(1)

Με απόφαση της 19ης Νοεμβρίου 2008 η Επιτροπή ενέκρινε καθεστώς ενισχύσεων με τίτλο «Μέτρα στήριξης για τα πιστωτικά ιδρύματα της Ελλάδας» (στο εξής «καθεστώς στήριξης των ελληνικών τραπεζών») με σκοπό να διασφαλισθεί η σταθερότητα του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Το καθεστώς στήριξης των ελληνικών τραπεζών προβλέπει τη χορήγηση ενισχύσεων βάσει των τριών συστατικών μέτρων του: ενός μέτρου ανακεφαλαιοποίησης, ενός μέτρου παροχής εγγυήσεων και ενός μέτρου στήριξης με ομολογιακά δάνεια (1). Τον Μάιο του 2009 ο όμιλος Alpha Bank («η Τράπεζα») ανακεφαλαιοποιήθηκε από το ελληνικό κράτος βάσει του μέτρου ανακεφαλαιοποίησης.

(2)

Στην αιτιολογική σκέψη 14 της απόφασης της 19ης Νοεμβρίου 2008 αναφερόταν ότι επρόκειτο να κοινοποιηθεί σχέδιο αναδιάρθρωσης στην Επιτροπή όσον αφορά τους δικαιούχους του μέτρου ανακεφαλαιοποίησης.

(3)

Στις 2 Αυγούστου 2010 οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν σχέδιο αναδιάρθρωσης της Τράπεζας στην Επιτροπή. Η Επιτροπή καταχώρισε το εν λόγω σχέδιο και τις μεταγενέστερες επικαιροποιήσεις, καθώς και πρόσθετες πληροφορίες που υποβλήθηκαν από τις ελληνικές αρχές, ως υπόθεση SA. 30342 (PN 26/2010) και στη συνέχεια SA. 32786 (2011/PN).

(4)

Η Τράπεζα έχει λάβει επανειλημμένως κρατικές εγγυήσεις για χρεόγραφα και ομολογιακά δάνεια του Δημοσίου στο πλαίσιο του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών (2). Έλαβε επίσης επείγουσα παροχή ρευστότητας με κρατική εγγύηση («ΕΠΡ με εγγύηση του Δημοσίου»).

(5)

Στις 20 Απριλίου 2012 το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) χορήγησε στην Τράπεζα επιστολή δέσμευσης όσον αφορά τη συμμετοχή του στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της. Στις 28 Μαΐου 2012 το ΕΤΧΣ χορήγησε ποσό 1 900 εκατ. ευρώ στην Τράπεζα ως προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση («πρώτη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση»).

(6)

Τον Μάιο του 2012 οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή την επιστολή ανάληψης δέσμευσης που χορήγησε το ΕΤΧΣ στην Τράπεζα. Η Επιτροπή την καταχώρισε ως μη κοινοποιηθείσα ενίσχυση [υπόθεση SA. 34823 (2012/NN)], διότι το μέτρο είχε ήδη τεθεί σε εφαρμογή.

(7)

Με απόφαση της 27ης Ιουλίου 2012 η Επιτροπή κίνησε επίσημη διαδικασία έρευνας σχετικά με την πρώτη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση («απόφαση κίνησης της διαδικασίας για την Alpha») (3).

(8)

Στις 12 Οκτωβρίου 2012 το ΕΤΧΣ παρέσχε την έγκρισή του στην Τράπεζα για την εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας από την Crédit Agricole SA («Crédit Agricole»). Στις 16 Οκτωβρίου 2012 η Crédit Agricole και η Τράπεζα υπέγραψαν συμφωνία αγοράς μετοχών.

(9)

Πριν από την ημερομηνία αυτή οι ελληνικές αρχές ενημέρωσαν τις υπηρεσίες της Επιτροπής σχετικά με την εξέλιξη της διαδικασίας και τους όρους της ενδεχόμενης εξαγοράς της Εμπορικής Τράπεζας.

(10)

Στις 23 Νοεμβρίου 2012 οι υπηρεσίες της Επιτροπής έστειλαν επιστολή στις ελληνικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης της προκαταρκτικής αξιολόγησης της εξαγοράς.

(11)

Τον Δεκέμβριο του 2012 το ΕΤΧΣ χορήγησε στην Τράπεζα ποσό 1 042 εκατ. ευρώ ως δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση (εφεξής «δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση»). Στις 21 Δεκεμβρίου 2012 το ΕΤΧΣ χορήγησε επίσης στην Τράπεζα επιστολή δέσμευσης όσον αφορά τη συμμετοχή του στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας και στην έκδοση μετατρέψιμων κεφαλαιακών μέσων, για συνολικό ποσό ύψους 1 629 εκατ. ευρώ (4). Οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν τα εν λόγω μέτρα στην Επιτροπή στις 27 Δεκεμβρίου 2012 (5).

(12)

Τον Μάιο του 2013 η Τράπεζα ανακοίνωσε την επιτυχή ολοκλήρωση της έκδοσης δικαιωμάτων ύψους 457,1 εκατ. ευρώ και την κατανομή του συνόλου των μετοχών που προσφέρθηκαν με ιδιωτική τοποθέτηση πρόσθετου ποσού 92,9 εκατ. ευρώ. Στις 3 Ιουνίου η HFSF μετέτρεψε την πρώτη και τη δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση σε ίδια κεφάλαια και εισέφερε στην Τράπεζα πρόσθετο κεφάλαιο ύψους 1 079 εκατ. ευρώ («ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013»).

(13)

Στις 19 Δεκεμβρίου 2013 οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν στην Επιτροπή πληροφορίες σχετικά με τους όρους ανακεφαλαιοποίησης της άνοιξης του 2013.

(14)

Στις 12 Ιουνίου 2014 οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν τελικό σχέδιο αναδιάρθρωσης για την Τράπεζα («το σχέδιο αναδιάρθρωσης») στην Επιτροπή. Την ίδια ημερομηνία παρείχαν πληροφορίες σχετικά με την ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου. Δήλωσαν την πρόθεσή τους να συνεχίσουν να παρέχουν στην Τράπεζα στήριξη ρευστότητας, καθώς και κρατικές εγγυήσεις για χρεόγραφα και ομολογιακά δάνεια στο πλαίσιο του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών (6).

(15)

Η Επιτροπή πραγματοποίησε πολλές συσκέψεις, τηλεδιασκέψεις και ανταλλαγές ηλεκτρονικών μηνυμάτων με εκπροσώπους των ελληνικών αρχών και της Τράπεζας.

(16)

Η Ελλάδα δέχεται κατ’ εξαίρεση την έκδοση της παρούσας απόφασης μόνο στην αγγλική γλώσσα.

(17)

Στις 3 Δεκεμβρίου 2013 η Ελλάδα ενημέρωσε την Επιτροπή σχετικά με την προβλεπόμενη εξυγίανση τριών συνεταιριστικών τραπεζών («οι τρεις συνεταιριστικές τράπεζες»), συγκεκριμένα της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δωδεκανήσου («Τράπεζα Δωδεκανήσου»), της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ευβοίας («Τράπεζα Ευβοίας») και της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας («Τράπεζα Δυτικής Μακεδονίας»).

(18)

Στις 4 Δεκεμβρίου 2013 οι υπηρεσίες της Επιτροπής ζήτησαν από την Ελλάδα να υποβάλει πληροφορίες σχετικά με την αναμενόμενη εξυγίανση των τριών συνεταιριστικών τραπεζών.

(19)

Στις 5 Δεκεμβρίου 2013 η Ελλάδα υπέβαλε τις ζητηθείσες πληροφορίες στις υπηρεσίες της Επιτροπής.

(20)

Στις 8 Δεκεμβρίου 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος προέβη στην εξυγίανση των τριών συνεταιριστικών τραπεζών και στη μεταβίβαση των επιλεγμένων υποχρεώσεων των τριών συνεταιριστικών τραπεζών στην Τράπεζα.

(21)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2013 η Ελλάδα κοινοποίησε την παροχή κρατικής στήριξης στο πλαίσιο της εξυγίανσης των τριών συνεταιριστικών τραπεζών.

(22)

Το πραγματικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν («ΑΕΠ») της Ελλάδας μειώθηκε κατά 20 % από το 2008 έως το 2012, όπως φαίνεται στον πίνακα 1. Ως εκ τούτου, οι ελληνικές τράπεζες αντιμετώπισαν ένα ταχέως αυξανόμενο ποσοστό αθέτησης των υποχρεώσεων εξυπηρέτησης δανείων ελληνικών νοικοκυριών και επιχειρήσεων (7). Οι εξελίξεις αυτές επηρέασαν αρνητικά την απόδοση των περιουσιακών στοιχείων των ελληνικών τραπεζών και δημιούργησαν κεφαλαιακές ανάγκες.

Πίνακας 1

Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στην Ελλάδα, 2008-2013

(23)

Επιπλέον, τον Φεβρουάριο του 2012 η Ελλάδα εφάρμοσε ανταλλαγή ομολόγων του ιδιωτικού τομέα, γνωστή ως συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα («πρόγραμμα PSI»). Οι ελληνικές τράπεζες συμμετείχαν στο πρόγραμμα PSI. Κατά την ανταλλαγή ομολόγων η ελληνική κυβέρνηση προσέφερε στους παλαιούς ιδιώτες ομολογιούχους νέους τίτλους [συμπεριλαμβανομένων νέων ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου («ΟΕΔ»), τίτλους συνδεδεμένους με το ελληνικό ΑΕΠ και ομόλογα πληρωμής PSI που εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας («EFSF»)] σε αντάλλαγμα των υφιστάμενων ΟΕΔ, με ονομαστική έκπτωση 53,5 % και μεγαλύτερες διάρκειες (8). Οι ελληνικές αρχές ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα της εν λόγω ανταλλαγής ομολόγων στις 9 Μαρτίου 2012 (9). Η ανταλλαγή προκάλεσε σημαντικές ζημίες για τους ομολογιούχους (που εκτιμώνται από την Τράπεζα της Ελλάδος στο 78 % της ονομαστικής αξίας των παλαιών ΟΕΔ κατά μέσο όρο για τις ελληνικές τράπεζες) και κεφαλαιακές ανάγκες οι οποίες καταλογίστηκαν αναδρομικά στις οικονομικές καταστάσεις των ελληνικών τραπεζών του 2011.

Πίνακας 2

Συνολικές ζημίες των κύριων ελληνικών τραπεζών λόγω PSI (σε εκατ. ευρώ)

(24)

Δεδομένου ότι οι ελληνικές τράπεζες αντιμετώπισαν σημαντικές ελλείψεις κεφαλαίων εξαιτίας του προγράμματος PSI και της συνεχιζόμενης ύφεσης, το μνημόνιο οικονομικής και χρηματοπιστωτικής πολιτικής («ΜΟΧΠ») του δεύτερου προγράμματος προσαρμογής για την Ελλάδα μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου («ΔΝΤ») και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας («ΕΚΤ»), της 11ης Μαρτίου 2012, χορήγησε κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση αυτών των τραπεζών. Οι ελληνικές αρχές υπολόγισαν τις συνολικές ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης και το κόστος εξυγίανσης των τραπεζών που θα χρηματοδοτείτο από το πρόγραμμα σε 50 δισεκατ. ευρώ (11). Το ποσό αυτό υπολογίστηκε με βάση την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων που διενήργησε η Τράπεζα της Ελλάδος για την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 2011 έως τον Δεκέμβριο του 2014 («προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2012»), η οποία βασίστηκε στις προβλέψεις ζημιών από δάνεια που διενήργησε η BlackRock (12). Τα κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών είναι διαθέσιμα μέσω του ΕΤΧΣ. Ο πίνακας 3 συνοψίζει τον υπολογισμό των κεφαλαιακών αναγκών για τις κυριότερες ελληνικές τράπεζες, όπως προκύπτουν από τις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων του 2012.

Πίνακας 3

Προσομοίωση ακραίων καταστάσεων 2012: Κεφαλαιακές ανάγκες των κύριων ελληνικών τραπεζών (σε εκατ. ευρώ)

(25)

Σύμφωνα με το ΜΟΧΠ, «οι τράπεζες που υποβάλλουν βιώσιμα σχέδια άντλησης κεφαλαίων θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν και να λάβουν δημόσια στήριξη κατά τρόπο που να διατηρεί κίνητρα για τον ιδιωτικό τομέα όσον αφορά την εισφορά κεφαλαίου και, ως εκ τούτου, να ελαχιστοποιεί την επιβάρυνση των φορολογουμένων» (13). Η Τράπεζα της Ελλάδος διαπίστωσε ότι μόνον οι τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες (Eurobank, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Alpha Bank, Τράπεζα Πειραιώς) υπέβαλαν βιώσιμα σχέδια άντλησης κεφαλαίων (14). Έλαβαν μία πρώτη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση από το ΕΤΧΣ τον Μάιο του 2012.

(26)

Οι εγχώριες καταθέσεις στις τράπεζες στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 37 % συνολικά από το τέλος του 2009 έως τον Ιούνιο του 2012, λόγω της ύφεσης και της πολιτικής αβεβαιότητας. Οι τράπεζες αυτές ήταν αναγκασμένες να χορηγήσουν υψηλότερα επιτόκια στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν τις καταθέσεις. Το κόστος των καταθέσεων αυξήθηκε, μειώνοντας το καθαρό περιθώριο επιτοκίου των τραπεζών. Καθώς οι ελληνικές τράπεζες αποκλείστηκαν από τις αγορές χονδρικής χρηματοδότησης, κατέστησαν εξ ολοκλήρου εξαρτημένες από τη χρηματοδότηση του Ευρωσυστήματος (15), αυξανόμενο μέρος της οποίας είχε τη μορφή επείγουσας παροχής ρευστότητας («ΕΠΡ») με την εγγύηση του Δημοσίου που χορηγήθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος.

(27)

Στις 3 Δεκεμβρίου 2012 η Ελλάδα έθεσε σε εφαρμογή πρόγραμμα επαναγοράς των νέων ΟΕΔ που ελήφθησαν από τους επενδυτές στο πλαίσιο του προγράμματος PSI, σε τιμές που κυμαίνονταν από το 30,2 % έως το 40,1 % της ονομαστικής τους αξίας (16). Οι ελληνικές τράπεζες συμμετείχαν στο εν λόγω πρόγραμμα επαναγοράς που επέφερε περαιτέρω ζημίες στους ισολογισμούς τους, αφού το μεγαλύτερο μέρος της λογιστικής ζημίας (δηλαδή η διαφορά μεταξύ της αγοραίας αξίας και της ονομαστικής αξίας) που καταλογίστηκε σε αυτά τα νέα ΟΕΔ όταν εφαρμόστηκε το πρόγραμμα PSI κατέστη οριστική και αμετάκλητη (17).

(28)

Τον Δεκέμβριο του 2012 οι τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες έλαβαν δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση από το ΕΤΧΣ.

(29)

Την άνοιξη του 2013 η προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων τραπεζών μετατράπηκε σε μόνιμη ανακεφαλαιοποίηση σε κοινές μετοχές, με το ΕΤΧΣ να κατέχει ποσοστό άνω του 80 % του μετοχικού κεφαλαίου καθεμιάς από τις τέσσερις τράπεζες. Για τις τράπεζες που κατόρθωσαν να προσελκύσουν προκαθορισμένο ποσό ιδιωτικών κεφαλαίων (η Τράπεζα, η Τράπεζα Πειραιώς ΑΕ και η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος ΑΕ), το ΕΤΧΣ έλαβε μετοχές χωρίς δικαίωμα ψήφου, στους δε ιδιώτες επενδυτές χορηγήθηκαν δικαιώματα αγοράς επί των μετοχών του ΕΤΧΣ.

(30)

Τον Ιούλιο του 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος ανέθεσε σε σύμβουλο τη διενέργεια διαγνωστικής μελέτης σχετικά με τα χαρτοφυλάκια δανείων όλων των ελληνικών τραπεζών. Ο εν λόγω σύμβουλος πραγματοποίησε προβλέψεις ζημιών από δάνεια («ΠΖΔ») σε όλα τα χαρτοφυλάκια χορηγήσεων των ελληνικών τραπεζών καθώς και από δάνεια σε ξένα υποκαταστήματα και θυγατρικές που είναι εκτεθειμένα στον κίνδυνο της Ελλάδας σε διάστημα τριών ετών και σε ορίζοντα διάρκειας δανείου. Η ανάλυση παρείχε ΠΖΔ βάσει δύο μακροοικονομικών σεναρίων, ενός βασικού και ενός δυσμενούς. Οι ΠΖΔ για δανειακά χαρτοφυλάκια του εξωτερικού εκτιμήθηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδος με τη χρησιμοποίηση ορισμένων στοιχείων που έλαβε από τον σύμβουλο.

(31)

Βάσει της αξιολόγησης των ΠΖΔ από τον σύμβουλο, το φθινόπωρο του 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος ξεκίνησε νέα διαδικασία προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων («προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2013») για να αξιολογήσει την ευρωστία της κεφαλαιακής θέσης των ελληνικών τραπεζών βάσει τόσο ενός βασικού όσο και ενός δυσμενούς σεναρίου. Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτίμησε τις κεφαλαιακές ανάγκες με την τεχνική υποστήριξη ενός δεύτερου συμβούλου.

(32)

Τα βασικά στοιχεία της εκτίμησης των κεφαλαιακών αναγκών σύμφωνα με την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2013 ήταν i) οι ΠΖΔ (18) από τα χαρτοφυλάκια χορηγήσεων των τραπεζών σε ενοποιημένη βάση που είναι εκτεθειμένα σε ελληνικό κίνδυνο και σε κίνδυνο εξωτερικού, αφαιρουμένων των υφιστάμενων αποθεματικών για ζημίες από δάνεια, και ii) η εκτιμώμενη λειτουργική αποδοτικότητα των τραπεζών για την περίοδο μεταξύ Ιουνίου 2013 και Δεκεμβρίου 2016, με βάση μια συντηρητική προσαρμογή των σχεδίων αναδιάρθρωσης που είχαν υποβληθεί στην Τράπεζα της Ελλάδος κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2013. Στον πίνακα 4 συνοψίζεται ο υπολογισμός των κεφαλαιακών αναγκών των κύριων ελληνικών τραπεζών σε ενοποιημένη βάση με το βασικό σενάριο για την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2013.

Πίνακας 4

Προσομοίωση ακραίων καταστάσεων 2013: Κεφαλαιακές ανάγκες των ελληνικών τραπεζών σε ενοποιημένη βάση σύμφωνα με το βασικό σενάριο (σε εκατ. ευρώ)

(33)

Στις 6 Μαρτίου 2014 η Τράπεζα της Ελλάδος ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2013 και ζήτησε από τις τράπεζες να υποβάλουν τα σχέδια άντλησης κεφαλαίων έως τα μέσα Απριλίου 2014 για να καλύψουν τις κεφαλαιακές ανάγκες βάσει του σεναρίου αναφοράς.

(34)

Από τα τέλη Μαρτίου 2013 έως τις αρχές Μαΐου 2014 οι τράπεζες πραγματοποίησαν αυξήσεις κεφαλαίου.

(35)

Η τράπεζα παρέχει καθολικές τραπεζικές υπηρεσίες κυρίως στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη [Κύπρο, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία, Αλβανία και πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (πΓΔΜ)], καθώς και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Προσφέρει ένα πλήρες φάσμα τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών προϊόντων και υπηρεσιών σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Δραστηριοποιείται στη λιανική, επιχειρηματική και ιδιωτική τραπεζική, στη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, τη διαχείριση κεφαλαίων και στην επενδυτική τραπεζική. Η Τράπεζα έχει συσταθεί στην Ελλάδα και οι μετοχές της είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2012 η Τράπεζα απασχολούσε συνολικά 17 119 άτομα, εκ των οποίων περίπου το ένα τρίτο απασχολούνταν στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ τα υπόλοιπα δύο τρίτα ήταν μισθωτοί στην Ελλάδα (22).

(36)

Η Τράπεζα συμμετείχε στο πρόγραμμα PSI, ανταλλάσσοντας ΟΕΔ και δάνεια σχετιζόμενα με το κράτος, ονομαστικής αξίας 6 043 εκατ. ευρώ. Οι συνολικές της επιβαρύνσεις στο πλαίσιο του PSI ανήλθαν σε περίπου 4 786 εκατ. ευρώ προ φόρων και εγγράφηκαν εξ ολόκληρου στους λογαριασμούς του 2011 (23). Κατά τη διάρκεια του προγράμματος επαναγοράς του Δεκεμβρίου 2012, η Τράπεζα πώλησε τα νέα ΟΕΔ που έλαβε στο πλαίσιο του PSI σε τιμή σημαντικά χαμηλότερη από την ονομαστική τους αξία. Με την πώληση παγιώθηκαν οι ζημίες της Τράπεζας στα νέα ΟΕΔ.

(37)

Τα βασικά στοιχεία της Τράπεζας του Δεκεμβρίου 2010, του Δεκεμβρίου 2011, του Δεκεμβρίου 2012 και του Δεκεμβρίου 2013 (ενοποιημένα δεδομένα) παρουσιάζονται στον πίνακα 5.

Πίνακας 5

Βασικά αριθμητικά στοιχεία της Alpha Bank, 2010, 2011, 2012 και 2013

(38)

Ο πίνακας 5 δείχνει ότι, εκτός από τις τεράστιες απώλειες που κατέγραψε το 2011 λόγω του προγράμματος PSI (4 786 εκατ. ευρώ (25)), η Τράπεζα επλήγη από μείωση εσόδων (μεταξύ άλλων και λόγω του υψηλότερου κόστους των καταθέσεων) και από τις υψηλές και αυξανόμενες ζημίες απομείωσης στα χαρτοφυλάκια χορηγήσεών της στην Ελλάδα και την αλλοδαπή. Η θέση ρευστότητας της Τράπεζας επιδεινώθηκε σοβαρά από τις εκροές καταθέσεων και ο δείκτης χορηγήσεων προς καταθέσεις της ανήλθε σε 152 % στις 31 Δεκεμβρίου 2011 (26), ενώ το 34 % του ισολογισμού της χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωσύστημα κατά την ημερομηνία αυτή (27).

(39)

Στο πλαίσιο της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2013, η Τράπεζα της Ελλάδος εκτίμησε τις κεφαλαιακές ανάγκες της Τράπεζας σε 262 εκατ. ευρώ σύμφωνα με το βασικό σενάριο.

(40)

Τον Μάρτιο του 2014 η Τράπεζα προέβη σε αύξηση κεφαλαίου ύψους 1,2 δισεκατ. ευρώ για να καλυφθούν οι κεφαλαιακές ανάγκες που αναφέρονται στην αιτιολογική σκέψη 39 και να επιστρέψει τις προνομιούχες μετοχές που κατέχει η Ελλάδα για ποσό ύψους 940 εκατ. ευρώ (28). Σε αντίθεση με την αύξηση κεφαλαίου της Eurobank, του Απριλίου 2014, το ΕΤΧΣ δεν δεσμεύθηκε να συνεισφέρει κεφάλαιο στην αύξηση κεφαλαίου της Τράπεζας σε περίπτωση ανεπαρκούς ιδιωτικής ζήτησης. Η αύξηση κεφαλαίου της Τράπεζας πραγματοποιήθηκε με προσφορά μετοχών χωρίς δικαίωμα προαγοράς (δηλαδή αύξηση κεφαλαίου με ακύρωση των δικαιωμάτων προτίμησης των μετόχων) σε διεθνείς επενδυτές και μέσω δημόσιας προσφοράς στην Ελλάδα. Η τιμή εγγραφής ανερχόταν σε 0,66 ευρώ ανά μετοχή.

(41)

Μετά την αύξηση του κεφαλαίου, η Τράπεζα ανακοίνωσε, στις 17 Απριλίου 2014, ότι είχε εξαγοράσει τις προνομιούχες μετοχές στην Ελλάδα για συνολικό ποσό ύψους 940 εκατ. ευρώ.

(42)

Η Εμπορική Τράπεζα ιδρύθηκε το 1882.

(43)

Το 2000 ο όμιλος της Crédit Agricole απέκτησε αρχικά το 6,7 % του κεφαλαίου της Εμπορικής Τράπεζας. Η Εμπορική Τράπεζα κατέστη θυγατρική της Crédit Agricole το 2006, όταν αυτή απέκτησε ελέγχουσα συμμετοχή. Η συμμετοχή της Crédit Agricole στην Εμπορική Τράπεζα αυξήθηκε σε 94,99 % εκείνη τη χρονική στιγμή.

(44)

Η Εμπορική Τράπεζα ασκούσε όλες τις τραπεζικές δραστηριότητες (ιδιωτική τραπεζική, εταιρική τραπεζική) καθώς και επενδυτική τραπεζική, διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, διαχείριση χαρτοφυλακίου και γενικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Προσέφερε τις υπηρεσίες της στην Ελλάδα μέσω του δικτύου των 323 υποκαταστημάτων της και στο εξωτερικό μέσω υποκαταστημάτων στην Κύπρο, καθώς και μέσω θυγατρικών στην Κύπρο, τη Βουλγαρία, την Αλβανία και τη Ρουμανία (29). Στις 31 Δεκεμβρίου 2012 απασχολούσε 4 230 εργαζομένους.

