27.3.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 70/9

(1)

Στις 27 Φεβρουαρίου 2007 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Ελλάδας, που καλύπτει την περίοδο 2006-2009 (2)  (3).

(2)

Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο θεμελιώνεται το πρόγραμμα προβλέπει εν γένει σταθερούς ρυθμούς αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ, περίπου 4 % ετησίως. Με βάση τις διαθέσιμες σήμερα πληροφορίες, το σενάριο αυτό φαίνεται να βασίζεται σε ευλογοφανείς αναπτυξιακές παραδοχές για το 2006 και το 2007 και σε ευνοϊκές παραδοχές για τα επόμενα έτη, οπότε η προβλεπόμενη εξέλιξη της ανάπτυξης φαίνεται μάλλον αισιόδοξη. Οι προβλέψεις του προγράμματος όσον αφορά τον πληθωρισμό φαίνονται μάλλον χαμηλές όσον αφορά τα τελευταία έτη της περιόδου αναφοράς του προγράμματος.

(3)

Οι φθινοπωρινές προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του 2006 και το νέο επικαιροποιημένο πρόγραμμα προβλέπουν έλλειμμα γενικής κυβέρνησης ίσο προς 2,6 % του ΑΕΠ το 2006, ποσοστό που ανταποκρίνεται πλήρως στον στόχο που είχε τεθεί με το προηγούμενο επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας. Οι συνολικές δαπάνες διατηρήθηκαν εντός του στόχου που είχε τεθεί στον προϋπολογισμό του 2006. Παρά το γεγονός ότι οι στόχοι επιτεύχθηκαν γενικώς στις κυριότερες κατηγορίες δαπανών, η μείωση των κοινωνικών μεταβιβάσεων, πλην εκείνων σε είδος, αντιστάθμισε εξ ολοκλήρου μια υπέρβαση ίση προς 0,5 % του ΑΕΠ στον τομέα των δημόσιων επενδύσεων. Τα συνολικά έσοδα ήταν οριακά ανώτερα από το αναμενόμενο. Έκτακτα μέτρα αντικαταστάθηκαν εν μέρει από μόνιμα μέτρα, που τέθηκαν σε εφαρμογή στα μέσα του έτους, και ειδικότερα από αυξήσεις των ειδικών φόρων κατανάλωσης για καύσιμα και τσιγάρα και από την αύξηση της φορολογίας στους λογαριασμούς κινητής τηλεφωνίας. Τα έσοδα από τα δύο αυτά μόνιμα μέτρα αντιστάθμισαν τη μείωση των έκτακτων εσόδων από 0,6 % του ΑΕΠ στον προϋπολογισμό του 2006, σε 0,4 % του ΑΕΠ.

(4)

Η δημοσιονομική στρατηγική του προγράμματος αποβλέπει στη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος το 2006. Στη συνέχεια, το δημόσιο έλλειμμα προβλέπεται να εξακολουθήσει να μειώνεται σταθερά κατά την περίοδο αναφοράς του προγράμματος, για να φθάσει το 1,2 % του ΑΕΠ το 2009. Η μείωση του ελλείμματος κατά μιάμιση εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μεταξύ 2006 και 2009 οφείλεται σχεδόν εξίσου στην αύξηση των εσόδων και τη μείωση των δαπανών. Από πλευράς εσόδων, τα συνολικά έσοδα αναμένεται να αυξηθούν κατά 0,75 της εκατοστιαίας μονάδας του ΑΕΠ, κυρίως χάρη στην έμμεση φορολογία και τις κοινωνικές εισφορές. Από πλευράς δαπανών, οι συνολικές δαπάνες προβλέπεται ότι θα μειωθούν περίπου κατά 0,75 της εκατοστιαίας μονάδας του ΑΕΠ κατά την ίδια περίοδο, εκ των οποίων 0,5 της εκατοστιαίας μονάδας αντιστοιχεί σε μειωμένες πληρωμές τόκων. Ως αποτέλεσμα, οι μειώσεις στις πρωτογενείς δαπάνες προβλέπεται ότι θα είναι μόνον 0,5 της εκατοστιαίας μονάδας. Προβλέπεται αύξηση των κοινωνικών μεταβιβάσεων κατά 0,5 της εκατοστιαίας μονάδας, που θα υπεραντισταθμιστεί με μείωση των δαπανών κατά 0,75 της εκατοστιαίας μονάδας σε άλλες κατηγορίες και κυρίως στη συλλογική κατανάλωση. Το πρωτογενές πλεόνασμα θα βελτιωθεί κατά περίπου 1 εκατοστιαία μονάδα κατά την περίοδο του προγράμματος για να φθάσει το 3 % του ΑΕΠ το 2009. Μολονότι, σε σύγκριση με το προηγούμενο πρόγραμμα, οι στόχοι για την περίοδο 2006-2008 έχουν παραμείνει εν γένει αμετάβλητοι με το ίδιο μακροοικονομικό σενάριο, η τρέχουσα προσαρμογή το 2006 είναι πιο σημαντική διότι το τελικό έλλειμμα για το 2005 (5,2 % του ΑΕΠ) είναι ανώτερο εκείνου που προέβλεπε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα του Δεκεμβρίου του 2005 (4,3 % του ΑΕΠ).

