(1)

Ο απρόκλητος και αδικαιολόγητος επιθετικός πόλεμος της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας και η άνευ προηγουμένου μείωση του εφοδιασμού των κρατών μελών με φυσικό αέριο από τη Ρωσική Ομοσπονδία απειλούν την ασφάλεια του εφοδιασμού της Ένωσης και των κρατών μελών της. Ταυτόχρονα, η χρήση του εφοδιασμού με αέριο ως όπλου και η χειραγώγηση των αγορών από τη Ρωσική Ομοσπονδία μέσω σκόπιμων διαταραχών των ροών αερίου έχουν προκαλέσει ραγδαία άνοδο των τιμών της ενέργειας στην Ένωση, γεγονός που όχι μόνο θέτει σε κίνδυνο την οικονομία της Ένωσης, αλλά και πλήττει σοβαρά την ασφάλεια του εφοδιασμού.

(2)

Η κατάσταση αυτή απαιτεί ισχυρή και συντονισμένη αντίδραση από την Ένωση, για να προστατευθούν οι πολίτες και η οικονομία της από τις υπερβολικές και χειραγωγημένες τιμές της αγοράς και για να διασφαλιστούν οι ροές αερίου προς όλους τους καταναλωτές που έχουν ανάγκη σε διασυνοριακό επίπεδο, ακόμα και όταν υπάρχει έλλειψη αερίου. Για να περιοριστεί η εξάρτηση από τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο από τη Ρωσική Ομοσπονδία και να μειωθούν οι υπερβολικές τιμές, κρίσιμης σημασίας είναι ο καλύτερος συντονισμός των αγορών αερίου από τους εξωτερικούς προμηθευτές.

(3)

Το άρθρο 122 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) δίνει τη δυνατότητα στο Συμβούλιο να αποφασίζει, βάσει προτάσεως της Επιτροπής και με πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ κρατών μελών, σχετικά με τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κατάστασης, ιδίως εάν ανακύψουν σοβαρές δυσκολίες στον εφοδιασμό με ορισμένα προϊόντα, ιδίως στον τομέα της ενέργειας. Ο υψηλός κίνδυνος πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με ρωσικό φυσικό αέριο και η ακραία αύξηση των τιμών της ενέργειας που υπονομεύει την οικονομία της Ένωσης συνιστούν τέτοιες σοβαρές δυσκολίες.

(4)

Η Επιτροπή, στην ανακοίνωση που εξέδωσε στις 18 Μαΐου 2022 με τίτλο «Σχέδιο REPowerEU», ανήγγειλε τη δημιουργία μιας πλατφόρμας αγοράς ενέργειας της ΕΕ σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, με σκοπό τις από κοινού αγορές αερίου, υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) και υδρογόνου. Η εν λόγω ανακοίνωση εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 30ής και 31ης Μαΐου 2022. Στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU, η Επιτροπή παρουσίασε επίσης τη στρατηγική για μια εξωτερική ενεργειακή δέσμευση της ΕΕ, στην οποία εξηγείται πώς η Ένωση στηρίζει μια παγκόσμια, καθαρή και δίκαιη ενεργειακή μετάβαση η οποία θα διασφαλίζει βιώσιμη, ασφαλή και οικονομικά προσιτή ενέργεια, μεταξύ άλλων και με τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης, ιδίως μέσω της διαπραγμάτευσης πολιτικών δεσμεύσεων με υπάρχοντες ή νέους προμηθευτές αερίου για την αύξηση των παραδόσεων αερίου και την αντικατάσταση επομένως των παραδόσεων ρωσικού αερίου στην Ευρώπη.

(5)

Η πλατφόρμα αγοράς ενέργειας της ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην επιδίωξη αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων οι οποίες να συμβάλλουν στην ασφάλεια του εφοδιασμού και να επιφέρουν τη μείωση των τιμών εισαγωγής αερίου που αγοράζεται από τρίτες χώρες, αξιοποιώντας πλήρως το συλλογικό βάρος της Ένωσης. Για τον σκοπό αυτόν, έχει ουσιαστική σημασία να ενισχυθούν οι διεθνείς επαφές με προμηθευτές αερίου (τόσο μέσω αγωγών όσο και με τη μορφή ΥΦΑ), καθώς και με προμηθευτές πράσινου υδρογόνου στο μέλλον. Ειδικότερα, ένας ισχυρότερος συντονισμός με τα κράτη μέλη και μεταξύ αυτών έναντι τρίτων χωρών μέσω της πλατφόρμας αγοράς ενέργειας της ΕΕ θα διασφάλιζε την αποτελεσματικότερη συλλογική βαρύτητα της Ένωσης.

(6)

Όσο η κατάσταση αναφορικά με την κατοχύρωση της ασφάλειας εφοδιασμού εξακολουθεί να παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες, οι από κοινού αγορές αναμένεται ότι θα συμβάλουν, στην εξασφάλιση πιο ισότιμης πρόσβασης των επιχειρήσεων από όλα τα κράτη μέλη σε νέες ή πρόσθετες πηγές αερίου και, προς όφελος των τελικών καταναλωτών, στην επίτευξη χαμηλότερων τιμών από εκείνες που θα ίσχυαν ειδάλλως για όσους αγοράζουν το αέριο μέσω του παρόχου υπηρεσιών μεμονωμένα.

(7)

Οι από κοινού αγορές θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα μια πιο ευνοϊκή μεταχείριση ή στήριξη του εφοδιασμού με ανανεώσιμα αέρια, όπως το βιομεθάνιο και το υδρογόνο, στον βαθμό που αυτά μπορούν να διοχετευθούν με ασφάλεια στο σύστημα αερίου, και του εφοδιασμού με αέριο το οποίο διαφορετικά θα υποβαλλόταν σε εξαερισμό ή σε καύση σε πυρσό. Ελλείψει επίσημης νομικής απαίτησης σε οποιαδήποτε οικεία δικαιοδοσία, οι επιχειρήσεις που συνάπτουν συμβάσεις δυνάμει του παρόντος κανονισμού θα είναι σε θέση να χρησιμοποιούν το πλαίσιο αναφοράς 2.0 της Σύμπραξης των τομέων πετρελαίου και φυσικού αερίου για το μεθάνιο του ΟΗΕ (UN Oil and Gas Methane Partnership 2.0 Standard), για τη μέτρηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών μεθανίου κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού στην Ένωση.

(8)

Ο νέος μηχανισμός που θα αναπτυχθεί στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να συνίσταται σε δύο στάδια. Στο πρώτο στάδιο, επιχειρήσεις φυσικού αερίου ή επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο και που είναι εγκατεστημένες στην Ένωση θα συγκεντρώνουν τη ζήτησή τους σε αέριο μέσω παρόχου υπηρεσιών, με τον οποίο έχει συνάψει σύμβαση η Επιτροπή. Αυτό θα δίνει τη δυνατότητα στους προμηθευτές αερίου να υποβάλλουν προσφορές βάσει μεγάλων συγκεντρωτικών ποσοτήτων, αντί πολλών μικρότερων προσφορών σε αγοραστές που τους προσεγγίζουν μεμονωμένα. Στο δεύτερο στάδιο, οι επιχειρήσεις φυσικού αερίου ή οι επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο που είναι εγκατεστημένες στην Ένωση θα μπορούν να συνάπτουν συμβάσεις αγοράς αερίου, μεμονωμένα ή συντονισμένα μαζί με άλλες τέτοιες επιχειρήσεις, με προμηθευτές ή παραγωγούς φυσικού αερίου που καλύπτουν τη συγκεντρωτική ζήτηση.

(9)

Όσο η κατάσταση αναφορικά με την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού εξακολουθεί να παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες, η συγκέντρωση της ζήτησης και οι από κοινού αγορές αναμένεται ότι θα συμβάλουν, στην εξασφάλιση πιο ισότιμης πρόσβασης των επιχειρήσεων από όλα τα κράτη μέλη σε νέες ή πρόσθετες πηγές αερίου και, προς όφελος των τελικών καταναλωτών, στην επίτευξη χαμηλότερων τιμών από εκείνες που θα ίσχυαν ειδάλλως για επιχειρήσεις που αγοράζουν το αέριο μέσω του παρόχου υπηρεσιών. Μια πρώτη αναφορά στη δυνατότητα μιας περιορισμένης μορφής από κοινού αγορών αερίου για σκοπούς εξισορρόπησης περιλαμβάνεται ήδη στην πρόταση κανονισμού της Επιτροπής σχετικά με τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμων αερίων, φυσικού αερίου και υδρογόνου. Ωστόσο, η εν λόγω πρόταση συντάχθηκε πριν τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας. Επιπλέον, η εν λόγω πρόταση δεν περιλάμβανε λεπτομερές σχέδιο, καθώς αφορούσε μόνο τις πολύ ειδικές ανάγκες των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς για την εξισορρόπηση της ενέργειας. Καθώς απαιτείται άμεση και πολύ πιο ολοκληρωμένη λύση στο πρόβλημα των ελλειπουσών δομών για συντονισμένες αγορές αερίου, είναι σκόπιμο να προταθεί μια προσωρινή ταχεία λύση.

(10)

Επομένως, η συγκέντρωση της ζήτησης και οι από κοινού αγορές θα μπορούσαν να ενισχύσουν την αλληλεγγύη της Ένωσης όσον αφορά την αγορά και τη διανομή αερίου. Σε πνεύμα αλληλεγγύης, οι από κοινού αγορές αναμένεται ότι θα στηρίξουν ιδίως τις επιχειρήσεις που προηγουμένως αγόραζαν αέριο μόνο ή κυρίως από Ρώσους προμηθευτές, βοηθώντας τες να προμηθεύονται αέριο από εναλλακτικούς προμηθευτές ή παρόχους φυσικού αερίου υπό ευνοϊκούς όρους, ως αποτέλεσμα της συγκέντρωσης της ζήτησης και των από κοινού αγορών.

(11)

Η συγκέντρωση της ζήτησης και οι από κοινού αγορές αναμένεται να συμβάλουν στην πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου στο πλαίσιο της τρέχουσας κατάστασης έκτακτης ανάγκης, στην περίπτωση που τα περισσότερα ευρωπαϊκά αποθέματα αερίου εξαντληθούν μετά τον επικείμενο χειμώνα. Επιπλέον, τα εν λόγω μέτρα αναμένεται να συμβάλουν στην αγορά αερίου με πιο συντονισμένο τρόπο, σε πνεύμα αλληλεγγύης.

(12)

Είναι επομένως αναγκαίο να καθιερωθούν επειγόντως και σε προσωρινή βάση η συγκέντρωση της ζήτησης και οι από κοινού αγορές. Αυτό θα επιτρέψει την ταχεία καθιέρωση ενός παρόχου υπηρεσιών, ώστε να καταστεί δυνατή η συγκέντρωση της ζήτησης. Ο πάροχος υπηρεσιών που θα συνάψει σύμβαση με την Επιτροπή θα έχει μόνο μερικές βασικές λειτουργίες, ενώ η διαδικασία την οποία οργανώνει θα αποτελείται μόνο από υποχρεωτικά στοιχεία όσον αφορά τη συμμετοχή στη συγκέντρωση της ζήτησης, αλλά δεν θα περιλαμβάνει ακόμη υποχρεωτικό συντονισμό των συμβατικών όρων ή υποχρέωση υποβολής δεσμευτικών προσφορών για την αγορά αερίου μέσω της διαδικασίας αυτής.

