(1)

Οι διακρατικές εγκληματικές δραστηριότητες συνιστούν σημαντική απειλή για την εσωτερική ασφάλεια της Ένωσης και απαιτούν συντονισμένη, στοχευμένη και προσαρμοσμένη αντιμετώπιση. Ενώ οι εθνικές αρχές που δραστηριοποιούνται επιτόπου βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για την καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας, η δράση σε επίπεδο Ένωσης είναι υψίστης σημασίας για τη διασφάλιση αποδοτικής και αποτελεσματικής συνεργασίας όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών. Επιπλέον, το οργανωμένο έγκλημα και συγκεκριμένα η τρομοκρατία αναδεικνύουν τον σύνδεσμο μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας. Οι διακρατικές εγκληματικές δραστηριότητες έχουν διασυνοριακό χαρακτήρα και εκδηλώνονται με ομάδες οργανωμένου εγκλήματος και τρομοκρατίας που εμπλέκονται σε ευρύ φάσμα ολοένα πιο δυναμικών και πολύπλοκων εγκληματικών δραστηριοτήτων. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να βελτιωθεί το νομικό πλαίσιο προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου μπορούν να προλαμβάνουν, να εξακριβώνουν και να διερευνούν αξιόποινες πράξεις με αποτελεσματικότερο τρόπο.

(2)

Για την ανάπτυξη ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, που χαρακτηρίζεται από την απουσία ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, είναι σημαντικό οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου ενός κράτους μέλους να έχουν, στο πλαίσιο του εφαρμοστέου ενωσιακού και εθνικού δικαίου, τη δυνατότητα να αποκτούν ισότιμη πρόσβαση στις πληροφορίες που διαθέτουν οι συνάδελφοί τους σε άλλο κράτος μέλος. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου θα πρέπει να συνεργάζονται αποτελεσματικά και σε ολόκληρη την Ένωση. Ως εκ τούτου, η αστυνομική συνεργασία για την ανταλλαγή σχετικών πληροφοριών με σκοπό την πρόληψη, την εξακρίβωση ή τη διερεύνηση αξιόποινων πράξεων είναι βασική συνιστώσα των μέτρων που στηρίζουν τη δημόσια ασφάλεια σε έναν αλληλεξαρτώμενο χώρο χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. Η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με το έγκλημα και τις εγκληματικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας, εξυπηρετεί τον γενικό στόχο της προστασίας της ασφάλειας των φυσικών προσώπων και διασφαλίζει σημαντικά συμφέροντα νομικών προσώπων που προστατεύονται από το νόμο.

(3)

Οι περισσότερες ομάδες οργανωμένου εγκλήματος δραστηριοποιούνται σε πάνω από τρεις χώρες και αποτελούνται από μέλη με πολλαπλές εθνικότητες που εμπλέκονται σε διάφορες εγκληματικές δραστηριότητες. Η δομή των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος είναι όλο και πιο εξελιγμένη με ισχυρά και αποτελεσματικά συστήματα συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ των μελών τους σε διασυνοριακό επίπεδο.

(4)

Για την αποτελεσματική καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος, είναι υψίστης σημασίας οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου να ανταλλάσσουν ταχέως πληροφορίες και να συνεργάζονται επιχειρησιακά μεταξύ τους. Μολονότι η διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, ορισμένα πρακτικά και νομικά εμπόδια εξακολουθούν να υφίστανται. Στο πλαίσιο αυτό, η σύσταση (ΕΕ) 2022/915 του Συμβουλίου (2) θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να ενισχύσουν περαιτέρω τη διασυνοριακή επιχειρησιακή συνεργασία.

(5)

Ορισμένα κράτη μέλη έχουν αναπτύξει πιλοτικά σχέδια για την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας, εστιάζοντας, για παράδειγμα, σε κοινές περιπολίες αστυνομικών από γειτονικά κράτη μέλη σε παραμεθόριες περιοχές. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν επίσης συνάψει διμερείς ή ακόμη και πολυμερείς συμφωνίες, για να ενισχύσουν τη διασυνοριακή συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής πληροφοριών. Η παρούσα οδηγία δεν περιορίζει τις δυνατότητες αυτές, υπό την προϋπόθεση ότι οι κανόνες για την ανταλλαγή πληροφοριών που καθορίζονται στις εν λόγω συμφωνίες είναι συμβατοί με την παρούσα οδηγία, όταν αυτή εφαρμόζεται. Αντιθέτως, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές και διδάγματα που αντλήθηκαν από τα εν λόγω πιλοτικά έργα και συμφωνίες και να κάνουν χρήση της διαθέσιμης ενωσιακής χρηματοδότησης στο πλαίσιο αυτό, ιδίως από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1149 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3).

(6)

Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών για το σκοπό της πρόληψης και εξακρίβωσης αξιόποινων πράξεων ρυθμίζεται από τη σύμβαση εφαρμογής της Συμφωνίας του Σένγκεν της 14ης Ιουνίου 1985 (4), η οποία εγκρίθηκε στις 19 Ιουνίου 1990, ιδίως από τα άρθρα 39 και 46. Η απόφαση-πλαίσιο 2006/960/ΔΕΥ του Συμβουλίου (5) αντικατέστησε εν μέρει τις διατάξεις αυτές και θέσπισε νέους κανόνες για την ανταλλαγή πληροφοριών και στοιχείων μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου.

(7)

Από τις αξιολογήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διενεργήθηκαν βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 του Συμβουλίου (6), προέκυψε ότι η απόφαση-πλαίσιο 2006/960/ΔΕΥ δεν είναι αρκετά σαφής και δεν διασφαλίζει επαρκή και ταχεία ανταλλαγή σχετικών πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών. Από τις αξιολογήσεις προέκυψε επίσης ότι η εν λόγω απόφαση-πλαίσιο χρησιμοποιείται σπάνια στην πράξη, εν μέρει λόγω της έλλειψης σαφήνειας στην πράξη μεταξύ του πεδίου εφαρμογής της σύμβασης εφαρμογής της Συμφωνίας του Σένγκεν και του πεδίου εφαρμογής της εν λόγω απόφασης-πλαίσιο.

(8)

Ως εκ τούτου, το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο θα πρέπει να επικαιροποιηθεί με σκοπό την εξάλειψη δυσαρμονιών και την καθιέρωση σαφών και εναρμονισμένων κανόνων ώστε να διευκολυνθεί και να διασφαλιστεί, η επαρκής και ταχεία ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου των διαφόρων κρατών μελών, καθώς και να δοθεί η δυνατότητα στις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου να προσαρμοστούν, και στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιοποίησης της κοινωνίας, στον ταχέως μεταβαλλόμενο και διευρυνόμενο χαρακτήρα του οργανωμένου εγκλήματος.

(9)

Ειδικότερα, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να καλύπτει την ανταλλαγή πληροφοριών με σκοπό την πρόληψη, την εξακρίβωση ή τη διερεύνηση αξιόποινων πράξεων, ώστε να αντικατασταθούν πλήρως, όσον αφορά τις εν λόγω ανταλλαγές, τα άρθρα 39 και 46 της σύμβασης εφαρμογής της Συμφωνίας του Σένγκεν και να διασφαλιστεί η αναγκαία ασφάλεια δικαίου. Επιπλέον, οι σχετικοί κανόνες θα πρέπει να απλουστευθούν και να αποσαφηνιστούν, προκειμένου να διευκολυνθεί η αποτελεσματική εφαρμογή τους στην πράξη.

(10)

Είναι αναγκαίο να θεσπιστούν εναρμονισμένοι κανόνες που θα διέπουν τις οριζόντιες πτυχές της εν λόγω ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών δυνάμει της παρούσας οδηγίας σε διάφορα στάδια μιας έρευνας, από το στάδιο της συλλογής στοιχείων από τις διωκτικές αρχές έως το στάδιο της ποινικής διερεύνησης. Οι εν λόγω κανόνες θα πρέπει να περιλαμβάνουν την ανταλλαγή πληροφοριών μέσω κέντρων αστυνομικής και τελωνειακής συνεργασίας που έχουν συσταθεί μεταξύ δύο ή περισσότερων κρατών μελών βάσει διμερών ή πολυμερών ρυθμίσεων με σκοπό την πρόληψη, την εξακρίβωση ή τη διερεύνηση αξιόποινων πράξεων. Ωστόσο, οι κανόνες αυτοί δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη διμερή ανταλλαγή πληροφοριών με τρίτες χώρες. Οι κανόνες που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγουν την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου σχετικά με τα ειδικά συστήματα ή πλαίσια για τις εν λόγω ανταλλαγές, όπως βάσει των κανονισμών (ΕΕ) 2016/794 (7), (ΕΕ) 2018/1860 (8), (ΕΕ) 2018/1861 (9) και (ΕΕ) 2018/1862 (10) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, των οδηγιών (ΕΕ) 2016/681 (11) και (ΕΕ) 2019/1153 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), και των αποφάσεων 2008/615/ΔΕΥ (13) και 2008/616/ΔΕΥ του Συμβουλίου (14).

(11)

«Αξιόποινη πράξη» είναι ένας αυτόνομος όρος του ενωσιακού δικαίου, όπως έχει ερμηνευθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας και την αποτελεσματική καταπολέμηση της εγκληματικότητας, ως «αξιόποινη πράξη», θα πρέπει να νοείται κάθε συμπεριφορά αξιόποινη δυνάμει του ποινικού δικαίου του κράτους μέλους το οποίο λαμβάνει τις πληροφορίες, είτε κατόπιν αιτήματος είτε κατόπιν ιδίας πρωτοβουλίας, σύμφωνα με την παρούσα οδηγία, ανεξάρτητα από την ποινή που μπορεί να επιβληθεί στο εν λόγω κράτος μέλος και ανεξάρτητα από το αν η συμπεριφορά είναι επίσης αξιόποινη δυνάμει του ποινικού δικαίου του κράτους μέλους που παρέχει τις πληροφορίες, με την επιφύλαξη των λόγων για την απόρριψη αιτημάτων παροχής πληροφοριών που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία.

(12)

Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τη σύμβαση που καταρτίστηκε βάσει του άρθρου Κ.3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, περί αμοιβαίας συνδρομής και συνεργασίας μεταξύ των τελωνειακών υπηρεσιών (15) (Νάπολη II).

(13)

Δεδομένου ότι η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται στην επεξεργασία πληροφοριών κατά την άσκηση δραστηριότητας που δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου, οι δραστηριότητες που αφορούν την εθνική ασφάλεια δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.

(14)

Η παρούσα οδηγία δεν διέπει την παροχή και τη χρήση πληροφοριών ως αποδεικτικών στοιχείων σε δικαστικές διαδικασίες. Ειδικότερα, δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι θεσπίζει δικαίωμα χρήσης των πληροφοριών που παρέχονται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία ως αποδεικτικών στοιχείων και, κατά συνέπεια, δεν θίγει καμία απαίτηση που προβλέπεται από το εφαρμοστέο δίκαιο για την εξασφάλιση της συγκατάθεσης του κράτους μέλους που παρέχει τις πληροφορίες για την εν λόγω χρήση. Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις νομικές πράξεις της ΕΕ σχετικά με τα αποδεικτικά στοιχεία, όπως έναν κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την ευρωπαϊκή εντολή υποβολής και την ευρωπαϊκή εντολή διατήρησης ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων σε ποινικές υποθέσεις και για την εκτέλεση ποινών στερητικών της ελευθερίας μετά από ποινικές διαδικασίες, την οδηγία 2014/41/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16) και μία οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων για τον ορισμό νόμιμων εκπροσώπων με σκοπό τη συγκέντρωση ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών. Κατά συνέπεια, ακόμη και αν δεν υποχρεούνται να το πράξουν δυνάμει της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη που παρέχουν πληροφορίες δυνάμει της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να έχουν, κατά τη στιγμή της παροχής των πληροφοριών ή αργότερα, τη δυνατότητα να δίνουν τη συγκατάθεσή τους στη χρήση των εν λόγω πληροφοριών ως αποδεικτικών στοιχείων σε δικαστικές διαδικασίες, μεταξύ άλλων, όπου απαιτείται βάσει του εθνικού δικαίου, μέσω της χρήσης των υφιστάμενων μέσων δικαστικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών.

(15)

Κάθε ανταλλαγή πληροφοριών δυνάμει της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να διέπεται από πέντε γενικές αρχές, και συγκεκριμένα τις αρχές της διαθεσιμότητας, της ισότιμης πρόσβασης, της εμπιστευτικότητας, της κυριότητας των δεδομένων και της αξιοπιστίας των δεδομένων. Μολονότι οι αρχές αυτές δεν θίγουν τις ειδικότερες διατάξεις της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να καθοδηγούν την ερμηνεία και την εφαρμογή της, κατά περίπτωση. Πρώτον, η αρχή της διαθεσιμότητας θα πρέπει να νοείται ως υπαγορεύουσα ότι οι σχετικές πληροφορίες που διατίθενται στο ενιαίο σημείο επαφής ή στις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου ενός κράτους μέλους θα πρέπει επίσης να είναι διαθέσιμες, στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, και στο ενιαίο σημείο επαφής ή στις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου των άλλων κρατών μελών. Ωστόσο, η αρχή αυτή δεν θα πρέπει να θίγει την εφαρμογή, εφόσον δικαιολογείται, ειδικών διατάξεων της παρούσας οδηγίας που περιορίζουν τη διαθεσιμότητα των πληροφοριών, όπως οι διατάξεις που αφορούν τους λόγους απόρριψης αιτημάτων παροχής πληροφοριών και δικαστικής άδειας, ή την υποχρέωση να παρέχεται η συγκατάθεση του κράτους μέλους ή της τρίτης χώρας που παρέσχε αρχικά τις πληροφορίες πριν την κοινοποίησή τους. Δεύτερον, σύμφωνα με την αρχή της ισότιμης πρόσβασης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η πρόσβαση που έχουν το ενιαίο σημείο επαφής και οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου άλλων κρατών μελών σε σχετικές πληροφορίες είναι ουσιαστικά η ίδια και, ως εκ τούτου, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο αυστηρή από την πρόσβαση που έχει το οικείο ενιαίο σημείο επαφής και οι οικείες αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου στις εν λόγω πληροφορίες, με την επιφύλαξη των ειδικότερων διατάξεων της παρούσας οδηγίας. Τρίτον, η αρχή της εμπιστευτικότητας απαιτεί από τα κράτη μέλη να τηρούν αμοιβαία τους εθνικούς κανόνες περί εμπιστευτικότητας κατά την επεξεργασία πληροφοριών που χαρακτηρίζονται ως εμπιστευτικές και παρέχονται στο ενιαίο σημείο επαφής τους ή στις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου τους, διασφαλίζοντας παρόμοιο επίπεδο εμπιστευτικότητας σύμφωνα με τους κανόνες περί εμπιστευτικότητας που ορίζονται στο εθνικό δίκαιο. Τέταρτον, σύμφωνα με την αρχή της κυριότητας των δεδομένων, οι πληροφορίες που λαμβάνονται αρχικά από άλλο κράτος μέλος ή από τρίτη χώρα θα πρέπει να παρέχονται μόνο με τη συγκατάθεση και σύμφωνα με τους όρους που επιβάλλει το εν λόγω κράτος μέλος ή τρίτη χώρα. Πέμπτον, σύμφωνα με την αρχή της αξιοπιστίας των δεδομένων, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που διαπιστώνεται ότι είναι ανακριβή, ελλιπή ή δεν είναι πλέον επικαιροποιημένα θα πρέπει να διαγράφονται ή να διορθώνονται ή να περιορίζεται η επεξεργασία τους, κατά περίπτωση, και κάθε αποδέκτης των εν λόγω δεδομένων θα πρέπει να ενημερώνεται χωρίς καθυστέρηση.

