(1)

Τα άνευ προηγουμένου γεωπολιτικά γεγονότα που ακολούθησαν την έκδοση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) για τη θέσπιση του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ο «μηχανισμός»), τα οποία πυροδοτήθηκαν από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, και η άμεση και έμμεση επιδείνωση των επιπτώσεων της κρίσης της COVID-19 έχουν επηρεάσει σημαντικά την κοινωνία και την οικονομία της Ένωσης, τους πολίτες της και την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της. Ειδικότερα, είναι σαφέστερο από ποτέ ότι η ενεργειακή ασφάλεια και η ενεργειακή ανεξαρτησία της Ένωσης είναι απαραίτητες για την επιτυχή, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη από την κρίση της COVID-19, καθώς αποτελούν επίσης μείζονες παράγοντες που συμβάλλουν στην ανθεκτικότητα της οικονομίας της Ένωσης.

(2)

Λόγω των άμεσων δεσμών που υπάρχουν μεταξύ της βιώσιμης ανάκαμψης, της οικοδόμησης της ανθεκτικότητας και της ενεργειακής ασφάλειας της Ένωσης, της μείωσης της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, που προέρχονται ιδίως από τη Ρωσία, και του ρόλου της Ένωσης σε μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση, ο μηχανισμός αποτελεί κατάλληλο μέσο για να συμβάλει στην αντιμετώπιση των εν λόγω αναδυόμενων προκλήσεων από την Ένωση. Το ίδιο ισχύει υπό το πρίσμα ενωσιακών νομοθετικών πράξεων που αφορούν το κλίμα και την ενέργεια και των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης και ιδίως της συμφωνίας του Παρισιού που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (5).

(3)

Στη δήλωση των Βερσαλλιών, της 10ης και 11ης Μαρτίου 2022, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων κάλεσαν την Επιτροπή να υποβάλει έως τα τέλη Μαΐου του ίδιου έτους πρόταση για το σχέδιο REPowerEU με σκοπό να σταματήσει σταδιακά η εξάρτηση της Ένωσης από τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων, κάλεσμα το οποίο επαναλήφθηκε στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης και 25ης Μαρτίου 2022. Ο εν λόγω στόχος θα πρέπει να επιτευχθεί πολύ πριν από το 2030 κατά τρόπο που συνάδει με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, που ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 11ης Δεκεμβρίου 2019 και με τους κλιματικούς στόχους για το 2030 και το 2050, οι οποίοι κατοχυρώνονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6).

(4)

Η δυνατότητα του μηχανισμού να στηρίζει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που προορίζονται για τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, ιδίως όσον αφορά τα ορυκτά καύσιμα, καθώς και προκειμένου να αυξηθεί η ανθεκτικότητα, η ασφάλεια και η βιωσιμότητα του ενεργειακού συστήματος της Ένωσης, συμβάλλοντας έτσι στην οικονομική προσιτότητα της ενέργειας και ενισχύοντας τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης παράλληλα με μια ανοικτή οικονομία, θα πρέπει να ενισχυθεί. Προκειμένου να επιτευχθούν οι εν λόγω στόχοι, η Ένωση χρειάζεται να αυξήσει την ενεργειακή απόδοση και την αξιοπιστία και την ανθεκτικότητα των δικτύων μεταφοράς και διανομής, να προωθήσει την ευελιξία του συστήματος, να ελαχιστοποιήσει τα σημεία συμφόρησης, μεταξύ άλλων μέσω της αύξησης της δυναμικότητας δικτύου και της δυναμικότητας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, να προαγάγει την ψηφιοποίηση, και να διασφαλίσει την ύπαρξη ανθεκτικών αλυσίδων εφοδιασμού, την κυβερνοασφάλεια και την προστασία όλων των υποδομών και την προσαρμογή τους στην κλιματική αλλαγή, με παράλληλη μείωση των στρατηγικών ενεργειακών εξαρτήσεων.

(5)

Για τη μεγιστοποίηση της συμπληρωματικότητας, της συνέπειας και της συνοχής των πολιτικών και των δράσεων που αναλαμβάνονται από την Ένωση και τα κράτη μέλη για την προώθηση της ανεξαρτησίας, της ασφάλειας και της βιωσιμότητας του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης, οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που σχετίζονται με την ενέργεια θα πρέπει να θεσπιστούν μέσω ειδικού «κεφαλαίου για το REPowerEU» στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

(6)

Η ουσιαστική μετάβαση προς την πράσινη ενέργεια και η ταχεία και χωρίς αποκλεισμούς μείωση της εξάρτησης από την παραγόμενη από ορυκτά καύσιμα ενέργεια απαιτούν τη λήψη μέτρων για την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και της εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια και τις συναφείς κρίσιμες ενεργειακές υποδομές και για την ταχύτερη απανθρακοποίηση των βιομηχανιών. Συνιστά επιτακτική ανάγκη να αυξηθούν ταχέως οι επενδύσεις σε μέτρα ενεργειακής απόδοσης, όπως η υιοθέτηση βιώσιμων και αποτελεσματικών λύσεων θέρμανσης και ψύξης, που αποτελούν ένα αποτελεσματικό μέσο για την αντιμετώπιση ορισμένων από τις πλέον πιεστικές προκλήσεις του ενεργειακού εφοδιασμού και του ενεργειακού κόστους. Ως εκ τούτου, θα πρέπει επίσης να υποστηριχθούν μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας, μεταξύ άλλων με τη χρήση καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, όπως το υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και με την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμου υδρογόνου και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων μη βιολογικής προέλευσης, και την αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας από τις οικονομίες των κρατών μελών σύμφωνα με τους στόχους της Ένωσης για την ενέργεια και το κλίμα και το ενωσιακό νομικό πλαίσιο. Η Επιτροπή θα πρέπει ιδίως να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συμπεριλαμβάνουν στα οικεία κεφάλαια για το REPowerEU μέτρα για την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας.