(13)

Δεν θα πρέπει να επιβάλλεται η υποχρέωση στις επιχειρήσεις φυσικού αερίου ή τις επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο να αγοράζουν αέριο μέσω του παρόχου υπηρεσιών, συνάπτοντας συμβάσεις προμήθειας αερίου ή μνημόνια συνεννόησης με τους προμηθευτές ή τους παραγωγούς αερίου που καλύπτουν τη συγκεντρωτική ζήτηση. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις φυσικού αερίου ή οι επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο παροτρύνονται θερμά να διερευνήσουν μορφές συνεργασίας οι οποίες συνάδουν με το δίκαιο περί ανταγωνισμού και να χρησιμοποιήσουν τον πάροχο υπηρεσιών ώστε να αποκομίσουν τα οφέλη της από κοινού αγοράς. Επομένως, θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένας μηχανισμός μεταξύ του παρόχου υπηρεσιών και των συμμετεχουσών επιχειρήσεων, με τον οποίο να καθορίζονται οι κύριοι όροι υπό τους οποίους οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις αναλαμβάνουν δέσμευση να αγοράσουν το αέριο που αντιστοιχεί στη συγκεντρωτική ζήτηση.

(14)

Είναι σημαντικό η Επιτροπή και τα κράτη μέλη να έχουν σαφή εικόνα των προβλεπόμενων και των συναφθεισών συμβάσεων προμήθειας αερίου σε ολόκληρη την Ένωση, ώστε να εκτιμήσουν κατά πόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ενεργειακής αλληλεγγύης. Ως εκ τούτου, οι επιχειρήσεις ή οι αρχές των κρατών μελών θα πρέπει να ενημερώνουν την Επιτροπή και τα κράτη μέλη στα οποία είναι εγκατεστημένες οι εν λόγω επιχειρήσεις σχετικά με μεγάλες προγραμματισμένες αγορές αερίου άνω των 5 TWh/έτος. Αυτό θα πρέπει να ισχύει ιδίως για τις βασικές πληροφορίες που αφορούν νέες ή ανανεωμένες συμβάσεις. Η Επιτροπή θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκδίδει συστάσεις προς τις επιχειρήσεις φυσικού αερίου ή τις αρχές των οικείων κρατών μελών, ειδικότερα στις περιπτώσεις όπου τυχόν περαιτέρω συντονισμός θα μπορούσε να βελτιώσει τη λειτουργία των από κοινού αγορών ή όπου η προκήρυξη διαγωνισμού για την αγορά αερίου ή για σχεδιαζόμενες αγορές αερίου ενδέχεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ασφάλεια εφοδιασμού, στην εσωτερική αγορά ή στην ενεργειακή αλληλεγγύη. Η έκδοση σύστασης δεν θα πρέπει να εμποδίζει τις επιχειρήσεις φυσικού αερίου ή τις αρχές των οικείων κρατών μελών να προχωρήσουν εν τω μεταξύ στις διαπραγματεύσεις.

(15)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επικουρούν την Επιτροπή κατά την εκτίμηση του κατά πόσον οι σχετικές αγορές αερίου ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού στην Ένωση και είναι συμβατές με την αρχή της ενεργειακής αλληλεγγύης. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να συγκροτηθεί ad hoc διοικητικό συμβούλιο, αποτελούμενο από εκπροσώπους των κρατών μελών και της Επιτροπής, για να συμβάλει στον συντονισμό αυτής της εκτίμησης.

(16)

Η διαδικασία συγκέντρωσης της ζήτησης για τους σκοπούς της από κοινού αγοράς θα πρέπει να πραγματοποιείται από τον κατάλληλο πάροχο υπηρεσιών. Συνεπώς, η Επιτροπή θα πρέπει να συνάψει σύμβαση με πάροχο υπηρεσιών μέσω διαδικασίας σύναψης συμβάσεων, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1), ο οποίος να μπορεί να αναπτύξει κατάλληλο εργαλείο τεχνολογίας πληροφοριών («εργαλείο ΤΠ») και να οργανώσει τη διαδικασία συγκέντρωσης της ζήτησης. Θα μπορούσαν να εισπράττονται τέλη από τους συμμετέχοντες στην από κοινού αγορά για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών.

(17)

Κατά την κατανομή των δικαιωμάτων πρόσβασης στον εφοδιασμό μεταξύ των επιχειρήσεων που συγκεντρώνουν τη ζήτηση, ο πάροχος υπηρεσιών θα πρέπει να εφαρμόζει μεθόδους που δεν εισάγουν διακρίσεις μεταξύ μικρότερων και μεγαλύτερων συμμετεχόντων στη συγκέντρωση της ζήτησης και θα πρέπει να είναι δίκαιος ανεξάρτητα από τις ποσότητες αερίου που ζητούν μεμονωμένες επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, ο πάροχος υπηρεσιών θα πρέπει να κατανέμει τα δικαιώματα πρόσβασης κατ’ αναλογία προς τις ποσότητες αερίου που δηλώνουν ότι αγοράζουν μεμονωμένες επιχειρήσεις για τον δεδομένο χρόνο παράδοσης και τον συγκεκριμένο προορισμό. Αυτό μπορεί να είναι σημαντικό σε περιπτώσεις όπου η προσφορά δεν καλύπτει επαρκώς τη ζήτηση στην αγορά της Ένωσης.

(18)

Η συγκέντρωση της ζήτησης και η αγορά φυσικού αερίου είναι πολύπλοκες διαδικασίες, οι οποίες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη διάφορα στοιχεία, τα οποία δεν περιορίζονται στις τιμές, αλλά περιλαμβάνουν και τις ποσότητες, τα σημεία παράδοσης και άλλες παραμέτρους. Επομένως, ο πάροχος υπηρεσιών που θα επιλεγεί θα πρέπει να διαθέτει το αναγκαίο επίπεδο πείρας όσον αφορά τη διαχείριση και τη συγκέντρωση αγορών φυσικού αερίου ή συναφών υπηρεσιών στο επίπεδο της Ένωσης. Επίσης, η συγκέντρωση της ζήτησης και η αγορά φυσικού αερίου αποτελούν κρίσιμο στοιχείο για την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο και της διασφάλισης της αρχής της ενεργειακής αλληλεγγύης στην Ένωση.

(19)

Η προστασία εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών είναι υψίστης σημασίας όταν τέτοιες πληροφορίες τίθενται στη διάθεση της Επιτροπής, των μελών του ad hoc διοικητικού συμβουλίου ή του παρόχου υπηρεσιών που καταρτίζει ή διαχειρίζεται το εργαλείο ΤΠ για τη συγκέντρωση της ζήτησης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα πρέπει να εφαρμόζει αποτελεσματικά εργαλεία για την προστασία των πληροφοριών αυτών από τυχόν κινδύνους μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης και κυβερνοασφάλειας. Τυχόν επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο της συγκέντρωσης της ζήτησης και των από κοινού αγορών θα πρέπει να διενεργείται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2)και τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3).

(20)

Οι από κοινού αγορές θα μπορούσαν να λάβουν διάφορες μορφές. Θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μέσω διαγωνισμών ή δημοπρασιών που διοργανώνονται από τον πάροχο υπηρεσιών, ο οποίος συγκεντρώνει τη ζήτηση των επιχειρήσεων φυσικού αερίου και των επιχειρήσεων που καταναλώνουν αέριο, ώστε να την αντιστοιχίσει ενδεχομένως με προσφορές από προμηθευτές ή παραγωγούς φυσικού αερίου, χρησιμοποιώντας εργαλείο ΤΠ.

(21)

Ένας από τους στόχους της συγκέντρωσης της ζήτησης και των από κοινού αγορών είναι να μειωθεί ο κίνδυνος περιττών αυξήσεων των τιμών που προκαλείται από τις επιχειρήσεις που υποβάλλουν προσφορές για την ίδια ποσότητα αερίου. Η εξασφάλιση ότι τα πλήρη οφέλη των από κοινού αγορών φτάνουν στους τελικούς καταναλωτές εξαρτάται τελικά από τις αποφάσεις των ίδιων των επιχειρήσεων. Οι μεγάλες επιχειρήσεις θα πρέπει να υπόκεινται σε περιορισμούς, ακόμα και αν μπορούν να πωλούν το αέριο σε υψηλότερες τιμές. Οι επιχειρήσεις που επωφελούνται από χαμηλότερες τιμές για την αγορά αερίου μέσω της από κοινού αγοράς θα πρέπει να μετακυλίουν τα εν λόγω οφέλη στους καταναλωτές. Η μετακύλιση των χαμηλότερων τιμών θα αποτελέσει σημαντική ένδειξη της επιτυχίας των από κοινού αγορών, καθώς είναι ζωτικής σημασίας για τους καταναλωτές.

(22)

Η συγκέντρωση της ζήτησης και οι από κοινού αγορές θα πρέπει να είναι ανοικτές σε επιχειρήσεις φυσικού αερίου και επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο και είναι εγκατεστημένες στην Ένωση. Ειδικότερα, οι από κοινού αγορές μπορούν να είναι επίσης επωφελείς για τους βιομηχανικούς καταναλωτές που χρησιμοποιούν εντατικά το αέριο στις διαδικασίες παραγωγής τους, όπως οι παραγωγοί λιπασμάτων, χάλυβα, κεραμικών και γυαλιού, καθώς τους παρέχουν τη δυνατότητα να συγκεντρώνουν τη ζήτησή τους, να συνάπτουν συμβάσεις για φορτία αερίου και ΥΦΑ, και να διαρθρώνουν τον εφοδιασμό ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Η διαδικασία οργάνωσης των από κοινού αγορών θα πρέπει να διέπεται από διαφανείς κανόνες σχετικά με τον τρόπο συμμετοχής σε αυτήν και θα πρέπει να διασφαλίζει τον ανοικτό χαρακτήρα της.

(23)

Το άνοιγμα της συγκέντρωσης της ζήτησης και των από κοινού αγορών και για τα Δυτικά Βαλκάνια και τις τρεις συνδεδεμένες χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης αποτελεί δεδηλωμένο πολιτικό στόχο της Ένωσης. Ως εκ τούτου, οι επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη συγκέντρωση της ζήτησης και σε από κοινού αγορές που θεσπίζονται με τον παρόντα κανονισμό, υπό την προϋπόθεση ότι ισχύουν οι αναγκαίες ρυθμίσεις.

(24)

Είναι ανάγκη να μειωθεί η εξάρτηση της Ένωσης από το αέριο που προμηθεύεται από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι επιχειρήσεις που ελέγχονται από τη Ρωσική Ομοσπονδία ή οποιοδήποτε ρωσικό φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ή οι επιχειρήσεις κατά των οποίων εφαρμόζονται ενωσιακά περιοριστικά μέτρα που έχουν θεσπιστεί βάσει του άρθρου 215 ΣΛΕΕ, ή επιχειρήσεις που ανήκουν ή ελέγχονται από οποιοδήποτε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, οντότητα ή φορέα που υπόκειται στα εν λόγω περιοριστικά μέτρα θα πρέπει, συνεπώς, να αποκλείονται από τη συμμετοχή σε από κοινού αγορές, καθώς και από την οργάνωση της διαδικασίας των από κοινού αγορών.

(25)

Προκειμένου να αποτραπεί το ενδεχόμενο να τεθεί σε κίνδυνο ή να διακυβευθεί ο στόχος της διαφοροποίησης από το αέριο που λαμβάνεται από τη Ρωσική Ομοσπονδία μέσω της συμμετοχής επιχειρήσεων ή άλλων φορέων που ελέγχονται από ρωσικά φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή επιχειρήσεις εγκατεστημένες στη Ρωσική Ομοσπονδία σε συγκέντρωση της ζήτησης και σε από κοινού αγορές, θα πρέπει να αποκλειστεί η συμμετοχή και των οντοτήτων αυτών.

