(1)

Κατόπιν αιτήματος της Πορτογαλίας που υποβλήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020, το Συμβούλιο με την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2020/1354 (2) χορήγησε χρηματοδοτική συνδρομή στην Πορτογαλία υπό μορφή δανείου ύψους 5 934 462 488 EUR κατ’ ανώτατο όριο, με μέγιστη μέση ληκτότητα 15 ετών, με σκοπό να συμπληρώσει τις εθνικές προσπάθειες της Πορτογαλίας για την αντιμετώπιση του αντικτύπου της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 και να ανταποκριθεί στις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της εν λόγω επιδημικής έκρηξης για τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολουμένους.

(2)

Το δάνειο προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί από την Πορτογαλία για τη χρηματοδότηση των συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας, παρόμοιων μέτρων και μέτρων σχετικών με την υγεία, όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1354.

(3)

Η επιδημική έκρηξη της COVID-19 έχει ακινητοποιήσει σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού στην Πορτογαλία. Αυτό οδήγησε σε επαναλαμβανόμενες αιφνίδιες και σοβαρές αυξήσεις των δημόσιων δαπανών στην Πορτογαλία όσον αφορά τα νέα μέτρα που έχει εφαρμόσει η Πορτογαλία, και συγκεκριμένα το έκτακτο καθεστώς στήριξης για τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους, τους εργαζομένους που δεν έχουν πρόσβαση σε άλλους μηχανισμούς κοινωνικής προστασίας και τα διευθυντικά στελέχη των οποίων το εισόδημα έχει πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία της COVID-19, το σύστημα κοινωνικής στήριξης για καλλιτέχνες, συγγραφείς, τεχνικούς και άλλους επαγγελματίες του τομέα της τέχνης, καθώς και την πρόσληψη πρόσθετων επαγγελματιών του τομέα της υγείας και την υπερωριακή εργασία στην Εθνική Υπηρεσία Υγείας για την αντιμετώπιση προκλήσεων που σχετίζονται με την πανδημία.

(4)

Η επιδημική έκρηξη της COVID-19 και τα έκτακτα μέτρα που εφάρμοσε η Πορτογαλία το 2020 και το 2021 για να περιορίσει την εν λόγω επιδημική έκρηξη και τον κοινωνικοοικονομικό της αντίκτυπο, καθώς και τις επιπτώσεις της στην υγεία είχαν, και εξακολουθούν να έχουν, δραματικές επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά. Η Πορτογαλία είχε έλλειμμα και χρέος γενικής κυβέρνησης ίσο με 5,8 % και 135,2 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ), αντίστοιχα, στο τέλος του 2020. Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις 2021 της Επιτροπής, το έλλειμμα και το χρέος γενικής κυβέρνησης της Πορτογαλίας προβλέπεται να μειωθούν σε 4,5 % και 128,1 % του ΑΕΠ αντίστοιχα το 2021, ενώ το ΑΕΠ της προβλέπεται να αυξηθεί κατά 4,5 % το 2021.

(5)

Την 9η Δεκεμβρίου 2021 η Πορτογαλία ζήτησε από την Ένωση να επεκτείνει τον κατάλογο των μέτρων για τα οποία είχε ήδη χορηγηθεί χρηματοδοτική συνδρομή με την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2020/1354, προκειμένου να συμπληρώσει περαιτέρω τις εθνικές προσπάθειες που κατέβαλε το 2020 και το 2021 για την αντιμετώπιση του αντικτύπου της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 και να ανταποκριθεί στις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της επιδημικής έκρηξης για τους εργαζομένους και τους αυταπασχολουμένους, ιδίως τα μέτρα που αναφέρονται στις αιτιολογικές σκέψεις (6) και (7).

(6)