(7)

Η σταδιακή κατάργηση της εξάρτησης από τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση της συνολικής ενεργειακής εξάρτησης της Ένωσης. Τα κεφάλαια για το REPowerEU θα πρέπει να συμβάλουν στην αύξηση και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης, χωρίς να αυξήσουν υπερβολικά την εξάρτησή της από τις εισαγωγές πρώτων υλών από τρίτες χώρες.

(8)

Κατά την κατάρτιση των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καθώς και των κεφαλαίων για το REPowerEU, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συντονίσουν τις οικονομικές πολιτικές τους κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής που ορίζονται στο άρθρο 174 της Συνθήκης, με σκοπό τη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών και τη μείωση της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών, δίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στις απομακρυσμένες, περιφερειακές και απομονωμένες περιοχές και στα νησιά που αντιμετωπίζουν ήδη πρόσθετους περιορισμούς.

(9)

Για να μεγιστοποιηθεί το πεδίο εφαρμογής της απόκρισης της Ένωσης, όλα τα κράτη μέλη που υποβάλλουν σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού, με το οποίο ζητείται η χρήση πρόσθετης χρηματοδότησης με τη μορφή δανειακής στήριξης ή, σύμφωνα με νέους κανόνες που πρόκειται να θεσπιστούν σύμφωνα με τον παρόντα τροποποιητικό κανονισμό, από πλειστηριασμό των δικαιωμάτων του συστήματος εμπορίας εκπομπών βάσει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) ή από μεταφορές πόρων από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1755 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8), θα πρέπει να υποχρεούνται να συμπεριλάβουν στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητάς τους κεφάλαιο για το REPowerEU. Σύμφωνα με την υπάρχουσα δυνατότητα, δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/41, για υποβολή σχεδίου του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, και προκειμένου να εξασφαλιστεί η ορθή εκπόνηση των κεφαλαίων για το REPowerEU, τα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλουν σχέδιο κεφαλαίου για το REPowerEU πριν από την υποβολή τροποποιημένου σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Θα πρέπει να αποφεύγεται η περιττή διοικητική επιβάρυνση.

(10)

Τα κεφάλαια για το REPowerEU θα πρέπει να περιλαμβάνουν νέες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, ξεκινώντας από την 1η Φεβρουαρίου 2022, που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU και στην αντιμετώπιση της κρίσης που προκλήθηκε από τα πρόσφατα γεωπολιτικά γεγονότα. Ωστόσο, μέτρα που περιλαμβάνονται ήδη στις εκδοθείσες εκτελεστικές αποφάσεις του Συμβουλίου που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU μπορούν να συμπεριληφθούν στο κεφάλαιο για το REPowerEU, εάν, μετά την επικαιροποίηση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς, το οικείο κράτος μέλος υπόκειται σε μείωση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς. Στην περίπτωση αυτή, το κράτος μέλος θα πρέπει να μπορεί να συμπεριλάβει τέτοιου είδους μέτρα στο κεφάλαιό του για το REPowerEU έως ποσό εκτιμώμενου κόστους ίσο με τη μείωση στη μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά.

(11)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να συμπεριλαμβάνουν στο κεφάλαιό τους για το REPowerEU το κλιμακούμενο μέρος των μέτρων που περιλαμβάνονται στην ήδη εκδοθείσα εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου μαζί με τα αντίστοιχα ορόσημα και τους αντίστοιχους στόχους. Η εν λόγω κλιμάκωση θα πρέπει να επιφέρει ουσιαστική βελτίωση στο επίπεδο φιλοδοξίας των μέτρων, όπως αποτυπώνεται στον σχεδιασμό ή στο επίπεδο των αντίστοιχων οροσήμων και στόχων, αξιοποιώντας παράλληλα τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην ήδη εκδοθείσα εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου.

(12)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν το κεφάλαιό τους για το REPowerEU υπό μορφή προσθήκης στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητάς τους. Το κεφάλαιο για το REPowerEU θα πρέπει να περιέχει επεξήγηση του τρόπου με τον οποίο τα μέτρα που περιλαμβάνονται σε αυτά συνάδουν με τις προσπάθειες του οικείου κράτους μέλους για την επίτευξη των στόχων του REPowerEU, λαμβανομένων υπόψη των μέτρων που περιλαμβάνονται στις ήδη εκδοθείσες εκτελεστικές αποφάσεις του Συμβουλίου, καθώς και επεξήγηση της συνολικής συμβολής των εν λόγω μέτρων και άλλων εθνικώς χρηματοδοτούμενων καις χρηματοδοτούμενων από την Ένωση συμπληρωματικών ή συνοδευτικών μέτρων στους στόχους του REPowerEU.

(13)

Τα κεφάλαια για το REPowerEU θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να συμβάλλουν στην αύξηση του μεριδίου των βιώσιμων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα και στην αντιμετώπιση των σημείων συμφόρησης στις ενεργειακές υποδομές. Όσον αφορά τις υποδομές φυσικού αερίου, οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις στα κεφάλαια για το REPowerEU οι οποίες αποσκοπούν στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με προμηθευτές εκτός Ρωσίας θα πρέπει να βασίζονται στις ανάγκες που εντοπίζονται επί του παρόντος μέσω της αξιολόγησης που διενεργείται και συμφωνείται από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου (, το οποίο έχει συσταθεί με πνεύμα αλληλεγγύης όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού, και να λαμβάνουν υπόψη τις στρατηγικές ανάγκες ενεργειακής ασφάλειας του οικείου κράτους μέλους και τα ενισχυμένα μέτρα ετοιμότητας, μεταξύ άλλων και όσον αφορά την αποθήκευση ενέργειας, που λαμβάνονται για την προσαρμογή σε νέες γεωπολιτικές απειλές, χωρίς να υπονομεύεται η μακροπρόθεσμη συμβολή στην πράσινη μετάβαση.

(14)

Θα πρέπει να προστεθεί ένα κατάλληλο κριτήριο αξιολόγησης, το οποίο θα χρησιμεύσει ως βάση για την αξιολόγηση από την Επιτροπή των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων των κεφαλαίων για το REPowerEU, και θα διασφαλίζει ότι οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις είναι κατάλληλες για την επίτευξη των συγκεκριμένων στόχων του REPowerEU. Θα πρέπει να απαιτείται βαθμολόγηση Α στο πλαίσιο του εν λόγω νέου κριτηρίου αξιολόγησης προκειμένου το σχετικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας να λάβει θετική αξιολόγηση από την Επιτροπή.

(15)

Οι επενδύσεις σε υποδομές και τεχνολογίες δεν αρκούν από μόνες τους για να εξασφαλιστεί η μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα με δεδομένες τις υφιστάμενες ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και δεξιότητες. Εν προκειμένω, μπορούν ήδη να διατεθούν πόροι για την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, ώστε το εργατικό δυναμικό να εξοπλιστεί περαιτέρω με πράσινες δεξιότητες, καθώς και για την έρευνα και την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να επενδύσουν περαιτέρω στην επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, ιδίως για τις πράσινες και συναφείς ψηφιακές δεξιότητες και τεχνολογίες, ώστε να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα μείνει στο περιθώριο καθ’ όλη τη διάρκεια της πράσινης μετάβασης. Σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος συμπεριλάβει στο κεφάλαιό του για το REPowerEU μέτρα σχετικά με την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει κατά πόσον αυτού του είδους τα μέτρα συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στη στήριξη της επιμόρφωσης του εργατικού δυναμικού ως προς πράσινες και συναφείς ψηφιακές δεξιότητες.

(16)

Υπό το πρίσμα του οικονομικού και κοινωνικού αντικτύπου της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, με τις διαρκώς υψηλές και ασταθείς τιμές της ενέργειας να επιδεινώνουν τον αντίκτυπο της κρίσης της COVID-19, αυξάνοντας περαιτέρω την οικονομική επιβάρυνση των καταναλωτών, ιδίως για τους πλέον ευάλωτους, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα, και για τις ευάλωτες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, και αναγνωρίζοντας τις αρχές του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, θα πρέπει να είναι δυνατό να συμπεριληφθούν στα κεφάλαια για το REPowerEU μέτρα που θα βοηθήσουν στη διαρθρωτική αντιμετώπιση καταστάσεων ενεργειακής φτώχειας, μέσω μακροχρόνιων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας θα πρέπει να παρέχουν υψηλότερο επίπεδο χρηματοδοτικής στήριξης σε προγράμματα ενεργειακής απόδοσης, μεταξύ άλλων μέσω ειδικών χρηματοδοτικών μέσων, σε πολιτικές και προγράμματα καθαρής ενέργειας για τη μείωση της ενεργειακής ζήτησης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων, που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες λόγω των υψηλών λογαριασμών ενέργειας.

(17)

Τα μέτρα μείωσης της ενεργειακής ζήτησης που λαμβάνουν τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν κίνητρα για επενδύσεις με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας.

(18)

Το νέο καθεστώς θα πρέπει να εφαρμόζεται στα κεφάλαια για το REPowerEU με την επιφύλαξη όλων των άλλων νομικών απαιτήσεων του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά.

(19)

Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένου του κεφαλαίου για το REPowerEU, θα πρέπει να συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του συνόλου ή σημαντικού υποσυνόλου των προκλήσεων που προσδιορίζονται στις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που έχουν εγκριθεί στο πλαίσιο του κύκλου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2022, οι οποίες αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στις ενεργειακές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη.

(20)

Η αποτελεσματική μετάβαση προς την πράσινη ενέργεια και η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης προϋποθέτουν σημαντικές ψηφιακές επενδύσεις. Υπό το πρίσμα του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν επεξήγηση του τρόπου με τον οποίο τα μέτρα του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιέχονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU, αναμένεται να συμβάλουν στην ψηφιακή μετάβαση και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που απορρέουν από αυτήν και να αναφέρουν αν αντιπροσωπεύουν ποσό που συμβάλλει στον ψηφιακό στόχο με βάση τη μεθοδολογία για την ψηφιακή σήμανση. Ωστόσο, δεδομένης της άνευ προηγουμένου επείγουσας φύσης και σημασίας των ενεργειακών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ένωση, οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις του κεφαλαίου για το REPowerEU δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό της συνολικής κατανομής του σχεδίου για τον σκοπό της εφαρμογής της απαίτησης σχετικά με τον ψηφιακό στόχο που καθορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/241. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώξουν να συμπεριλάβουν στα κεφάλαια για το REPowerEU, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, μέτρα που συμβάλλουν στον ψηφιακό στόχο με βάση τη μεθοδολογία για την ψηφιακή σήμανση.

(21)

Οι χρονοβόρες διοικητικές διαδικασίες αποτελούν ορισμένα από τα κυριότερα εμπόδια για την ανάπτυξη της ανανεώσιμης ενέργειας. Μεταξύ των εμποδίων αυτών συγκαταλέγονται η πολυπλοκότητα των εφαρμοστέων κανόνων για την επιλογή τοποθεσίας και τις διοικητικές άδειες για έργα, η πολυπλοκότητα και η διάρκεια της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων, ζητήματα σύνδεσης στο δίκτυο, καθώς και περιορισμοί όσον αφορά τη στελέχωση των αρχών αδειοδότησης ή των φορέων εκμετάλλευσης του δικτύου. Η περαιτέρω απλούστευση και επιτάχυνση των διοικητικών διαδικασιών αδειοδότησης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις σχετικές υποδομές δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας είναι αναγκαία προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η Ένωση θα επιτύχει τους στόχους της για την ενέργεια και το κλίμα. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2022 διατυπώθηκαν συστάσεις προς τα κράτη μέλη για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 18ης Μαΐου 2022, με τίτλο «Πρόταση για το REPowerEU», η Επιτροπή πρότεινε την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές με στόχο την επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης όσον αφορά ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επιπλέον, με τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2577 του Συμβουλίου (10) που θεσπίζει πλαίσιο για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμης ενέργειας θεσπίστηκαν προσωρινοί κανόνες έκτακτης ανάγκης.

(22)

Δυνάμει του άρθρου 18 παράγραφος 4 στοιχείο ιζ) του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν περίληψη της διεξαχθείσας σύμφωνα με τα εθνικά νομικά πλαίσια διαδικασίας διαβούλευσης με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους και άλλα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη που εμπλέκονται στην υλοποίηση των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η εν λόγω διαβούλευση θα πρέπει να συμπληρώνεται ώστε να εξετάζονται οι μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις προς συμπερίληψη σε δυνητικό κεφάλαιο για το REPowerEU, με τρόπο που να παρέχει στα ενδιαφερόμενα μέρη επαρκή χρόνο για να αντιδράσουν, διασφαλίζοντας παράλληλα την ταχεία οριστικοποίηση του κεφαλαίου για το REPowerEU από το οικείο κράτος μέλος. Στην επικαιροποιημένη περίληψη θα πρέπει να ορίζονται τα ενδιαφερόμενα μέρη των οποίων ζητήθηκε η γνώμη, να διευκρινίζεται το αποτέλεσμα της συμπληρωματικής διαβούλευσης και να περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο οι παρατηρήσεις που ελήφθησαν από τα ενδιαφερόμενα μέρη αποτυπώθηκαν στα κεφάλαια για το REPowerEU.

(23)

Η εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11) (αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης») είναι απαραίτητη για να διασφαλίζεται ότι οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της ανάκαμψης από την κρίση της COVID-19 υλοποιούνται με βιώσιμο τρόπο. Θα πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται στις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που στηρίζονται από τον μηχανισμό, με μία στοχευμένη εξαίρεση για την αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων ενεργειακής ασφάλειας της Ένωσης. Λαμβανομένου υπόψη του στόχου της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού με προμηθευτές εκτός Ρωσίας, οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που ορίζονται στα κεφάλαια για το REPowerEU οι οποίες είναι αναγκαίες για τη βελτίωση των ενεργειακών υποδομών και εγκαταστάσεων για την κάλυψη των άμεσων αναγκών που σχετίζονται με την ασφάλεια του εφοδιασμού αερίου θα πρέπει να είναι επιλέξιμες για χρηματοδοτική στήριξη βάσει του μηχανισμού ακόμα και αν δεν είναι σύμφωνες με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Κατά κανόνα, οι υποδομές και οι εγκαταστάσεις πετρελαίου εξαιρούνται από το κεφάλαιο για το REPowerEU. Κατά παρέκκλιση, κράτος μέλος που έχει υπαχθεί στην εξαιρετική προσωρινή παρέκκλιση του άρθρου 3ιγ παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 833/2014 του Συμβουλίου (12) έως την έναρξη ισχύος του παρόντος τροποποιητικού κανονισμού, λόγω της εξάρτησής του συγκεκριμένα από το αργό πετρέλαιο και της γεωγραφικής του κατάστασης, θα πρέπει να μπορεί να συμπεριλάβει στο κεφάλαιο για το REPowerEU τις υποδομές και τις εγκαταστάσεις πετρελαίου που είναι αναγκαίες για την κάλυψη άμεσων αναγκών ασφάλειας του εφοδιασμού.

Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει κατά πόσον τα μέτρα που αναμένεται να αντιμετωπίσουν τις άμεσες ανάγκες ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού είναι επιλέξιμα για την παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Για τους σκοπούς της εν λόγω αξιολόγησης, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει, μεταξύ άλλων προϋποθέσεων, εάν υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης φαινομένων εγκλωβισμού και κατά πόσον δεν υπάρχουν διαθέσιμες καθαρότερες, τεχνολογικά και οικονομικά εφικτές εναλλακτικές λύσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν εντός συγκρίσιμου χρονοδιαγράμματος. Η αξιολόγηση αυτή θα πρέπει να είναι αναλογική και να λαμβάνει υπόψη τον επείγοντα χαρακτήρα της επίτευξης των στόχων του REPowerEU. Σε περίπτωση αμφιβολιών, η Επιτροπή θα πρέπει να μπορεί να ζητήσει από τα κράτη μέλη να παράσχουν σχετικές πληροφορίες προς υποστήριξη της αξιολόγησης. Η αξιολόγηση καθαρότερων εναλλακτικών λύσεων θα πρέπει να πραγματοποιείται εντός εύλογων ορίων.

(24)

Όλα τα μέτρα που περιέχονται στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με το εφαρμοστέο ενωσιακό και εθνικό περιβαλλοντικό κεκτημένο, ιδίως όσον αφορά την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την προστασία της φύσης. Για τα μέτρα που επωφελούνται από την παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταβάλλουν ικανοποιητικές προσπάθειες για τον περιορισμό της δυνητικής επιβάρυνσης για τους περιβαλλοντικούς στόχους κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, όπου είναι εφικτό, και για τον μετριασμό της επιβάρυνσης μέσω άλλων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που περιέχονται στα κεφάλαια για το REPowerEU.

(25)

Τα κεφάλαια για το REPowerEU θα πρέπει να συνάδουν με τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα των κρατών μελών και με τους κλιματικούς στόχους της Ένωσης που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119.

(26)

Λαμβάνοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ως στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης της Ευρώπης και τη σημασία που έχει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ο μηχανισμός πρέπει να συμβάλει στην ενσωμάτωση κλιματικών δράσεων και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και στην επίτευξη του συνολικού στόχου της διάθεσης του 30 % των δαπανών του προϋπολογισμού της Ένωσης για την υποστήριξη κλιματικών στόχων. Ως εκ τούτου, τα μέτρα που λαμβάνουν στήριξη από τον μηχανισμό και περιλαμβάνονται στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας των κρατών μελών θα πρέπει να συμβάλλουν στην πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας, ή στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που απορρέουν από αυτήν, και θα πρέπει να αντιστοιχούν σε ποσό που αναλογεί τουλάχιστον στο 37 % των συνολικών πιστώσεων του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και τουλάχιστον στο 37 % του συνολικού εκτιμώμενου κόστους των μέτρων του κεφαλαίου για το REPowerEU, με βάση τη μεθοδολογία για την παρακολούθηση των κλιματικών στόχων που ορίζεται στο παράρτημα VI του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241. Η εν λόγω μεθοδολογία θα πρέπει να χρησιμοποιείται αναλόγως για μέτρα που δεν μπορούν να αντιστοιχιστούν άμεσα με έναν από τους τομείς παρέμβασης που παρατίθενται στο εν λόγω παράρτημα. Εάν το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος και η Επιτροπή συμφωνήσουν, θα πρέπει να είναι δυνατόν να αυξηθούν οι συντελεστές για την υποστήριξη των κλιματικών στόχων κατά 40 % ή 100 % για επιμέρους επενδύσεις, όπως εξηγείται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, προκειμένου να ληφθούν υπόψη συνοδευτικά μεταρρυθμιστικά μέτρα που αυξάνουν αξιόπιστα τον αντίκτυπό τους στους κλιματικούς στόχους. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να είναι δυνατόν να αυξηθούν οι συντελεστές για την υποστήριξη των κλιματικών στόχων σε συνολικό ποσό που αντιστοιχεί στο 3 % των πιστώσεων του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για επιμέρους επενδύσεις. Ο μηχανισμός θα πρέπει να υποστηρίζει δραστηριότητες που σέβονται πλήρως τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και προτεραιότητες της Ένωσης και την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης».

(27)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει, κατά περίπτωση, να περιλαμβάνουν στα κεφάλαια για το REPowerEU μέτρα με διασυνοριακή ή διακρατική διάσταση ή επίδραση, όπως προσδιορίζεται στην πλέον πρόσφατη εκτίμηση αναγκών της Επιτροπής, συμβάλλοντας, μεταξύ άλλων, στη δημιουργία ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι μέτρα που εφαρμόζονται σε ένα κράτος μέλος θα μπορούσαν να έχουν δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη. Η Επιτροπή θα πρέπει να διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών το συντομότερο δυνατόν με σκοπό την ανάπτυξη μέτρων με διασυνοριακή ή διακρατική διάσταση ή επίδραση που θα συμπεριληφθούν στα κεφάλαια για το REPowerEU. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταβάλλουν προσπάθειες ώστε να διασφαλίσουν ότι τα εν λόγω μέτρα αντιστοιχούν σε ποσό που αναλογεί τουλάχιστον στο 30 % του εκτιμώμενου κόστους των μέτρων του κεφαλαίου για το REPowerEU. Εκτός από τα μέτρα που έχουν διασυνοριακή ή διακρατική διάσταση ή επίδραση, μέτρα σε εθνικό επίπεδο που συμβάλλουν στη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης στο σύνολό της, σύμφωνα με τους στόχους του REPowerEU, ιδίως όσον αφορά την αντιμετώπιση των υφιστάμενων σημείων συμφόρησης σε σχέση με τη μεταφορά, τη διανομή και την αποθήκευση ενέργειας, όπως προσδιορίζονται στην πλέον πρόσφατη εκτίμηση αναγκών της Επιτροπής, αυξάνοντας έτσι τις δυνατότητες για διασυνοριακές ροές μεταξύ των κρατών μελών, θα πρέπει να θεωρείται ότι έχουν διασυνοριακή ή διακρατική διάσταση ή επίδραση. Τα μέτρα για τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και τη μείωση της ενεργειακής ζήτησης θα πρέπει επίσης να θεωρείται ότι έχουν θετικό διασυνοριακό αντίκτυπο, καθώς απελευθερώνουν περαιτέρω δυναμικότητα ή δυνατότητες εφοδιασμού για άλλα κράτη μέλη.

(28)

Θα πρέπει να προστεθεί ένα κατάλληλο κριτήριο αξιολόγησης, το οποίο θα χρησιμεύσει ως βάση για την αξιολόγηση από την Επιτροπή της διασυνοριακής ή διακρατικής διάστασης ή επίδρασης των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων των κεφαλαίων για το REPowerEU.

