11.1.2012   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 7/3

(1)

Το άρθρο 14 της Συνθήκης προβλέπει ότι η Ένωση, υπό την επιφύλαξη των άρθρων 93, 106 και 107 της Συνθήκης, μεριμνά ούτως ώστε οι υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος να λειτουργούν βάσει αρχών και προϋποθέσεων που τους επιτρέπουν την εκπλήρωση του σκοπού τους.

(2)

Για να καταστεί δυνατή η διαχείριση ορισμένων υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος βάσει αρχών και υπό όρους που τους επιτρέπουν να εκπληρώσουν την αποστολή τους, ενδέχεται να κριθεί απαραίτητη η χορήγηση χρηματοδοτικής ενίσχυσης από το κράτος για να καλύψει το σύνολο ή μέρος του ειδικού κόστους που απορρέει από τις υποχρεώσεις της δημόσιας υπηρεσίας. Σύμφωνα με το άρθρο 345 της Συνθήκης, όπως έχει ερμηνευτεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι αδιάφορο εάν η διαχείριση των εν λόγω υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος γίνεται από επιχειρήσεις του ιδιωτικού ή του δημόσιου τομέα.

(3)

Το άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης προβλέπει για το θέμα αυτό ότι οι επιχειρήσεις που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος ή που έχουν χαρακτήρα δημοσιονομικού μονοπωλίου υπόκεινται στους κανόνες που περιλαμβάνονται στη Συνθήκη, ιδίως στους κανόνες ανταγωνισμού, κατά το μέτρο που η εφαρμογή των κανόνων αυτών δεν εμποδίζει, νομικά ή πραγματικά, την εκπλήρωση της ιδιαίτερης αποστολής που τους έχει ανατεθεί. Ωστόσο, αυτό δεν θα πρέπει να επηρεάζει την ανάπτυξη των συναλλαγών σε βαθμό ο οποίος να αντίκειται στο συμφέρον της Ένωσης.

(4)

Το Δικαστήριο, στην υπόθεση Altmark (1), αποφάνθηκε ότι οι αντισταθμίσεις για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 της Συνθήκης, εφόσον πληρούνται σωρευτικά τέσσερα κριτήρια. Πρώτον, η δικαιούχος επιχείρηση πρέπει να είναι πράγματι επιφορτισμένη με την εκπλήρωση υποχρεώσεως παροχής δημόσιας υπηρεσίας, ενώ η υποχρέωση αυτή πρέπει να είναι σαφώς καθορισμένη. Δεύτερον, οι βασικές παράμετροι βάσει των οποίων υπολογίζεται η αντιστάθμιση πρέπει να έχουν προσδιορισθεί προηγουμένως αντικειμενικά και με διαφάνεια. Τρίτον, η αντιστάθμιση δεν πρέπει να υπερβαίνει το μέτρο του αναγκαίου για την κάλυψη του συνόλου ή μέρους των δαπανών που πραγματοποιούνται για την εκπλήρωση υποχρεώσεως παροχής δημόσιας υπηρεσίας, λαμβανομένων υπόψη των σχετικών εσόδων και ενός ευλόγου κέρδους. Τέλος, όταν η επιλογή της επιχειρήσεως στην οποία πρόκειται να ανατεθεί η εκπλήρωση υποχρεώσεως παροχής δημόσιας υπηρεσίας σε συγκεκριμένη περίπτωση δεν πραγματοποιείται στο πλαίσιο διαδικασίας συνάψεως δημόσιας συμβάσεως, παρέχουσας τη δυνατότητα επιλογής του υποψηφίου που είναι σε θέση να παράσχει τις σχετικές υπηρεσίες με το μικρότερο για το κοινωνικό σύνολο κόστος, το επίπεδο της απαραίτητης αντιστάθμισης πρέπει να καθορίζεται βάσει αναλύσεως των δαπανών για μια μέση επιχείρηση, με χρηστή διαχείριση και κατάλληλα εξοπλισμένη με μεταφορικά μέσα.

