(1)

Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/592 (2) εισήγαγε ορισμένες παρεκκλίσεις από τους ισχύοντες κανόνες με σκοπό να βοηθήσει τον τομέα των οπωροκηπευτικών και τον αμπελοοινικό τομέα να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19.

(2)

Το 2020, λόγω της πανδημίας COVID-19, πολλές αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και ενώσεις οργανώσεων παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην υλοποίηση των εγκριθέντων επιχειρησιακών προγραμμάτων τους. Ορισμένες από τις εγκριθείσες δράσεις και μέτρα δεν θα υλοποιηθούν το 2020 και, ως εκ τούτου, ένα μέρος των επιχειρησιακών κονδυλίων δεν θα δαπανηθεί. Άλλες αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και ενώσεις οργανώσεων παραγωγών τροποποιούν τα επιχειρησιακά τους προγράμματα με σκοπό την υλοποίηση δράσεων και μέτρων, όπως μέτρων διαχείρισης κρίσεων, για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στον τομέα των οπωροκηπευτικών. Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/592 προβλέπει ήδη κάποιο βαθμό ευελιξίας όσον αφορά την υλοποίηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

(3)

Από την εφαρμογή του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2020/592 φάνηκε ότι απαιτούνται περαιτέρω μέτρα για να μπορέσουν οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και οι ενώσεις οργανώσεων παραγωγών να διαχειριστούν τα επιχειρησιακά ταμεία τους, ιδίως στις περιπτώσεις που έχουν τροποποιήσει τα επιχειρησιακά τους προγράμματα βάσει του εν λόγω κανονισμού.

(4)

Οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και οι ενώσεις οργανώσεων παραγωγών πρέπει να είναι σε θέση να ανακατευθύνουν τα κονδύλια, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης στο πλαίσιο του επιχειρησιακού ταμείου, στις δράσεις και τα μέτρα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας COVID-19. Για να διασφαλιστεί ότι οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και οι ενώσεις οργανώσεων παραγωγών είναι σε θέση να το κάνουν αυτό, είναι αναγκαίο να αυξηθεί, το 2020, το όριο της χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης που προβλέπεται στο άρθρο 34 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 από 50 % σε 70 % των πραγματικών δαπανών.

(5)

Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/592 εισήγαγε ορισμένες παρεκκλίσεις από τους κανόνες που ισχύουν στον αμπελοοινικό τομέα, σκοπός των οποίων ήταν να ανακουφίσουν σε κάποιο βαθμό τους οινοπαραγωγούς και να τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ωστόσο, η κατάσταση του αμπελοοινικού τομέα έχει επιδεινωθεί περαιτέρω μετά τη δημοσίευση του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2020/592.

(6)

Τα αποθέματα οίνου στις αρχές της περιόδου εμπορίας 2019-2020 βρίσκονταν στο υψηλότερο επίπεδο από το 2009. Τον Μάιο 2020, οι εξαγωγές οίνου σε τρίτες χώρες από τα μεγαλύτερα κράτη μέλη παραγωγής μειώθηκαν σε όγκο κατά 22 % έως 63 % σε σχέση με εκείνες του Μαΐου 2019. Η κατανάλωση οίνου επηρεάστηκε σοβαρά από τις επιπτώσεις που συνδέονται με την πανδημία COVID-19, όπως το κλείσιμο των συνόρων, η διακοπή των δραστηριοτήτων στον κλάδο της φιλοξενίας και της εστίασης, καθώς και όλων των τουριστικών δραστηριοτήτων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η συνεχιζόμενη συσσώρευση πλεονασμάτων οίνου τα οποία ασκούν πίεση στην αγορά και στις τιμές.

(7)

Η κατάσταση δεν αναμένεται να βελτιωθεί σύντομα, ακόμη και με τη μερική επανέναρξη των δραστηριοτήτων στον κλάδο της φιλοξενίας στην Ένωση. Η επαναλειτουργία των εστιατορίων υπόκειται γενικά σε απαιτήσεις κοινωνικής αποστασιοποίησης, το οποίο σημαίνει ότι τα εστιατόρια και τα μπαρ δεν είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν τον ίδιο αριθμό πελατών με εκείνον που εξυπηρετούσαν πριν από τη λήψη των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του κλάδου φιλοξενίας και εστίασης, το 30 % των εστιατορίων ενδέχεται να μην ξανανοίξουν. Σε πολλά κράτη μέλη εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά το μέγεθος των κοινωνικών συναθροίσεων, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικών εορταστικών εκδηλώσεων, όπως οι γάμοι, στις οποίες συνήθως καταναλώνεται οίνος. Ο περιορισμός των κοινωνικών επαφών εξακολουθεί να συνιστάται ή να επιβάλλεται και οι πολίτες δεν είναι έτοιμοι να επανέλθουν στις προηγούμενες κοινωνικές τους δραστηριότητες, διότι η πανδημία COVID-19 είναι ακόμη σε εξέλιξη. Κατά συνέπεια, παρά τη χαλάρωση ορισμένων κανόνων που επιβλήθηκαν κατά την περίοδο απαγόρευσης της κυκλοφορίας, τον Ιούνιο 2020, η κατάσταση δεν έχει ακόμη εξομαλυνθεί, και αυτό αναμένεται να συνεχιστεί.