(26)

Επιπλέον, το φυσικό αέριο που προέρχεται από τη Ρωσική Ομοσπονδία δεν θα πρέπει να υπόκειται σε από κοινού αγορές. Για τον σκοπό αυτό, το φυσικό αέριο που εισέρχεται στα κράτη μέλη ή στα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας μέσω συγκεκριμένων σημείων εισόδου δεν θα πρέπει να υπόκειται σε από κοινού αγορές, δεδομένου ότι το φυσικό αέριο που προέρχεται από τη Ρωσική Ομοσπονδία είναι πιθανό να εισέλθει στα κράτη μέλη ή στα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας μέσω των εν λόγω σημείων εισόδου.

(27)

Οι συμμετέχοντες στην από κοινού αγορά αερίου ενδέχεται να χρειάζονται οικονομικές εγγυήσεις, σε περίπτωση που κάποια από τις επιχειρήσεις δεν είναι σε θέση να πληρώσει την τελική ποσότητα της σύμβασης. Τα κράτη μέλη ή άλλα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να παρέχουν χρηματοδοτική στήριξη, συμπεριλαμβανομένων εγγυήσεων, σε συμμετέχοντες σε από κοινού αγορές. Η παροχή χρηματοδοτικής υποστήριξης θα πρέπει να πραγματοποιείται σύμφωνα με τους κανόνες της Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις, στους οποίους περιλαμβάνεται το προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων για την κρίση που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 23 Μαρτίου 2022, όπως τροποποιήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2022, όπου αυτό αρμόζει.

(28)

Η πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου είναι ζωτικής σημασίας για να κατοχυρωθεί η ασφάλεια εφοδιασμού στην Ένωση. Λόγω της μείωσης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσική Ομοσπονδία, τα κράτη μέλη ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προκλήσεις όσον αφορά την πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου ώστε να κατοχυρωθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο για τον χειμώνα 2023/2024, όπως προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1032 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4). Η χρήση της δυνατότητας συγκέντρωσης της ζήτησης μέσω του παρόχου υπηρεσιών θα μπορούσε να βοηθήσει τα κράτη μέλη να μειώσουν τις εν λόγω προκλήσεις. Θα μπορούσε ιδίως, εντός των ορίων του δικαίου περί ανταγωνισμού, να στηρίξει τη συντονισμένη διαχείριση της πλήρωσης και της αποθήκευσης ενόψει της επόμενης περιόδου πλήρωσης, γεγονός που θα επέτρεπε να αποφευχθούν οι υπερβολικά υψηλές τιμές που προκαλεί, μεταξύ άλλων, η ασυντόνιστη πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης.

(29)

Για να εξασφαλιστεί ότι οι από κοινού αγορές συμβάλουν στην πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου σύμφωνα με τους ενδιάμεσους στόχους που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1032, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις φυσικού αερίου και οι επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο οι οποίες υπάγονται στη δική τους δικαιοδοσία χρησιμοποιούν τη διαδικασία που οργανώνει ο πάροχος υπηρεσιών ως ένα δυνατό μέσο για την επίτευξη των στόχων πλήρωσης.

(30)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/1032 απαιτεί από τα κράτη μέλη να πληρώσουν τις εγκαταστάσεις τους αποθήκευσης αερίου έως το 90 % της δυναμικότητάς τους έως την 1η Νοεμβρίου 2023. Ο στόχος αυτός είναι υψηλότερος από τον στόχο για την 1η Νοεμβρίου 2022 (80 %). Οι από κοινού αγορές θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να επιτύχουν αυτόν τον νέο στόχο. Κατά την προσπάθειά τους αυτή, τα κράτη μέλη θα πρέπει να απαιτούν από τις εγχώριες επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τον πάροχο υπηρεσιών για τη συγκέντρωση της ζήτησης με επαρκώς υψηλές ποσότητες αερίου ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος να μην είναι δυνατή η πλήρωση των οικείων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να απαιτούν από τις επιχειρήσεις τους να συμπεριλαμβάνουν στη διαδικασία συγκέντρωσης της ζήτησης ποσότητες που ισοδυναμούν τουλάχιστον με το 15 % της οικείας στοχευόμενης ποσότητας πλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης για το επόμενο έτος, που αντιστοιχεί σε περίπου 13,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα για το σύνολο της Ένωσης. Τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου στο έδαφός τους θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία συγκέντρωσης της ζήτησης με ποσότητες ισοδύναμες με το 15 % της υποχρέωσης που υπέχουν για επιμερισμό των βαρών σύμφωνα με το άρθρο 6γ του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5).

(31)

Η συγκέντρωση της ζήτησης και οι από κοινού αγορές δεν επιτάσσουν τη διαχείριση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου, και δεν θίγουν τους κανονισμούς (ΕΕ) 2017/1938 και (ΕΕ) 2022/1032.

(32)

Οι επιχειρήσεις, για να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τις από κοινού αγορές και να συνάψουν συμφωνίες για αέριο με προμηθευτές που προσφέρουν αέριο στον πάροχο υπηρεσιών, θα πρέπει να είναι σε θέση να συντονίζουν τους όρους αγοράς, όπως τις ποσότητες, την τιμή του αερίου, τα σημεία παράδοσης και τις προθεσμίες, εντός των ορίων που θέτει το ενωσιακό δίκαιο. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε κοινοπραξία αγοράς αερίου θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες που ανταλλάσσονται άμεσα ή έμμεσα περιορίζονται στα απολύτως αναγκαία για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου, σύμφωνα με το άρθρο 101 ΣΛΕΕ. Επιπλέον, οι διατάξεις περί διαφάνειας και διακυβέρνησης του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι συμβάσεις της κοινοπραξίας αγοράς δεν θέτουν σε κίνδυνο ούτε την ασφάλεια εφοδιασμού ούτε την ενεργειακή αλληλεγγύη, ιδίως όταν τα κράτη μέλη συμμετέχουν άμεσα ή έμμεσα στη διαδικασία αγοράς.

(33)

Παρά το γεγονός ότι μπορούν να συσταθούν περισσότερες από μία κοινοπραξίες αγοράς αερίου, η πιο αποτελεσματική επιλογή θα ήταν να συγκροτηθεί μία ενιαία κοινοπραξία αγοράς αερίου, η οποία θα περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερες επιχειρήσεις ώστε να συγκεντρώνει τη ζήτηση μέσω του παρόχου υπηρεσιών, και θα έχει σχεδιαστεί κατά τρόπο συμβατό με το ενωσιακό δίκαιο περί ανταγωνισμού. Επιπλέον, η συνένωση δυνάμεων σε μια ενιαία κοινοπραξία αγοράς αερίου αναμένεται να προσδώσει στην Ένωση ενισχυμένη διαπραγματευτική ισχύ εντός της αγοράς και να διαμορφώσει ευνοϊκές συνθήκες που δύσκολα θα επιτυγχάνονταν από μικρότερες επιχειρήσεις ή στην περίπτωση κατακερματισμένης δράσης.

(34)

Ο σχεδιασμός και η συγκρότηση κοινοπραξιών αγοράς αερίου δυνάμει του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους ενωσιακούς κανόνες περί ανταγωνισμού, όπως εφαρμόζονται υπό το πρίσμα των τρεχουσών εξαιρετικών συνθηκών της αγοράς. Η Επιτροπή έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να παράσχει καθοδήγηση στις επιχειρήσεις κατά τον σχεδιασμό μιας τέτοιας κοινοπραξίας αγοράς αερίου και να εκδώσει ταχέως απόφαση, δυνάμει του άρθρου 10 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου (6), περί της μη εφαρμογής των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ, εάν ενσωματωθούν και τηρηθούν οι σχετικές διασφαλίσεις. Η Επιτροπή έχει επίσης δηλώσει ότι είναι έτοιμη να παράσχει άτυπες οδηγίες στον βαθμό που οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις σε οποιαδήποτε άλλη κοινοπραξία αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα όσον αφορά την αξιολόγηση ενός ή περισσότερων στοιχείων της συμφωνίας τους για από κοινού αγορές βάσει των ενωσιακών κανόνων περί ανταγωνισμού.

(35)

Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, τα μέτρα σχετικά με τη συγκέντρωση της ζήτησης και τις από κοινού αγορές δεν υπερβαίνουν τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου τους, καθώς η εφαρμογή των εν λόγω μέτρων θα είναι εθελοντική, με περιορισμένη μόνο εξαίρεση όσον αφορά την υποχρεωτική συγκέντρωση της ζήτησης για τον σκοπό της πλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου, ενώ οι ιδιωτικές επιχειρήσεις θα παραμείνουν συμβαλλόμενα μέρη στις συμβάσεις προμήθειας αερίου που συνάπτονται στο πλαίσιο των από κοινού αγορών.

(36)

Για να βελτιστοποιηθεί η ικανότητα απορρόφησης ΥΦΑ των εγκαταστάσεων ΥΦΑ της Ένωσης και η χρήση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου, απαιτούνται ενισχυμένες ρυθμίσεις διαφάνειας και μια οργανωμένη αγορά η οποία θα διευκολύνει το δευτερογενές εμπόριο σε δυναμικότητα αποθήκευσης αερίου και σε δυναμικότητα των εγκαταστάσεων ΥΦΑ, παρόμοιες με εκείνες που υπάρχουν για τη μεταφορά αερίου μέσω αγωγών. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιόδους έκτακτης ανάγκης και αλλαγών στις ροές αερίου, από το αέριο μέσω αγωγών από τη Ρωσική Ομοσπονδία σε ΥΦΑ. Η πρόταση οδηγίας της Επιτροπής σχετικά με κοινούς κανόνες για τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμων αερίων, φυσικού αερίου και υδρογόνου και η πρόταση κανονισμού σχετικά τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμων αερίων, φυσικού αερίου και υδρογόνου περιλαμβάνει διατάξεις προς τούτο. Έχει κρίσιμη σημασία να επισπευσθεί η εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κρίσης, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν οι εγκαταστάσεις ΥΦΑ και οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου πιο αποτελεσματικά και με την αναγκαία διαφάνεια. Όσον αφορά πανευρωπαϊκές πλατφόρμες διαφάνειας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τις υφιστάμενες πλατφόρμες διαφάνειας της Ένωσης για εγκαταστάσεις ΥΦΑ και εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου για να εξασφαλίσουν ταχεία εφαρμογή του παρόντος κανονισμού. Όσον αφορά μια πλατφόρμα δέσμευσης δευτερογενούς δυναμικότητας, οι διαχειριστές εγκαταστάσεων ΥΦΑ και οι διαχειριστές εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τις υφιστάμενες πλατφόρμες τους εμπλουτίζοντάς τις με τα αναγκαία χαρακτηριστικά.

(37)

Όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες κρατήσεις σε δυναμικότητα μεταφοράς αερίου, οι ισχύοντες κανόνες διαχείρισης της συμφόρησης προβλέπουν διαδικασίες «χρήση ή απώλεια». Ωστόσο, οι εν λόγω διαδικασίες είναι αργές καθώς διαρκούν τουλάχιστον έξι μήνες μέχρι να εμφανίσουν αποτελέσματα και απαιτούν επαχθείς διοικητικές διαδικασίες από μέρους των εθνικών ρυθμιστικών αρχών. Συνεπώς, οι συγκεκριμένοι κανόνες θα πρέπει να ενισχυθούν και να απλουστευθούν ώστε να εξασφαλίζουν στους διαχειριστές συστημάτων αερίου τα εργαλεία που χρειάζονται για να αντιδρούν ταχέως στις αλλαγές των ροών αερίου και να αντιμετωπίζουν τις πιθανές περιπτώσεις συμφόρησης. Ειδικότερα, οι νέοι κανόνες θα μπορούσαν να επιταχύνουν την εμπορία αχρησιμοποίητης μακροπρόθεσμης δυναμικότητας, που διαφορετικά θα παρέμενε αναξιοποίητη, καθιστώντας έτσι αποδοτικότερη τη χρήση των αγωγών.

(38)

Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς θα πρέπει να αναλύουν τις διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τη χρήση του δικτύου μεταφοράς από τους χρήστες του δικτύου και να προσδιορίζουν αν υπάρχει υποχρησιμοποίηση της συμβατικής αμετάβλητης δυναμικότητας. Η υποχρησιμοποίηση αυτή θα πρέπει να οριστεί ως η κατάσταση στην οποία ένας χρήστης δικτύου έχει χρησιμοποιήσει ή προσφέρει στην αγορά κατά μέσο όρο λιγότερο από το 80 % της δεσμευμένης αμετάβλητης δυναμικότητας τις τελευταίες 30 ημέρες. Σε περίπτωση υποχρησιμοποίησης, ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς θα πρέπει να δημοσιεύει τη διαθέσιμη δυναμικότητα για την επόμενη μηνιαία δημοπρασία και στη συνέχεια να τη δημοπρατεί. Εναλλακτικά, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να είναι σε θέση να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν αντ’ αυτού μηχανισμό «χρήση-ή-απώλεια» αμετάβλητης δυναμικότητας για την επόμενη ημέρα. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, ο μηχανισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα σημεία διασύνδεσης, είτε παρατηρείται σε αυτά συμφόρηση είτε όχι.

(39)

Οι εταιρείες που αγοράζουν αέριο ή προσφέρονται να παραδώσουν αέριο σε προκαθορισμένους προορισμούς μέσω από κοινού αγοράς θα πρέπει να εξασφαλίζουν δυναμικότητα μεταφοράς από τα σημεία παράδοσης του αερίου έως τον προορισμό του. Οι ισχύοντες κανόνες της εσωτερικής αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των κωδίκων δικτύου αερίου, εφαρμόζονται για να συμβάλουν στην εξασφάλιση της δυναμικότητας μεταφοράς. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές, οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς, οι διαχειριστές εγκαταστάσεων ΥΦΑ και οι διαχειριστές εγκαταστάσεων αερίου, καθώς και οι πλατφόρμες δέσμευσης, θα πρέπει να διερευνήσουν πιθανούς τρόπους βελτίωσης της χρήσης των υποδομών με οικονομικά προσιτό τρόπο, εξετάζοντας τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων προϊόντων δυναμικότητας μεταφοράς που θα συνδέουν τα σημεία διασύνδεσης στο εσωτερικό της ΕΕ με τις εγκαταστάσεις ΥΦΑ και τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου, με παράλληλη τήρηση των ισχυόντων κανόνων της εσωτερικής αγοράς, ιδίως του κανονισμού (ΕΕ) 2017/459 της Επιτροπής (7).

(40)

Καθώς οι έκτακτες συνθήκες κρίσης οδηγούν σε αλλαγές των προτύπων ροής στα ευρωπαϊκά δίκτυα φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα εξαιρετικά υψηλά μισθώματα συμφόρησης σε ορισμένα σημεία διασύνδεσης στην Ένωση, θα μπορούσαν να προβλεφθούν ορισμένες δυνατότητες ευελιξίας στο διάλογο με τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές των πληττόμενων κρατών μελών σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, κατά περίπτωση δε με τη μεσολάβηση της Επιτροπής.

(41)

Η εισβολή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία έχει οδηγήσει σε σημαντικές αβεβαιότητες και διαταραχές στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου. Κατά συνέπεια, η αβεβαιότητα όσον αφορά τον εφοδιασμό αποτυπώνεται κατά τους τελευταίους μήνες στις εν λόγω αγορές και η αβεβαιότητα αυτή έχει οδηγήσει τη συνακόλουθη προσδοκία της αγοράς σε εξαιρετικά υψηλές και ασταθείς τιμές φυσικού αερίου. Το γεγονός αυτό με τη σειρά του έχει ασκήσει πρόσθετη πίεση στους συμμετέχοντες στην αγορά και έχει υπονομεύσει την ομαλή λειτουργία των αγορών ενέργειας της Ένωσης.

(42)

Η οδηγία 2014/65/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8) θεσπίζει κανόνες για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας των τόπων διαπραγμάτευσης, στους οποίους αποτελούν επίσης αντικείμενο διαπραγμάτευσης παράγωγα επί εμπορευμάτων του ενεργειακού τομέα. Σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία, τα κράτη μέλη απαιτούν από μια ρυθμιζόμενη αγορά να διαθέτει μηχανισμούς που να διασφαλίζουν τη δίκαιη και εύρυθμη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών. Ωστόσο, οι μηχανισμοί αυτοί δεν αποσκοπούν στον καθορισμό ορίου για την ενδοημερήσια εξέλιξη των τιμών και δεν απέτρεψαν τα περιστατικά εξαιρετικής αστάθειας που παρατηρήθηκαν στις αγορές παραγώγων αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.

(43)

Δεδομένων των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι συμμετέχοντες στην αγορά στους τόπους διαπραγμάτευσης στους οποίους αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης παράγωγα επί εμπορευμάτων του ενεργειακού τομέα, καθώς και της επείγουσας ανάγκης να διασφαλιστεί ότι οι αγορές ενεργειακών παραγώγων εξακολουθούν να εκπληρώνουν τον ρόλο τους όσον αφορά την κάλυψη των αναγκών αντιστάθμισης της πραγματικής οικονομίας, είναι σκόπιμο να απαιτείται από τους τόπους διαπραγμάτευσης στους οποίους αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης παράγωγα επί εμπορευμάτων του ενεργειακού τομέα να θεσπίζουν προσωρινούς μηχανισμούς διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας, ώστε να αντιμετωπίζουν με αποτελεσματικότερο τρόπο τις υπερβολικές διακυμάνσεις των τιμών. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι εν λόγω μηχανισμοί εφαρμόζονται στις πλέον σχετικές συμβάσεις, θα πρέπει να εφαρμόζονται σε παράγωγα επί εμπορευμάτων του ενεργειακού τομέα, των οποίων η ημερομηνία λήξης δεν υπερβαίνει τους 12 μήνες.

(44)

Οι τόποι διαπραγμάτευσης που προσφέρουν παράγωγα επί εμπορευμάτων του ενεργειακού τομέα επιτρέπουν συχνά τη συμμετοχή διαφόρων επιχειρήσεων ενέργειας από όλα τα κράτη μέλη. Αυτές οι επιχειρήσεις ενέργειας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα παράγωγα που αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στους εν λόγω τόπους διαπραγμάτευσης ώστε να εξασφαλίσουν τον κρίσιμο εφοδιασμό με αέριο και ηλεκτρική ενέργεια σε ολόκληρη την Ένωση. Συνεπώς, οι υπερβολικές διακυμάνσεις των τιμών που σημειώνονται στους τόπους διαπραγμάτευσης στους οποίους αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης παράγωγα επί εμπορευμάτων του ενεργειακού τομέα επηρεάζουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων ενέργειας σε ολόκληρη την Ένωση, με αποτέλεσμα τελικά να επηρεάζουν αρνητικά και τους τελικούς καταναλωτές. Για τον λόγο αυτόν, σε πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών, θα πρέπει να υπάρχει συντονισμός όσον αφορά την υλοποίηση και την εφαρμογή του μηχανισμού διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι φορείς οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού σε όλα τα κράτη μέλη επωφελούνται από διασφαλίσεις έναντι μεγάλων διακυμάνσεων των τιμών που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη συνέχιση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, καθώς και στους τελικούς καταναλωτές.

(45)

Οι μηχανισμοί διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι αποτρέπονται οι υπερβολικές διακυμάνσεις των τιμών εντός μιας ημέρας διαπραγμάτευσης. Οι εν λόγω μηχανισμοί θα πρέπει να βασίζεται στην αγοραία τιμή που παρατηρείται σε τακτά διαστήματα. Δεδομένων της ευρείας ποικιλίας μέσων στις αγορές ενεργειακών παραγώγων και των ιδιαιτεροτήτων των τόπων διαπραγμάτευσης που συνδέονται με τα μέσα αυτά, οι μηχανισμοί διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένοι στις ιδιαιτερότητες των εν λόγω μέσων και αγορών. Συνεπώς, οι τόποι διαπραγμάτευσης θα πρέπει να καθορίζουν τα όρια τιμών, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε σχετικού παραγώγου επί εμπορεύματος του ενεργειακού τομέα, το προφίλ ρευστότητας της αγοράς για το εν λόγω παράγωγο και το προφίλ αστάθειάς της.

(46)

Κατά τον καθορισμό της τιμής ανοίγματος με σκοπό τον καθορισμό της πρώτης τιμής αναφοράς σε μια ημέρα διαπραγμάτευσης, ο τόπος διαπραγμάτευσης θα πρέπει να βασίζεται στη μεθοδολογία που εφαρμόζει κανονικά για τον καθορισμό της τιμής στην οποία ένα συγκεκριμένο παράγωγο επί εμπορεύματος του ενεργειακού τομέα αποτελεί για πρώτη αντικείμενο διαπραγμάτευσης κατά την έναρξη της ημέρας διαπραγμάτευσης. Για τον καθορισμό της τιμής ανοίγματος έπειτα από οποιαδήποτε διακοπή της διαπραγμάτευσης που μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια της ημέρας διαπραγμάτευσης, ο τόπος διαπραγμάτευσης θα πρέπει να εφαρμόζει τη μεθοδολογία που κρίνει καταλληλότερη για τη διασφάλιση της εύρυθμης επαναλειτουργίας της διαπραγμάτευσης.

(47)

Οι τόποι διαπραγμάτευσης θα πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόζουν τον μηχανισμό διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας είτε ενσωματώνοντάς τον στα υφιστάμενα μέτρα διακοπής διαπραγμάτευσης που έχουν ήδη καθιερωθεί σύμφωνα με την οδηγία 2014/65/ΕΕ είτε ως επιπρόσθετο μηχανισμό.

(48)

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η διαφάνεια κατά τη λειτουργία του μηχανισμού διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας που εφαρμόζουν, οι τόποι διαπραγμάτευσης θα πρέπει, χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, να δημοσιοποιούν περιγραφή των γενικών χαρακτηριστικών του, όποτε προβαίνουν σε τροποποίησή του. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η δίκαιη και ομαλή πραγματοποίηση των συναλλαγών, οι τόποι διαπραγμάτευσης δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να δημοσιεύουν όλες τις τεχνικές παραμέτρους του μηχανισμού που εφαρμόζουν.

(49)

Σε περίπτωση που από τις πληροφορίες που συλλέγει η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) σχετικά με την εφαρμογή του μηχανισμού διαχείρισης της αστάθειας ανά τόπο διαπραγμάτευσης στον οποίο αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης παράγωγα επί εμπορευμάτων του ενεργειακού τομέα στην Ένωση καταδειχθεί ότι απαιτείται υψηλότερη συνοχή ως προς την εφαρμογή του μηχανισμού, ώστε να διασφαλίζεται αποτελεσματικότερη διαχείριση της υπερβολικής αστάθειας των τιμών σε ολόκληρη την Ένωση, η Επιτροπή θα πρέπει να είναι σε θέση να καθορίσει ενιαίους όρους εφαρμογής του μηχανισμού διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας, όπως τη συχνότητα ανανέωσης των ορίων τιμών ή τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται σε περίπτωση που κατά τη διαπραγμάτευση δεν τηρούνται τα εν λόγω όρια τιμών. Η Επιτροπή θα πρέπει να μπορεί να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε παραγώγου επί εμπορεύματος του ενεργειακού τομέα, το προφίλ ρευστότητας της αγοράς για το εν λόγω παράγωγο και το προφίλ αστάθειάς της.