(5)

Όταν δεν πληρούνται τα εν λόγω κριτήρια, ενώ πληρούνται οι γενικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης, οι αντισταθμίσεις για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας συνιστούν κρατικές ενισχύσεις και εμπίπτουν στις διατάξεις των άρθρων 93, 106, 107 και 108 της Συνθήκης.

(6)

Επιπλέον της παρούσας απόφασης, τρία μέσα είναι σημαντικά για την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στις αντισταθμίσεις που χορηγούνται για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος:

(7)

Η απόφαση της Επιτροπής 2005/842/ΕΚ, της 28ης Νοεμβρίου 2005, για την εφαρμογή του άρθρου 86 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας που χορηγούνται σε ορισμένες επιχειρήσεις επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος (4) διευκρινίζει την έννοια και την έκταση της εξαίρεσης δυνάμει του άρθρου 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης και θεσπίζει κανόνες που επιτρέπουν να ελέγχεται αποτελεσματικά κατά πόσον πληρούνται τα κριτήρια αυτής της διάταξης. Η παρούσα απόφαση αντικαθιστά την απόφαση 2005/842/ΕΚ και καθορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες οι κρατικές ενισχύσεις για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος δεν υπόκεινται στην απαίτηση προηγούμενης κοινοποίησης του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης, εφόσον μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμες με το άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης.

(8)

Οι εν λόγω ενισχύσεις μπορούν να κριθούν συμβιβάσιμες μόνον εφόσον χορηγούνται για να διασφαλισθεί η παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος, όπως αναφέρεται στο άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης. Καθίσταται σαφές από τη νομολογία ότι, ελλείψει τομεακής νομοθεσίας της Ένωσης που διέπει το αντικείμενο, τα κράτη μέλη διαθέτουν ευρεία διακριτική ευχέρεια κατά τον προσδιορισμό των υπηρεσιών που δύνανται να χαρακτηρισθούν ως γενικού οικονομικού συμφέροντος. Συνεπώς, καθήκον της Επιτροπής είναι να μεριμνά ώστε να μην υπάρχει πρόδηλο σφάλμα όσον αφορά τον χαρακτηρισμό των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος.

(9)

Εφόσον πληρούνται μια σειρά από προϋποθέσεις, αντισταθμίσεις περιορισμένων ποσών σε επιχειρήσεις που έχουν αναλάβει να παράσχουν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος δεν επηρεάζουν την ανάπτυξη των συναλλαγών και του ανταγωνισμού σε βαθμό ο οποίος θα αντέκειτο προς τα συμφέροντα της Ένωσης. Συνεπώς, δεν θα πρέπει να απαιτείται μεμονωμένη κοινοποίηση κρατικών ενισχύσεων για αντισταθμίσεις που υπολείπονται μιας ορισμένης ετήσιας αντιστάθμισης εφόσον ικανοποιούνται οι απαιτήσεις της παρούσας απόφασης.

(10)

Δεδομένης της ανάπτυξης του εμπορίου εντός της Ένωσης όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος, όπως καταδεικνύει, για παράδειγμα, η μεγάλη ανάπτυξη πολυεθνικών παρόχων σε ορισμένους τομείς οι οποίοι είναι μεγάλης σημασίας για την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς, κρίνεται σκόπιμο να τεθεί χαμηλότερο όριο για το ποσό της αντιστάθμισης που μπορεί να εξαιρεθεί της υποχρέωσης κοινοποίησης σύμφωνα με την παρούσα απόφαση, από εκείνο που είχε θέσει η απόφαση 2005/842/ΕΚ, επιτρέποντας ταυτόχρονα αυτό το ποσό να υπολογισθεί ως ο ετήσιος μέσος όρος κατά τη διάρκεια της περιόδου ανάθεσης.