(16)

Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της διευκόλυνσης και της διασφάλισης της επαρκούς και ταχείας ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να προβλέψει τη δυνατότητα για τα κράτη μέλη να αποκτήσουν πληροφορίες με την υποβολή αιτήματος παροχής πληροφοριών στο ενιαίο σημείο επαφής άλλων ενδιαφερόμενων κρατών μελών, σύμφωνα με ορισμένες σαφείς, απλουστευμένες και εναρμονισμένες απαιτήσεις. Όσον αφορά το περιεχόμενο των αιτημάτων παροχής πληροφοριών, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να ορίσει, ειδικότερα, με εξαντλητικό και αρκετά λεπτομερή τρόπο και με την επιφύλαξη της ανάγκης για κατά περίπτωση αξιολόγηση, πότε πρέπει να θεωρούνται επείγοντα, ποιες εξηγήσεις πρέπει να περιέχουν κατ’ ελάχιστο και σε ποια γλώσσα πρέπει να υποβάλλονται.

(17)

Ενώ τα ενιαία σημεία επαφής κάθε κράτους μέλους θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να μπορούν να υποβάλλουν αιτήματα παροχής πληροφοριών στο ενιαίο σημείο επαφής άλλου κράτους μέλους, για λόγους ευελιξίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ορίσουν κάποιες από τις δικές τους αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου που μπορούν να συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή συνεργασία ως εντεταλμένες αρχές επιβολής του νόμου για τους σκοπούς υποβολής αυτών των αιτημάτων στο ενιαίο σημείο επαφής άλλων κρατών μελών. Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να υποβάλει στην Επιτροπή κατάλογο των εντεταλμένων αρχών του επιβολής του νόμου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν την Επιτροπή σε περίπτωση τυχόν αλλαγών στον εν λόγω κατάλογο. Η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει τους καταλόγους στο διαδίκτυο. Ωστόσο, προκειμένου τα ενιαία σημεία επαφής να είναι σε θέση να εκτελούν τα συντονιστικά τους καθήκοντα δυνάμει της παρούσας οδηγίας, είναι αναγκαίο, όταν ένα κράτος μέλος αποφασίζει να επιτρέψει σε κάποιες από τις δικές του αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου να υποβάλλουν αιτήματα παροχής πληροφοριών στο ενιαίο σημείο επαφής άλλων κρατών μελών, το εν λόγω κράτος μέλος ενημερώνει το οικείο ενιαίο σημείο επαφής, μέσω κοινοποίησης, για όλα τα σχετικά εξερχόμενα αιτήματα καθώς και για κάθε σχετική επικοινωνία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώξουν να περιορίσουν την αδικαιολόγητη αλληλεπικάλυψη των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

(18)

Οι προθεσμίες είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση της ταχείας επεξεργασίας των αιτημάτων παροχής πληροφοριών που υποβάλλονται σε ενιαίο σημείο επαφής. Οι προθεσμίες θα πρέπει να είναι σαφείς και αναλογικές και να λαμβάνουν υπόψη τον βαθμό στον οποίο το αίτημα παροχής πληροφοριών θεωρείται επείγον και αν το αίτημα σχετίζεται με άμεσα προσβάσιμες πληροφορίες ή με έμμεσα προσβάσιμες πληροφορίες. Προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τις ισχύουσες προθεσμίες και ταυτόχρονα να επιτρέπεται ένας βαθμός ευελιξίας όταν υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι, θα πρέπει οι παρεκκλίσεις από τις προθεσμίες να είναι δυνατές μόνο κατ’ εξαίρεση και στον βαθμό που, η αρμόδια δικαστική αρχή του κράτους μέλους προς το οποίο απευθύνεται το αίτημα χρειάζεται πρόσθετο χρόνο για να αποφασίσει σχετικά με τη χορήγηση της αναγκαίας δικαστικής άδειας. Αυτή η ανάγκη θα μπορούσε να προκύψει, για παράδειγμα, λόγω του ευρέος πεδίου εφαρμογής ή της πολυπλοκότητας των ζητημάτων που εγείρει το αίτημα παροχής πληροφοριών. Προκειμένου να διασφαλιστεί, στο μέτρο του δυνατού, ότι δεν θα χαθούν χρονικά κρίσιμες ευκαιρίες για ανάληψη δράσης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, το κράτος μέλος προς το οποίο απευθύνεται το αίτημα θα πρέπει να παρέχει κάθε ζητούμενη πληροφορία αμέσως μόλις αυτό περιέλθει στην κατοχή του ενιαίου σημείου επαφής, ακόμη και όταν οι εν λόγω πληροφορίες δεν είναι οι μόνες διαθέσιμες πληροφορίες που είναι σημαντικές για το αίτημα. Οι υπόλοιπες από τις ζητούμενες πληροφορίες θα πρέπει να παρέχονται στη συνέχεια αμέσως μόλις τίθενται στη διάθεση του ενιαίου σημείου επαφής.

(19)

Τα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει να αξιολογούν κατά πόσον οι πληροφορίες που ζητήθηκαν είναι αναγκαίες και αναλογικές για την επίτευξη των σκοπών της παρούσας οδηγίας και κατά πόσον η επεξήγηση των αντικειμενικών λόγων που δικαιολογούν το αίτημα είναι επαρκώς σαφής και λεπτομερής, ώστε να αποφεύγεται η αδικαιολόγητη παροχή πληροφοριών ή η παροχή δυσανάλογου όγκου πληροφοριών.

(20)

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ενδέχεται να υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι για να απορρίψει ένα κράτος μέλος αίτημα παροχής πληροφοριών που υποβάλλεται στο οικείο ενιαίο σημείο επαφής. Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος που δημιουργείται με την παρούσα οδηγία σε πλήρη συμμόρφωση με το κράτος δικαίου, οι περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να προσδιορίζονται και να ερμηνεύονται περιοριστικά. Ωστόσο, οι προβλεπόμενοι στην παρούσα οδηγία κανόνες δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας, παρέχοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο εγγυήσεις κατά οποιασδήποτε κατάχρησης των αιτημάτων παροχής πληροφοριών, μεταξύ άλλων και όταν αυτό συνεπάγεται κατάφωρες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων. Επομένως, τα κράτη μέλη, ως έκφραση της γενικής δέουσας επιμέλειας, θα πρέπει πάντα να εξετάζουν τη συμμόρφωση των αιτημάτων που τους υποβάλλονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας με τις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας και θα πρέπει να απορρίπτουν τα αιτήματα που θεωρούν ότι δεν συμμορφώνονται με τις αρχές αυτές. Όταν οι λόγοι απόρριψης του αιτήματος αφορούν μέρος μόνο των πληροφοριών τις οποίες αφορά το εν λόγω αίτημα παροχής πληροφοριών, οι υπόλοιπες πληροφορίες θα πρέπει να παρέχονται εντός των προθεσμιών που ορίζονται στην παρούσα οδηγία. Προκειμένου να αποφευχθούν περιττές αρνήσεις αιτημάτων παροχής πληροφοριών, το ενιαίο σημείο επαφής ή η εντεταλμένη αρμόδια αρχή επιβολής του νόμου του αιτούντος κράτους μέλους, κατά περίπτωση, και έπειτα από σχετικό αίτημα, θα πρέπει να παρέχει τις διευκρινίσεις ή αποσαφηνίσεις που απαιτούνται για τη διεκπεραίωση του αιτήματος παροχής πληροφοριών. Οι ισχύουσες προθεσμίες θα πρέπει να αναστέλλονται από τη στιγμή που το ενιαίο σημείο επαφής ή, κατά περίπτωση, η εντεταλμένη αρχή επιβολής του νόμου του αιτούντος κράτους μέλους λαμβάνει το αίτημα για διευκρινίσεις ή αποσαφηνίσεις. Ωστόσο, θα πρέπει να είναι δυνατό να ζητούνται διευκρινίσεις ή αποσαφηνίσεις μόνο όταν οι διευκρινίσεις ή αποσαφηνίσεις είναι αντικειμενικά αναγκαίες και αναλογικές, υπό την έννοια ότι χωρίς αυτές, το αίτημα παροχής πληροφοριών θα έπρεπε να απορριφθεί για έναν από τους λόγους που απαριθμούνται στην παρούσα οδηγία. Για λόγους αποτελεσματικής συνεργασίας, θα πρέπει επίσης να διατηρηθεί η δυνατότητα να ζητούνται οι απαραίτητες διευκρινίσεις ή αποσαφηνίσεις και σε άλλες περιπτώσεις, χωρίς αυτό να οδηγεί σε αναστολή των προθεσμιών.

(21)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η αναγκαία ευελιξία ενόψει των επιχειρησιακών αναγκών που ενδέχεται να διαφέρουν στην πράξη, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να προβλέψει δύο άλλα μέσα ανταλλαγής πληροφοριών, πέραν των αιτημάτων παροχής πληροφοριών που υποβάλλονται στα ενιαία σημεία επαφής. Το πρώτο είναι η αυθόρμητη παροχή πληροφοριών ενός ενιαίου σημείου επαφής ή των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου χωρίς να έχει προηγηθεί αίτημα προς το ενιαίο σημείο επαφής ή την αρμόδια αρχή επιβολής του νόμου ενός άλλου κράτους μέλους, δηλαδή η παροχή πληροφοριών κατόπιν ίδιας πρωτοβουλίας. Το δεύτερο είναι η παροχή πληροφοριών κατόπιν σχετικού αιτήματος που υποβάλλεται είτε από ένα ενιαίο σημείο επαφής είτε από μία αρμόδια αρχή επιβολής του νόμου απευθείας στην αρμόδια αρχή επιβολής του νόμου άλλου κράτους μέλους. Όσον αφορά και τα δύο μέσα ανταλλαγής πληροφοριών, η παρούσα οδηγία προβλέπει μόνο περιορισμένο αριθμό ελάχιστων απαιτήσεων, ιδίως όσον αφορά την ενημέρωση των σχετικών ενιαίων σημείων επαφής και, όσον αφορά την παροχή πληροφοριών ιδία πρωτοβουλία, τις περιπτώσεις στις οποίες πρέπει να παρέχονται οι πληροφορίες και τη γλώσσα που πρέπει να χρησιμοποιείται. Οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται σε περιπτώσεις στις οποίες η αρμόδια αρχή επιβολής του νόμου παρέχει πληροφορίες στο ενιαίο σημείο επαφής του δικού της κράτους μέλους προκειμένου να παρασχεθούν οι εν λόγω πληροφορίες σε άλλο κράτος μέλος, όταν για παράδειγμα απαιτείται συμμόρφωση με τους κανόνες που ορίζονται στην παρούσα οδηγία σχετικά με τη γλώσσα που πρέπει να χρησιμοποιείται κατά την παροχή πληροφοριών.

(22)

Η απαίτηση προηγούμενης δικαστικής άδειας για την παροχή πληροφοριών, εφόσον προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, αποτελεί σημαντική εγγύηση που πρέπει να τηρείται. Ωστόσο, τα νομικά συστήματα των κρατών μελών διαφέρουν από την άποψη αυτή και η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι θίγει τους κανόνες και τις προϋποθέσεις σχετικά με τις προηγούμενες δικαστικές άδειες που προβλέπονται στο εθνικό δίκαιο, εκτός από την απαίτηση οι ανταλλαγές στο εσωτερικό των κρατών μελών και οι ανταλλαγές μεταξύ κρατών μελών να αντιμετωπίζονται με ισοδύναμο τρόπο, τόσο επί της ουσίας όσο και από διαδικαστική άποψη. Επιπλέον, προκειμένου να περιοριστούν στο ελάχιστο τυχόν καθυστερήσεις και επιπλοκές που σχετίζονται με την εφαρμογή της εν λόγω απαίτησης, το ενιαίο σημείο επαφής ή οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου, κατά περίπτωση, του κράτους μέλους της αρμόδιας δικαστικής αρχής θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα πρακτικά και νομικά μέτρα, κατά περίπτωση σε συνεργασία με το ενιαίο σημείο επαφής ή την εντεταλμένη αρχή επιβολής του νόμου του αιτούντος κράτους μέλους, για να λάβουν δικαστική άδεια το συντομότερο δυνατόν. Μολονότι η νομική βάση της παρούσας οδηγίας περιορίζεται στη συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου σύμφωνα με το άρθρο 87 παράγραφος 2 στοιχείο α) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), η παρούσα οδηγία ενδέχεται να είναι σημαντική για τις δικαστικές αρχές.