(45)

Η Τράπεζα συμμετείχε στο πρόγραμμα PSI, ανταλλάσσοντας ΟΕΔ και άλλους επιλέξιμους τίτλους ονομαστικής αξίας 766 εκατ. ευρώ. Όπως εμφανίζεται στον πίνακα 2, οι συνολικές της επιβαρύνσεις στο πλαίσιο του PSI ανήλθαν σε περίπου 590 εκατ. ευρώ προ φόρων και εγγράφηκαν εξ ολόκληρου στους λογαριασμούς του 2011. Όπως φαίνεται στον πίνακα 3, οι κεφαλαιακές ανάγκες της Εμπορικής Τράπεζας εκτιμήθηκαν σε 2 475 εκατ. ευρώ και υπολογίστηκαν βάσει προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2012 που πραγματοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος για την περίοδο από τις 31 Δεκεμβρίου 2011 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2014, η οποία στηρίχθηκε στις προβλέψεις ζημιών από δάνεια της Blackrock.

(46)

Στις 12 Οκτωβρίου 2012 το ΕΤΧΣ έδωσε στην Τράπεζα τη συγκατάθεσή του για την εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας από την Crédit Αgricole.

(47)

Στις 16 Οκτωβρίου 2012 η Crédit Agricole και η Τράπεζα υπέγραψαν τη «συμφωνία αγοράς μετοχών της 16ης Οκτωβρίου 2012 μεταξύ της Crédit Agricole SA και της Alpha Bank ΑΕ για την πώληση και την αγορά της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος ΑΕ». Μετά την ολοκλήρωση του διεξοδικού οικονομικού ελέγχου, η Crédit Agricole εισέφερε κεφάλαιο συνολικού ύψους 2 893 εκατ. ευρώ, ενώ κάλυψε πλήρως το ποσό των 150 εκατ. ευρώ των μετατρέψιμων ομολόγων που εξέδωσε η Τράπεζα (30). Στη συνέχεια η Τράπεζα θα αποκτούσε την πλήρως ανακεφαλαιοποιημένη Εμπορική Τράπεζα έναντι τιμήματος ενός ευρώ. Βάσει της συμφωνίας αγοράς μετοχών, η Τράπεζα δεν απέκτησε τις αλλοδαπές θυγατρικές της Εμπορικής Τράπεζας, οι οποίες παρέμειναν στην Crédit Agricole, εκτός από το υποκατάστημα της Εμπορικής Τράπεζας στην Κύπρο τα στοιχεία ενεργητικού του οποίου ανέρχονταν σε 0,5 δισεκατ. ευρώ και τα οποία ήταν μέρος των στοιχείων που εξαγόρασε η Τράπεζα.

(48)

Στις 31 Δεκεμβρίου 2012, μετά την ανακεφαλαιοποίηση από την Crédit Agricole, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας της Εμπορικής Τράπεζας ήταν 17,6 %, ενώ ο δείκτης ιδίων κεφαλαίων κατηγορίας 1 ήταν 13,5 %.

(49)

Την 1η Φεβρουαρίου 2013 η Τράπεζα ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της μεταβίβασης του συνόλου του μετοχικού κεφαλαίου της Εμπορικής Τράπεζας στην Τράπεζα (31).

(50)

Τα βασικά στοιχεία της Εμπορικής Τράπεζας του Δεκεμβρίου 2010, του Δεκεμβρίου 2011, του Δεκεμβρίου 2012 και του Ιανουαρίου 2013 παρουσιάζονται στον πίνακα 6.

Πίνακας 6

Βασικά αριθμητικά στοιχεία της Εμπορικής Τράπεζας, 2010, 2011, 2012 και 2013

(51)

Στις 8 Δεκεμβρίου 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος αποφάσισε να προβεί στην εξυγίανση των τριών συνεταιριστικών τραπεζών, δηλαδή της Τράπεζας Δωδεκανήσου, της Τράπεζας Ευβοίας και της Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας.

(52)

Η Τράπεζα της Ελλάδος προέβη σε Αγορά & Ανάληψη (32) κατά την οποία όλες οι καταθέσεις, περιλαμβανομένων των διατραπεζικών καταθέσεων, και οι απαιτήσεις και υποχρεώσεις έναντι του ελληνικού Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, αλλά όχι τα δάνεια, θα μεταβιβάζονταν σε αγοραστή. Η Τράπεζα της Ελλάδος ήλθε σε επαφή με τις τέσσερις συστημικές ελληνικές τράπεζες εφόσον, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, οι καταθέσεις θα έπρεπε να μεταβιβαστούν σε πλήρως ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες. Μόνον η Τράπεζα και η Eurobank υπέβαλαν δεσμευτικές προσφορές, στις 5 Δεκεμβρίου 2013. Η Τράπεζα της Ελλάδος έκρινε προτιμότερη την προσφορά της Τράπεζας. Η Τράπεζα προσέφερε τίμημα ίσο προς το 2,1 % των προς μεταβίβαση καταθέσεων.

(53)

Η Τράπεζα Δωδεκανήσου ιδρύθηκε το 1994.

(54)

Στις 22 Ιουλίου 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος ζήτησε από την Τράπεζα Δωδεκανήσου να αποκαταστήσει τον δείκτη βασικών της ιδίων κεφαλαίων κατηγορίας 1. Η Τράπεζα Δωδεκανήσου προέβη σε αύξηση κεφαλαίου μέσω δημόσιας προσφοράς συνεταιριστικών μετοχών. Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο με τους όρους της έκδοσης, ο δείκτης βασικών ιδίων κεφαλαίων κατηγορίας 1 της Τράπεζας Δωδεκανήσου, υπολογιζόμενος με βάση τα χρηματοοικονομικά δεδομένα της τράπεζας αυτής στις 30 Ιουνίου 2013, υπολογιζόταν σε 3,5 % και, συνεπώς, ήταν κατώτερος από τις ελάχιστες απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας που έχει ορίσει η Τράπεζα της Ελλάδος. Ωστόσο, η αύξηση κεφαλαίου δεν προσέλκυσε επαρκή ζήτηση από επενδυτές.

(55)

Ως εκ τούτου, στις 8 Δεκεμβρίου 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος προέβη στην εξυγίανση της Τράπεζας Δωδεκανήσου. Η άδεια της Τράπεζας Δωδεκανήσου ανακλήθηκε και η τράπεζα τέθηκε υπό εκκαθάριση (33). Επιλεγμένες υποχρεώσεις της Τράπεζας Δωδεκανήσου μεταβιβάστηκαν στην Τράπεζα (34). Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (35), η εύλογη αξία των μεταβιβασθέντων περιουσιακών στοιχείων ανήλθε σε περίπου 6 εκατ. ευρώ, ενώ η εύλογη αξία των μεταβιβαζόμενων στοιχείων παθητικού ανήλθε σε 255 εκατ. ευρώ και η διαφορά είναι το κενό χρηματοδότησης (36) ύψους 249 εκατ. ευρώ. Το χρηματοδοτικό κενό καλύφθηκε από το ΕΤΧΣ σύμφωνα με το άρθρο 63 στοιχείο Δ σημείο 13 του νόμου αριθ. 3601/2007. Τον Δεκέμβριο του 2013, το ΕΤΧΣ εκταμίευσε τα δύο τρίτα του συνολικού χρηματοδοτικού κενού, δηλαδή 166 εκατ. ευρώ, με τίτλους του EFSF, ενώ δεσμεύτηκε ότι το υπόλοιπο ποσό των 83 εκατ. ευρώ θα πληρωνόταν κατά τον τελικό προσδιορισμό του χρηματοδοτικού κενού. Στις 16 Ιουνίου 2014 η Τράπεζα της Ελλάδος προσδιόρισε το τελικό χρηματοδοτικό κενό της Τράπεζας Δωδεκανήσου σε 258,5 εκατ. ευρώ. Το ΕΤΧΣ θα καλύψει το μη εκταμιευθέν ποσό του χρηματοδοτικού κενού.

(56)

Στις 30 Σεπτεμβρίου 2013 η Τράπεζα Δωδεκανήσου απασχολούσε 132 άτομα και διέθετε 11 υποκαταστήματα. Στο πλαίσιο της εξυγίανσης, η Τράπεζα δεν εξαγόρασε υποκαταστήματα της Τράπεζας Δωδεκανήσου, αλλά δήλωσε ότι θα διατηρούσε φυσική παρουσία σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν αλληλοεπικαλύψεις δικτύου (συγκεκριμένα σε τέσσερα νησιά χωρίς εναλλακτικές τραπεζικές υπηρεσίες) μισθώνοντας τα τέσσερα μικρά υποκαταστήματα που διαχειρίζεται ο εκκαθαριστής. Οι εργαζόμενοι της Τράπεζας Δωδεκανήσου απολύθηκαν και επαναπροσλήφθηκαν επιλεκτικά από την Τράπεζα.

(57)

Η Τράπεζα Ευβοίας ιδρύθηκε το 1995.

(58)

Στις 22 Ιουλίου 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος ζήτησε από την Τράπεζα Ευβοίας να αποκαταστήσει τον δείκτη βασικών της ιδίων κεφαλαίων κατηγορίας 1. Η Τράπεζα Ευβοίας προέβη σε αύξηση κεφαλαίου μέσω δημόσιας προσφοράς συνεταιριστικών μετοχών. Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο με τους όρους της έκδοσης, τα βασικά ίδια κεφάλαια κατηγορίας 1 της Τράπεζας Ευβοίας εκτιμήθηκαν σε 1,8 %, υπολογιζόμενα με βάση τα χρηματοοικονομικά δεδομένα της Τράπεζας στις 30 Ιουνίου 2013, ποσοστό, συνεπώς, κατώτερο από τις ελάχιστες απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας που όρισε η Τράπεζα της Ελλάδος. Ωστόσο, η αύξηση κεφαλαίου δεν προσέλκυσε επαρκή ζήτηση από επενδυτές.

(59)

Για τον λόγο αυτό, στις 8 Δεκεμβρίου 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος προέβη στην εξυγίανση της Τράπεζας Ευβοίας. Η άδεια της Τράπεζας Ευβοίας ανακλήθηκε και η Τράπεζα Ευβοίας τέθηκε υπό εκκαθάριση (37). Επιλεγμένα στοιχεία παθητικού της Τράπεζα Ευβοίας μεταβιβάστηκαν στην Τράπεζα (38). Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (39), η εύλογη αξία των μεταβιβασθέντων στοιχείων ενεργητικού ανήλθε σε 2 εκατ. ευρώ, ενώ η εύλογη αξία των μεταβιβασθέντων στοιχείων παθητικού ανήλθε σε 98 εκατ. ευρώ, με χρηματοδοτικό κενό ύψους 96 εκατ. ευρώ. Το χρηματοδοτικό κενό καλύφθηκε από το ΕΤΧΣ σύμφωνα με το άρθρο 63 στοιχείο Δ σημείο 13 του νόμου 3601/2007. Τον Δεκέμβριο του 2013 το ΕΤΧΣ εκταμίευσε τα δύο τρίτα του συνολικού χρηματοδοτικού κενού, δηλαδή 64 εκατ. ευρώ, σε τίτλους του ΕΤΧΣ, ενώ δεσμεύτηκε ότι το υπόλοιπο ποσό των 32 εκατ. ευρώ θα πληρωνόταν κατά τον τελικό προσδιορισμό του χρηματοδοτικού κενού. Στις 16 Ιουνίου 2014 η Τράπεζα της Ελλάδος προσδιόρισε ότι το τελικό χρηματοδοτικό κενό της Τράπεζας Ευβοίας ανερχόταν σε 105 εκατ. ευρώ. Το ΕΤΧΣ θα καλύψει το μη εκταμιευθέν ποσό του χρηματοδοτικού κενού.

Στις 30 Σεπτεμβρίου 2013 η Τράπεζα Ευβοίας απασχολούσε 59 άτομα και διέθετε 4 υποκαταστήματα. Η Τράπεζα δεν εξαγόρασε υποκαταστήματα της Τράπεζας Ευβοίας. Οι υπάλληλοι της Τράπεζας Ευβοίας απολύθηκαν και επαναπροσλήφθηκαν επιλεκτικά από την Τράπεζα.

(60)

Το 1995 ιδρύθηκε η Αναπτυξιακή πιστωτική συνεταιριστική εταιρεία Νομού Κοζάνης. Το 2008 η εταιρεία λειτουργούσε με τη νέα επωνυμία «Συνεταιριστική Τράπεζα Δυτικής Μακεδονίας».

(61)

Στις 22 Ιουλίου 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος ζήτησε από την Τράπεζα Δυτικής Μακεδονίας να αποκαταστήσει τον δείκτη βασικών της ιδίων κεφαλαίων κατηγορίας 1. Η Τράπεζα Δυτικής Μακεδονίας προέβη σε αύξηση κεφαλαίου μέσω δημόσιας προσφοράς συνεταιριστικών μετοχών. Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο, ο δείκτης βασικών ιδίων κεφαλαίων κατηγορίας 1 της Τράπεζας της Δυτικής Μακεδονίας εκτιμάτο σε – 11 %, υπολογιζόμενος με βάση τα χρηματοοικονομικά δεδομένα της τράπεζας στις 30 Σεπτεμβρίου 2013, και, ως εκ τούτου, σε επίπεδο κατώτερο από τις ελάχιστες απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας που όρισε η Τράπεζα της Ελλάδος. Ωστόσο, η αύξηση κεφαλαίου δεν προσέλκυσε επαρκή ζήτηση από επενδυτές.

(62)

Για τον λόγο αυτό, στις 8 Δεκεμβρίου 2013 η Τράπεζα της Ελλάδος προέβη στην εξυγίανση της Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας. Η άδεια της Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας ανακλήθηκε και η τράπεζα τέθηκε υπό εκκαθάριση (40). Επιλεγμένες υποχρεώσεις της Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας μεταβιβάστηκαν στην Τράπεζα (41). Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (42), η εύλογη αξία των μεταβιβασθέντων στοιχείων ενεργητικού ανερχόταν σε 2 εκατ. ευρώ, ενώ η εύλογη αξία των μεταβιβασθέντων στοιχείων παθητικού ανήλθε σε 84 εκατ. ευρώ, και διαφορά ήταν το χρηματοδοτικό κενό ύψους 82 εκατ. ευρώ. Το χρηματοδοτικό κενό καλύφθηκε από το ΕΤΧΣ σύμφωνα με το άρθρο 63 στοιχείο Δ σημείο 13 του νόμου 3601/2007. Τον Δεκέμβριο του 2013 το ΕΤΧΣ εκταμίευσε τα δύο τρίτα του ποσού του συνολικού χρηματοδοτικού κενού, δηλαδή 55 εκατ. ευρώ, σε τίτλους του ΕΤΧΣ, και δεσμεύτηκε να καταβάλει το υπόλοιπο ποσό των 27 εκατ. ευρώ κατά τον τελικό προσδιορισμό του χρηματοδοτικού κενού.

(63)

Στις 30 Σεπτεμβρίου 2013 η Τράπεζα Δυτικής Μακεδονίας απασχολούσε 36 άτομα και διέθετε 3 υποκαταστήματα. Η Τράπεζα δεν εξαγόρασε υποκαταστήματα της Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας. Οι εργαζόμενοι της Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας απολύθηκαν και επαναπροσλήφθηκαν επιλεκτικά από την Τράπεζα.

(64)

Τα βασικά στοιχεία των τριών συνεταιριστικών τραπεζών παρουσιάζονται στον πίνακα 7.

Πίνακας 7

Βασικά στοιχεία των τριών συνεταιριστικών τραπεζών (σε εκατ. ευρώ)

(65)

Η Citibank International ιδρύθηκε το 1812. Η Citibank εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1964 ιδίως για την ικανοποίηση των αναγκών του ναυτιλιακού τομέα και των επιχειρήσεων. Το 1980 η Citibank Greece άρχισε να επεκτείνεται στη λιανική τραπεζική. Η Citibank Greece δραστηριοποιείται επί του παρόντος στην εξυπηρέτηση τόσο καταναλωτών όσο και επιχειρήσεων και διαχειρίζεται δίκτυο 20 υποκαταστημάτων σε όλη τη χώρα.

(66)

Στις 29 Μαΐου 2014 το ΕΤΧΣ έλαβε αίτημα τη Τράπεζας να εγκρίνει την εξαγορά της Citibank Greece, συμπεριλαμβανομένης της Diners Club Greece («Diners») (43).

(67)

Η Τράπεζα δήλωσε την πρόθεσή της να εξαγοράσει τις δραστηριότητες της Citibank Greece, συμπεριλαμβανομένων των δανείων σε πελάτες [για καθαρό συνολικό ποσό ύψους 442 εκατ. ευρώ και 1 115 εκατ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων δανείων («ΜΕΔ») που έχουν διαγραφεί πλήρως], των καταθέσεων των πελατών τους (συνολικού ύψους 1 067 εκατ. ευρώ), των υπό διαχείριση περιουσιακών στοιχείων (1 186 εκατ. ευρώ), των υποκαταστημάτων λιανικής, του δικτύου των ATM (44) και των εργαζομένων (45). Επιπλέον, η Τράπεζα δήλωσε την πρόθεσή της να αγοράσει το 100 % των κοινών μετοχών της Diners.

(68)

Η τιμή ορίστηκε σε 2 εκατ. ευρώ.

(69)

Στις 5 Ιουνίου 2014 το ΕΤΧΣ χορήγησε τη συγκατάθεσή του για την εξαγορά της Citibank Greece από την Τράπεζα.

(70)

Η Τράπεζα έχει λάβει διάφορες μορφές ενίσχυσης στο πλαίσιο του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών, σύμφωνα με το μέτρο ανακεφαλαιοποίησης, το μέτρο παροχής εγγυήσεων και το μέτρο κρατικού ομολογιακού δανείου.

(71)

Η Τράπεζα έχει επωφεληθεί και εξακολουθεί να επωφελείται από την ενίσχυση στο πλαίσιο του μέτρου εγγύησης και του μέτρου του κρατικού ομολογιακού δανείου. Η εν λόγω ενίσχυση περιγράφεται στην παρούσα απόφαση ως «μέτρο L1». Στις 30 Νοεμβρίου 2011 οι εγγυήσεις που παρασχέθηκαν στην Τράπεζα ανέρχονταν περίπου σε 14,0 δισεκατ. ευρώ. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2011, η Τράπεζα είχε εισπράξει δάνεια κρατικών ομολόγων ύψους 1,6 δισεκατ. ευρώ (46).

(72)

Στο σχέδιο αναδιάρθρωσης της Τράπεζας που υπέβαλαν οι ελληνικές αρχές στην Επιτροπή στις 12 Ιουνίου 2014, οι ελληνικές αρχές δήλωσαν την πρόθεσή τους να συνεχίσουν τη χορήγηση εγγυήσεων και κρατικών ομολογιακών δανείων στο πλαίσιο του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης.

(73)

Τον Μάιο του 2009 η Τράπεζα έλαβε εισφορά κεφαλαίου ύψους 940 εκατ. ευρώ (μέτρο Α) βάσει του μέτρου ανακεφαλαιοποίησης του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών. Η εν λόγω εισφορά κεφαλαίου ισοδυναμούσε περίπου με το 2 % των περιουσιακών στοιχείων σταθμισμένου κινδύνου (47) (ΠΣΣΚ) της Τράπεζας κατά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

(74)

Η ανακεφαλαιοποίηση είχε τη μορφή προνομιούχων μετοχών που αναλήφθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο με τοκομερίδιο 10 % και διάρκεια πέντε ετών.

(75)

Η Τράπεζα εξαγόρασε τις προνομιούχες μετοχές στις 17 Απριλίου 2014, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 41.

(76)

Η ΕΠΡ αποτελεί έκτακτο μέτρο που επιτρέπει σε ένα φερέγγυο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που αντιμετωπίζει προσωρινά προβλήματα ρευστότητας να λάβει χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα, χωρίς αυτή η πράξη να αποτελεί μέρος της ενιαίας νομισματικής πολιτικής. Το επιτόκιο που καταβάλλει ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα για ΕΠΡ είναι κατά […] (*1) μονάδες βάσης υψηλότερο από το επιτόκιο που καταβάλλει για την τακτική αναχρηματοδότηση από την κεντρική τράπεζα.

(77)

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι αρμόδια για το πρόγραμμα ΕΠΡ, το οποίο σημαίνει ότι το κόστος και οι κίνδυνοι που απορρέουν από τη χορήγηση της ΕΠΡ αναλαμβάνονται από την Τράπεζα της Ελλάδος. Το Ελληνικό Δημόσιο χορήγησε στην Τράπεζα της Ελλάδος κρατική εγγύηση η οποία καλύπτει το συνολικό ποσό της ΕΠΡ που χορηγεί η Τράπεζα της Ελλάδος (48). Η θέσπιση του άρθρου 50 παράγραφος 7 του νόμου 3943/2011, με το οποίο τροποποιήθηκε το άρθρο 65 παράγραφος 1 του νόμου 2362/1995, επέτρεψε στο Υπουργείο Οικονομικών να χορηγεί εγγυήσεις εξ ονόματος του Δημοσίου προς την Τράπεζα της Ελλάδος προκειμένου να διασφαλιστούν οι απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος έναντι των πιστωτικών ιδρυμάτων. Οι τράπεζες που λαμβάνουν ΕΠΡ οφείλουν να καταβάλλουν στο κράτος προμήθεια εγγύησης ύψους […] μονάδων βάσης.

(78)

Στις 31 Δεκεμβρίου 2011 η Τράπεζα είχε λάβει ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου ύψους 6,7 δισεκατ. ευρώ (49), ενώ στις 31 Δεκεμβρίου 2012 η Τράπεζα είχε λάβει ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου ύψους 23,6 δισεκατ. ευρώ (50).

(79)

Από το 2012 η Τράπεζα έχει επωφεληθεί από διάφορα μέτρα κεφαλαιακής ενίσχυσης που χορηγήθηκαν από το ΕΤΧΣ. Ο πίνακας 8 παρέχει επισκόπηση αυτών των μέτρων ενίσχυσης.

Πίνακας 8

Μέτρα ενίσχυσης που χορηγήθηκαν στην Τράπεζα μέσω του ΕΤΧΣ

(80)

Οι αιτιολογικές σκέψεις 14 έως 32 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας για την Alpha (51) παρέχουν λεπτομερή περιγραφή της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης του Μαΐου 2012 (μέτρο Β1). Το πλαίσιο και τα κύρια χαρακτηριστικά του εν λόγω μέτρου παρατίθενται στο παρόν τμήμα.

(81)

Στις 20 Απριλίου 2012 το ΕΤΧΣ χορήγησε στην Τράπεζα επιστολή με την οποία δεσμευόταν να συμμετάσχει σε προγραμματισθείσα αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας για ποσό ύψους έως 1,9 δισεκατ. ευρώ.

(82)

Στο πλαίσιο του μέτρου Β1, στις 28 Μαΐου 2012 το ΕΤΧΣ μεταβίβασε στην Τράπεζα ομόλογα του EFSF (ευρωπαϊκού ΤΧΣ) αξίας 1,9 δισεκατ. ευρώ, σύμφωνα με τις διατάξεις περί προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης που ορίζονται στον νόμο 3864/2010 για την ίδρυση του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας («νόμος του ΕΤΧΣ»). Τα ομόλογα του EFSF που μεταβιβάστηκαν στην Τράπεζα ήταν ομόλογα κυμαινόμενου επιτοκίου διάρκειας έξι και δέκα ετών με ημερομηνία έκδοσης τη 19η Απριλίου 2012. Η Επιτροπή αποφάνθηκε, στην αιτιολογική σκέψη 48 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας για την Alpha ότι «Η προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση που οριστικοποιήθηκε στις 28 Μαΐου 2012 είναι η εκπλήρωση της αναληφθείσας υποχρέωσης στην επιστολή δέσμευσης και, ως εκ τούτου, αποτελεί συνέχεια της ίδιας ενίσχυσης». Τα ποσά που προβλέπονταν τόσο στην επιστολή δέσμευσης όσο και στην πρώτη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση υπολογίστηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδος ώστε να διασφαλιστεί ότι η Τράπεζα είχε συνολικό δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 8 % στις 31 Δεκεμβρίου 2011, ημερομηνία της αναδρομικής λογιστικής καταχώρισης της προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης στα βιβλία της Τράπεζας. Όπως προκύπτει από τον πίνακα 3, το μέτρο Β1 κάλυπτε μόνο περιορισμένο μέρος των συνολικών κεφαλαιακών αναγκών που διαπιστώθηκαν κατά την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2012. Εικαζόταν ότι η Τράπεζα θα αντλούσε πρόσθετο κεφάλαιο με μελλοντική αύξηση κεφαλαίου και ότι σκοπός της προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης ήταν μόνον η διατήρηση του δικαιώματος χρηματοδότησης της Τράπεζας από την ΕΚΤ έως ότου πραγματοποιηθεί η εν λόγω αύξηση κεφαλαίου.

