

3.5. Στο επίπεδο της πολιτικής του ανταγωνισμού με στενή έννοια, η Επιτροπή, στο φως επίσης του Λευκού Βιβλίου, πρέπει να δώσει την κατάλληλη ερμηνεία στη νέα κατάσταση και να λάβει περισσότερο υπόψη της τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες των αποφάσεων.

3.6. Η ΟΚΕ κρίνει επιπλέον ότι δεν θα πρέπει να θιγεί, και συνεπώς θα πρέπει να προβλεφθούν ειδικοί κανόνες για τον ανταγωνισμό, τόσο όσον αφορά τους συνεταιρισμούς που δρουν στην αγορά, όσο και για τον μη κερδοσκοπικό τομέα της αγοράς, δηλαδή την κοινωνική οικονομία που παρεμβαίνει σε τομείς που απέχουν από τα ενδιαφέροντα των επιχειρήσεων. Ειδικότερα οι πρωτοβουλίες κοινωνικής αλληλεγγύης και εθελούσιας προσφοράς υπέρ των περιθωριακών στοιχείων, μπορούν να συνεχίζουν να επωφελούνται από κρατικές ενισχύσεις και ειδικές νομοθετικές διευκολύνσεις χωρίς απαγορεύσεις.

3.7. Η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού στα συστήματα πληρωμών ().

Στην ανακοίνωση διευκρινίζεται πως η Επιτροπή προτίθεται να εκτιμήσει τη συμβατότητα των συστημάτων πληρωμών με τους κανόνες ανταγωνισμού της Συνθήκης.

Η ανακοίνωση πρέπει να εξετασθεί εις βάθος και να αποτελέσει αντικείμενο γνωμοδότησης της ΟΚΕ, ειδικά αφιερωμένης στο θέμα αυτό, προκειμένου να δοθεί συνέχεια στη γνωμοδότηση που υιοθέτησε η ΟΚΕ στη σύνοδο ολομέλειας της 31ης Μαΐου και 1ης Ιουνίου 1995, η οποία αφορούσε τις « Μεταφορές χρηματικών ποσών στην ΕΕ : διαφάνεια, αποτελεσματικότητα και σταθερότητα ».

3.8. Η ΟΚΕ έχει επίγνωση των δυσκολιών για τη διατήρηση της αυστηρότητας κατά την εφαρμογή των κανόνων και ταυτόχρονα για να διευκολυνθεί η διαρθρωτική και παραγωγική ανάπτυξη της ΕΕ, ωστόσο κρίνει ότι ο βασικός προσανατολισμός που εκφράζεται κατά την εξαγγελία των αρχών θα πρέπει να ισχύει και στη συγκεκριμένη αυτή περίπτωση.

4. Οι συμφωνίες

4.1. Αξιολογώντας τις συμφωνίες, κυρίως σε σχέση με το Λευκό Βιβλίο « Ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα, απασχόληση », η Επιτροπή κάνει μια καθαρή διάκριση μεταξύ των « αμυντικών » συμφωνιών, δηλαδή εκείνων που πραγματοποιούνται για να υποστηρίξουν τις αγορές μέσω περιορισμών του ανταγωνισμού και εκείνων που έχουν στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μέσω μεγαλύτερης συνεργασίας τους. Στις πρώτες επιβάλλονται κυρώσεις, οι δεύτερες γίνονται δεκτές.

4.2. Η διάκριση είναι σαφής αλλά πολύ δύσκολη είναι η εφαρμογή της συγκεκριμένα. Πρόσφατα, η πρόταση κανονισμού για τις μεταφορές τεχνολογίας, παρουσιάζει, όπως ήδη επισημάνθηκε στις γνωμοδοτήσεις της ΟΚΕ, ορισμένες συζητήσιμες πτυχές.