(8)

Κατά συνέπεια, λαμβανομένης υπόψη της διάρκειας των περιορισμών που επιβλήθηκαν από τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, και της συνέχισης των επιπτώσεών τους, οι μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις στις κυριότερες αγορές για τη διάθεση των προϊόντων του αμπελοοινικού τομέα και οι αρνητικές επιπτώσεις τους στη ζήτηση οίνου συνεχίστηκαν και επιδεινώθηκαν.

(9)

Λόγω αυτής της ιδιαίτερα σοβαρής διαταραχής της αγοράς και των συνεχιζόμενων δυσχερειών στον αμπελοοινικό τομέα, αρχής γενομένης με την επιβολή από τις Ηνωμένες Πολιτείες δασμών στις εισαγωγές οίνων της Ένωσης, τον Οκτώβριο 2019, και στη συνέχεια με την επιβολή των περιοριστικών μέτρων λόγω της πανδημίας COVID-19 και τις συνέπειές τους, ο αμπελοοινικός τομέας αντιμετωπίζει υπέρμετρες δυσκολίες, μεταξύ άλλων και οικονομικής φύσης. Αυτό έχει αντίκτυπο στον προγραμματισμό, την υλοποίηση και την εκτέλεση των ενεργειών στο πλαίσιο των προγραμμάτων στήριξης στον αμπελοοινικό τομέα, διότι οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω σημαντικής μείωσης των ταμειακών ροών τους σε σχέση με τα κανονικά έτη.

(10)

Η εφαρμογή των μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης και οι αυξήσεις της μέγιστης συνεισφοράς της Ένωσης με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/592 αποδείχθηκαν ανεπαρκείς για τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των επιχειρήσεων του αμπελοοινικού τομέα. Ειδικότερα, δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσουν τη σοβαρή απώλεια εισοδήματος λόγω της κρίσης.

(11)

Λαμβανομένων υπόψη αυτών των περιστάσεων, οι δικαιούχοι θα πρέπει να μπορούν να λαμβάνουν προκαταβολές στο πλαίσιο των μέτρων που θεσπίστηκαν με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/592, δηλαδή της «απόσταξης οίνου σε περίπτωση κρίσης» και της «ενίσχυσης για την αποθεματοποίηση οίνου σε περίπτωση κρίσης». Οι εν λόγω προκαταβολές θα πρέπει να καλύπτουν το 100 % του ποσού της στήριξης της Ένωσης και να καταβάλλονται υπό την προϋπόθεση ότι έχει συσταθεί εγγύηση τουλάχιστον ίση με 110 % της προκαταβολής. Σκοπός είναι να εξασφαλιστεί η απόσυρση όσο το δυνατόν μεγαλύτερων ποσοτήτων οίνου από την αγορά στο πλαίσιο αυτών των δύο μέτρων κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους 2020 και, παράλληλα, να βοηθηθούν οι δικαιούχοι να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ρευστότητας, με την παροχή ευελιξίας που θα επιτρέψει σε περισσότερους δικαιούχους να διεξάγουν ενέργειες στο πλαίσιο των δύο αυτών μέτρων. Επιπλέον, η δυνατότητα πληρωμής προκαταβολών 100 % θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να κάνουν αποτελεσματική χρήση των ετήσιων χρηματοδοτικών τους κονδυλίων και να αντισταθμίσουν τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μέτρων λόγω της πανδημίας COVID-19.

