(1)

Η πανδημία COVID-19 οδήγησε σε απότομη μείωση της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας λόγω της σημαντικής πτώσης της ζήτησης και των άμεσων μέτρων που έλαβαν τα κράτη μέλη για την ανάσχεση της πανδημίας.

(2)

Οι περιστάσεις αυτές είναι εκτός του ελέγχου των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, οι οποίες αντιμετωπίζουν συνεχώς σημαντικά προβλήματα ρευστότητας, σημαντικές ζημίες, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τον κίνδυνο της αφερεγγυότητας.

(3)

Για να αντιμετωπιστούν οι αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 και να στηριχθούν οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, ο κανονισμός (ΕΕ) 2020/1429 δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να επιτρέπουν στους διαχειριστές υποδομής να μειώνουν τα τέλη για την πρόσβαση σε σιδηροδρομική υποδομή, να αναβάλλουν την καταβολή τους ή να απαλλάσσουν τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις από την καταβολή τους. Η δυνατότητα αυτή είχε χορηγηθεί για περιορισμένη περίοδο αναφοράς, η οποία παρατάθηκε τελευταία φορά με τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/312 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), έως τις 30 Ιουνίου 2022.

(4)

Οι περιορισμοί κινητικότητας που επιβλήθηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας είχαν σημαντικές επιπτώσεις στη χρήση των σιδηροδρομικών επιβατικών μεταφορών. Οι σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές επηρεάστηκαν επίσης, σε μικρότερο βαθμό. Με βάση τα στοιχεία που υπέβαλαν οι διαχειριστές σιδηροδρομικής υποδομής της Ένωσης, η πανδημία έπληξε σφοδρότερα το τμήμα των επιβατικών μεταφορών. Το τμήμα που επηρεάστηκε περισσότερο ήταν το τμήμα των εμπορικών επιβατικών μεταφορών, η προσφορά των οποίων μειώθηκε σημαντικά σε όλα τα κράτη μέλη, και δεν έχει ακόμη επανέλθει στα επίπεδα του 2019.

(5)

Σημειώθηκε ανάκαμψη όσον αφορά τον αριθμό των εμπορευματικών αμαξοστοιχιών που κυκλοφορούν στο δίκτυο, καθώς τα επίπεδα του 2021 ήταν μόλις κατά 0,1 % χαμηλότερα σε σύγκριση με το 2019. Ο αριθμός των επιβατικών αμαξοστοιχιών με υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας (στο εξής: ΥΔΥ) που κυκλοφόρησαν στο δίκτυο το 2021 ήταν κατά 2 % υψηλότερος σε σύγκριση με το 2019, ενώ το 2020 ήταν κατά 5,1 % χαμηλότερος σε σύγκριση με το 2019. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο αριθμός των επιβατών τόσο το 2020 όσο και το 2021 δεν έφτασε τα δύο τρίτα του αριθμού των επιβατών που ταξίδεψαν το 2019, η συνεχιζόμενη χρηματοδοτική στήριξη των αρμόδιων αρχών στο πλαίσιο των συμβάσεων ΥΔΥ πιθανώς συνέβαλε στον περιορισμό των επιπτώσεων της πανδημίας και στην επακόλουθη ανάκαμψη. Πράγματι, το 2021 ο αριθμός των εμπορικών επιβατικών αμαξοστοιχιών εξακολουθούσε να είναι μειωμένος κατά 18,2 % σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2019. Το 2020 ήταν κατά 22,9 % μειωμένος σε σύγκριση με το 2019, πράγμα το οποίο καταδεικνύει ότι δεν υπήρξε σημαντική ανάκαμψη.

(6)

Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται όταν η κυκλοφορία εκφράζεται σε συρμοχιλιόμετρα. Όσον αφορά τα συρμοχιλιόμετρα των εμπορευματικών αμαξοστοιχιών που κυκλοφορούν στο δίκτυο, υπήρξαν ορισμένες ενδείξεις ανάκαμψης σε επίπεδα μόλις 0,5 % χαμηλότερα το 2021 σε σύγκριση με το 2019. Οι επιβατικές μεταφορές ΥΔΥ εκφρασμένες σε συρμοχιλιόμετρα ήταν κατά 1,1 % αυξημένες το 2021 σε σύγκριση με το 2019. Ωστόσο, το 2021 οι επιβατικές εμπορικές μεταφορές, εκφρασμένες σε συρμοχιλιόμετρα, παράμειναν μειωμένες κατά 18,7 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019, παρουσιάζοντας ελαφρά βελτίωση σε σύγκριση με το 2020.

(7)

Ως εκ τούτου, είναι προφανές ότι υπάρχει συνεχής μείωση του επιπέδου σιδηροδρομικής κυκλοφορίας, ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19, στο τμήμα των επιβατικών μεταφορών, το οποίο το 2018 αντιπροσώπευε περίπου το 80 % της συνολικής κυκλοφορίας εκφρασμένης σε συρμοχιλιόμετρα.

(8)

Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δείχνουν ότι ο αριθμός των κρουσμάτων της COVID-19 που καταγράφονται καθημερινά στην Ευρώπη αυξήθηκε απότομα στις αρχές του 2022 σε επίπεδα στα οποία δεν είχε φθάσει ποτέ στο παρελθόν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Επιπλέον, ο αριθμός των κρουσμάτων που αναφέρονται καθημερινά παραμένει πολύ υψηλός.

(9)

Είναι πιθανό να συνεχιστούν οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας στη σιδηροδρομική κυκλοφορία, ενώ είναι εξίσου πιθανό να συνεχιστεί και η δύσκολη οικονομική κατάσταση των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων έως το τέλος του 2022.

(10)

Επομένως, είναι απαραίτητο να παραταθεί η περίοδος αναφοράς που θεσπίζεται στο άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/1429 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022.

(11)

Σε περίπτωση που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξαντλήσουν, στο πλαίσιο της υποβολής του παρόντος κανονισμού σε έλεγχο, την περίοδο για τη διατύπωση αντιρρήσεων που καθορίζεται στο άρθρο 6 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/1429, ο παρών κανονισμός θα αρχίσει να ισχύει μόνο μετά το τέλος της περιόδου αναφοράς που προβλέπεται επί του παρόντος στο άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/1429. Για να αποφευχθεί η ανασφάλεια δικαίου, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εκδοθεί με τη διαδικασία επείγοντος που περιγράφεται στο άρθρο 7 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/1429 και θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,