27.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 81/24

(1)

Το δικαίωμα του κατηγορουμένου να εμφανίζεται αυτοπροσώπως στη δίκη περιλαμβάνεται στο δικαίωμα σε δίκαιη δίκη που προβλέπεται από το άρθρο 6 της Σύμβασης για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, όπως ερμηνεύεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το Δικαστήριο έχει επίσης κρίνει ότι το εν λόγω δικαίωμα του κατηγορουμένου να εμφανίζεται αυτοπροσώπως στη δίκη δεν είναι απόλυτο και ότι, υπό ορισμένους όρους, ο κατηγορούμενος μπορεί, εξ ιδίας βουλήσεως, να παραιτηθεί του δικαιώματος αυτού ρητώς ή σιωπηρώς αλλά κατά τρόπο μη επιδεχόμενο αμφισβήτηση.

(2)

Οι διάφορες αποφάσεις-πλαίσια για την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στις τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις δεν ασχολούνται συστηματικά με το θέμα των αποφάσεων που εκδίδονται σε δίκες κατά τις οποίες το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως. Η ποικιλομορφία αυτή ενδέχεται να περιπλέξει το έργο των νομικών και να παρεμποδίσει τη δικαστική συνεργασία.

(3)

Οι λύσεις που προβλέπονται από τις εν λόγω αποφάσεις-πλαίσια δεν είναι ικανοποιητικές όσον αφορά υποθέσεις όπου το πρόσωπο δεν κατέστη δυνατόν να ενημερωθεί για τις διαδικασίες. Οι αποφάσεις-πλαίσια 2005/214/ΔΕΥ σχετικά με την εφαρμογή της αμοιβαίας αναγνώρισης επί χρηματικών ποινών (2), 2006/783/ΔΕΥ σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στις αποφάσεις δήμευσης (3), 2008/909/ΔΕΥ για την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης σε ποινικές αποφάσεις οι οποίες επιβάλλουν ποινές στερητικές της ελευθερίας ή μέτρα στερητικά της ελευθερίας για το σκοπό της εκτέλεσής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (4), και 2008/947/ΔΕΥ σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αναγνώρισης δικαστικών αποφάσεων και αποφάσεων αναστολής εκτέλεσης της ποινής ή απόλυσης υπό όρους με σκοπό την εποπτεία των μέτρων αναστολής και των εναλλακτικών κυρώσεων (5), επιτρέπουν στην εκτελούσα αρχή να αρνηθεί την εκτέλεση τέτοιων αποφάσεων. Η απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και της διαδικασίας παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών (6), επιτρέπει στην εκτελούσα αρχή να ζητήσει από την εκδούσα αρχή την παροχή διασφάλισης που κρίνεται ότι παρέχει επαρκείς εγγυήσεις ώστε να εξασφαλισθεί στον καθ’ ου το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, ότι θα έχει τη δυνατότητα να ζητήσει να δικαστεί εκ νέου στο κράτος μέλος έκδοσης του εντάλματος και να παρίσταται κατά την έκδοση της απόφασης. H επάρκεια της διασφάλισης αποτελεί θέμα για το οποίο αποφαίνεται η εκτελούσα αρχή, και, συνεπώς, είναι δύσκολο να είναι γνωστό πότε ακριβώς η εκτέλεση μπορεί να απορριφθεί.

(4)

Είναι, συνεπώς, απαραίτητο να παρασχεθούν σαφείς και κοινές βάσεις για τη μη αναγνώριση των αποφάσεων, που εκδίδονται σε δίκες κατά τις οποίες το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως. Στόχος της παρούσας απόφασης-πλαισίου είναι να επανοριστούν οι εν λόγω κοινές βάσεις που θα επιτρέπουν στην εκτελούσα αρχή να εκτελέσει την απόφαση παρά την απουσία του ενδιαφερομένου από τη δίκη, τηρουμένου πλήρως του δικαιώματος υπεράσπισης του ενδιαφερομένου. Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο δεν έχει εκπονηθεί για να ρυθμίζει τις μορφές και μεθόδους, περιλαμβανομένων και των δικονομικών απαιτήσεων, που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη των αποτελεσμάτων που προσδιορίζονται στην παρούσα απόφαση-πλαίσιο και που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία των εθνικών δικαίων των κρατών μελών.

(5)

Οι εν λόγω αλλαγές απαιτούν τροποποίηση των υφιστάμενων αποφάσεων-πλαισίων για την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στις τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις. Οι νέες διατάξεις θα πρέπει να χρησιμεύουν επίσης ως βάση για τις μελλοντικές νομικές πράξεις στον τομέα αυτόν.