(83)

Για το διάστημα μεταξύ της ημερομηνίας της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης και της ημερομηνίας της μετατροπής της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης σε κοινές μετοχές και άλλα χρηματοοικονομικά μέσα, η συμφωνία προεγγραφής μεταξύ της Τράπεζας και του ΕΤΧΣ προέβλεπε ότι η Τράπεζα θα κατέβαλλε ετήσια προμήθεια 1 % επί της ονομαστικής αξίας των τίτλων του EFSF και ότι τυχόν πληρωμές τοκομεριδίων και οι δεδουλευμένοι τόκοι για τους τίτλους του EFSF για την περίοδο αυτή θα υπολογίζονταν ως πρόσθετη εισφορά κεφαλαίου από το ΕΤΧΣ προς την Τράπεζα (52).

(84)

Η Τράπεζα παρουσίασε πρόσθετες ζημίες το φθινόπωρο του 2012. Ως εκ τούτου, το κεφάλαιό της μειώθηκε εκ νέου σε επίπεδο κατώτερο από εκείνο των ελάχιστων κεφαλαιακών απαιτήσεων που θα της επέτρεπαν να διατηρήσει το δικαίωμα αναχρηματοδότησής της από την ΕΚΤ.

(85)

Αυτό κατέστησε αναγκαία τη δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση. Στις 21 Δεκεμβρίου 2012 το ΕΤΧΣ προέβη σε δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση ύψους 1 042 εκατ. ευρώ (μέτρο Β2), η οποία πραγματοποιήθηκε εκ νέου με τη μεταφορά ομολόγων του EFSF στην Τράπεζα.

(86)

Εκτός από τη δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση, στις 21 Δεκεμβρίου 2012 το ΕΤΧΣ χορήγησε επιστολή δέσμευσης στην Τράπεζα για τη συμμετοχή του στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας και στην έκδοση μετατρέψιμων τίτλων που επρόκειτο να εκδοθούν για συνολικό ποσό ύψους 1 629 εκατ. ευρώ (μέτρο Β3).

(87)

Συνολικά, με τις δύο ενδιάμεσες ανακεφαλαιοποιήσεις (μέτρα Β1 και Β2) και το πρόσθετο ποσό που δεσμεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2012 (μέτρο Β3), το ΕΤΧΣ είχε αναλάβει την κάλυψη των συνολικών κεφαλαιακών αναγκών που διαπιστώθηκαν κατά την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2012 (4 571 εκατ. ευρώ (53)).

(88)

Στις 16 Απριλίου 2013 η γενική συνέλευση των μετόχων της Τράπεζας ενέκρινε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας. Την 1η Μαΐου 2013 η Τράπεζα ανακοίνωσε την πλήρη ανάληψη της προσφοράς δικαιωμάτων ύψους 457 εκατ. ευρώ και την έναρξη ιδιωτικής τοποθέτησης για ποσό μέχρι 93 εκατ. ευρώ, στην τιμή των 0,44 ευρώ ανά νέα μετοχή (54).

(89)

Η Τράπεζα ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της έκδοσης δικαιωμάτων καθώς και την πλήρη κατανομή της ιδιωτικής τοποθέτησης στις 3 Ιουνίου 2013 (55). Η συνολική ιδιωτική συμμετοχή στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας ανήλθε, επομένως, σε 550 εκατ. ευρώ.

(90)

Την ίδια ημερομηνία η Τράπεζα ανακοίνωσε επίσης ότι το ΕΤΧΣ θα κάλυπτε 9 138 636 364 μετοχές με τιμή 0,44 ευρώ ανά μετοχή. Ως εκ τούτου, έως την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013, το ΕΤΧΣ εισέφερε στην Τράπεζα συνολικό κεφάλαιο 4 021 εκατ. ευρώ με τη μορφή κοινών μετοχών (μέτρο Β4). Το ποσό αυτό ισούται με το άθροισμα των μέτρων Β1, Β2 και Β3, αφαιρουμένου του ποσού της ιδιωτικής συμμετοχής. Οι μετοχές που κατέχει το ΕΤΧΣ παρέχουν περιορισμένα δικαιώματα ψήφου, καθώς η συνολική ιδιωτική συμμετοχή είχε ανέλθει στο 12 % της αύξησης κεφαλαίου. Ο νόμος του ΕΤΧΣ προέβλεπε ότι οι ιδιώτες επενδυτές θα διατηρούσαν τον έλεγχο της Τράπεζας εάν εισέφεραν άνω του 10 % του κεφαλαίου που χρειαζόταν η Τράπεζα. Ωστόσο, το ΕΤΧΣ διατηρεί πλήρη δικαιώματα ψήφου για καίριες εταιρικές αποφάσεις.

(91)

Με την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας (μέτρο Β4), η πρώτη και η δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση (μέτρα Β1 και Β2) μετατράπηκαν σε μόνιμη ανακεφαλαιοποίηση και εφαρμόστηκε εν μέρει η δέσμευση για χορήγηση πρόσθετης κεφαλαιακής ενίσχυσης (μέτρο Β3).

(92)

Η τιμή των νέων μετοχών καθορίστηκε στο 50 % της μέσης χρηματιστηριακής τιμής σταθμισμένης με τον ημερήσιο όγκο των συναλλαγών κατά τις τελευταίες 50 ημέρες διαπραγμάτευσης που προηγήθηκαν του καθορισμού της τιμής της προσφοράς. Ως αποτέλεσμα της σύμπτυξης μετοχών (56) (reverse split) που αποφασίστηκε από την έκτακτη γενική συνέλευση των μετόχων στις 16 Απριλίου 2012 (57), η τιμή των νέων μετοχών ορίσθηκε σε 0,44 ευρώ ανά μετοχή.

(93)

Αμέσως μετά την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013, το ΕΤΧΣ κατέστη ο σημαντικότερος μέτοχος της Τράπεζας με μερίδιο 83,66 % (58). Το ΕΤΧΣ εξέδωσε 1 233 503 482 δικαιώματα κτήσης μετοχών (warrants) και διέθεσε στους ιδιώτες επενδυτές ένα δικαίωμα για κάθε εγγεγραμμένη μετοχή, χωρίς αντίτιμο (59). Κάθε warrant παρέχει δικαίωμα αγοράς 7,40 μετοχών του ΕΤΧΣ, σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα και τιμές άσκησης δικαιώματος. Η πρώτη ημερομηνία άσκησης δικαιώματος ήταν η 10η Δεκεμβρίου 2013 και τα δικαιώματα αγοράς μπορούν στη συνέχεια να ασκούνται δύο φορές ετησίως μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου 2017. Η τιμή άσκησης δικαιώματος είναι ίση με την τιμή εγγραφής των 0,44 ευρώ προσαυξημένη κατά ετήσιο επιτόκιο (4 % για το πρώτο έτος, 5 % για το δεύτερο έτος, 6 % για το τρίτο έτος, 7 % για το τέταρτο έτος και 8 % σε ετήσια βάση κατά το τελευταίο εξάμηνο) (60).

(94)

Ο νόμος του ΕΤΧΣ, όπως τροποποιήθηκε το 2014, προβλέπει ότι μόνον οι τιμές άσκησης δικαιώματος μπορούν να προσαρμοστούν σε περίπτωση έκδοσης δικαιωμάτων. Επιπλέον, κάθε τέτοια αναπροσαρμογή θα πραγματοποιείται εκ των υστέρων και μόνο μέχρι το ύψος των πραγματοποιηθέντων εσόδων από την πώληση των δικαιωμάτων προτίμησης του ΕΤΧΣ. Δεν προβλέπει καμία προσαρμογή σε περίπτωση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου χωρίς δικαίωμα προαγοράς.

(95)

Όπως αναφέρθηκε ήδη στο τμήμα 2.2.2, τα χρηματοδοτικά κενά της Τράπεζας Δωδεκανήσου, της Τράπεζας Ευβοίας και της Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας εκτιμήθηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδος σε 249 εκατ. ευρώ, 96 εκατ. ευρώ και 82 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, το συνολικό ποσό των χρηματοδοτικών κενών εκτιμήθηκε σε 427 εκατ. ευρώ. Τα κενά αυτά καλύφθηκαν από το ΕΤΧΣ, το οποίο χορήγησε στην Τράπεζα το αντίστοιχο ποσό σε ομόλογα του EFSF.

(96)

Στις 12 Ιουνίου 2014 η Ελλάδα υπέβαλε το σχέδιο αναδιάρθρωσης της Τράπεζας, το οποίο εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Τράπεζα, ως ενοποιημένη οντότητα που προκύπτει από την εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας και τις καταθέσεις των τριών συνεταιριστικών τραπεζών, προτίθεται να αποκαταστήσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά της.

(97)

Μέσω του σχεδίου αναδιάρθρωσης, η Τράπεζα θα εστιαστεί στις βασικές τραπεζικές δραστηριότητές της στην Ελλάδα. Ενώ οι διεθνείς δραστηριότητές της αντιπροσώπευαν ποσοστό άνω του 20 % των συνολικών περιουσιακών στοιχείων τον Δεκέμβριο του 2009 και 15 % των συνολικών περιουσιακών στοιχείων τον Ιούνιο του 2013 (61), το ποσοστό αυτό θα μειωθεί σε περίπου […] στα τέλη του 2018 (62).

(98)

Η βασική προτεραιότητα της Τράπεζας είναι η αποκατάσταση της αποδοτικότητας και της βιωσιμότητας των τραπεζικών δραστηριοτήτων της στην Ελλάδα. Για τον σκοπό αυτό, το σχέδιο αναδιάρθρωσης περιλαμβάνει δέσμη μέτρων που αποσκοπούν στη βελτίωση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας της Τράπεζας και καθαρό περιθώριο επιτοκίου, καθώς και μέτρα για την ενίσχυση της κεφαλαιακής θέσης και της δομής του ισολογισμού.

(99)

Όσον αφορά την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, η Τράπεζα είχε ήδη ξεκινήσει ένα ευρύ πρόγραμμα εξορθολογισμού πολύ πριν από τις εξαγορές της Εμπορικής Τράπεζας και των τριών συνεταιριστικών τραπεζών. Από τις 31 Δεκεμβρίου 2010 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2012 η Τράπεζα μείωσε τη φυσική παρουσία της στην Ελλάδα. Μείωσε τα υποκαταστήματά της από 458 το 2010 σε 426 το 2012 (63) και μείωσε επίσης το προσωπικό της στις τραπεζικές και μη τραπεζικές δραστηριότητές στην Ελλάδα κατά αρκετές εκατοντάδες εργαζομένους κατά την ίδια περίοδο (64).

(100)

Μεταξύ Δεκεμβρίου 2012 και Δεκεμβρίου 2017 η Τράπεζα προτίθεται να μειώσει περαιτέρω τον αριθμό των υποκαταστημάτων της στην Ελλάδα από 739 σε […]. Ο αριθμός των εργαζομένων σε τραπεζικές και μη τραπεζικές δραστηριότητες στην Ελλάδα θα μειωθεί από 11 435 σε […] (65).

(101)

Η αύξηση της αποδοτικότητας των υποκαταστημάτων και του προσωπικού θα συμβάλει στη μείωση του συνολικού κόστους των δραστηριοτήτων της Τράπεζας στην Ελλάδα κατά […] %, από 1 345 εκατ. ευρώ σε βάση pro forma το 2012 σε […] εκατ. ευρώ το 2017 (66). Ως εκ τούτου, ο αναμενόμενος δείκτης κόστους προς κέρδη των τραπεζικών δραστηριοτήτων της στην Ελλάδα θα υποχωρήσει κάτω του […] % στο τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης.

(102)

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης περιγράφει επίσης τον τρόπο με τον οποίο η Τράπεζα θα μειώσει το κόστος χρηματοδότησης, στοιχείο καθοριστικό για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας. Η Τράπεζα εκτιμά ότι θα είναι σε θέση να πληρώνει χαμηλότερα επιτόκια καταθέσεων βασιζόμενη στο σταθερότερο περιβάλλον, και ιδίως στην προβλεπόμενη σταθεροποίηση και ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, η οποία αναμένεται να αποκατασταθεί από το 2014 και μετά. Οι τόκοι που καταβάλλονται για καταθέσεις (μέσος όρος των προθεσμιακών καταθέσεων, των καταθέσεων όψεως και των επιτοκίων των καταθέσεων ταμιευτηρίου) αναμένεται να μειωθούν στην Ελλάδα. Αυτή η μείωση θα επιτευχθεί κυρίως με την καταβολή πολύ χαμηλότερων επιτοκίων για τις προθεσμιακές καταθέσεις. Παρομοίως, η εξάρτηση της Τράπεζας από επείγουσα παροχή ρευστότητας (ΕΠΡ) με την εγγύηση του Δημοσίου και γενικότερα τη χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα θα μειωθεί από το 32 % των συνολικών στοιχείων ενεργητικού το 2012 σε μόλις […] % το 2017 (67).

(103)

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπει επίσης ενίσχυση του ισολογισμού της Τράπεζας. Ο καθαρός δείκτης χορηγήσεων προς καταθέσεις στην Ελλάδα θα μειωθεί σε […] % το 2018 (από 131 % το 2012 (68)), ενώ η κεφαλαιακή της επάρκεια θα συνεχίσει να βελτιώνεται.

(104)

Μια άλλη προτεραιότητα της Τράπεζας είναι η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η Τράπεζα θα ενισχύσει τις πιστωτικές διαδικασίες της όσον αφορά τόσο τις διαδικασίες δανειοδότησης (βελτίωση της εξασφάλισης, μειωμένα όρια) όσο και τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) θα ανέλθει στο […] % το 2014 και στη συνέχεια θα αρχίσει να μειώνεται, με αναμενόμενο ποσοστό […] % στο τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης (69). Το κόστος του κινδύνου (απομειώσεις) θα μειωθεί από 2 799 εκατ. ευρώ το 2012 σε βάση pro forma (δηλαδή συμπεριλαμβανομένης της Εμπορικής Τράπεζας) σε […] εκατ. ευρώ το 2018 (70), λόγω της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας.

(105)

Η βελτίωση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας, η αύξηση του καθαρού περιθωρίου επιτοκίου και η μείωση του κόστους του κινδύνου θα επιτρέψουν την κερδοφορία της Τράπεζας στην Ελλάδα από το 2015 και μετά. […]. Η απόδοση ιδίων κεφαλαίων θα ανέλθει σε […] % στην Ελλάδα το 2018 (71).

(106)

Η Τράπεζα έχει ήδη ξεκινήσει την απομόχλευση και αναδιάρθρωση του διεθνούς δικτύου της. Εκποίησε την ουκρανική θυγατρική της τον Αύγουστο του 2013. Ο αριθμός των υποκαταστημάτων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη μειώθηκε από 622 το 2009 σε 488 το 2012 (72).

(107)

Η Τράπεζα θα συνεχίσει την αναδιάρθρωση και απομόχλευση του διεθνούς δικτύου της. Η τράπεζα προτίθεται να περιορίσει το μέγεθος των διεθνών περιουσιακών στοιχείων της σε […] δισεκατ. ευρώ. Για να επιτύχει αυτό τον στόχο, η Τράπεζα θα εξετάσει τον πιθανό συνδυασμό εκποιήσεων ή απομόχλευσης του χαρτοφυλακίου της. Το επιδιωκόμενο μέγεθος των διεθνών στοιχείων ενεργητικού της Τράπεζας αντιπροσωπεύει μείωση κατά […] % των αλλοδαπών περιουσιακών στοιχείων της στις 31 Δεκεμβρίου 2012 […].

(108)

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης καταδεικνύει την ανάγκη να μειωθεί η εξάρτηση των αλλοδαπών θυγατρικών εταιρειών από την ελληνική μητρική εταιρεία όσον αφορά τη θέση ρευστότητας. Η χρηματοδότηση των αλλοδαπών θυγατρικών στο πλαίσιο του ομίλου θα μειωθεί από 4 172 εκατ. ευρώ σε […] εκατ. ευρώ από το 2013 έως το 2017 (73).

(109)

Για να βελτιώσει την αποδοτικότητα των δραστηριοτήτων της στην αλλοδαπή, η Τράπεζα σχεδιάζει να εφαρμόσει σημαντικό πρόγραμμα μείωσης κόστους στο διεθνές δίκτυο, με τη μείωση του αριθμού των υποκαταστημάτων και των εργαζομένων της. Ενδεικτικά, το […], […] υποκαταστήματα από […] θα κλείσουν, ενώ το εργατικό δυναμικό θα μειωθεί κατά […] εργαζομένους (– […]) το διάστημα 2012 έως 2018 (74).

(110)

Ως εκ τούτου, η απόδοση των ιδίων κεφαλαίων θα ανέλθει σε […] (75).

(111)

Η Τράπεζα κατόρθωσε να αντλήσει σημαντικά κεφάλαια από την αγορά και, ως εκ τούτου, μείωσε το ποσό της κρατικής ενίσχυσης την οποία είχε ανάγκη.

(112)

Πρώτον, η Τράπεζα άντλησε ορισμένα ιδιωτικά κεφάλαια το 2009 με έκδοση δικαιωμάτων ύψους 986 εκατ. ευρώ (76). Όπως αναφέρθηκε στην αιτιολογική σκέψη 89, η Τράπεζα κατόρθωσε επίσης να αντλήσει κεφάλαια από ιδιώτες επενδυτές με την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013. Οι παλαιοί μέτοχοί της υπέστησαν σοβαρή ζημία από την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013, εφόσον το ΕΤΧΣ απέκτησε το 83,66 % των μετοχών της Τράπεζας, με αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού συμμετοχής των παλαιών μετόχων μόλις στο 4,9 %. Δεν έχει καταβληθεί κανένα μέρισμα σε μετρητά από το 2008.

(113)

Η Τράπεζα άντλησε κεφάλαιο 1,2 δισεκατ. ευρώ από την αγορά τον Μάρτιο του 2014 για να καλύψει τις πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες της και να αποπληρώσει τις προνομιούχους μετοχές που κατέχει το Ελληνικό Δημόσιο. Αυτές οι νέες μετοχές εκδόθηκαν σε υψηλότερη τιμή ανά μετοχή από εκείνη που είχε καταβληθεί από το ΕΤΧΣ στην ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013.

(114)

Στις 20 Απριλίου 2012 η Τράπεζα προσφέρθηκε να επαναγοράσει χρεόγραφα κατηγορίας 1, χρεόγραφα ανώτερης και κατώτερης κατηγορίας 2 σε τιμές αγοράς στο 40 %, 60 % και 60 % της αντίστοιχης ονομαστικής αξίας τους σε μετρητά. Η τιμή αυτής της επαναγοράς καθορίστηκε με βάση την αγοραία αξία των εν λόγω μέσων και περιελάμβανε ανώτατη αμοιβή δέκα εκατοστιαίων μονάδων, η οποία προστέθηκε με σκοπό την παροχή κινήτρων για τη συμμετοχή των επενδυτών στην επαναγορά. Στις 7 Μαΐου 2012 η Τράπεζα ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της επαναγοράς (77). Η συνολική συμμετοχή ανήλθε σε 66 %, με συνολικό κεφαλαιακό κέρδος 333 εκατ. ευρώ. Στις 19 Απριλίου 2013 η Τράπεζα ανακοίνωσε άλλη μια πράξη διαχείρισης παθητικού ύψους 316 εκατ. ευρώ. Η Τράπεζα προσφέρθηκε να επαναγοράσει χρεόγραφα κατηγορίας 1, χρεόγραφα ανώτερης και κατώτερης κατηγορίας 2 σε τιμές αγοράς στο 35 %, 55 % και 55 % της αντίστοιχης ονομαστικής αξίας τους σε μετρητά. Η τιμή της επαναγοράς καθορίστηκε με βάση την αγοραία αξία των εν λόγω μέσων και περιελάμβανε ανώτατη αμοιβή δέκα εκατοστιαίων μονάδων, η οποία προστέθηκε με σκοπό την παροχή κινήτρων για τη συμμετοχή των επενδυτών στην επαναγορά. Το ποσοστό αποδοχής ήταν 58 % και το κεφαλαιακό κέρδος ανήλθε σε 103 εκατ. ευρώ.

(115)

Οι δύο επαναγορές ιδίων μετοχών είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση της αξίας του υπολοίπου των χρεογράφων και υβριδικών μέσων μειωμένης εξασφάλισης από 985 εκατ. ευρώ σε 134 εκατ. ευρώ.

(116)

Στις 12 Ιουνίου 2014 η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα και οι θυγατρικές της θα εφαρμόσουν το σχέδιο αναδιάρθρωσης που υποβλήθηκε την ίδια ημέρα και ανέλαβε πρόσθετες δεσμεύσεις σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Οι εν λόγω πρόσθετες δεσμεύσεις, οι οποίες απαριθμούνται στο παράρτημα, συνοψίζονται στο παρόν τμήμα.

(117)

Πρώτον, η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα θα αναδιαρθρώσει τις εμπορικές της δραστηριότητες στην Ελλάδα, ορίζοντας ανώτατο αριθμό υποκαταστημάτων και εργαζομένων καθώς και ανώτατο ποσό συνολικών δαπανών που θα πρέπει να τηρηθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2017 (78).

(118)

Η Ελλάδα έχει αναλάβει επίσης δέσμευση ότι η Τράπεζα θα περιορίσει το κόστος των καταθέσεων που εισπράττονται στην Ελλάδα και θα τηρήσει ανώτατο δείκτη καθαρών δανείων προς καταθέσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2017 (79).

(119)

Όσον αφορά τις αλλοδαπές θυγατρικές της Τράπεζας, η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα δεν θα παράσχει πρόσθετη κεφαλαιακή στήριξη εάν δεν πληρούνται προκαθορισμένοι όροι. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε ακόμη ότι η Τράπεζα θα συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στην απομόχλευση των διεθνών περιουσιακών στοιχείων της έως τις 30 Ιουνίου 2018 (80).

(120)

Η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα θα εκποιήσει ορισμένους τίτλους και θα μειώσει το μέγεθος του χαρτοφυλακίου ιδιωτικών επενδύσεων. Επιπλέον, η Τράπεζα δεν θα αγοράζει τίτλους μη επενδυτικής κατηγορίας, με περιορισμένες εξαιρέσεις (81).

(121)

Η Ελλάδα ανέλαβε ορισμένες δεσμεύσεις σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση της Τράπεζας. Δεσμεύτηκε να περιορίσει τις αποδοχές των εργαζομένων και των διευθυντικών στελεχών της Τράπεζας, ώστε να συμμορφωθεί με την ελληνική νομοθεσία για την εταιρική διακυβέρνηση και να δημιουργήσει μια αποτελεσματική και κατάλληλη οργανωτική δομή (82).

(122)

Επίσης, η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα θα επιβάλει υψηλή πιστωτική πολιτική, με σκοπό να διασφαλιστεί ότι οι αποφάσεις για τη χορήγηση και την αναδιάρθρωση δανείων έχουν στόχο τη μεγιστοποίηση της βιωσιμότητας και της αποδοτικότητας της Τράπεζας. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα θα τηρήσει υψηλά πρότυπα όσον αφορά την παρακολούθηση του πιστωτικού κινδύνου, καθώς και την αναδιάρθρωση δανείων (83).

(123)

Ορισμένες δεσμεύσεις αφορούν τις πράξεις της Τράπεζας με συνδεδεμένους δανειολήπτες. Σκοπός των εν λόγω δεσμεύσεων είναι να διασφαλιστεί ότι η Τράπεζα δεν παρεκκλίνει από τις συνετές τραπεζικές πρακτικές κατά τη χορήγηση ή την αναδιάρθρωση δανείων στους υπαλλήλους, τα διοικητικά στελέχη και τους μετόχους της, καθώς και σε δημόσιους φορείς, πολιτικά κόμματα και τις εταιρείες μέσων μαζικής ενημέρωσης (84).

(124)

Τέλος, η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα θα συμμορφωθεί με ορισμένους περιορισμούς συμπεριφοράς, όπως απαγόρευση καταβολής τοκομεριδίων και μερισμάτων, απαγόρευση εξαγοράς επιχειρήσεων και απαγόρευση διαφήμισης της κρατικής στήριξης (85).

(125)

Οι εν λόγω αναλήψεις υποχρεώσεων θα παρακολουθούνται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018 από τον εντολοδόχο παρακολούθησης.

(126)

Χωριστά, η Ελλάδα έχει αναφέρει ότι θα ζητήσει την έγκριση της Επιτροπής πριν από οποιαδήποτε επαναγορά δικαιωμάτων μελλοντικής αγοράς μετοχών από την Τράπεζα ή από οποιονδήποτε κρατικό φορέα, συμπεριλαμβανομένου του ΕΤΧΣ (86).

(127)

Στις 27 Ιουλίου 2012 η Επιτροπή κίνησε την επίσημη διαδικασία έρευνας για να διαπιστώσει αν πληρούνται οι όροι της τραπεζικής ανακοίνωσης του 2008 (87) σχετικά με την καταλληλότητα, την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης από το ΕΤΧΣ υπέρ της Τράπεζας (μέτρο Β1).

