Γνωμοδότηση για την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το πλαίσιο δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας (94/C 388/02)

Στις 3 Δεκεμβρίου 1993, η Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 129 της ιδρυτικής Συνθήκης ΕΟΚ, αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω ανωκοίνωση.

Το τμήμα περιβάλλοντος, δημόσιας υγείας και κατανάλωσης, που επιφορτίστηκε με την προετοιμασία των εργασιών της ΟΚΕ επί του θέματος, υιοθέτησε την γνωμοδότησή του την 7η Ιουνίου 1994 (εισηγητής: ο κ. Ataνde Ferreira).

Κατά την 317η σύνοδο ολομέλειας της 6ης Ιουλίου 1994, η ΟΚΕ υιοθέτησε με μεγάλη πλειοψηφία (1 ψήφος κατά και 3 αποχές) την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Μια ανακοίνωση για την δημόσια υγεία δικαιολογεί και επιβάλλει, λόγω της σπουδαιότητας του θέματος, από την πλευρά των επιπτώσεών του στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα καθώς και των ενδεχόμενων θετικών ή αρνητικών αποτελεσμάτων του για την υλοποίηση μιας αλληλέγγυας Ευρώπης και για την οικοδόμηση της έννοιας του ευρωπαίου πολίτη (), στην ΟΚΕ να προβεί στην δική της ανάλυση, και τούτο με βάση τις σκέψεις της και μέσα στο δικό της τεχνικό-νομικό πλαίσιο (), προκειμένου η γνωμοδότηση να είναι σαφής και χωρίς αμφιλεγόμενα σημεία.

1.2. Επειδή δεν πρόκειται για γνωμοδότηση νομοθετικού χαρακτήρα, υπό την στενή έννοια του όρου, και επειδή η γνωμοδότηση της ΟΚΕ εντάσσεται σε μια προπαρασκευαστική διεργασία για μια παρέμβαση με ιδιαίτερο χαρακτήρα, στα πλαίσια της οποίας οι δράσεις που θα αναληφθούν θα είναι αποτέλεσμα μιας περίπλοκης διαδικασίας με άσκηση των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής και εκείνων των κρατών μελών, οι οποίες όμως αλληλοσχετίζονται κατά περίπτωση, στις διεργασίες συνεργασίας και συντονισμού, η ΟΚΕ προτίθεται να προδιαγράψει σαφώς την θέση της σχετικά με την επιθυμητή και δυνατή ερμηνεία του άρθρου 129 της Συνθήκης. Η ανακοίνωση θα πρέπει να εξετασθεί υπό το φως αυτών των στόχων και θεμελιώδους σκέψης.

1.3. Θα ανακινήσουμε εδώ, πριν προχωρήσουμε στην καθαυτό ανάλυση της ανακοίνωσης, το θέμα που προηγείται της ερμηνείας του άρθρου 129 της Συνθήκης μέσα από την προοπτική των μεγάλων οικονομικών και πολιτικών θεμάτων που διέπουν την καθημερινότητα των ανδρών και γυναικών που ζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι οποίοι εκπροσωπούνται από την ΟΚΕ.

2. Εισαγωγικό θέμα : Η Κοινότητα και η δημόσια υγεία

2.1. Μεταξύ των σημαντικών καινοτομιών που περιλαμβάνονται στο νέο κείμενο της Συνθήκης της Ρώμης, πρέπει να υπογραμμισθεί και η ενσωμάτωση, με το άρθρο G σημείο 38 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενός τίτλου Χ που αφιερώνεται στην δημόσια υγεία το άρθρο 129 του οποίου ορίζει τα κάτωθι :

« 1. Η Κοινότητα συμβάλλει στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας του ανθρώπου, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και, αν αυτό απαιτείται, υποστηρίζοντας τη δράση τους.

Η δράση της Κοινότητας αφορά στην πρόληψη των ασθενειών, και ιδίως των μεγάλων πληγών της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένης της τοξικομανίας, ευνοώντας τη διεύρυνση των αιτιών και των τρόπων μετάδοσής τους καθώς και την ενημέρωση και τη διαπαιδαγώγηση στον τομέα της υγείας.

Οι απαιτήσεις στον τομέα της προστασίας της υγείας αποτελούν συνιστώσα των άλλων πολιτικών της Κοινότητας.

2. Τα κράτη μέλη συντονίζουν μεταξύ τους, σε συνδυασμό με την Επιτροπή, τις πολιτικές και τα προγράμματά τους στους τομείς που αναφέρονται στην παράγραφο 1. Η Επιτροπή μπορεί να αναλαμβάνει, σε στενή επαφή με τα κράτη μέλη, κάθε χρήσιμη πρωτοβουλία για την προώθηση του συντονισμού αυτού.