(6)

Οι διατάξεις της παρούσας απόφασης-πλαισίου για την τροποποίηση άλλων αποφάσεων-πλαισίων θέτουν προϋποθέσεις υπό τις οποίες δεν χωρεί άρνηση της αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεως που εκδόθηκε σε δίκη στην οποία το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως. Πρόκειται για εναλλακτικές προϋποθέσεις: σε περίπτωση που πληρούται μία από τις προϋποθέσεις, η εκδούσα αρχή, συμπληρώνοντας το αντίστοιχο τμήμα του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης ή του σχετικού πιστοποιητικού δυνάμει των άλλων αποφάσεων-πλαισίων, παρέχει τη διασφάλιση ότι πληρούνται ή πρόκειται να πληρωθούν οι απαιτήσεις που επαρκούν για τον σκοπό της εκτέλεσης της απόφασης βάσει της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης.

(7)

Δεν θα πρέπει να επιτρέπεται άρνηση αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεως εκδοθείσας σε δίκη κατά την οποία το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως, εφόσον το εν λόγω πρόσωπο κλητεύθηκε αυτοπροσώπως και με την κλήτευση ενημερώθηκε σχετικά με την προγραμματισμένη ημερομηνία και τον τόπο διεξαγωγής της δίκης που οδήγησε στην έκδοση της αποφάσεως ή εφόσον, δι’ άλλων μέσων, ενημερώθηκε πραγματικά και επισήμως σχετικά με την προγραμματισμένη ημερομηνία και τον τόπο διεξαγωγής της δίκης αυτής, κατά τρόπον ώστε να αποδεικνύεται σαφώς ότι το πρόσωπο τελούσε εν γνώσει της προγραμματισμένης δίκης. Εννοείται εν προκειμένω ότι το πρόσωπο θα πρέπει να έχει ενημερωθεί «εν ευθέτω χρόνω» ήτοι, εγκαίρως ώστε να μπορεί να συμμετάσχει στη δίκη και να ασκήσει το δικαίωμα της υπεράσπισής του.

(8)

Το δικαίωμα του κατηγορουμένου για δίκαιη δίκη κατοχυρώνεται από τη Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, όπως ερμηνεύεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στο δικαίωμα αυτό περιλαμβάνεται το δικαίωμα του ενδιαφερόμενου προσώπου να εμφανισθεί αυτοπροσώπως στη δίκη. Προκειμένου να ασκήσει το δικαίωμα αυτό, το ενδιαφερόμενο πρόσωπο χρειάζεται να τελεί εν γνώσει της προγραμματιζόμενης δίκης. Βάσει της παρούσας απόφασης-πλαισίου, η επίγνωση του προσώπου όσον αφορά τη δίκη θα πρέπει να εξασφαλίζεται από κάθε κράτος μέλος σύμφωνα με το εθνικό του δίκαιο, ενώ εξυπακούεται ότι αυτό πρέπει να συνάδει προς τις απαιτήσεις της εν λόγω σύμβασης. Σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όταν εξετάζεται κατά πόσον ο τρόπος με τον οποίο παρέχεται η πληροφορία επαρκεί ώστε να εξασφαλίζεται η επίγνωση του προσώπου όσον αφορά τη δίκη, ιδιαίτερη προσοχή μπορεί, κατά περίπτωση, να προσδίδεται και στη δέουσα προσπάθεια που καταβάλλει το ενδιαφερόμενο πρόσωπο προκειμένου να λάβει πληροφορίες που απευθύνονται σε αυτόν.

(9)

Η προγραμματισμένη ημερομηνία διεξαγωγής της δίκης μπορεί αρχικά, για πρακτικούς λόγους, να συνίσταται σε διάφορες πιθανές ημερομηνίες εντός σύντομης χρονικής περιόδου.

(10)

Δεν θα πρέπει να επιτρέπεται άρνηση αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεως εκδοθείσας σε δίκη κατά την οποία το πρόσωπο δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως, όταν το εν λόγω πρόσωπο, ενώ τελεί εν γνώσει της προγραμματισμένης δίκης, εκπροσωπήθηκε στη δίκη από δικηγόρο, στον οποίον είχε αναθέσει σχετική εντολή να τον/την εκπροσωπήσει, εξασφαλίζοντας ότι η νομική συνδρομή είναι πραγματική και ουσιαστική. Εν προκειμένω, θα πρέπει να είναι άνευ σημασίας εάν τον δικηγόρο έχει επιλέξει, ορίσει και πληρώσει το πρόσωπο ή το κράτος. Εξυπακούεται ότι το ενδιαφερόμενο πρόσωπο θα πρέπει να έχει επιλέξει εκ προθέσεως να εκπροσωπηθεί από δικηγόρο αντί να εμφανιστεί αυτοπροσώπως στη δίκη. Ο διορισμός του δικηγόρου και τα συναφή ζητήματα αποτελούν θέμα εθνικού δικαίου.

(11)

Στις κοινές λύσεις όσον αφορά τους λόγους μη αναγνώρισης για τις εν λόγω ισχύουσες αποφάσεις-πλαίσια, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ποικιλομορφία των καταστάσεων όσον αφορά το δικαίωμα του ενδιαφερόμενου προσώπου να δικαστεί εκ νέου ή να ασκήσει ένδικο μέσο. Η νέα δίκη ή το ένδικο μέσο αποσκοπεί στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων της υπεράσπισης και χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα στοιχεία: το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δικαιούται να παρίσταται, η ουσία της υπόθεσης, περιλαμβανομένων και νέων αποδεικτικών στοιχείων, θα επανεξεταστεί, και η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπή της αρχικής απόφασης.

(12)

Το δικαίωμα για νέα δίκη ή για άσκηση ενδίκου μέσου θα πρέπει να εξασφαλίζεται όταν η απόφαση έχει ήδη επιδοθεί, καθώς και, στην περίπτωση του ευρωπαϊκού εντάλματος συλλήψεως, όταν δεν επεδόθη ακόμη αλλά θα επιδοθεί αμελλητί μετά την παράδοση. Το τελευταίο αφορά την περίπτωση στην οποία οι αρχές δεν κατόρθωσαν να έλθουν σε επαφή με το πρόσωπο, ιδίως επειδή αυτό επεδίωξε να αποφύγει τη δικαιοσύνη.

(13)

Σε περίπτωση που εκδίδεται ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης με σκοπό την εκτέλεση ποινής στερητικής της ελευθερίας ή μέτρου ασφαλείας στερητικού της ελευθερίας και το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν έχει λάβει προηγουμένως επίσημη ενημέρωση για την ύπαρξη δικαστικής διαδικασίας εναντίον του ούτε του έχει επιδοθεί η απόφαση, θα πρέπει να λαμβάνει, κατόπιν αιτήσεως στο εκτελούν κράτος, αντίγραφο της σχετικής απόφασης για ενημερωτικούς και μόνον σκοπούς. Οι εκδούσες και οι εκτελούσες δικαστικές αρχές θα πρέπει, κατά περίπτωση, να διαβουλεύονται μεταξύ τους για την ανάγκη και τις υφιστάμενες δυνατότητες να παρέχεται στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο μετάφραση της απόφασης, ή ουσιωδών μερών αυτής, σε γλώσσα κατανοητή από τον ίδιο. Η γνωστοποίηση αυτή της απόφασης δεν θα πρέπει να καθυστερεί ούτε τη διαδικασία παράδοσης ούτε την απόφαση εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης.

(14)

Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο περιορίζεται να επανορίσει τους λόγους μη αναγνώρισης σε νομικές πράξεις που υλοποιούν την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης. Ως εκ τούτου, το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων, όπως εκείνες που αφορούν το δικαίωμα νέας δίκης, περιορίζεται στον ορισμό των λόγων μη αναγνώρισης. Δεν αποσκοπούν στην εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών. Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο δεν θίγει τις μελλοντικές νομικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποσκοπούν στην προσέγγιση των νόμων των κρατών μελών στον τομέα του ποινικού δικαίου.

(15)

Οι λόγοι άρνησης είναι προαιρετικοί. Πάντως, η διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών να μεταφέρουν αυτούς τους λόγους στο εθνικό δίκαιο διέπεται ιδίως από το δικαίωμα για δίκαιη δίκη, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη το συνολικό στόχο της παρούσας απόφασης-πλαισίου που είναι η κατοχύρωση των δικονομικών δικαιωμάτων των προσώπων και η διευκόλυνση της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις,

1)

Παρεμβάλλεται το ακόλουθο άρθρο:

«Άρθρο 4α

Αποφάσεις οι οποίες εκδίδονται σε δίκες κατά τις οποίες το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως

1.   Η εκτελούσα δικαστική αρχή δύναται επίσης να αρνηθεί την εκτέλεση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης που έχει εκδοθεί με σκοπό την εκτέλεση ποινής στερητικής της ελευθερίας ή μέτρου ασφαλείας στερητικού της ελευθερίας, εάν το πρόσωπο δεν εμφανίσθηκε αυτοπροσώπως στη δίκη που οδήγησε στην έκδοση της απόφασης, εκτός εάν στο ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης αναφέρεται ότι το πρόσωπο, βάσει δικονομικών απαιτήσεων που προβλέπονται από το εθνικό δίκαιο του κράτους μέλους έκδοσης:

2.   Σε περίπτωση που το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης εκδίδεται με σκοπό την εκτέλεση ποινής στερητικής της ελευθερίας ή μέτρου ασφαλείας στερητικού της ελευθερίας υπό τους όρους της παραγράφου 1 στοιχείο δ), και το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν έχει λάβει προηγουμένως επίσημη ενημέρωση για την ύπαρξη δικαστικής διαδικασίας εναντίον του, μπορεί, κατά την ενημέρωσή του για το περιεχόμενο του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, να ζητήσει να λάβει αντίγραφο της απόφασης προτού παραδοθεί. Ευθύς ως ενημερωθεί για το αίτημα, η εκδούσα αρχή παρέχει στον καταζητούμενο το αντίγραφο της απόφασης μέσω της εκτελούσας αρχής. Το αίτημα του καταζητουμένου δεν καθυστερεί ούτε τη διαδικασία παράδοσης ούτε την απόφαση εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης. Η διαβίβαση της απόφασης στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο γίνεται αποκλειστικά για ενημερωτικούς σκοπούς και δεν θεωρείται ως επίσημη επίδοση της απόφασης ούτε κινεί τις όποιες προθεσμίες ενδέχεται να ισχύουν για αίτηση επανεκδίκασης της υπόθεσης ή άσκηση ενδίκου μέσου.

3.   Σε περίπτωση που το πρόσωπο παραδίδεται υπό τους όρους της παραγράφου 1 στοιχείο δ) και έχει ζητήσει επανεκδίκαση της υπόθεσης ή ασκήσει ένδικο μέσο, το μέτρο στέρησης της ελευθερίας του προσώπου που αναμένει την επανεκδίκαση της υπόθεσης ή το ένδικο μέσο επανεξετάζεται, έως ότου ολοκληρωθεί η εν λόγω δικαστική διαδικασία, βάσει του δικαίου του κράτους μέλους έκδοσης, είτε ανά τακτικά διαστήματα είτε κατόπιν αίτησης του ενδιαφερομένου προσώπου. Η επανεξέταση αυτή εμπεριέχει ειδικότερα τη δυνατότητα αναστολής ή διακοπής του μέτρου στέρησης της ελευθερίας. Η επανεκδίκαση της υπόθεσης ή η άσκηση ενδίκου μέσου αρχίζει εν ευθέτω χρόνω μετά την παράδοση.».

2)

Στο άρθρο 5, η παράγραφος 1 διαγράφεται.

3)

Στο παράρτημα, («ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΝΤΑΛΜΑ ΣΥΛΛΗΨΕΩΣ»), το στοιχείο δ) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

1)

Το άρθρο 7 παράγραφος 2 τροποποιείται ως εξής:

2)

Στο άρθρο 7, η παράγραφος 3 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

«3.   Στις περιπτώσεις που προβλέπονται από την παράγραφο 1 και την παράγραφο 2 στοιχεία γ), ζ), θ) και ι), η αρμόδια αρχή του κράτους εκτέλεσης, προτού αποφασίσει ότι δεν θα αναγνωρίσει και δεν θα εκτελέσει μια απόφαση, εν όλω ή εν μέρει, διαβουλεύεται, με κάθε κατάλληλο μέσο, με την αρμόδια αρχή του κράτους έκδοσης και της ζητεί, κατά περίπτωση, να παράσχει αμελλητί τυχόν αναγκαίες πληροφορίες.».

3)

Στο στοιχείο η) του παραρτήματος («πιστοποιητικό»), το σημείο 3 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

1)

Στο άρθρο 8 παράγραφος 2, το στοιχείο ε) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

2)

Στο παράρτημα («πιστοποιητικό»), το σημείο ι) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

1)

Στο άρθρο 9 παράγραφος 1, το στοιχείο θ) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

2)

Στο στοιχείο θ) του παραρτήματος Ι («πιστοποιητικό»), το σημείο 1 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

1)

Στο άρθρο 11 παράγραφος 1, το στοιχείο η) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

2)

Στο παράρτημα Ι («πιστοποιητικό»), το στοιχείο η) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

α)

κατά πόσον τα κράτη μέλη έλαβαν τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθούν με την παρούσα απόφαση-πλαίσιο, και

β)

την εφαρμογή της παρούσας απόφασης-πλαισίου.