α.

Οι τιμές των κατοικιών αυξάνονται συνεχώς σε πραγματικούς όρους στη Σλοβακία κατά την τελευταία πενταετία. Παρά την αυστηροποίηση του νομικά δεσμευτικού ορίου του δείκτη δανείου προς αξία, ο ρυθμός αύξησης των τιμών των κατοικιών επιταχύνθηκε από τις αρχές του 2019. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19 οι αυξήσεις των τιμών επιταχύνθηκαν περαιτέρω και η ετήσια πραγματική αύξηση των τιμών των κατοικιών ανήλθε σε ποσοστό σχεδόν 16 % το δεύτερο τρίμηνο του 2021, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην Ένωση. Επιπλέον, η οικονομική δυνατότητα πρόσβασης των νοικοκυριών στη στέγαση μειώθηκε με την πάροδο του χρόνου λόγω της ταχύτερης αύξησης των τιμών των κατοικιών σε σχέση με το εισόδημά τους. Σύμφωνα με τις μετρήσεις υπερτίμησης, υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος υπερτίμησης των τιμών των κατοικιών. Η δυναμική των τιμών διατηρήθηκε από μια οικονομία ευρισκόμενη σε επεκτατική φάση, από τα χαμηλά επιτόκια, την αυξημένη αποταμίευση των νοικοκυριών και την έντονη ζήτηση για νέες κατοικίες σε σχέση με την έλλειψη προσφοράς.

β.

Παρά τα μέτρα πολιτικής που λήφθηκαν, η αύξηση της ενυπόθηκης πίστης στη Σλοβακία όχι μόνο ήταν μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση κατά την τελευταία τριετία, αλλά άντεξε και στη διαταραχή που προκάλεσε η COVID-19. Η σλοβακική αγορά ενυπόθηκων δανείων χαρακτηρίζεται από χαμηλά επιτόκια, από έντονη ζήτηση ενυπόθηκων δανείων την οποία ενισχύουν τα αυξανόμενα επίπεδα τιμών των κατοικιών, καθώς και από έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των δανειστών. Επιπλέον, ο σλοβακικός τραπεζικός τομέας είναι ένας από τους πιο εκτεθειμένους σε δραστηριότητες του τομέα ακινήτων μεταξύ των χωρών του ΕΟΧ.

γ.

Το χρέος των νοικοκυριών στη Σλοβακία αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια λόγω της έντονης δανειοδοτικής δραστηριότητας. Μετά από χρόνια διψήφιων αυξήσεων του αποθέματος πραγματικού χρέους των νοικοκυριών, ο ρυθμός αύξησης του χρέους τους επιβραδύνθηκε και σταθεροποιήθηκε σε περίπου 4 % το 2020. Παρά την επιβράδυνση αυτή, η οποία οφείλεται επίσης σε μέτρα μακροπροληπτικής πολιτικής (εισαγωγή του ορίου όσον αφορά τον δείκτη χρέους προς εισόδημα και αυστηροποίηση του ορίου όσον αφορά τον δείκτη εξυπηρέτηση χρέους προς εισόδημα), η αύξηση του χρέους των νοικοκυριών παραμένει μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση και έχει οδηγήσει σε αύξηση του δείκτη χρέους προς ΑΕΠ. Ενώ τα νοικοκυριά μείωσαν την κατανάλωσή τους καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, η ζήτησή τους για στεγαστικά δάνεια παρέμεινε υψηλή. Στην πραγματικότητα, η αναχρηματοδότηση των ενυπόθηκων δανείων αυξήθηκε πρόσφατα και συχνά συνδέεται με την προσαύξηση του αρχικού ονομαστικού ποσού του δανείου. Μια άλλη ευπάθεια προκύπτει από το γεγονός ότι η ληκτότητα σημαντικού μέρους των δανείων υπερβαίνει την ηλικία συνταξιοδότησης των δανειοληπτών. Τόσο αυτές οι εξελίξεις όσο και οι θύλακες ευπαθειών πρέπει να παρακολουθούνται στενά στο μέλλον.

δ.

Η συσσώρευση των προαναφερόμενων ευπαθειών μπορεί επίσης να αποδοθεί σε διάφορους διαρθρωτικούς παράγοντες, όπως το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς στην αγορά ακινήτων, καθώς και οι περιορισμοί στη λειτουργία της αγοράς μισθώσεων.

ε.

Το ΕΣΣΚ αναγνωρίζει ότι στη Σλοβακία εφαρμόζονται διάφορα μέτρα που αποσκοπούν στον μετριασμό των υφιστάμενων ευπαθειών που αφορούν τα οικιστικά ακίνητα, συμπεριλαμβανομένης, ειδικότερα, μιας ολοκληρωμένης δέσμης μέτρων στοχευμένων στον δανειολήπτη για την κατάλληλη αντιμετώπιση των υποκείμενων κινδύνων που σχετίζονται με τον ενυπόθηκο δανεισμό και τις ευπάθειες των δανειοληπτών. Εξάλλου, ο θετικός συντελεστής του αντικυκλικού κεφαλαιακού αποθέματος ασφαλείας (CCyB) αποτελεί κατάλληλο εργαλείο τόσο για την αντιμετώπιση των ευπαθειών που σχετίζονται με την ταχεία πιστωτική επέκταση που διαδόθηκε ευρέως σε όλους τους τομείς, όσο και για την αύξηση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα.

στ.

Υπό την προοπτική των μελλοντικών εξελίξεων και λαμβανομένων υπόψη των μεσοπρόθεσμων προοπτικών για τον κίνδυνο, το τρέχον μείγμα μακροπροληπτικής πολιτικής θεωρείται κατάλληλο και εν μέρει επαρκές. Δεδομένης της συνεχιζόμενης συσσώρευσης θυλάκων ευπαθειών, θα ήταν σκόπιμη η τελειοποίηση των υφιστάμενων μέτρων που στοχεύουν στον δανειολήπτη. Εάν η σώρευση των κυκλικών κινδύνων συνεχιστεί ή ενταθούν οι διαρθρωτικές ευπάθειες, οι σλοβακικές αρχές ενδέχεται να εξετάσουν το ενδεχόμενο ανασύστασης του CCyB ή θέσπισης τομεακού αποθέματος ασφαλείας συστημικού κινδύνου για την περαιτέρω αύξηση της ανθεκτικότητας έναντι των κινδύνων του τομέα των οικιστικών ακινήτων. Επιπλέον, η ενεργοποίηση του κατώτατου ορίου στάθμισης κινδύνου για τα ανοίγματα οικιστικών ακινήτων βάσει της προσέγγισης των εσωτερικών διαβαθμίσεων μέσω του άρθρου 458 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) αποτελεί επίσης επιλογή που θα αύξανε την ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Πέρα από τα μακροπροληπτικά μέτρα, η εξέταση προσαρμογών του ευνοϊκού φορολογικού καθεστώτος που σχετίζεται με τα οικιστικά ακίνητα, καθώς και μέτρων βελτίωσης της λειτουργίας της αγοράς μισθώσεων ακινήτων, θα μπορούσαν να μετριάσουν τις πηγές συστημικών κινδύνων που σχετίζονται με τον τομέα των οικιστικών ακινήτων της Σλοβακίας.