Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για τη θέσπιση ειδικού προγράμματος έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης στον τομέα της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς (1994-1998) (94/C 228/14) (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) COM(94) 68 τελικό - 94/0092(CNS)

(Υποβλήθηκε από την Επιτροπή στις 30 Μαρτίου 1994)

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως το άρθρο 130 Θ παράγραφος 4,

την πρόταση της Επιτροπής,

τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,

τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής,

Εκτιμώντας:

ότι το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την απόφασή τους . . ./. . ./ΕΚ, θέσπισαν το τέταρτο πρόγραμμα-πλαίσιο κοινοτικών ενεργειών έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης (καλούμενων στο εξής Ε & ΤΑ) για τη χρονική περίοδο 1994-1998, στο οποίο καθορίζονται, μεταξύ άλλων, οι δραστηριότητες που πρέπει να αναληφθούν στον τομέα της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς 7 ότι η παρούσα απόφαση βασίζεται στην αιτιολόγηση που εκτίθεται στο προοίμιο της παραπάνω απόφασης 7

ότι το άρθρο 130 Θ παράγραφος 3 προβλέπει ότι το πρόγραμμα-πλαίσιο εφαρμόζεται μέσω ειδικών προγραμμάτων, τα οποία εντάσσονται σε καθεμία από τις δράσεις που το απαρτίζουν 7 ότι σε κάθε ειδικό πρόγραμμα προσδιορίζεται ο τρόπος εκτέλεσής του, καθορίζεται η διάρκειά του και προβλέπονται τα μέσα που κρίνονται απαραίτητα 7

ότι το παρόν πρόγραμμα θα υλοποιηθεί κυρίως με έμμεσες ενέργειες, συντονισμένες δράσεις και συνοδευτικά μέτρα 7

ότι, σύμφωνα με το άρθρο 130 Θ παράγραφος 3, πρέπει να εκτιμηθούν τα χρηματοδοτικά μέσα που απαιτούνται για την εκτέλεση του παρόντος ειδικού προγράμματος 7 ότι τα οριστικά ποσά θα αποφασισθούν από την αρμόδια επί του προϋπολογισμού αρχή ανάλογα με το μερίδιο που θα ορισθεί από το πρόγραμμα-πλαίσιο 7

ότι η απόφαση . . ./. . ./ΕΚ (τέταρτο πρόγραμμα-πλαίσιο) προβλέπει ότι ο μέγιστος συνολικός προϋπολογισμός του τετάρτου προγράμματος-πλαισίου θα επανεξεταστεί το αργότερο στις 30 Ιουνίου 1996 με προοπτική να προσαυξηθεί 7 ότι, ως αποτέλεσμα αυτής της επανεξέτασης, ενδέχεται να αυξηθεί και το ποσό που κρίνεται αναγκαίο για την εκτέλεση του παρόντος προγράμματος 7

ότι η ενίσχυση του επιστημονικοτεχνικού υπόβαθρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξαρτάται επίσης από την κατάλληλη συνεργασία με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς επί τη βάσει του αμοιβαίνου συμφέροντος 7 ότι η συνεργασία με τις τρίτες χώρες στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης συμβάλλει στην ενίσχυση της επιστημονικής και τεχνολογικής ικανότητας της Κοινότητας 7 ότι χρειάζεται να διευρυνθεί η συνεργασία με άλλους φορείς στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας 7 ότι χρειάζεται να διαφυλαχθεί το επιστημονικό δυναμικό των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και των νέων ανεξάρτητων κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και να βελτιωθεί έτσι η οικονομική και κοινωνική τους ανάπτυξη 7 ότι, στα θέματα που κρίνεται σκόπιμο, πρέπει να προαχθεί η συνεργασία με τις βιομηχανικές μη ευρωπαϊκές χώρες 7 ότι πρέπει να βοηθηθεί η ανάπτυξη του επιστημονικού και τεχνολογικού δυναμικού των αναπτυσσόμενων χωρών 7 ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να συντελέσει στην επίλυση περιφερειακών και πλανητικών προβλημάτων, στα οποία απαιτείται διεθνής συνεργασία 7 ότι πρέπει επίσης να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ τρίτων χωρών στην Ε & Τ, ιδιαίτερα μεταξύ χωρών της ίδιας περιοχής 7

ότι χρειάζεται να αυξηθεί η αλληλοσυμπλήρωση με άλλες κοινοτικές δράσεις και η συνεργασία με τα κράτη μέλη 7 ότι πρέπει να συγκεντρωθούν οι δραστηριότητες διεθνούς συνεργασίας στην Ε & Τ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ήδη διεξάγονται εκτός προγράμματος-πλαισίου, σε ένα και μόνον πρόγραμμα ούτως ώστε να εξασφαλιστεί συνεκτική προσέγγιση 7 ότι το πρόγραμμα αυτό επικεντρώνεται σε δραστηριότητες συμπληρωματικές εκείνων που έχουν αναληφθεί από τα κράτη μέλη 7

ότι το περιεχόμενο του τετάρτου προγράμματος-πλαισίου κοινοτικών ενεργειών Ε & ΤΑ καθορίστηκε με βάση την αρχή της επικουρικότητας 7 ότι στο παρόν ειδικό πρόγραμμα προσδιορίζεται το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων που πρέπει να αναληφθούν σύμφωνα με την αρχή αυτή στον τομέα της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς 7

ότι η απόφαση . . ./. . ./ΕΚ (τέταρτο πρόγραμμα-πλαίσιο) αναφέρει ότι μια κοινοτική δράση δικαιολογείται εφόσον, μεταξύ άλλων, η έρευνα συμβάλλει στην ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής της Κοινότητας και στην αρμονική γενική ανάπτυξή της με σκοπό πάντοτε την επιστημονική και τεχνική ποιότητα 7 ότι το παρόν πρόγραμμα αναμένεται να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων αυτών 7

ότι το παρόν πρόγραμμα και η υλοποίησή του συμβάλλουν στην ενίσχυση της συνέργειας μεταξύ των δραστηριότητων Ε & ΤΑ που αναπτύσσουν στον τομέα της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς τα ερευνητικά κέντρα, τα πανεπιστήμια και οι επιχειρήσεις των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ αυτών και των αντίστοιχων δραστηριοτήτων Ε & ΤΑ των τρίτων χωρών και των διεθνών οργανισμών 7

ότι στο παρόν ειδικό πρόγραμμα εφαρμόζονται οι κανόνες συμμετοχής των επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων (συμπεριλαμβανομένου του ΚΚΕρ) και πανεπιστημίων, καθώς και οι κανόνες για τη διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας, οι οποίοι καθορίζονται με τα μέτρα που προβλέπει το άρθρο 130 Ι 7

ότι, στην εφαρμογή του παρόντος προγράμματος, θα συμπράξουν οι χώρες που καλύπτονται από τη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) 7 ότι είναι δυνατόν να αποδειχθούν σκόπιμες και δραστηριότητες διεθνούς συνεργασίας με άλλες τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς σύμφωνα με το άρθρο 130 Μ 7