(23)

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διασφαλίζεται η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης, στο πλαίσιο κάθε ανταλλαγής πληροφοριών δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Προς τον σκοπό αυτόν, κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από ενιαίο σημείο επαφής ή από αρμόδια αρχή επιβολής του νόμου δυνάμει της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να διενεργείται σε πλήρη συμμόρφωση με την οδηγία (ΕΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17). Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/794, ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ) επεξεργάζεται δεδομένα σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται σε αυτόν. Η εν λόγω οδηγία και ο εν λόγω κανονισμός δεν θίγονται από την παρούσα οδηγία. Ειδικότερα, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που ανταλλάσσονται από τα ενιαία σημεία επαφής και τις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου περιορίζονται στις κατηγορίες δεδομένων ανά κατηγορία υποκειμένων δεδομένων που απαριθμούνται στο τμήμα Β του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΕ) 2016/794. Επομένως, θα πρέπει να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ των δεδομένων που αφορούν υπόπτους και των δεδομένων που αφορούν μάρτυρες, θύματα ή πρόσωπα που ανήκουν σε άλλες ομάδες, για τα οποία ισχύουν αυστηρότεροι περιορισμοί. Επιπλέον, στο μέτρο του δυνατού, τα εν λόγω δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να διακρίνονται σύμφωνα με τον βαθμό ακρίβειας και αξιοπιστίας τους. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ακρίβεια και η αξιοπιστία, τα γεγονότα θα πρέπει να διακρίνονται από τις προσωπικές εκτιμήσεις. Τα ενιαία σημεία επαφής ή, κατά περίπτωση, οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου θα πρέπει να επεξεργάζονται τα αιτήματα παροχής πληροφοριών δυνάμει της παρούσας οδηγίας το συντομότερο δυνατόν, ώστε να διασφαλίζεται η ακρίβεια και η αξιοπιστία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, να αποφεύγεται η περιττή αλληλεπικάλυψη δεδομένων και να μειώνεται ο κίνδυνος τα δεδομένα να καταστούν παρωχημένα ή να μην είναι πλέον διαθέσιμα στα ενιαία σημεία επαφής ή στις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου. Όπου αποδειχθεί ότι τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα είναι εσφαλμένα, θα πρέπει να διορθώνονται ή να διαγράφονται ή να περιορίζεται η επεξεργασία τους χωρίς καθυστέρηση.

(24)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η επαρκής και ταχεία παροχή πληροφοριών από τα ενιαία σημεία επαφής, είτε κατόπιν αιτήματος είτε με δική τους πρωτοβουλία, είναι σημαντικό να υπάρχει αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου. Όλες οι ανταλλαγές πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένης της παροχής των ζητούμενων πληροφοριών, των απορρίψεων αιτημάτων παροχής πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των λόγων για τις απορρίψεις αυτές, και, κατά περίπτωση, των αιτημάτων για διευκρινίσεις ή αποσαφηνίσεις καθώς και των παρασχεθεισών διευκρινήσεων ή αποσαφηνίσεων που αφορούν συγκεκριμένο αίτημα, θα πρέπει να διαβιβάζονται στη γλώσσα στην οποία υποβλήθηκε το εν λόγω αίτημα. Ως εκ τούτου, για να αποφευχθούν καθυστερήσεις στην παροχή των ζητούμενων πληροφοριών που προκαλούνται από γλωσσικούς φραγμούς και για να περιοριστεί το κόστος μετάφρασης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίσουν κατάλογο με μία ή περισσότερες γλώσσες στις οποίες μπορεί να απευθύνεται το ενιαίο σημείο επαφής τους και στις οποίες μπορεί να επικοινωνεί. Δεδομένου ότι η αγγλική είναι γλώσσα ευρέως κατανοητή και χρησιμοποιούμενη στην πράξη, όσον αφορά τη συνεργασία για την επιβολή του νόμου εντός της Ένωσης, θα πρέπει να συμπεριληφθεί στον εν λόγω κατάλογο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν τον εν λόγω κατάλογο και τυχόν επικαιροποιήσεις του στην Επιτροπή. Η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει στο διαδίκτυο συγκεντρωτικό πίνακα των εν λόγω καταλόγων.

(25)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η προστασία των ευρωπαίων πολιτών, είναι αναγκαίο η Ευρωπόλ να διαθέτει τις απαραίτητες πληροφορίες για την εκπλήρωση του ρόλου της ως κόμβου πληροφοριών της Ένωσης για εγκληματικές δραστηριότητες που στηρίζει τις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου. Επομένως, όταν ανταλλάσσονται πληροφορίες μεταξύ κρατών μελών, ανεξάρτητα από το αν η ανταλλαγή αυτή πραγματοποιείται βάσει αιτήματος παροχής πληροφοριών που υποβάλλεται σε ενιαίο σημείο επαφής ή αρμόδια αρχή επιβολής του νόμου ή αν παρέχεται από ενιαίο σημείο επαφής ή αρμόδια αρχή επιβολής του νόμου ή ιδία πρωτοβουλία, θα πρέπει να αξιολογείται, κατά περίπτωση, το κατά πόσο θα πρέπει να αποστέλλεται αντίγραφο αιτήματος παροχής πληροφοριών που υποβάλλεται δυνάμει της παρούσας οδηγίας ή των πληροφοριών που ανταλλάσσονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας στην Ευρωπόλ, σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/794, όταν αφορά ποινικά αδικήματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των στόχων της. Οι αξιολογήσεις αυτές θα πρέπει να βασίζονται στους στόχους της Ευρωπόλ, όπως ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/794, όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής της αξιόποινης πράξης. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να αποστέλλουν στην Ευρωπόλ αντίγραφο του αιτήματος παροχής πληροφοριών ή των πληροφοριών που ανταλλάσσονται, αν αυτό θα ήταν αντίθετο προς ουσιώδη συμφέροντα ασφάλειας του οικείου κράτους μέλους, αν έθετε σε κίνδυνο την επιτυχία υπό εξέλιξης έρευνας ή την ασφάλεια προσώπου ή αν αποκάλυπτε πληροφορίες που αφορούν οργανώσεις ή συγκεκριμένες δραστηριότητες συλλογής πληροφοριών στον τομέα της εθνικής ασφάλειας. Επιπλέον, σύμφωνα με την αρχή της κυριότητας των δεδομένων και με την επιφύλαξη της υποχρέωσης που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/794 σχετικά με τον καθορισμό του σκοπού και των περιορισμών της επεξεργασίας πληροφοριών από την Ευρωπόλ, οι πληροφορίες που λαμβάνονται αρχικά από άλλο κράτος μέλος ή τρίτο κράτος θα πρέπει να παρέχονται στην Ευρωπόλ μόνον εφόσον το εν λόγω κράτος μέλος ή τρίτο κράτος έχει δώσει τη συγκατάθεσή του. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι το προσωπικό του ενιαίου σημείου επαφής και της αρμόδιας αρχής επιβολής του νόμου υποστηρίζεται επαρκώς και καταρτίζεται ώστε να εντοπίζει ταχύτατα και με ακρίβεια ποιες πληροφορίες που ανταλλάσσονται στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας εμπίπτουν στην εντολή της Ευρωπόλ και είναι απαραίτητες για την εκπλήρωση των στόχων της.

(26)

Θα πρέπει να επιλυθεί το πρόβλημα του πολλαπλασιασμού των διαύλων επικοινωνίας που χρησιμοποιούνται για τη διαβίβαση πληροφοριών για την επιβολή του νόμου μεταξύ των κρατών μελών, καθώς εμποδίζει την επαρκή και ταχεία ανταλλαγή των πληροφοριών αυτών και αυξάνει τον κίνδυνο όσο αφορά την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων. Ως εκ τούτου, η χρήση της εφαρμογής δικτύου ασφαλούς ανταλλαγής πληροφοριών (SIENA), η οποία τελεί υπό τη διαχείριση της Ευρωπόλ και αναπτύσσεται από αυτήν, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/794, θα πρέπει να καταστεί υποχρεωτική για όλες τις εν λόγω διαβιβάσεις και επικοινωνίες δυνάμει της παρούσας οδηγίας, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής αιτημάτων παροχής πληροφοριών στα ενιαία σημεία επαφής και απευθείας στις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου, της παροχής πληροφοριών βάσει των εν λόγω αιτημάτων και της παροχής πληροφοριών από ενιαία σημεία επαφής και από αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου με δική τους πρωτοβουλία, των επικοινωνιών σχετικά με απορρίψεις παροχής πληροφοριών και διευκρινίσεις ή αποσαφηνίσεις, καθώς και της αποστολής αντιγράφων αιτημάτων παροχής πληροφοριών στα ενιαία σημεία επαφής και στην Ευρωπόλ. Προς τον σκοπό αυτόν, όλα τα ενιαία σημεία επαφής και όλες οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου που ενδέχεται να συμμετέχουν σε ανταλλαγές πληροφοριών, θα πρέπει να συνδέονται απευθείας με τη SIENA. Για να μπορούν οι υπάλληλοι πρώτης γραμμής, όπως οι αστυνομικοί που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις αστυνομικού κλοιού, να αξιοποιούν τη SIENA, η SIENA θα πρέπει επίσης, όπου αρμόζει, να λειτουργεί σε κινητές συσκευές. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να προβλεφθεί σύντομη μεταβατική περίοδος προκειμένου να καταστεί δυνατή η πλήρης υλοποίηση της SIENA, καθώς συνεπάγεται αλλαγή των υφιστάμενων διαδικασιών σε ορισμένα κράτη μέλη και απαιτεί την κατάρτιση του προσωπικού. Προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη η επιχειρησιακή πραγματικότητα και να μην παρεμποδίζεται η καλή συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να επιτρέπουν στο οικείο ενιαίο σημείο επαφής ή στις οικείες αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου να χρησιμοποιούν άλλον ασφαλή δίαυλο επικοινωνίας σε περιορισμένο αριθμό αιτιολογημένων καταστάσεων. Όταν τα κράτη μέλη επιτρέπουν στο οικείο ενιαίο σημείο επαφής ή στις οικείες αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου να χρησιμοποιούν άλλο δίαυλο επικοινωνίας λόγω του επείγοντος χαρακτήρα του αιτήματος παροχής πληροφοριών, θα πρέπει, όπου είναι εφικτό και σύμφωνο με τις επιχειρησιακές ανάγκες μετά την παύση του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης, να χρησιμοποιούν εκ νέου τη SIENA. Η χρήση της SIENA δεν θα πρέπει να καταστεί υποχρεωτική για την εσωτερική ανταλλαγή πληροφοριών εντός κράτους μέλους.

(27)

Για την απλούστευση, τη διευκόλυνση και την καλύτερη διαχείριση των ροών πληροφοριών, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να δημιουργήσει ή να ορίσει ενιαίο σημείο επαφής. Τα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει να είναι αρμόδια για τον συντονισμό και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να κοινοποιεί στην Επιτροπή τη δημιουργία ή τον ορισμό του οικείου ενιαίου σημείου επαφής και οποιεσδήποτε αλλαγές σε αυτό. Η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει τις εν λόγω κοινοποιήσεις και τυχόν επικαιροποιήσεις τους. Τα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει, ειδικότερα, να συμβάλουν στον μετριασμό των εμποδίων στη ροή πληροφοριών που προκύπτουν από τον κατακερματισμό του τρόπου με τον οποίο οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου επικοινωνούν μεταξύ τους, ως απάντηση στην αυξανόμενη ανάγκη για από κοινού αντιμετώπιση του διασυνοριακού εγκλήματος, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, το κυβερνοέγκλημα, η εμπορία ανθρώπων και η τρομοκρατία. Στα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει να ανατεθούν ορισμένα ειδικά, ελάχιστα καθήκοντα και ορισμένες ελάχιστες ικανότητες ώστε να είναι σε θέση να εκπληρώνουν αποτελεσματικά τα συντονιστικά τους καθήκοντα όσον αφορά τη διασυνοριακή ανταλλαγή πληροφοριών για σκοπούς επιβολής του νόμου δυνάμει της παρούσας οδηγίας.

(28)

Τα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες εντός του κράτους μέλους τους, μεταξύ άλλων με την παροχή εύκολης πρόσβασης σε όλες τις σχετικές ενωσιακές και διεθνείς βάσεις δεδομένων και πλατφόρμες, σύμφωνα με τις διαδικασίες που καθορίζονται στο εφαρμοστέο ενωσιακό και εθνικό δίκαιο. Προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας, ιδίως όσον αφορά τις προθεσμίες, τα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει να διαθέτουν επαρκείς πόρους όσο αφορά τον προϋπολογισμό και το προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων επαρκών μεταφραστικών ικανοτήτων, και να λειτουργούν σε εικοσιτετράωρη βάση. Στο πλαίσιο αυτό, η ύπαρξη υπηρεσίας εξυπηρέτησης που θα είναι σε θέση να ελέγχει, να επεξεργάζεται και να διοχετεύει εισερχόμενα αιτήματα παροχής πληροφοριών θα μπορούσε να αυξήσει την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητά τους. Τα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει επίσης να έχουν στη διάθεσή τους ανά πάσα στιγμή, δικαστικές αρχές αρμόδιες για τη χορήγηση των αναγκαίων δικαστικών αδειών. Στην πράξη, αυτό μπορεί να επιτευχθεί, για παράδειγμα, με τη διασφάλιση της φυσικής παρουσίας των εν λόγω δικαστικών αρχών εντός των εγκαταστάσεων του ενιαίου σημείου επαφής ή της λειτουργικής διαθεσιμότητας των εν λόγω δικαστικών αρχών, είτε εντός των εγκαταστάσεων του ενιαίου σημείου επαφής είτε άμεσα κατόπιν κλήσης τους.

(29)

Προκειμένου να είναι σε θέση να εκτελούν αποτελεσματικά τα συντονιστικά τους καθήκοντα δυνάμει της παρούσας οδηγίας, τα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει να αποτελούνται από προσωπικό προερχόμενο από τις εν λόγω αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου των οποίων η συμμετοχή είναι απαραίτητη για την επαρκή και ταχεία ανταλλαγή πληροφοριών δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Ενώ εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει σχετικά με την ακριβή οργάνωση και σύνθεση που απαιτούνται για την εκπλήρωση της εν λόγω απαίτησης, αστυνομικές, τελωνειακές και άλλες αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου που είναι υπεύθυνες για την πρόληψη, την εξακρίβωση ή τη διερεύνηση αξιόποινων πράξεων, καθώς και πιθανά σημεία επαφής για τα περιφερειακά και διμερή γραφεία, όπως αξιωματικούς συνδέσμους και ακολούθους που αποσπώνται ή τοποθετούνται σε άλλα κράτη μέλη και σχετικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου της Ένωσης, όπως η Ευρωπόλ, θα μπορούσαν να εκπροσωπούνται στα ενιαία σημεία επαφής. Ωστόσο, για λόγους αποτελεσματικού συντονισμού, τα ενιαία σημεία επαφής θα πρέπει να αποτελούνται κατ’ ελάχιστον από εκπροσώπους της εθνικής μονάδας της Ευρωπόλ, του τμήματος SIRENE και του εθνικού κεντρικού γραφείου της Ιντερπόλ, όπως προβλέπεται από τη σχετική νομική πράξη της Ένωσης ή τη διεθνή συμφωνία και με την επιφύλαξη ότι η παρούσα οδηγία δεν ισχύει για την ανταλλαγή πληροφοριών που ρυθμίζεται ειδικά από την εν λόγω νομική πράξη της Ένωσης.

(30)

Δεδομένων των ειδικών απαιτήσεων της διασυνοριακής συνεργασίας στον τομέα της επιβολής του νόμου, συμπεριλαμβανομένου του χειρισμού ευαίσθητων πληροφοριών στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό το προσωπικό των ενιαίων σημείων επαφής και οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου να διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για τη νόμιμη, αποδοτική και αποτελεσματική εκτέλεση των δυνάμει της παρούσας οδηγίας λειτουργιών τους. Ειδικότερα, το προσωπικό των ενιαίων σημείων επαφής θα πρέπει να παροτρύνεται να παρακολουθήσει επαρκή και τακτικά σεμινάρια κατάρτισης που θα παρέχονται τόσο σε επίπεδο Ένωσης όσο και σε εθνικό επίπεδο και τα οποία αντιστοιχούν στις επαγγελματικές τους ανάγκες και στο συγκεκριμένο προφίλ τους και διευκολύνουν τις επαφές τους με τα ενιαία σημεία επαφής και τις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου από άλλα κράτη μέλη που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή των κανόνων που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ορθή χρήση των εργαλείων επεξεργασίας δεδομένων και των συστημάτων ΤΠ, στη μετάδοση γνώσεων σχετικά με τα σχετικά ενωσιακά και εθνικά νομικά πλαίσια στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, στη συνεργασία για την επιβολή του νόμου και στον χειρισμό εμπιστευτικών πληροφοριών, καθώς και στις γλώσσες στις οποίες το οικείο κράτος μέλος έχει δηλώσει ότι το ενιαίο σημείο επαφής του είναι σε θέση να ανταλλάσσει πληροφορίες, με σκοπό να συμβάλει στην υπέρβαση των γλωσσικών εμποδίων. Για τον σκοπό της παροχής την εν λόγω κατάρτισης, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιούν τα σεμινάρια κατάρτισης και τα σχετικά εργαλεία που προσφέρει ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κατάρτιση στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (CEPOL), ο οποίος θεσπίσθηκε μα τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/2219 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18), να εξετάσουν τη δυνατότητα για το προσωπικό να αφιερώνει μία εβδομάδα στην Ευρωπόλ, καθώς και να αξιοποιήσει τις σχετικές προσφορές δυνάμει των προγραμμάτων και των έργων που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της Ένωσης, όπως το πρόγραμμα ανταλλαγών του CEPOL.

(31)

Πέρα από τις τεχνικές δεξιότητες και τις νομικές γνώσεις, η αμοιβαία εμπιστοσύνη και η κοινή αντίληψη αποτελούν, δυνάμει της παρούσας οδηγίας, προϋποθέσεις για την αποτελεσματική και αποδοτική διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου. Οι προσωπικές επαφές που αποκτώνται μέσω κοινών επιχειρήσεων και η ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης διευκολύνουν την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την ανάπτυξη κοινής ενωσιακής νοοτροπίας αστυνόμευσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο κοινών σεμιναρίων κατάρτισης και ανταλλαγών προσωπικού που επικεντρώνονται στη μεταφορά γνώσεων σχετικά με τις μεθόδους εργασίας, τις ερευνητικές προσεγγίσεις και τις οργανωτικές δομές των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου σε άλλα κράτη μέλη.

(32)

Για να αυξηθεί η συμμετοχή του προσωπικού των ενιαίων σημείων επαφής και των αρμόδιων αρχές επιβολής του νόμου σε σεμινάρια κατάρτισης, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο να παρασχεθούν στο προσωπικό αυτό ειδικά κίνητρα.

(33)

Είναι αναγκαίο τα ενιαία σημεία επαφής να εγκαθιστούν και να λειτουργούν ενιαίο σύστημα διαχείρισης υποθέσεων με ορισμένες ελάχιστες λειτουργίες και ικανότητες για να μπορούν να εκτελούν κάθε καθήκον τους βάσει της παρούσας οδηγίας με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο, ιδίως όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών. Το σύστημα διαχείρισης υποθέσεων είναι ένα σύστημα ροής εργασιών που επιτρέπει στα ενιαία σημεία επαφής να διαχειρίζονται τις ανταλλαγές πληροφοριών. Είναι ευκταίο το πρότυπο ενιαίου μορφότυπου μηνυμάτων που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/818 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19) να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη του συστήματος διαχείρισης υποθέσεων.

(34)

Οι κανόνες της οδηγίας (ΕΕ) 2016/680 εφαρμόζονται για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο σύστημα διαχείρισης υποθέσεων. Η επεξεργασία περιλαμβάνει και την αποθήκευση. Για λόγους σαφήνειας και αποτελεσματικής προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, οι κανόνες που ορίζονται στην εν λόγω οδηγία θα πρέπει να διευκρινιστούν περαιτέρω στην παρούσα οδηγία. Ειδικότερα, όσον αφορά την απαίτηση που ορίζεται στην οδηγία (ΕΕ) 2016/680, σύμφωνα με την οποία τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα διατηρούνται υπό μορφή που επιτρέπει τον προσδιορισμό της ταυτότητας των υποκειμένων των δεδομένων για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από αυτό που είναι αναγκαίο για την επίτευξη των σκοπών για τους οποίους υποβάλλονται σε επεξεργασία, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να διευκρινίζει ότι, όταν ένα ενιαίο σημείο επαφής λαμβάνει πληροφορίες που ανταλλάσσονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας και περιέχουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, το ενιαίο σημείο επαφής θα πρέπει να διατηρεί τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα στο σύστημα διαχείρισης υποθέσεων μόνο στον βαθμό που αυτό είναι αναγκαίο και αναλογικό για την εκτέλεση των καθηκόντων του δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Όταν δεν πληρούνται πλέον αυτά τα κριτήρια, το ενιαίο σημείο επαφής θα πρέπει να διαγράφει αμετάκλητα τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα από το σύστημα διαχείρισης υποθέσεων. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα διατηρούνται μόνο για όσο διάστημα θεωρείται αναγκαίο και αναλογικό, σύμφωνα με τους κανόνες σχετικά με τις προθεσμίες αποθήκευσης και επανεξέτασης που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2016/680, το ενιαίο σημείο επαφής θα πρέπει να επανεξετάζει τακτικά κατά πόσον εξακολουθούν να πληρούνται οι εν λόγω απαιτήσεις. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μια πρώτη επανεξέταση το αργότερο έξι μήνες μετά την ολοκλήρωση της ανταλλαγής πληροφοριών δυνάμει της παρούσας οδηγίας, ήτοι τη στιγμή κατά την οποία παρασχέθηκε η τελευταία πληροφορία ή ανταλλάχθηκε η τελευταία σχετική κοινοποίηση. Οι απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με την εν λόγω επανεξέταση και διαγραφή δεν θα πρέπει, ωστόσο, να θίγουν τη δυνατότητα των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την πρόληψη, την εξακρίβωση και τη διερεύνηση αξιόποινων πράξεων να διατηρούν τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα στα εθνικά ποινικά αρχεία τους σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, σε συμμόρφωση με το ενωσιακό δίκαιο, και ιδίως με την οδηγία (ΕΕ) 2016/680.