(29)

Θα πρέπει να παρασχεθούν περαιτέρω κίνητρα στα κράτη μέλη για να ζητούν δανειακή στήριξη ώστε να διασφαλίζεται η απορρόφηση των διαθέσιμων κονδυλίων από τα κράτη μέλη και παράλληλα η συμμόρφωση με τις αρχές της ίσης μεταχείρισης, της αλληλεγγύης, της αναλογικότητας και της διαφάνειας. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιήσουν με όσο το δυνατόν σαφέστερο τρόπο στην Επιτροπή, το αργότερο εντός 30 ημερών μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού, εάν προτίθενται να υποβάλουν αίτημα δανειακής στήριξης. Η Επιτροπή θα πρέπει να παράσχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ταυτόχρονα, επί ίσοις όροις και χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, επισκόπηση των προθέσεων που εξέφρασαν τα κράτη μέλη και τις προτεινόμενες επόμενες ενέργειες για την κατανομή των διαθέσιμων πόρων. Η κοινοποίηση πρόθεσης δεν θα πρέπει να θίγει τη δυνατότητα των κρατών μελών να ζητήσουν δανειακή στήριξη έως τις 31 Αυγούστου 2023 σύμφωνα με το άρθρο 14 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης αιτημάτων που υπερβαίνουν το 6,8 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ), εφόσον συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις. Δεν θα πρέπει επίσης να θίγει τη σύναψη της αντίστοιχης δανειακής σύμβασης από την Επιτροπή μετά την έκδοση της σχετικής εκτελεστικής απόφασης του Συμβουλίου.

(30)

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να υποβάλουν τα κεφάλαια για το REPowerEU το συντομότερο δυνατόν και κατά προτίμηση έως δύο μήνες από την έναρξη ισχύος του παρόντος τροποποιητικού κανονισμού. Σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί το τροποποιημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας όπως υποβλήθηκαν από το κράτος μέλος εντός δύο μηνών και υποβάλλει πρόταση εκτελεστικής απόφασης του Συμβουλίου. Δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη, η Επιτροπή θα πρέπει να επιδιώκει να περατώνει την αξιολόγηση των τροποποιημένων σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.

(31)

Επιπλέον, θα πρέπει να παρασχεθούν νέες ειδικές πηγές χρηματοδότησης ως κίνητρο ώστε οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που θα συμπεριληφθούν στο κεφάλαιο για το REPowerEU να χαρακτηρίζονται από υψηλό επίπεδο φιλοδοξίας.

(32)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/1854 του Συμβουλίου (13) εισάγει προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης για τις εταιρείες και τις μόνιμες εγκαταστάσεις της Ένωσης που δραστηριοποιούνται στους τομείς του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα και των διυλιστηρίων, η οποία πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη καλούνται να χρησιμοποιήσουν μέρος των εσόδων που θα συγκεντρωθούν από την εν λόγω προσωρινή συνεισφορά, προκειμένου να ενισχύσουν με συνεκτικό τρόπο τις συνέργειες και τη συμπληρωματικότητα με τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που περιλαμβάνονται στα κεφάλαιά τους για το REPowerEU, για τη χρηματοδότηση μέτρων που θα υλοποιούνται σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με τους στόχους του REPowerEU.

(33)

Η τρέχουσα οικονομική και γεωπολιτική κατάσταση απαιτεί από την Ένωση να κινητοποιήσει τους διαθέσιμους πόρους για την ταχεία διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης και τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα πριν από το 2030. Στο πλαίσιο αυτό, η οδηγία 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να επιτρέπει την έκτακτη χρηματική αποτίμηση μέσω πλειστηριασμού μέρους των δικαιωμάτων από το ταμείο καινοτομίας και των δικαιωμάτων που κατανέμονται στα κράτη μέλη, πλην των δικαιωμάτων που κατανέμονται για σκοπούς αλληλεγγύης, ανάπτυξης και διασυνδέσεων και θα πρέπει να κατευθύνει τα έσοδα προς μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που συμβάλλουν στους στόχους του REPowerEU, στο πλαίσιο του μηχανισμού. Ο πλειστηριασμός των δικαιωμάτων από το ταμείο καινοτομίας και των δικαιωμάτων που κατανέμονται στα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να είναι εμπροσθοβαρής. Μέρος των δικαιωμάτων από το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς, τα οποία διαφορετικά θα ακυρώνονταν, θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την αναπλήρωση του ταμείου καινοτομίας.

(34)

Στο πλαίσιο της παρέμβασης έκτακτης ανάγκης της Ένωσης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας, που απορρέουν από τις επιπτώσεις του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, τα στοχευμένα έκτακτα προσωρινά μέτρα βάσει του πλαισίου πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2014-2020 που καθορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), μέσω της ευέλικτης χρήσης των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) και του Ταμείου Συνοχής, αναμένεται να βοηθήσουν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που πλήττονται ιδιαίτερα από τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας, καθώς και τα ευάλωτα νοικοκυριά, να καλύψουν το ενεργειακό κόστος που πραγματοποιείται και καταβάλλεται από την 1η Φεβρουαρίου 2022. Η στήριξη αυτή συνάδει πλήρως με τους στόχους του REPowerEU.