(11)

Τα νοσοκομεία και οι επιχειρήσεις που είναι υπεύθυνες για κοινωνικές υπηρεσίες και έχουν επιφορτισθεί με καθήκοντα υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Ειδικότερα, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι, στις παρούσες οικονομικές συνθήκες και στο παρόν στάδιο ανάπτυξης της εσωτερικής αγοράς, οι κοινωνικές υπηρεσίες ενδέχεται να απαιτήσουν ένα ποσό ενίσχυσης πέραν του ορίου της παρούσας απόφασης για την αντιστάθμιση του κόστους παροχής δημόσιων υπηρεσιών. Υψηλότερο ποσό αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας δεν δημιουργεί, αναγκαία, μεγαλύτερο κίνδυνο στρεβλώσεων του ανταγωνισμού. Κατά συνέπεια, επιχειρήσεις επιφορτισμένες με την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της παροχής κοινωνικής κατοικίας στους πολίτες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ή σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, που λόγω των απαιτήσεων φερεγγυότητας δεν είναι σε θέση να βρουν κατοικία υπό τους όρους της αγοράς, θα πρέπει επίσης να απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης που προβλέπεται στην παρούσα απόφαση, ακόμη και αν το ποσό της παρεχόμενης αντιστάθμισης υπερβαίνει το καθοριζόμενο στην παρούσα απόφαση κατώτερο όριο. Το ίδιο θα πρέπει να ισχύει για νοσοκομεία που παρέχουν υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, των υπηρεσιών αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών και των παρεπόμενων υπηρεσιών που συνδέονται άμεσα με τις κύριες δραστηριότητές τους, ιδίως στον τομέα της έρευνας. Για να επωφεληθούν από την απαλλαγή από την υποχρέωση κοινοποίησης, οι κοινωνικές υπηρεσίες θα πρέπει να είναι σαφώς καθορισμένες υπηρεσίες που εξυπηρετούν βασικές κοινωνικές ανάγκες όσον αφορά τη μακροχρόνια υγειονομική περίθαλψη, την παιδική μέριμνα, την πρόσβαση και επανένταξη στην αγορά εργασίας, την κοινωνική κατοικία, καθώς και την κοινωνική ένταξη ευπαθών ομάδων.

(12)

Ο βαθμός στον οποίο ένα συγκεκριμένο μέτρο αντιστάθμισης επηρεάζει την ανάπτυξη των συναλλαγών και τον ανταγωνισμό εξαρτάται όχι μόνο από το μέσο ποσό αντιστάθμισης που λαμβάνεται ετησίως και από τον αντίστοιχο τομέα αλλά και από τη συνολική διάρκεια της περιόδου ανάθεσης. Εκτός αν μια μεγαλύτερη περίοδος αιτιολογείται από την ανάγκη για σημαντικές επενδύσεις, για παράδειγμα στον τομέα της κοινωνικής κατοικίας, η εφαρμογή της παρούσας απόφασης θα πρέπει συνεπώς να περιορίζεται σε περιόδους ανάθεσης που δεν υπερβαίνουν τα δέκα έτη.

(13)

Για να έχει εφαρμογή το άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης, η εν λόγω επιχείρηση πρέπει να έχει επιφορτισθεί ειδικά από το κράτος μέλος με τη διαχείριση συγκεκριμένης υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος.

(14)

Για να διασφαλισθεί ότι πληρούνται τα κριτήρια που προβλέπει το άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης πρέπει να θεσπισθούν πιο συγκεκριμένες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται όσον αφορά την ανάθεση της διαχείρισης υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος. Το ποσό της αντιστάθμισης μπορεί να υπολογισθεί και να ελεγχθεί σωστά μόνο εφόσον οι υποχρεώσεις της δημόσιας υπηρεσίας που αναλογούν στις επιχειρήσεις και οι τυχόν υποχρεώσεις που αναλογούν στο κράτος έχουν ορισθεί σαφώς σε μία ή περισσότερες πράξεις των αρμόδιων δημόσιων αρχών του οικείου κράτους μέλους. Η μορφή της πράξης μπορεί να ποικίλλει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, αλλά πρέπει να διευκρινίζονται, κατ’ ελάχιστον, οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις, το ακριβές περιεχόμενο και η διάρκεια, καθώς και, όπου κρίνεται κατάλληλο, η γεωγραφική περιοχή των υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας που επιβάλλονται, η χορήγηση των αποκλειστικών ή ειδικών δικαιωμάτων που έχουν ενδεχομένως παραχωρηθεί και να περιγράφεται ο μηχανισμός αντιστάθμισης, καθώς και οι παράμετροι για τον προσδιορισμό της αντιστάθμισης και για την αποφυγή και την ανάκτηση της ενδεχόμενης υπεραντιστάθμισης. Προκειμένου να διασφαλίζεται διαφάνεια κατά την εφαρμογή της παρούσας απόφασης, η πράξη ανάθεσης θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει σχετική παραπομπή σε αυτήν.