(50)

Προκειμένου οι τόποι διαπραγμάτευσης να έχουν αρκετό χρόνο για να εφαρμόσουν με αποτελεσματικό τρόπο τον μηχανισμό διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας όπως ορίζεται στον παρόντα κανονισμό, θα πρέπει να παρασχεθεί στους τόπους διαπραγμάτευσης προθεσμία έως τις 31 Ιανουαρίου 2023 για τη σύσταση του εν λόγω μηχανισμού. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι τόποι διαπραγμάτευσης είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν ταχέως τις υπερβολικές διακυμάνσεις των τιμών, ακόμη και πριν από τη σύσταση του εν λόγω μηχανισμού, θα πρέπει να διαθέτουν έναν προκαταρκτικό μηχανισμό που μπορεί σε γενικές γραμμές να επιτύχει τον ίδιο στόχο με τον μηχανισμό διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας.

(51)

Οι υποχρεώσεις και περιορισμοί που επιβάλλονται στους τόπους διαπραγμάτευσης και στους διαπραγματευτές με τους μηχανισμούς διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας δεν υπερβαίνουν τα αναγκαία, ώστε να μπορούν οι εταιρείες ενέργειας να συνεχίσουν να συμμετέχουν στις αγορές αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και να καλύπτουν τις ανάγκες αντιστάθμισής τους, συμβάλλοντας έτσι στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού για τους τελικούς καταναλωτές.

(52)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των μηχανισμών διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να εποπτεύουν την εφαρμογή τους κατά τόπο διαπραγμάτευσης και να υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις στην ESMA σχετικά με την εν λόγω εφαρμογή. Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεπής εφαρμογή του μηχανισμού διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν ότι οι αποκλίσεις στην εφαρμογή των εν λόγω μηχανισμών από τους τόπους διαπραγμάτευσης είναι δεόντως αιτιολογημένες.

(53)

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν πιθανές αποκλίσεις στην εφαρμογή των μηχανισμών διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας μεταξύ των κρατών μελών, και με βάση τις εκθέσεις που υποβάλλονται από τις αρμόδιες αρχές, η ESMA θα πρέπει να συντονίζει τη δράση των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών και να τεκμηριώνει τυχόν αποκλίσεις που παρατηρούνται ως προς τον τρόπο εφαρμογής των μηχανισμών διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας κατά τόπο διαπραγμάτευσης στις διάφορες δικαιοδοσίες στην Ένωση.

(54)

Δεδομένης της άνευ προηγουμένου μείωσης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσική Ομοσπονδία και του συνεχιζόμενου κινδύνου περαιτέρω αιφνίδιων διαταραχών του εφοδιασμού, η Ένωση αντιμετωπίζει την επείγουσα ανάγκη να διαφοροποιήσει τον εφοδιασμό της με αέριο. Ωστόσο, η αγορά ΥΦΑ στην Ευρώπη βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης και είναι δύσκολο να εκτιμηθούν με ακρίβεια οι τιμές που επικρατούν στην εν λόγω αγορά. Προκειμένου να επιτευχθεί ακριβής, αντικειμενική και αξιόπιστη εκτίμηση της τιμής για τις παραδόσεις ΥΦΑ στην Ένωση, ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) που ιδρύθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/942 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) θα πρέπει να συλλέγει όλα τα δεδομένα της αγοράς ΥΦΑ που είναι αναγκαία για την κατάρτιση εκτίμησης της ημερήσιας τιμής ΥΦΑ.

(55)

Η εκτίμηση της τιμής θα πρέπει να πραγματοποιείται με βάση όλες τις συναλλαγές που αφορούν παραδόσεις ΥΦΑ στην Ένωση. Ο ACER θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να συλλέγει τα εν λόγω δεδομένα της αγοράς από όλους τους συμμετέχοντες που δραστηριοποιούνται στις παραδόσεις ΥΦΑ στην Ένωση. Όλοι αυτοί οι συμμετέχοντες θα πρέπει να υποχρεούνται να υποβάλλουν το σύνολο των οικείων δεδομένων της αγοράς ΥΦΑ στον ACER όσο το δυνατόν πλησιέστερα στον πραγματικό χρόνο από τεχνολογική άποψη, είτε μετά την ολοκλήρωση μιας συναλλαγής είτε μετά την υποβολή προσφοράς αγοράς ή πώλησης για την πραγματοποίηση συναλλαγής. Η εκτίμηση της τιμής από τον ACER θα πρέπει να περιλαμβάνει το πληρέστερο σύνολο δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των τιμών συναλλαγών και, από την 31η Μαρτίου 2023, των τιμών αγοράς και πώλησης για τις παραδόσεις ΥΦΑ στην Ένωση. Η καθημερινή δημοσίευση της εν λόγω αντικειμενικής εκτίμησης της τιμής, καθώς και του περιθωρίου που καθορίζεται σε σύγκριση με άλλες τιμές αναφοράς στην αγορά με τη μορφή δείκτη αναφοράς ΥΦΑ, ανοίγει τον δρόμο για την προαιρετική υιοθέτησή της από τους συμμετέχοντες στην αγορά ως της τιμής αναφοράς στις συμβάσεις και τις συναλλαγές τους. Μετά την κατάρτισή τους, η εκτίμηση της τιμής ΥΦΑ και ο δείκτης αναφοράς ΥΦΑ θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως τιμή αναφοράς σε συμβάσεις παραγώγων που χρησιμοποιούνται για την αντιστάθμιση της τιμής ΥΦΑ ή της διαφοράς στην τιμή μεταξύ των τιμών ΥΦΑ και άλλων τιμών αερίου. Λόγω της επείγουσας ανάγκης εισαγωγής της εκτίμησης της τιμής ΥΦΑ, η πρώτη δημοσίευση της εν λόγω εκτίμησης θα πρέπει να πραγματοποιηθεί το αργότερο έως τις 13 Ιανουαρίου 2023.

(56)

Οι υφιστάμενες εξουσίες που έχουν ανατεθεί στον ACER με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1227/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10) και τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1348/2014 της Επιτροπής (11) (από κοινού αναφερόμενες ως «REMIT») δεν επαρκούν για τη δημιουργία ενός πλήρους και ολοκληρωμένου συνόλου δεδομένων για όλες τις παραδόσεις ΥΦΑ στην Ένωση. Ωστόσο, ένα τέτοιο ολοκληρωμένο και πλήρες σύνολο δεδομένων είναι απαραίτητο για την εκτίμηση της ημερήσιας τιμής προκειμένου η Ένωση να διαχειριστεί, σε πνεύμα αλληλεγγύης, τις πολιτικές της όσον αφορά τη σύναψη συμβάσεων για διεθνείς εισαγωγές ΥΦΑ, ιδίως κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κατάστασης κρίσης. Τα σχετικά δεδομένα και οι πληροφορίες σχετικά με τις συμβάσεις ΥΦΑ είναι επίσης απαραίτητα για τη διασφάλιση της παρακολούθησης της εξέλιξης των τιμών, καθώς και για τη διενέργεια ελέγχου ποιότητας δεδομένων και τη διασφάλιση της ποιότητας των δεδομένων. Το εν λόγω ad hoc μέσο θα πρέπει να επιτρέπει στον ACER να συλλέγει όλα τα δεδομένα της αγοράς που απαιτούνται για την κατάρτιση ολοκληρωμένης και αντιπροσωπευτικής εκτίμησης της τιμής των παραδόσεων ΥΦΑ στην Ένωση.

(57)

Μολονότι η κατάρτιση της εκτίμησης της ημερήσιας τιμής ΥΦΑ και του δείκτη αναφοράς ΥΦΑ σε μόνιμη βάση θα πρέπει σε μεταγενέστερο στάδιο να συμπεριληφθεί σε μια πιο ολοκληρωμένη αναθεώρηση του REMIT, η συνεχιζόμενη κατάσταση κρίσης απαιτεί την ανάληψη επείγουσας δράσης, από αυτήν τη στιγμή κιόλας, για την αντιμετώπιση της άμεσης κατάστασης σοβαρών δυσκολιών στον εφοδιασμό και στην ακριβή τιμολόγηση των παραδόσεων ΥΦΑ στην Ένωση σε προσωρινή βάση, έως ότου μπορέσει να εγκριθεί η εν λόγω αναθεώρηση του REMIT σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.

(58)

Προκειμένου να αυξηθεί άμεσα η διαφάνεια των τιμών και η ασφάλεια του προγραμματισμού στην αγορά εισαγωγών ΥΦΑ, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι το σχετικό σύνολο δεδομένων θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις τιμές και τις ποσότητες των συναλλαγών ΥΦΑ που έχουν ολοκληρωθεί, τις τιμές αγοράς και πώλησης και τον αριθμό προσφορών αγοράς και πώλησης που αφορούν παραδόσεις ΥΦΑ στην Ένωση, καθώς και σχετικά με τον μαθηματικό τύπο τιμών στη μακροπρόθεσμη σύμβαση από τον οποίο προκύπτει η τιμή, κατά περίπτωση.

(59)

Όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά ΥΦΑ που υπόκεινται σε υποχρέωση υποβολής εκθέσεων θα πρέπει να ορίζονται ως εκείνοι που δραστηριοποιούνται είτε στην αγορά είτε στην πώληση φορτίων ΥΦΑ που προορίζονται για παράδοση στην Ένωση. Οι εν λόγω συμμετέχοντες στην αγορά ΥΦΑ θα πρέπει να υπόκεινται στις υποχρεώσεις και τις απαγορεύσεις που ισχύουν για τους συμμετέχοντες στην αγορά σύμφωνα με το REMIT.

(60)

Ο ACER, σε συνεργασία με την Επιτροπή, θα πρέπει να έχει ευρεία εντολή να καθορίζει την ποιότητα και το ουσιαστικό περιεχόμενο των δεδομένων της αγοράς που συλλέγει για την κατάρτιση της εκτίμησης της ημερήσιας τιμής για τις παραδόσεις ΥΦΑ στην Ένωση. Θα πρέπει επίσης να διαθέτει ευρεία διακριτική ευχέρεια όσον αφορά την επιλογή του προτιμώμενου πρωτοκόλλου μεταφοράς. Για να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα των δεδομένων της αγοράς που υποβάλλονται, ο ACER θα πρέπει να έχει την εξουσία να προσδιορίζει όλες τις παραμέτρους των δεδομένων της αγοράς που θα πρέπει να του υποβάλλονται. Αυτές οι παράμετροι θα πρέπει να περιλαμβάνουν, ενδεικτικά, τις μονάδες αναφοράς που χρησιμοποιούνται για την υποβολή των δεδομένων τιμών, τις μονάδες αναφοράς που χρησιμοποιούνται για την υποβολή των ποσοτικών δεδομένων, την ημερομηνία λήξης των συμβάσεων ή τα δεδομένα που αφορούν τις προσφορές αγοράς και πώλησης πριν από μια συναλλαγή ή στη διάρκεια αυτής, καθώς και τα πρωτόκολλα μεταφοράς που πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη διαβίβαση των απαιτούμενων δεδομένων στον ACER.

(61)

Ο ACER θα πρέπει επίσης να καθορίσει τη μεθοδολογία που χρησιμοποιεί για την παροχή εκτίμησης της ημερήσιας τιμής ΥΦΑ και του δείκτη αναφοράς ΥΦΑ, καθώς και τη διαδικασία για την τακτική επανεξέταση της εν λόγω μεθοδολογίας.

