(1)

Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/2205 της Επιτροπής (2) προσδιορίζει, μεταξύ άλλων, τις κατηγορίες εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων σε ευρώ (EUR), λίρες στερλίνες (GBP), γιεν Ιαπωνίας (JPY) και δολάρια ΗΠΑ (USD) που υπόκεινται στην υποχρέωση εκκαθάρισης. Οι κατηγορίες αυτές περιλαμβάνουν μία κατηγορία σε EUR, η οποία αναφέρεται στο επιτόκιο του μέσου δείκτη επιτοκίων του ευρώ για τοποθετήσεις μίας ημέρας (EONIA), καθώς και διάφορες κατηγορίες σε GBP, JPY ή USD που αναφέρονται στο διατραπεζικό επιτόκιο Λονδίνου (LIBOR), όπου το EONIA και το LIBOR είναι δύο δείκτες αναφοράς που πρόκειται να καταργηθούν.

(2)

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Χρηματαγορών, ο διαχειριστής του EONIA, ανακοίνωσε ότι η παύση του EONIA θα πραγματοποιηθεί στο τέλος του 2021. Ομοίως, η ICE Benchmark Administrator που διαχειρίζεται το LIBOR, ανακοίνωσε ότι η παύση των δεικτών GBP LIBOR, JPY LIBOR και ορισμένων εκδόσεων του USD LIBOR θα πραγματοποιηθεί επίσης στο τέλος του 2021, ενώ η δημοσίευση όλων των υπόλοιπων εκδόσεων του USD LIBOR θα παύσει τον Ιούνιο του 2023. Στις 5 Μαρτίου 2021 η Επιτροπή Χρηματοπιστωτικής Συμπεριφοράς του Ηνωμένου Βασιλείου επιβεβαίωσε ότι όλες οι εκδόσεις του LIBOR είτε θα παύσουν να παρέχονται από οποιονδήποτε διαχειριστή είτε δεν θα είναι πλέον αντιπροσωπευτικές. Επιπλέον, η Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο πλαίσιο της τραπεζικής εποπτικής της ιδιότητας (τραπεζική εποπτεία της ΕΚΤ), η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ) και η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) εξέδωσαν κοινή δήλωση για να ενθαρρύνουν ένθερμα τους αντισυμβαλλομένους να παύσουν να χρησιμοποιούν οποιαδήποτε από τις εκδόσεις του LIBOR, συμπεριλαμβανομένου του USD LIBOR, ως επιτοκίου αναφοράς σε νέες συμβάσεις το συντομότερο δυνατόν και σε κάθε περίπτωση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021.

(3)

Ως εκ τούτου, μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2021 οι αντισυμβαλλόμενοι δεν θα είναι πλέον σε θέση να συνάπτουν συμβάσεις εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται στους δείκτες EONIA, GBP LIBOR ή JPY LIBOR, δεδομένου ότι οι εν λόγω δείκτες αναφοράς θα έχουν καταργηθεί, ή αναμένεται να μη συνάπτουν πλέον συμβάσεις εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται σε USD LIBOR. Συνεπώς, κατά την ημερομηνία αυτή δεν θα υπάρχει ούτε όγκος ούτε ρευστότητα σε παράγωγα που αναφέρονται στους δείκτες EONIA, GBP LIBOR ή JPY LIBOR και επίσης οι εν λόγω συναλλαγές δεν θα εκκαθαρίζονται από κεντρικούς αντισυμβαλλομένους. Την ίδια ημερομηνία αναμένεται επίσης να μην υπάρχει σημαντική ρευστότητα σε παράγωγα που αναφέρονται σε USD LIBOR. Ως εκ τούτου, οι κατηγορίες παραγώγων που εμπίπτουν επί του παρόντος στο πεδίο εφαρμογής της υποχρέωσης εκκαθάρισης και οι οποίες αναφέρονται στους δείκτες EONIA, GBP LIBOR ή JPY LIBOR δεν θα πληρούν πλέον δύο από τις προϋποθέσεις για να υπόκεινται στην υποχρέωση εκκαθάρισης όπως προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 648/2012, δηλαδή να διαθέτουν επαρκές επίπεδο ρευστότητας και να εκκαθαρίζονται από αδειοδοτημένο ή αναγνωρισμένο κεντρικό αντισυμβαλλόμενο, ενώ οι κατηγορίες παραγώγων που εμπίπτουν επί του παρόντος στο πεδίο εφαρμογής της υποχρέωσης εκκαθάρισης και αναφέρονται σε USD LIBOR δεν θα πληρούν πλέον μία από τις προϋποθέσεις για να υπόκεινται στην υποχρέωση εκκαθάρισης που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 648/2012, δηλαδή να διαθέτουν επαρκές επίπεδο ρευστότητας. Συνεπώς, οι κατηγορίες αυτές θα πρέπει να αποσυρθούν από το πεδίο εφαρμογής της υποχρέωσης εκκαθάρισης.