Με το «Νόμο αριθ. 75-B/2020 της 31ης Δεκεμβρίου» και το επακόλουθο «Κυβερνητικό Διάταγμα αριθ. 19-A/2021 της 25ης Ιανουαρίου», τα οποία αναφέρονται στο αίτημα της Πορτογαλίας της 9ης Δεκεμβρίου 2021, θεσπίστηκε έκτακτο καθεστώς στήριξης για τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους, τους εργαζομένους που δεν έχουν πρόσβαση σε άλλους μηχανισμούς κοινωνικής προστασίας και τα διευθυντικά στελέχη των οποίων το εισόδημα έχει πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία της COVID-19. Στην περίπτωση των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων, το μέτρο προβλέπει παροχή ίση με τα δύο τρίτα της μείωσης του μηνιαίου εισοδήματος των εργαζομένων, μεταξύ του μηνιαίου μέσου όρου σύμφωνα με την τελευταία τριμηνιαία δήλωση εισοδήματος και του μηνιαίου μέσου όρου του 2019, με ανώτατο όριο τα 501,16 EUR. Επιλέξιμοι αυτοαπασχολούμενοι είναι εκείνοι που αντιμετώπισαν μείωση του εισοδήματος κατά τουλάχιστον 40 % την περίοδο από τον Μάρτιο έως τον Δεκέμβριο του 2020, σε σύγκριση με το 2019. Στην περίπτωση των εργαζομένων που δεν έχουν πρόσβαση σε άλλους μηχανισμούς κοινωνικής προστασίας, το μέτρο προβλέπει τα εξής: i) για τους μισθωτούς, παροχή ίση με τη διαφορά μεταξύ της μηνιαίας τιμής αναφοράς των 501,16 EUR και του μέσου μηνιαίου μισθού ανά ενήλικα στο αντίστοιχο νοικοκυριό· ή ii) για τους αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους, παροχή ίση με τα δύο τρίτα της μείωσης του μηνιαίου εισοδήματος των εργαζομένων, μεταξύ του μηνιαίου μέσου όρου σύμφωνα με την τελευταία τριμηνιαία δήλωση εισοδήματος και του μηνιαίου μέσου όρου του 2019, με ανώτατο όριο τα 501,16 EUR. Στην περίπτωση των διευθυντικών στελεχών, το μέτρο προβλέπει παροχή ίση είτε με το μέσο μηνιαίο εισόδημά τους αναφοράς, εάν είναι χαμηλότερο από 1,5 φορά τον δείκτη κοινωνικής στήριξης της Πορτογαλίας (438,81 EUR το 2021), είτε με τα δύο τρίτα του μέσου μηνιαίου εισοδήματός τους αναφοράς, εάν αυτό είναι ίσο ή ανώτερο από τον εν λόγω δείκτη. Επιλέξιμα διευθυντικά στελέχη είναι εκείνα των οποίων η επιχειρηματική δραστηριότητα έχει ανασταλεί προσωρινά λόγω της πανδημίας της COVID-19, ή που αντιμετώπισαν απώλειες εσόδων τουλάχιστον 40 % κατά την περίοδο των 30 ημερών που προηγείται της αίτησης για στήριξη, σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους ή με τον μηνιαίο μέσο όρο των δύο μηνών πριν από την εν λόγω περίοδο. Σε όλες τις περιπτώσεις, η παροχή έχει κατώτατο όριο ίσο με 50 EUR ή 50 % της παρατηρούμενης μηνιαίας μείωσης του εισοδήματος, εάν η τελευταία κυμαίνεται μεταξύ 50 % και 100 % του πορτογαλικού δείκτη κοινωνικής στήριξης, ή ίσο με 219,40 EUR, εάν η μείωση του εισοδήματος υπερβαίνει τον εν λόγω δείκτη.

(7)

Το «Παράρτημα του Ψηφίσματος του υπουργικού Συμβουλίου αριθ. 41/2020 της 6ης Ιουνίου» και το επακόλουθο «Κυβερνητικό Διάταγμα αριθ. 180/2020 της 3ης Αυγούστου» και το «Κυβερνητικό Διάταγμα αριθ. 37-A/2021 της 15ης Φεβρουαρίου», τα οποία αναφέρονται στο αίτημα της Πορτογαλίας της 9ης Δεκεμβρίου 2021, θεσπίζουν σύστημα κοινωνικής στήριξης για καλλιτέχνες, συγγραφείς, τεχνικούς και άλλους επαγγελματίες του τομέα της τέχνης. Το σύστημα προβλέπει παροχή ίση με τον δείκτη κοινωνικής στήριξης της Πορτογαλίας (438,81 EUR).

(8)

Η Πορτογαλία έχει θεσπίσει επίσης σειρά νέων μέτρων για την υγεία, τα οποία έχει εφαρμόσει για την αντιμετώπιση της επιδημικής έκρηξης της νόσου COVID-19, ειδικότερα τα μέτρα που αναφέρονται στην αιτιολογική σκέψη (9).