(15)

Προκειμένου να αποφευχθούν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, η αντιστάθμιση δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη του καθαρού κόστους παροχής της υπηρεσίας από την επιχείρηση, συμπεριλαμβανομένου ενός ευλόγου κέρδους.

(16)

Η αντιστάθμιση που παρέχεται επιπλέον της απαιτούμενης για την κάλυψη του καθαρού κόστους διαχείρισης της υπηρεσίας από την επιχείρηση δεν είναι απαραίτητη για τη διαχείριση της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος και κατά συνέπεια συνιστά ασυμβίβαστη κρατική ενίσχυση που πρέπει να επιστραφεί στο κράτος. Η αντιστάθμιση που χορηγείται για τη διαχείριση υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, αλλά στην πραγματικότητα χρησιμοποιείται από την οικεία επιχείρηση για τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες σε άλλη αγορά για σκοπούς άλλους από αυτούς που καθορίζονται στην πράξη ανάθεσης δεν είναι απαραίτητη για τη διαχείριση της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος και κατά συνέπεια μπορεί να συνιστά επίσης ασυμβίβαστη κρατική ενίσχυση που πρέπει να επιστραφεί.

(17)

To καθαρό κόστος που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη θα πρέπει να υπολογισθεί ως η διαφορά μεταξύ του κόστους διαχείρισης της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος και των εσόδων από την υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος ή, εναλλακτικά, ως η διαφορά μεταξύ του καθαρού κόστους λειτουργίας με την υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας και του καθαρού κόστους ή κέρδους διαχείρισης χωρίς την υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας. Ειδικότερα, εάν η υποχρέωση δημόσιας υπηρεσίας προκαλεί μείωση των εσόδων, λόγω π.χ. ρυθμιζόμενων τιμολογίων, χωρίς να επηρεάζει το κόστος, το καθαρό κόστος εκπλήρωσης υποχρέωσης παροχής δημόσιας υπηρεσίας θα πρέπει να μπορεί να καθοριστεί βάσει των απολεσθέντων εσόδων. Προκειμένου να αποφευχθούν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, είναι επίσης απαραίτητο να λαμβάνονται υπόψη όλα τα έσοδα τα οποία αποφέρει η υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος, δηλαδή οποιαδήποτε έσοδα τα οποία δεν θα είχε ο πάροχος χωρίς την ανάθεση της υποχρέωσης, στο πλαίσιο του υπολογισμού του ποσού της αντιστάθμισης. Εάν η εν λόγω επιχείρηση έχει ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα σε σχέση με δραστηριότητες άλλες πλην των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος για τις οποίες χορηγείται ενίσχυση και οι οποίες αποφέρουν κέρδη που υπερβαίνουν το εύλογο κέρδος ή απολαύει άλλων προνομίων που χορηγούνται από το κράτος, αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνονται στα έσοδά της, ανεξάρτητα από τον χαρακτηρισμό τους για τους σκοπούς του άρθρου 107 της Συνθήκης.

(18)

Το εύλογο κέρδος θα πρέπει να προσδιορίζεται ως το ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου, λαμβανομένου υπόψη του μεγέθους του κινδύνου, ή της απουσίας κινδύνου, που προκύπτει. Το ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου θα πρέπει να οριστεί ως ο συντελεστής εσωτερικής απόδοσης που πραγματοποιεί η επιχείρηση επί του επενδεδυμένου κεφαλαίου της κατά τη διάρκεια της περιόδου ανάθεσης.