(128)

Όσον αφορά την καταλληλότητα του μέτρου, εφόσον η ενίσχυση χορηγήθηκε έπειτα από προηγούμενη ανακεφαλαιοποίηση και ενίσχυση ρευστότητας και λόγω της παρατεταμένης περιόδου διάσωσης, η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες για το αν η Τράπεζα είχε λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να αποφευχθεί η ανάγκη ενίσχυσης στο μέλλον (88). Επιπλέον, δεν ήταν σαφές για την Επιτροπή ποιος θα είχε τον έλεγχο της Τράπεζας μετά την αντικατάσταση της προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης από μόνιμη ανακεφαλαιοποίηση (89) εφόσον η Τράπεζα θα μπορούσε να τεθεί υπό τον έλεγχο είτε του κράτους είτε μειοψηφικών ιδιωτών ιδιοκτητών. Η Επιτροπή επισήμανε ότι επιθυμούσε να εξασφαλίσει ότι η ποιότητα της διαχείρισης της Τράπεζας, και ιδίως η διαδικασία δανειοδότησης, δεν θα υποβαθμιζόταν σε καμία περίπτωση.

(129)

Όσον αφορά την αναγκαιότητα της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης, στην αιτιολογική σκέψη 66 της απόφασης για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Bank, η Επιτροπή αμφέβαλε για το αν είχαν ληφθεί όλα τα δυνατά μέτρα για να αποτραπεί η ανάγκη νέας ενίσχυσης της Τράπεζας στο μέλλον. Επιπλέον, δεδομένου ότι η διάρκεια της περιόδου προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης ήταν αβέβαιη, η Επιτροπή δεν μπορούσε να κρίνει αν ήταν επαρκής και σύμφωνη με τις αρχές περί αντιστάθμισης και επιμερισμού των βαρών βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Εξάλλου, καθώς οι όροι μετατροπής της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης σε οριστική ανακεφαλαιοποίηση δεν ήταν γνωστοί όταν εκδόθηκε η απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Bank, η Επιτροπή δεν μπορούσε να τους αξιολογήσει.

(130)

Όσον αφορά την αναλογικότητα του μέτρου, η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσο οι διασφαλίσεις (απαγόρευση της διαφήμισης της στήριξης από το κράτος, απαγόρευση καταβολής τοκομεριδίων και μερισμάτων, απαγόρευση δικαιώματος προαίρεσης και επαναγοράς, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 71 της απόφασης για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Bank) ήταν επαρκείς σε σχέση με την πρώτη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση. Επιπλέον, στην αιτιολογική σκέψη 72 της απόφασης για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Bank, η Επιτροπή ανέφερε ότι η έλλειψη κανόνων που εμποδίζουν το ΕΤΧΣ να συντονίζει και τις τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες (δηλαδή την Τράπεζα, τη Eurobank, την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και την Τράπεζα Πειραιώς) και η έλλειψη επαρκών διασφαλίσεων που θα αποτρέπουν την ανταλλαγή εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών μεταξύ τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή, πρότεινε τον διορισμό εντολοδόχου παρακολούθησης με φυσική παρουσία στην Τράπεζα.

(131)

Στις 30 Αυγούστου 2012 η Επιτροπή έλαβε τις παρατηρήσεις της Τράπεζας σχετικά με την απόφαση κίνησης της διαδικασίας για την Alpha Bank.

(132)

Όσον αφορά την καταλληλότητα του μέτρου, η Τράπεζα διαπίστωσε ότι είναι συστημικά σημαντική τόσο στην Ελλάδα όσο και στις τραπεζικές αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται. Επίσης, πρόσθεσε ότι το επιχειρηματικό μοντέλο της είναι βιώσιμο και αυτό έχει αποδειχθεί κατά τη μακρόχρονη εξέχουσα ιστορική διαδρομή της.

(133)

Η Τράπεζα επισήμανε επίσης ότι και τα δύο κύματα ανακεφαλαιοποίησης ήταν παράγωγο σοβαρής επιδείνωσης του οικονομικού περιβάλλοντος και ότι τα πρόσθετα μέτρα ενίσχυσης ήταν αποτέλεσμα της επιδείνωσης της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Δήλωσε ότι μεταξύ των μεγάλων ελληνικών τραπεζών έχει λάβει αναλογικά το χαμηλότερο μερίδιο κρατικής ενίσχυσης μέχρι σήμερα. Όσον αφορά το ερώτημα αν είχαν ληφθεί αμέσως όλα τα δυνατά μέτρα για να αποφευχθεί περαιτέρω η ανάγκη ενίσχυσης της Τράπεζας στο μέλλον, η Τράπεζα επισήμανε ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης θα παρείχε αναλυτικά στοιχεία για τα μέτρα καταμερισμού των επιβαρύνσεων που είχαν ήδη τεθεί σε εφαρμογή, ήταν σε εξέλιξη ή σχεδιάζονταν. Η Τράπεζα επισήμανε επίσης ότι με τα μέτρα αυτά εξασφαλίστηκε ότι κανένας μέτοχος δεν θα έμενε άθικτος. Θα συνέβαλαν, από κοινού με την υφιστάμενη ισχυρή επιχειρηματική βάση και την ευρωστία της διαδικασίας αξιολόγησης της κεφαλαιακής επάρκειας, στο να διασφαλιστεί η επαρκής κεφαλαιοποίηση της Τράπεζας, οδηγώντας στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας και την τελική έξοδο από την κρατική στήριξη.

(134)

Επιπλέον, η Τράπεζα εξέφρασε την ικανοποίησή της για τη σαφήνεια σχετικά με τους όρους της οριστικής ανακεφαλαιοποίησης, που κατά την άποψή της πρέπει να αντικατοπτρίζουν πλήρως τους λόγους για τους οποίους ζήτησε την κρατική στήριξη. Σημείωσε επίσης ότι η ανακεφαλαιοποίηση αντιμετωπίζει τη ζημία κεφαλαίου που προκύπτει από τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα PSI, ένα εξαιρετικά έκτακτο και απρόβλεπτο γεγονός. Υποστήριξε την άποψη ότι δεν είχε αναλάβει υπέρμετρο κίνδυνο με την αγορά κρατικών ομολόγων με βάση τα ελληνικά και ευρωπαϊκά πρότυπα. Δήλωσε ότι χωρίς το PSI θα είχε αποφύγει την ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης το 2012 και θα ήταν σε θέση να εξοφλήσει τις προνομιούχους μετοχές σύμφωνα με τους συμβατικούς όρους τους. Επιπλέον, παρατήρησε ότι, ακόμη και μετά την καταγραφή σημαντικών κεφαλαιακών ζημιών λόγω της συμμετοχής της Τράπεζας στο PSI, εξακολουθούσε να έχει θετική καθαρή αξία ενεργητικού.

(135)

Η Τράπεζα πρόσθεσε ότι λειτουργεί σε πολύ ισχυρή βάση και υπήρξε εξαιρετικά προορατική κατά την εφαρμογή μέτρων για να αντεπεξέλθει με επιτυχία σε μια περίοδο ακραίων πιέσεων. Παρατήρησε ότι, από την αρχή της κρίσης, δεν είχε εμπλακεί σε καμία επιθετική εμπορική πολιτική ή ακατάλληλη ανάληψη κινδύνου, αλλά επικεντρώθηκε στη διαχείριση πιστωτικού κινδύνου, αντιμετώπισε τις ανισορροπίες στο χρηματοδοτικό της προφίλ με συντεταγμένη απομόχλευση και διαχειρίστηκε ενεργά τη βάση του κόστους της με τον εξορθολογισμό του τρόπου λειτουργίας της και τη βελτιστοποίηση των δαπανών για δημόσιες συμβάσεις.

(136)

Επιπλέον, υπογράμμισε τον σημαντικό καταμερισμό των επιβαρύνσεων μεταξύ των μετόχων. Επισήμανε ακόμη τις σημαντικές εγγυήσεις που διατίθενται στον επίσημο τομέα για την αποτροπή της ανάληψης υπέρμετρων κινδύνων από ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες και για τη στενή παρακολούθηση της ορθής εφαρμογής των σχεδίων αναδιάρθρωσης, όπως ο διορισμός των εκπροσώπων του Υπουργείου Οικονομικών και του ΕΤΧΣ στο διοικητικό συμβούλιο της Τράπεζας και στις αντίστοιχες επιτροπές. Επίσης, τόνισε ότι το ΕΤΧΣ θα παρακολουθεί την εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης και ότι η αναστολή των δικαιωμάτων ψήφου του ΕΤΧΣ θα αρθεί σε περίπτωση ουσιώδους ζημίας.

(137)

Για τους λόγους αυτούς, η Τράπεζα θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική και οι όροι της μόνιμης ανακεφαλαιοποίησης θα πρέπει να παρέχουν ισχυρά κίνητρα σε υφιστάμενους και νέους μετόχους για να συμμετάσχουν στις προσεχείς αυξήσεις κεφαλαίου.

(138)

Όσον αφορά την αναγκαιότητα του μέτρου, η Τράπεζα διαπίστωσε ότι το μέτρο ενίσχυσης αντιμετώπισε το έλλειμμα κεφαλαίου λόγω PSI, και έτσι η Τράπεζα συμμορφώθηκε με τον ελάχιστο δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας που επέβαλε η Τράπεζα της Ελλάδος, εξακολούθησε να έχει πρόσβαση στις πράξεις αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ και θα ήταν σε θέση να στηρίξει τους πελάτες της και την ελληνική οικονομία κατά τη διάρκεια μιας δύσκολης συγκυρίας.

(139)

Όσον αφορά την αναλογικότητα του μέτρου, η Τράπεζα δήλωσε ότι δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει την ενίσχυση για να νοθεύσει τον ανταγωνισμό. Υπογράμμισε επίσης ότι δεν είχε εμπλακεί σε καμία επιθετική εμπορική πολιτική από τότε που λαμβάνει την κρατική ενίσχυση. Σημείωσε επίσης ότι, εφόσον όλες οι μεγάλες ελληνικές τράπεζες ήταν αποδέκτριες ενίσχυσης και εφόσον το ενδιαφέρον αλλοδαπών επιχειρήσεων για ανάληψη κινδύνου στην ελληνική αγορά μειωνόταν, η δυνατότητα κάθε αποδέκτη της ενίσχυσης να νοθεύσει τον ανταγωνισμό εις βάρος μη ενισχυόμενων δικαιούχων περιοριζόταν στο ελάχιστο.

(140)

Στις 3 Ιανουαρίου 2013 η Επιτροπή έλαβε τις παρατηρήσεις που υπέβαλε μια ελληνική τράπεζα σχετικά με την απόφαση κίνησης της διαδικασίας για την Alpha Βank. Η εν λόγω ελληνική τράπεζα παρατήρησε ότι η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών από το ΕΤΧΣ αποτελεί, καταρχήν, ένα ευπρόσδεκτο βήμα προς ένα υγιέστερο και πιο βιώσιμο τραπεζικό σύστημα και δεν διατύπωσε καμία αντίρρηση για την ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας.

(141)

Εκφράζοντας, ωστόσο, ταυτόχρονα τη συνολική στήριξη για την αρχή της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών από το ΕΤΧΣ, η ελληνική τράπεζα εξήγησε ότι, για να μειωθούν στο ελάχιστο οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και να αποφεύγονται οι διακρίσεις, ανέμενε ότι η ανακεφαλαιοποίηση από το ΕΤΧΣ θα ήταν ανοικτή σε όλες τις τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα με παρόμοιους όρους.

(142)

Στις 5 Σεπτεμβρίου 2012 η Ελλάδα υπέβαλε παρατηρήσεις τις οποίες διατύπωσαν η Τράπεζα της Ελλάδος και το ΕΤΧΣ σχετικά με την απόφαση για κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Βank.

(143)

Όσον αφορά την καταλληλότητα της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης, η Τράπεζα της Ελλάδος επισήμανε ότι η πρώτη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση ήταν προσωρινή δεδομένου ότι η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης θα ολοκληρωνόταν με αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου από τις τέσσερις ενδιαφερόμενες τράπεζες.

(144)

Η Τράπεζα της Ελλάδος παρατήρησε ακόμη ότι η ανακεφαλαιοποίηση των μεγαλύτερων ελληνικών τραπεζών αποτελεί μέρος της μακροπρόθεσμης αναδιάρθρωσης του ελληνικού τραπεζικού τομέα. Επισήμανε ότι, εάν μια τράπεζα παρέμενε στην κατοχή ιδιωτών, η διοίκησή της κατά πάσα πιθανότητα θα παρέμενε η ίδια, ενώ, αν μια τράπεζα περιερχόταν στην ιδιοκτησία του κράτους (δηλαδή στην κυριότητα του ΕΤΧΣ), το ΕΤΧΣ θα μπορούσε να διορίσει νέα διοίκηση, η οποία, σε κάθε περίπτωση, θα αξιολογούνταν από την Τράπεζα της Ελλάδος. Η Τράπεζα της Ελλάδος ανέφερε ότι αξιολογεί το πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης, την επάρκεια της διαχείρισης και το προφίλ κινδύνου κάθε τράπεζας σε συνεχή βάση, ώστε να εξασφαλίζεται ότι δεν αναλαμβάνονται υπερβολικοί κίνδυνοι. Επισήμανε επίσης ότι το ΕΤΧΣ είχε ήδη ορίσει εκπροσώπους στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών που ανακεφαλαιοποιήθηκαν.

(145)

Όσον αφορά την αναγκαιότητα της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης, η Τράπεζα της Ελλάδος παρατήρησε ότι η ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας ήταν περιορισμένη, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι τότε εφαρμοστέες ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις (8 %) είχαν εκπληρωθεί. Επίσης, δήλωσε ότι η παρατεταμένη χρονική περίοδος πριν από την ανακεφαλαιοποίηση οφειλόταν στην απότομη επιδείνωση του περιβάλλοντος λειτουργίας στην Ελλάδα και στον αντίκτυπο του προγράμματος PSI, στην πολυπλοκότητα του όλου έργου, καθώς και στην ανάγκη να μεγιστοποιηθεί η συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.

(146)

Όσον αφορά την αναλογικότητα της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης, η Τράπεζα της Ελλάδος τόνισε ότι η πλήρης εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης που επρόκειτο να υποβληθεί στην Επιτροπή διασφαλιζόταν από το γεγονός ότι η αναστολή των δικαιωμάτων ψήφου του ΕΤΧΣ θα έπαυε σε περίπτωση σοβαρής παραβίασης του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Η Τράπεζα της Ελλάδος παρατήρησε επίσης ότι οι δυσκολίες της Τράπεζας δεν οφείλονταν σε υποτίμηση των κινδύνων από τη διοίκηση της Τράπεζας ούτε σε εμπορικά επιθετικές ενέργειες.

(147)

Όσον αφορά την καταλληλότητα της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης, για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της πιθανής κρατικής παρέμβασης σε περίπτωση που το κράτος χορηγήσει υψηλά ποσά κρατικών ενισχύσεων μέσω του ΕΤΧΣ και το ΕΤΧΣ έχει πλήρη δικαιώματα ψήφου, το ΕΤΧΣ δήλωσε ότι οι τράπεζες δεν θεωρούνται δημόσιες οντότητες ή ότι είναι υπό τον έλεγχο του κράτους και ότι δεν θα ελέγχονται από το κράτος μετά την οριστική ανακεφαλαιοποίησή τους από το ΕΤΧΣ. Το ΕΤΧΣ τόνισε ότι είναι απολύτως ανεξάρτητη νομική οντότητα ιδιωτικού δικαίου με αυτονομία αποφάσεων. Δεν υπόκειται σε κρατικό έλεγχο, σύμφωνα με το άρθρο 16Γ παράγραφος 2 του νόμου του ΕΤΧΣ, το οποίο ορίζει ότι τα πιστωτικά ιδρύματα που λαμβάνουν κεφαλαιακή ενίσχυση από το ΕΤΧΣ δεν ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Παρέπεμψε επίσης στη διοικητική διάρθρωση του ΕΤΧΣ.

(148)

Όσον αφορά την παρέμβαση του ΕΤΧΣ στη διοίκηση της Τράπεζας, το ΕΤΧΣ επισήμανε ότι θα σέβεται την αυτονομία της Τράπεζας και δεν θα επεμβαίνει στην καθημερινή διαχείρισή της, δεδομένου ότι ο ρόλος του περιορίζεται στα προβλεπόμενα από τον νόμο του ΕΤΧΣ. Δήλωσε ότι δεν θα υπάρχει καμία κρατική παρέμβαση ή συντονισμός και ότι οι αποφάσεις των τραπεζών σχετικά με τη διαδικασία δανειοδοτήσεων (μεταξύ άλλων για τις εξασφαλίσεις, την τιμολόγηση και τη φερεγγυότητα των δανειοληπτών) θα μπορεί να λαμβάνεται με βάση εμπορικά κριτήρια.

(149)

Το ΕΤΧΣ επισήμανε ότι ο νόμος του ΕΤΧΣ και η συμφωνία προεγγραφής περιείχαν τις κατάλληλες εγγυήσεις προκειμένου να αποτραπεί η ανάληψη υπερβολικών κινδύνων από τους υφιστάμενους ιδιώτες μετόχους. Επισήμανε στοιχεία όπως i) ο διορισμός εκπροσώπων του ΕΤΧΣ ως ανεξάρτητων μη εκτελεστικών μελών του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας και η παρουσία τους σε επιτροπές, ii) η επίδειξη της δέουσας επιμέλειας στην Τράπεζα από το ΕΤΧΣ και iii) το γεγονός ότι, μετά την τελική ανακεφαλαιοποίηση, το δικαίωμα ψήφου θα περιοριζόταν μόνο για όσο διάστημα η Τράπεζα τηρούσε τους όρους του σχεδίου αναδιάρθρωσης.

(150)

Το ΕΤΧΣ δήλωσε ότι έχουν ληφθεί τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες στις οποίες συμμετέχει το ΕΤΧΣ δεν ανταλλάσσουν εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες μεταξύ τους. Τα μέτρα περιλαμβάνουν τον διορισμό διαφόρων εκπροσώπων του ΕΤΧΣ στις τράπεζες, τις εντολές στους εν λόγω αντιπροσώπους, οι οποίες διασφαλίζουν ειδικά την προστασία από τη ροή πληροφοριών από έναν αντιπρόσωπο σε έναν άλλο, και σαφείς εσωτερικές οδηγίες σε αυτούς τους εκπροσώπους να μην κοινοποιούν εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες των τραπεζών. Επιπλέον, το ΕΤΧΣ δήλωσε ότι δεν ασκεί τα δικαιώματά του σε σχέση με τις τράπεζες κατά τρόπο που θα μπορούσε να εμποδίσει, να περιορίσει, να νοθεύσει ή να μειώσει σημαντικά ή να παρακωλύσει τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό. Τέλος, το ΕΤΧΣ επισήμανε ότι τα μέλη του γενικού συμβουλίου και οι υπάλληλοί του υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες εμπιστευτικότητας και διαχειριστικά καθήκοντα και δεσμεύονται από τις διατάξεις περί επαγγελματικού απορρήτου όσον αφορά τις υποθέσεις του.

(151)

Κατ’ αρχάς, η Επιτροπή πρέπει να αξιολογήσει κατά πόσον η κρατική στήριξη που συνδέεται με την εξυγίανση των τριών συνεταιριστικών τραπεζών (δηλαδή η κάλυψη των χρηματοδοτικών κενών που επέτρεψαν τη μεταβίβαση των καταθέσεων, περιλαμβανομένων και των διατραπεζικών υποχρεώσεων και των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων έναντι του ΕΤΕΚΕ) συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης. Σύμφωνα με την εν λόγω διάταξη, οι ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό μέσω της ευνοϊκής μεταχείρισης ορισμένων επιχειρήσεων συνιστούν κρατικές ενισχύσεις στο βαθμό που επηρεάζουν τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών.

(152)

Η Επιτροπή θα αξιολογήσει καταρχήν κατά πόσον οι κατωτέρω δυνητικοί δικαιούχοι αποκόμισαν πλεονέκτημα: i) οι συνεταιριστικές τράπεζες και οι δυνητικά μεταβιβασθείσες «δραστηριότητες» στην Τράπεζα και ii) η Τράπεζα.

(153)

Όσον αφορά τις συνεταιριστικές τράπεζες, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η Τράπεζα Δωδεκανήσου, η Τράπεζα Ευβοίας και η Τράπεζα Δυτικής Μακεδονίας είχαν τεθεί υπό εκκαθάριση και οι τραπεζικές τους άδειες είχαν ανακληθεί. Ως εκ τούτου, δεν θα ασκούν πλέον οικονομικές δραστηριότητες στην τραπεζική αγορά.

(154)

Η κρατική στήριξη, δηλαδή η κάλυψη των χρηματοδοτικών κενών, θα συνιστούσε ενίσχυση προς τις μεταβιβασθείσες απαιτήσεις και υποχρεώσεις, κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης, μόνον εάν αυτές συνιστούσαν από κοινού μια επιχείρηση. Η έννοια της επιχείρησης εμπεριέχει κάθε οντότητα η οποία ασκεί οικονομική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς που τη διέπει και τον τρόπο χρηματοδότησής της. Κάθε δραστηριότητα παροχής αγαθών ή υπηρεσιών σε συγκεκριμένη αγορά θεωρείται οικονομική δραστηριότητα. Ως εκ τούτου, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει ενίσχυση σε μια επιχείρηση, πρέπει να αξιολογηθεί αν η μεταφορά των απαιτήσεων και υποχρεώσεων συνεπάγεται τη μεταβίβαση μιας οικονομικής δραστηριότητας.

(155)

Όπως αναφέρεται στο τμήμα 2.2.2, μετά την εξυγίανση των συνεταιριστικών τραπεζών, μόνον οι καταθέσεις, οι διατραπεζικές υποχρεώσεις και οι απαιτήσεις και υποχρεώσεις έναντι του ΕΤΕΚΕ μεταβιβάστηκαν στην Τράπεζα. Οι τρεις συνεταιριστικές τράπεζες απασχολούσαν συνολικά 227 εργαζομένους και διέθεταν 18 υποκαταστήματα. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν υφίσταται αυτόματη μεταβίβαση υποκαταστημάτων ή συμβάσεων απασχόλησης ή δανείων μεταξύ των τριών συνεταιριστικών τραπεζών και της Τράπεζας. Επομένως, το γεγονός ότι τα δάνεια δεν μεταβιβάζονται στην Τράπεζα αλλά παραμένουν στις υπό εκκαθάριση τρεις συνεταιριστικές τράπεζες, το γεγονός ότι κανένα υποκατάστημα δεν μεταβιβάζεται, καθώς και η απουσία αυτόματης μεταβίβασης συμβάσεων εργασίας οδηγούν (90) στο συμπέρασμα ότι δεν υφίσταται μεταβίβαση οικονομικής δραστηριότητας. Δεν μπορεί να θεωρείται ότι οι μεταβιβασθείσες υποχρεώσεις (καταθέσεις) είναι ο δικαιούχος της στήριξης του κράτους, διότι δεν συνιστούν «επιχείρηση».

(156)

Εν ολίγοις, οι τρεις υφιστάμενες νομικές οντότητες έχουν τεθεί υπό εκκαθάριση και δεν ασκούν πλέον τραπεζική δραστηριότητα. Ταυτόχρονα, τα μεταβιβασθέντα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού δεν αποτελούν οικονομική δραστηριότητα.

(157)

Συνάγεται, συνεπώς, το συμπέρασμα ότι η χορήγηση ομολόγων του EFSF από το ΕΤΧΣ στην Τράπεζα για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού των αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων των τριών συνεταιριστικών τραπεζών δεν επιτρέπει τη συνέχιση των οικονομικών δραστηριοτήτων τους. Ως εκ τούτου, η στήριξη του ΕΤΧΣ δεν συνιστά ούτε ενίσχυση προς τις εκκαθαρισθείσες οντότητες ούτε ενίσχυση προς τα μεταβιβασθέντα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού.

(158)

Όσον αφορά το ερώτημα αν η πώληση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των τριών συνεταιριστικών τραπεζών συνεπάγεται κρατική ενίσχυση προς την Τράπεζα, η Επιτροπή πρέπει να αξιολογήσει κατά πόσο πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, και ιδίως αν i) η διαδικασία πώλησης είναι ανοικτή, χωρίς όρους και διακρίσεις, ii) η πώληση είναι σύμφωνη με τους όρους της αγοράς, και iii) το κράτος επιτυγχάνει τη μεγαλύτερη δυνατή τιμή πώλησης για τα σχετικά στοιχεία ενεργητικού και παθητικού (91).

(159)

Όπως αναφέρθηκε στην αιτιολογική σκέψη 52, η Τράπεζα της Ελλάδος ήλθε σε επαφή μόνο με τις τέσσερις συστημικές ελληνικές τράπεζες με σκοπό να τεθούν σε πλειστηριασμό τα επιλεγμένα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού των τριών συνεταιριστικών τραπεζών, διότι έκρινε ότι οι καταθέσεις θα πρέπει να μεταφερθούν σε πλήρως ανακεφαλαιοποιημένα ιδρύματα. Μόνον η Τράπεζα και η Eurobank υπέβαλαν δεσμευτικές προσφορές. Η προσφορά της Alpha Bank επελέγη ως η καλύτερη στο πλαίσιο διαγωνισμού που οργανώθηκε από την αρχή εξυγίανσης, η οποία έλαβε υπόψη της το προταθέν τίμημα και την ικανότητά της να εξαγοράσει και να ενσωματώσει τις αποκτηθείσες καταθέσεις απρόσκοπτα και γρήγορα.