(62)

Η εκτίμηση της τιμής που δημοσιεύεται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να παρέχει μεγαλύτερη διαφάνεια στα κράτη μέλη και άλλους συμμετέχοντες στην αγορά όσον αφορά την επικρατούσα τιμή των εισαγωγών ΥΦΑ στην Ευρώπη. Με τη σειρά της, η μεγαλύτερη διαφάνεια των τιμών θα επιτρέψει στα κράτη μέλη και στις ιδιωτικές οντότητες που έχουν έδρα στην Ένωση να ενεργούν με πιο ενημερωμένο και συντονισμένο τρόπο όταν αγοράζουν ΥΦΑ στις παγκόσμιες αγορές και, ιδίως, όταν χρησιμοποιούν τον πάροχο υπηρεσιών. Ο μεγαλύτερος συντονισμός κατά την αγορά ΥΦΑ θα πρέπει να αποτρέπει τα κράτη μέλη να ανταγωνίζονται μεταξύ τους σε δημοπρασίες ή να υποβάλλουν προσφορές που δεν συνάδουν με την επικρατούσα αγοραία τιμή. Ως εκ τούτου, η εκτίμηση της τιμής και τα περιθώρια του δείκτη αναφοράς που δημοσιεύονται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη μεγαλύτερης αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την προμήθεια περιορισμένων ποσοτήτων ΥΦΑ.

(63)

Η υποχρέωση των φορέων της αγοράς να παρέχουν στον ACER πληροφορίες σχετικά με τις συναλλαγές ΥΦΑ είναι αναγκαία και αναλογική για την επίτευξη του στόχου να δοθεί στον ACER η δυνατότητα να καθορίζει δείκτη αναφοράς ΥΦΑ, ιδίως δεδομένου ότι η υποχρέωση ευθυγραμμίζεται με τις υφιστάμενες υποχρεώσεις των φορέων της αγοράς βάσει του REMIT και ο ACER θα διατηρεί εμπιστευτικές τις ευαίσθητες επιχειρηματικές πληροφορίες.

(64)

Εκτός από το μέτρο διακοπής διαπραγμάτευσης και τον δείκτη αναφοράς ΥΦΑ, είναι διαθέσιμες άλλες παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός προσωρινού δυναμικού διαδρόμου τιμών, όπως ζητήθηκε στα συμπεράσματά του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 20ής και 21ης Οκτωβρίου 2022, λαμβάνοντας υπόψη τις ακόλουθες διασφαλίσεις: θα πρέπει να εφαρμόζεται στις συναλλαγές φυσικού αερίου στο εικονικό σημείο συναλλαγών Title Transfer Facility (TTF), το οποίο διαχειρίζεται η Gasunie Transport Services B.V.· άλλοι ενωσιακοί κόμβοι εμπορίας αερίου μπορούν να συνδέονται με τη διορθωμένη τιμή άμεσης παράδοσης του TTF μέσω ενός προσωρινού δυναμικού διαδρόμου τιμών· δεν θα πρέπει δε να θίγει τις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές αερίου, δεν θα πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού της Ένωσης με αέριο, θα πρέπει να εξαρτάται από την πρόοδο που σημειώνεται στην υλοποίηση του στόχου εξοικονόμησης αερίου, δεν θα πρέπει να οδηγεί σε συνολική αύξηση της κατανάλωσης αερίου, θα πρέπει να είναι σχεδιασμένος κατά τρόπο ώστε να μην εμποδίζει τις βασιζόμενες στην αγορά ροές αερίου εντός της ΕΕ, δεν θα πρέπει να επηρεάζει τη σταθερότητα και την εύρυθμη λειτουργία των αγορών ενεργειακών παραγώγων και θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις τιμές της αγοράς φυσικού αερίου στις διάφορες οργανωμένες αγορές σε ολόκληρη την Ένωση.

(65)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/1938 παρέχει ήδη τη δυνατότητα στα κράτη μέλη, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, να δίνουν προτεραιότητα στον εφοδιασμό με αέριο ορισμένων κρίσιμων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο, δεδομένης της σημασίας τους για την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και την αποφυγή ανισορροπιών του δικτύου. Οι κρίσιμης σημασίας μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο και οι συνδεδεμένες ποσότητες αερίου ενδέχεται να επηρεάσουν σημαντικά τις ποσότητες αερίου που είναι διαθέσιμες για αλληλεγγύη σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει, κατά παρέκκλιση από το άρθρο 13 παράγραφοι 1, 3 και 8 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, να μπορούν προσωρινά να ζητούν έκτακτα μέτρα αλληλεγγύης και όταν δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσουν τις εν λόγω κρίσιμες ποσότητες αερίου που έχουν ανάγκη για να διασφαλίσουν τη συνέχιση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε κρίσιμες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο. Για τον ίδιο λόγο, τα κράτη μέλη που παρέχουν αλληλεγγύη θα πρέπει επίσης να έχουν το δικαίωμα να διασφαλίζουν ότι ο εφοδιασμός των εξ αλληλεγγύης προστατευόμενων πελατών τους ή η παροχή άλλων βασικών υπηρεσιών, όπως η τηλεθέρμανση, και η λειτουργία των δικών τους κρίσιμων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο δεν τίθενται σε κίνδυνο όταν παρέχουν αλληλεγγύη σε άλλο κράτος μέλος.

(66)

Θα πρέπει να καθοριστεί μέγιστο όριο για τις κρίσιμες ποσότητες αερίου που απαιτούνται σε κάθε κράτος μέλος για τη διατήρηση της ασφάλειας του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια, ώστε να αποφεύγονται περιττά ή καταχρηστικά αιτήματα αλληλεγγύης ή αδικαιολόγητοι περιορισμοί στην αλληλεγγύη που παρέχεται σε κράτος μέλος που έχει ανάγκη. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται στις χειμερινές προβλέψεις του Ευρωπαϊκού δικτύου διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΕΔΔΣΜ-ηλ) παρέχει τη βάση για τον προσδιορισμό των κρίσιμων ποσοτήτων αερίου για την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και για τον καθορισμό των εν λόγω ορίων. Οι κρίσιμες ποσότητες αερίου για την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια που υπολογίζει το ΕΔΔΣΜ-ηλ αντικατοπτρίζουν τις ποσότητες αερίου που είναι απολύτως αναγκαίες για τη διασφάλιση της επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο με τη χρήση όλων των πόρων της αγοράς, θεωρώντας πάντα το αέριο τελευταίο στην αξιολογική κατάταξη. Η μεθοδολογία του ΕΔΔΣΜ-ηλ βασίζεται σε μεγάλο δείγμα χειρότερων δυνατών σεναρίων όσον αφορά το κλίμα και τις εξαναγκασμένες διακοπές. Το γεγονός ότι η μεθοδολογία του ΕΔΔΣΜ-ηλ δεν λαμβάνει υπόψη το σύνολο της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να θεωρήσουν προστατευόμενες τις εγκαταστάσεις τηλεθέρμανσης των προστατευόμενων πελατών, δυνάμει του ορισμού του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938. Όσον αφορά κράτη μέλη στα οποία η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας βασίζεται αποκλειστικά σε παραδόσεις ΥΦΑ χωρίς σημαντική δυναμικότητα αποθήκευσης, οι κρίσιμες ποσότητες αερίου για την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια θα πρέπει να προσαρμόζονται αναλόγως. Η κρίσιμη ποσότητα αερίου για την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να είναι χαμηλότερη από το ιστορικό επίπεδο αερίου που καταναλώνεται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, δεδομένου ότι επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να εξασφαλίζεται και με άλλα μέσα, μεταξύ άλλων με την παροχή αποθεμάτων μεταξύ των κρατών μελών.

(67)

Αυτό, ωστόσο, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο οι πραγματικές ελάχιστες ποσότητες αερίου που ζητούνται από κράτος μέλος που αιτείται αλληλεγγύη ή από κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη να είναι υψηλότερες από τις τιμές που μοντελοποιούνται από το ΕΔΔΣΜ-ηλ για την αποφυγή μιας κρίσης ηλεκτρικής ενέργειας. Στις περιπτώσεις αυτές, το κράτος μέλος που ζητεί ή το κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη θα πρέπει να είναι σε θέση να υπερβεί τις μέγιστες τιμές που καθορίζονται στον παρόντα κανονισμό, εάν μπορεί να αποδείξει ότι αυτό είναι αναγκαίο για να αποφευχθεί κρίση ηλεκτρικής ενέργειας, όπως περιπτώσεις που επιβάλλουν τη χρήση εφεδρείας αποκατάστασης της συχνότητας και εναλλακτικών καυσίμων, ή κατ’ εξαίρεση περιπτώσεις που δεν ελήφθησαν υπόψη στις χειμερινές προβλέψεις του ΕΔΔΣΜ-ηλ και αφορούν ειδικότερα την υδρολογική στάθμη ή απροσδόκητες εξελίξεις. Η κρίσιμη ποσότητα αερίου για την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια περιλαμβάνει εξ ορισμού το σύνολο του αερίου που απαιτείται για τη διασφάλιση της σταθερής παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και, ως εκ τούτου, περιλαμβάνει την ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή και τη μεταφορά αερίου, καθώς και για κρίσιμους τομείς υποδομών ζωτικής σημασίας και εγκαταστάσεις που έχουν καίρια σημασία για τη λειτουργία των στρατιωτικών υπηρεσιών, των υπηρεσιών εθνικής ασφάλειας και των υπηρεσιών ανθρωπιστικής βοήθειας.

(68)

Οι περιορισμοί που επιβάλλονται στους φορείς της αγοράς με την επέκταση της προστασίας αλληλεγγύης σε κρίσιμες ποσότητες αερίου είναι αναγκαίοι για να κατοχυρωθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο εν μέσω κατάστασης μειωμένης προσφοράς αερίου και αυξημένης ζήτησης κατά τη χειμερινή περίοδο. Οι εν λόγω περιορισμοί βασίζονται σε υφιστάμενα μέτρα που έχουν θεσπιστεί στον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 και στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1369 του Συμβουλίου (12) αντίστοιχα, και επιδιώκουν να καταστήσουν τα μέτρα αυτά πιο αποτελεσματικά υπό τις παρούσες συνθήκες.

(69)

Ο παρών κανονισμός δεν θίγει την ελευθερία των κρατών μελών να λαμβάνουν υπόψη τις δυνητικές μακροχρόνιες ζημίες σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις κατά την ιεράρχηση της ζήτησης που θα πρέπει να μειωθεί ή να περικοπεί, προκειμένου να είναι σε θέση να παρέχουν αλληλεγγύη σε άλλο κράτος μέλος.

(70)

Ορισμένοι πελάτες, περιλαμβανομένων των νοικοκυριών και των πελατών που παρέχουν βασικές κοινωνικές υπηρεσίες, είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητοι όσον αφορά τις αρνητικές συνέπειες των διαταραχών του εφοδιασμού με αέριο. Για τον λόγο αυτόν, με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 θεσπίστηκε μηχανισμός αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών για να μετριαστούν οι επιπτώσεις μιας σοβαρής κατάστασης έκτακτης ανάγκης εντός της Ένωσης και να εξασφαλιστεί η δυνατότητα διοχέτευσης αερίου σε εξ αλληλεγγύης προστατευόμενους πελάτες. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, η χρήση αερίου και από προστατευόμενους πελάτες θα μπορούσε να θεωρηθεί μη απαραίτητη. Η μείωση του εν λόγω είδους χρήσης που σαφώς υπερβαίνει τα αναγκαία δεν θα υπονόμευε την επίτευξη των στόχων που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938, ιδίως δεδομένου ότι οι ποσότητες αερίου που καταναλώνονται για μη απαραίτητους σκοπούς θα μπορούσαν να βλάψουν σοβαρά άλλους ιδιωτικούς ή εμπορικούς τομείς. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξοικονομούν αέριο, μειώνοντας επίσης τη μη απαραίτητη κατανάλωση των προστατευόμενων πελατών υπό συγκεκριμένες συνθήκες, όταν η μείωση αυτή είναι υλικά εφικτή χωρίς να επηρεάζει τις απαραίτητες χρήσεις. Ωστόσο, τυχόν μέτρα μείωσης που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη θα πρέπει να περιορίζονται αυστηρά στη μη απαραίτητη κατανάλωση και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να μειώνουν τη βασική χρήση των προστατευόμενων πελατών ούτε να περιορίζουν την ικανότητά τους να θερμαίνουν επαρκώς τα σπίτια τους.