3. Η Κοινότητα και τα κράτη μέλη ευνοούν τη συνεργασία με τις τρίτες χώρες και τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς σε θέματα δημόσιας υγείας.

4. Για να συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων τους παρόντος άρθρου, το Συμβούλιο :

- αποφασίζοντας με τη διαδικασία του άρθρου 189 Β και μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, θεσπίζει δράσεις ενθάρρυνσης, χωρίς να εναρμονίζει τις νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις των κρατών μελών,

- αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία προτάσεις της Επιτροπής, διατυπώνει συστάσεις. »

2.2. Η Επιτροπή λοιπόν είναι αρμόδια να υποβάλλει στο Συμβούλιο προτάσεις συστάσεων προς τα κράτη μέλη ή δράσεις ενθάρρυνσης για την συνεργασία των κρατών μελών μεταξύ τους, προκειμένου να διασφαλίσουν ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας.

Η υγεία δεν έχει καταστεί ακόμη μία κοινοτική πολιτική, αλλά αποτελεί ήδη κοινό μέλημα, ενώ αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στην πρόληψη των ασθενειών και της τοξικομανίας.

Σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη, η νέα νομική βάση δεν προδικάζει την ύπαρξη αμοιβαίων σχέσεων και δράσεων για θέματα υγείας, που προκύπτουν από διάφορες διατάξεις της Συνθήκης, που επέτρεψαν στην Κοινότητα να αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτό, και οι οποίες υποστηρίχθηκαν από την ΟΚΕ.

2.3. Πράγματι, η έννοια της δημόσιας υγείας, έτσι όπως καθορίζεται από τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο των διεθνών οργανισμών όπου ανήκουν, περιλαμβάνει, εκτός από την πρόληψη των ασθενειών, την προαγωγή της υγείας, όσον αφορά τα μεμονωμένα άτομα, τις κατηγορίες ηλικιών και τις ιδιαίτερες κοινωνικές κατηγορίες καθώς και ειδικούς κύκλους (σχολεία, τόπος εργασίας, κλπ.). Με αυτά τα δεδομένα, η διάταξη του άρθρου 129 πρέπει να ερμηνευθεί υπό το φως των προηγούμενων εμπειριών των κρατών μελών καθώς και των διαφόρων δράσεων και προγραμμάτων που έχουν ήδη αναληφθεί και υλοποιούνται σε κοινοτικό επίπεδο, σε διάφορες νομικές βάσεις της ίδιας Συνθήκης.

2.4. Το δεύτερο εδάφιο της πρώτης παραγράφου του άρθρου 129 θα ερμηνευτεί, όπως ελπίζεται από το Συμβούλιο και φυσικά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, υπό το φως της κοινής ιστορίας των επί μέρους κρατών και της ίδιας της Κοινότητας και πρέπει να θεωρείται απλώς ενδεικτικό, γιατί δεν έχει κανένα νόημα παρά μόνο υπ`αυτή την ιδιότητα. Αν ερμηνευτεί κατά γράμμα, δεν θα χρησιμεύσει καθόλου και θα οδηγήσει στον οριστικό τερματισμό των υφισταμένων προγραμμάτων (π.χ. στη βιοϊατρική έρευνα, τα προγράμματα της οποίας προχωρούν πέρα από την απλή πρόληψη των ασθενειών) ενώ θα θέσει σε αμφισβήτηση τα προγράμματα για το AIDS και τον καρκίνο και ιδιαίτερα αν η τοξικομανία θα θεωρείται ασθένεια.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1. Πρέπει να υπογραμμισθεί η ταχύτητα με την οποία η Επιτροπή εκπόνησε την υπό εξέταση ανακοίνωση για το «πλαίσιο δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας», την στιγμή μάλιστα όπου ετέθη σε ισχύ με την Συνθήκη του Μάαστριχτ η αναθεώρηση των Συνθηκών. Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίστηκε η σημασία μιας πολιτικής για τη δημόσια υγεία για την Ευρώπη, ως εγγύηση για την « ανύψωση του επιπέδου και την ποιότητα ζωής » () των ευρωπαίων πολιτών.

3.2. Παρά τις ερμηνευτικές δυσχέρειες που ήδη επισημάνθηκαν η Επιτροπή πραγματοποίησε μια εργασία ποιότητας, εμβαθύνοντας στις ειδικές πτυχές της πρόληψης ασθενειών και προσπαθώντας να τοποθετήσει το θέμα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

3.3. Το έγγραφο αποτελεί μια απόπειρα για την παγίωση των αποτελεσμάτων από αναλύσεις, σκέψεις, διαδοχικές μελέτες διαφόρων οργάνων, καθώς και των εργασιών της ΟΚΕ.