(4)

Οι ρυθμιστικές αρχές και οι συμμετέχοντες στην αγορά εργάζονται για τα επιτόκια αντικατάστασης των εν λόγω νομισμάτων, και ειδικότερα για την ανάπτυξη νέων επιτοκίων μηδενικού κινδύνου, τα οποία χρησιμοποιούνται πλέον ως δείκτες αναφοράς σε χρηματοπιστωτικά μέσα και χρηματοπιστωτικές συμβάσεις. Ειδικότερα, το βραχυπρόθεσμο επιτόκιο του ευρώ (€STR), το εξασφαλισμένο επιτόκιο χρηματοδότησης μίας ημέρας (SOFR), ο μέσος δείκτης επιτοκίων στερλίνας διάρκειας μίας ημέρας (SONIA) και το μέσο επιτόκιο χρηματοδότησης μίας ημέρας του Τόκιο (TONA) ως επιτόκια μηδενικού κινδύνου παράγονται για EUR, USD, GBP και JPY, αντίστοιχα. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά την αγορά εξωχρηματιστηριακών παραγώγων, αυτό σημαίνει πλέον ότι οι συμβάσεις εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται στους δείκτες €STR, SOFR, SONIA και TONA αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης από αντισυμβαλλόμενους και εκκαθαρίζονται σε ορισμένους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους.

(5)

Η ΕΑΚΑΑ έχει ενημερωθεί για τις κατηγορίες εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται στους δείκτες €STR, SOFR, SONIA ή TONA τις οποίες έχουν εξουσιοδοτηθεί να εκκαθαρίζουν ορισμένοι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι. Για κάθε μία από αυτές τις κατηγορίες, η ΕΑΚΑΑ έχει αξιολογήσει τα κριτήρια που είναι ουσιώδους σημασίας για την υποβολή τους στην υποχρέωση εκκαθάρισης, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου τυποποίησης, του όγκου και της ρευστότητας, καθώς και της διαθεσιμότητας πληροφοριών τιμολόγησης. Με πρωταρχικό στόχο τη μείωση του συστημικού κινδύνου, η ΕΑΚΑΑ έχει καθορίσει τις κατηγορίες εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται σε ορισμένα από τα εν λόγω επιτόκια μηδενικού κινδύνου και θα πρέπει να υπόκεινται στην υποχρέωση εκκαθάρισης, σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 648/2012. Ως εκ τούτου, οι κατηγορίες αυτές θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πεδίο εφαρμογής της υποχρέωσης εκκαθάρισης.

(6)

Γενικά, διαφορετικοί αντισυμβαλλόμενοι χρειάζονται διαφορετικές χρονικές περιόδους για την καθιέρωση των απαραίτητων ρυθμίσεων με σκοπό να ξεκινήσουν την εκκαθάριση των οικείων εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που υπόκεινται στην υποχρέωση εκκαθάρισης. Ωστόσο, στην παρούσα περίπτωση, οι αντισυμβαλλόμενοι είχαν χρόνο να προετοιμαστούν για τη μετάβαση στους νέους δείκτες αναφοράς και για την προβλεπόμενη παύση των δεικτών EONIA, EUR LIBOR, GBP LIBOR ή JPY LIBOR που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στο τέλος του 2021, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις ρυθμίσεις εκκαθάρισης που εφαρμόζουν. Για τους αντισυμβαλλομένους που υπόκεινται ήδη στην υποχρέωση εκκαθάρισης και εκκαθαρίζουν εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων σε EUR ή GBP, η εκκαθάριση των κατηγοριών που αναφέρονται στα νέα επιτόκια μηδενικού κινδύνου στα εν λόγω νομίσματα δεν απαιτεί σημαντικές αλλαγές, ή και καμία, στις οικείες συμβάσεις ή διαδικασίες εκκαθάρισης. Πράγματι, όταν οι αντισυμβαλλόμενοι διαθέτουν ρυθμίσεις εκκαθάρισης για την εκκαθάριση εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίου σε EUR ή GBP, τότε η εκκαθάριση εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται στα επιτόκια μηδενικού κινδύνου στα εν λόγω νομίσματα δεν απαιτεί τη θέσπιση και την εφαρμογή νέων ρυθμίσεων εκκαθάρισης, όπως συνέβη όταν άρχισαν να εκκαθαρίζουν για πρώτη φορά εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων σε αυτά τα νομίσματα. Επειδή η εκκαθάριση παραγώγων που αναφέρονται στα νέα επιτόκια μηδενικού κινδύνου αποτελεί μέρος της μεγαλύτερης προετοιμασίας της υλοποίησης για τη μετάβαση από τους δείκτες EONIA και LIBOR σε νέους δείκτες αναφοράς, δεν υπάρχει ανάγκη να θεσπιστεί πρόσθετη περίοδος σταδιακής εφαρμογής προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή και έγκαιρη εφαρμογή της εν λόγω υποχρέωσης. Οι αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν για την εισαγωγή των νέων κατηγοριών εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται στα επιτόκια μηδενικού κινδύνου και εκφράζονται σε EUR και GBP θα πρέπει να αρχίσουν να εφαρμόζονται από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού.