(71)

Τα κράτη μέλη και οι αρμόδιες αρχές τους θα πρέπει να είναι ελεύθερα να καθορίζουν τα εφαρμοστέα μέτρα μείωσης και τις δραστηριότητες που αντιστοιχούν στη μη απαραίτητη κατανάλωση, όπως η θέρμανση εξωτερικών χώρων, η θέρμανση οικιακών κολυμβητηρίων και άλλων συμπληρωματικών οικιακών εγκαταστάσεων. Έχοντας τη δυνατότητα να περιορίζουν τη μη απαραίτητη κατανάλωση, τα κράτη μέλη θα μπορούν να ενισχύσουν τις διασφαλίσεις και να εξασφαλίσουν τον εφοδιασμό με αέριο άλλων βασικών τομέων, υπηρεσιών και βιομηχανιών, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους κατά τη διάρκεια μιας κρίσης.

(72)

Τυχόν μέτρα μείωσης της μη απαραίτητης κατανάλωσης από μέρους των προστατευόμενων πελατών θα πρέπει να είναι αναγκαία και αναλογικά, και να εφαρμόζονται ιδίως όταν κηρύσσονται καταστάσεις κρίσης δυνάμει του άρθρου 11 παράγραφος 1 και το άρθρο 12 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938 ή καταστάσεις επιφυλακής στην Ένωση δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1369. Παρά την εφαρμογή μέτρων για τη μείωση της μη απαραίτητης κατανάλωσης, οι προστατευόμενοι πελάτες θα πρέπει να εξακολουθήσουν να απολαύουν της προστασίας έναντι αποσύνδεσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι τα εν λόγω μέτρα δεν περιορίζουν την προστασία που απαιτείται για τους ευάλωτους πελάτες, των οποίων η τρέχουσα κατανάλωση θα πρέπει να θεωρείται ως απαραίτητη, με την επιφύλαξη της διακοπής του εφοδιασμού για τεχνικούς λόγους.

(73)

Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να αποφασίσουν εάν και πώς θα κάνουν διάκριση μεταξύ της απαραίτητης κατανάλωσης και της μη απαραίτητης κατανάλωσης των προστατευόμενων πελατών. Δεν θα πρέπει να απαιτείται από κράτος μέλος που ζητεί μέτρα αλληλεγγύης, και το οποίο αποφασίζει να μην κάνει αυτήν τη διάκριση, να αποδείξει ότι η μη απαραίτητη κατανάλωση θα μπορούσε να μειωθεί πριν από το αίτημα αλληλεγγύης. Δεν θα πρέπει να απαιτείται από κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη να κάνει διάκριση μεταξύ βασικών και μη βασικών πελατών προκειμένου να καθοριστεί η ποσότητα αερίου που διατίθεται για μέτρα αλληλεγγύης.

(74)

Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, τα κράτη μέλη, καθώς και η Ένωση, θα πρέπει να διασφαλίζουν τη ροή αερίου εντός της εσωτερικής αγοράς. Αυτό σημαίνει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο δεν θα πρέπει να εγείρουν ζητήματα ασφάλειας του εφοδιασμού σε άλλο κράτος μέλος, ενώ η πρόσβαση σε διασυνοριακές υποδομές θα πρέπει να παραμένει ασφαλής και τεχνικά εφικτή ανά πάσα στιγμή. Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δεν προβλέπει διαδικασία για την αποτελεσματική επίλυση διαφορών μεταξύ δύο κρατών μελών σχετικά με μέτρα που επηρεάζουν αρνητικά τις διασυνοριακές ροές. Καθώς τα δίκτυα αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας της Ένωσης είναι διασυνδεδεμένα, αυτό θα μπορούσε όχι μόνο να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού, αλλά και να αποδυναμώσει την ενότητα της Ένωσης έναντι τρίτων χωρών. Ως εκ τούτου, κατά παρέκκλιση από το άρθρο 12 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, θα πρέπει να δοθεί στην Επιτροπή η εξουσία να αξιολογεί τα εθνικά μέτρα που λαμβάνονται και να παρέχει διαιτησία, εφόσον απαιτείται, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να είναι σε θέση να ζητά την τροποποίηση των εν λόγω εθνικών μέτρων, σε περίπτωση που παρατηρεί απειλές για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο άλλων κρατών μελών ή της Ένωσης. Δεδομένου του εξαιρετικού χαρακτήρα της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, η συμμόρφωση με την απόφαση της Επιτροπής θα πρέπει να πραγματοποιηθεί χωρίς καθυστερήσεις οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να παρεμποδίσουν τον εφοδιασμό της Ένωσης με αέριο. Ως εκ τούτου, για την περίοδο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, οι διαδικασίες αντιπαραβολής θα πρέπει να ανασταλούν για λόγους διασφάλισης της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς.

(75)

Η αρχή της ενεργειακής αλληλεγγύης αποτελεί γενική αρχή του δικαίου της Ένωσης (13), η οποία εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη και όχι μόνο στα γειτονικά κράτη μέλη. Επιπλέον, η αποδοτική χρήση των υφιστάμενων υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών δυναμικοτήτων μεταφοράς και των εγκαταστάσεων ΥΦΑ, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο σε πνεύμα αλληλεγγύης. Σε περιόδους διαταραχών του εφοδιασμού με αέριο σε ενωσιακό, περιφερειακό ή εθνικό, επίπεδο και σημαντικής αύξησης της χρήσης ΥΦΑ έναντι αερίου αγωγών, τα κράτη μέλη σε κατάσταση σοβαρής κρίσης θα πρέπει να μπορούν να επωφελούνται όχι μόνο από τις δυνατότητες εφοδιασμού από γειτονικούς αγωγούς, αλλά και από τον εφοδιασμό από χώρες που διαθέτουν εγκαταστάσεις ΥΦΑ. Κάποια κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν αλληλεγγύη σε άλλα κράτη μέλη, ακόμη κι αν δεν συνδέονται άμεσα μέσω αγωγού αερίου ούτε μέσω τρίτης χώρας ή άλλων κρατών μελών, υπό την προϋπόθεση ότι το κράτος μέλος που ζητεί την αλληλεγγύη έχει εξαντλήσει όλα τα βασιζόμενα στην αγορά μέτρα στο σχέδιο έκτακτης ανάγκης του, συμπεριλαμβανομένων των αγορών ΥΦΑ στην παγκόσμια αγορά. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να επεκταθεί η υποχρέωση παροχής αλληλεγγύης σε μη συνδεδεμένα κράτη μέλη με εγκαταστάσεις ΥΦΑ, ενώ κατά την επιβολή υποχρεώσεων στους φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι διαφορές μεταξύ αερίου αγωγών και αγορών και υποδομών ΥΦΑ, συμπεριλαμβανομένων των πλοίων και άλλων μέσων μεταφοράς ΥΦΑ, καθώς και λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη εξουσιών επιβολής όσον αφορά τα στοιχεία ενεργητικού ΥΦΑ, όπως τα μέσα μεταφοράς ΥΦΑ. Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι δυνατότητες εναλλαγής μεταξύ φυσικού αερίου και ΥΦΑ σε περίπτωση που δεν υπάρχει εγκατάσταση υγροποίησης αερίου στην επικράτεια κράτους μέλους που παρέχει αλληλεγγύη.

(76)

Ένα κράτος μέλος που διαθέτει εγκαταστάσεις ΥΦΑ, όταν παρέχει αλληλεγγύη σε άλλο κράτος μέλος, δεν θα πρέπει να θεωρείται υπεύθυνο για περιστατικά συμφόρησης ή άλλα ενδεχόμενα ζητήματα που μπορεί να προκύψουν εκτός της επικράτειάς του, ή που απορρέουν από την έλλειψη εξουσιών επιβολής σε σχέση με πλοία και μέσα μεταφοράς ΥΦΑ που ανήκουν σε φορέα εκμετάλλευσης από τρίτη χώρα, όταν τέτοια περιστατικά συμφόρησης ή άλλα ζητήματα επηρεάζουν την πραγματική ροή αερίου και τελικά εμποδίζουν την αναγκαία ποσότητα αερίου να φτάσει στο κράτος μέλος που ζητεί την αλληλεγγύη. Στις περιπτώσεις που το κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη δεν διαθέτει εξουσίες επιβολής, δεν θα πρέπει να θεωρείται υπεύθυνο για τη μη ανταλλαγή φορτίου ΥΦΑ με φυσικό αέριο.

(77)

Κατ’ εφαρμογή της αρχής της ενεργειακής αλληλεγγύης, με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 θεσπίστηκε μηχανισμός αλληλεγγύης που αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνεργασίας και της εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση σοβαρής κρίσης. Για να διευκολυνθεί η εφαρμογή του μηχανισμού αλληλεγγύης, τα κράτη μέλη καλούνται να συμφωνήσουν επί σειράς τεχνικών, νομικών και οικονομικών πτυχών των διμερών τους ρυθμίσεων, δυνάμει του άρθρου 13 παράγραφος 10 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938.

(78)

Παρά τη νομική υποχρέωση για συμφωνία επί διμερών ρυθμίσεων αλληλεγγύης έως την 1η Δεκεμβρίου 2018, λίγες μόνο από αυτές τις ρυθμίσεις έχουν οριστικοποιηθεί, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο την εφαρμογή της νομικής υποχρέωσης για παροχή στήριξης αλληλεγγύης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Η πρόταση κανονισμού της Επιτροπής σχετικά με τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμων αερίων, φυσικού αερίου και υδρογόνου περιλάμβανε ένα πρώτο μοντέλο υποδείγματος για τις συμφωνίες αλληλεγγύης. Ωστόσο, δεδομένου ότι το εν λόγω υπόδειγμα αναπτύχθηκε πριν από την εισβολή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία, ενόψει της τρέχουσας κατάστασης της ακραίας έλλειψης αερίου και των εκτινασσόμενων τιμών, και της επείγουσας ανάγκης για προσωρινούς προκαθορισμένους κανόνες οι οποίοι θα ισχύουν ήδη από τον ερχόμενο χειμώνα, είναι σκόπιμο να δημιουργηθεί ένα προσωρινό πλαίσιο προκαθορισμένων κανόνων για την παροχή των απαιτούμενων μέτρων αλληλεγγύης, κατά παρέκκλιση από το άρθρο 13 παράγραφοι 1 και 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, τα οποία θα είναι αποτελεσματικά και άμεσα εφαρμόσιμα, δεν θα εξαρτώνται από μακροχρόνιες διμερείς διαπραγματεύσεις και θα προσαρμόζονται στην τρέχουσα κατάσταση των υπερβολικών τιμών και των εξαιρετικά ασταθών τιμών του αερίου. Ειδικότερα, θα πρέπει να θεσπιστούν σαφέστεροι προκαθορισμένοι κανόνες για την αποζημίωση του κόστους του παρεχόμενου αερίου και, σε πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών, για τον περιορισμό του δυνητικού πρόσθετου κόστους που ενδέχεται να επιβάλει το κράτος μέλος που παρέχει την αλληλεγγύη. Οι κανόνες σχετικά με τα μέτρα αλληλεγγύης δυνάμει του άρθρου 13 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938 θα πρέπει να εξακολουθήσουν να ισχύουν, εκτός εάν ορίζεται ρητώς κάτι διαφορετικό.

(79)

Η αλληλεγγύη θα πρέπει, καταρχήν, να παρέχεται βάσει δίκαιης αποζημίωσης η οποία καταβάλλεται απευθείας από το κράτος μέλος που ζητεί αλληλεγγύη ή τις εξουσιοδοτημένες από αυτό οντότητες. Η αποζημίωση θα πρέπει να καλύπτει την τιμή του αερίου, τυχόν πραγματικό ή δυνητικό κόστος αποθήκευσης, τη διασυνοριακή μεταφορά και συναφή έξοδα. Η αποζημίωση θα πρέπει να είναι δίκαιη, τόσο για το κράτος μέλος που ζητεί αλληλεγγύη όσο και για το κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη.

(80)

Η τρέχουσα κρίση οδηγεί σε επίπεδα τιμών και σε τακτικές κορυφώσεις των τιμών που υπερβαίνουν κατά πολύ την κατάσταση πιθανής κρίσης εφοδιασμού που προβλεπόταν κατά τον χρόνο έκδοσης του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938. Η ενδοημερήσια αστάθεια των τιμών που χαρακτηρίζει επί του παρόντος την αγορά αερίου ως αποτέλεσμα της υφιστάμενης κρίσης του αερίου θα πρέπει, επομένως, να λαμβάνεται υπόψη κατά τον καθορισμό του ποσού της αποζημίωσης για τα κράτη μέλη που παρέχουν αλληλεγγύη. Με βάση την αλληλεγγύη, και προκειμένου να αποφευχθεί η τιμολόγηση σε ακραίες συνθήκες της αγοράς, θα ήταν προβληματικό να λαμβάνεται ως βάση για την προκαθορισμένη τιμή του μέτρου αλληλεγγύης η διακυμαινόμενη ενδοημερήσια αγοραία τιμή. Η τιμή του αερίου θα πρέπει να αντικατοπτρίζει την τιμή αγοράς επόμενης ημέρας της ημέρας που προηγήθηκε του αιτήματος αλληλεγγύης στο κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη. Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω, η αποζημίωση εξακολουθεί να βασίζεται στην «αγοραία τιμή», όπως ορίζεται στη σύσταση (ΕΕ) 2018/177 της Επιτροπής (14). Η μέση τιμή αγοράς επόμενης ημέρας επηρεάζεται λιγότερο από την αστάθεια και τις πολύ υψηλές τιμές άμεσης παράδοσης σε καταστάσεις κρίσης και, ως εκ τούτου, περιορίζει τυχόν στρεβλά κίνητρα.

(81)

Όπως επισημαίνεται στη σύσταση (ΕΕ) 2018/177, το κόστος των ζημιών των βιομηχανικών κλάδων λόγω περικοπών μπορεί να καλυφθεί με αποζημίωση μόνον εάν δεν περιλαμβάνεται στην τιμή αερίου που πρέπει να πληρώσει το κράτος μέλος που ζήτησε αλληλεγγύη, το δε κράτος μέλος που ζήτησε αλληλεγγύη δεν θα πρέπει να υποχρεούται να καταβάλει δύο φορές αποζημίωση για το ίδιο κόστος. Λαμβανομένων υπόψη των εξαιρετικών περιστάσεων, με τις τιμές του αερίου να έχουν φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα, ένα κράτος μέλος που λαμβάνει αλληλεγγύη δεν θα πρέπει να υποχρεούται αυτομάτως να καλύπτει πλήρως άλλες δαπάνες, όπως ζημίες ή δικαστικά έξοδα, που προκύπτουν στο κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη, εκτός εάν έχει συμφωνηθεί άλλη λύση στο πλαίσιο συμφωνίας αλληλεγγύης. Η εμπειρία έχει καταδείξει ότι βασικό εμπόδιο για τη σύναψη συμφωνιών αλληλεγγύης αποτελεί η υποχρέωση πλήρους ανάληψης από το λαμβάνον κράτος μέλος του οικονομικού κινδύνου για όλες τις άμεσες ή έμμεσες δαπάνες αποζημίωσης που ενδέχεται να προκύψουν από την παροχή μέτρων αλληλεγγύης. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να μετριαστεί η απεριόριστη ευθύνη που προβλέπεται στους προκαθορισμένους κανόνες για τις συμφωνίες αλληλεγγύης, ώστε να καταστεί δυνατή η σύναψη των εκκρεμών συμφωνιών το συντομότερο δυνατόν, δεδομένου ότι οι εν λόγω συμφωνίες αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, αντικατοπτρίζοντας την αρχή της ενεργειακής αλληλεγγύης της Ένωσης. Στον βαθμό που η αποζημίωση για τα έμμεσα κόστη δεν υπερβαίνει το 100 % της τιμής του αερίου, είναι δικαιολογημένη και δεν καλύπτεται από την τιμή του αερίου, τα εν λόγω κόστη θα πρέπει να καλύπτονται από το κράτος μέλος υποδοχής.

Ωστόσο, εάν το αιτούμενο κόστος υπερβαίνει το 100 % της τιμής του αερίου, η Επιτροπή, κατόπιν διαβούλευσης με τις σχετικές αρμόδιες αρχές, θα πρέπει να καθορίσει δίκαιη αποζημίωση κόστους και, ως εκ τούτου, να έχει τη δυνατότητα να επαληθεύσει κατά πόσον ο περιορισμός της αποζημίωσης κόστους είναι κατάλληλος. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα πρέπει να είναι σε θέση να επιτρέπει την παροχή αποζημίωσης διαφορετικής από την οριζόμενη στον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 σε μεμονωμένες περιπτώσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές περιστάσεις της κάθε περίπτωσης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την εξοικονόμηση αερίου και τη μείωση της ζήτησης αερίου, καθώς και την αρχή της ενεργειακής αλληλεγγύης. Κατά την αξιολόγηση, η Επιτροπή θα πρέπει να μεριμνά δεόντως ώστε να αποφεύγεται το υπερβολικό έμμεσο κόστος ως συνέπεια της περικοπής ή της αποσύνδεσης των πελατών αερίου.

(82)

Οι κανόνες του παρόντος κανονισμού που αφορούν την καταβολή αποζημίωσης για μέτρα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών δεν θίγουν τις αρχές της αποζημίωσης βάσει του εθνικού συνταγματικού δικαίου.

(83)

Η σύναψη συμφωνιών αλληλεγγύης με γειτονικά κράτη μέλη, όπως απαιτείται δυνάμει του άρθρου 13 παράγραφος 10 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, είναι το καταλληλότερο μέσο για την εφαρμογή της υποχρέωσης παροχής μέτρων αλληλεγγύης δυνάμει του άρθρου 13 παράγραφοι 1 και 2 του εν λόγω κανονισμού. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να παρεκκλίνουν από τους προκαθορισμένους κανόνες αποζημίωσης που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό, εάν συμφωνήσουν άλλους κανόνες στο πλαίσιο συμφωνίας αλληλεγγύης. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διατηρούν τη δυνατότητα να συνάπτουν διμερείς συμφωνίες για πρόσθετη αποζημίωση, η οποία καλύπτει άλλες δαπάνες, όπως το σύνολο των δαπανών που προκύπτουν από την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης στο κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη, συμπεριλαμβανομένων των ζημιών των βιομηχανικών κλάδων λόγω περικοπών. Στις διμερείς συμφωνίες αλληλεγγύης, οι δαπάνες αυτές μπορούν να περιληφθούν στην αποζημίωση, αν το εθνικό νομικό πλαίσιο προβλέπει την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης σε βιομηχανικούς κλάδους λόγω περικοπών, καθώς και αποζημίωση για οικονομική ζημία, επιπλέον της τιμής του αερίου.

(84)

Ως έσχατο μέτρο, ο προκαθορισμένος μηχανισμός αλληλεγγύης θα πρέπει να ενεργοποιείται από κράτος μέλος που ζητεί αλληλεγγύη μόνον όταν η αγορά αδυνατεί να προσφέρει τις απαραίτητες ποσότητες αερίου, συμπεριλαμβανομένων ποσοτήτων ΥΦΑ και εκείνων που προσφέρονται εθελοντικά από μη προστατευόμενους πελάτες, για να ικανοποιηθεί η ζήτηση από εξ αλληλεγγύης προστατευόμενους πελάτες. Δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να έχουν εξαντλήσει όλα τα μέτρα που προβλέπονται στα οικεία σχέδια έκτακτης ανάγκης, μεταξύ των οποίων και τα μέτρα αναγκαστικών περικοπών έως το επίπεδο που απαιτείται για τους εξ αλληλεγγύης προστατευόμενους πελάτες.

(85)

Ο επείγων χαρακτήρας και οι συνέπειες μιας πιθανής ενεργοποίησης του μηχανισμού αλληλεγγύης θα πρέπει να συνεπάγονται τη στενή συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατών μελών, της Επιτροπής και των αρμόδιων διαχειριστών κρίσεων, όπως ορίζονται από τα κράτη μέλη σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 1 στοιχείο ζ) του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938. Ως εκ τούτου, το αίτημα θα πρέπει να κοινοποιείται σε όλα τα μέρη σε εύθετο χρόνο και να περιέχει ένα ελάχιστο σύνολο στοιχείων που επιτρέπει στα κράτη μέλη που παρέχουν αλληλεγγύη να απαντούν χωρίς καθυστέρηση. Η απάντηση των παρεχόντων αλληλεγγύη κρατών μελών θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με την ποσότητα αερίου που θα μπορούσε να παραδοθεί στο κράτος μέλος που ζητεί αλληλεγγύη, συμπεριλαμβανομένων επίσης των ποσοτήτων που θα μπορούσαν να ελευθερωθούν σε περίπτωση εφαρμογής μη βασιζόμενων στην αγορά μέτρων. Τα κράτη μέλη μπορούν να συμφωνούν επί πρόσθετων τεχνικών και συντονιστικών ρυθμίσεων ώστε να διευκολύνεται η έγκαιρη ανταπόκριση σε αιτήματα αλληλεγγύης. Κατά την παροχή αλληλεγγύης, τα κράτη μέλη και οι αρμόδιες αρχές τους θα πρέπει να διασφαλίζουν την επιχειρησιακή ασφάλεια και αξιοπιστία του δικτύου.

(86)

Το κράτος μέλος που ζητεί αλληλεγγύη θα πρέπει να μπορεί να λαμβάνει αλληλεγγύη από πολλά κράτη μέλη. Ο προκαθορισμένος μηχανισμός αλληλεγγύης θα πρέπει να ενεργοποιείται μόνο εάν το κράτος μέλος που παρέχει αλληλεγγύη δεν έχει συμφωνήσει διμερή ρύθμιση με το κράτος μέλος που ζητεί αλληλεγγύη. Σε περίπτωση που υφίσταται διμερής συμφωνία μεταξύ του κράτους μέλους που ζητεί αλληλεγγύη και του κράτους μέλους που παρέχει αλληλεγγύη, η εν λόγω ρύθμιση θα πρέπει να υπερισχύει και να εφαρμόζεται μεταξύ τους.

(87)

Η Επιτροπή θα πρέπει να είναι σε θέση να παρακολουθεί την εφαρμογή του προκαθορισμένου μηχανισμού αλληλεγγύης και, εάν κριθεί αναγκαίο, να διευκολύνει την αντιστοίχιση των αιτημάτων αλληλεγγύης. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει μια διαδραστική πλατφόρμα, η οποία θα χρησιμεύει ως υπόδειγμα και θα επιτρέπει τη συνεχή υποβολή αιτημάτων αλληλεγγύης σε πραγματικό χρόνο και τη σύζευξή τους με τις αντίστοιχες διαθέσιμες ποσότητες.

(88)

Τα κράτη μέλη και τα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας μπορούν επίσης να συμφωνούν εθελοντικές ρυθμίσεις για την εφαρμογή μέτρων αλληλεγγύης.

(89)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15).

(90)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού δεν μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη μπορούν όμως να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο εν λόγω άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη αυτού του στόχου,