ότι οι δραστηριότητες διεθνούς συνεργασίας με τις τρίτες χώρες θα διεξαχθούν με κεντροποιημένο τρόπο τόσο στο παρόν πρόγραμμα όσο και στα ειδικά προγράμματα της πρώτης δραστηριότητας και ότι ο συντονισμός τους είναι αναγκαίος 7

ότι η εφαρμογή του παρόντος προγράμματος περιλαμβάνει επίσης δραστηριότητες για τη διάδοση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της Ε & ΤΑ, καθώς και δραστηριότητες για την τόνωση της κινητικότητας και επιμόρφωσης των ερευνητών 7

ότι το παρόν πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης βασικές έρευνες, ιδίως για να διαφυλαχθεί και να αναπτυχθεί το επιστημονικό δυναμικό των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και των νέων ανεξάρτητων κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης 7

ότι για την εφαρμογή του παρόντος προγράμματος είναι αναγκαίο να προβλεφθούν μέτρα με σκοπό να διευκολυνθεί η συμμετοχή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ 7

ότι πρέπει να εκτιμηθούν οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων που θα καλύψει το παρόν πρόγραμμα 7

ότι πρέπει αφενός να εξετάζεται διαρκώς και συστηματικώς η πρόοδος εφαρμογής του παρόντος προγράμματος για να είναι δυνατή η προσαρμογή του, ενδεχομένως, στις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις και στη διαμόρφωση των σχέσεων που θα έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση με αυτές τις τρίτες χώρες 7 αφετέρου πρέπει να διενεργηθεί σε εύθετο χρόνο ανεξάρτητη αξιολόγηση των επιτευγμάτων του προγράμματος με σκοπό να συγκεντρωθούν όλα τα στοιχεία εκτίμησης που θα είναι απαραίτητα για τον καθορισμό των στόχων του πέμπτου προγράμματος-πλαισίου Ε & ΤΑ 7 ότι, τέλος, όταν περατωθεί το πρόγραμμα αυτό, πρέπει να διενεργηθεί τελική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του σε σχέση με τους στόχους που καθορίζονται στην παρούσα απόφαση 7

ότι το ΚΚΕρ δύναται να συμμετάσχει στις έμμεσες δράσεις που καλύπτονται από το παρόν πρόγραμμα 7

ότι ζητήθηκε σχετικά η γνώμη της Επιτροπής Επιστημονικής και Τεχνικής Έρευνας (Crest),

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Θεσπίζεται ειδικό πρόγραμμα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης στον τομέα της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς για τη χρονική περίοδο από (από ημερομηνία έγκρισης του παρόντος προγράμματος) έως 31 Δεκεμβρίου 1998, το οποίο ορίζεται στο παράρτημα Ι.

Άρθρο 2

1. Το ποσό που κρίνεται αναγκαίο για την εκτέλεση του προγράμματος ανέρχεται σε 540 εκατ. Ecu, συμπεριλαμβανομένου ποσοστού 10,1 % για τις δαπάνες προσωπικού και διοικητικής λειτουργίας.

2. Στο παράρτημα ΙΙ παρατίθεται ενδεικτική κατανομή του ποσού αυτού.

3. Το προαναφερόμενο ποσό που κρίνεται αναγκαίο για την εκτέλεση του προγράμματος ενδέχεται να αυξηθεί ανάλογα και σύμφωνα με την απόφαση που αναφέρεται στο άρθρο 1 παράγραφος 3 της απόφασης . . ./. . ./ΕΚ (τέταρτο πρόγραμμα-πλαίσιο).

4. Οι διαθέσιμες πιστώσεις για κάθε οικονομικό έτος καθορίζονται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή σύμφωνα με το μερίδιο που έχει καθοριστεί από το πρόγραμμα-πλαίσιο.

Άρθρο 3

Οι τρόποι υλοποίησης του παρόντος προγράμματος, πλην των αναφερομένων στο άρθρο 5, προσδιορίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ.

Άρθρο 4

1. Η Επιτροπή, επικουρούμενη καταλλήλως από ανεξάρτητους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, εξετάζει διαρκώς και κατά τρόπο συστηματικό την πρόοδο της εφαρμογής του παρόντος προγράμματος σε σχέση με τους στόχους που αναφέρονται στο παράρτημα Ι. Εκτιμά συγκεκριμένα κατά πόσον οι στόχοι, οι προτεραιότητες και τα χρηματοδοτικά μέσα ακολουθούν πάντοτε την εξέλιξη της κατάστασης. Με βάση τα αποτελέσματα αυτής της εξέτασης, υποβάλλει ενδεχομένως προτάσεις για την αναπροσαρμογή ή συμπλήρωση αυτού του προγράμματος.

2. Για να συμβάλει στη γενική αξιολόγηση των κοινοτικών δραστηριοτήτων που προβλέπονται στο άρθρο 4 παράγραφος 2 της απόφασης για τη θέσπιση του τετάρτου προγράμματος-πλαισίου, η Επιτροπή αναθέτει, σε εύθετο χρόνο, σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες την αξιολόγηση των δραστηριοτήτων του παρόντος προγράμματος και της διαχείρισής τους κατά την πενταετία που έχει προηγηθεί της αξιολόγησης αυτής.

3. Μετά τη λήξη του παρόντος προγράμματος, η Επιτροπή αναθέτει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες την τελική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του σε σχέση με τους στόχους που καθορίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ του τετάρτου προγράμματος-πλαισίου και στο παράρτημα Ι της παρούσας απόφασης. Η έκθεση τελικής αξιολόγησης διαβιβάζεται στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.

Άρθρο 5

1. Η Επιτροπή καταρτίζει πρόγραμμα εργασιών σύμφωνα με τους στόχους που αναφέρονται στο παράρτημα Ι και το αναπροσαρμόζει κατά περίπτωση. Στο εν λόγω πρόγραμμα καθορίζονται λεπτομερώς οι επιστημονικοί και τεχνολογικοί στόχοι και προσδιορίζονται τα στάδια εφαρμογής του ειδικού προγράμματος, καθώς και η προβλεπόμενη χρηματοδότηση για κάθε τρόπο εκτέλεσης.

2. Για τη συνεργασία με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, τα νέα ανεξάρτητα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και τις αναπτυσσόμενες χώρες, η Επιτροπή προκηρύσσει προσκλήσεις υποβολής προτάσεων έργων με βάση το πρόγραμμα εργασιών. Η συνεργασία μπορεί να οργανωθεί επίσης με άλλο τρόπο.

3. Για τις άλλες γεωγραφικές περιοχές, η Επιτροπή παίρνει οποιαδήποτε πρωτοβουλία αναγκαία για την εκτέλεση των στοχών του προγράμματος.

Άρθρο 6

1. Υπεύθυνη για την εκτέλεση του προγράμματος είναι η Επιτροπή.

2. Στις περιπτώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 7 παράγραφος 1, η Επιτροπή επικουρείται από μια επιτροπή συμβουλευτικού χαρακτήρα, απαρτιζόμενη από αντιπροσώπους των κρατών μελών, στην οποία προεδρεύει ο αντιπρόσωπος της Επιτροπής.

Ο αντιπρόσωπος της Επιτροπής υποβάλλει στην επιτροπή σχέδιο των ληπτέων μέτρων. Η επιτροπή εκδίδει γνώμη επί του σχεδίου αυτού εντός προθεσμίας την οποία μπορεί να καθορίσει ο πρόεδρος εφόσον το θέμα επείγει, θέτοντάς την ενδεχομένως σε ψηφοφορία.

Η γνώμη γράφεται στα πρακτικά 7 επίσης, κάθε κράτος μέλος έχει το δικαίωμα να ζητήσει να γραφεί η θέση του στα πρακτικά αυτά.

Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη της τη γνώμη της επιτροπής κατά το μέγιστο δυνατόν, την ενημερώνει δε για τον τρόπο με τον οποίο την έλαβε υπόψη της.

Άρθρο 7

1. Η διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 6 παράγραφος 2 εφαρμόζεται:

- στην κατάρτιση και την αναπροσαρμογή του προγράμματος εργασίας που αναφέρεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1,

- στην αξιολόγηση των έργων Ε & ΤΑ που προτείνονται για χρηματοδότηση από την Κοινότητα καθώς και του προβλεπόμενου ποσού χρηματοδότησης κατ' έργο, εφόσον αυτό υπερβαίνει το 0,2 εκατ. Ecu,

- στα μέτρα αξιολόγησης του προγράμματος,

- σε κάθε αναπροσαρμογή της ενδεικτικής κατανομής του ποσού που αναφέρεται στο παράρτημα ΙΙ, για την οποία δεν έχει ληφθεί απόφαση από άποψη προϋπολογισμού.

2. Σε κάθε συνεδρίαση της επιτροπής, η Επιτροπή την ενημερώνει σχετικά με την εξέλιξη εφαρμογής του προγράμματος συνολικά.

Άρθρο 8

Η Επιτροπή εξουσιοδοτείται, κατά την έννοια του άρθρου 228 παράγραφος 1, να αρχίσει διαπραγματεύσεις για τη σύναψη διεθνών συμφωνιών με ευρωπαϊκές τρίτες χώρες με σκοπό τη σύνδεσή τους με το σύνολο ή μέρος του προγράμματος.

Άρθρο 9

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Το παρόν ειδικό πρόγραμμα αντικατοπτρίζει απόλυτα τις κατευθύνσεις του τετάρτου προγράμματος-πλαισίου, του οποίου εφαρμόζει τα κριτήρια επιλογής και διασαφηνίζει τους επιστημονικούς και τεχνολογικούς στόχους.

Η δεύτερη δράση του εν λόγω προγράμματος-πλαισίου εκτελείται με το παρόν πρόγραμμα.

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η δράση αυτή αποτελεί το μέσο της πολιτικής διεθνούς συνεργασίας σε θέματα Ε & ΤΑ με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς. Ουσιαστικός στόχος της δράσης αυτής είναι να αυξήσει, μέσω μιας στοχοθετημένης συνεργασίας Ε & ΤΑ και σε συνεργία με τις άλλες κοινοτικές δράσεις, την προστιθέμενη αξία των κοινοτικών δραστηριοτήτων Ε & ΤΑ, να βελτιώσει τις επιστημονικές και τεχνολογικές βάσεις της Κοινότητας και να υποστηρίξει την εφαρμογή των άλλων κοινοτικών πολιτικών. Θα στοχεύσει επίσης στον περαιτέρω συντονισμό της συνεργασίας των κρατών μελών με τις τρίτες χώρες στην Ε & ΤΑ, με σκοπό να απεφεύγονται οι επικαλύψεις και να καθοριστεί σαφέστερα το πεδίο κοινοτικής δράσης βάσει της αρχής της επικουρικότητας.

Η συνεργασία θα βασισθεί επί της αρχής του αμοιβαίου οφέλους, το οποίο συνεπάγεται όχι μόνον το άμεσο ή βραχυπρόθεσμο αμοιβαίο όφελος, όπως το αντιλαμβάνονται οι συμμετέχοντες σε ένα έργο, αλλά επίσης το μακροπρόθεσμο ή έμμεσο όφελος για την Κοινότητα, τόσο όσον αφορά τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητά της όσο και τις εξωτερικές σχέσεις της.

Οι δραστηριότητες συνεργασίας θα συνοδεύονται από συστηματική προσπάθεια παρακολούθησης και ανάλυσης των εξελίξεων που σημειώνονται στις πολιτικές και τους μηχανισμούς εκτέλεσης της Ε & Α στις τρίτες χώρες, ώστε να προσαρμοσθεί ανάλογα η πολιτική κοινοτικής συνεργασίας και να αποκομισθεί μέγιστο όφελος για την Κοινότητα και τους εταίρους της. Η συλλογή δεδομένων και πληροφοριών, καθώς και οι αναλύσεις θα συντονισθούν στενά με εκείνες που διεξάγονται στο πρόγραμμα στοχοθετημένης κοινωνικοοικονομικής έρευνας. Άλλα συνοδευτικά μέτρα περιλαμβάνουν δραστηριότητες με αντικείμενο διάφορες μελέτες, τη διάδοση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων, την επιμόρφωση και το συντονισμό, όπως και την οργάνωση διασκέψεων, σεμιναρίων κ.λπ.

Οι δραστηριότητες συνεργασίας στον τομέα της μη πυρηνικής ενέργειας, εκείνες που αναπτύχθηκαν στα προηγούμενα προγράμματα-πλαίσια και στις APAS θα ενσωματωθούν στο πρόγραμμα αυτό. Η γεωγραφική έκταση καλύπτει ολόκληρη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των ανεξαρτήτων κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, τις μη ευρωπαϊκές βιομηχανικές χώρες και τις αναπτυσσόμενες χώρες. Επιπλέον, ένα μεγαλύτερο άνοιγμα των ειδικών προγραμμάτων άλλων δραστηριοτήτων προς τις τρίτες χώρες θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες συνεργασίας.

Σε περίπτωση που τεθεί θέμα πνευματικής ιδιοκτησίας, θα τηρηθούν οι κατευθυντήριοι άξονες τους οποίους υιοθέτησαν από κοινού το Συμβούλιο και η Επιτροπή τον Ιούνιο του 1992 (1).

ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ε & ΤΑ

Α. Επιστημονική και τεχνολογική συνεργασία στην Ευρώπη

Η συμφωνία για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) θα επιτρέψει τη συμμετοχή έξι εκ των επτά χωρών της ΕΖΕΣ σε όλα τα μη πυρηνικά ειδικά προγράμματα του τρίτου προγράμματος-πλαισίου. Για να καταστεί δυνατή η πλήρης συμμετοχή τους στο τέταρτο πρόγραμμα-πλαίσιο προβλέπεται κατάλληλη προσαρμογή της συμφωνίας ΕΟΧ. Εκτός του πλαισίου ΕΟΧ, θα μπορέσουν να συνδεθούν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες μέσω διμερών συμφωνιών.

1. Σύμπραξη με άλλα ευρωπαϊκά πλαίσια επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας

Στόχος είναι να αυξηθεί η συνοχή, η οικονομία και η συνολική αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών ερευνητικών προσπαθειών, λαμβανομένων πλήρως υπόψη των εθνικών προγραμμάτων και προσπαθειών στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου στο σύνολό του. Πρόκειται για το πλαίσιο Cost, την πρωτοβουλία Eureka και τις σχέσεις με τους ευρωπαϊκούς διεθνείς οργανισμούς, καθώς και με ενδεδειγμένους οργανισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο.

Cost

Οι δράσεις Cost, συμπληρωματικές των έργων των κοινοτικών προγραμμάτων, ευρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη και θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν πρωτοπόρο ρόλο στην επισήμανση νέων τομέων επιστημονικής συνεργασίας στην Ευρώπη, των οποίων πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η κοινωνικοοικονομική έρευνα. Ο βασικός ρόλος του Cost στην ενσωμάτωση της επιστήμης των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο θα προσλάβει αυξάνουσα σημασία. Η αξιολόγηση των τρεχουσών δράσεων Cost και η εκμετάλλευση των παραχθέντων αποτελεσμάτων καθορίστηκαν ως πρωταρχικές για τα προσεχή έτη.

Η Επιτροπή σκοπεύει να υποστηρίξει τη συνέχιση και την ελεγχόμενη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων Cost, προσφέροντας την αναγκαία υποστήριξη για την καλή λειτουργία των γραμματειών των αντιστοίχων επιτροπών και για το διεθνή συντονισμό. Η υποστήριξη των χωρών Cost εκδηλώνεται με τη διάθεσή τους να αποσπάσουν εθνικούς εμπειρογνώμονες για τη διαχείριση ορισμένων γραμματειών.

Eureka

Η συμπληρωματικότητα του Eureka με το πρόγραμμα-πλαίσιο Ε & ΤΑ της Κοινότητας βασίζεται στο σεβασμό των ειδικών πλευρών των δύο πλαισίων. Το Συμβούλιο του Εδιμβούργου, το Δεκέμβριο του 1992, τόνισε την ανάγκη να υπάρξει εμβάθυνση της συνεργείας τους.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στο πλαίσιο της Κοινότητας και του Eureka δίνουν νέες δυνατότητες και συγκεκριμενοποιούν μια κοινή πρόθεση να διευρυνθεί η συνεργασία, η οποία πρέπει να είναι ρεαλιστική και να χρησιμοποιεί μια προσέγγιση κατά περίπτωση. Αφενός η επεξεργασία των προανταγωνιστικών πτυχών των έργων Eureka θα μπορέσει να διεξαχθεί στο πλαίσιο του προγράμματος-πλαισίου και αφετέρου θα είναι δυνατόν να ληφθούν υπόψη αποτελέσματα κοινοτικών έργων στο πλαίσιο έργων Eureka που προσεγγίζουν περισσότερο την αγορά.

Η συγκεκριμένη εφαρμογή αυτής της από κοινού πολιτικής θα γίνει τηρουμένων των ακολούθων στόχων:

- την κυκλοφορία πληροφοριών και την ευέλικτη συνεργασία μεταξύ των δύο πλαισίων θα εξασφαλίσει το δίκτυο υπευθύνων των κοινοτικών προγραμμάτων και συντονιστών των έργων Eureka, που θα έχει δημιουργηθεί προηγουμένως,

- αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των υφισταμένων συμβουλευτικών δικτύων και δικτύων διάδοσης των πληροφοριών, τόσο από πλευράς Κοινότητας (κέντρα Value, Stride, Opet κ.λπ.) όσο και από πλευράς Eureka και κρατών μελών, ώστε να βελτιωθεί η σαφήνεια έναντι της βιομηχανίας και του κόσμου της έρευνας, ιδιαίτερα δε έναντι των MME.

Εργασίες προανταγωνιστικού χαρακτήρα των έργων Eureka θα μπορούσαν να επιλεγούν και να χρηματοδοτηθούν από τα ειδικά προγράμματα της δραστηριότητας 1, σύμφωνα με τις διαδικασίες αυτών των ειδικών προγραμμάτων.

Διεθνείς οργανισμοί

Σκοπός είναι να ενισχυθεί η συνοχή της έρευνας στην Ευρώπη διαμέσου στενότερου συντονισμού με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς επιστημονικούς οργανισμούς και με τα δίκτυα ερευνητών που συχνά έχουν συγκροτήσει. Οι σχέσεις της με τους ESF, Cern, ESA, EMBL, ESO κ.λπ., θα ενισχυθούν και τα κράτη μέλη θα οδηγηθούν σε καλύτερο συντονισμό της στάσης τους στους διεθνείς οργανισμούς πολιτικής φύσεως (ΟΗΕ, FAO, ΠΟΥ, ΟΟΣΑ, UIT κ.λπ.).

Προβλέπεται διαπραγμάτευση συμφωνιών συνεργασίας με τους πλέον ενδεδειγμένους ευρωπαϊκούς επιστημονικούς οργανισμούς για την αμοιβαία συμμετοχή σε έργα κοινού ενδιαφέροντος. Αυτό δεν θα αφορά τα πεδία κύριας δραστηριότητας των εν λόγω οργανισμών, αλλά περισσότερο την από κοινού εκμετάλλευση παρεπομένης και συχνά μοναδικής πραγματογνωμοσύνης που προκύπτει από τις κύριες δραστηριότητές τους.

2. Συνεργασία με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και με τα νέα ανεξάρτητα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης

Κύριος στόχος είναι η συμβολή στη διαφύλαξη του επιστημονικού και τεχνολογικού δυναμικού των εν λόγω χωρών, στον επαναπροσανατολισμό της έρευνας προς τις κοινωνικές ανάγκες, και, άρα, στην αναπροσαρμογή των συστημάτων παραγωγής, καθώς και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κοινωνιών αυτών. Η Κοινότητα θα μπορέσει να ωφεληθεί από τη συνεργασία με τις ανατολικές χώρες αποκτώντας πρόσβαση σε πολύ προηγμένα μερικές φορές αποτελέσματα της έρευνας στις χώρες αυτές.

Οι στόχοι των δράσεων περιστρέφονται γύρω από τρεις άξονες:

- σταθεροποίηση του δυναμικού Ε & Α: πρώτον, είναι σκόπιμο να διαφυλαχθεί το ανθρώπινο δυναμικό και οι υπάρχονες εξοπλισμοί. Οι σημερινοί μισθοί των ερευνητών στις χώρες αυτές είναι χαμηλοί και η έλλειψη ισχυρού νομίσματος αφήνουν να διαγραφεί ένα δύσκολο μέλλον οδηγώντας σε απομόνωση τους ερευνητές των ανατολικών χωρών, οι οποίοι δύσκολα έχουν πρόσβαση στους εξοπλισμούς και λίγες επαφές με τους αλλοδαπούς ομολόγους τους. Μια από τις πλέον εμφανείς συνέπειες είναι ότι οι ερευνητές που έχουν τη δυνατότητα εγκαταλείπουν τον τομέα για να μεταβούν στο εξωτερικό ή να ασκήσουν άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες. Είναι, επομένως, αναγκαίο να προαχθεί επειγόντως επιστημονική και τεχνική συνεργασία, η οποία πρέπει να αποτελέσει τον καταλύτη σε μια μακροπρόθεσμη δράση: οι επιστήμονες των ανατολικών χωρών θα πρέπει να συμπράξουν σε δραστηριότητες έρευνας αιχμής, παραδείγματος χάρη, στον τομέα των βασικών προηγμένων τεχνολογιών για τη δημιουργία της μελλοντικής υποδομής των ανατολικών χωρών. Πρέπει να συναφθούν δεσμοί μεταξύ των ερευνητικών παραγόντων και της βιομηχανίας, κυρίως με τη χρήση πληροφορικών επικοινωνιακών δικτύων, ώστε να ευνοηθεί, στις χώρες αυτές, η ένταξη στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές,

- συμβολή στην επίλυση ειδικών προβλημάτων των ανατολικών χωρών, με στοχοθετημένες δράσεις Ε & Α,

- διεύρυνση και εμβάθυνση της συνεργασίας με συμμετοχή σε ειδικά κοινοτικά προγράμματα: προσδιορισμός των τομέων Ε & Α στους οποίους οι χώρες αυτές ευρίσκονται στο καλύτερο επίπεδο παγκοσμίως και καθιέρωση μιας ισορροπημένης συνεργασίας. Πολλές από τις χώρες αυτές διαθέτουν υψηλότατο επιστημονικό επίπεδο, αλλά το δυναμικό τους δεν έχει πάντα χρησιμοποιηθεί για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Συν τοις άλλοις, επείγει η αναδιάρθρωση των επιστημονικών και τεχνολογικών δομών υπέρ μιας πλέον αποκεντρωμένης, ευέλικτης και ανοικτής προσέγγισης, ώστε η έρευνα και η ανάπτυξη να είναι σε θέση να διαδραματίσουν αποτελεσματικό ρόλο κατά τη μετάβαση των χωρών αυτών στην οικονομία της αγοράς και την ενσωμάτωσή τους στο κοινοτικό περιβάλλον. Για να ενταχθούν κατά τον καλύτερο τρόπο οι ανατολικές χώρες στον ιστό της διεθνούς αγοράς, θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη συμμετοχή σε προκανονιστικές δραστηριότητες σε βιομηχανικούς τομείς, όπως οι τεχνολογίες των πληροφοριών και οι τηλεπικοινωνίες, τα προηγμένα υλικά, η ενέργεια (π.χ., προσφεύγοντας στα «ενεργειακά κέντρα», που έχουν ιδρυθεί στις χώρες αυτές στο πλαίσιο του προγράμματος Thermie) και στις δραστηριότητες διάδοσης και αξιοποίησης που αναπτύσσονται στη δράση 3.

Οι δράσεις με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και με τα νέα ανεξάρτητα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης θα διεξαχθούν με:

- ειδικές δράσεις για να ικανοποιηθούν ιδιαίτερες ανάγκες. Επί παραδείγματι:

1. ο τύπος εκμετάλλευσης των πόρων και οι κύκλοι παραγωγής που χρησιμοποιούνται στις ανατολικές χώρες κατέληξαν σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η οποία υπερβαίνει τα σύνορα κρατών και ηπείρων. Επείγει να ευρεθεί μια κοινή λύση σε τομείς όπως η ορθολογική εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων και οι κλιματικές μεταβολές 7

2. είναι σημαντικό η υποδομή των πληροφοριών που θα αναπτυχθεί στις ανατολικές χώρες να είναι συμβατή με εκείνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι δε έρευνες στον τομέα αυτό να αλληλοσυμπληρώνονται και να συγκλίνουν 7

3. η επίλυση περιβαλλοντικών και υγειονομικών προβλημάτων στα νέα ανεξάρτητα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και ιδίως εκείνα που συνδέονται με τα ατυχήματα μεγάλης έκτασης,

- τη Διεθνή Ένωση για την Προαγωγή της Συνεργασίας με τους Επιστήμονες των νέων ανεξάρτητων κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (Intas), υπό τον όρο ότι θα υπάρξει νέα συμφωνία μεταξύ των μελών της,

- το άνοιγμα των ειδικών προγραμμάτων του τετάρτου προγράμματος-πλαισίου για τις χώρες αυτές και ιδίως τις συνδεδεμένες χώρες (2).

Η εν λόγω δραστηριότητα θα είναι συμπληρωματική εκείνης των κρατών μελών και θα εξασφαλισθεί συνέργεια στα αποτελέσματα των προγραμμάτων Phare και Tacis. Ταυτοχρόνως, θα συμβάλλει στο συντονισμό των δράσεων των κρατών μελών στον τομέα αυτόν.

Β. Συνεργασία με τις τρίτες μη ευρωπαϊκές βιομηχανικές χώρες

Στόχος είναι να προαχθούν τα συμφέροντα της Κοινότητας, κυρίως μέσω της αντιστοιχίας μεταξύ των κατευθύνσεων της κοινοτικής βιομηχανικής έρευνας και των ενδεχομένων διεθνών αγορών για τις μελλοντικές εφαρμογές τους, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, και να καταβληθούν βέλτιστες προσπάθειες με την επιδίωξη ή τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε επιστημονικές και τεχνολογικές πηγές των συγκεκριμένων χωρών. Η πρόσβαση αυτή επιδιώκεται διότι αυτές οι σε υψηλό βαθμό βιομηχανοποιημένες χώρες αναπτύσσουν δραστηριότητες Ε & ΤΑ παρόμοιες ή συμπληρωματικές εκείνων που αναπτύσσονται στην ΕΚ. Κατά κάποιο τρόπο, το κίνητρο στο οποίο βασίζεται η ενδοκοινοτική συνεργασία Ε & ΤΑ είναι το ίδιο για τη συνεργασία μεταξύ της Κοινότητας και των χωρών αυτών.

Σε άλλες περιπτώσεις, η συνεργασία με τις χώρες αυτές αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εκτέλεση μεγάλων ερευνητικών έργων («μέγα-επιστήμη»), όπως, π.χ., η σύντηξη, το ανθρώπινο γονιδίωμα και οι πλανητικές μεταβολές. Σε αυτό το πλαίσιο ακριβώς εντάσσεται η πολυμερής συνεργασία και η συνεργασία όπως, επί παραδείγματι, στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ ή στο πλαίσιο πολυμερών έργων, όπως το πρόγραμμα «ανθρώπινα σύνορα» και «Ευφυή συστήματα παραγωγής». Σε αυτά προστίθεται η συμμετοχή σε έρευνες για κατάρτιση διεθνών προτύπων.

Ο διάλογος σε θέματα επιστημονικής πολιτικής με τις προαναφερόμενες χώρες θα εντατικοποιηθεί, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε συνεργασία βάσει τομεακής συμφωνίας ή συμφωνίας επιστημονικής και τεχνικής συνεργασίας ευρύτερης εμβέλειας. Παρ' όλα αυτά, επειδή οι σχετικές χώρες είναι ταυτοχρόνως και εταίροι της Κοινότητας και ανταγωνιστές, είναι σημαντικό να επιδειχθεί επιλεκτικότητα στους τομείς συνεργασίας και να υπάρξει επικέντρωση σε μερικούς ορθά επιλεγμένους τομείς, σε συνάρτηση με τις κοινοτικές προτεραιότητες.

Αυτή η συνεργασία συνεπάγεται κάποια ευελιξία ως προς τις λεπτομέρειες συνεργασίας, η οποία μπορεί να κυμαίνεται από τη συνεννόηση έως την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειρογνωμόνων, προγράμματα μεταδιδακτορικών υποτροφιών σε εργαστήρια του εξωτερικού, από κοινού έργα ή μελέτες ή ακόμη και σε πραγματική αμοιβαία συμμετοχή σε έργα ή ολόκληρα ερευνητικά προγράμματα.

Προβλέπεται στενότερη σύνδεση των δράσεων επιστημονικής και τεχνικής συνεργασίας και με τις δράσεις στους τομείς της εκπαίδευσης και της επιμόρφωσης.

Οι δράσεις αυτές υποστηρίζουν επίσης τις δράσεις εξωτερικής πολιτικής της Κοινότητας και προσφέρουν σε όλα τα κράτη μέλη το πλεονέκτημα της ισότιμης πρόσβασης σε ξένες πηγές επιστήμης και τεχνολογίας.

Θα ενθαρρυνθούν οι δράσεις που στοχεύουν στη διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες αυτές και στη διάδοσή τους.

Γ. Επιστημονική και τεχνολογική συνεργασία με τις αναπτυσσόμενες χώρες

Κύριος στόχος της δράσης αυτής είναι να επιτραπεί στις αναπτυσσόμενες χώρες, των οποίων το επίπεδο ανάπτυξης μπορεί να παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις, να συμμετάσχουν στη διαδικασία επεξεργασίας των γνώσεων και στη δημιουργία καινοτόμων τεχνολογιών για την επίλυση των προβλημάτων της βιώσιμης ανάπτυξής τους. Αυτός ο γενικός στόχος έχει δύο συνέπειες. Μία θα είναι η διατήρηση, ακόμη και η ενίσχυση, του ερευνητικού δυναμικού και η τεχνολογική ανάπτυξη των αναπτυσσομένων χωρών, ιδιαίτερα στο επίπεδο των ανθρωπίνων και θεσμικών πόρων, μέσω της επιμόρφωσης και των σχέσεων που θα δημιουργηθούν μεταξύ των ερευνητών και των θεσμικών τους οργάνων. Η άλλη θα είναι ότι θα καταστεί δυνατό η ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα να διατηρήσει και να βελτιώσει την αριστεία στους επιστημονικούς κλάδους που σχετίζονται με τα προβλήματα των αναπτυσσομένων χωρών. Για να επιτευχθεί αυτός ο γενικός στόχος, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν δράσεις διάδοσης και αξιοποίησης σε συνδυασμό με τη δράση 3. Εξάλλου η δραστηριότητα αυτή θα διεξαχθεί σε συνέργεια με τις υπόλοιπες κοινοτικές πολιτικές που αφορούν την ανάπτυξη και την οικονομική συνεργασία.

Για να υλοποιηθεί ο ανωτέρω στόχος, οι ερευνητικές δραστηριότητες θα στοχεύσουν σε τρεις αλληλοσυνδεόμενους και μείζονος σημασίας τομείς για τις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες δίνοντας έμφαση, εφόσον χρειάζεται, στις διακλαδικές πλευρές:

- βιώσιμη διαχείριση και χρήση των φυσικών ανανεώσιμων πόρων, στους οποίους περιλαμβάνονται τα δάση, οι ωκεανοί και τα άλλα υδάτινα περιβάλλοντα, το νερό, τα εδάφη και η βιοποικιλότητα του ζωικού κόσμου, με ιδιαίτερη έμφαση στις αλληλεπιδράσεις τους και στη σχέση διατήρησης και χρήσης, συμπεριλαμβανομένης της περιβαλλοντικής προστασίας. Θα καλυφθούν επίσης τα προβλήματα που συνδέονται άμεσα με τους φυσικούς πόρους, τους πολιτικούς, δημογραφικούς και αναπτυξιακούς παράγοντες εκεί όπου παρατηρείται οικιστική συγκέντρωση,

- βελτίωση της γεωργικής παραγωγής σε αυτό το πλαίσιο βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών ανανεώσιμων πόρων. Αυτό αφορά τους τομείς βελτίωσης των φυτών και την προστασία τους, για την καλύτερη προσαρμογή τους στις συνθήκες του περιβάλλοντος και, επομένως, την καλύτερη χρησιμοποίηση των διαθεσίμων γαιών 7 την κτηνοτροφία, με ιδιαίτερη έμφαση στην καλύτερη προστασία των ζώων, τη βελτίωση των φυλών και των ειδών διατροφής που θα παράγονται με βιώσιμο τρόπο 7 τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη της δραστηριότητας αυτής και η ένταξή της στο περιβάλλον 7 τη βελτίωση των συνθηκών αποθήκευσης και μεταποίησης των προϊόντων, τομείς στους οποίους οι απώλειες στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι σημαντικές 7 την ανάλυση των συστημάτων παραγωγής και τις προϋποθέσεις εντατικοποίησης των αγροτικών συστημάτων του τόπου,

- την υγεία και τον πληθυσμό, με έμφαση στον έλεγχο των ασθενειών που επικρατούν στις αναπτυσσόμενες χώρες, στη βελτίωση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και τις επιπτώσεις της δημογραφικής εξέλιξης και της αστικής ανάπτυξης στο περιβάλλον και την υγεία. Αυτό αφορά την έρευνα σχετικά με τα εμβόλια, τη βιολογία των παθογόνων και των φορέων τους, την ανάπτυξη νέων μεθόδων διάγνωσης και τη δημιουργία νέων φαρμάκων 7 την έρευνα σχετικά με τον πληθυσμό, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και τις μεθόδους επέμβασης, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερων περιορισμών και των κοινοωνικοοικονομικών συνθηκών των αναπτυσσομένων χωρών.

Οι προτεραιότητες σε κάθε τομέα θα προσδιοριστούν κατά την κατάρτιση του προγράμματος εργασίας σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες Γενικές Διευθύνσεις, διότι το πρόγραμμα θα διαμορφωθεί ανά περιφέρεια (πολλές αναπτυσσόμενες χώρες ταυτόχρονα, π.χ., περιοχή της Μεσογείου), με την ευελιξία που χρειάζεται για να ληφθούν υπόψη τα οικολογικά, δημογραφικά υγειονομικά και οικονομικά χαρακτηριστικά τους, καθώς επίσης και οι πολιτικές ανάπτυξης και οικονομικής συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ενίσχυση της έρευνας στις αναπτυσσόμενες χώρες ιδίως στις πιο ανεπτυγμένες από επιστημονική και τεχνική άποψη, απαιτεί επίσης συνεργασία σε άλλα επιστημονικά και τεχνολογικά θέματα, όπως, π.χ., οι τεχνολογίες των επικοινωνιών, των πληροφοριών, της βιομηχανίας και των υλικών, και η βιοτεχνολογία. Πρέπει να επιδιωχθεί συνεργασία στην Ε & ΤΑ, εφόσον δεν έχει ήδη αποκατασταθεί με άλλες δραστηριότητες του προγράμματος-πλαισίου, για να διευκολυνθεί η αρμονική και προοδευτική ένταξη των χωρών αυτών στη διεθνή οικονομία και να λήξει έτσι η απομόνωσή τους.

Η βελτίωση των επιστημονικών και τεχνολογικών συνθηκών προϋποθέτει επίσης τη δημιουργία προηγμένων δικτύων και συστημάτων επικοινωνιών, η πρόσβαση δε στα ευρωπαϊκά δίκτυα είναι σημαντική για την ανάπτυξη των εν λόγω χωρών και θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στις δραστηριότητες μεταφοράς τεχνολογίας στο πλαίσιο των διαφόρων πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ένας άλλος στόχος της δράσης αυτής είναι να διευκολυνθεί η συμμετοχή των αναπτυσσομένων χωρών στις μεγάλες κοινοτικές ερευνητικές δράσεις σε θέματα γενικού ενδιαφέροντος. Στις χώρες αυτές ορισμένα από αυτά τα θέματα τίθενται με ιδιαίτερα οξύ τρόπο (απερήμωση, δημογραφική αύξηση, ανεξέλεγκτη οικιστική ανάπτυξη, οικονομικές και κοινωνικές αστάθειες), άλλα δε που επηρεάζουν επίσης το μέλλον του πλανήτη μας είναι κοινά στις αναπτυσσόμενες και τις βιομηχανικές χώρες (φαινόμενο θερμοκηπίου, ρύπανση, μεταδοτικές ασθένειες, επιδημίες). Είναι λοιπόν σημαντικό για τις επιστημονικές κοινότητες των αναπτυσσομένων χωρών και της Ευρώπης να εργασθούν από κοινού για την επίλυση των προβλημάτων αυτών χρησιμοποιώντας κατά τον καλύτερο τρόπο τους πόρους που υπάρχουν στις αναπτυσσόμενες χώρες και στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ανθρώπινο δυναμικό, εμπειρίες, τεχνολογίες, φυσικοί πόροι).

Οι ερευνητικές δραστηριότητες που θα αναπτυχθούν για την επίτευξη αυτού του δευτέρου στόχου είναι, εκ φύσεως, πλανητικής κλίμακας και, επομένως, πρέπει να εξετασθούν σε πλανητικό παρά περιφερειακό επίπεδο. Ο καθορισμός τους αποτελεί συχνά αρμοδιότητα διεθνών οργάνων στα οποία συμμετέχει η ΕΚ. Μεταξύ των πρωτευόντων θεμάτων συγκαταλέγονται η πλανητική μεταβολή, οι μεταδοτικές ασθένειες που μπορούν να προξενήσουν επιδημίες και η κοινωνική διάσταση της υγείας, η παρατήρηση του πλανήτη σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς, όπως το ΚΚΕρ, και η αξιολόγηση και η διατήρηση των φυσικών πόρων.

Τέλος, είναι δυνατόν, για τις πλέον προηγμένες τεχνικά αναπτυσσόμενες χώρες να προσδιορισθούν θέματα έρευνας αμοιβαίου ενδιαφέροντος μεταξύ αυτών και της ΕΚ, υπαγόμενα σε ειδικά προγράμματα της δραστηριότητας 1, στα οποία θα τους δοθεί πρόσβαση (3).

Λαμβάνοντας υπόψη τη συνεταιρική διάσταση αυτής της ερευνητικής δράσης και τη φύση της εταιρικής σχέσης, η δράση θα εκτελεσθεί, κατά βάση, με κοινά έργα επιμερισμένων δαπανών. Στις ιδιαίτερες περιπτώσεις θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος, θα μπορούσαν να προβλεφθούν ακόμη και συντονισμένες δράσεις. Ο ρόλος των συνεργαζόμενων ερευνητικών δικτύων είναι το ίδιο σημαντικός, καθώς και οτιδήποτε άπτεται επιστημονικής πλαισίωσης, συνεδριάσεων, εργαστηρίων ή διασκέψεων. Οι δραστηριότητες επιμόρφωσης και εκπαίδευσης στη δράση αυτή θα υλοποιηθούν, κατά βάση, με κοινές συμβάσεις έρευνας και με τα εν λόγω συνοδευτικά μέτρα, ενώ τα δίκτυα θα αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, ένα μέσο συνεχούς επιμόρφωσης και οι συμβάσεις, ένα πλαίσιο που θα εγγυάται την αξιοποίηση της επιμόρφωσης.

(1) RECH 74 7613/92 της 26. 6. 1992.

(2) Άλλα κοινοτικά μέσα θα μπορούσαν να συμβάλουν στη χρηματοδότηση αυτής της συμμετοχής.

(3) Άλλα κοινοτικά μέσα θα μπορούσαν να συμβάλουν στη χρηματοδότηση αυτής της συμμετοχής.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

>ΘΕΣΗ ΠΗΝΑΚΑ>

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ

ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1. Ο τρόπος χρηματοδοτικής συνεισφοράς της Κοινότητας προβλέπεται στο παράρτημα IV της απόφασης για το τέταρτο πρόγραμμα-πλαίσιο.

Ο τρόπος συμμετοχής των επιχειρήσεων, των ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημίων καθώς και ο τρόπος διάδοσης των αποτελεσμάτων προσδιορίζονται στα μέτρα που προβλέπονται από το άρθρο 130 Ι της Συνθήκης.

Παρ' όλα αυτά, για την εκτέλεση του παρόντος προγράμματος ισχύουν οι ακόλουθες διευκρινίσεις/παρεκκλίσεις:

1.1. Δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα, με χρηματοδοτική ενίσχυση από την Κοινότητα, έχουν:

α) όλα τα νομικά πρόσωπα που εδρεύουν και ασκούν κανονικά δραστηριότητες Ε & Α

- στην Κοινότητα ή

- σε τρίτη χώρα, που έχει συνδεθεί εξ ολοκλήρου ή εν μέρει με την εφαρμογή του συγκεκριμένου προγράμματος, μετά από συμφωνία μεταξύ αυτής και της Επιτροπής 7

β) το Κοινό Κέντρο Ερευνών.

1.2. Δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα, χωρίς χρηματοδοτική ενίσχυση από την Κοινότητα και με την προϋπόθεση ότι η συμμετοχή τους παρουσιάζει ενδιαφέρον για τις κοινοτικές πολιτικές, έχουν:

α) τα νομικά πρόσωπα που εδρεύουν σε χώρα, η οποία έχει συνάψει με την Κοινότητα συμφωνία επιστημονικής και τεχνικής συνεργασίας με αντικείμενο ενέργειες καλυπτόμενες από το πρόγραμμα, με την προϋπόθεση ότι η συμμετοχή τους είναι σύμφωνη με τις διατάξεις της εν λόγω συμφωνίας 7

β) τα νομικά πρόσωπα που εδρεύουν σε ευρωπαϊκές χώρες 7

γ) οι διεθνείς οργανισμοί έρευνας.

1.3. Σε κατάλληλες ειδικές περιπτώσεις, η συμμετοχή των ευρωπαϊκών διεθνών οργανισμών μπορεί να χρηματοδοτηθεί με τους ίδιους όρους, όπως η συμμετοχή των κοινοτικών οργανισμών.

1.4. Όσον αφορά τη συνεργασία με άλλους ευρωπαϊκούς φορείς συνεργασίας, πρόκειται για δραστηριότητες τόνωσης και συντονισμού, ιδίως μέσω του Eureka, στο πλαίσιο Cost και με τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς.

1.5 Για τη συνεργασία με τις τρίτες βιομηχανικές μη ευρωπαϊκές χώρες προβλέπεται ανταλλαγή πληροφοριών, συντονισμός και τόνωση των δραστηριοτήτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Τα διατιθέμενα για το πρόγραμμα ποσά μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης για τη συμμετοχή της Κοινότητας στη διερευνητική φάση ενός κοινού έργου, δεδομένου ότι η χρηματοδότηση της ενδεχόμενης επιχειρησιακής φάσης τοιυ έργου θα πρέπει να περιλαμβάνεται στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.

1.6. Το κόστος συμμετοχής των τρίτων χωρών, ιδίως των συνδεδεμένων χωρών που έχουν πρόσβαση στα ειδικά προγράμματα του προγράμματος-πλαισίου, δεν μπορεί να καλυφθεί από το παρόν πρόγραμμα.

1.7. Η συνεργασία με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ΧΚΑΕ), τα νέα ανεξάρτητα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (ΝΑΚ) και τις αναπτυσσόμενες χώρες (ΑΧ) σε ειδικούς τομείς που δεν καλύπτονται από τα προγράμματα των δράσεων 1, 3 και 4 φυσιολογικά θα έχουν τη μορφή δράσεων επιμερισμένων δαπανών ή συντονισμένων δράσεων. Θα εξασφαλιστεί ισορροπία μεταξύ της συνεργασίας με τις ΧΚΑΕ και τα ΝΑΚ αφενός και αφετέρου με τις ΑΧ. Η χρηματοδοτική εισφορά για τους εταίρους των ΧΚΑΕ, ΝΑΚ και ΑΧ μπορεί να υπερβεί το 50 %.

1.8. Η δοκιμαστική φάση της Διεθνούς Ένωσης για την Προαγωγή της Συνεργασίας με τους Επιστήμονες των νέων ανεξαρτήτων κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (INTAS) λήγει στα τέλη του 1994. Όσον αφορά το μέλλον της ένωσης αυτής και τις γεωγραφικές περιοχές και τα θεματικά πεδία που πρέπει να καλυφθούν, η Επιτροπή θα υποβάλει σε εύθετο χρόνο πρόταση στο Συμβούλιο.

1.9. Η συνεργασία με τις ΧΚΑΕ, τα ΝΑΚ και τις ΑΧ θα διεξαχθεί σε στενή σύνδεση με άλλες κοινοτικές πρωτοβουλίες, όπως το Phare και το Tacis, ή σε άλλα πλαίσια συνεργασίας, όπως η σύμβαση του Λομέ, η ανανεωμένη μεσογειακή πολιτική και ο κανονισμός για τη χρηματοδοτική και τεχνική συνδρομή προς και σε οικονομική συνεργασία με τις ΑΧ της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, ούτως ώστε να εμπλουτισθούν αμοιβαία οι προσπάθειες και τα αποτελέσματα των δράσεων αυτών αφενός και αφετέρου της συνεργασίας στο πλαίσιο της κοινοτικής πολιτικής Ε & ΤΑ.

2. Το παρόν πρόγραμμα θα υλοποιηθεί με:

2.1. Χρηματοδοτική συνεισφορά της Κοινότητας σε δραστηριότητες Ε & ΤΑ, τις οποίες αναλαμβάνουν τρίτοι ή τα ινστιτούτα του ΚΚΕρ σε σύμπραξη με τρίτους:

α) Ενέργειες επιμερισμένων δαπανών, που καλύπτουν τα ακόλουθα:

- τα έργα Ε & ΤΑ που εκτελούνται από επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένων των κοινοπραξιών ολοκληρωμένων ενεργειών που συνενώνουν τους φορείς αυτούς στη μελέτη ενός κοινού θέματος,

- την υποστήριξη της χρηματοδότησης υποδομής ή εγκαταστάσεων που είναι απαραίτητες για την υλοποίηση μιας συντονιστικής δράσης (ενισχυμένη συντονιστική δραστηριότητα).

β) Συντονισμένες ενέργειες, οι οποίες συνίστανται στο συντονισμό, κυρίως με συντονιστικά δίκτυα, των έργων Ε & ΤΑ που χρηματοδοτούνται ήδη από δημόσιες αρχές ή ιδιωτικούς οργανισμούς. Η συντονισμένη δράση είναι επίσης δυνατόν να χρησιμεύσει στον αναγκαίο συντονισμό για τη λειτουργία των θεματικών δικτύων, τα οποία, μέσω έργων Ε & ΤΑ επιμερισμένων δαπανών [πρβλ. παράγραφο 2.1 στοιχείο α) πρώτη περίπτωση], συγκεντρώνουν κατασκευαστές, χρήστες, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα στην επιδίωξη του ίδιου τεχνολογικού ή βιομηχανικού στόχου.

γ) Ειδικά μέτρα, όπως μέτρα υποστήριξης των εξωτερικών κοινοτικών πολιτικών και μέτρα για την εγκατάσταση εργαλείων γενικού προορισμού που εξυπηρετούν τα ερευνητικά κέντρα, τα πανεπιστήμια και τις επιχειρήσεις. Η χρηματοδοτική συνεισφορά της Κοινότητας καλύπτει έως και το 100 % του κόστους των μέτρων αυτών.

2.2. Προπαρασκευαστικά, συνοδευτικά μέτρα και μέτρα στήριξης που καλύπτουν τα εξής:

- μελέτες για τη στήριξη του παρόντος προγράμματος και την προπαρασκευή πιθανών μελλοντικών ενεργειών,

- διασκέψεις, σεμινάρια, συνέδρια πρακτικής εργασίας ή άλλες επιστημονικές ή τεχνικές συνεδριάσεις, συμπεριλαμβανομένων των συνεδριάσεων διακλαδικού ή πολυεπιστημονικού συντονισμού,

- χρήση εξωτερικής εξειδίκευσης, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε βάσεις επιστημονικών δεδομένων,

- επιστημονικές δημοσιεύσεις, όπου συμπεριλαμβάνονται η διάδοση, η προώθηση και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων (σε συντονισμό με τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της τρίτης δράσης),

- μελέτη και παρακολούθηση των εξελίξεων των επιστημονικών και τεχνολογικών πολιτικών στις τρίτες χώρες, καθώς και των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών στη διεθνή συνεργασία,

- εκπαιδευτικές δραστηριότητες σχετικές με την έρευνα που καλύπτει το πρόγραμμα,

- χρήση ενεργειακών κέντρων σε ορισμένες χώρες στο πλαίσιο του προγράμματος Thermie,

- δραστηριότητες συνεννόησης και συντονισμού, π.χ., ανταλλαγή πληροφοριών προκειμένου να διευκολυνθεί ο συντονισμός με τα κράτη μέλη,

- ανεξάρτητη αξιολόγηση (συμπεριλαμβάνονται οι μελέτες) της διαχείρισης και των επιτευγμάτων των δραστηριοτήτων του προγράμματος.