(35)

Ειδικότερα, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να χρησιμοποιείται, κατ’ εξαίρεση, για την παροχή στήριξης υπό μορφή κεφαλαίου κίνησης σε ΜΜΕ που πλήττονται ιδιαίτερα από τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας. Η στήριξη σε ΜΜΕ που πλήττονται ιδιαίτερα από τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας θα πρέπει να είναι αναλογική και να συνάδει με τους εφαρμοστέους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Επιπλέον, το ΕΚΤ θα πρέπει να χρησιμοποιείται, κατ’ εξαίρεση, για την παροχή στήριξης σε ευάλωτα νοικοκυριά, όπως ορίζονται στους εθνικούς κανόνες, ώστε να μπορούν να καλύψουν το κόστος κατανάλωσης ενέργειας, ακόμη και στην περίπτωση που δεν υφίστανται μέτρα για την αύξηση της απασχολησιμότητας των ατόμων που λαμβάνουν στήριξη, δηλαδή ενεργητικά μέτρα. Πρόκειται για έκτακτα μέτρα που είναι απολύτως αναγκαία για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης που απορρέει από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Διασφαλίζουν ότι τα άτομα που λαμβάνουν στήριξη έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο και στις απαραίτητες υγειονομικές προϋποθέσεις για να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας. Η στήριξη μπορεί να παρέχεται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το Ταμείο Συνοχής αδιακρίτως. Επιπλέον, εκτός από το ΕΚΤ, θα πρέπει επίσης να υπάρχει η δυνατότητα να αξιοποιείται το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής για μέτρα προστασίας θέσεων εργασίας μέσω συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας και ισοδύναμων συστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης στους αυτοαπασχολούμενους. Τα συστήματα αυτά αποσκοπούν στην προστασία των μισθωτών και των αυτοαπασχολουμένων από τον κίνδυνο ανεργίας. Οι πόροι που διατίθενται σε αυτά τα συστήματα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη στήριξη των εργαζομένων και των αυτοαπασχολουμένων. Η στήριξη της Ένωσης σε αυτά τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας και σε ισοδύναμα συστήματα θα πρέπει να είναι περιορισμένη χρονικά. Για τα εν λόγω τρία είδη στήριξης θα πρέπει επίσης να μπορούν να χρησιμοποιούνται οι πόροι REACT-EU που ορίζονται στο άρθρο 92α του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, προκειμένου να ενισχυθούν οι συνεχιζόμενες προσπάθειες των κρατών μελών που αποσκοπούν στην ανθεκτική ανάκαμψη των οικονομιών τους μετά την κρίση της COVID-19.

(36)

Μέσω ειδικών ρυθμίσεων προγραμματισμού, θα πρέπει να επιτρέπεται ο αποκλειστικός προγραμματισμός πόρων στο πλαίσιο ειδικών αξόνων προτεραιότητας και η συμβολή τους σε συγκεκριμένες επενδυτικές προτεραιότητες. Προκειμένου να τους παρασχεθεί σημαντική στήριξη στις προσπάθειές τους να περιορίσουν τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επωφελούνται, κατ’ εξαίρεση, από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % που θα αφορά τους ειδικούς άξονες προτεραιότητας των επιχειρησιακών προγραμμάτων που παρέχουν αποκλειστικά τέτοια στήριξη έως το τέλος της περιόδου προγραμματισμού 2014-2020. Αυτά τα περιορισμένα και στοχευμένα μέτρα θα πρέπει να συμπληρώνουν τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις της πολιτικής συνοχής που στηρίζουν την παραγωγή καθαρής ενέργειας και την προώθηση της ενεργειακή απόδοσης. Προκειμένου να τηρηθούν οι δημοσιονομικοί περιορισμοί της Ένωσης, τα ποσά που καταβάλλονται από την Επιτροπή για τις εν λόγω πράξεις στο πλαίσιο των ειδικών προτεραιοτήτων δεν θα πρέπει να υπερβούν τα 5 000 000 000 EUR το 2023.

(37)

Με σκοπό την παροχή επαρκούς ευελιξίας στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες για την αντιμετώπιση των νεοεμφανιζόμενων προκλήσεων, ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15) θα πρέπει να παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αιτηθούν έως και 7,5 % των πόρων στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου Συν και του Ταμείου Συνοχής για να συμβάλουν στους στόχους του REPowerEU. Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα τα εν λόγω ταμεία να παρέχουν στήριξη στους στόχους του REPowerEU όταν η εν λόγω στήριξη εμπίπτει στο πεδίο του οικείου ταμείου, συμβάλλει στους ειδικούς στόχους του και συμμορφώνεται με τους κανόνες που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060 και στον ειδικό για κάθε ταμείο σχετικό κανονισμό, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης».

(38)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα μεταφοράς του συνόλου ή μέρους της προσωρινής κατανομής τους από τους πόρους του αποθεματικού προσαρμογής στο Brexit στον μηχανισμό. Η κρίση της COVID-19, η οποία επιδεινώθηκε λόγω της απειλής για την ενεργειακή ασφάλεια της Ένωσης, έχει διογκώσει τις αρνητικές επιπτώσεις της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση αφενός στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειών και των τοπικών κοινοτήτων τους, και αφετέρου στους τομείς, ιδίως σε εκείνους που πλήττονται περισσότερο από την εν λόγω αποχώρηση. Τα μέτρα που θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του αποθεματικού προσαρμογής στο Brexit και οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του μηχανισμού μπορούν να εξυπηρετούν παρόμοιους σκοπούς και να έχουν παρόμοιο περιεχόμενο. Τόσο το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit όσο και ο μηχανισμός αποσκοπούν εν τέλει στον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή. Σε αυτό το πλαίσιο, αν και οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις στο πλαίσιο του μηχανισμού πρωτίστως αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας, μπορούν επίσης να συμβάλουν στην αντιμετώπιση απρόβλεπτων και δυσμενών συνεπειών στα κράτη μέλη και στους τομείς που πλήττονται περισσότερο από το Brexit. Τέλος, οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και οι πιστώσεις πληρωμών στο πλαίσιο τόσο του αποθεματικού προσαρμογής στο Brexit όσο και του μηχανισμού εγγράφονται πέραν των ανώτατων ορίων του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου. Σε αυτή την περίπτωση, και λαμβανομένης υπόψη της διαταραχής της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας που προκλήθηκε από τις πιο πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις, είναι σκόπιμη η παροχή ευελιξίας στα κράτη μέλη μέσω της δυνατότητας να πραγματοποιούνται μεταφορές από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit στον μηχανισμό, οι οποίες θα επιτρέψουν την πραγματοποίηση των στόχων και των δύο, και εν τέλει την επίτευξη οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.

(39)

Οι εκταμιεύσεις πρόσθετης χρηματοδότησης κρατών μελών που περιλαμβάνουν κεφάλαιο για το REPowerEU στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας τους θα πρέπει να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τους κανόνες του μηχανισμού έως το τέλος του 2026.

(40)

Το αίτημα, που υποβάλλεται σε ένα σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, για ειδική χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένων των κονδυλίων από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων του συστήματος εμπορίας εκπομπών βάσει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, των μεταφορών πόρων από το ΕΤΠΑ, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Συν ή το Ταμείο Συνοχής που διέπονται από το άρθρο 26 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 και των μεταφορών πόρων από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit, μέτρων που συμπεριλαμβάνονται σε κεφάλαιο για το REPowerEU θα πρέπει να ανταποκρίνεται στην ύπαρξη υψηλότερων χρηματοδοτικών αναγκών που συνδέονται με μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις οι οποίες περιλαμβάνονται στο εν λόγω κεφάλαιο.

(41)

Για να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδοτική στήριξη διατίθεται εμπροσθοβαρώς για την καλύτερη αντιμετώπιση της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα, κατόπιν αιτήματος κράτους μέλους που πρέπει να υποβάλλεται μαζί με το κεφάλαιο για το REPowerEU σε τροποποιημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, να καταβληθεί ποσό της πρόσθετης χρηματοδότησης που απαιτείται για τη χρηματοδότηση μέτρων του κεφαλαίου για το REPowerEU με τη μορφή δύο πληρωμών προχρηματοδότησης.

Η Επιτροπή θα πρέπει να πραγματοποιήσει την πρώτη πληρωμή προχρηματοδότησης, στο μέτρο του δυνατού, εντός δύο μηνών αφότου δεσμευτεί νομικά για τους σκοπούς του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241, και τη δεύτερη πληρωμή προχρηματοδότησης εντός 12 μηνών από την έναρξη ισχύος της εκτελεστικής απόφασης του Συμβουλίου για την έγκριση της αξιολόγησης του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένου κεφαλαίου για το REPowerEU. Οι εν λόγω πληρωμές θα πρέπει να καταβάλλονται υπό την προϋπόθεση της διαθεσιμότητας κονδυλίων, και ειδικότερα της διαθεσιμότητας από τον λογαριασμό NextGenerationEU, κονδυλίων που έχουν εγκριθεί στον ετήσιο προϋπολογισμό της Ένωσης και των εσόδων δυνάμει του πλειστηριασμού δικαιωμάτων του συστήματος εμπορίας εκπομπών βάσει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, και της πραγματικής πρότερης μεταφοράς κονδυλίων από προγράμματα επιμερισμένης διαχείρισης, εφόσον είχε ζητηθεί.

(42)

Για τη συμμόρφωση με τα ανώτατα όρια πληρωμών του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, θα πρέπει να καθοριστεί ανώτατο όριο για πληρωμές που αντιστοιχούν στην προχρηματοδότηση για ποσά που μεταφέρονται βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060.

(43)

Η Επιτροπή θα πρέπει να παρακολουθεί την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που περιγράφονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU, καθώς και τη συμβολή τους στους στόχους του REPowerEU και να παρέχει σχετικές πληροφορίες, ιδίως μέσω ανταλλαγών στο πλαίσιο του διαλόγου για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα, μέσω υποβολής στοιχείων στον πίνακα αποτελεσμάτων και μέσω ειδικής ενότητας στην ετήσια έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

(44)

Τα πρόσφατα γεωπολιτικά γεγονότα έχουν επηρεάσει σημαντικά τις τιμές της ενέργειας, των τροφίμων και των οικοδομικών υλικών και έχουν επίσης προκαλέσει ελλείψεις στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, έχουν οδηγήσει σε αυξημένο πληθωρισμό και έχουν δημιουργήσει νέες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου ενεργειακής φτώχειας και υψηλότερου κόστους διαβίωσης. Είναι πιθανό να απαιτηθεί λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων. Οι εξελίξεις αυτές ενδέχεται να έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ικανότητα υλοποίησης των μέτρων στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Στον βαθμό που τα κράτη μέλη μπορούν να αποδείξουν ότι οι εξελίξεις αυτές καθιστούν ένα συγκεκριμένο ορόσημο ή στόχο μη επιτεύξιμο πλέον, εν όλω ή εν μέρει, οι καταστάσεις αυτές θα μπορούσαν να προβληθούν ως αντικειμενικές περιστάσεις βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241. Επιπλέον, στον βαθμό που τα κράτη μέλη μπορούν να αποδείξουν ότι η επίτευξη ενός συγκεκριμένου ορόσημου ή στόχου έρχεται σε σύγκρουση με την επίτευξη των στόχων του REPowerEU, οι καταστάσεις αυτές θα μπορούσαν επίσης να προβληθούν ως αντικειμενικές περιστάσεις βάσει του εν λόγω κανονισμού. Επιπροσθέτως, κανένα αίτημα τροποποίησης δεν θα πρέπει να υπονομεύει τη συνολική υλοποίηση των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών που καταβάλλουν τα κράτη μέλη για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις.

(45)

Οι κανονισμοί (ΕΕ) 2021/241, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, (ΕΕ) 2021/1060 και (ΕΕ) 2021/1755 και η οδηγία 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να τροποποιηθούν αναλόγως.

(46)

Για να καταστεί δυνατή η ταχεία εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό, θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,