Αρμόζει εδώ να παραθέσουμε πιο συστηματικά τις διάφορες γνωμοδοτήσεις, που αναφέρονται στην παράγραφο 46 της ανακοίνωσης, που καταρτίστηκαν από την ΟΚΕ για το σχετικό ζήτημα :

- Ενημερωτική έκθεση για την « δημόσια υγεία » της 11 Φεβρουαρίου 1986 - έγγρ. CES 539/86 - ENVI/169.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση ψηφίσματος του Συμβουλίου σχετικά με πρόγραμμα δράσης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για την πρόληψη του καρκίνου - ΕΕ αριθ. C 101 της 28. 4. 1986, σ. 22.

- Γνωμοδότηση για τη μείωση της ρύπανσης που προκαλείται από αμίαντο - ΕΕ αριθ. C 207 της 18. 8. 1986.

- Γνωμοδότηση για τη διαφάνεια των τιμών των φαρμακευτικών προϊόντων - ΕΕ αριθ. C 319 της 30. 11. 1987.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση για κανονισμό (ΕΟΚ) του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα συντονισμού έρευνας και ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας στον τομέα της έρευνας στην ιατρική και την υγεία (1987-1989) - ΕΕ αριθ. C 105 της 21. 4. 1987, σ. 7, και γνωμοδότηση για το πρόγραμμα « Η Ευρώπη κατά του καρκίνου » και στην πρόταση απόφασης για την πληροφόρηση του κοινού και την επιμόρφωση του υγειονομικού προσωπικού σε καρκινολογικά θέματα - ΕΕ αριθ. C 105 της 21. 4. 1987, σ. 18

- Γνωμοδότηση για την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με την δράση της Κοινότητας στον τομέα των τεχνολογιών πληροφοριών και των τηλεπικοινωνιών που χρησιμοποιούνται για την φροντίδα της υγείας, AIM (Προηγμένη πληροφορική της ιατρικής στην Ευρώπη) - Δοκιμαστική φάση - ΕΕ αριθ. C 356 της 31. 12. 1987, σ. 8.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την θέσπιση ειδικού ερευνητικού προγράμματος στον τομέα της υγείας - Προγνωστική ιατρική : ανάλυση του ανθρώπινου γενώματος (1989-1991). ΕΕ αριθ. C 56 της 6. 3. 1989, σ. 47.

- Γνωμοδότηση σχετικά με την επισήμανση και το φύλλο οδηγιών των φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση - ΕΕ αριθ. C 225 της 10. 9. 1990.

- Γνωμοδότηση για πέντε προτάσεις απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με την σύναψη συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αυστρίας, Νορβηγίας, Ελβετίας, Φινλανδίας και της Σουηδίας για θέματα ιατρικής και υγειονομικής έρευνας - ΕΕ αριθ. C 56 της 7. 3. 1990, σ. 11.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου σχετικά με το νομικό καθεστώς χορήγησης των φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση - ΕΕ αριθ. C 225 της 10. 9. 1990.

- Γνωμοδότηση για το σχέδιο ψηφίσματος του Συμβουλίου σχετικά με την βελτίωση της πρόληψης και θεραπείας των οξείων δηλητηριάσεων στον άνθρωπο - ΕΕ αριθ. C 124 της 21. 5. 1990, σ. 1.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για την διαφήμιση των φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση - ΕΕ αριθ. C 60 της 8. 3. 1991, σ. 40.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου περί θεσπίσεως ειδικού προγράμματος έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης στον τομέα της βιοιατρικής και της υγείας - ΕΕ αριθ. C 41 της 18. 2. 1991.

- Γνωμοδότηση για τις κοινοτικές διαδικασίες σχετικά με την έγκριση και την επίβλεψη των φαρμάκων για ανθρώπινη και κτηνιατρική χρήση και για την ίδρυση μιας ευρωπαϊκής Υπηρεσίας αξιολόγησης των φαρμάκων της 4ης Ιουλίου 1991 - έγγρ. CES 882/91 - ΕΕ αριθ. C 269 της 14. 10. 1991.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου σχετικά με την χονδρική διανομή των φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση - ΕΕ αριθ. C 225 της 10. 9. 1990.

- Γνωμοδότηση για το κοινοτικό σύστημα πληροφόρησης για ατυχήματα που συνδέονται με καταναλωτικά προϊόντα - ΕΕ αριθ. C 62 της 12. 3. 1990.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση για απόφαση του Συμβουλίου και των Υπουργών Υγείας των κρατών μελών συνελθόντων στο πλαίσιο του Συμβουλίου που εγκρίνει ένα σχέδιο δράσης σχετικά με το πρόγραμμα 1991-1993 « Η Ευρώπη κατά του Aids », έγγρ. CES 700/91 - ΕΕ αριθ. C 191 της 22. 7. 1991 και έγγρ. CES 1237/93 (που δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα).

- Γνωμοδότηση για την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου περί δημιουργίας του Ευρωπαϊκού κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία (REITOX) - έγγρ. CES 635/92 - ΕΕ αριθ. C 223 της 31. 8. 1992.

- Γνωμοδότηση για την υγεία/ασφάλεια στον χώρο εργασίας - ΕΕ αριθ. C 249 της 13. 9. 1993, σ. 12.

- Γνωμοδότηση για την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με την σύναψη μιας συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Κοινότητας και Τουρκίας στον τομέα της ιατρικής και υγειονομικής έρευνας - έγγρ. CES 864/91 - ΕΕ αριθ. C 269 της 14. 10. 1991, σ. 20.

- Γνωμοδότηση για την ιατρική εργασία - ΕΕ αριθ. C 307 της 19. 11. 1984.

- Γνωμοδότηση για τις επικίνδυνες ουσίες και παρασκευάσματα.

Η υπό εξέταση ανακοίνωση είναι σημαντική για το μέλλον της ευρωπαϊκής δημόσιας υγείας. Σαν πρόλογος υπάρχει μια περίληψη που επιτρέπει να γίνει αντιληπτή με ταχύτητα το περιεχόμενό της και που προτρέπει τα μέλη των αρμοδίων ιδρυμάτων που έλαβαν το έγγραφο αυτό να το μελετήσουν εις βάθος.

3.4. Οι κυριότερες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπισθούν στον τομέα της δημόσιας υγείας προσδιορίζονται σαφώς στην ανακοίνωση της Επιτροπής (στα κεφάλαια 4 και εξής).

3.5. Το πρόβλημα των εξόδων και της χρηματοδότησης των δαπανών υγείας πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μιας μελλοντικής προβληματικής, όπου η ΟΚΕ θα μπορέσει να προσφέρει τη συμβολή της.

3.6. Λόγω των ερμηνευτικών δυσκολιών, στο κεφάλαιο που αναφέρεται στην « Κατάσταση υγείας και τάσεις στα κράτη μέλη » (Μέρος Α-ΙΙ, παράγραφοι 14 και εξής της Ανακοίνωσης), η ανάλυση δεν ακολούθησε κατά την γνώμη μας, μια πραγματικά ευρωπαϊκή προσέγγιση το κεφάλαιο αυτό συνεπώς διαφωτίζει μόνο με τρόπο μερικό είναι σκόπιμο να υπενθυμίσουμε πως ότι έγινε, ή τα λίγα που έγιναν σε επίπεδο κρατών μελών στον τομέα της δημόσιας υγείας, δεν οφείλεται μόνο στις σχετικές κοινοτικές δράσεις, αλλά στις εμπειρίες και γνώσεις που αποκομίσθηκαν και δοκιμάστηκαν, μέσα σε πολλές δεκαετίες, στο πλαίσιο εθνικών οργανισμών, με την βοήθεια διεθνών οργανισμών, τον ρόλο των οποίων δεν μπορούμε να λησμονήσουμε, όπως και την συμβολή τους στην ιδέα της « προαγωγής της υγείας » () και του χάρτη του περιβάλλοντος ().

Θα ήταν σκόπιμο να γίνει στην Ανακοίνωση αναφορά σε σημαντικά περιστατικά της πρόσφατης ιστορίας της ευρωπαϊκής δημόσιας υγείας. Τούτο θα βοηθούσε στην καλύτερη κατανόηση της συνδρομής που μπορεί να προσφέρει η προτεινόμενη « πολιτική δημόσιας υγείας ».

Τόσο το παρελθόν όσο και το μέλλον αποτελούν στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς των κρατών μελών.

3.7. Όσο για την ειδικότερη πλευρά της πρόληψης ασθενειών και των προτεραιοτήτων που αναφέρονται στην παράγραφο 122 του κεφαλαίου VII της Ανακοίνωσης (), η ΟΚΕ επιδοκιμάζει τα συμπεράσματα της Επιτροπής, καίτοι διατηρεί ορισμένες γενικές επιφυλάξεις για την οπτική της δημόσιας υγείας που αυτή προασπίζεται.

3.8. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι μια πολιτική δημόσιας υγείας δεν μπορεί να χαραχθεί με τρόπο περιοριστικό (πρόληψη ασθενειών και τοξικομανία), αλλά μόνο ενόψει της προαγωγής της υγείας, που βασίζεται σε μια οριζόντια προσέγγιση πολλαπλών επιστημονικών κλάδων ή που συνεπάγεται την συνεργασία μεταξύ διαφορετικών τομέων γνώσης.

3.9. Η Ανακοίνωση της Επιτροπής περιέχει ανακρίβειες από πλευράς ορολογίας που συνεπάγονται ερμηνευτικές δυσχέρειες όσον αφορά τους επιδιωκόμενους στόχους.

Ή η πολιτική δημόσιας υγείας θα είναι οριζόντια ή δεν θα υπάρχει καθόλου. Η προαγωγή της υγείας άπτεται πράγματι όλων των πτυχών της διαβίωσης συμπεριλαμβανομένης και της πρόληψης των ασθενειών, αλλά δεν περιορίζεται στην τελευταία μόνο συνιστώσα.

3.10. Το γεγονός ότι το παράρτημα Ι (πολιτικές πρόληψης στα κράτη μέλη) δεν ακολουθεί μια τακτική και συστηματική μέθοδο ενημέρωσης για όλα τα κράτη, είχε αναμφισβήτητα ως αποτέλεσμα την συναγωγή περιορισμένων εκτιμήσεων στο υπό εξέταση έγγραφο, σχετικά με τον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων και τον καθορισμό της στρατηγικής όπως προαναφέρθηκε.

3.11. Προέχει να διευκρινισθεί, για να προληφθούν βεβιασμένες αντιδράσεις, ότι το γεγονός, όπως προτάθηκε, της σύλληψης ενός συνολικού και οριζόντιου προτύπου για τον καθορισμό της πολιτικής δημόσιας υγείας στην Ένωση, δεν θα θίξει κατ`ουδένα τρόπο τις αρμοδιότητες των διαφόρων γενικών διευθύνσεων και υπηρεσιών της Επιτροπής ούτε των εθνικών διοικήσεων, σε διάφορα επίπεδα (εθνικό, κάθετο, οριζόντιο) των κρατών μελών. Πρόκειται απλώς και μόνον για την δημιουργία μιας « συνεργίας », για την αποφυγή μη αποτελεσματικών δράσεων, επειδή στερούνται συνάφειας ή είναι ασυμβίβαστες με άλλες δράσεις, και τελικά για μια καλύτερη διαχείριση του τομέα υγείας και για μια υψηλότερη οικονομική και κοινωνική αποδοτικότητα.

4. Ειδικές παρατηρήσεις

4.1. Στα κεφάλαια που τιτλοφορούνται « Κατάσταση της υγείας και τάσεις στα κράτη μέλη () » και « κοινοτική προσέγγιση () », η ανακοίνωση παρουσιάζει την κύρια στρατηγική επιλογή της Επιτροπής. Σ`αυτό το σημείο καθορίζονται τα βασικά στοιχεία, η προσέγγιση του θέματος, για το οποίο η ΟΚΕ προτίθεται να αναλάβει πλήρως την ευθύνη της συζήτησης, μέσα στα πλαίσια των καθηκόντων που της παραχωρεί η Συνθήκη και ως απάντηση στην αίτηση διαβούλευσης που της υποβλήθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών.

4.2. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι το Συμβούλιο δεν πρέπει να περιορισθεί στην κατά γράμμα ερμηνεία όσον αφορά την εμβέλεια της δημόσιας υγείας, έτσι όπως διατυπώνεται στο άρθρο 129 της Συνθήκης του Μάαστριχτ.

4.2.1. Αυτή η ερμηνεία θα είχε σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της εμβέλειας της δημόσιας υγείας έτσι όπως έχει σχεδιαστεί στα διάφορα κράτη () και θα ήταν αντίθετη με την εξέλιξη παγκοίνως αποδεκτών εννοιών από την επιστημονική κοινότητα και τα κράτη μέλη.

4.2.2. Η ίδια η Επιτροπή φαίνεται να επιθυμεί μια πλέον διασταλτική ερμηνεία του ανωτέρω άρθρου στον βαθμό όπου προτίθεται να αναλάβει άλλες πρωτοβουλίες στον τομέα της υγείας. Όσον αφορά τις αναπτυσσόμενες χώρες η Επιτροπή, προτείνει επιπλέον μια πολιτική που βασίζεται σε μια γενική και ολοκληρωμένη προσέγγιση ().

4.2.3. Η ερμηνεία που προτείνει η ΟΚΕ έχει τα εξής πλεονεκτήματα :

- Δεν είναι αντίθετη προς την σημερινή εξέλιξη των ιδεών για τη δημόσια υγεία όπως ερμηνεύονται στο μεγαλύτερο μέρος των κρατών μελών και έτσι αποφεύγεται ένας αυξημένος κατακερματισμός κατά την υλοποίησή τους.