(35)

Προκειμένου να συνδράμουν τα ενιαία σημεία επαφής και τις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου στην ανταλλαγή πληροφοριών δυνάμει της παρούσας οδηγίας και να προωθήσουν μια κοινή ευρωπαϊκή αστυνομική νοοτροπία μεταξύ των κρατών μελών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παροτρύνουν την πρακτική συνεργασία μεταξύ των οικείων ενιαίων σημείων επαφής και των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου. Ειδικότερα, το Συμβούλιο θα πρέπει να διοργανώνει συνεδριάσεις των επικεφαλής των ενιαίων σημείων επαφής τουλάχιστον σε ετήσια βάση για την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας. Άλλες μορφές συνεργασίας θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη σύνταξη εγχειριδίων για την ανταλλαγή πληροφοριών στον τομέα της επιβολής του νόμου, την κατάρτιση εθνικών ενημερωτικών δελτίων σχετικά με άμεσα και έμμεσα προσβάσιμες πληροφορίες, τα ενιαία σημεία επαφής, τις ορισθείσες αρχές επιβολής του νόμου και τα γλωσσικά καθεστώτα, ή άλλα έγγραφα σχετικά με κοινές διαδικασίες, την αντιμετώπιση των δυσκολιών όσον αφορά τις ροές εργασίας, την ενημέρωση σχετικά με τις ιδιαιτερότητες των σχετικών νομικών πλαισίων και τη διοργάνωση, κατά περίπτωση, συνεδριάσεων μεταξύ των οικείων ενιαίων σημείων επαφής.

(36)

Για να καταστεί δυνατή η αναγκαία παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποχρεούνται να συλλέγουν και να παρέχουν ετησίως στην Επιτροπή ορισμένα δεδομένα αναφορικά με την εφαρμογή της οδηγίας. Η απαίτηση αυτή είναι αναγκαία, ιδίως, για να αντιμετωπιστεί η έλλειψη συγκρίσιμων δεδομένων που ποσοτικοποιούν τις σχετικές διασυνοριακές ανταλλαγές πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου, ενώ επίσης διευκολύνει την υποχρέωση υποβολής εκθέσεων από την Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. Τα απαιτούμενα για τον συγκεκριμένο σκοπό δεδομένα θα πρέπει να παράγονται αυτόματα από το σύστημα διαχείρισης υποθέσεων και τη SIENA.

(37)

Δεδομένου του διασυνοριακού χαρακτήρα του εγκλήματος και της τρομοκρατίας, τα κράτη μέλη πρέπει να βασίζονται το ένα στο άλλο για να αποτρέπουν, να εξακριβώνουν ή να ερευνούν τις εν λόγω αξιόποινες πράξεις. Καθότι ο στόχος της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η εξασφάλιση επαρκούς και ταχείας ροής πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου και της Ευρωπόλ, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς με τη μεμονωμένη δράση των κρατών μελών, μπορεί, ωστόσο, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της δράσης, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης μέσω της θέσπισης κοινών κανόνων και κοινής νοοτροπίας για την ανταλλαγή πληροφοριών και μέσω σύγχρονων εργαλείων και διαύλων επικοινωνίας, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(38)

Ζητήθηκε η γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), ο οποίος γνωμοδότησε στις 7 Μαρτίου 2022.

(39)

Η παρούσα οδηγία θεμελιώνεται στις αξίες στις οποίες βασίζεται η Ένωση, όπως ορίζει το άρθρο 2 ΣΕΕ, συμπεριλαμβανομένων του κράτους δικαίου, της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Επιπλέον, σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις εγγυήσεις, και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο «Χάρτης»), και συγκεκριμένα το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια, το σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως αυτά ορίζονται στα άρθρα 6, 7 και 8 του Χάρτη, καθώς και στο άρθρο 16 ΣΛΕΕ. Κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να περιορίζεται σε ό,τι είναι απολύτως αναγκαίο και αναλογικό και να υπόκειται σε σαφείς προϋποθέσεις, αυστηρές απαιτήσεις και αποτελεσματική εποπτεία από τις εθνικές εποπτικές αρχές που έχουν συγκροτηθεί με την οδηγία (ΕΕ) 2016/680 και τον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, όπου αρμόζει, σύμφωνα με τις αντίστοιχες εντολές τους.

(40)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 για τη θέση της Δανίας, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, η Δανία δεν συμμετέχει στην έκδοση της παρούσας οδηγίας και δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της. Δεδομένου ότι η παρούσα οδηγία αναπτύσσει περαιτέρω το κεκτημένο του Σένγκεν, η Δανία αποφασίζει, σύμφωνα με το άρθρο 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, εντός έξι μηνών αφότου το Συμβούλιο αποφασίσει επί της παρούσας οδηγίας, σχετικά με τη μεταφορά της στο εθνικό της δίκαιο.

(41)

Η Ιρλανδία συμμετέχει στην παρούσα οδηγία σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου αριθ. 19 σχετικά με το κεκτημένο του Σένγκεν το οποίο έχει ενσωματωθεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ και τη ΣΛΕΕ, και με το άρθρο 6 παράγραφος 2 της απόφασης 2002/192/ΕΚ του Συμβουλίου (21).

(42)

Όσον αφορά την Ισλανδία και τη Νορβηγία, η παρούσα οδηγία αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας η οποία συνήφθη από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφενός, και από τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας, αφετέρου, σχετικά με τη σύνδεση των δύο αυτών κρατών με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (22), οι οποίες διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 σημείο Η της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου (23).

(43)

Όσον αφορά την Ελβετία, η παρούσα οδηγία αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν κατά την έννοια της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (24), οι οποίες εμπίπτουν στον τομέα του άρθρου 1 σημείο Η της απόφασης 1999/437/ΕΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2008/149/ΔΕΥ του Συμβουλίου (25).

(44)

Όσον αφορά το Λιχτενστάιν, η παρούσα οδηγία αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια του πρωτοκόλλου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (26), οι οποίες διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα ο οποίος αναφέρεται στο άρθρο 1 σημείο Η της απόφασης 1999/437/ΕΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2011/349/ΕΕ του Συμβουλίου (27),