4.3. Σε σχέση πάντοτε με την πρακτική εφαρμογή των κανόνων αυτών πρέπει να γίνουν δύο παρατηρήσεις :

α)

οι κυρώσεις κατά των « καρτέλ » πρέπει να αντιστοιχούν στα διάφορα επίπεδα παρέμβασης του κάθε μέλους 7

β)

όσον αφορά τις ενώσεις επιχειρήσεων είναι αναγκαίο να διευκρινίζεται σαφώς αν οι κυρώσεις εφαρμόζονται στις ίδιες τις ενώσεις ή στα μέλη τους προκειμένου να αποφευχθεί περίπτωση διπλών κυρώσεων για το ίδιο συμβάν.

Στην περίπτωση ανταλλαγών για τις τιμές πολλές φορές είναι δύσκολο να αξιολογηθεί η πραγματική πρόθεση περιορισμού του ανταγωνισμού. Οπωσδήποτε όμως οι επιχειρήσεις και οι ενώσεις πρέπει να είναι άκρως αυστηρές ως προς την ένδειξη των τιμών, των μεθόδων και των στόχων που θέτουν σε εφαρμογή στα θέματα αυτά.

4.4. Στο Λευκό Βιβλίο γίνεται λόγος για την αναγκαιότητα συμφωνιών μεταξύ ΜΜΕ προκειμένου να καταστεί πιο δυναμική η αγορά και να αναπτυχθεί η ανταγωνιστικότητα και η απασχόληση.

Στον τομέα αυτό είναι αναγκαίο να προσδιορισθούν ενδείξεις πιο αποτελεσματικές στο επίπεδο επίσης της πολιτικής του ανταγωνισμού, με ειδικές εξαιρέσεις όσον αφορά την κατηγορία αυτή επιχειρήσεων, καθώς και επαλήθευση των μηχανισμών υποκίνησης της συνεργασία μεταξύ τους. Με την έννοια αυτή, πέραν από τα διάφορα κεφάλαια που αναφέρονται στην έκθεση, σχετικά με τη συνεργασία στο επίπεδο της επιμόρφωσης και της έρευνας, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η δημιουργία ειδικών δημοσιονομικών μέσων, εμπορικών υποδομών και κοινών αγορών, πάντοτε στα πλαίσια λογικών ποσοστώσεων της αγοράς.

5. Οι συγκεντρώσεις

5.1. Το 1994 υπήρξε έτος μεγάλης δραστηριότητας στον τομέα αυτό εκ μέρους των υπηρεσιών της Επιτροπής, τόσο σε συνάρτηση με τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης όσο και σε συνάρτηση με τη διεθνοποίηση της αγοράς.

5.2. Οι αποφάσεις για τις επιμέρους περιπτώσεις επεδίωξαν να εξαλείψουν ορισμένες κυρίαρχες θέσεις αλλά επίσης και να επιτρέψουν εγκρίσεις όταν αυτές αποδεικνύονται επωφελείς στην ανάπτυξη της τομεακής ανταγωνιστικότητας και του συστήματος των επιχειρήσεων, στο άνοιγμα των αγορών και δεν είναι αρνητικές στον ανταγωνισμό θεωρούμενο συχνά από συνολική σκοπιά (BT/MCI - Olivetti : Digital).

5.3. Ωστόσο, είναι αναγκαίο να επιταχυνθεί ο ορισμός των νέων κριτηρίων που λαμβάνουν υπόψη τους τη νέα διάσταση του ανταγωνισμού που απαιτεί υψηλότερα επίπεδα ανταγωνιστικότητας εκ μέρους της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στην προοπτική της παγκοσμιοποίησης της αγοράς.

5.4. Η ΟΚΕ ενθαρρύνει για το λόγο αυτό την Επιτροπή αναγνωρίζοντας τις προσπάθειές της και την εμπειρία που έχει αποκτηθεί με την Task Force να αποκτήσει, κατά την αξιολόγηση των αγορών, μια πιο παγκόσμια οπτική και να ελέγξει επίσης τις αθέμιτες πρακτικές που τίθενται σε εφαρμογή από τις εξωκοινοτικές επιχειρήσεις σε ορισμένους στρατηγικούς τομείς.