(7)

Μετά την κοινή δήλωση της Επιτροπής, της ΕΑΚΑΑ, της τραπεζικής εποπτείας της ΕΚΤ και της ΕΑΤ που ενθαρρύνουν ένθερμα τους αντισυμβαλλομένους να παύσουν να χρησιμοποιούν οποιαδήποτε από τις εκδόσεις του LIBOR ως επιτοκίου αναφοράς σε νέες συμβάσεις το συντομότερο δυνατόν και σε κάθε περίπτωση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021, οι αντισυμβαλλόμενοι έπρεπε να προγραμματίσουν τη λήξη της περιόδου κατά την οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν το USD LIBOR ως επιτόκιο αναφοράς, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις ρυθμίσεις εκκαθάρισης που εφαρμόζουν. Οι ίδιες εκτιμήσεις, ότι αντισυμβαλλόμενοι που διαθέτουν ρυθμίσεις εκκαθάρισης για να εκκαθαρίζουν εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων σε ένα συγκεκριμένο νόμισμα έχουν την ικανότητα να τις προσαρμόσουν με σχετικά σύντομο χρόνο ολοκλήρωσης προκειμένου να εκκαθαρίζουν εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων που αναφέρονται στα επιτόκια μηδενικού κινδύνου στο ίδιο νόμισμα, ισχύουν και για το δολάριο ΗΠΑ, αλλά ορισμένα πρόσθετα στοιχεία συνεπάγονται ότι οι προετοιμασίες τους έχουν σημειώσει μικρότερη πρόοδο όσον αφορά το δολάριο ΗΠΑ. Ειδικότερα, οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι δεν έχουν ακόμη κοινοποιήσει πότε θα μετατρέψουν τα επί του παρόντος εκκαθαριζόμενα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων που αναφέρονται σε USD LIBOR σε εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων που αναφέρονται σε SOFR και δεν είναι ακόμη σαφές ούτε πώς θα προσαρμοστεί η υποχρεωτική εκκαθάριση στην εγχώρια αγορά για τα εν λόγω παράγωγα. Αυτή η πρόσθετη πολυπλοκότητα σημαίνει ότι οι αντισυμβαλλόμενοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να προετοιμαστούν για την υποχρέωση εκκαθάρισης εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται στο επιτόκιο μηδενικού κινδύνου σε USD και, ως εκ τούτου, ότι είναι αναγκαίο να θεσπιστεί πρόσθετη περίοδος σταδιακής εφαρμογής προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή και έγκαιρη εφαρμογή της εν λόγω υποχρέωσης. Οι αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν για την εισαγωγή της νέας κατηγορίας εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται στο επιτόκιο μηδενικού κινδύνου σε USD θα πρέπει να αρχίσουν να εφαρμόζονται τρεις μήνες μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού.

(8)

Η προβλεπόμενη παύση των δεικτών EONIA, GBP LIBOR και JPY LIBOR έχει προγραμματιστεί για το τέλος του 2021, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η διαπραγμάτευση ή η εκκαθάριση εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επιτοκίων που αναφέρονται στους εν λόγω δείκτες αναφοράς από τις 3 Ιανουαρίου 2022 και εξής. Ομοίως, μετά την κοινή δήλωση της Επιτροπής, της ΕΑΚΑΑ, της τραπεζικής εποπτείας της ΕΚΤ και της ΕΑΤ που ενθαρρύνουν ένθερμα τους αντισυμβαλλομένους να παύσουν να χρησιμοποιούν οποιαδήποτε από τις εκδόσεις του LIBOR ως επιτοκίου αναφοράς σε νέες συμβάσεις το συντομότερο δυνατόν και σε κάθε περίπτωση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021, οι αντισυμβαλλόμενοι αναμένεται να μην διαπραγματεύονται ούτε να εκκαθαρίζουν εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων που αναφέρονται στον δείκτη USD LIBOR από τις 3 Ιανουαρίου 2022 και εξής. Αντίθετα, από τις 3 Ιανουαρίου 2022 οι αντισυμβαλλόμενοι θα διαπραγματεύονται ή θα εκκαθαρίζουν άλλα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων, και ειδικότερα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων που αναφέρονται στα επιτόκια μηδενικού κινδύνου. Συνεπώς, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει αμέσως μετά τη δημοσίευσή του.

(9)

Επομένως, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/2205 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.

(10)

Ο παρών κανονισμός βασίζεται στα σχέδια ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή από την ΕΑΚΑΑ.

(11)

Η ΕΑΚΑΑ διεξήγαγε ανοικτές δημόσιες διαβουλεύσεις όσον αφορά τα σχέδια ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων στα οποία βασίζεται ο παρών κανονισμός, ανέλυσε τα ενδεχόμενα συναφή κόστη και οφέλη, ζήτησε τη γνώμη της ομάδας συμφεροντούχων κινητών αξιών και αγορών, που συστάθηκε με το άρθρο 37 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1095/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), και συμβουλεύθηκε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου.