(1)

Κατόπιν αιτήματος της Κύπρου στις 6 Αυγούστου 2020, στις 25 Σεπτεμβρίου 2020 το Συμβούλιο χορήγησε χρηματοδοτική συνδρομή στην Κύπρο υπό μορφή δανείου ύψους 479 070 000 EUR κατ’ ανώτατο όριο, με μέγιστη μέση ληκτότητα 15 ετών, με σκοπό να συμπληρώσει τις εθνικές προσπάθειες της Κύπρου για την αντιμετώπιση του αντικτύπου της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 και να ανταποκριθεί στις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της εν λόγω επιδημικής έκρηξης για τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολουμένους.

(2)

Το δάνειο προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί από την Κύπρο για τη χρηματοδότηση των συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας, παρόμοιων μέτρων και μέτρων σχετικών με την υγεία, όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344 του Συμβουλίου (2).

(3)

Η επιδημική έκρηξη της COVID-19 εξακολουθεί να ακινητοποιεί σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού στην Κύπρο. Αυτό οδήγησε σε αιφνίδια και σοβαρή αύξηση των δημόσιων δαπανών στην Κύπρο, που εξακολουθεί να υφίσταται, σε σχέση με τα μέτρα που αναφέρονται στο άρθρο 3 στοιχεία α) έως ε), ζ) και η) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344.

(4)

Η επιδημική έκρηξη της COVID-19 και τα έκτακτα μέτρα που εφάρμοσε η Κύπρος το 2020 και το 2021 για να περιορίσει την επιδημική έκρηξη και τον κοινωνικοοικονομικό της αντίκτυπο, καθώς και τις επιπτώσεις της στην υγεία, είχαν και εξακολουθούν να έχουν δραματικές επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά. Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, η Κύπρος αναμενόταν να έχει έλλειμμα γενικής κυβέρνησης και χρέος 6,1 % και 112,6 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ), αντίστοιχα, έως τα τέλη του 2020. Το 2021, το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης και το χρέος της Κύπρου προβλέπεται να περιοριστούν σε 2,3 % και 108,2 % του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Σύμφωνα με τις χειμερινές ενδιάμεσες προβλέψεις της Επιτροπής του 2021, το ΑΕΠ της Κύπρου προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3,2 % το 2021.

(5)

Στις 10 Μαρτίου 2021, η Κύπρος ζήτησε περαιτέρω χρηματοδοτική συνδρομή από την Ένωση ύψους 124 700 000 EUR, με σκοπό να συνεχίσει να συμπληρώνει τις εθνικές προσπάθειες που κατέβαλλε το 2020 και το 2021 για την αντιμετώπιση του αντικτύπου της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 και να ανταποκριθεί στις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της εν λόγω επιδημικής έκρηξης για τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολουμένους. Ειδικότερα, αφορά τα μέτρα που αναφέρονται στις αιτιολογικές σκέψεις (6) έως (13).

(6)

Ο «Νόμος 27(I)/2020» (3), ο «Νόμος 49(I)/2020» (4), ο «Νόμος 140(I)/2020» (5) και ο «Νόμος 36(I)/2021» (6) αποτέλεσαν τη βάση για τη θέσπιση σειράς μηνιαίων Κανονιστικών Διοικητικών Πράξεων (7), που περιλαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της επιδημικής έκρηξης της COVID-19. Βάσει των εν λόγω νόμων, οι αρχές θέσπισαν «σχέδιο ειδικής άδειας», όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 στοιχείο α) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344, το οποίο προβλέπει αντιστάθμιση μισθού για εργαζόμενους γονείς του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι έχουν παιδιά μέχρι 15 ετών ή παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας με αναπηρίες. Το εν λόγω σχέδιο ειδικής άδειας μπορεί να θεωρηθεί παρόμοιο μέτρο με τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας, όπως αναφέρονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2020/672, δεδομένου ότι παρέχει εισοδηματική στήριξη σε μισθωτούς και συμβάλλει στη διατήρηση της απασχόλησης, απαλλάσσοντας τους γονείς, οι οποίοι πρέπει να φροντίζουν τα παιδιά τους ενόσω τα σχολεία είναι κλειστά, από την ανάγκη να λύσουν τη σχέση εργασίας τους. Το μέτρο αρχικά ίσχυε για την περίοδο από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο του 2020 και στη συνέχεια παρατάθηκε για να καλύψει την περίοδο από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2021.

(7)

Επιπλέον, ο «Νόμος 27(I)/2020», ο «Νόμος 49(I)/2020», ο «Νόμος 140(I)/2020» και ο «Νόμος 36(I)/2021», καθώς και μια σειρά μηνιαίων Κανονιστικών Διοικητικών Πράξεων (8) αποτέλεσαν τη βάση για ένα «σχέδιο στήριξης των επιχειρήσεων που οδηγήθηκαν σε πλήρη αναστολή των εργασιών», όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 στοιχείο β) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344. Το εν λόγω σχέδιο προβλέπει αντιστάθμιση μισθού έως 97 % για τους εργοδοτουμένους των επιχειρήσεων που αναγκάστηκαν να αναστείλουν τις εργασίες τους, υπό την προϋπόθεση της διατήρησης της απασχόλησης. Το επίδομα καλύπτει το 60 % του μισθού του εργοδοτουμένου ή το 60 % της αξίας των ασφαλιστικών μονάδων του εργοδοτουμένου που αποκτήθηκαν το 2018 (2019 για την περίοδο από τον Ιούλιο 2020 έως τον Αύγουστο 2020), οποιοδήποτε είναι υψηλότερο. Το επίδομα κυμαίνεται από μέγιστο ποσό 1 214 EUR έως κατώτατο ποσό 360 EUR, μηνιαίως. Το μέτρο αρχικά ίσχυε για την περίοδο από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο του 2020 και στη συνέχεια παρατάθηκε για να καλύψει την περίοδο από τον Σεπτέμβριο του 2020 έως τον Ιούλιο του 2021.

(8)

Επιπλέον, ο «Νόμος 27(I)/2020», ο «Νόμος 49(I)/2020», ο «Νόμος 140(I)/2020» και ο «Νόμος 36(I)/2021», καθώς και μια σειρά μηνιαίων Κανονιστικών Διοικητικών Πράξεων (9) αποτέλεσαν τη βάση για το «σχέδιο στήριξης των επιχειρήσεων σε μερική αναστολή των εργασιών», όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 στοιχείο β) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344. Το εν λόγω σχέδιο προβλέπει αντιστάθμιση μισθού για τους εργοδοτουμένους επιχειρήσεων οι οποίες υπέστησαν μείωση του κύκλου εργασιών λόγω της κρίσης της COVID-19, υπό την προϋπόθεση της διατήρησης της απασχόλησης. Το επίδομα καλύπτει το 60 % του μισθού του εργοδοτουμένου ή το 60 % της αξίας των ασφαλιστικών μονάδων του εργοδοτουμένου που αποκτήθηκαν το 2018, οποιοδήποτε είναι υψηλότερο. Το επίδομα κυμαίνεται από μέγιστο ποσό 1 214 EUR έως κατώτατο ποσό 360 EUR, μηνιαίως. Το μέτρο αρχικά ίσχυε για την περίοδο από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 2020 και στη συνέχεια παρατάθηκε για να καλύψει την περίοδο από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2021.

(9)

Ο «Νόμος 27(I)/2020», ο «Νόμος 49(I)/2020», ο «Νόμος 140(I)/2020» και ο «Νόμος 36(I)/2021», καθώς και μια σειρά Κανονιστικών Διοικητικών Πράξεων (10) αποτέλεσαν τη βάση για το «ειδικό σχέδιο αυτοτελώς εργαζομένων», όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 στοιχείο γ) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344. Το εν λόγω σχέδιο προβλέπει παροχή αντιστάθμισης σε αυτοτελώς εργαζομένους οι οποίοι έχουν αναστείλει την εργασία τους σύμφωνα με τα Διατάγματα του υπουργού Υγείας ή τις σχετικές Αποφάσεις του υπουργικού Συμβουλίου. Το μέτρο αρχικά ίσχυε για την περίοδο από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 2020 και στη συνέχεια παρατάθηκε για να καλύψει την περίοδο από τον Ιούλιο του 2020 έως τον Ιούλιο του 2021.

(10)

Ο «Νόμος 27(I)/2020», ο «Νόμος 49(I)/2020», ο «Νόμος 140(I)/2020» και ο «Νόμος 36(I)/2021», καθώς και μια σειρά Κανονιστικών Διοικητικών Πράξεων (11) αποτέλεσαν τη βάση για το «ειδικό σχέδιο ξενοδοχειακών μονάδων και τουριστικών καταλυμάτων», όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 στοιχείο δ) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344. Το εν λόγω σχέδιο προβλέπει αντιστάθμιση μισθού, με στόχο τη στήριξη των εργοδοτουμένων στην τουριστική βιομηχανία και σε άλλες επιχειρήσεις που παρέχουν τουριστικά καταλύματα, των οποίων ο εργοδότης έχει αναστείλει πλήρως τις εργασίες ή υπέστη μείωση του κύκλου εργασιών πέραν του 40 %. Η συμμετοχή στο σχέδιο εξαρτάται από την προϋπόθεση της διατήρησης της απασχόλησης. Το μέτρο αρχικά ίσχυε για την περίοδο από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο του 2020 και στη συνέχεια παρατάθηκε για να καλύψει την περίοδο από τον Νοέμβριο του 2020 έως τον Ιούλιο του 2021.

(11)

Ο «Νόμος 27(I)/2020», ο «Νόμος 49(I)/2020», ο «Νόμος 140(I)/2020» και ο «Νόμος 36(I)/2021», καθώς και μια σειρά Κανονιστικών Διοικητικών Πράξεων (12) αποτέλεσαν τη βάση για το «ειδικό σχέδιο στήριξης οικονομικών δραστηριοτήτων συνδεόμενων με την τουριστική βιομηχανία ή οικονομικών δραστηριοτήτων οι οποίες επηρεάζονται άμεσα από τον τουρισμό ή οικονομικών δραστηριοτήτων που συνδέονται με επιχειρήσεις που τελούν υπό υποχρεωτική πλήρη αναστολή», όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 στοιχείο ε) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344. Το εν λόγω σχέδιο προβλέπει αντιστάθμιση μισθού για τους εργοδοτουμένους στην τουριστική βιομηχανία και σε άλλες επιχειρήσεις που παρέχουν τουριστικά καταλύματα, οι οποίες έχουν αναστείλει πλήρως τις εργασίες ή υπέστησαν μείωση του κύκλου εργασιών πέραν του 40 %, σε αντίθεση με το 55 % στο πλαίσιο του αρχικού σχεδίου, υπό την προϋπόθεση της διατήρησης της απασχόλησης. Το μέτρο αρχικά ίσχυε για την περίοδο από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο του 2020 και στη συνέχεια παρατάθηκε και τροποποιήθηκε για να καλύψει την περίοδο από τον Σεπτέμβριο του 2020 έως τον Ιούλιο του 2021.

(12)

Επιπλέον, στο «σχέδιο επιδότησης» που καθορίζεται από τον «Συμπληρωματικό προϋπολογισμό, Προσωρινό πλαίσιο για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης, με σκοπό να στηριχθεί η οικονομία για τη διάρκεια της τρέχουσας έξαρσης της νόσου του COVID-19», όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 στοιχείο ζ) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344, προβλέπονταν επιδοτήσεις πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων και αυτοτελώς εργαζομένων που εργοδοτούν μέχρι 50 εργοδοτουμένους. Υποβλήθηκε αίτημα μόνο για το μέρος των δαπανών που σχετίζονται με τη στήριξη των αυτοτελώς εργαζομένων και των μονοπρόσωπων εταιρειών. Οι επιδοτήσεις αυτές παρέχουν εφάπαξ χορηγία για τη στήριξη των λειτουργικών εξόδων των μικρών επιχειρήσεων και των αυτοτελώς εργαζομένων. Τα ποσά των εφάπαξ χορηγιών αναθεωρήθηκαν για διάφορες κατηγορίες επιχειρήσεων με βάση τον αριθμό των εργοδοτουμένων. Επιπλέον, έχουν συμφωνηθεί χορηγίες για επιχειρήσεις οι οποίες ανέστειλαν τις εργασίες τους από τον Μάρτιο του 2020 με ποσό ύψους 10 000 EUR για έως 9 εργοδοτουμένους και 15 000 EUR για περισσότερους από 9 εργοδοτουμένους. Το σχέδιο επιδότησης μπορεί να θεωρηθεί ως μέτρο παρόμοιο με τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας, όπως αναφέρονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2020/672, δεδομένου ότι σκοπός του είναι η προστασία των αυτοτελώς εργαζομένων ή παρόμοιων κατηγοριών εργαζομένων από μείωση ή απώλεια εισοδήματος. Το μέτρο αρχικά ίσχυε για την περίοδο από τον Απρίλιο έως τον Μάιο του 2020 και παρατάθηκε και τροποποιήθηκε για τον Νοέμβριο του 2020.

(13)

Η Κύπρος επέκτεινε επίσης μέτρο σχετικά με την υγεία για την αντιμετώπιση της κρίσης της COVID-19, όπως προβλέπει ο «Νόμος 27(I)/2020», ο «Νόμος 49(I)/2020», ο «Νόμος 140(I)/2020» και ο «Νόμος 36(I)/2021» και Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις (13). Ειδικότερα, το σχέδιο επιδόματος ασθενείας («ειδικό επίδομα ασθενείας»), όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 στοιχείο η) της εκτελεστικής απόφασης (ΕΕ) 2020/1344, προβλέπει αντιστάθμιση μισθού για τους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα και τους αυτοτελώς εργαζομένους, υπό την προϋπόθεση ότι είτε εμπίπτουν στον κατάλογο των ευπαθών ομάδων, όπως έχουν καθοριστεί από το υπουργείο Υγείας, είτε έχουν τεθεί από τις αρχές σε καθεστώς υποχρεωτικού περιορισμού (καραντίνα), είτε έχουν προσβληθεί από την COVID-19. Το μέτρο αρχικά ίσχυε για την περίοδο από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 2020 και παρατάθηκε για να καλύψει την περίοδο από τον Νοέμβριο του 2020 έως τον Ιούλιο του 2021.

(14)

Η Κύπρος πληροί τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/672 προκειμένου να ζητήσει χρηματοδοτική συνδρομή. Η Κύπρος υπέβαλε στην Επιτροπή κατάλληλα αποδεικτικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία οι πραγματικές και οι προβλεπόμενες δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν κατά 742 040 000 EUR από την 1η Φεβρουαρίου 2020, λόγω των εθνικών μέτρων που λήφθηκαν για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της επιδημικής έκρηξης της COVID-19. Πρόκειται για αιφνίδια και σοβαρή αύξηση, δεδομένου ότι αφορά την επέκταση των υφιστάμενων εθνικών μέτρων τα οποία συνδέονται άμεσα με τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας και παρόμοια μέτρα που καλύπτουν σημαντικό ποσοστό των επιχειρήσεων και του εργατικού δυναμικού στην Κύπρο. Η Κύπρος σκοπεύει να καλύψει τη χρηματοδότηση 138 270 000 EUR του ποσού των αυξημένων δαπανών μέσω ενωσιακών κονδυλίων.

(15)

Η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη της Κύπρου και εξακρίβωσε την αιφνίδια και σοβαρή αύξηση των πραγματικών και των προβλεπόμενων δημόσιων δαπανών που συνδέονται άμεσα με τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας και παρόμοια μέτρα, καθώς και την εφαρμογή μέτρων σχετικών με την υγεία στο πλαίσιο της επιδημικής έκρηξης της COVID-19, όπως αναφέρεται στο αίτημα της Κύπρου της 10ης Μαρτίου 2021, σύμφωνα με το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/672.

(16)

Το μέτρο που σχετίζεται με την υγεία, όπως αναφέρεται στο αίτημα της Κύπρου της 10ης Μαρτίου 2021 και στην αιτιολογική σκέψη (13), ανέρχεται σε 440 000 EUR.

(17)

Ως εκ τούτου, θα πρέπει να παρασχεθεί χρηματοδοτική συνδρομή, ώστε να βοηθηθεί η Κύπρος να αντιμετωπίσει τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της σοβαρής διαταραχής της οικονομικής δραστηριότητας που προκάλεσε η επιδημική έκρηξη της COVID-19. Η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει τις αποφάσεις σχετικά με τη ληκτότητα, το ύψος και την αποδέσμευση των δόσεων και τμηματικών εκταμιεύσεων σε στενή συνεργασία με τις εθνικές αρχές.

(18)

Η Κύπρος και η Επιτροπή θα πρέπει να λάβουν υπόψη την παρούσα απόφαση στη δανειακή συμφωνία που αναφέρεται στο άρθρο 8 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/672.

(19)

Η παρούσα απόφαση δεν προδικάζει την έκβαση τυχόν διαδικασιών οι οποίες αφορούν τις στρεβλώσεις της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και ενδέχεται να κινηθούν, ιδίως δυνάμει των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης. Δεν απαλλάσσει τα κράτη μέλη από την υποχρέωση να κοινοποιούν στην Επιτροπή, βάσει του άρθρου 108 της Συνθήκης, τις τυχόν χορηγούμενες κρατικές ενισχύσεις.

(20)

Η Κύπρος θα πρέπει να ενημερώνει τακτικά την Επιτροπή σχετικά με την εκτέλεση των προβλεπόμενων δημόσιων δαπανών, προκειμένου να είναι σε θέση η Επιτροπή να αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο η Κύπρος έχει εκτελέσει τις εν λόγω δαπάνες.

(21)

Η απόφαση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής λήφθηκε λαμβανομένων υπόψη των υφιστάμενων και αναμενόμενων αναγκών της Κύπρου, καθώς και των αιτημάτων για χρηματοδοτική συνδρομή δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2020/672 που έχουν ήδη υποβληθεί ή προβλέπεται να υποβληθούν από άλλα κράτη μέλη, και παράλληλα με εφαρμογή των αρχών της ίσης μεταχείρισης, της αλληλεγγύης, της αναλογικότητας και της διαφάνειας,