5.5. Η ΟΚΕ επιπλέον ανησυχεί για την μη ενιαία αξιολόγηση των συγκεντρώσεων, λόγω των αρμοδιοτήτων των εθνικών αρχών, και με την έννοια αυτή υπενθυμίζει την γνωμοδότηση () που υιοθετήθηκε πρόσφατα με την οποία ζητείται η μείωση των κατώτατων ορίων και συνεπώς η επέκταση της αρμοδιότητας των οργάνων της Επιτροπής.

6. Κρατικές ενισχύσεις

6.1. Ο έλεγχος των δημόσιων ενισχύσεων αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο για μια ορθή πολιτική ανταγωνισμού και για την ενίσχυση της σύγκλισης μεταξύ των οικονομιών των κρατών μελών. Οι αποδεκτές ενισχύσεις καθορίζονται από στοιχεία κοινωνικού ή περιφερειακού χαρακτήρα. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις που συναντούν δυσκολία τονίσθηκε ειδικότερα το πρόβλημα της αξιοπιστίας των προγραμμάτων αναδιάρθρωσης. Αποφυγή ενισχύσεων που οδηγούν σε υπερβάσεις της παραγωγικής ικανότητας.

6.2. Με όλα αυτά προκύπτει μια σαφής αντίθεση μεταξύ μιας υπόθεσης καθαρού ανταγωνισμού και μιας χρηματοδοτικής παρέμβασης των επιμέρους κρατών που πραγματοποιείται για πολιτικούς και κοινωνικούς λόγους, για διαφορετικές νοοτροπίες ως προς την καθοδήγηση της οικονομίας και για διαφορετικές διαρθρωτικές και οικονομικές και κοινωνικές καταστάσεις μεταξύ των κοινοτικών περιοχών. Είναι προφανές ότι μια απλή πολιτική φιλελευθεροποίησης των αγορών δεν επιλύει τα σοβαρά και επιδεινωθέντα προβλήματα κοινωνικής συνοχής ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ καθώς και στις ίδιες τις χώρες αυτές. Είναι αναγκαία η εμβάθυνση σε σχέση επίσης με το περιεχόμενο της Λευκής Βίβλου, εμβάθυνση που η Επιτροπή προώθησε αυτό το χρόνο για τις ενισχύσεις στην απασχόληση, την έρευνα και την ανάπτυξη.

6.3. Στα διάφορα κράτη υφίστανται διοικητικές διαρθρώσεις και μηχανισμοί χρηματοδότησης που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, πράγμα που επιβάλει μία σοβαρή προσπάθεια διαφάνειας καθώς και καταγραφή όλων των ενισχύσεων καθώς και του οικονομικού αντίκτυπού τους.

6.4. Η τέταρτη έκθεση για τις δημόσιες ενισχύσεις, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα από την Επιτροπή, περιέχει αναλύσεις και πολύ χρήσιμα στοιχεία. Η ΟΚΕ λαμβάνει γνώση με ικανοποίηση του γεγονότος ότι το ετήσιο σύνολο των δημόσιων ενισχύσεων μειώθηκε κατά 8,5 % σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο 7 ωστόσο το ποσό των 93,8 δισεκατ. Ecu συνεχίζει να είναι υπέρμετρα υψηλό ακόμη περισσότερο γιατί το μεγαλύτερο τμήμα των ενισχύσεων στη βιομηχανία (84 %) παρέχεται από τα τέσσερα πιο μεγάλα κράτη της ΕΕ, και σύμφωνα με την ΟΚΕ είναι ευκταία η περαιτέρω μείωσή του στην προσεχή περίοδο αναφοράς. Η ΟΚΕ εκφράζει την συνεχιζόμενη ανησυχία της για τις ενδεχόμενες νοθεύσεις του ανταγωνισμού που προκύπτουν από τις διαφορές των δημόσιων ενισχύσεων μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των διαφόρων περιφερειών στο εσωτερικό των κρατών μελών. Η ΟΚΕ ζητεί εκ νέου από την Επιτροπή να δεσμευτεί προκειμένου να διασφαλιστεί η αυστηρή εφαρμογή των κανόνων χορήγησης των δημόσιων ενισχύσεων.