(9)

Το «Νομοθετικό Διάταγμα αριθ. 10-A/2020 της 13ης Μαρτίου» και το επακόλουθο «Νομοθετικό Διάταγμα αριθ. 10-A/2021 της 2ας Φεβρουαρίου», τα οποία αναφέρονται στο αίτημα της Πορτογαλίας της 9ης Δεκεμβρίου 2021, προέβλεπαν την πρόσληψη πρόσθετων επαγγελματιών του τομέα της υγείας και την υπερωριακή εργασία στο εθνικό σύστημα υγείας για την αντιμετώπιση προκλήσεων που σχετίζονται με την πανδημία. Ειδικότερα, εξορθολογίστηκε η διοικητική διαδικασία στην οποία βασίζεται η πρόσληψη εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου από το Εθνικό Σύστημα Υγείας και προσλήφθηκαν πρόσθετοι γιατροί και νοσηλευτές μετά την έναρξη της πανδημίας της COVID-19. Επιπλέον, τα νόμιμα όρια για την υπερωριακή εργασία των δημοσίων υπαλλήλων ανεστάλησαν για το Εθνικό Σύστημα Υγείας και κατέστη δυνατή η οργάνωση βαρδιών με συμπληρωματική εργασία ειδικευμένων ιατρών και νοσοκόμων, εφόσον χρειάζεται, για την αντιμετώπιση της πανδημίας της COVID-19.

(10)

Η Πορτογαλία πληροί τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/672 προκειμένου να ζητήσει χρηματοδοτική συνδρομή. Η Πορτογαλία υπέβαλε στην Επιτροπή κατάλληλα αποδεικτικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία οι πραγματικές και οι προβλεπόμενες δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν κατά 5 934 462 488 EUR από την 1η Φεβρουαρίου 2020, λόγω των εθνικών μέτρων που λήφθηκαν για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της επιδημικής έκρηξης της COVID-19. Πρόκειται για αιφνίδια και σοβαρή αύξηση, δεδομένου ότι αφορά νέα μέτρα τα οποία συνδέονται άμεσα με τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας και παρόμοια μέτρα που καλύπτουν σημαντικό ποσοστό των επιχειρήσεων και του εργατικού δυναμικού στην Πορτογαλία.

(11)

Η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη της Πορτογαλίας και εξακρίβωσε την αιφνίδια και σοβαρή αύξηση των πραγματικών και των προβλεπόμενων δημόσιων δαπανών που συνδέονται άμεσα με τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας και παρόμοια μέτρα, καθώς και την εφαρμογή μέτρων σχετικών με την υγεία στο πλαίσιο της επιδημικής έκρηξης της COVID-19, όπως αναφέρεται στο αίτημα της 9ης Δεκεμβρίου 2021, σύμφωνα με το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/672.

(12)

Τα μέτρα που σχετίζονται με την υγεία που ζητήθηκαν από την Πορτογαλία, συμπεριλαμβανομένων των πρόσθετων μέτρων για την υγεία που αναφέρονται στην αιτιολογική σκέψη (9), ανέρχονται σε 1 513 823 304 EUR.

(13)

Ως εκ τούτου, η χρηματοδοτική συνδρομή που έχει ήδη χορηγηθεί με την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2020/1354 θα πρέπει να καλύπτει επίσης τα νέα μέτρα που εφάρμοσε η Πορτογαλία, τα οποία αναφέρονται στις αιτιολογικές σκέψεις (6), (7) και (9).

(14)

Η παρούσα απόφαση δεν προδικάζει την έκβαση τυχόν διαδικασιών οι οποίες αφορούν στρεβλώσεις της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και ενδέχεται να κινηθούν, ιδίως δυνάμει των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης. Δεν απαλλάσσει τα κράτη μέλη από την υποχρέωση να κοινοποιούν στην Επιτροπή, βάσει του άρθρου 108 της Συνθήκης, τυχόν χορηγούμενες κρατικές ενισχύσεις.

(15)

Η Πορτογαλία θα πρέπει να ενημερώνει τακτικά την Επιτροπή σχετικά με την εκτέλεση των προβλεπόμενων δημόσιων δαπανών, προκειμένου να είναι σε θέση η Επιτροπή να αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο η Πορτογαλία έχει εκτελέσει τις εν λόγω δαπάνες.

(16)

Η απόφαση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής λήφθηκε λαμβανομένων υπόψη των υφιστάμενων και αναμενόμενων αναγκών της Πορτογαλίας, καθώς και των αιτημάτων για χρηματοδοτική συνδρομή δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2020/672 που έχουν ήδη υποβληθεί ή προβλέπεται να υποβληθούν από άλλα κράτη μέλη, και παράλληλα με εφαρμογή των αρχών της ίσης μεταχείρισης, της αλληλεγγύης, της αναλογικότητας και της διαφάνειας,