(5)

Το διαρθρωτικό αποτέλεσμα (δηλαδή το κυκλικά προσαρμοσμένο αποτέλεσμα, μη συμπεριλαμβανομένων των έκτακτων και λοιπών προσωρινών μέτρων), υπολογιζόμενο με βάση την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία, προγραμματίζεται να βελτιωθεί από έλλειμμα 3,5 % του ΑΕΠ περίπου το 2006 σε πλεόνασμα 1,75 % στα τέλη της περιόδου αναφοράς του προγράμματος (δηλαδή το 2009). Όπως και στο προηγούμενο επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας, ο μεσοπρόθεσμος στόχος (ΜΣ) που παρουσιάζεται στο πρόγραμμα είναι η επίτευξη ισοσκελισμένης ή πλεονασματικής δημοσιονομικής θέσης σε διαρθρωτικούς όρους, του οποίου η υλοποίηση δεν προβλέπεται μέσα στην περίοδο που καλύπτει το πρόγραμμα. Δεδομένου ότι ο ΜΣ είναι απαιτητικότερος από το σχετικό κατώτατο όριο αναφοράς (που εκτιμάται σε διαρθρωτικό έλλειμμα 1,5 % του ΑΕΠ περίπου), η επίτευξή του θα επιτρέψει την εκπλήρωση του στόχου της δημιουργίας περιθωρίου ασφαλείας για την αποτροπή της εμφάνισης υπερβολικού ελλείμματος. Ο ΜΣ εντάσσεται στο προβλεπόμενο εύρος που καθορίζεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και τον κώδικα δεοντολογίας για τα κράτη μέλη της ζώνης ευρώ και του ΜΣΙ II και αντικατοπτρίζει κατάλληλα τον δείκτη χρέους και τη μέση δυνητική αύξηση του προϊόντος μακροπρόθεσμα.

(6)

Οι κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προβλέψεις του προγράμματος φαίνονται γενικά ισορροπημένοι έως το 2007, αλλά στη συνέχεια τα τελικά δημοσιονομικά αποτελέσματα ενδεχομένως να είναι χειρότερα από ό,τι προβλέπει το πρόγραμμα. Συγκεκριμένα, για τα έτη 2008 και 2009, το πρόγραμμα δεν παρέχει αρκετές πληροφορίες όσον αφορά τα προγραμματιζόμενα μέτρα και βασίζεται σε ένα ευνοϊκό μακροοικονομικό σενάριο. Με βάση την πείρα του παρελθόντος και μολονότι δεν υπήρξαν υπερβάσεις τα τελευταία δύο έτη, δεν μπορεί να αποκλεισθεί ο κίνδυνος υπέρβασης στον τομέα των δαπανών κατά την περίοδο αναφοράς του προγράμματος. Παράλληλα, τα έσοδα μπορεί να είναι χαμηλότερα σε περίπτωση που τα εξαγγελθέντα μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής αποδειχθούν αναποτελεσματικά.

(7)

Με γνώμονα την ανωτέρω εκτίμηση κινδύνων, ο δημοσιονομικός προσανατολισμός του προγράμματος κρίνεται συμβατός με τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος μέχρι το 2006, όπως έχει εισηγηθεί το Συμβούλιο. Φαίνεται, όμως, ότι ο δημοσιονομικός προσανατολισμός δεν προσφέρει επαρκές περιθώριο ασφαλείας ώστε το έλλειμμα να μην υπερβεί την τιμή αναφοράς 3 % του ΑΕΠ υπό κανονικές συνθήκες μακροοικονομικών διακυμάνσεων εντός του χρονικού ορίζοντα του προγράμματος. Αναμένεται ότι κατά τα έτη που θα ακολουθήσουν τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, η Ελλάδα θα συνεχίσει να διέρχεται περίοδο ευνοϊκής οικονομικής συγκυρίας. Με βάση την ανωτέρω αξιολόγηση, ο ρυθμός της προσαρμογής για την επίτευξη του ΜΣ που συνάγεται από το πρόγραμμα πρέπει να ενισχυθεί, ιδίως το 2007, ώστε να ανταποκρίνεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο ορίζει ότι, για τη ζώνη του ευρώ και τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στον ΜΣΙ ΙΙ η ετήσια βελτίωση του διαρθρωτικού δημοσιονομικού αποτελέσματος πρέπει να είναι 0,5 % του ΑΕΠ (ως μέτρο αναφοράς) και ότι η προσαρμογή θα πρέπει να είναι υψηλότερη σε περιόδους ευνοϊκής οικονομικής συγκυρίας, ενώ θα μπορούσε να είναι χαμηλότερη σε περιόδους δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας.

(8)

Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος υπολογίζεται ότι έφθασε το 104 % του ΑΕΠ το 2006, πολύ πάνω από την τιμή αναφοράς της συνθήκης για 60 % του ΑΕΠ. Το πρόγραμμα προβλέπει βαθμιαία υποχώρηση του δείκτη χρέους κατά περίπου 13 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ κατά την περίοδο αναφοράς του προγράμματος, ενώ οι προσαρμογές αποθεμάτων-ροών μειώνονται με ταχύτητα, αρχής γενομένης από το 2007. Η εξέλιξη του δείκτη χρέους μετά το 2007 ενδέχεται να είναι λιγότερο ευνοϊκή από ό,τι προβλέπει το πρόγραμμα λαμβάνοντας υπόψη τις ευνοϊκές προβλέψεις για την ανάπτυξη και τους προαναφερθέντες κινδύνους που περιβάλλουν τους στόχους για το έλλειμμα. Παρά ταύτα, με βάση αυτή την εκτίμηση των κινδύνων, ο δείκτης χρέους φαίνεται ότι μειώνεται επαρκώς προς την τιμή αναφοράς κατά την περίοδο του προγράμματος.

(9)

Ο μακροπρόθεσμος δημοσιονομικός αντίκτυπος της δημογραφικής γήρανσης στην Ελλάδα είναι αβέβαιος δεδομένου ότι δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες προβλέψεις για τις συνταξιοδοτικές δαπάνες. Είναι πολύ πιθανό, όμως, να είναι αρκετά υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ. Σύμφωνα με τις τελευταίες διαθέσιμες πληροφορίες που προέρχονται από το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Ελλάδας του 2002, μακροπρόθεσμα προβλέπεται σημαντική αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών ως ποσοστού του ΑΕΠ. Η αρχική δημοσιονομική θέση, αν και βελτιωμένη σε σχέση με το 2005, συνιστά σημαντικό κίνδυνο για τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, ακόμη και προτού ληφθούν υπόψη οι μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης. Επιπλέον, το τρέχον επίπεδο ακαθάριστου χρέους είναι πολύ ανώτερο της τιμής αναφοράς που καθορίζει η συνθήκη και η μείωσή του απαιτεί την επίτευξη μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων επί μεγάλο χρονικό διάστημα. Η εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, όπως προγραμματίζεται, σε συνδυασμό με άλλες επείγουσες μεταρρυθμίσεις για τον περιορισμό της πιθανής μεγάλης αύξησης των δαπανών που σχετίζονται με τη δημογραφική γήρανση, θα συνέβαλε στη μείωση των κινδύνων για την μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Συνολικά, η Ελλάδα φαίνεται ότι αντιμετωπίζει μεγάλο κίνδυνο ως προς τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών της. Η ύπαρξη μακροπρόθεσμων προβλέψεων για τις συνταξιοδοτικές δαπάνες θα συνέβαλε στην καλύτερη αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης διατηρησιμότητας των δημόσιων οικονομικών της χώρας.

(10)

Το πρόγραμμα σταθερότητας δεν περιλαμβάνει ποιοτική αξιολόγηση του συνολικού αντίκτυπου της έκθεσης για την εφαρμογή του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων του Οκτωβρίου 2006 στο πλαίσιο της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής στρατηγικής. Επιπλέον, δεν παρέχει συστηματικές πληροφορίες σχετικά με το δημοσιονομικό κόστος ή την εξοικονόμηση πόρων που συνδέονται άμεσα με τις κυριότερες μεταρρυθμίσεις του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων, οι δε δημοσιονομικές προβλέψεις, με εξαίρεση το 2007, δεν λαμβάνουν ρητά υπόψη τις επιπτώσεις που θα έχουν για τα δημόσια οικονομικά οι δράσεις που προβλέπονται στο εν λόγω εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Εντούτοις, τα μέτρα στον τομέα των δημόσιων οικονομικών τα οποία προβλέπει το πρόγραμμα σταθερότητας φαίνεται ότι ανταποκρίνονται στα μέτρα που προβλέπονται στο εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Συγκεκριμένα, στην πλειονότητά τους τα μέτρα και οι δράσεις που προγραμματίζονται για το 2007 στην έκθεση εφαρμογής του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων, φαίνεται ότι έχουν συμπεριληφθεί στον νόμο περί προϋπολογισμού του 2007, παρότι η έλλειψη λεπτομερούς περιγραφής των μέτρων και της εφαρμογής τους δημιουργεί ορισμένες αμφιβολίες ως προς τις δημοσιονομικές συνέπειές τους.

(11)

Η στρατηγική του προγράμματος στον τομέα των δημόσιων οικονομικών συμβαδίζει εν πολλοίς με τους γενικούς προσανατολισμούς των οικονομικών πολιτικών, που περιλαμβάνονται στις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την περίοδο 2005-2008.

(12)

Αναφορικά με τις απαιτήσεις παροχής δεδομένων που καθορίζονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, το πρόγραμμα παρέχει το σύνολο των υποχρεωτικών στοιχείων και τα περισσότερα από τα προαιρετικά στοιχεία (4).

i)

λαμβάνοντας υπόψη την περίοδο ευνοϊκής οικονομικής συγκυρίας που διέρχεται η χώρα, μετά τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, να ενισχύσει την προσαρμογή για την επίτευξη του ΜΣ και να διασφαλίσει τη μείωση του δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ αναλόγως,

ii)

να συνεχίσει τη βελτίωση της δημοσιονομικής διαδικασίας, με την περαιτέρω αύξηση της διαφάνειας, την κατάρτιση δημοσιονομικής στρατηγικής με μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα και την αποτελεσματική εφαρμογή μηχανισμών παρακολούθησης και ελέγχου των πρωτογενών δαπανών

iii)

ενόψει του πολύ υψηλού επιπέδου του χρέους και της προβλεπόμενης αύξησης των σχετιζόμενων με τη δημογραφική γήρανση δαπανών, να βελτιώσει την μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών επιτυγχάνοντας τον ΜΣ, ελέγχοντας τις δημόσιες δαπάνες για συντάξεις και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και εφαρμόζοντας απαρεγκλίτως τις φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις· επίσης, να υποβάλει το συντομότερο δυνατό μακροπρόθεσμες προβλέψεις για τις δαπάνες που σχετίζονται με τη δημογραφική γήρανση.