Η ΟΚΕ κρίνει ότι η τάση πρέπει να είναι η προοδευτική μείωση των άμεσων και έμμεσων δημόσιων ενισχύσεων στα διάφορα κράτη μέλη, και η αύξηση αντιθέτως των κοινοτικών ενισχύσεων που προορίζονται για τη μείωση των εδαφικών και κοινωνικών ανισοτήτων.

6.5. Ειδικότερα πρέπει να επισημανθούν οι νέοι τρόποι συμπεριφοράς στην περίπτωση έμμεσων ενισχύσεων και χάραξης νέων κατευθύνσεων στην περίπτωση κρατικών ενισχύσεων για αναδιαρθρώσεις ή διασώσεις επιχειρήσεων, στο βαθμό που υπάρχει ο κίνδυνος να χρησιμοποιηθούν ως έμμεσες ενισχύσεις για να περιορισθούν τα όρια μιας ορθής πολιτικής του ανταγωνισμού.

6.6. Αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια ο όγκος των ενισχύσεων που παρέχεται κατ`ευθείαν από των ΕΕ. Η ΟΚΕ κρίνει χρήσιμο στη νέα έκθεση να καταχωρηθούν οι ενισχύσεις αυτές δίπλα στις άλλες δημόσιες ενισχύσεις.

6.7. Οι επίσημες αιτήσεις που αποστέλλονται πρέπει να αποτελούν αντικείμενο έγκαιρης ενημέρωσης των κοινωνικών εταίρων και της ΟΚΕ, έστω και αν δεν πρόκειται να ανοίξει η επίσημη διαδικασία γνωμοδότησης.

7. Η φιλελευθεροποίηση του δημόσιου τομέα

7.1. Το Λευκό Βιβλίο εκφράζει την ευχή για άνοιγμα όλων των τομέων στον ανταγωνισμό. Το αίτημα αυτό στηρίζεται στη διαπίστωση ότι σε πολλές βιομηχανικές χώρες ο δημόσιος τομέας συνέχισε να διευρύνεται κατά τις τελευταίες δεκαετίες, παρά το γεγονός ότι έγιναν και ορισμένες ιδιωτικοποιήσεις οι οποίες έλκυσαν έντονα την προσοχή της κοινής γνώμης. Το ρίζωμα στα επιμερούς κράτη επιταγών, κανονισμών που θεσπίζουν καταστάσεις μονοπωλίων για ορισμένες υπηρεσίες που παραδοσιακά παραχωρούνται στο δημόσιο τομέα καθιστά δύσκολο το άνοιγμα στον ανταγωνισμό γιατί επίσης πίσω από τις συνθήκες αυτές υπάρχουν διαφορετικές αξίες, συνήθειες, νομικές και κοινωνικές νοοτροπίες. Ή γιατί δεν είναι πάντοτε γεγονός ότι το δημόσιο μονοπώλιο είναι αναποτελεσματικό.

7.2. Η ΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η φιλελευθεροποίηση στους τομείς αυτούς μπορεί να εκφρασθεί σε πλεονέκτημα για τους καταναλωτές, μέσω της μείωσης των τιμών και καλύτερης υπηρεσίας, ωστόσο δεν θα πρέπει να αναγορευτεί σε δόγμα αυτή η θεώρηση. Είναι αναγκαίο να θεσπιστούν με μεγάλη προσοχή και περίπτωση προς περίπτωση σε ποιες περιπτώσεις και με ποιο τρόπο αυτά τα θετικά αποτελέσματα μπορούν να εμφανισθούν, προκειμένου να αποφευχθεί η περίπτωση να επιφέρει η φιλελευθεροποίηση αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιθυμούνται. Η ΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει τις επιπτώσεις που προέκυψαν στις περιπτώσεις που καθιερώθηκαν από τα συστήματα.

7.3. Η ΟΚΕ κρίνει επιπλέον ότι θα πρέπει να διατηρηθεί ο γενικός χαρακτήρας των υπηρεσιών που σήμερα διασφαλίζεται από το γεγονός ότι ανήκουν στο δημόσιο τομέα, αποφεύγοντας την περίπτωση να εκφρασθεί η φιλελευθεροποίηση και η εισαγωγή του ανταγωνισμού σε περιορισμό της χρήσης τους που θα αποκλείσει ορισμένες κατηγορίες και γεωγραφικές περιοχές, που ενδεχομένως δεν είναι αποδοτικές σε οικονομικό επίπεδο. Με όλα τα μειονεκτήματα αποτελεσματικότητας και κόστους η δημόσια υπηρεσία ωστόσο επέτρεπε μια ορισμένη αλληλεγγύη μεταξύ των διαφόρων καταστάσεων. Η ΟΚΕ κρίνει ότι θα πρέπει ωστόσο να εξασφαλισθεί η πρόσβαση όλων των πολιτικών στις υπηρεσίες αυτές, και μετά την εισαγωγή του ανταγωνισμού.

7.4. Ορισμένα από αυτά τα κρατικά μονοπώλια δημιουργήθηκαν για να υποστηρίξουν επενδύσεις των οποίων οι επιπτώσεις από την άποψη των κεδρών ήταν πολύ μακροπρόθεσμες και, συνεπώς, δεν ενδιέφεραν τόσο τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Επιλέγοντας τη φιλελευθεροποίηση θα πρέπει να ληφθεί υπόψη επίσης και αυτή η απαίτηση.

7.5. Ακόμη και αν δεν είναι δυνατόν να λεχθεί ότι οι διαδικασίες φιλελευθεροποίησης θα πρέπει αναγκαστικά να δημιουργήσουν διαρθρωτική μείωση του εργατικού δυναμικού, μπορούν ωστόσο να δημιουργήσουν βραχυπρόθεσμα κοινωνικά προβλήματα, τα οποία θα πρέπει να εξετασθούν όσο γίνεται περισσότερο με δραστηριοποίηση όλων των ενδεχόμενων κοινοτικών μέσων.

8. Η αρχή της επικουρικότητας

8.1. Η ΟΚΕ υπογραμμίζει τη θέληση της Επιτροπής να αποδώσει στις αρχές των κρατών μελών ένα μέρος της εφαρμογής του δικαιώματος ανταγωνισμού. Ήδη στη γνωμοδότηση για την XXIIIη έκθεση είχε θίξει το πρόβλημα « της αποτελεσματικότητας της δράσης των κρατών μελών ». Η Επιτροπή φαίνεται ωστόσο να προσανατολίζεται στην πρόταση μιας σαφούς κατανομής, που ωστόσο δεν εξαλείφει το πρόβλημα της « διαφοροποιημένης εφαρμογής », εάν διατηρηθεί ένα μόνο επίπεδο παρέμβασης καθώς και της σύγκρουσης ενδιαφερόντων με τις εθνικές αρχές για τα οποία, η ΟΚΕ έχει αποφανθεί στη γνωμοδότηση για την XXIIIη έκθεση.

8.2. Αυτό απαιτεί μια αυξανόμενη κανονιστική δραστηριότητα εκ μέρους των κοινοτικών οργάνων και ειδικότερα εκ μέρους της Επιτροπής, σε στενή συνεργασία με τις αρχές των κρατών μελών στις περιπτώσεις που υφίστανται.

8.3. Η ΟΚΕ θα αποφανθεί πιο εμπεριστατωμένα για τα θέματα αυτά αμέσως μόλις δημοσιευτεί η ανακοίνωση την οποία έχει προαναγγείλει η Επιτροπή.

9. Διεθνοποίηση και πολιτική του ανταγωνισμού

9.1. Μια σειρά γεγονότων που καταγράφηκαν στην παράγραφο 2.4 θα επιταχύνουν τα προσεχή έτη το άνοιγμα των αγορών σε ηπειρωτικό και διηπειρωτικό επίπεδο. Απ`αυτό απορρέει η απαίτηση που υπογραμμίστηκε στην XXIVη έκθεση για « την ανάγκη ύπαρξης κανόνων για τον ανταγωνισμό » σε παγκόσμιο επίπεδο που θα πρέπει στη συνέχεια να αποκτήσουν τα μέσα για την πραγματική εφαρμογή.

9.2. Η ΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να συνεχίσει στο δρόμο αυτό 7 κρίνει ωστόσο εν αναμονή του καθορισμού σαφών κανόνων που θα απαιτήσουν σίγουρα πολύ καιρό ότι είναι αναγκαίο να εξευρεθεί μία κοινή λύση στη βάση ορισμένων αρχών του ανταγωνισμού.

9.3. Μεταξύ των κανόνων αυτών, και ειδικότερα στα πλαίσια του ΠΟΕ, θα πρέπει να συμπεριληφθεί ένας ελάχιστος αριθμός κανόνων σχετικά με τα δικαιώματα των εργαζομένων και των συνδικάτων, όπως προβλέπεται από τις συμβάσεις της ΔΟΕ, όχι με προστατευτική διάθεση, αλλά με στόχο την πρόοδο των πολιτών σε παγκόσμιο επίπεδο όπως αναφέρεται στο τελικό έγγραφο της Διάσκεψης του ΟΗΕ στην Κοπεγχάγη, καθώς και στην αναγκαία υποστήριξη του κοινωνικού πρότυπου που ισχύει στην ΕΕ Πράγματι από τα έγγραφα αυτά είναι προφανές ότι η προσφυγή σε πρακτικές παραβιάσεις των ελαχίστων επιπέδων των δικαιωμάτων των εργαζομένων αποτελεί πραγματική νόθευση των κανόνων ανταγωνισμού των επιχειρήσεων.

9.4. Ειδική προσοχή θα πρέπει να δοθεί, στα πλαίσια αυτά, στις συμφωνίες σύνδεσης και στην εμπορική πολιτική της ΕΕ με τις ΧΚΑΕ για να αποφευχθούν αναστατώσεις που θα προκύπτουν από την ύπαρξη στις χώρες αυτές θεσμικών αρχιτεκτονικών, μέσων βιομηχανικής πολιτικής και διακανονισμού της προσφοράς εργασίας που δεν συμβιβάζονται με μια ορθή πολιτική ανταγωνισμού.

9.5. Στο μεταξύ, θα πρέπει να συνεχισθούν οι προσπάθειες για την αποκατάσταση διμερών συμφωνιών με τις αρχές αντιτράστ των χωρών που έχουν τις μεγαλύτερες οικονομικές σχέσεις με την ΕΕ Ειδικότερα, η ΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να συνεχίσει τη συνεργασία με τις αρχές αντιτράστ των ΗΠΑ, του Καναδά και της Αυστραλίας, ενώ παράλληλα θεωρεί ότι πρέπει να ασκηθούν περαιτέρω και ισχυρές πιέσεις στην κυβέρνηση της Ιαπωνίας με την οποία ο διάλογος φαίνεται σήμερα πολύ δύσκολος.

9.6. Πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθεί η στενή παρακολούθηση της συμπεριφοράς των κυριότερων εμπορικών εταίρων της ΕΕ, θεσπίζοντας στις διμερείς συμφωνίες τη δυνατότητα ελέγχων της συγκεκριμένης συμπεριφοράς.