(19)

Το κέρδος που δεν υπερβαίνει το σχετικό διατραπεζικό επιτόκιο συν 100 μονάδες βάσης δεν θα πρέπει να θεωρείται μη εύλογο. Σε αυτό το πλαίσιο, το σχετικό διατραπεζικό επιτόκιο θεωρείται ως το κατάλληλο ποσοστό απόδοσης για μια επένδυση μηδενικού κινδύνου. Η προσαύξηση των 100 μονάδων βάσης χρησιμεύει, μεταξύ άλλων, για την αντιστάθμιση του κινδύνου ρευστότητας που σχετίζεται με την παροχή κεφαλαίου το οποίο δεσμεύεται για τη λειτουργία της υπηρεσίας κατά την περίοδο της ανάθεσης.

(20)

Σε περιπτώσεις όπου η επιχείρηση στην οποία έχει ανατεθεί η υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος δεν βαρύνεται με σημαντικό βαθμό εμπορικού κινδύνου, για παράδειγμα επειδή οι δαπάνες της για την παροχή της υπηρεσίας αντισταθμίζονται στο σύνολό τους, το κέρδος που υπερβαίνει το όριο αναφοράς του αντίστοιχου διατραπεζικού επιτοκίου συν 100 μονάδες βάσης δεν θα πρέπει να θεωρείται εύλογο.

(21)

Σε περίπτωση που, λόγω ειδικών περιστάσεων, δεν ενδείκνυται η χρήση του ποσοστού απόδοσης του κεφαλαίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να βασίζονται σε άλλους δείκτες του επιπέδου κέρδους για να διαπιστώνουν ποιο θα ήταν ένα εύλογο κέρδος, όπως η μέση απόδοση ιδίων κεφαλαίων, η απόδοση απασχολούμενου κεφαλαίου, απόδοση του ενεργητικού ή η απόδοση των πωλήσεων.

(22)

Για τον προσδιορισμό του εύλογου κέρδους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να θεσπίζουν κριτήρια με παροχή κινήτρων, ιδίως σε συνάρτηση με την ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας και τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Η αύξηση της αποδοτικότητας δεν θα πρέπει να πραγματοποιείται εις βάρος της ποιότητας της παρεχόμενης υπηρεσίας. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να καθορίζουν στόχους βελτίωσης της αποδοτικότητας στην πράξη ανάθεσης, στο πλαίσιο των οποίων το επίπεδο της αντιστάθμισης εξαρτάται από τον βαθμό εκπλήρωσης των στόχων. Η πράξη ανάθεσης μπορεί να προβλέπει, ότι εάν η επιχείρηση δεν επιτύχει τους στόχους, η αντιστάθμιση πρέπει να μειώνεται βάσει μεθόδου υπολογισμού που προσδιορίζεται στην πράξη ανάθεσης, ενώ, εάν η επιχείρηση υπερβεί τους στόχους, η αντιστάθμιση μπορεί να αυξηθεί βάσει μεθόδου που προσδιορίζεται στην πράξη ανάθεσης. Οιεσδήποτε μορφές επιβράβευσης που συνδέονται με τη βελτίωση της παραγωγικότητας θα πρέπει να καθορίζονται σε επίπεδο τέτοιο ώστε να καθίσταται δυνατή η ισορροπημένη κατανομή αυτών των κερδών μεταξύ της επιχείρησης και του κράτους μέλους και/ή των χρηστών.

(23)

Το άρθρο 93 της Συνθήκης συνιστά lex specialis σε σχέση με το άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης. Θεσπίζει τους κανόνες που εφαρμόζονται στις αντισταθμίσεις για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας στον τομέα των οδικών μεταφορών. Το άρθρο 93 ερμηνεύεται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007, για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70. (5), ο οποίος θεσπίζει τους κανόνες που ισχύουν για τις αντισταθμίσεις για την υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας στον τομέα των δημόσιων επιβατικών μεταφορών. Η εφαρμογή του στις εσωτερικές πλωτές επιβατικές μεταφορές εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών. Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 εξαιρεί από την κοινοποίηση δυνάμει του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης κάθε αντιστάθμιση στον τομέα των χερσαίων μεταφορών η οποία πληροί τις προϋποθέσεις του εν λόγω κανονισμού. Σύμφωνα με την απόφαση Altmark, οι αντισταθμίσεις στον τομέα των χερσαίων μεταφορών που δεν συμμορφώνονται με τις διατάξεις του άρθρου 93 της Συνθήκης δεν μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμες με τη Συνθήκη βάσει του άρθρου 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης ή άλλων διατάξεων της Συνθήκης. Συνεπώς, η παρούσα απόφαση δεν εφαρμόζεται στον τομέα των οδικών μεταφορών.

(24)

Σε αντίθεση με τις χερσαίες μεταφορές, οι τομείς των θαλασσίων και των αεροπορικών μεταφορών εμπίπτουν στο άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης. Ορισμένοι κανόνες που εφαρμόζονται στις αντισταθμίσεις για παροχή δημόσιας υπηρεσίας στους τομείς των αεροπορικών και θαλασσίων μεταφορών περιλαμβάνονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1008/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Σεπτεμβρίου 2008, σχετικά με κοινούς κανόνες εκμετάλλευσης των αεροπορικών γραμμών στην Κοινότητα (6) και στον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 1992, για την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές στο εσωτερικό των κρατών μελών (θαλάσσιες ενδομεταφορές/cabotage) (7). Ωστόσο, σε αντίθεση με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1370/2007, οι εν λόγω κανονισμοί δεν αναφέρονται στο συμβιβάσιμο των ενδεχόμενων στοιχείων κρατικής ενίσχυσης ούτε προβλέπουν απαλλαγή από την υποχρέωση κοινοποίησης δυνάμει του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης. Συνεπώς, η παρούσα απόφαση θα πρέπει να εφαρμόζεται στις αντισταθμίσεις για παροχή δημόσιας υπηρεσίας στους τομείς των αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών, υπό την προϋπόθεση ότι οι αντισταθμίσεις αυτές, εκτός του ότι πληρούν τις προϋποθέσεις της παρούσας απόφασης, τηρούν και τους τομεακούς κανόνες που περιλαμβάνονται στους κανονισμούς (ΕΚ) αριθ. 1008/2008 και (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92, όπου αυτοί εφαρμόζονται.

(25)

Σε ειδικές περιπτώσεις αντιστάθμισης παροχής δημόσιας υπηρεσίας για αεροπορικές ή θαλάσσιες συνδέσεις με νησιά καθώς και για αεροδρόμια και λιμένες, που συνιστούν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, όπως προβλέπεται στο άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης, ενδείκνυται να προβλεφθούν όρια με βάση τον μέσο ετήσιο αριθμό των επιβατών, δεδομένου ότι το στοιχείο αυτό απεικονίζει πιο εύστοχα την οικονομική πραγματικότητα των εν λόγω δραστηριοτήτων και τον χαρακτήρα τους ως υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος.

(26)

Η απαλλαγή από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης για ορισμένες υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, δεν αποκλείει για τα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κοινοποιούν σχέδια ειδικής ενίσχυσης. Σε περίπτωση τέτοιου είδους κοινοποίησης, ή αν η Επιτροπή αξιολογήσει κατά πόσον συμβιβάζεται ένα συγκεκριμένο μέτρο ενίσχυσης κατόπιν καταγγελίας ή αυτεπαγγέλτως, η Επιτροπή αξιολογεί κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της παρούσας απόφασης. Σε αντίθετη περίπτωση, το μέτρο αξιολογείται με βάση τις αρχές που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας.

(27)

Η παρούσα απόφαση πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη των διατάξεων της οδηγίας 2006/111/ΕΚ της Επιτροπής, της 16ης Νοεμβρίου 2006, για τη διαφάνεια των χρηματοοικονομικών σχέσεων μεταξύ των κρατών μελών και των δημόσιων επιχειρήσεων καθώς και για τη χρηματοοικονομική διαφάνεια εντός ορισμένων επιχειρήσεων (8).