(12)

Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/592 προέβλεψε επίσης τη δυνατότητα των κρατών μελών να χορηγούν εθνικές ενισχύσεις που συμπληρώνουν τη στήριξη της Ένωσης για τα μέτρα «απόσταξη οίνου σε περίπτωση κρίσης» και «ενίσχυση για την αποθεματοποίηση οίνου σε περίπτωση κρίσης» διότι, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19, χρειάζεται να αποσυρθούν από την αγορά οι μεγαλύτερες δυνατές ποσότητες οίνου που δεν καταναλώθηκαν ούτε πωλήθηκαν ή εξήχθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι εθνικές ενισχύσεις επιτρέπουν τη μεγιστοποίηση των ποσοτήτων αυτών πέραν εκείνων για τις οποίες μπορεί να παρασχεθεί στήριξη με βάση τα δημοσιονομικά όρια που έχουν καθοριστεί για τα προγράμματα στήριξης στον αμπελοοινικό τομέα. Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/592 προέβλεπε επίσης ότι οι εν λόγω πρόσθετες εθνικές ενισχύσεις υπόκεινται στους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Ωστόσο, η υποχρέωση αυτή έχει αποδειχθεί ότι καθιστά αδύνατο για ορισμένα κράτη μέλη να χορηγούν εθνικές ενισχύσεις και να εφαρμόζουν με αποτελεσματικό τρόπο τα μέτρα που θεσπίστηκαν με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/592. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να τροποποιηθεί ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/592 προκειμένου να διασφαλιστεί η εφαρμογή στα εν λόγω μέτρα του άρθρου 211 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, το οποίο προβλέπει ότι οι πληρωμές στις οποίες προβαίνουν τα κράτη μέλη δεν υπόκεινται στους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων.

(13)

Μεταξύ των παρεκκλίσεων που προβλέφθηκαν με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/592, η συνεισφορά της Ένωσης στις πραγματικές δαπάνες των μέτρων που καθορίζονται στο άρθρο 46 παράγραφος 6, στο άρθρο 47 παράγραφος 3, στο άρθρο 49 παράγραφος 2 και στο άρθρο 50 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 αυξήθηκε προσωρινά κατά 5 % ή 10 %.

(14)

Επιπλέον, πριν από τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/592, ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2020/132 (3) προέβλεψε, κατά παρέκκλιση από το άρθρο 45 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, προσωρινή αύξηση κατά 10 % της συνεισφοράς της Ένωσης στις πραγματικές δαπάνες του μέτρου «προώθηση» για την αντιμετώπιση της δυσχερούς κατάστασης στις εξαγωγικές αγορές μετά την επιβολή από τις Ηνωμένες Πολιτείες δασμών στις εισαγωγές οίνων από την Ένωση, τον Οκτώβριο 2019.

(15)

Η αύξηση της συνεισφοράς της Ένωσης αποτελεί μορφή χρηματοδοτικής στήριξης, η οποία, ωστόσο, δεν απαιτεί πρόσθετη ενωσιακή χρηματοδότηση, δεδομένου ότι εξακολουθούν να ισχύουν τα δημοσιονομικά όρια για τα προγράμματα στήριξης στον αμπελοοινικό τομέα που ορίζονται στο παράρτημα VI του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013. Τα κράτη μέλη μπορούν συνεπώς να αποφασίσουν να διαθέσουν υψηλότερα ποσά για τα εν λόγω μέτρα μόνο στο πλαίσιο του ετήσιου προϋπολογισμού που προβλέπεται στο εν λόγω παράρτημα. Επομένως, η αύξηση των συντελεστών χρηματοδότησης αποσκοπεί στην παροχή στήριξης στον τομέα στο πλαίσιο της δεδομένης ασταθούς κατάστασης στην αγορά, χωρίς να απαιτείται να κινητοποιηθούν εξαρχής πρόσθετα κεφάλαια.

(16)

Ωστόσο, σύμφωνα με τις πρώτες αντιδράσεις του τομέα που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή από τη διακομματική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον οίνο και τα αλκοολούχα ποτά και από τους εκπροσώπους του ευρωπαϊκού αμπελοοινικού τομέα, οι ανωτέρω αυξήσεις της μέγιστης συνεισφοράς της Ένωσης για το μέτρο «προώθηση», που θεσπίστηκε με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2020/132, και για τα μέτρα «αναδιάρθρωση και μετατροπή αμπελώνων», «πρώιμη συγκομιδή», «ασφάλιση της συγκομιδής» και «επενδύσεις», που θεσπίστηκαν με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/592, δεν ήταν επαρκείς ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους περισσότερους από τους δυνητικούς δικαιούχους να υλοποιήσουν τα μέτρα αυτά το 2020. Τα ποσά που δαπανήθηκαν βάσει των δημοσιονομικών ορίων για τα εθνικά προγράμματα στήριξης από τις 16 Οκτωβρίου 2019 έως τα τέλη Απριλίου 2020 είναι χαμηλότερα από τον συνήθη μέσο όρο των δαπανών μεταξύ της 16ης Οκτωβρίου και του τέλους Απριλίου του επόμενου έτους.

(17)

Είναι προφανές ότι τα περιοριστικά μέτρα που ελήφθησαν στα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών επιδείνωσαν την κατάσταση, διότι, μεταξύ άλλων, οι περιορισμοί στη μετακίνηση εμπορευμάτων και στην κυκλοφορία των πολιτών, που επιβλήθηκαν για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19, εμπόδισαν τις επιχειρήσεις να υποβάλουν αίτηση χρηματοδότησης στο πλαίσιο των προγραμμάτων στήριξης στον αμπελοοινικό τομέα και τους δικαιούχους να υλοποιήσουν τις ενέργειες που είχαν επιλεγεί. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη δαπάνησαν ένα πολύ μικρό ποσό από τα κονδύλια του προϋπολογισμού τους για το οικονομικό έτος 2020.

(18)

Λόγω της πρωτοφανούς συγκυρίας και της επακόλουθης διαταραχής της αγοράς, είναι αναγκαίο να παρασχεθεί μεγαλύτερη χρηματοδοτική στήριξη στις επιχειρήσεις για να τις βοηθήσουν σε αυτούς τους οικονομικά δύσκολους καιρούς. Η ευελιξία αυτή είναι οικονομικά εφικτή χάρη στα κονδύλια που είναι διαθέσιμα αποκλειστικά για τα προγράμματα στήριξης στον αμπελοοινικό τομέα και μέχρι στιγμής δεν έχουν διατεθεί, τα οποία θα χανόντουσαν υπό κανονικές συνθήκες, λόγω του ετήσιου χαρακτήρα του προϋπολογισμού.

(19)

Για να παρασχεθεί η αναγκαία στήριξη στον αμπελοοινικό τομέα και να βοηθηθούν οι δυνητικοί δικαιούχοι να υλοποιήσουν, στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος στήριξης για τον αμπελοοινικό τομέα, μέτρα που αποσκοπούν στην ενίσχυση της θέσης τους στην αγορά και είναι αναγκαία για να διευκολυνθεί η ανάκαμψή τους μετά την κρίση, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 45 παράγραφος 3, το άρθρο 46 παράγραφος 6, το άρθρο 47 παράγραφος 3, το άρθρο 49 παράγραφος 2 και το άρθρο 50 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 κατά τη διάρκεια του μέτρου αυτού. Οι παρεκκλίσεις θα πρέπει να προβλέπουν προσωρινή αύξηση κατά 20 % της μέγιστης συνεισφοράς της Ένωσης στο μέτρο «πληροφόρηση», όπως ορίζεται στο άρθρο 45 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, και κατά 10 % επιπλέον στο μέτρο «προώθηση», όπως ορίζεται επί του παρόντος στον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2020/132, και στα μέτρα «αναδιάρθρωση και μετατροπή των αμπελώνων», «πρώιμη συγκομιδή», «ασφάλιση της συγκομιδής» και «επενδύσεις», όπως ορίζεται στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/592. Με τον τρόπο αυτόν θα εξασφαλιστεί περαιτέρω οικονομική βοήθεια για τους δικαιούχους, αφού θα μειωθεί η ιδία συμμετοχή των δικαιούχων, και τα κράτη μέλη θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν στο μέγιστο τον διαθέσιμο προϋπολογισμό τους.

(20)

Προς αποφυγήν διακρίσεων, η δυνατότητα των δικαιούχων να ζητούν προκαταβολές 100 % για την απόσταξη και αποθεματοποίηση κρίσης και η δυνατότητα των κρατών μελών να συμπληρώνουν τη συνεισφορά της Ένωσης για τα εν λόγω μέτρα με εθνικές ενισχύσεις, χωρίς οι ενισχύσεις αυτές να υπόκεινται στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, θα πρέπει να ισχύσουν αναδρομικά από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2020/592. Για τον ίδιο λόγο και για τη διασφάλιση της συνεπούς εφαρμογής όλων των μέτρων, η συνεισφορά της Ένωσης στις αιτήσεις που έχουν επιλεγεί στο πλαίσιο των μέτρων «πληροφόρηση και προώθηση», «αναδιάρθρωση και μετατροπή αμπελώνων», «πρώιμη συγκομιδή», «ασφάλιση της συγκομιδής» και «επενδύσεις» μετά την έναρξη ισχύος του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2020/592 και το αργότερο έως τις 15 Οκτωβρίου 2020 μπορεί να αυξηθεί αναδρομικά και με την επιφύλαξη της τήρησης των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, κατά περίπτωση.

(21)

Ως εκ τούτου, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/592 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.

(22)

Δεδομένου ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν άμεσα μέτρα, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,