10. Οι διαδικασίες διαβουλεύσεων

10.1. Η ΟΚΕ δεν μπορεί παρά να εκτιμήσει τη βούληση της Επιτροπής να καταστήσει πιο διαφανείς και συμμετοχικές τις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων, καθιστώντας έτσι προφανές ότι οι πολυάριθμες γνωμοδοτήσεις της ΟΚΕ έχουν σαφώς επηρεάσει τις διαδικασίες αυτές.

10.2. Πρέπει ωστόσο να γίνουν δύο θεωρήσεις : η πρώτη είναι ότι και όσον αφορά τη διαβούλευση για την πολιτική του ανταγωνισμού η Επιτροπή θα πρέπει να επιδιώξει το διάλογο με τα ευρωπαϊκά συνδικάτα και τις άλλες ενδιαφερόμενες οικονομικές και κοινωνικές οργανώσεις της ΕΕ επιπλέον από την BEUC και την UNICE, που έχουν προβεί στο σχετικό διάβημα.

10.3. Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι ο διάλογος που διεξάγεται μεταξύ της Επιτροπής και της ΟΚΕ θα μπορούσε να βελτιωθεί, ειδικότερα, εάν η ΓΔ ΙV ενημέρωνε συχνότερα την ΟΚΕ για τις κατευθυντήριες γραμμές που πρόκειται να ακολουθήσει, πριν από τη λήψη των σχετικών αποφάσεων και τη δημοσίευσή τους.

10.4. Όσον αφορά στη συνέχεια τις ενισχύσεις στη διαδικασία επιχειρηματικής αναδιάρθρωσης θα ήταν χρήσιμο να καταστεί συστηματική η έκφραση της γνωμοδότησης των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των εργαζομένων και των υπεργολαβικών επιχειρήσεων, όχι μόνο ως ενδιαφερόμενοι τρίτοι. Η Επιτροπή θα πρέπει πράγματι να επιδιώξει τη γνωμοδότηση όχι μόνο μιας αποφασιστικής πλευράς στις διαδικασίες αναδιάρθρωσης αλλά επίσης και στοιχεία ενημέρωσης που είναι χρήσιμα για την κρίση της.

10.5. Η ΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι με την ευκαιρία της πρόσφατης συμφωνίας μεταξύ της Επιτροπής και των αρχών αντιτράστ των ΗΠΑ δεν υπήρξαν επαρκείς διαβουλεύσεις ούτε με την ΟΚΕ ούτε με τους κοινωνικούς εταίρους.

11. Η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα

11.1. Συχνά η δράση της Επιτροπής είναι αρκετά καθυστερημένη σε σχέση με τις απαιτήσεις των ενδιαφερόμενων οικονομικών και κοινωνικών κύκλων. Η ΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή να βελτιώσει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα της δράσης της. Η Επιτροπή ζητεί σχετικά με αυτό περισσότερους πόρους για να επιταχύνει και διευρύνει τις δραστηριότητές της.

11.2. Η ΟΚΕ δεν μπορεί να μη λάβει υπόψη της την ποιοτική και ποσοτική αύξηση της δράσης της Επιτροπής στον τομέα αυτό. Η είσοδος νέων κρατών μελών, οι νέοι κανόνες καθώς και η διεύρυνση των αγορών δικαιολογούν αυτή τη μεγαλύτερη δέσμευση.

Κρίνεται ωστόσο ότι η απλοποίηση των κανόνων και η εφαρμογή της αρχής της επιτακτικότητας μέσω των καλύτερων λύσεων για τα όρια μπορούν να προωθήσουν τουλάχιστον εν μέρει τις απαιτήσεις αυτές.

11.3. Αυτό απαιτεί επέκταση σε όλα τα κράτη μέλη αποτελεσματικών οργάνων για τον ανταγωνισμό, με αποστολή την εφαρμογή των οδηγιών της ΓΔ IV.

12. Η ανεξαρτησία της εφαρμογής του δικαιώματος του ανταγωνισμού

12.1. Η ΓΔ IV προωθεί ένα ρόλο όχι μόνο επιβεβαίωσης και οδηγιών αλλά επίσης και απόφασης έστω και σε καθαρά διοικητικό επίπεδο. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες οι αρχές αντιτράστ είναι αντιθέτως αυτόνομες σε σχέση με τα όργανα των εκτελεστικών αρχών.

12.2. Η ΟΚΕ λαμβάνει υπόψη της τη συζήτηση που προωθείται στο εσωτερικό των οργάνων της ΕΕ, καθώς και των προτάσεων που έχουν προωθηθεί από κράτος μέλος σχετικά με την τροποποίηση ως προς την κατεύθυνση αυτή της κοινοτικής θεσμικής διάρθρωσης.

12.3. Ωστόσο κρίνει, βάσει μιας κατεύθυνσης που έχει τονισθεί στις γνωμοδοτήσεις που καταρτίσθηκαν τα τελευταία χρόνια για τις προηγούμενες εκθέσεις και η οποία επαναλαμβάνεται έντονα στην παρούσα γνωμοδότηση, η πολιτική του ανταγωνισμού θα πρέπει να είναι συνεκτική με τις άλλες πολιτικές της ΕΕ και να είναι επίσης ομοιογενής με τους νέους στρατηγικούς στόχους.

Για το λόγο αυτό κρίνει αντιθέτως ως αντίθετη με αυτή τη βασική της άποψη τις προτάσεις που τείνουν να καταστήσουν αυτόνομη τη λειτουργία της διοικητικής απόφασης.

13. Άλλα στοιχεία όχλησης του ανταγωνισμού

13.1. Η αποτελεσματική πολιτική ανταγωνισμού απειλείται σήμερα από νέα φαινόμενα όχλησης τα οποία σύμφωνα με την ΟΚΕ πρέπει να εξετασθούν από την Επιτροπή για να εξακριβωθούν τα μέσα που είναι αναγκαία για τη μείωση ή την εξάλειψη των επιπτώσεών τους.

13.2. Η ΟΚΕ κρίνει ότι για δύο τουλάχιστον από τα φαινόμενα αυτά η Επιτροπή πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική :

α)

την αστάθεια των επιτοκίων και των νομισμάτων που οφείλεται στην κερδοσκοπία στις χρηματοπιστωτικές αγορές 7

β)

μία πολιτική ανταγωνισμού δεν μπορεί να αποκλείσει από το πεδίο παρέμβασής της τα φαινόμενα κοινωνικού ντάμπινγκ που μπορούν να εμφανισθούν μεταξύ ασθενών και ισχυρών περιοχών λόγω της έλλειψης ελάχιστων κανόνων για την προσφορά εργασίας, κυρίως εάν η ΕΟΚ διευρυνθεί περισσότερο, και για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να υπάρξει συνεκτική διάρθρωση, που να ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη, μεταξύ των κεφαλαίων της κοινωνικής πολιτικής στο κείμενο της Συνθήκης, όπως ακριβώς προβλέπεται στις γνωμοδοτήσεις της ΟΚΕ σχετικά με την κοινωνική πολιτική που καταρτίσθηκαν μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Βρυξέλλες, 22 Νοεμβρίου 1995.

Ο Πρόεδρος της

Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Carlos FERRER

() Για παράδειγμα μπορεί να χωρισθεί σε τέσσερις τόμους : 1. Σύνοψη, 2. Συμφωνίες και συγκεντρώσεις, 3. Κρατικές ενισχύσεις, 4. Παραρτήματα.

() ΧΚΑΕ - Χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

() ΕΕ αριθ. C 397 της 31. 12. 1994.

() ΕΕ αριθ. C 251 της 27. 9. 1995.

() ΕΕ αριθ. C 388 της 31. 12. 1994.