(28)

Η παρούσα απόφαση πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη των διατάξεων της Ένωσης που ισχύουν στον τομέα του ανταγωνισμού, και ιδίως των άρθρων 101 και 102 της Συνθήκης.

(29)

Η παρούσα απόφαση πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη των διατάξεων της Ένωσης που ισχύουν στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων.

(30)

Η παρούσα απόφαση πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη των αυστηρότερων απαιτήσεων σχετικά με τις υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας που περιέχονται σε τομεακές νομοθετικές ρυθμίσεις της Ένωσης.

(31)

Θα πρέπει να θεσπιστούν μεταβατικές διατάξεις για τις επιμέρους ενισχύσεις που χορηγήθηκαν πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης. Καθεστώτα ενισχύσεων που τέθηκαν σε εφαρμογή σύμφωνα με την απόφαση 2005/842/ΕΚ πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης θα πρέπει να συνεχίσουν να είναι συμβιβάσιμες με την εσωτερική αγορά και να εξαιρούνται από την υποχρέωση κοινοποίησης για μια πρόσθετη περίοδο δύο ετών. Ενισχύσεις που τέθηκαν σε εφαρμογή πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης οι οποίες δεν χορηγήθηκαν σύμφωνα με την απόφαση 2005/842/ΕΚ αλλά πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην παρούσα απόφαση θα πρέπει να θεωρούνται συμβιβάσιμες με την εσωτερική αγορά και να εξαιρούνται από την υποχρέωση κοινοποίησης.

(32)

Η Επιτροπή σκοπεύει να επανεξετάσει την παρούσα απόφαση πέντε έτη μετά την έναρξη ισχύος της,

α)

σε αντισταθμίσεις για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος με ετήσιο ποσό μικρότερο από 15 εκατ. ευρώ, σε τομείς άλλους από τον τομέα των μεταφορών και την υποδομή των μεταφορών.

Σε περίπτωση που το ποσό της αντιστάθμισης ποικίλλει κατά τη διάρκεια της ανάθεσης, το ετήσιο ποσό υπολογίζεται ως μέσος όρος των ετήσιων ποσών αντιστάθμισης που αναμένεται να πραγματοποιηθούν κατά την περίοδο ανάθεσης·

β)

σε αντισταθμίσεις για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος από νοσοκομεία που παρέχουν ιατρική περίθαλψη, καθώς και, κατά περίπτωση, υπηρεσίες αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών· η άσκηση παρεπόμενων δραστηριοτήτων που συνδέονται άμεσα με τις κύριες δραστηριότητες, ιδίως στον τομέα της έρευνας, δεν εμποδίζει, ωστόσο, την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου·

γ)

σε αντισταθμίσεις για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος που εξυπηρετούν κοινωνικές ανάγκες όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη υγειονομική περίθαλψη, την παιδική μέριμνα, την πρόσβαση και επανένταξη στην αγορά εργασίας, την κοινωνική κατοικία, καθώς και την περίθαλψη και την κοινωνική ένταξη ευπαθών ομάδων·

δ)

σε αντισταθμίσεις για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος όσον αφορά αεροπορικές ή ακτοπλοϊκές συνδέσεις με νησιά όπου η μέση ετήσια επιβατική κίνηση κατά τα δύο οικονομικά έτη που προηγούνται εκείνου της ανάθεσης της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, δεν υπερβαίνει τους 300 000 επιβάτες·

ε)

σε αντισταθμίσεις για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος όσον αφορά αεροδρόμια και λιμάνια όπου η μέση ετήσια επιβατική κίνηση κατά τα δύο οικονομικά έτη που προηγούνται εκείνου της ανάθεσης της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, δεν υπερβαίνει τους 200 000 επιβάτες όσον αφορά τα αεροδρόμια και τους 300 000 επιβάτες όσον αφορά τα λιμάνια.