- Διευκολύνει τη διάρθρωση μεταξύ της ευρωπαϊκής πολιτικής της Επιτροπής και εκείνων των κρατών μελών καθώς και με τις πολιτικές άλλων διεθνών οργανισμών.

- Διευκολύνει τη διάρθρωση/συντονισμό μεταξύ της πολιτικής για τη δημόσια υγεία, αφενός, και των ευρωπαϊκών κοινωνικοοικονομικών πολιτικών και των επιλογών μεταξύ των διαφόρων δυνατοτήτων εξέλιξης των συστημάτων υγείας, αφετέρου.

- Αυτή η συνολική προσέγγιση, που επιτρέπει μια καλύτερη διαχείριση των πόρων που επενδύονται θα οδηγήσει σε μια καλύτερη σχέση μεταξύ δαπανών/οφελών.

- Επιτρέπει το συμβιβασμό του γράμματος του άρθρου 129 της Συνθήκης με το πνεύμα και τους μεγάλους στόχους της Κοινότητας και της Ένωσης.

4.3.

Μία νέα προσέγγιση

4.3.1. Σύμφωνα με την ΟΚΕ, είναι απαραίτητο να καθορισθούν σαφέστερα οι σημαντικοί τομείς δράσης για θέματα δημόσιας υγείας, που δεν καλύπονται πλήρως με μια προσέγγιση « ανά ασθένεια », δηλαδή

α)

Κατηγορίες ηλικίας

Μία πολιτική ευρωπαϊκής δημόσιας υγείας, την παρούσα στιγμή, πρέπει τουλάχιστον να αναφέρεται σε θέματα που αφορούν την υγεία των νέων (οινόπνευμα, βία, ναρκωτικά και καπνός) και των ηλικιωμένων (εξάρτηση, αποκλεισμός, ιατρικές φροντίδες), χωρίς να λησμονεί την υγεία των μητέρων (και της γυναίκας γενικότερα) καθώς και των παιδιών των λιγότερο ευνοημένων κατηγοριών του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

β)

Ευάλωτες ομάδες

Η υγεία του πληθυσμού των μεταναστών, ανέργων και όσων υφίστανται την οξεία μορφή του αποκλεισμού () (κυρίως οι άστεγοι) δεν θα έπρεπε να παραμελείται.

γ)

Ειδικό περιβάλλον

Η υγεία στο σχολικό περιβάλλον και στον χώρο εργασίας αξίζουν μια ιδιαίτερη θέση σε κάθε πολιτική δημόσιας υγείας. Το ίδιο και οι διάφοροι επιβλαβείς παράγοντες για το περιβάλλον, όπως ο θόρυβος των πόλεων, και η μόλυνση των υδάτων και της ατμόσφαιρας.

4.3.2. Οι διεργασίες που πρέπει να ακολουθήσει η κάθε ανθρώπινη κοινότητα (κράτος, περιφέρεια, κοινότητα) ή η Ένωση στο σύνολό της, για να επιτύχει τους στόχους υγείας, είναι διάσπαρτες από κοινές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπισθούν, και τούτο ασχέτως της φύσεως των στόχων :

- πώς και για ποιόν λαμβάνονται οι αποφάσεις που απτόνται περισσότερο της υγείας των πολιτών,

- ποιές είναι οι κοινοτικές υποδομές ή υπηρεσίες υγείας που υποστηρίζουν και καθοδηγούν της δράσεις δημόσιας υγείας, και

- πώς χρηματοδοτούνται οι δράσεις δημόσιας υγείας;

4.3.3. Λαμβανομένου υπόψη ότι το άρθρο 129 της Συνθήκης ορίζει ότι, σε θέματα προστασίας της υγείας, ο ρόλος της Κοινότητας δεν είναι η τυποποίηση και η εναρμόνιση, αλλά μάλλον η ενθάρρυνση, η διευκόλυνση και υποστήριξη μίας δράσης των κρατών μελών, θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καταστεί σαφέστερη η ανάλυση της Επιτροπής στο ζήτημα της διάρθρωσης μεταξύ της πολιτικής δημόσιας υγείας και της κοινωνικής πολιτικής () όπως και της πολιτικής που αφορά την γεωργία, την κατανάλωση και το περιβάλλον καθώς και των πολιτικών που αφορούν τον αθλητισμό και την οργάνωση του ελεύθερου χρόνου. Ελπίζεται έτσι, ότι η Επιτροπή και τελικά το Συμβούλιο, θα μπορέσουν να αρθρώσουν τα διάφορα μέσα για την βελτίωση της ποιότητας ζωής ().

4.3.4. Στα κράτη μέλη, ιδιαίτερα σε επίπεδο τοπικών κοινοτήτων, αριθμούνται σε εκατοντάδες οι οργανώσεις ανδρών και γυναικών που προσέφεραν την συμβολή τους στον τομέα της δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα στον τομέα της εκπαίδευσης και υγειονομικής ενημέρωσης αλλά και σε θέματα κατανάλωσης, διατροφής και περιβάλλοντος. Σε κοινοτικό επίπεδο υπάρχουν επίσης οργανώσεις με μεγάλη ικανότητα παρέμβασης η αξία των οποίων δεν θα μπορούσε να υποτιμηθεί και θα έπρεπε να αξιολογηθεί από την Επιτροπή, για να καταστεί δυνατόν, σε επίπεδο κρατών μελών και ένωσης να συνενωηθούν όλα τα ενδιαφερόμενα άτομα και διοικητικές υπηρεσίες για την υλοποίηση μιας πολιτικής υγείας.

4.3.5. Τέλος, θα αναμέναμε όπως το υπό εξέταση έγγραφο, ακόμη και μέσα στο περιοριστικό πλαίσιο μιας Ανακοίνωσης που καταρτίστηκε με στόχο την πρόληψη των ασθενειών αναφέρεται στο μέσον διασφάλισης του κατάλληλου συντονισμού με τις εθνικές και ευρωπαϊκές επιστημονικές κοινότητες. Κατά τον τρόπο αυτό οι κοινοτικές δράσεις θα έχουν ένα συμπαγέστερο επιστημονικό θεμέλιο.

5. Συμπεράσματα και συστάσεις

5.1. Μία πολιτική δημόσιας υγείας ικανή να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και ανησυχίες των ευρωπαίων πολιτών, πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας θαρραλέας απάντησης στις προσδοκίες για την βελτίωση της ποιότητας ζωής, όπου θα περιλαμβάνεται και η προαγωγή της υγείας. Επίσης η πολιτική αυτή πρέπει να αποτελείται από μία σειρά οριζοντίων και καθέτων παρεμβάσεων, που σε μερικές περιπτώσεις θα βαρύνουν την Κοινότητα κατά την άσκηση των δικών της αρμοδιοτήτων, ή τα κράτη μέλη, σε εθνική, περιφερειακή και τοπική κλίμακα, ανάλογα με τα πλαίσια ή τα αντίστοιχα νομικά συστήματα που θα διέπουν την πραγματοποίησή της, σύμφωνα με ένα ιδιαίτερο τύπο συνεργασίας και συντονισμού, ανάλογα με τις καταστάσεις και κατά περίπτωση.

5.2. Η Ανακοίνωση αυτή καθ`αυτή, όπως παρουσιάζεται και βασίζεται κατ`ουσίαν στην πρόληψη και ενημέρωση καίτοι αποτελεί μια ορθή καταγραφή των προτεραιοτήτων στο θέμα της δημόσιας υγείας, δεν συνιστά την κατάλληλη απάντηση στις προσδοκίες που εξέφρασε η ΟΚΕ.

5.3. Υπό την έννοια αυτή, η ΟΚΕ καλεί το Συμβούλιο να λάβει θέση κατά τον καθορισμό μιας πολιτικής δημόσιας υγείας, για μια συνολική και συνεκτική προσέγγιση, ερμηνεύοντας το άρθρο 129 της Συνθήκης σε συμφωνία με το άρθρο 2 της ίδιας Συνθήκης, επειδή το τελευταίο αποτελεί την θεμελιώδη και κατευθυντήρια αρχή, δηλ. την αιτία συστάσεως της Κοινότητας των Κρατών και Πολιτών.

5.4. Εξάλλου η ΟΚΕ καλεί το Συμβούλιο να ζητήσει από την Επιτροπή να συμπληρώσει την Ανακοίνωσή της, της οποίας εξάλλου πρέπει να τονισθεί η επικαιρότητα και η σημασία, προς την κατεύθυνση μιας συνολικής και οριζόντιας ανάλυσης της πολιτικής δημόσιας υγείας, για να επεκταθεί πέραν από το περιορισμένο πλαίσιο που αποτέλεσε αφορμή για την περιοριστική ανάλυση στην υπάρχουσα διατύπωση.

5.5. Με αυτή την προοπτική, το εν λόγω κείμενο, όπως αναφέρεται και στην παρούσα γνωμοδότηση της ΟΚΕ οφείλει:

α)

να λάβει υπόψη τις ειδικές καταστάσεις διαφόρων κατηγοριών, δηλ. εκτός των ασθενειών και της τοξικομανίας, τις κατηγορίες ηλικίας, τις ευάλωτες ομάδες και το ειδικό περιβάλλον

β)

να εξετάσει τις προτεινόμενες παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες που μπορεί να ανήκουν ή όχι ανεξάρτητα από το άρθρο 129, στις δράσεις της Κοινότητας, με βάση την ιδίαν αρμοδιότητα (της Επιτροπής), σύμφωνα με την Συνθήκη, και αυτές που μπορούν συγχρόνως να αποτελέσουν αντικείμενο συνεργασίας και συντονισμού

γ)

η εν λόγω μελέτη πρέπει να λάβει υπόψη την απαραίτητη άρθρωση μεταξύ της πολιτικής δημόσιας υγείας και της πολιτικής ιατρικών φροντίδων, κυρίως σε θέματα εξοπλισμού, προσωπικού (διαχείριση και τεχνική εργασία) και χρηματοδότησης, χωρίς αυτό να επηρεάζει την ιδιαιτερότητα, και την αντιστοιχη φύση και στόχους του κάθε τομέα

δ)

να ενσωματώσει, όπως συμβαίνει ήδη τώρα στην Ανακοίνωση, στην πολιτική δημόσιας υγείας, την κοινωνική και οικονομική διάσταση, με την έννοια της αλληλεγγύης, ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης, στο πλαίσιο της Κοινωνικής Ευρώπης και της Ευρώπης των Πολιτών, ενισχύοντας κυρίως την οριζόντια προσέγγιση του θέματος (εργασία, απασχόληση (), αστικά πλαίσια ζωής, κατοικία, γεωργική πολιτική, κατανάλωση και περιβάλλον, κ.λ.π.) (). Πρέπει να ληφθεί πλήρως υπόψη η ελευθερία των ατόμων και ιδιαίτερα ο τρόπος ζωής τους και η ευρωπαϊκή ποικιλομορφία.

ε)

μεταξύ των κατά προτεραιότητα δράσεων που αναλαμβάνουν τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Κοινωνικό Ταμείο, πρέπει να ληφθεί υπόψη η συνιστώσα « δημόσια υγεία », ενώ θα αποφεύγονται όλες οι άλλες που θα μπορούσαν να την παραβλάψουν.

Βρυξέλλες, 6 Ιουλίου 1994.

Η Πρόεδρος της

Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Susanne TIEMANN

() ΕΕ αριθ. C 33 της 22. 10. 1994, σ. 47.

() Βλέπε « Investing in Health » World Development Report 1993 - World Bank - Oxford University Press, 1993, σ. 7 και 14.

() « Ευρώπη των Πολιτών » Ε.Ε. αριθ. C 313 της 30. 11. 1992.

() Επίδραση των γνωμοδοτήσεων της ΟΚΕ - CES 592/92 rιv.

() Άρθρο 2 της Συνθήκης ΕΟΚ.

() Βλ. γλωσσάριο « Ενίσχυση της υγείας - Διεθνής Διάσκεψη για την ενίσχυση της υγείας » - Βόννη, 19. 12. 1990, (τομέας Α, σ. 21).

() Ευρωπαϊκός χάρτης υγείας και περιβάλλοντος που υιοθετήθηκε από τους ευρωπαίους υπουργούς περιβάλλοντος και υγείας - Φραγκφούρτη 7/8. 12. 1989.

() Βλ. σ. 40 της Ανακοίνωσης.

() Βλέπε σ. 7.

() Βλέπε σ. 8.

() Αναφέρονται σαν παραδείγματα :

α) Ηνωμένο Βασίλειο - « Η υγεία και το έθνος » (1993) που μνημονεύεται στην Ανακοίνωση της Επιτροπής - Ένα σύνολο στόχων σε θέματα υγείας που συνοδεύονται από πρότυπα δράσης για την υλοποίησή τους, τόσο μέσω των φορέων υγείας όσον και μέσω πρωτοβουλιών που αρχίζουν από την Κοινότητα και υποστηρίζονται από μια αληθινή διατομεακή συνεργασία (εκπαίδευση, μεταφορές, κοινωνικές υπηρεσίες).

β) Κάτω Χώρες - « Health strategy of the Netherlands » (1993) - ένα ευρύτατο φάσμα στόχων υγείας στο πλαίσιο μιας συνολικής προσέγγισης και.

γ) Γαλλία - Μία στρατηγική δημόσιας υγείας από την ανωτάτη επιτροπή δημόσιας υγείας (1993) αναφ. στην Ανακοίνωση της Επιτροπής και προτείνει μία συνολική πολιτική υγείας.

() Έγγρ. COM(94) 77 τελικό της 24. 3. 1994.

() Έγγρ. COM(92) 542 τελ. - Ανακοίνωση « Για μια Ευρώπη της αλληλεγγύης » σημείο ΙΙΙ.3.

() Πράσινο Βιβλίο για την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Πολιτική (Έγγρ. COM(93) 551 τελικό σ. 43-49 και 66-68).

() Άρθρο 3, εδάφιο Ο) της Συνθήκης.