(160)

Το προς πώληση πακέτο περιλάμβανε μόνο καταθέσεις, χωρίς καμία υποδομή. Ο αγοραστής θα μπορούσε επομένως να είναι μόνο μια τράπεζα με υποδομή και δίκτυο υποκαταστημάτων στην Ελλάδα, για την εξυπηρέτηση των καταθετών.

(161)

Καθώς η Επιτροπή δεν έχει λόγο να πιστεύει ότι η πώληση δεν ήταν σύμφωνη με τους όρους της αγοράς, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ενίσχυση στην Τράπεζα μπορεί να εξαιρεθεί, σύμφωνα με το σημείο 80 της τραπεζικής ανακοίνωσης του 2013, την παράγραφο 20 της ανακοίνωσης περί αναδιαρθρώσεων και την πρακτική λήψεως αποφάσεων της Επιτροπής (92).

(162)

Η κρατική ενίσχυση την οποία ενείχε η πώληση των τριών συνεταιριστικών τραπεζών δεν ευνοεί καμία οικονομική δραστηριότητα ούτε επιχείρηση. Το μέτρο δεν συνιστά, συνεπώς, κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης.

(163)

Η Επιτροπή οφείλει να διαπιστώσει την ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης στην Τράπεζα κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης.

(164)

Η Επιτροπή έχει ήδη διαπιστώσει, στις αποφάσεις για την έγκριση και την παράταση του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών (93), ότι η ενίσχυση ρευστότητας που χορηγήθηκε στο πλαίσιο του καθεστώτος στήριξης συνιστά ενίσχυση. Μελλοντική χορήγηση ενίσχυσης ρευστότητας βάσει του καθεστώτος αυτού θα συνιστούσε επίσης ενίσχυση.

(165)

Η Επιτροπή έχει ήδη κρίνει, στην απόφαση της 19ης Νοεμβρίου 2008 σχετικά με το καθεστώς στήριξης των ελληνικών τραπεζών, ότι οι ανακεφαλαιοποιήσεις που επρόκειτο να χορηγηθούν στο πλαίσιο του μέτρου ανακεφαλαιοποίησης θα συνιστούσαν ενίσχυση. Η Τράπεζα έχει εισπράξει 940 εκατ. ευρώ σε προνομιούχους μετοχές, ποσό που αντιστοιχούσε στο 2 % των ΠΣΣΚ της Τράπεζας εκείνη τη χρονική στιγμή.

(166)

Η Επιτροπή διευκρίνισε στο σημείο 51 της τραπεζικής ανακοίνωσης του 2008 ότι η χορήγηση κεφαλαίων της κεντρικής τράπεζας σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν συνιστά ενίσχυση εάν πληρούνται σωρευτικά τέσσερις προϋποθέσεις όσον αφορά τη φερεγγυότητα του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, την παροχή εξασφαλίσεων για τη διευκόλυνση, το επιτόκιο που χρεώνεται στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα και την απουσία αντεγγύησης από το κράτος. Δεδομένου ότι η επείγουσα παροχή ρευστότητας στην Τράπεζα με την εγγύηση του δημοσίου δεν πληροί τις τέσσερις σωρευτικές προϋποθέσεις, ιδίως επειδή είναι κρατική εγγύηση και χορηγείται σε συνδυασμό με άλλα μέτρα στήριξης, συνιστά ενίσχυση.

(167)

Η ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου πληροί τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης. Πρώτον, επειδή το εν λόγω μέτρο περιλαμβάνει κρατική εγγύηση υπέρ της Τράπεζας της Ελλάδος, οποιαδήποτε ζημία θα βαρύνει το κράτος. Κατά συνέπεια, το μέτρο αφορά κρατικούς πόρους. Η ΕΠΡ επιτρέπει στις τράπεζες να αντλούν χρηματοδότηση σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία δεν έχουν πρόσβαση στην αγορά χονδρικής χρηματοδότησης και στις τακτικές πράξεις αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος. Η ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου, κατά συνέπεια, παρέχει πλεονέκτημα στην Τράπεζα. Εφόσον η ΕΠΡ περιορίζεται στον τραπεζικό τομέα, το μέτρο είναι επιλεκτικό. Επειδή η ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου επιτρέπει στην Τράπεζα να συνεχίσει να λειτουργεί στην αγορά και να αποφεύγει την αθέτηση και την έξοδο από την αγορά, νοθεύει τον ανταγωνισμό. Δεδομένου ότι η Τράπεζα δραστηριοποιείται σε άλλα κράτη μέλη και ότι χρηματοπιστωτικά ιδρύματα άλλων κρατών μελών λειτουργούν ή θα ενδιαφέρονταν δυνητικά να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα, το πλεονέκτημα που χορηγήθηκε στην Τράπεζα επηρεάζει τις μεταξύ κρατών μελών συναλλαγές.

(168)

Η ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου (μέτρο L2) συνιστά κρατική ενίσχυση. Το ποσό της ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου. Στις 31 Δεκεμβρίου 2012 ανερχόταν περίπου σε 23,6 δισεκατ. ευρώ.

(169)

Στο τμήμα 5.1 της απόφασης για την κίνηση διαδικασίας για την Alpha Bank, η Επιτροπή έχει ήδη αποφανθεί ότι η πρώτη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση συνιστά κρατική ενίσχυση. Το εισπραχθέν κεφάλαιο ανήλθε σε 1,9 δισεκατ. ευρώ.

(170)

Το μέτρο Β2 τέθηκε σε εφαρμογή με πόρους του ΕΤΧΣ και, όπως εξηγείται στην αιτιολογική σκέψη 47 της απόφασης για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Bank, ενέχει κρατικούς πόρους.

(171)

Όσον αφορά την ύπαρξη πλεονεκτήματος, το μέτρο Β2 αύξησε τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας της Τράπεζας σε επίπεδο που της επέτρεψε να συνεχίσει να δραστηριοποιείται στην αγορά και να έχει πρόσβαση σε χρηματοδότηση του Ευρωσυστήματος. Επιπλέον, η αμοιβή του μέτρου Β2 συνίστατο σε δεδουλευμένους τόκους για τους τίτλους του ΕΤΧΣ και σε πρόσθετη αμοιβή 1 %. Επειδή η ανωτέρω αμοιβή είναι προδήλως κατώτερη από την αμοιβή παρόμοιων κεφαλαιακών μέσων στην αγορά, η Τράπεζα δεν θα ήταν ασφαλώς σε θέση να αντλήσει αυτό το κεφάλαιο με αυτούς τους όρους στην αγορά. Ως εκ τούτου, το μέτρο Β2 παρέσχε πλεονέκτημα στην Τράπεζα από κρατικούς πόρους. Εφόσον το μέτρο ήταν διαθέσιμο μόνο για την Τράπεζα, είχε επιλεκτικό χαρακτήρα.

(172)

Το μέτρο Β2 είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της θέσης της Τράπεζας, διότι έλαβε χρηματοδοτικούς πόρους για να εξακολουθήσει να συμμορφώνεται με τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, γεγονός που συνεπάγεται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Εφόσον η Τράπεζα δραστηριοποιείται σε άλλες ενωσιακές χρηματοπιστωτικές αγορές και εφόσον χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από άλλα κράτη μέλη λειτουργούν στην Ελλάδα, το μέτρο Β2 είναι πιθανό να επηρεάσει τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών.

(173)

Η Επιτροπή θεωρεί ότι το μέτρο Β2 συνιστά κρατική ενίσχυση. Κοινοποιήθηκε ως ενίσχυση από τις εθνικές αρχές. Το εισπραχθέν κεφάλαιο ανήλθε σε 1 042 εκατ. ευρώ.

(174)

Με το μέτρο Β3 το ΕΤΧΣ δεσμεύθηκε να χορηγήσει τα πρόσθετα κεφάλαια που είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης της Τράπεζας μέχρι το ποσό που ζητήθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος στο πλαίσιο της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2012. Το ΕΤΧΣ αντλεί τους πόρους του από το κράτος. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κρίνει ότι η επιστολή δεσμεύει κρατικούς πόρους. Οι περιστάσεις υπό τις οποίες το ΕΤΧΣ μπορεί να χορηγήσει ενίσχυση σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι επακριβώς καθορισμένες και περιορισμένες από τον νόμο. Επομένως, η χρήση των εν λόγω κρατικών πόρων πρέπει να καταλογιστεί στο κράτος. Το ΕΤΧΣ δεσμεύτηκε να χορηγήσει πρόσθετα κεφάλαια έως 1 629 εκατ. ευρώ.

(175)

Η επιστολή δέσμευσης έδωσε πλεονέκτημα στην Τράπεζα, διότι διαβεβαίωσε τους καταθέτες ότι η Τράπεζα θα ήταν σε θέση να αντλήσει το συνολικό ποσό των κεφαλαίων που έπρεπε να αντλήσει, δηλαδή το ΕΤΧΣ θα χορηγούσε το κεφάλαιο σε περίπτωση που η Τράπεζα δεν θα μπορούσε να το αντλήσει στην αγορά. Η δέσμευση αυτή διευκόλυνε επίσης την άντληση ιδιωτικών κεφαλαίων από την αγορά, καθώς δόθηκε στους επενδυτές η διαβεβαίωση ότι, εάν η Τράπεζα δεν θα μπορούσε να αντλήσει ένα μέρος του κεφαλαίου από την αγορά, θα της το χορηγούσε το ΕΤΧΣ. Κανένας ιδιώτης επενδυτής δεν θα δεχόταν να δεσμευτεί να εισφέρει κεφάλαια πριν γνωστοποιηθούν οι όροι της ανακεφαλαιοποίησης και την εποχή εκείνη η Τράπεζα δεν είχε πρόσβαση στην κεφαλαιαγορά. Το εν λόγω πλεονέκτημα είναι επιλεκτικό, διότι δεν χορηγήθηκε σε όλες τις τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα.

(176)

Εφόσον η Τράπεζα δραστηριοποιείται σε άλλες τραπεζικές αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα άλλων κρατών μελών λειτουργούν στην Ελλάδα, το μέτρο Β3 είναι επίσης πιθανό να επηρεάσει τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών και να νοθεύσει τον ανταγωνισμό.

(177)

Ως εκ τούτου, το μέτρο Β3 συνιστά ενίσχυση και κοινοποιήθηκε ως ενίσχυση από τις ελληνικές αρχές στις 27 Δεκεμβρίου 2012.

(178)

Η συμμετοχή του ΕΤΧΣ στην ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013 (μέτρο Β4) είναι η μετατροπή της πρώτης και της δεύτερης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης (μέτρα Β1 και Β2) και της μερικής εφαρμογής της επιστολής δέσμευσης (μέτρο Β3) σε μόνιμη ανακεφαλαιοποίηση ύψους 4 021 εκατ. ευρώ σε κοινές μετοχές. Το γεγονός ότι το συνολικό ποσό του αναληφθέντος κεφαλαίου μέσω του μέτρου Β3 έπρεπε στην πραγματικότητα να χορηγηθεί ως εισφορά οφείλεται στην άντληση κεφαλαίου 550 εκατ. ευρώ από ιδιώτες επενδυτές. Δεδομένου ότι το μέτρο Β4 συνιστά μετατροπή ενισχύσεων που έχουν ήδη χορηγηθεί, εξακολουθεί να ενέχει κρατικούς πόρους αλλά δεν αυξάνει το ονομαστικό ποσό της ενίσχυσης. Ωστόσο, αυξάνει το πλεονέκτημα στην Τράπεζα (και, κατά συνέπεια, τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού), δεδομένου ότι πρόκειται για μόνιμη και όχι προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση, όπως και στην περίπτωση των μέτρων Β1 και Β2. Σε σύγκριση με το μέτρο Β3, το οποίο είναι μόνο δέσμευση και όχι πραγματική ανακεφαλαιοποίηση, το μέτρο Β4 αύξησε την κεφαλαιακή επάρκεια της Τράπεζας και, ως εκ τούτου, παρέχει μεγαλύτερο πλεονέκτημα.

(179)

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι η εν λόγω ενίσχυση δεν χορηγήθηκε σε όλες τις τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια, το πλεονέκτημα που παρασχέθηκε στην τράπεζα είναι επιλεκτικό. Όσον αφορά τη νόθευση του ανταγωνισμού και τις επιπτώσεις στις συναλλαγές, η Επιτροπή επισημαίνει, ενδεικτικά, ότι η ενίσχυση επέτρεψε στην Τράπεζα να συνεχίσει τις δραστηριότητές της σε άλλα κράτη μέλη. Ενδεχόμενη εκκαθάριση της Τράπεζας θα είχε ως αποτέλεσμα την παύση των δραστηριοτήτων της στην αλλοδαπή, με την εκκαθάριση των εν λόγω δραστηριοτήτων ή την εκποίησή τους. Ως εκ τούτου, το μέτρο νοθεύσει τον ανταγωνισμό και επηρεάζει τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών. Το εν λόγω μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση.

(180)

Τα μέτρα B1, B2, B3 και B4 συνιστούν κρατικές ενισχύσεις κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης. Το ποσό της κρατικής ενίσχυσης που εμπεριέχεται στα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 ανέρχεται σε 4 571 εκατ. ευρώ. Όπως αναφέρεται στο τμήμα 7.1.3.4, μόνο ένα μέρος του δεσμευμένου ποσού του Δεκεμβρίου 2012 (μέτρο Β3) έχει μετατραπεί σε πραγματική εισφορά κεφαλαίου (μέτρο Β4). Το ποσό της κρατικής ενίσχυσης που όντως καταβλήθηκε ήταν συνεπώς μόνο 4 021 εκατ. ευρώ.

(181)

Το σημείο 31 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης αναφέρει ότι, εκτός από το απόλυτο ποσό της ενίσχυσης, η Επιτροπή πρέπει να λάβει υπόψη την ενίσχυση «σε σχέση με τα περιουσιακά στοιχεία σταθμισμένου κινδύνου της τράπεζας». Τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια περιόδου ενός έτους, μεταξύ Απριλίου 2012 και Μαΐου 2013. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, τα ΠΣΣΚ της Τράπεζας μεταβλήθηκαν, μετά την απόκτηση της Εμπορικής Τράπεζας. Επομένως, ανακύπτει το ερώτημα έως ποιο επίπεδο τα ΠΣΣΚ θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν και, ειδικότερα, κατά πόσον η κρατική ενίσχυση πρέπει να αξιολογηθεί με αναφορά στα ΠΣΣΚ που υπήρχαν κατά την έναρξη της περιόδου ή στο τέλος της περιόδου. Τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 αποσκοπούν στην κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών που διαπίστωσε η Τράπεζα της Ελλάδος τον Μάρτιο του 2012 (προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2012). Με άλλους όρους, οι κεφαλαιακές ανάγκες στην αντιμετώπιση των οποίων αποσκοπούσαν εκείνα τα μέτρα κρατικής ενίσχυσης υπήρχαν ήδη τον Μάρτιο του 2012. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι το ποσό της ενίσχυσης που ενείχαν τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 πρέπει να συγκριθεί με τα ΠΣΣΚ της Τράπεζας στις 31 Μαρτίου 2012. Το γεγονός ότι η Τράπεζα εξαγόρασε την Εμπορική Τράπεζα μετά τον Μάρτιο του 2012 δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε μείωση του δείκτη «ενίσχυση προς ΠΣΣΚ». Πράγματι, η ενίσχυση δεν είναι λιγότερο στρεβλωτική για τον λόγο ότι η Τράπεζα προέβη σε εξαγορά η οποία αυξάνει τα ΠΣΣΚ. Υπενθυμίζεται επίσης ότι, μετά τον Μάρτιο 2012 και έως την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013, η Τράπεζα της Ελλάδος δεν έλαβε υπόψη τις εξαγορές που πραγματοποίησαν ελληνικές τράπεζες για να προσαρμόσουν τις κεφαλαιακές ανάγκες τους —προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Το στοιχείο αυτό καταδεικνύει ακόμη ότι τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 ήταν μέτρα ενίσχυσης που σχετίζονταν με το μέγεθος της Τράπεζας στις 31 Μαρτίου 2012.

(182)

Η πρώτη και η δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση και η επιστολή δέσμευσης ανέρχονταν συνολικά σε 4 571 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 10,3 % των ΠΣΣΚ της Τράπεζας στις 31 Μαρτίου 2012 (94).

(183)

Δεδομένου ότι η Τράπεζα μπόρεσε να προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια, το πραγματικό ποσό της εισφοράς από το ΕΤΧΣ προς την Τράπεζα ανήλθε μόνο σε 4 021 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 9,1 % των ΠΣΣΚ της Τράπεζας στις 31 Μαρτίου 2012.

(184)

Τα μέτρα Α, B1, B2, B3 και B4 συνιστούν επομένως κρατικές ενισχύσεις κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης.

(185)

Το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να κρίνει κατά πόσο μία ενίσχυση είναι συμβατή με την εσωτερική αγορά εάν αποσκοπεί στην «άρση σοβαρής διαταραχής της οικονομίας κράτους μέλους».

(186)

Η Επιτροπή έχει αναγνωρίσει ότι η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση μπορεί να δημιουργήσει σοβαρή διαταραχή στην οικονομία ενός κράτους μέλους και ότι η λήψη μέτρων στήριξης τραπεζών μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της εν λόγω διαταραχής. Η άποψη αυτή επιβεβαιώθηκε στην τραπεζική ανακοίνωση του 2008, στην ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης και στην ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης. Η Επιτροπή εξακολουθεί να θεωρεί ότι πληρούνται οι απαιτήσεις για την έγκριση της κρατικής ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της ΣΛΕΕ, ενόψει της επανεμφάνισης πιέσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η Επιτροπή επιβεβαίωσε αυτή την άποψη με την έκδοση της ανακοίνωσης περί παράτασης του 2011 (95) και της τραπεζικής ανακοίνωσης του 2013.

(187)

Όσον αφορά την ελληνική οικονομία, στις αποφάσεις της για την έγκριση και την παράταση του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών, καθώς και την έγκριση μέτρων κρατικής ενίσχυσης που χορηγήθηκαν από την Ελλάδα σε μεμονωμένες τράπεζες (96), η Επιτροπή αναγνώρισε ότι υφίσταται κίνδυνος σοβαρής διαταραχής της ελληνικής οικονομίας και ότι η κρατική στήριξη των τραπεζών είναι ενδεδειγμένη για την άρση αυτής της διαταραχής. Ως εκ τούτου, η νομική βάση για την αξιολόγηση του μέτρου ενίσχυσης θα πρέπει να είναι το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης.

(188)

Κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Επιτροπή ανέπτυξε κριτήρια συμβατότητας για διάφορα είδη μέτρων ενίσχυσης. Αρχές για την αξιολόγηση των μέτρων ενίσχυσης καθορίστηκαν για πρώτη φορά στην τραπεζική ανακοίνωση του 2008.

(189)

Σύμφωνα με το σημείο 15 της τραπεζικής ανακοίνωσης του 2008, για να είναι μια ενίσχυση συμβιβάσιμη βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης, πρέπει να συμμορφώνεται με τα γενικά κριτήρια συμβατότητας:

(190)

Καθοδήγηση για τα μέτρα ανακεφαλαιοποίησης παρέχεται στην ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης και στην ανακοίνωση περί παράτασης του 2011.

(191)

Η ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης ορίζει την προσέγγιση που υιοθέτησε η Επιτροπή όσον αφορά την αξιολόγηση των σχεδίων αναδιάρθρωσης, και ιδίως την ανάγκη αποκατάστασης της βιωσιμότητας, για να διασφαλίσει την κατάλληλη συνεισφορά από τον δικαιούχο και να περιορίσει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.

(192)

Το εν λόγω πλαίσιο συμπληρώθηκε με την τραπεζική ανακοίνωση του 2013 που εφαρμόζεται σε μέτρα ενισχύσεων τα οποία κοινοποιήθηκαν μετά τις 31 Ιουλίου 2013.

(193)

Η ενίσχυση ρευστότητας που εισέπραξε ήδη η Τράπεζα έχει εγκριθεί οριστικά με τις διαδοχικές αποφάσεις έγκρισης των μέτρων στο πλαίσιο του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών και με τις τροποποιήσεις και παρατάσεις του (97). Κάθε μελλοντική στήριξη της ρευστότητας της Τράπεζας θα πρέπει να χορηγείται στο πλαίσιο ενός καθεστώτος δεόντως εγκεκριμένου από την Επιτροπή. Οι όροι της εν λόγω ενίσχυσης θα πρέπει να εγκρίνονται από την Επιτροπή πριν από τη χορήγησή της και, ως εκ τούτου, δεν απαιτείται διεξοδικότερη αξιολόγησή τους στην παρούσα απόφαση.

(194)

Η ανακεφαλαιοποίηση που χορηγήθηκε το 2009 με τη μορφή προνομιούχων μετοχών (μέτρο Α) χορηγήθηκε βάσει του μέτρου ανακεφαλαιοποίησης που εγκρίθηκε το 2008 στο πλαίσιο του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών, σύμφωνα με την τραπεζική ανακοίνωση του 2008. Συνεπώς, δεν απαιτείται εκ νέου αξιολόγησή της σύμφωνα με την τραπεζική ανακοίνωση του 2008 και πρέπει να αξιολογηθεί μόνο βάσει της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(195)

Το συμβιβάσιμο της ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου (μέτρο L2) θα πρέπει πρώτα να αξιολογηθεί με βάση την τραπεζική ανακοίνωση του 2008 και την ανακοίνωση περί παράτασης του 2011. Κάθε ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου που χορηγήθηκε μετά την 1η Αυγούστου 2013 εμπίπτει στην τραπεζική ανακοίνωση του 2013.

(196)

Το συμβιβάσιμο των ανακεφαλαιοποιήσεων από το ΕΤΧΣ (μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4), και ιδίως όσον αφορά την αμοιβή, θα πρέπει να αξιολογείται καταρχήν με βάση την τραπεζική ανακοίνωση του 2008, την ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης και την ανακοίνωση περί παράτασης του 2011. Στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Βank, η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες ως προς το συμβιβάσιμο του μέτρου Β1 με τις εν λόγω ανακοινώσεις. Εφόσον έχουν τεθεί σε εφαρμογή πριν από τις 31 Ιουλίου 2013, τα εν λόγω μέτρα δεν εμπίπτουν στην τραπεζική ανακοίνωση του 2013. Η συμβατότητα των ανακεφαλαιοποιήσεων του ΕΤΧΣ (μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4) θα πρέπει επίσης να αξιολογηθεί βάσει της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(197)

Για να είναι μία ενίσχυση συμβιβάσιμη βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης, πρέπει να είναι σύμφωνη με τα γενικά κριτήρια συμβατότητας: καταλληλότητα, αναγκαιότητα και αναλογικότητα.

(198)

Επειδή οι ελληνικές τράπεζες ήταν αποκλεισμένες από τις αγορές χονδρικής και ήταν εξ ολοκλήρου εξαρτημένες από τη χρηματοδότηση της κεντρικής τράπεζας, όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική σκέψη 26, και καθώς η Τράπεζα δεν θα μπορούσε να δανειστεί ένα επαρκές ποσό κεφαλαίων με τις τακτικές πράξεις αναχρηματοδότησης, η Τράπεζα χρειαζόταν ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου για να αποκτήσει επαρκή ρευστότητα που θα απέτρεπε την αθέτηση υποχρέωσής της. Η Επιτροπή θεωρεί ότι το μέτρο L2 αποτελεί κατάλληλο μηχανισμό για την άρση σοβαρής διαταραχής που θα προκαλούνταν από την αθέτηση υποχρέωσης της Τράπεζας.

(199)

Εφόσον η ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου συνεπάγεται σχετικά υψηλό κόστος χρηματοδότησης για την Τράπεζα, η Τράπεζα έχει επαρκές κίνητρο για να αποφύγει την εξάρτησή της από την εν λόγω πηγή χρηματοδότησης για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων της. Η Τράπεζα όφειλε να καταβάλει επιτόκιο […] μονάδων βάσης υψηλότερο από αυτό των συνήθων πράξεων αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος. Επιπλέον, η Τράπεζα όφειλε να καταβάλει ασφάλιστρα εγγύησης […] μ.β. στο κράτος. Ως εκ τούτου, το συνολικό κόστος της ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου για την Τράπεζα είναι πολύ υψηλότερο από το σύνηθες κόστος αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ. Συγκεκριμένα, η διαφορά μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου κόστους είναι υψηλότερη από το επίπεδο της προμήθειας εγγύησης που επιβάλλει η ανακοίνωση περί παράτασης του 2011. Ως εκ τούτου, η συνολική αμοιβή την οποία χρέωσε το κράτος δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκής. Όσον αφορά το ποσό της ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου, αυτό επανεξετάζεται τακτικά από την Τράπεζα της Ελλάδος και την ΕΚΤ με βάση τις πραγματικές ανάγκες της Τράπεζας. Παρακολουθούν στενά τη χρήση του και διασφαλίζουν ότι περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο. Κατά συνέπεια, το μέτρο L2 δεν παρέχει στην τράπεζα πλεονάζουσα ρευστότητα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων που νοθεύουν τον ανταγωνισμό. Περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο ποσό.

(200)

Αυτή η αυστηρή παρακολούθηση της χρησιμοποίησης της ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου και η τακτική εξακρίβωση του ότι η χρήση της περιορίζεται στο ελάχιστο διασφαλίζει επίσης ότι η ρευστότητα είναι αναλογική και δεν προκαλεί αδικαιολόγητη νόθευση του ανταγωνισμού. Η Επιτροπή επισημαίνει επίσης ότι η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα θα εφαρμόσει τα μέτρα αναδιάρθρωσης μειώνοντας την εξάρτηση της από τη χρηματοδότηση της κεντρικής τράπεζας και ότι η Τράπεζα θα συμμορφώνεται με τους περιορισμούς συμπεριφοράς, όπως αναλύεται στο τμήμα 7.6. Τα στοιχεία αυτά διασφαλίζουν ότι η εξάρτηση από τη στήριξη της ρευστότητας θα τερματιστεί το ταχύτερο δυνατόν και ότι η ενίσχυση είναι αναλογική.

(201)

Το μέτρο L2 είναι συνεπώς σύμφωνο με την τραπεζική ανακοίνωση του 2008 και την ανακοίνωση περί παράτασης του 2011. Εφόσον η τραπεζική ανακοίνωση του 2013 δεν θέσπισε πρόσθετες απαιτήσεις όσον αφορά τις εγγυήσεις, το μέτρο L2 είναι επίσης σύμφωνο και με την τραπεζική ανακοίνωση του 2013.

(202)

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 189, και σύμφωνα με το σημείο 15 της τραπεζικής ανακοίνωσης του 2008, για να είναι μία ενίσχυση συμβιβάσιμη βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης, πρέπει να συμμορφώνεται με τα γενικά κριτήρια συμβατότητας (98): καταλληλότητα, αναγκαιότητα και αναλογικότητα.

(203)

Η ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης και η ανακοίνωση περί παράτασης του 2011 εξετάζουν διεξοδικότερα το ύψος της αμοιβής που απαιτείται για τις κρατικές εισφορές κεφαλαίων.

(204)

Όσον αφορά την καταλληλότητα του ανακεφαλαιοποιήσεων από το ΕΤΧΣ (μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4), η Επιτροπή τα θεωρεί κατάλληλα διότι επιτρέπουν στην Τράπεζα να τηρήσει τις κεφαλαιακές απαιτήσεις. Χωρίς τις ανακεφαλαιοποιήσεις από το ΕΤΧΣ, η Τράπεζα θα ήταν σε θέση να ασκεί τις δραστηριότητές της και δεν θα είχε πλέον πρόσβαση στις πράξεις αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ.

(205)

Σχετικά με αυτό, στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας για τη Alpha Βank, η Επιτροπή ανέφερε ότι η Τράπεζα είναι ένα από τα μεγαλύτερα τραπεζικά ιδρύματα στην Ελλάδα, τόσο σε χορηγήσεις όσο και σε καταθέσεις. Ως εκ τούτου, η Τράπεζα είναι σημαντικός παράγοντας του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια, τυχόν αθέτηση υποχρέωσης της Τράπεζας θα δημιουργούσε σοβαρή διαταραχή στην ελληνική οικονομία. Με βάση τις τότε επικρατούσες συνθήκες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην Ελλάδα είχαν δυσκολίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Η εν λόγω έλλειψη χρηματοδότησης περιόριζε την ικανότητά τους να χορηγούν δάνεια στην ελληνική οικονομία. Σε εκείνες τις συνθήκες, η αθέτηση υποχρέωσης από την Τράπεζα θα επιδείνωνε τη διαταραχή της οικονομίας. Επιπλέον, τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 ήταν απόρροια κυρίως του προγράμματος PSI, ενός εξαιρετικά σπάνιου και απρόβλεπτου γεγονότος, και όχι το αποτέλεσμα κακής διαχείρισης ή ανάληψης υπερβολικών κινδύνων από την Τράπεζα. Τα μέτρα, συνεπώς, αφορούν κατά κύριο λόγο τα αποτελέσματα του προγράμματος PSI και συμβάλλουν στη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ελλάδα.

(206)

Στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Βank, η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσον είχαν ληφθεί άμεσα όλα τα δυνατά μέτρα για να αποτραπεί το ενδεχόμενο να έχει η Τράπεζα ανάγκη για νέα βοήθεια στο μέλλον. Όπως αναφέρεται στις αιτιολογικές σκέψεις 121 και 122 της παρούσας απόφασης, η Ελλάδα έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει ένα σύνολο δράσεων στο πεδίο της εταιρικής διακυβέρνησης και των εμπορικών δραστηριοτήτων της Τράπεζας. Όπως περιγράφεται στις αιτιολογικές σκέψεις 99 και 106, η Τράπεζα έχει επίσης προβεί σε σημαντική αναδιοργάνωση των δραστηριοτήτων της, έχοντας πραγματοποιήσει ήδη πολλές μειώσεις κόστους και εκχωρήσεις δραστηριοτήτων. Ως εκ τούτου, οι αμφιβολίες της Επιτροπής έχουν αρθεί.

(207)

Στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Βank, η Επιτροπή εξέφρασε επίσης αμφιβολίες για το αν υπήρχαν επαρκείς διασφαλίσεις σε περίπτωση που η Τράπεζα ετίθετο υπό τον έλεγχο του κράτους ή σε περίπτωση που παρέμενε υπό τον έλεγχο ιδιωτών μετόχων, ενώ το κράτος θα εξακολουθούσε να διατηρεί την πλειοψηφική συμμετοχή. Οι δεσμεύσεις που περιγράφονται στις αιτιολογικές σκέψεις 121 και 122 της παρούσας απόφασης διασφαλίζουν ότι οι δανειοδοτικές πράξεις της Τράπεζας θα ασκούνται σε εμπορική βάση και η καθημερινή λειτουργία θα προστατεύεται έναντι της κρατικής παρέμβασης. Το πλαίσιο των σχέσεων που συμφωνήθηκε μεταξύ του ΕΤΧΣ και της Τράπεζας εξασφαλίζει επίσης ότι τα συμφέροντα του κράτους ως βασικού μετόχου προστατεύονται έναντι της ανάληψης υπερβολικών κινδύνων από τη διοίκηση της Τράπεζας.

(208)

Τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4, συνεπώς, εξασφαλίζουν τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ελλάδα. Λαμβάνονται σημαντικά μέτρα για να ελαχιστοποιηθούν μελλοντικές ζημίες και να διασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες της Τράπεζας δεν θα τεθούν σε κίνδυνο λόγω κακοδιοίκησης. Βάσει των ανωτέρω, η Επιτροπή διαπιστώνει την καταλληλότητα των μέτρων Β1, Β2, Β3 και Β4.

(209)

Σύμφωνα με την τραπεζική ανακοίνωση του 2008, το μέτρο ενίσχυσης πρέπει, ως προς το ύψος και τη μορφή του, να είναι αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου. Αυτό σημαίνει ότι η εισφορά κεφαλαίου πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο ποσό για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(210)

Το ποσό της κεφαλαιακής ενίσχυσης υπολογίστηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος στο πλαίσιο της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα βασικά ίδια κεφάλαια κατηγορίας 1 παραμένουν πάνω από ένα ορισμένο επίπεδο κατά την περίοδο 2012-2014, όπως αποτυπώνεται στον πίνακα 3. Ως εκ τούτου, δεν χορηγεί στην Τράπεζα πλεονάζον κεφάλαιο. Όπως εξηγήθηκε στην αιτιολογική σκέψη 206, τα μέτρα ελήφθησαν για να μειωθεί ο κίνδυνος να χρειαστεί η Τράπεζα πρόσθετη ενίσχυση στο μέλλον.

(211)

Όσον αφορά την αμοιβή για την πρώτη και τη δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση (μέτρα Β1 και Β2), η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι χορηγήθηκαν τον Μάιο του 2012 και τον Δεκέμβριο του 2012 και καταβλήθηκαν αντίστοιχα σε είδος με τη μορφή ομολόγων του ΕΤΧΣ. Το ΕΤΧΣ εισέπραξε ως αμοιβή, από την ημερομηνία εκταμίευσης των εν λόγω ομολόγων του ΕΤΧΣ έως την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013, τους δεδουλευμένους τόκους από τους τίτλους του ΕΤΧΣ και πρόσθετη αμοιβή 1 % (99). Όπως επισημάνθηκε στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Βank, οι εν λόγω αμοιβές είναι χαμηλότερες από το 7 % έως 9 % που ορίζεται στην ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης. Ωστόσο, η περίοδος της χαμηλής αμοιβής περιορίστηκε σε ένα έτος για το μέτρο Β1 και σε πέντε μήνες για το μέτρο Β2 (δηλαδή πριν τη μετατροπή της προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης σε διαρκή ανακεφαλαιοποίηση σε κοινές μετοχές, συγκεκριμένα το μέτρο Β4). Ενώ η πρώτη και η δεύτερη προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση δεν προκάλεσαν μείωση της συμμετοχής των υφιστάμενων μετόχων, η ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013, η οποία ήταν η μετατροπή της πρώτης και δεύτερης προσωρινής ανακεφαλαιοποιήσεις, μείωσε δραστικά το μερίδιο των παλαιών μετόχων στο μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας, εφόσον η συμμετοχή τους μειώθηκε στο 4,9 %. Τότε τερματίστηκε η μη φυσιολογική κατάσταση που επικρατούσε από την ημερομηνία της πρώτης προσωρινής ανακεφαλαιοποίησης. Συνεπώς, έχουν εξαλειφθεί οι αμφιβολίες που διατυπώθηκαν στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Βank.

(212)

Δεύτερον, λόγω της άτυπης πηγής των δυσκολιών της Τράπεζας, καθώς οι ζημίες προήλθαν κυρίως από τη διαγραφή χρέους υπέρ του Δημοσίου (με το πρόγραμμα PSI και την επαναγορά χρέους που παρέχουν σημαντικό πλεονέκτημα στο κράτος, δηλαδή μείωση του χρέους) και από τις συνέπειες μιας παρατεταμένης ύφεσης στην εγχώρια οικονομία του, η Επιτροπή μπορεί να αποδεχθεί μια τέτοια προσωρινή παρέκκλιση από τις συνήθεις απαιτήσεις αμοιβής που ορίζονται στην ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης (100).

(213)

Όσον αφορά το μέτρο B3, αυτό ήταν δέσμευση για τη χορήγηση κεφαλαίων. Η εν λόγω δέσμευση του Δεκεμβρίου 2012 τέθηκε σε εφαρμογή με πραγματική εισφορά κεφαλαίου τον Μάιο-Ιούνιο του 2013, μόλις πέντε μήνες αργότερα. Για τον λόγο αυτό και για τους λόγους που παρατίθενται στην αιτιολογική σκέψη 212, είναι αποδεκτή η μη καταβολή αμοιβής για την εν λόγω δέσμευση.

(214)

Όσον αφορά το μέτρο Β4, σύμφωνα με το σημείο 8 της ανακοίνωσης περί παράτασης του 2011, οι εισφορές κεφαλαίου θα πρέπει να αναλαμβάνονται με επαρκή έκπτωση στην τιμή της μετοχής, προσαρμοσμένης για να ληφθεί υπόψη το φαινόμενο της μείωσης της συμμετοχής των μετόχων, ώστε να υπάρχει εύλογη βεβαιότητα επαρκούς αμοιβής για το κράτος. Ενώ η εν λόγω ανακεφαλαιοποίηση δεν προέβλεπε σημαντική έκπτωση της τιμής της μετοχής όπως προσαρμόστηκε για να ληφθεί υπόψη το φαινόμενο της μείωσης της συμμετοχής των μετόχων, ήταν πράγματι αδύνατο να επιτευχθεί σημαντική έκπτωση της θεωρητικής τιμής χωρίς δικαίωμα εγγραφής (101). Πριν από την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013, η χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση της Τράπεζας ανερχόταν μόλις σε λίγες εκατοντάδες εκατ. ευρώ. Υπό τις συνθήκες αυτές, τίθεται το ερώτημα εάν θα έπρεπε να εκμηδενιστεί η συμμετοχή των υφιστάμενων μετόχων. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι η τιμή έκδοσης ορίστηκε στο 50 % της μέσης χρηματιστηριακής τιμής των πενήντα τελευταίων ημερών πριν από τον καθορισμό της τιμής έκδοσης. Η Επιτροπή επισημαίνει επίσης ότι η μείωση της συμμετοχής των παλαιών μετόχων ήταν τεράστια, διότι μετά την ανακεφαλαιοποίηση κατείχαν μόνον το 4,9 % του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή πρόσθετης έκπτωσης στη χρηματιστηριακή τιμή θα είχε μικρή μόνο επίπτωση στην αμοιβή του ΕΤΧΣ. Λαμβάνοντας υπόψη την ειδική κατάσταση των ελληνικών τραπεζών η οποία εξηγείται στην αιτιολογική σκέψη 212 και, δεδομένου ότι η ανάγκη για ενίσχυση οφείλεται σε διαγραφή χρέους υπέρ του Δημοσίου, η Επιτροπή θεωρεί ότι η τιμή έκδοσης των μετοχών που καλύφθηκαν από το κράτος είναι αρκούντως χαμηλή.

(215)

Το ΕΤΧΣ εξέδωσε επίσης δικαιώματα κτήσης μετοχών και χορήγησε ένα δικαίωμα για κάθε νέα μετοχή που αναλήφθηκε από ιδιώτες επενδυτές οι οποίοι συμμετείχαν στην ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013. Το ΕΤΧΣ χορήγησε τα εν λόγω δικαιώματα χωρίς αντίτιμο. Όπως εξηγήθηκε στην αιτιολογική σκέψη 93, κάθε δικαίωμα κτήσης ενσωματώνει το δικαίωμα αγοράς 7,40 μετοχών του ΕΤΧΣ σε επιλεγμένα χρονικά διαστήματα και τιμές άσκησης δικαιώματος. Η τιμή άσκησης είναι ίση με την τιμή εγγραφής του ΕΤΧΣ προσαυξημένη κατά ένα ετήσιο και σωρευτικό περιθώριο (4 % για το πρώτο έτος, 5 % για το δεύτερο έτος, 6 % για το τρίτο έτος, 7 % για το τέταρτο έτος και τη συνέχεια 8 % σε ετήσια βάση για τους τελευταίους έξι μήνες). Η αμοιβή που έλαβε το ΕΤΧΣ για τις μετοχές που κατέχει περιορίζεται εκ των πραγμάτων σε αυτά τα επίπεδα. Οι εν λόγω αμοιβές είναι χαμηλότερες από το 7 % έως 9 % που ορίζεται στην ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης. Ωστόσο, επειδή τα εν λόγω δικαιώματα ήταν βασικό στοιχείο για την επιτυχία της έκδοσης και της ιδιωτικής τοποθέτησης που δρομολόγησε η Τράπεζα πριν από την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013, η Επιτροπή θεωρεί ότι έδωσαν τη δυνατότητα στην Τράπεζα να μειώσει το ποσό της ενίσχυσης κατά 550 εκατ. ευρώ. Πράγματι, λόγω του χαμηλού δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας της Τράπεζας πριν από την ανακεφαλαιοποίηση, καθώς και της μεγάλης αβεβαιότητας που επικρατούσε την περίοδο εκείνη, οι τότε διαθέσιμες προσομοιώσεις έδειχναν ότι, χωρίς τα δικαιώματα αγοράς, οι ιδιώτες επενδυτές δεν θα εξασφάλιζαν επαρκή απόδοση και δεν θα συμμετείχαν. Για τους λόγους που εξηγούνται στις αιτιολογικές σκέψεις 205 και 212, επειδή το ΕΤΧΣ θα ελάμβανε ελάχιστη θετική αμοιβή εάν ασκούνταν τα δικαιώματα αγοράς και επειδή στόχος του ΜΟΧΠ ήταν να προσελκύσει ιδιώτες επενδυτές ώστε να παραμείνουν ορισμένες τράπεζες υπό ιδιωτική διαχείριση και να αποφευχθούν καταστάσεις κατά τις οποίες το σύνολο του τραπεζικού τομέα θα περιερχόταν υπό τον έλεγχο του ΕΤΧΣ, η Επιτροπή μπορεί να αποδεχθεί μια τέτοια απόκλιση από τις συνήθεις απαιτήσεις περί αμοιβής που ορίζονται στην ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης. Η αποδοχή αυτή στηρίζεται επίσης στο γεγονός ότι ο νόμος του ΕΤΧΣ, όπως τροποποιήθηκε τον Μάρτιο του 2014, δεν προβλέπει καμία προσαρμογή των δικαιωμάτων προαγοράς μετοχών σε περίπτωση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου χωρίς δικαίωμα προαγοράς, και ότι σε περίπτωση έκδοσης δικαιωμάτων μπορεί να προσαρμοστεί μόνο η τιμή άσκησης δικαιώματος και η προσαρμογή μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον εκ των υστέρων και μόνο μέχρι του ποσού των πραγματικών εσόδων από την πώληση των δικαιωμάτων προαγοράς του ΕΤΧΣ. Επιπλέον, η δέσμευση που ανέλαβε η Ελλάδα ότι θα επεδίωκε την έγκριση της Επιτροπής πριν από οποιαδήποτε επαναγορά των δικαιωμάτων που εκδίδονται από το ΕΤΧΣ παρέχει στην Επιτροπή τη διαβεβαίωση ότι οποιαδήποτε μελλοντική επαναγορά δεν θα μειώσει περαιτέρω την αμοιβή του ΕΤΧΣ και θα αυξήσει την αμοιβή των κατόχων δικαιωμάτων.

(216)

Όσον αφορά το γεγονός ότι οι μετοχές του ΕΤΧΣ δεν έχουν δικαίωμα ψήφου, η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η ανάγκη για ενίσχυση δεν προέρχεται κυρίως από την ανάληψη υπέρμετρων κινδύνων. Επιπλέον, ήταν στόχος του ΜΟΧΠ να παραμείνουν ορισμένες τράπεζες υπό ιδιωτική διαχείριση. Ακόμη, το πλαίσιο σχέσεων και η αυτόματη επαναφορά των δικαιωμάτων ψήφου σε περίπτωση μη εφαρμογής του σχεδίου αναδιάρθρωσης παρέχει εγγυήσεις έναντι της ανάληψης υπέρμετρου κινδύνου στο μέλλον από ιδιωτικούς διαχειριστές. Τέλος, το PSI και η επαναγορά του Δεκεμβρίου 2012 είναι ένα είδος αμοιβής προς το κράτος, διότι το χρέος του κράτους προς την Τράπεζα μειώθηκε κατά αρκετά δισεκατ. ευρώ. Για όλους αυτούς τους λόγους, η Επιτροπή μπορεί να δεχτεί ότι το ΕΤΧΣ εισπράττει μετοχές χωρίς δικαίωμα ψήφου. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το μέτρο Β4 ήταν αναγκαίο.

Εν κατακλείδι, τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 είναι αναγκαία ως ενίσχυση διάσωσης, τόσο ως προς το ύψος και ως προς τη μορφή τους.

(217)

Η Επιτροπή σημειώνει ότι η Τράπεζα εισέπραξε πολύ μεγάλο ποσό κρατικής ενίσχυσης. Η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει σοβαρές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει ένα σύνολο μέτρων που αποσκοπούν στη μείωση των αρνητικών δευτερογενών επιπτώσεων. Ειδικότερα, οι δεσμεύσεις προβλέπουν ότι οι δραστηριότητες της Τράπεζας θα συνεχίσουν να ασκούνται σε εμπορική βάση, όπως εξηγείται στις αιτιολογικές σκέψεις 121 και 122. Η Ελλάδα έχει δεσμευθεί επίσης για απαγόρευση των εξαγορών και για μια δέσμη εκποιήσεων, όπως αναφέρεται στις αιτιολογικές σκέψεις 123 έως 124. Τα όρια στις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού εξετάζονται διεξοδικότερα στο τμήμα 7.6.

(218)

Έχει επίσης διοριστεί στην Τράπεζα ένας εντολοδόχος παρακολούθησης για να παρακολουθεί τη σωστή εφαρμογή των δεσμεύσεων σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση και τις εμπορικές δραστηριότητες. Θα αποφεύγονται τυχόν επιζήμιες αλλαγές στις εμπορικές πρακτικές της Τράπεζας και, με τον τρόπο αυτό, θα μειωθούν οι αρνητικές δευτερογενείς επιπτώσεις.

(219)

Τέλος, ένα νέο ολοκληρωμένο σχέδιο αναδιάρθρωσης υποβλήθηκε στην Επιτροπή στις 12 Ιουνίου 2014. Το σχέδιο αναδιάρθρωσης θα αξιολογηθεί στο τμήμα 7.6.

(220)

Εν κατακλείδι, οι αμφιβολίες που διατυπώθηκαν στην απόφαση για την κίνηση διαδικασίας για την Alpha Βank έχουν αρθεί. Τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 είναι αναλογικά βάσει της παραγράφου 15 της τραπεζικής ανακοίνωσης του 2008.

(221)

Εξάγεται, συνεπώς, το συμπέρασμα ότι οι ανακεφαλαιοποιήσεις του ΕΤΧΣ (μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4) είναι κατάλληλες, αναγκαίες και αναλογικές, σύμφωνα με την παράγραφο 15 της τραπεζικής ανακοίνωσης του 2008, την ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης και την ανακοίνωση περί παράτασης του 2011.

(222)

Το σημείο 23 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης εξηγεί ότι οι εξαγορές επιχειρήσεων από τις ενισχυόμενες τράπεζες δεν μπορούν να χρηματοδοτούνται από την κρατική ενίσχυση, εκτός εάν αυτό είναι αναγκαίο για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας της επιχείρησης. Εξάλλου, τα σημεία 40 και 41 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης αναφέρουν ότι οι τράπεζες δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν τις κρατικές ενισχύσεις για την εξαγορά ανταγωνιστριών επιχειρήσεων, εκτός εάν η εξαγορά είναι μέρος μιας διαδικασίας εξυγίανσης αναγκαίας για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας ή για την εξασφάλιση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Επιπλέον, οι εξαγορές μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο ή να δυσχεράνουν την αποκατάσταση της βιωσιμότητας. Η Επιτροπή οφείλει, συνεπώς, να αξιολογήσει κατά πόσον οι εξαγορές που πραγματοποίησε η Τράπεζα μπορεί να συμβιβάζονται με την ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης.

(223)

Όσον αφορά τη λειτουργική αποδοτικότητα, η εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας ενισχύει την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της Τράπεζας, αφού η συγχώνευση δύο τραπεζών στην ίδια γεωγραφική αγορά επιτρέπει στην Τράπεζα να επιτύχει σημαντικές συνέργειες, π.χ. με τη μορφή μείωσης προσωπικού, κλεισίματος υποκαταστημάτων και μείωσης των γενικών εξόδων. Η Τράπεζα αποκτά πελάτες και καταθέσεις, ενώ μειώνει σημαντικά το κόστος διανομής. Κλείνει έναν σημαντικό αριθμό υποκαταστημάτων της ενοποιημένης οντότητας, επιπλέον του εξορθολογισμού των λειτουργιών έδρας.

(224)

Όσον αφορά τη θέση ρευστότητας, η εξαγορά έχει θετική επίπτωση στην Τράπεζα. Πράγματι, ο δείκτης χορηγήσεων προς καταθέσεις της εξαγορασθείσας οντότητας ήταν περίπου 115 %, δηλαδή πολύ χαμηλότερος από τον πολύ υψηλό δείκτη χορηγήσεων προς καταθέσεις της Τράπεζας (102). Ως εκ τούτου, συμβάλλει στην αισθητή βελτίωση του δείκτη χορηγήσεων προς καταθέσεις της Τράπεζας.

(225)

Από μια στατική άποψη, η πράξη έχει επίσης θετικό αντίκτυπο στον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας της Τράπεζας, εφόσον η Τράπεζα αγοράζει μια τράπεζα υψηλής κεφαλαιοποίησης έναντι τιμήματος ενός ευρώ. Στις 31 Μαρτίου 2012 ο pro forma δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας της ενοποιημένης οντότητας ήταν 11,8 %, ενώ ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας της Τράπεζας ήταν μόνο 8,8 %. Ομοίως, ο pro forma δείκτης βασικών ιδίων κεφαλαίων κατηγορίας 1 της ενοποιημένης οντότητας θα ανερχόταν σε 11,1 %, ενώ το ποσοστό βασικών ίδιων κεφαλαίων κατηγορίας 1 της Τράπεζας ήταν 7,9 %. Η ισχυρή κεφαλαιακή θέση της Εμπορικής Τράπεζας παρέχει προστασία από μελλοντικές ζημίες που θα μπορούσαν να προκύψουν με την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων, όπως φαίνεται στον πίνακα 3. Η στατική παρατήρηση της αύξησης του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας της Τράπεζας υπερεκτίμησε τα θετικά αποτελέσματα για τη μακροπρόθεσμη κεφαλαιακή θέση της. Ως εκ τούτου, η εξαγορά είναι θετική για την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της Τράπεζας.

(226)

Σύμφωνα με το σημείο 23 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης, η ενίσχυση αναδιάρθρωσης δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αγορά μετοχών άλλων εταιρειών, αλλά απλώς για την κάλυψη του κόστους αναδιάρθρωσης που είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας της Τράπεζας. Στην παρούσα περίπτωση, αν και η εξαγορά έχει θετικές συνέπειες για τη βιωσιμότητα της Τράπεζας, δεν είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητά της, κατά την έννοια του σημείου 23 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(227)

Η Τράπεζα κατέβαλε τίμημα μόνον ενός ευρώ για την αγορά της Εμπορικής Τράπεζας. Η τιμή αγοράς δεν χρηματοδοτήθηκε, συνεπώς, με κρατικές ενισχύσεις. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται επίσης ότι η καταβολή του τιμήματος αγοράς δεν δημιουργεί καμία κεφαλαιακή ανάγκη για την Τράπεζα. Επιπλέον, η Εμπορική Τράπεζα ήταν επαρκώς κεφαλαιοποιημένη (δηλαδή μέχρι το επίπεδο που απαιτείται βάσει της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2012 που φαίνεται στον πίνακα 3). Ως εκ τούτου, η εξαγορά δεν είναι πιθανό να δημιουργήσει μελλοντική κεφαλαιακή ανάγκη για την Τράπεζα.

(228)

Εν κατακλείδι, λόγω των ασυνήθων όρων (αγορά μιας πλήρως κεφαλαιοποιημένης Τράπεζας για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων), η εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας, κατ’ εξαίρεση, δεν αντιβαίνει την απαίτηση να περιοριστεί η ενίσχυση στο ελάχιστο.

(229)

Σύμφωνα με τα σημεία 39 και 40 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης, οι κρατικές ενισχύσεις δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται εις βάρος των επιχειρήσεων που δεν λαμβάνουν ενίσχυση, και ιδίως για την εξαγορά ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. Το σημείο 41 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης αναφέρει επίσης ότι οι εξαγορές μπορεί να επιτραπούν εάν αποτελούν μέρος διαδικασίας εξυγίανσης που είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας ή για την εξασφάλιση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Υπό τις συνθήκες αυτές, η διαδικασία εξαγοράς θα πρέπει να είναι δίκαιη και η εξαγορά πρέπει να εξασφαλίσει τις συνθήκες πραγματικού ανταγωνισμού στη σχετική αγορά.

(230)

Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν θεωρούσε την Εμπορική Τράπεζα βιώσιμη σε αυτόνομη βάση, σύμφωνα με την ανάλυση βιωσιμότητας που πραγματοποίησε εξωτερικός σύμβουλος στις αρχές του 2012. Δημιουργούσε μεγάλες απώλειες για την Crédit Agricole, που, ως εκ τούτου, επιδίωξε να πωλήσει. Εάν η πώληση δεν ήταν εφικτή, η Crédit Agricole θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να την αφήσει να πτωχεύσει. Η πράξη μπορεί, επομένως, να θεωρηθεί μέρος της διαδικασίας εξυγίανσης που είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, όπως περιγράφεται στο σημείο 41 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(231)

Κανένας υποψήφιος που δεν λαμβάνει ενίσχυση δεν υπέβαλε έγκυρη προσφορά για την εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας και η διαδικασία πώλησης ήταν ανοικτή, διαφανής και χωρίς διακρίσεις. Κατά συνέπεια, δεν υπήρξε κανένας αποκλεισμός μη ενισχυόμενου προσφέροντος από την Τράπεζα. Εφόσον η πράξη εγκρίθηκε από την Ελληνική Αρχή Ανταγωνισμού, η έκβαση της διαδικασίας πώλησης διασφαλίζει τις συνθήκες αποτελεσματικού ανταγωνισμού στην Ελλάδα.

(232)

Επιπλέον, η ανάγκη ενίσχυσης της Τράπεζας δεν είναι αποτέλεσμα κακοδιαχείρισης ή ακατάλληλης ανάληψης κινδύνου. Τέλος, όπως συνάγεται στην αιτιολογική σκέψη 227, καμία κρατική ενίσχυση δεν χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση της εξαγοράς αυτής (αγορά έναντι τιμήματος 1 ευρώ μιας τράπεζας κεφαλαιοποιημένης μέχρι το επίπεδο που απαιτείται για να περάσει την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων της Τράπεζας της Ελλάδος).

(233)

Βάσει των ανωτέρω στοιχείων, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας είναι σύμφωνη με το τμήμα 4 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(234)

Η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, λόγω της μοναδικής κατάστασης των ελληνικών τραπεζών και των ιδιαιτεροτήτων της εξαγοράς της Εμπορικής Τράπεζας, η εξαγορά είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις που ορίζονται στην ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης.

(235)

Η απόκτηση των επιλεγμένων στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των τριών συνεταιριστικών τραπεζών θα ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της Τράπεζας.

(236)

Πιο συγκεκριμένα, η ενσωμάτωση των καταθέσεων των τριών συνεταιριστικών τραπεζών στον ισολογισμό της Τράπεζας βελτίωσε το προφίλ ρευστότητάς της. Ο καθαρός δείκτης χορηγήσεων προς καταθέσεις της Alpha Bank ΑΕ μειώθηκε κατά περίπου 1,5 % και η εξάρτηση της Alpha Bank ΑΕ από το Ευρωσύστημα μειώθηκε.

(237)

Επιπλέον, οι εξαγορές έδωσαν στην Τράπεζα την ευκαιρία να αυξήσει τα έσοδά της από τη διεύρυνση της πελατειακής βάσης της σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές. Η τράπεζα δεν εξαγόρασε καμία ακριβή υποδομή ούτε ακριβό δίκτυο υποκαταστημάτων. Ούτε δάνεια εξαγόρασε η Τράπεζα. Ως εκ τούτου, δεν αύξησε τον κίνδυνο ή τις κεφαλαιακές ανάγκες της.

(238)

Σύμφωνα με το σημείο 23 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης, η ενίσχυση αναδιάρθρωσης δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αγορά μετοχών άλλων εταιρειών, αλλά απλώς για την κάλυψη του κόστους αναδιάρθρωσης που είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας της Τράπεζας. Στην παρούσα περίπτωση, αν και η εξαγορά έχει θετικές συνέπειες για τη βιωσιμότητα της Τράπεζας, δεν είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητά της, κατά την έννοια της παραγράφου 23 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(239)

Το τίμημα που κατέβαλε η Τράπεζα για την απόκτηση των μεταβιβασθέντων στοιχείων ενεργητικού και παθητικού και των τριών συνεταιριστικών τραπεζών καθορίστηκε στο 2,1 % της αξίας των μεταβιβασθεισών καταθέσεων και ανήλθε σε περίπου 9 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,01 % του συνολικού ισολογισμού της Τράπεζας κατά τον χρόνο της εξαγοράς. Το εν λόγω τίμημα θα μπορούσε, συνεπώς, να θεωρηθεί πολύ μικρό. Επιπλέον, η Τράπεζα είχε ήδη αντλήσει ποσό 550 εκατ. ευρώ ιδιωτικών κεφαλαίων κατά την ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013.

(240)

Συνάγεται το συμπέρασμα ότι η τιμή απόκτησης των μεταβιβασθέντων στοιχείων ενεργητικού και παθητικού (κυρίως καταθέσεις) των τριών συνεταιριστικών τραπεζών ήταν τόσο χαμηλό που δεν απέτρεψε το να περιοριστεί η ενίσχυση στο ελάχιστο αναγκαίο.

(241)

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 229, σύμφωνα με τα σημεία 39 και 40 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης, οι κρατικές ενισχύσεις δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται εις βάρος των επιχειρήσεων που δεν λαμβάνουν ενίσχυση, και ιδίως για την εξαγορά ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, εκτός από ειδικές περιστάσεις.

(242)

Η Τράπεζα της Ελλάδος έκρινε ότι οι τρεις συνεταιριστικές τράπεζες δεν είναι βιώσιμες και ότι τα μέτρα εξυγίανσης ήταν αναγκαία για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Μπορεί συνεπώς να θεωρηθεί ότι οι εξαγορές αποτελούν μέρος μιας διαδικασίας εξυγίανσης που είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, όπως περιγράφεται στην παράγραφο 41 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(243)

Επιπλέον, καμία μη ενισχυόμενη επιχείρηση δεν υπέβαλε έγκυρη προσφορά για την εξαγορά των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των τριών συνεταιριστικών τραπεζών και η μόνη άλλη προσφορά υποβλήθηκε από μια τράπεζα που είχε λάβει ακόμη μεγαλύτερη ενίσχυση. Επιπλέον, το μέγεθος των αποκτηθέντων στοιχείων ενεργητικού και παθητικού ήταν μικρό και δεν άλλαξε τη δομή της αγοράς (103).

(244)

Εν κατακλείδι, η Επιτροπή θεωρεί ότι αυτές οι έκτακτες περιστάσεις δικαιολογούν την έγκριση των εξαγορών, σύμφωνα με το σημείο 41 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(245)

Συνάγεται το συμπέρασμα ότι, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων των εξαγορών των επιλεγμένων στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των τριών συνεταιριστικών τραπεζών, οι εν λόγω εξαγορές είναι σύμφωνες με τις απαιτήσεις της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(246)

Η εξαγορά της Citibank Greece, συμπεριλαμβανομένης της Diners, θα βελτιώσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της Τράπεζας. Η Τράπεζα απέκτησε μία τράπεζα της οποίας οι δανειοδοτήσεις καλύπτονται από ειδικές προβλέψεις. Επιπλέον, το χαρτοφυλάκιο καθαρών δανείων της είναι πολύ μικρότερο από τις αποκτηθείσες καταθέσεις.

(247)

Η ενσωμάτωση των καταθέσεων της Citibank Greece στον ισολογισμό της Τράπεζας θα βελτιώσει το μεσομακροπρόθεσμο χρηματοδοτικό προφίλ της Τράπεζας, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την αποδοτικότητα της Τράπεζας.

(248)

Επιπλέον, μέσω της εξαγοράς, η Τράπεζα θα ενισχύσει το δίκτυο και την ικανότητα άντλησης καταθέσεων, επιτυγχάνοντας με τον τρόπο αυτόν ένα ισόρροπο και βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο.

(249)

Τέλος, οι αναμενόμενες σημαντικές συνέργειες —όσον αφορά τις κεντρικές λειτουργίες, τις υπηρεσίες ΤΠ και τα λειτουργικά έξοδα— θα συμβάλουν στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της Τράπεζας.

(250)

Ως εκ τούτου, η εξαγορά είναι θετική για την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της Τράπεζας.

(251)

Σύμφωνα με το σημείο 23 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης, η ενίσχυση αναδιάρθρωσης δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αγορά μετοχών άλλων εταιρειών, αλλά απλώς για την κάλυψη του κόστους αναδιάρθρωσης που είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας της Τράπεζας. Στην παρούσα περίπτωση, αν και η εξαγορά έχει θετικές συνέπειες για τη βιωσιμότητα της Τράπεζας, δεν είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητά της, κατά την έννοια του σημείου 23 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(252)

Η Τράπεζα κατέβαλε τίμημα μόλις 2 εκατ. ευρώ (104) για την εξαγορά της Citibank Greece και της Diners.

(253)

Το εξαγορασθέν χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό δανείων που έχουν διαγραφεί ολοσχερώς. Πράγματι, η αποτίμηση της αξίας αυτού του νέου χαρτοφυλακίου δανείων θα μπορούσε να αντισταθμίσει την περιορισμένη κεφαλαιακή ανάγκη που απορρέει από την ενσωμάτωσή τους στον ισολογισμό της Τράπεζας

(254)

Επιπλέον, η Τράπεζα άντλησε ιδιωτικά κεφάλαια ύψους 1,2 δισεκατ. ευρώ με τιμή ανά μετοχή υψηλότερη από την τιμή εγγραφής του ΕΤΧΣ ανά μετοχή στην ανακεφαλαιοποίηση της άνοιξης του 2013.

(255)

Υπό αυτές τις ειδικές περιστάσεις, δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι η εξαγορά αυτή χρηματοδοτήθηκε με κρατική ενίσχυση. Η εξαγορά δεν θα αυξήσει την ανάγκη για ενίσχυση ούτε θα μειώσει την αμοιβή των υφιστάμενων ενισχύσεων.

(256)

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 241, οι κρατικές ενισχύσεις δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται εις βάρος των επιχειρήσεων που δεν λαμβάνουν ενίσχυση, και ιδίως για την εξαγορά ανταγωνιστικών επιχειρήσεων.

(257)

Το καταβληθέν τίμημα για την εξαγορά της Citibank Greece ήταν εξαιρετικά χαμηλό και η Τράπεζα άντλησε μεγάλο ποσό ιδιωτικών κεφαλαίων σε υψηλή τιμή ανά μετοχή. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι χρησιμοποιήθηκε ενίσχυση για τη χρηματοδότηση της εν λόγω εξαγοράς.

(258)

Επίσης, εφόσον κανένας προσφέρων που δεν λαμβάνει ενίσχυση δεν υπέβαλε προσφορά για την εξαγορά των δραστηριοτήτων που εξαγοράστηκαν από την Τράπεζα, δεν υφίσταται παραγκωνισμός μη ενισχυόμενων επενδυτών.

(259)

Εν κατακλείδι, με βάση τα στοιχεία στις αιτιολογικές σκέψεις 257 και 258, η εξαγορά δεν εμπίπτει στην απαγόρευση των παραγράφων 39 και 40 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης. Επιπλέον, η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η ανάγκη της Τράπεζας για ενίσχυση δεν οφείλεται σε κακοδιαχείριση ή ακατάλληλη ανάληψη κινδύνου.

(260)

Εξάγεται το συμπέρασμα ότι, λόγω της μοναδικής κατάστασης της Τράπεζας (105) και των ιδιαιτεροτήτων της εξαγοράς της Citibank Greece, η εξαγορά είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις που ορίζονται στην ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης.

(261)

Όπως αναφέρεται στα τμήματα 2.1.1 και 2.1.2, οι δυσχέρειες που αντιμετωπίζει η Τράπεζα προέρχονται κυρίως από την κρίση του ελληνικού δημόσιου χρέους και τη βαθιά ύφεση στην Ελλάδα και τη Νότια Ευρώπη. Όσον αφορά το πρώτο στοιχείο, η ελληνική κυβέρνηση έπαψε να έχει πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές και, εντέλει, αναγκάστηκε να διαπραγματευθεί συμφωνία με τους εγχώριους και διεθνείς πιστωτές της, δηλαδή το πρόγραμμα PSI, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα το κούρεμα των απαιτήσεων έναντι του ελληνικού κράτους κατά 53,3 %. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε ανταλλαγή του 31,5 % των απαιτήσεων με νέα ΟΕΔ με χαμηλότερα επιτόκια και μεγαλύτερες ληκτότητες. Το Δημόσιο επαναγόρασε αυτά τα νέα ΟΕΔ από τις ελληνικές τράπεζες τον Δεκέμβριο του 2012 σε τιμή μεταξύ του 30,2 % και του 40,1 % της ονομαστικής αξίας τους και, με τον τρόπο αυτό, οριστικοποιήθηκε πρόσθετη ζημία για τις ελληνικές τράπεζες. Εκτός από τις συνέπειες του προγράμματος PSI και της επαναγοράς χρέους στην κεφαλαιακή θέση της, η Τράπεζα επλήγη επίσης από τεράστια εκροή καταθέσεων από το 2010 έως τα μέσα του 2012, λόγω του κινδύνου ενδεχόμενης εξόδου της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ ως επακόλουθο ενός μη βιώσιμου δημόσιου χρέους και της οικονομικής ύφεσης.

(262)

Τα μέτρα Β1, Β2, Β3 και Β4 αντιπροσωπεύουν ποσό 4 571 εκατ. ευρώ, που είναι χαμηλότερο από το ποσό της ζημίας που καταλογίστηκε μετά το πρόγραμμα PSI (4 786 εκατ. ευρώ). Στην περίπτωση αυτή, και εάν οι δυσκολίες δεν οφείλονται κυρίως σε συμπεριφορά ανάληψης υπερβολικών κινδύνων, το σημείο 14 της ανακοίνωσης περί παράτασης του 2011 προβλέπει ότι η Επιτροπή μετριάζει τις απαιτήσεις της.

(263)

Το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαιακών αναγκών προκύπτει από την τακτική έκθεση ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος στον κίνδυνο αθέτησης του Δημοσίου της οικείας χώρας. Το γεγονός αυτό επισημάνθηκε επίσης και στις αιτιολογικές σκέψεις 58 και 69 της απόφασης για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Βank. Η Επιτροπή παρατηρεί, επίσης, ότι η έκθεση της Τράπεζας στο ελληνικό δημόσιο χρέος είναι μικρότερη από αυτή των άλλων κύριων ελληνικών τραπεζών, οπότε δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει συσσωρεύσει υπερβολική έκθεση στο δημόσιο χρέος. Κατά συνέπεια, η ανάγκη του να αντιμετωπίσει η Τράπεζα ζητήματα ηθικού κινδύνου στο σχέδιο αναδιάρθρωσής της είναι μικρότερη από ό,τι για άλλα ενισχυόμενα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που συσσώρευσαν υπερβολικούς κινδύνους. Καθώς τα μέτρα ενίσχυσης είναι λιγότερο στρεβλωτικά, τα μέτρα που ελήφθησαν για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού θα πρέπει, ως εκ τούτου, να είναι αναλογικά ηπιότερα. Εφόσον το πρόγραμμα PSI και η επαναγορά χρέους συνιστούν διαγραφή χρέους υπέρ του Δημοσίου, η αμοιβή του κράτους κατά την ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών μπορεί να είναι χαμηλότερη.

(264)

Δεδομένου, ωστόσο, ότι η ελληνική οικονομία έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 25 % από το 2008 και εφόσον η Τράπεζα έχει αποκτήσει μία λιγότερο βιώσιμη τράπεζα όπως η Εμπορική, η Τράπεζα οφείλει να προσαρμόσει την οργάνωση, τη διάρθρωση του κόστους και το εμπορικό της δίκτυο σε αυτό το νέο περιβάλλον, ώστε να αποκαταστήσει την αποδοτικότητά της. Ως εκ τούτου, μολονότι δεν υφίσταται ζήτημα ηθικού κινδύνου, η Τράπεζα πρέπει να αναδιαρθρώσει τις δραστηριότητές της στην Ελλάδα για να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά της.

(265)

Μια δεύτερη σημαντική πηγή ζημιών της Τράπεζας ήταν οι ζημίες από τα δάνεια που χορήγησε σε ελληνικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι εν λόγω ζημίες οφείλονται κυρίως στην εξαιρετικά βαθιά και παρατεταμένη ύφεση και τη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά περίπου 25 % σε διάστημα πέντε ετών και δεν οφείλονται σε επισφαλείς πρακτικές δανειοδοσίας από την Τράπεζα. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση που χορηγήθηκε για να καλυφθούν οι εν λόγω ζημίες δεν δημιουργεί ηθικό κίνδυνο, το οποίο συμβαίνει όταν μία ενίσχυση προστατεύει μία τράπεζα από τις συνέπειες επικίνδυνων συμπεριφορών του παρελθόντος. Κατά συνέπεια, η ενίσχυση αυτή νοθεύει λιγότερο τον ανταγωνισμό (106).

(266)

Εντούτοις, μέρος των κεφαλαιακών αναγκών και των ζημιών από δάνεια της Τράπεζας προέρχονται από ορισμένες διεθνείς θυγατρικές της. Ενδεικτικά, το 2012 δραστηριότητες στην Κύπρο, τη Ρουμανία, τη Σερβία, την πΓΔΜ και τη Βουλγαρία ήταν ζημιογόνες, ενώ οι δραστηριότητες στην Αλβανία ήταν απλώς ισοσκελισμένες. Από τις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2012 για τον καθορισμό των κεφαλαιακών αναγκών της Τράπεζας συνάγεται ότι οι προβλέψεις ζημιών πιστωτικού κινδύνου για δάνεια στην αλλοδαπή ανήλθαν σε 921 εκατ. ευρώ κατά το βασικό σενάριο και σε 1 201 εκατ. ευρώ με το δυσμενές σενάριο. Τα αλλοδαπά περιουσιακά στοιχεία αποτελούσαν επίσης απορρόφηση ρευστότητας, εφόσον η χρηματοδότηση εντός του ομίλου ανερχόταν σε αρκετά δισεκατ. ευρώ.

(267)

Εν κατακλείδι, δεδομένου ότι, από τις τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες, η Τράπεζα είχε στην κατοχή της τα λιγότερα ΟΕΔ τη χρονική στιγμή του PSI και εφόσον η ζημία που υπέστη από το PSI ήταν μεγαλύτερη από τις ενισχύσεις που εισέπραξε μέσω μέτρων Β, Β2, Β3 και Β4, μπορεί να συναχθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος των ζημιών και η ανάγκη για ενίσχυση εμπίπτουν στο σημείο 14 της ανακοίνωσης περί παράτασης του 2011, η οποία επιτρέπει στην Επιτροπή να μετριάσει τις απαιτήσεις της. Μέρος της ανάγκης για ενίσχυση απορρέει από τις ζημίες από ελληνικά δάνεια λόγω της εξαιρετικά βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης και όχι από δανειοδοσία υψηλού κινδύνου. Ενισχύσεις αυτού του είδους δεν δημιουργούν ηθικό κίνδυνο και, ως εκ τούτου, είναι λιγότερο στρεβλωτικές για τον ανταγωνισμό.

(268)

Τέλος, ένα περιορισμένο μέρος της ανάγκης για ενίσχυση προέρχεται από την ανάληψη κινδύνων από την ίδια την Τράπεζα όσον αφορά τις αλλοδαπές θυγατρικές της.

(269)

Ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης πρέπει να διασφαλίζει ότι το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα είναι σε θέση να αποκαταστήσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του έως το τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης (τμήμα 2 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης). Στην προκειμένη περίπτωση, ως περίοδος αναδιάρθρωσης ορίζεται το διάστημα μεταξύ της ημερομηνίας έκδοσης της παρούσας απόφασης και της 31ης Δεκεμβρίου 2018.

(270)

Σύμφωνα με τα σημεία 9, 10 και 11 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης, η Ελλάδα υπέβαλε ολοκληρωμένο και αναλυτικό σχέδιο αναδιάρθρωσης με πλήρη στοιχεία για το επιχειρηματικό μοντέλο της Τράπεζας. Το σχέδιο προσδιορίζει επίσης τις αιτίες των δυσκολιών που αντιμετώπιζε η Τράπεζα καθώς και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για να αντιμετωπιστούν όλα τα ζητήματα βιωσιμότητάς της. Συγκεκριμένα, το σχέδιο αναδιάρθρωσης περιγράφει τη στρατηγική που έχει υιοθετηθεί για τη διατήρηση της αποτελεσματικότητας της λειτουργικής διαχείρισης της Τράπεζας και τον χειρισμό του υψηλού ποσοστού των ΜΕΔ, της επισφαλούς ρευστότητας και της κεφαλαιακής θέσης της και των αλλοδαπών θυγατρικών της, οι οποίες κατά τα τελευταία έτη είναι εξαρτημένες από τη μητρική τους εταιρεία για τη χρηματοδότηση και τα κεφάλαια τους.

(271)

Όσον αφορά τη ρευστότητα και την εξάρτηση της Τράπεζας από τη χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα, το σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπει περιορισμένη αύξηση του ισολογισμού στην Ελλάδα, ενώ εκτιμάται ότι θα πρέπει να αυξηθεί και πάλι η βάση των καταθέσεων. Η εξάρτηση από την ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου, η οποία έχει ήδη μειωθεί, θα εξακολουθήσει να μειώνεται, γεγονός που θα βοηθήσει επίσης την Τράπεζα να μειώσει το κόστος της χρηματοδότησής της.

(272)

Η ανάληψη δέσμευσης για τον δείκτη χορηγήσεων προς καταθέσεις που αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 118 εξασφαλίζει ότι η διάρθρωση του ισολογισμού της Τράπεζας θα είναι βιώσιμη έως το τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης. Η πώληση τίτλων και άλλων παρεπόμενων δραστηριοτήτων θα ενισχύσει επίσης τη θέση ρευστότητας της Τράπεζας. Λόγω της συνεχιζόμενης πίεσης στη θέση ρευστότητας της Τράπεζας, η Επιτροπή μπορεί να αποδεχθεί το αίτημα των ελληνικών αρχών να τους επιτραπεί να χορηγήσουν ρευστότητα στην Τράπεζα βάσει των μέτρων εγγύησης και ομολογιακών δανείων του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών και βάσει της ΕΠΤ με την εγγύηση του Δημοσίου.

(273)

Για να μειώσει το κόστος χρηματοδότησής της, η Ελλάδα έχει αναλάβει επίσης τη δέσμευση ότι η Τράπεζα θα συνεχίσει τη μείωση των επιτοκίων καταθέσεων στην Ελλάδα, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 118. Η επίτευξη αυτής της μείωσης του κόστους των καταθέσεων θα συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της αποδοτικότητας της Τράπεζας προ προβλέψεων.

(274)

Από την έναρξη της κρίσης, η Τράπεζα ξεκίνησε εκτεταμένο εξορθολογισμό του εμπορικού δικτύου της στην Ελλάδα, μέσω της μείωσης του αριθμού των υποκαταστημάτων και των εργαζομένων (107). Έως το 2017, οι συνολικές δαπάνες της Τράπεζας θα μειωθούν περαιτέρω κατά […] % σε σύγκριση με το 2013. Για την επίτευξη του εν λόγω στόχου, η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι η Τράπεζα θα μειώσει τα υποκαταστήματα και το προσωπικό της στην Ελλάδα σε […] και […] αντίστοιχα στις 31 Δεκεμβρίου 2017, με μέγιστο συνολικό κόστος (108) στην Ελλάδα ύψους […] εκατ. ευρώ. Ο αναμενόμενος δείκτης αποτελεσματικότητας θα είναι κατώτερος από […] % στο τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης. Η Επιτροπή θεωρεί ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης διατηρεί την αποτελεσματικότητα της Τράπεζας στο νέο περιβάλλον της αγοράς.

(275)

Ένα άλλο βασικό στοιχείο είναι ο χειρισμός των ΜΕΔ, εφόσον ανέρχονταν στο 32,4 % του χαρτοφυλακίου στις 31 Δεκεμβρίου 2013 (109). Η Τράπεζα προτίθεται να ενισχύσει την πιστωτική πολιτική της (όρια, εξασφαλίσεις) και να εστιάσει στις κύριες δραστηριότητες, με σκοπό να ελαχιστοποιήσει τις ζημίες της. Η Ελλάδα έχει επίσης αναλάβει δέσμευση ότι η Τράπεζα θα τηρεί αυστηρά πρότυπα όσον αφορά την πιστωτική πολιτική της, με σκοπό τη διαχείριση κινδύνων και τη μεγιστοποίηση της αξίας για την Τράπεζα σε κάθε στάδιο της διαδικασίας δανειοδότησης, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 122.

(276)

Ένα άλλο σημείο που χρειάζεται προσοχή είναι η διακυβέρνηση της Τράπεζας, δεδομένου ότι το ΕΤΧΣ κατέχει το 69,9 % (110) των μετοχών της Τράπεζας μετά την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου του 2014, αλλά με περιορισμένα δικαιώματα ψήφου. Επιπλέον, ορισμένοι από τους ιδιώτες επενδυτές που ελέγχουν την Τράπεζα κατέχουν επίσης δικαιώματα προαγοράς μετοχών και, με τον τρόπο αυτό, θα αποκόμιζαν το πλήρες όφελος σε περίπτωση που η τιμή της μετοχής θα εκτοξευόταν κατά την περίοδο αναδιάρθρωσης. Επειδή η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να δημιουργήσει ηθικό κίνδυνο, συμφωνήθηκε ένα ειδικό πλαίσιο σχέσης μεταξύ της Τράπεζας και του ΕΤΧΣ το 2013. Η συμφωνία προστατεύει τις καθημερινές δραστηριότητες της Τράπεζας από κάθε παρέμβαση των κύριων μετόχων της, εξασφαλίζοντας ότι το ΕΤΧΣ μπορεί να παρακολουθεί την υλοποίηση του σχεδίου αναδιάρθρωσης και να προλαμβάνει την υπερβολική ανάληψη κινδύνου από τη διοίκηση της Τράπεζας μέσω κατάλληλων διαδικασιών διαβούλευσης. Η Τράπεζα έχει δεσμευτεί επίσης να παρακολουθεί στενά την έκθεσή της σε συνδεδεμένους δανειολήπτες. Η Επιτροπή χαρακτηρίζει θετικά το γεγονός ότι το ΕΤΧΣ θα ανακτήσει τα πλήρη δικαιώματα ψήφου, εάν η Τράπεζα δεν εφαρμόσει το σχέδιο αναδιάρθρωσής της.

(277)

Ορισμένες από τις διεθνείς δραστηριότητες της Τράπεζας έχουν εξαντλήσει το κεφάλαιο, τη ρευστότητα και την κερδοφορία της κατά το παρελθόν, όπως εξηγείται στην αιτιολογική σκέψη 266.

(278)

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπει επίσης ότι η Τράπεζα θα συνεχίσει να επαναφέρει το κύριο βάρος στην εσωτερική αγορά της. Η Τράπεζα έχει ήδη πωλήσει τη μη κερδοφόρο θυγατρική της στην Ουκρανία. Άρχισε επίσης τον εξορθολογισμό των άλλων θυγατρικών, την ενίσχυση της διαδικασίας αναδοχής δανείων και τη μείωση του χρηματοδοτικού κενού των θυγατρικών της. Σχεδιάζει τον περαιτέρω εξορθολογισμό του δικτύου της στις θυγατρικές που διατηρεί, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 109.

(279)

Το συνολικό ποσό των περιουσιακών στοιχείων στην αλλοδαπή θα συρρικνωθεί τουλάχιστον κατά […] % έως τις 31 Δεκεμβρίου 2017 (σε σύγκριση με τις 31 Δεκεμβρίου 2012).

(280)

Η συνολική αποδοτικότητα των διεθνών δραστηριοτήτων θα αποκατασταθεί από […] και μετά.

(281)

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι η Τράπεζα θα έχει αναδιαρθρωθεί επαρκώς και θα έχει μειώσει το μέγεθος των αλλοδαπών θυγατρικών της, ώστε να αποφύγει την έκθεσή της σε πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες και ελλείψεις ρευστότητας στο μέλλον. Η δέσμευση που περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 119 να μην εισφέρει μεγάλα ποσά κεφαλαίων στις διεθνείς θυγατρικές της Τράπεζας διασφαλίζει επίσης ότι οι αλλοδαπές θυγατρικές δεν θα αποτελούν κίνδυνο για τα κεφάλαια ή τη ρευστότητα.

(282)

Το βασικό σενάριο που περιγράφεται στο τμήμα 2.4 δείχνει ότι στο τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης η Τράπεζα θα είναι σε θέση να επιτύχει απόδοση που θα της επιτρέπει να καλύπτει όλα τα έξοδα της και για να παρέχει κατάλληλη απόδοση ιδίων κεφαλαίων, λαμβάνοντας υπόψη το προφίλ κινδύνου. Ταυτόχρονα, η κεφαλαιακή θέση της Τράπεζας προβλέπεται ότι θα παραμείνει σε ικανοποιητικό επίπεδο.

(283)

Τέλος, η Επιτροπή καταγράφει επίσης το δυσμενές σενάριο που περιγράφεται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης της Τράπεζας, όπως υποβλήθηκε από τις ελληνικές αρχές. Το δυσμενές σενάριο βασίζεται σε ένα σύνολο παραδοχών που συμφωνήθηκε με το ΕΤΧΣ. Λαμβάνει υπόψη μια πιο παρατεταμένη και βαθύτερη ύφεση, καθώς και μια σοβαρότερη μείωση των τιμών των ακινήτων (111). Το σχέδιο αναδιάρθρωσης καταδεικνύει ότι η Τράπεζα είναι σε θέση να αντεπεξέλθει σε μια εύλογη πίεση, εφόσον, με το δυσμενές σενάριο, διατηρείται η αποδοτικότητα της Τράπεζας και ένα ικανοποιητικό επίπεδο κεφαλαιοποίησης στο τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης.

(284)

Το ποσό πρόσθετων κεφαλαίων το οποίο αντλήθηκε το 2014, δηλαδή 1,2 δισεκατ. ευρώ, είναι επαρκές για να αντιμετωπίσει το βασικό σενάριο της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2013 κατά την περίοδο αναδιάρθρωσης και να επιστρέψει τις προνομιούχους μετοχές, το οποίο η Τράπεζα έπραξε τον Απρίλιο του 2014 (112). Η Τράπεζα θα υποβάλει επίσης έκτακτο σχέδιο κεφαλαιοποίησης στην Τράπεζα της Ελλάδος με μέτρα που θα εφαρμοστούν σε περίπτωση περαιτέρω επιδείνωσης του οικονομικού περιβάλλοντος. Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι, κατά την εκτίμηση των κεφαλαιακών αναγκών σύμφωνα με το βασικό σενάριο, η Τράπεζα της Ελλάδος επέφερε ήδη διάφορες προσαρμογές που είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση των εκτιμώμενων κεφαλαιακών αναγκών σε σύγκριση με τις κεφαλαιακές ανάγκες κατά την εκτίμηση της Τράπεζας στο δικό της βασικό σενάριο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι βασικές κεφαλαιακές ανάγκες που εκτιμήθηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδος προϋποθέτουν ορισμένο βαθμό πίεσης. Για να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η Τράπεζα είναι βιώσιμη, η Επιτροπή δεν απαιτεί να διαθέτει η Τράπεζα εξαρχής επαρκή κεφάλαια για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών με βάση το ακραία δυσμενές σενάριο κατά τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδας, εφόσον το επίπεδο της τελευταίας εκτίμησης αντιπροσωπεύει υψηλό επίπεδο πιέσεων και, όπως έδειξε η άντληση κεφαλαίων του Μαρτίου 2014, η Τράπεζα έχει ανακτήσει την πρόσβαση σε κεφαλαιαγορές

(285)

Επιπλέον, είναι θετικό το γεγονός ότι η Τράπεζα δεν θα κάνει πρόσθετες επενδύσεις σε τίτλους μη επενδυτικής κατηγορίας, το οποίο θα συμβάλει στη διατήρηση της κεφαλαιακής θέσης και της ρευστότητας της.

(286)

Συνάγεται, συνεπώς, το συμπέρασμα ότι η Τράπεζα έχει λάβει επαρκή μέτρα για την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς της.

(287)

Σύμφωνα με την ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης, οι τράπεζες και οι μέτοχοί τους πρέπει να συμμετέχουν στην αναδιάρθρωση στο μέτρο του δυνατού, προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι η ενίσχυση θα περιορίζεται στο ελάχιστο απαραίτητο. Οι τράπεζες θα πρέπει ως εκ τούτου να χρησιμοποιούν τους δικούς τους πόρους για να χρηματοδοτήσουν την αναδιάρθρωση, προβαίνοντας, για παράδειγμα, σε πώληση περιουσιακών στοιχείων, ενώ οι μέτοχοι οφείλουν να καλύψουν τις ζημίες του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, στον βαθμό του δυνατού.

(288)

Η Τράπεζα έχει ήδη εκποιήσει ορισμένες μικρές αλλοδαπές επιχειρήσεις (Ουκρανία) και προέβη σε απομόχλευση ενός μέρους του χαρτοφυλακίου της για να βελτιώσει τόσο την επάρκεια των ιδίων κεφαλαίων όσο και τη θέση ρευστότητάς της. Ενδεικτικά, η Τράπεζα έχει εκποιήσει περιουσιακά στοιχεία στην αλλοδαπή ύψους 1,9 δισεκατ. ευρώ από το 2009 έως το 2013 (113).

(289)

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπει την εκποίηση και άλλων περιουσιακών στοιχείων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 107. Λαμβάνοντας υπόψη την απομόχλευση και τις εκποιήσεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί και μετά την υλοποίησή των εν λόγω δεσμεύσεων, η Τράπεζα θα έχει μειώσει σημαντικά τη γεωγραφική παρουσία της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η μείωση των διεθνών περιουσιακών στοιχείων της Τράπεζας θα μειώσει επίσης σημαντικά τον απρόβλεπτο κίνδυνο να χρειαστεί βοήθεια στο μέλλον. Συνεπώς, συμβάλλει στο να περιοριστεί το ποσό της ενίσχυσης στο ελάχιστο.

(290)

Η Τράπεζα εκποίησε τις ασφαλιστικές της δραστηριότητες το 2007. Ως εκ τούτου, δεν ασκεί καμία σημαντική δραστηριότητα στην εν λόγω αγορά, την οποία θα μπορούσε να εκποιήσει για τη δημιουργία πόρων.

(291)

Για να περιορίσει τις κεφαλαιακές ανάγκες της, η Τράπεζα δεν θα χρησιμοποιήσει κεφάλαια για να στηρίξει ή να αυξήσει το μέγεθος των αλλοδαπών θυγατρικών της, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 119. Επιπλέον, η Ελλάδα ανέλαβε δεσμεύσεις ότι η Τράπεζα δεν θα προβεί σε νέες εξαγορές.

(292)

Η Τράπεζα δεσμεύτηκε επίσης για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μείωσης του κόστους, όπως αναφέρεται στο τμήμα 2.4.2. Τα έξοδά της θα μειωθούν περαιτέρω έως το 2017. Το προσωπικό της μειώνεται και οι μισθοί προσαρμόζονται προς τα κάτω. Η Ελλάδα έχει δεσμευτεί επίσης να περιορίσει την αμοιβή των διοικητικών στελεχών της Τράπεζας, […].

(293)

Η έκδοση δικαιωμάτων που ολοκληρώθηκε το 2009 (114) επέφερε δραστική μείωση της συμμετοχής των παλαιών μετόχων στο μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας και το ίδιο συνέβη εκ νέου με την ανακεφαλαιοποίηση του ΕΤΧΣ (μέτρο Β4) και την άντληση ιδιωτικών κεφαλαίων του 2013 και του Μαρτίου 2014. Ενδεικτικά, το μερίδιο που κατέχουν οι μέτοχοι της Τράπεζας, που την περίοδο εκείνη περιελάμβανε τους επενδυτές οι οποίοι εισέφεραν χρήματα το 2009, μειώθηκε από 100 % πριν από την άνοιξη του 2013 σε μόλις 4,9 % μετά την εν λόγω ανακεφαλαιοποίηση. Επιπλέον, η Τράπεζα δεν έχει καταβάλει κανένα μέρισμα σε μετρητά από το 2008. Εκτός από την επιβάρυνση των παλαιών μετόχων, η Τράπεζα έχει αντλήσει ένα σημαντικό ποσό ιδιωτικών κεφαλαίων από την έναρξη της κρίσης το 2008, και συγκεκριμένα 986 εκατ. ευρώ το 2009, 550 εκατ. ευρώ το 2013 και 1 200 εκατ. ευρώ το 2014.

(294)

Οι κάτοχοι τίτλων μειωμένης εξασφάλισης της Τράπεζας συνεισέφεραν στο κόστος αναδιάρθρωσης της Τράπεζας. Η Τράπεζα εκτέλεσε πολλές πράξεις διαχείρισης παθητικού με σκοπό τη δημιουργία κεφαλαίων. Το συνολικό ποσό των υποχρεώσεων που ανταλλάχθηκαν ανήλθε σε 828 εκατ. ευρώ, με κέρδος κεφαλαίου 436 εκατ. ευρώ, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 114.

(295)

Τα χρηματοοικονομικά μέσα η διευθέτηση των οποίων εκκρεμεί ακόμη υπόκεινται στην απαγόρευση της πληρωμής τοκομεριδίων που αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 124. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι διασφαλίζεται ο ορθός επιμερισμός των βαρών για τους ιδιώτες κατόχους υβριδικού κεφαλαίου της Τράπεζας και ότι πληρούνται ως προς το θέμα αυτό τα κριτήρια της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης.

(296)

Σε σύγκριση με τη συνολική κρατική ανακεφαλαιοποίηση, η ίδια συνεισφορά και ο επιμερισμός των επιβαρύνσεων, ιδίως υπό μορφή πώλησης περιουσιακών στοιχείων και μείωσης του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων, υπολείπονται σημαντικά από τα επίπεδα που η Επιτροπή θεωρεί συνήθως επαρκή. Η μείωση του ισολογισμού αφορά μόνο τις δραστηριότητες στην αλλοδαπή (115), οι οποίες αντιπροσωπεύουν μικρό μέρος της Τράπεζας (116) και η αναδιάρθρωση δεν προβλέπει καμία μείωση του μεγέθους του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων και καταθέσεων στην Ελλάδα. Ωστόσο, με βάση τα στοιχεία που εξετάζονται στο τμήμα 7.6.1, και ειδικότερα το γεγονός ότι η Alpha Bank είναι η λιγότερο ενισχυόμενη Τράπεζα από τις μεγάλες ελληνικές τράπεζες και το ότι η εισπραχθείσα ενίσχυση πληροί τα κριτήρια για την απαλλαγή που ορίζονται στο σημείο 14 της ανακοίνωσης του 2011 περί παράτασης, σύμφωνα με την οποία η Επιτροπή μπορεί να δέχεται χαμηλότερη ίδια συνεισφορά και επιμερισμό των βαρών, το σχέδιο αναδιάρθρωσης μπορεί να θεωρηθεί ότι προβλέπει επαρκή ιδία συνεισφορά και μέτρα καταμερισμού των επιβαρύνσεων.

(297)

Η ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης απαιτεί το σχέδιο αναδιάρθρωσης να προτείνει μέτρα για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού και τη διασφάλιση ενός ανταγωνιστικού τραπεζικού τομέα. Επιπλέον, τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίζουν τα ζητήματα ηθικού κινδύνου και να διασφαλίζουν ότι η κρατική ενίσχυση δεν χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση αθέμιτης από πλευράς ανταγωνισμού συμπεριφοράς.

(298)

Το σημείο 31 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης αναφέρει ότι κατά την αξιολόγηση του ύψους της ενίσχυσης και των συνακόλουθων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, η Επιτροπή πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο το απόλυτο όσο και το σχετικό ποσό της κρατικής ενίσχυσης που εισπράττεται, καθώς και τον βαθμό επιμερισμού των επιβαρύνσεων και τη θέση του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος στην αγορά μετά την αναδιάρθρωση. Ως προς αυτό, η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η Τράπεζα έχει εισπράξει κεφαλαιακή ενίσχυση από το Δημόσιο, ισοδύναμη με το 12 % των ΠΣΣΚ της (117). Επιπλέον, η Τράπεζα έχει λάβει εγγυήσεις ρευστότητας ύψους 14 δισεκατ. ευρώ στις 30 Νοεμβρίου 2011 και ομολογιακά δάνεια του Δημοσίου για ποσό 1,6 δισεκατ. ευρώ στις 30 Σεπτεμβρίου 2011, που αντιπροσωπεύουν από κοινού το 25 % του ισολογισμού της Τράπεζας εκείνη την ημερομηνία. Επιπλέον, η Τράπεζα έλαβε ΕΠΡ με την εγγύηση του Δημοσίου. Τα μέτρα για τον περιορισμό πιθανών στρεβλώσεων του ανταγωνισμού είναι συνεπώς δικαιολογημένα, λαμβανομένου υπόψη αυτού του σχετικά μεγάλου ποσού ενίσχυσης. Επιπλέον, το μερίδιο αγοράς της Τράπεζας στην Ελλάδα είναι μεγάλο, με μερίδια αγοράς 15 % για τις χορηγήσεις και 13 % για τις καταθέσεις στις 31 Δεκεμβρίου 2012. Η απόκτηση της Εμπορικής Τράπεζας και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, των τριών συνεταιριστικών τραπεζών και των ελληνικών δραστηριοτήτων της Citibank αύξησε το μερίδιο αγοράς της τράπεζας. Μετά την εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας, τα μερίδια αγοράς της Τράπεζας σε καταθέσεις στην Ελλάδα ανήλθαν σε 21 % στις 30 Ιουνίου 2013, ενώ τα μερίδια αγοράς σε ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια, καταναλωτικά δάνεια και επιχειρηματικά δάνεια ήταν 23 %, 20 % και 21 % αντίστοιχα (118). Μετά την εξαγορά των ελληνικών δραστηριοτήτων της Citibank, το μερίδιο αγοράς της Τράπεζας σε καταθέσεις αυξήθηκε κατά λιγότερο από 1 %.

(299)

Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι οι δυσκολίες της Τράπεζας προέκυψαν κυρίως από εξωτερικούς κραδασμούς, όπως η κρίση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας και η παρατεταμένη ύφεση που διαταράσσει την ελληνική οικονομία από το 2008, όπως επισημάνθηκε στην αιτιολογική σκέψη 69 της απόφασης για την κίνηση της διαδικασίας για την Alpha Bank. Η ανάγκη να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα του ηθικού κινδύνου μειώνεται, καθώς η Τράπεζα δεν ανέλαβε υπερβολικούς κινδύνους. Όπως εξετάστηκε στο τμήμα 7.6.1 της παρούσας απόφασης, το στρεβλωτικό αποτέλεσμα των μέτρων ενίσχυσης είναι μικρότερο υπό το πρίσμα αυτών των παραγόντων, όπως και η ανάγκη για τη λήψη μέτρων για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού. Για τους ανωτέρω λόγους, η Επιτροπή μπορεί κατ’ εξαίρεση να δεχθεί ότι, παρά το υψηλό ποσό της ενίσχυσης και το υψηλό μερίδιο αγοράς, το σχέδιο αναδιάρθρωσης δεν προβλέπει καμία μείωση του ισολογισμού και των δανείων στην Ελλάδα.

(300)

Ωστόσο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι ανακεφαλαιοποιήσεις από το κράτος επέτρεψαν στην Τράπεζα να συνεχίσει τις τραπεζικές της δραστηριότητες σε αγορές του εξωτερικού.

(301)

Συναφώς, η Επιτροπή επισημαίνει, επιπροσθέτως προς την απομόχλευση και αναδιάρθρωση που εφαρμόζονται ήδη, ότι η Τράπεζα θα συνεχίσει την περαιτέρω αναδιάρθρωση και τη μείωση των αλλοδαπών περιουσιακών στοιχείων της έως τις 30 Ιουνίου 2018 (119) εκτός από τη δέσμευση να μην χρησιμοποιήσει την ενίσχυση για να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη των εν λόγω δραστηριοτήτων. Επομένως, η ενίσχυση δεν θα χρησιμοποιηθεί για τη νόθευση του ανταγωνισμού σε αυτές τις αγορές του εξωτερικού.

(302)

Η Ελλάδα έχει δεσμευθεί επίσης να απαγορεύσει τις εξαγορές, διασφαλίζοντας ότι η Τράπεζα δεν θα χρησιμοποιήσει την κρατική ενίσχυση που λαμβάνει για την εξαγορά νέας επιχείρησης. Η εν λόγω απαγόρευση εξασφαλίζει ότι η ενίσχυση χρησιμοποιείται αυστηρά για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας των τραπεζικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα και όχι για ανάπτυξη, για παράδειγμα, σε αγορές του εξωτερικού.

(303)

Η δέσμευση για μείωση του επιτοκίου που καταβάλλεται για τις καταθέσεις στην Ελλάδα από μη βιώσιμα υψηλά επίπεδα εξασφαλίζει επίσης ότι η κρατική ενίσχυση δεν θα χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση μη βιώσιμων στρατηγικών συγκέντρωσης καταθέσεων που νοθεύουν τον ανταγωνισμό στην ελληνική αγορά. Παρομοίως, η δέσμευση για την εφαρμογή αυστηρών κατευθυντήριων γραμμών όσον αφορά την τιμολόγηση των νέων δανείων, βάσει κατάλληλης αξιολόγησης πιστωτικών κινδύνων, θα εμποδίσει την Τράπεζα να νοθεύσει τον ανταγωνισμό στην ελληνική αγορά εφαρμόζοντας ακατάλληλες στρατηγικές τιμολόγησης των δανείων σε πελάτες.

(304)

Λαμβανομένης υπόψη της ειδικής κατάστασης που περιγράφεται στο τμήμα 7.6.1, καθώς και των μέτρων που προβλέπονται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης, η Επιτροπή θεωρεί ότι υπάρχουν επαρκείς διασφαλίσεις για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.

(305)

Σύμφωνα με το τμήμα 5 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης, πρέπει να υποβάλλονται τακτικές εκθέσεις, ώστε η Επιτροπή να είναι σε θέση να ελέγχει την ορθή εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Όπως αναφέρεται στις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ελλάδα (120), η Ελλάδα θα εξασφαλίσει ότι, μέχρι το τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης, ήτοι τις 31 Δεκεμβρίου 2018, ο εντολοδόχος παρακολούθησης, ο οποίος έχει ήδη διοριστεί από την Τράπεζα με την έγκριση της Επιτροπής, θα παρακολουθεί την υλοποίηση των δεσμεύσεων που ανέλαβε η Ελλάδα σχετικά με την αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και για την εταιρική διακυβέρνηση και τις εμπορικές δραστηριότητες. Ως εκ τούτου, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης θα παρακολουθείται δεόντως.

(306)

Συνάγεται το συμπέρασμα ότι η Ελλάδα έθεσε παράνομα σε εφαρμογή τα μέτρα ενίσχυσης Β1, Β2, Β3 και Β4, κατά παράβαση του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης, εφόσον αυτά τέθηκαν σε εφαρμογή πριν την επίσημη έγκριση από την Επιτροπή. Η Επιτροπή διαπιστώνει, ωστόσο, ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης, σε συνδυασμό με τις δεσμεύσεις που παρατίθενται στο παράρτημα, εξασφαλίζει την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της Τράπεζας, είναι επαρκές όσον αφορά τον καταμερισμό των επιβαρύνσεων και την ίδια συνεισφορά και είναι κατάλληλο και αναλογικό για την αντιστάθμιση των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού που προκαλούνται από τα εξεταζόμενα στην παρούσα απόφαση μέτρα ενίσχυσης. Το υποβληθέν σχέδιο αναδιάρθρωσης και οι αναληφθείσες δεσμεύσεις πληρούν τα κριτήρια της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης και, ως εκ τούτου, τα μέτρα αναδιάρθρωσης μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμα με την εσωτερική αγορά,