α)

το περιεχόμενο και τη διάρκεια των υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας·

β)

τις επιχειρήσεις και, κατά περίπτωση, τη γεωγραφική περιοχή που αφορούν·

γ)

τη φύση των αποκλειστικών ή ειδικών δικαιωμάτων που έχουν ενδεχομένως παραχωρηθεί στην επιχείρηση από την αρχή ανάθεσης·

δ)

την περιγραφή του μηχανισμού αντιστάθμισης και τις παραμέτρους για τον υπολογισμό, τον έλεγχο και την αναθεώρηση της αντιστάθμισης·

ε)

τις ρυθμίσεις για την αποφυγή και την ανάκτηση της ενδεχόμενης υπεραντιστάθμισης· και

στ)

παραπομπή στην παρούσα απόφαση.

α)

όταν οι δραστηριότητες της επιχείρησης περιορίζονται στην υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος, δύναται να λαμβάνεται υπόψη όλο το σχετικό κόστος·

β)

όταν η επιχείρηση αναπτύσσει επίσης δραστηριότητες εκτός του πεδίου της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, μόνο το κόστος που συνδέεται με την υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος μπορεί να ληφθεί υπόψη·

γ)

το κόστος που αναλογεί στην υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος μπορεί να καλύπτει κάθε άμεσο κόστος για τη διαχείριση της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, καθώς και κατάλληλη συμμετοχή στο σταθερό κόστος της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος και των άλλων δραστηριοτήτων·

δ)

το κόστος που συνδέεται με επενδύσεις, ιδίως εκείνες που αφορούν υποδομές, μπορεί να λαμβάνεται υπόψη, εφόσον είναι απαραίτητο για τη διαχείριση της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος.

α)

την πράξη ανάθεσης ή περίληψη που περιλαμβάνει τα στοιχεία που αναφέρονται στο άρθρο 4·

β)

τα ποσά της ενίσχυσης που χορηγήθηκε στην επιχείρηση σε ετήσια βάση.

α)

περιγραφή της εφαρμογής της παρούσας απόφασης στις υπηρεσίες που εμπίπτουν στο πεδίο της, συμπεριλαμβανομένων δραστηριοτήτων στο εσωτερικό εταιρείας·

β)

το συνολικό ποσό των ενισχύσεων που χορηγούνται δυνάμει της παρούσας απόφασης με ανάλυση ανά οικονομικό τομέα των δικαιούχων·

γ)

μια ένδειξη που υποδηλώνει κατά πόσον, για έναν συγκεκριμένο τύπο υπηρεσίας, η εφαρμογή της παρούσας απόφασης προκάλεσε δυσκολίες ή παράπονα από τρίτους·

και

δ)

τυχόν άλλες πληροφορίες αναφορικά με την εφαρμογή της παρούσας απόφασης οι οποίες απαιτούνται από την Επιτροπή και πρέπει να καθορίζονται εν ευθέτω χρόνω πριν από την υποβολή της έκθεσης.

α)

Οποιοδήποτε καθεστώς ενισχύσεων που τέθηκε σε εφαρμογή πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης, το οποίο ήταν συμβιβάσιμο με την εσωτερική αγορά και εξαιρείτο από την υποχρέωση κοινοποίησης σύμφωνα με την απόφαση 2005/842/ΕΚ, εξακολουθεί να είναι συμβιβάσιμο με την εσωτερική αγορά και να εξαιρείται από την υποχρέωση κοινοποίησης για μια πρόσθετη περίοδο δύο ετών.

β)

Οποιεσδήποτε ενισχύσεις που τέθηκαν σε εφαρμογή πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης, οι οποίες δεν ήταν συμβιβάσιμες με την εσωτερική αγορά ούτε εξαιρούντο από την υποχρέωση κοινοποίησης σύμφωνα με την απόφαση 2005/842/ΕΚ, αλλά πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην παρούσα απόφαση, είναι συμβιβάσιμες με την εσωτερική αγορά και εξαιρούνται από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης.