Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2870/2000 της Επιτροπής

της 19ης Δεκεμβρίου 2000

για καθορισμό των κοινοτικών μεθόδων αναφοράς που εφαρμόζονται στις αναλύσεις στον τομέα των αλκοολούχων ποτών

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας,

τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89 του Συμβουλίου, της 29ης Μαΐου 1989, για τη θέσπιση των γενικών κανόνων σχετικά με τον ορισμό, το χαρακτηρισμό και την παρουσίαση των αλκοολούχων ποτών(1), όπως τροποποιήθηκε με την πράξη προσχώρησης της Αυστρίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας, και ιδίως το άρθρο 4 παράγραφος 8,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1) Το άρθρο 4 παράγραφος 8 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89 προβλέπει τη θέσπιση μεθόδων που πρέπει να χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των αλκοολούχων ποτών. Οι μέθοδοι αναφοράς πρέπει να χρησιμοποιούνται, για να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89 και τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1014/90 της Επιτροπής, της 24ης Απριλίου 1990, περί λεπτομερών κανόνων εφαρμογής για τον ορισμό, το χαρακτηρισμό και την παρουσίαση των αλκοολούχων ποτών(2), όπως τροποποιήθηκε τελευταία από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2140/98(3), όταν διενεργείται επίσημος έλεγχος ή σε περίπτωση διαφοράς.

(2) Είναι σκόπιμο, στο μέτρο του δυνατού, να υιοθετηθούν και να περιγραφούν ως κοινοτικές αναλυτικές μέθοδοι αναφοράς, οι μέθοδοι που τυγχάνουν γενικής αναγνώρισης.

(3) Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η επιστημονική πρόοδος και οι διαφορές εξοπλισμού των επισήμων εργαστηρίων, σκόπιμο είναι να επιτραπεί, υπό την ευθύνη των υπευθύνων του εργαστηρίου, η εφαρμογή μεθόδων βασιζόμενων σε άλλες αρχές μέτρησης, εκτός των μεθόδων που περιγράφονται στο παράρτημα του παρόντος κανονισμού, όταν οι μέθοδοι αυτές προσφέρουν επαρκείς εγγυήσεις όσον αφορά το αποτέλεσμα και ανταποκρίνονται, ιδίως, στα κριτήρια που καθορίζονται στο παράρτημα της οδηγίας 85/591/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1985, για την καθιέρωση κοινοτικών τρόπων δειγματοληψίας και μεθόδων ανάλυσης για τον έλεγχο των τροφίμων(4) και εφόσον μπορεί να αποδειχθεί ότι η διακύμανση στην ακρίβεια, στην επαναληψιμότητα και στην αναπαραγωγιμότητα των αποτελεσμάτων που λαμβάνονται με τις μεθόδους αυτές ευρίσκονται εντός των ορίων των αποτελεσμάτων που έχουν ληφθεί με τις μεθόδους αναφοράς, οι οποίες περιγράφονται στον παρόντα κανονισμό. Εφόσον τηρείται ο όρος αυτός, μπορεί να επιτραπεί η εφαρμογή άλλων μεθόδων ανάλυσης. Σημασία έχει ωστόσο, να διευκρινισθεί ότι σε περίπτωση διαφοράς, οι προαναφερθείσες άλλες μέθοδοι δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις μεθόδους αναφοράς.

(4) Τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό είναι σύμφωνα με τη γνώμη της επιτροπής εφαρμογής αλκοολούχων ποτών,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:

Άρθρο 1

Οι κοινοτικές μέθοδοι αναφοράς που εφαρμόζονται στις αναλύσεις στον τομέα των αλκοολούχων ποτών:

- σε περίπτωση διεξαγωγής επισήμου ελέγχου, ή

- σε περίπτωση διαφοράς,

για να διασφαλίσουν την τήρηση των διατάξεων που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89 και στον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1014/90, σε περίπτωση διεξαγωγής επισήμων ελέγχων ή σε περίπτωση διαφοράς, είναι αυτές που περιλαμβάνονται στο παράρτημα του παρόντος κανονισμού.

Άρθρο 2

Κατά παρέκκλιση προς το άρθρο 1 πρώτη περίπτωση, επιτρέπονται άλλες μέθοδοι ανάλυσης, υπό την ευθύνη των υπευθύνων του εργαστηρίου, υπό τον όρο ότι η ακρίβεια και η πιστότητα (επαναληπτικότητα και αναπαραγωγιμότητα) αυτών είναι τουλάχιστον ισοδύναμη με εκείνη των αντιστοίχων αναλυτικών μεθόδων αναφοράς που περιλαμβάνονται στο παράρτημα.

Άρθρο 3

Όταν δεν υπάρχουν κοινοτικές αναλυτικές μέθοδοι αναφοράς, για την ανίχνευση και τον ποσοτικό προσδιορισμό των περιεχομένων ουσιών σε συγκεκριμένο αλκοολούχο ποτό, τότε εφαρμόζονται οι ακόλουθες μέθοδοι:

α) μέθοδοι ανάλυσης που έχουν καταστεί έγκυρες βάσει διεθνώς αναγνωρισμένων διαδικασιών, και ιδίως ανταποκρίνονται στα κριτήρια που έχουν τεθεί στο παράρτημα της οδηγίας 85/591/ΕΟΚ·

β) μέθοδοι ανάλυσης σύμφωνες προς τα συνιστώμενα πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ISO)·

γ) μέθοδοι ανάλυσης που έχουν αναγνωρισθεί από τη Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Γραφείου Αμπέλου και Οίνου (OIV) και έχουν δημοσιευθεί με επιμέλειά του·

δ) εν απουσία μιας των μεθόδων όπως αναφέρονται στα στοιχεία α), β) και γ) και με τις προϋποθέσεις της ακρίβειας, της επαναληψιμότητας και της αναπαραγωγιμότητάς της:

- μία μέθοδος ανάλυσης, η οποία έχει εγκριθεί από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος,

- σε περίπτωση ανάγκης, οποιαδήποτε άλλη κατάλληλη μέθοδος ανάλυσης.

Άρθρο 4

Για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού:

α) "όριο επαναληψιμότητας" είναι η τιμή, μικρότερη η ίση της οποίας αναμένεται, σε διάστημα εμπιστοσύνης 95 %, η απόλυτη τιμή της διαφοράς δύο μεμονωμένων αποτελεσμάτων τα οποία έχουν ληφθεί βάσει μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν κάτω από τις ίδιες συνθήκες (ίδιος τεχνικός εργαστηρίου, ίδια συσκευή, ίδιο εργαστήριο και βραχύ μεσολαβούν χρονικό διάστημα) (ISO 3534-1)·

β) "όριο αναπαραγωγιμότητας" είναι η τιμή, μικρότερη η ίση της οποίας αναμένεται, σε διάστημα εμπιστοσύνης 95 %, η απόλυτη τιμή της διαφοράς δύο μεμονωμένων αποτελεσμάτων που λαμβάνονται κάτω από διαφορετικές συνθήκες (διαφορετικοί τεχνικοί εργαστηρίου, διαφορετικές συσκευές, ή/και διαφορετικά εργαστήρια,ή/και διαφορετικές χρονικές στιγμές) (ISO 3534-1)·

γ) "πιστότητα" είναι η εγγύτητα του αποτελέσματος της ανάλυσης σε σχέση με την τιμή αναφοράς (ISO 3534-1).

Άρθρο 5

Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την έβδομη ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 20001.

Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος.

Βρυξέλλες, 19 Δεκεμβρίου 2000.

Για την Επιτροπή

Franz Fischler

Μέλος της Επιτροπής

(1) ΕΕ L 160 της 12.6.1989, σ. 1.

(2) ΕΕ L 105 της 25.4.1990, σ. 9.

(3) ΕΕ L 270 της 7.10.1998, σ. 9.

(4) ΕΕ L 372 της 31.12.1985, σ. 50.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑΣ:

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

I. ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΑΛΚΟΟΛΙΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΚΑΤ' ΟΓΚΟ ΤΩΝ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ

Εισαγωγή

Η μέθοδος αναφοράς περιλαμβάνει δύο προσαρτήματα:

Προσάρτημα I: Παρασκευή αποστάγματος

Προσάρτημα II: Μέτρηση της πυκνότητας αποστάγματος

1. Πεδίο εφαρμογής

Η μέθοδος εφαρμόζεται για τον προσδιορισμό του αληθούς αλκοολικού τίτλου κατ' όγκο των αλκοολούχων ποτών.

2. Παραπομπή σε προδιαγραφές

ISO 3696:1987 Νερό αναλυτικής καθαρότητας - Προδιαγραφές και μέθοδοι δοκιμής

3. Όροι και ορισμοί

3.1. Θερμοκρασία αναφοράς:

Η θερμοκρασία αναφοράς για τον προσδιορισμό του αλκοολικού τίτλου κατ' όγκον, της πυκνότητας και του ειδικού βάρους των αλκοολούχων ποτών είναι εκείνη των 20 °C.

Σημείωση 1:

Ο όρος "σε t °C" επιφυλάσσεται για όλους τους προσδιορισμούς (της πυκνότητας ή του αλκοολικού τίτλου κατ' όγκον) που γίνονται σε θερμοκρασίες άλλες, πλην της θερμοκρασίας αναφοράς των 20 °C.

3.2. Πυκνότητα:

Πυκνότητα είναι η μάζα ανά μονάδα όγκου των αλκοολούχων ποτών, στο κενό και στη θερμοκρασία των 20 °C. Εκφράζεται σε χιλιόγραμμα ανά κυβικό μέτρο και συμβολίζεται με το ρ20 °C ή ρ20.

3.3. Σχετική πυκνότητα:

Σχετική πυκνότητα στους 20 °C είναι ο λόγος, εκφραζόμενος με δεκαδικό αριθμό, της πυκνότητας του αλκοολούχου ποτού στους 20 °C προς την πυκνότητα του νερού στην ίδια θερμοκρασία. Παριστάνεται με το σύμβολο d20 °C/20 °C ή d20/20, ή απλώς d όταν δεν υπάρχει πιθανότητα σύγχυσης. Το (χαρακτηριστικό) μέγεθος που εκάστοτε μετράται πρέπει να αναγράφεται στο πιστοποιητικό ανάλυσης με τη χρησιμοποίηση των προαναφερομένων και μόνο συμβόλων.

Σημείωση 2:

Είναι δυνατή η εύρεση της σχετικής πυκνότητας από την πυκνότητα ρ20 στους 20 °C:

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΙΚΟ>

ή

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΙΚΟ>, όπου 998,203 η πυκνότητα του νερού σε 20 °C.

3.4. Αληθής αλκοολικός τίτλος κατ' όγκο:

Ο αληθής αλκοολικός τίτλος κατ' όγκο των αλκοολούχων ποτών είναι ίσος προς τον αριθμό λίτρων αιθυλικής αλκοόλης που περιέχονται σε 100 l μείγματος νερού-αλκοόλης που έχει την ίδια πυκνότητα με αυτήν του αλκοολικού αποστάγματος που προκύπτει μετά από απόσταξη του αλκοολούχου ποτού. Οι τιμές αναφοράς για τον αλκοολικό τίτλο κατ' όγκο (% vol) στους 20 °C συναρτήσει της πυκνότητας στους 20 °C, για διάφορα μείγματα νερού-αλκοόλης, που πρέπει να χρησιμοποιούνται, είναι αυτές που περιλαμβάνονται στον διεθνή πίνακα που έχει αναγνωρισθεί από την International Legal Metrology Organisation στη σύστασή της με αριθ. 22.

Η γενική εξίσωση που συνδέει τον αλκοολικό τίτλο κατ' όγκο και την πυκνότητα μειγμάτων νερού-αλκοόλης, σε δεδομένη θερμοκρασία, περιλαμβάνεται στο κεφάλαιο 3 "Αλκοολικός τίτλος κατ' όγκο" του παραρτήματος του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2676/90 (ΕΕ L 272 της 3.10.1990, σ.1) ή στο εγχειρίδιο αναλυτικών μεθόδων του OIV (1994) (σ. 17).

Σημείωση 3:

Προκειμένου για τα λικέρ και τις κρέμες για τα οποία είναι δύσκολο να μετρηθεί ο όγκος με ακρίβεια, το δείγμα πρέπει να ζυγίζεται και προσδιορίζεται, κατ' αρχήν, ο αλκοολικός τίτλος κατά βάρος.

Τύπος μετατροπής:

>PIC FILE= "L_2000333EL.002301.EPS">

όπου

ΑΤΜ= αλκοολικός τίτλος κατά βάρος.

ρ20 (αλκοόλη)= 789,24 kg/m3

4. Αρχή

Ο αλκοολικός τίτλος κατ' όγκον του αποστάγματος προσδιορίζεται, μετά από απόσταξη, με λήκυθο, ηλεκτρονικό πυκνόμετρο η με υδροστατικό ζυγό.

ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ I: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΟΣ

1. Πεδίο εφαρμογής

Σύμφωνα με τη μέθοδο, παρασκευάζονται αποστάγματα, που θα χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια για τον προσδιορισμό του αληθούς αλκοολικού τίτλου κατ' όγκο των αλκοολούχων ποτών.

2. Αρχή

Τα αλκοολούχα ποτά αποστάζονται, προκειμένου να διαχωρισθεί η αιθυλική αλκοόλη και οι άλλες πτητικές ουσίες από το εκχύλισμα (ουσίες μη αποστάζουσες).

3. Αντιδραστήρια και υλικά

3.1. Κόκκοι ομαλού βρασμού.

3.2. Πυκνό αντιαφριστικό γαλάκτωμα (για λικέρ κρέμας).

4. Συσκευές και εξοπλισμός

Συνήθεις συσκευές εργαστηρίου και ειδικότερα τα εξής:

4.1. Υδρόλουτρο ικανό να διατηρείται σε θερμοκρασία από 10 °C έως 15 °C.

Υδρόλουτρο ικανό να διατηρείται σε θερμοκρασία 20 °C (+- 0,2 °C).

4.2. Ογκομετρικές φιάλες 100 ml και 200 ml κλάσης Α, διακριβωμένες με ακρίβεια +- 0,1 % και 0,15 % αντίστοιχα.

4.3. Συσκευή απόσταξης:

4.3.1. Γενικές απαιτήσεις

Η χρησιμοποιούμενη αποστακτική συσκευή πρέπει να τηρεί τις εξής απαιτήσεις:

- ο αριθμός των συνδεσμολογιών πρέπει να είναι ο ελάχιστος δυνατός και να εξασφαλίζεται η στεγανότητα του συστήματος,

- ύπαρξη μηχανισμού για την αποτροπή κοχλασμού (το ζέον υγρό συμπαρασύρεται από τον ατμό) και για την ομαλή ρύθμιση της ταχύτητας απόσταξης των πλούσιων σε αλκοόλη ατμών,

- ταχεία και ολοκληρωτική συμπύκνωση των ατμών της αλκοόλης,

- συλλογή των πρώτων κλασμάτων της απόσταξης σε υδατικό μέσο.

Η χρησιμοποιούμενη πηγή θερμότητας πρέπει να περιλαμβάνει και κατάλληλη διάταξη για τη διάχυση της θερμότητας, ώστε να αποφεύγονται οι πυρολύσεις του εκχυλίσματος.

4.3.2. Μία κατάλληλη συσκευή απόσταξης παρουσιάζεται στην εικόνα 1 και περιλαμβάνει τα εξής μέρη:

- σφαιρική φιάλη του ενός λίτρου, με τυποποιημένο σύνδεσμο από εσμυρισμένο γυαλί,

- στήλη απόσταξης, ύψους τουλάχιστον 20 cm (για παράδειγμα στήλη Vigreux),

- κεκαμμένος σύνδεσμος με ευθύγραμμο συμπυκνωτή μήκους 10 cm περίπου (τύπου West), κάθετης προσαρμογής,

- ψυκτήρας μήκους 40 cm,

- σωλήνας απαγωγής, μέσω του οποίου απάγεται το απόσταγμα προς τον πυθμένα βαθμονομημένης φιάλης, η οποία περιέχει μικρή ποσότητα νερού.

Σημείωση:

Η συσκευή που περιγράφεται παραπάνω έχει προβλεφθεί για δείγμα τουλάχιστον 200 ml. Ωστόσο, η συσκευή μπορεί να δέχεται μικρότερα δείγματα, με τη χρησιμοποίηση μικρότερης σφαιρικής φιάλης, αρκεί να χρησιμοποιηθεί κατάλληλο επίθεμα ή άλλος μηχανισμός, ώστε να αποφεύγεται η διαφυγή υγρού.

5. Φύλαξη των δειγμάτων

Τα δείγματα φυλάσσονται σε θερμοκρασία δωματίου πριν υποστούν ανάλυση.

6. Διαδικασία

Προκαταρκτική παρατήρηση:

Η απόσταξη μπορεί επίσης να γίνει με την διαδικασία που δημοσιεύτηκε από τη IUPAC (1968).

6.1. Έλεγχος της συσκευής απόσταξης

Η χρησιμοποιούμενη συσκευή πρέπει (να είναι σε θέση να):

Κατά την δι' αυτής απόσταξη 200 ml διαλύματος νερού-αλκοόλης, γνωστής συγκέντρωσης, κοντά στο 50 % κατ' όγκο, να μην παρατηρούνται απώλειες αλκοόλης ανώτερες του 0,1 % κατ' όγκον.

6.2. Αλκοολούχα ποτά αλκοολικού τίτλου κάτω του 50 % κατ' όγκον.

200 ml του αλκοολούχου ποτού φέρονται σε ογκομετρική φιάλη.

Σημειώνεται η θερμοκρασία του υγρού ή διατηρείται σταθερή στη θερμοκρασία αναφοράς (20 °C).

Το δείγμα εισάγεται στη σφαιρική φιάλη της αποστακτικής συσκευής και η ογκομετρική φιάλη εκπλένεται τρις, με ποσότητα 20 ml περίπου αποσταγμένου νερού, κάθε φορά. Τα υγρά της έκπλυσης προστίθενται κάθε φορά στο περιεχόμενο της φιάλης απόσταξης.

Σημείωση:

Η αραίωση αυτή στα 60 ml είναι επαρκής για αλκοολούχα που περιέχουν λιγότερο από 250 g ξηρού εκχυλίσματος ανά λίτρο. Άλλως, για να αποφευχθεί η πυρόλυση, ο όγκος των υγρών της έκπλυσης πρέπει να είναι τουλάχιστον 70 ml, αν η συγκέντρωση του ξηρού αποστάγματος είναι 300 g/l, 85 ml για 400 g/l ξηρού εκχυλίσματος και 100 ml για 500 g/l ξηρού εκχυλίσματος (π.χ. σε ορισμένα λικέρ φρούτων ή κρέμες). Οι όγκοι αυτοί προσαρμόζονται αναλόγως, στην περίπτωση διαφορετικού όγκου του δείγματος.

Προστίθενται μερικοί κόκκοι, για την αποφυγή βιαίου βρασμού (3.1) (και αντιαφριστικό για λικέρ κρέμας).

Εισάγονται 20 ml αποσταγμένο νερό στην αρχική ογκομετρική φιάλη των 200 ml που θα χρησιμοποιηθεί και για τη συλλογή του αποστάγματος. Η φιάλη αυτή πρέπει, κατόπιν, να τοποθετηθεί σε κρύο υδρόλουτρο (4.1) (10 °C έως 15 °C για αλκοολούχα με γλυκάνισο).

Το όλο περιεχόμενο της φιάλης αποστάζεται προσεκτικά, κατά περίπτωση δε και υπο ανάδευση, ώστε να αποφεύγονται οι απώλειες και η απανθράκωση, μέχρις ότου το επίπεδο του αποστάγματος βρεθεί μερικά χιλιοστά κάτω από τη χαραγή βαθμονόμησης της ογκομετρικής φιάλης συλλογής του.

Όταν η θερμοκρασία του αποστάγματος φθάσει σε +- 0,5 °C σε σχέση με την αρχική θερμοκρασία του υγρού, τούτο συμπληρώνεται μέχρι τη χαραγή βαθμονόμησης με αποσταγμένο νερό και το όλον αναμιγνύεται καλά.

Το απόσταγμα αυτό χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του αλκοολικού τίτλου κατ' όγκο (παράρτημα II).

6.3. Αλκοολούχα ποτά αλκοολικού τίτλου άνω του 50 % κατ' όγκον.

Παραλαμβάνονται 100 ml από το αλκοολούχο ποτό σε ογκομετρική φιάλη των 100 ml, και στη συνέχεια μεταφέρονται στη σφαιρική φιάλη της αποστακτικής συσκευής.

Η ογκομετρική φιάλη ξεπλένεται, μερικές φορές, με αποσταγμένο νερό και τα υγρά της έκπλυσης προστίθενται στο περιεχόμενο της σφαιρικής φιάλης απόσταξης. Χρησιμοποιείται αρκετό νερό, ώστε το περιεχόμενο της φιάλης να φθάσει στα 230 ml περίπου.

Σε ογκομετρική φιάλη των 200 ml φέρονται 20 ml αποσταγμένου νερού. Σ' αυτήν θα συλλεγεί το απόσταγμα. Η φιάλη τοποθετείται κατόπιν σε υδρόλουτρο κρύου νερού (4.1) (10 έως 15 °C για αλκοολούχα ποτά με γλυκάνισο).

Το περιεχόμενο αποστάζεται, υπο συχνή ανάδευση, μέχρις ότου η στάθμη του αποστάγματος βρεθεί μερικά χιλιοστά κάτω από τη χαραγή βαθμονόμησης της ογκομετρικής φιάλης των 200 ml.

Όταν η θερμοκρασία του αποστάγματος φθάσει σε +- 0,5 °C σε σχέση με την αρχική θερμοκρασία του υγρού, συμπληρώνεται μέχρι τη χαραγή με αποσταγμένο νερό και το όλον αναμειγνύεται καλά.

Το απόσταγμα αυτό χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του αλκοολικού τίτλου κατ' όγκον (παράρτημα II).

Σημείωση:

Ο αλκοολικός τίτλος κατ' όγκον του αλκοολούχου ποτού είναι ο αλκοολικός τίτλος του αποστάγματος επί δύο.

ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ II: ΜΕΤΡΗΣΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΜΕΘΟΔΟΣ Α: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗΘΟΥΣ ΑΛΚΟΟΛΙΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΚΑΤ' ΟΓΚΟΝ ΤΩΝ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ - ΜΕΤΡΗΣΗ ΜΕ ΛΗΚΥΘΟ

A.1. Αρχή

Ο αλκοολικός τίτλος κατ' όγκον ευρίσκεται από την πυκνότητα του αποστάγματος, η οποία προσδιορίζεται με τη λήκυθο.

A.2. Αντιδραστήρια και υλικά

Κατά την ανάλυση, εκτός αν άλλως ορίζεται, χρησιμοποιούνται μόνο αντιδραστήρια αναγνωρισμένης αναλυτικής καθαρότητας και νερό βαθμού τουλάχιστον 3, όπως καθορίζεται στην προδιαγραφή ISO 3696:1987.

A.2.1. Διάλυμα χλωριούχου νατρίου (2 % w/v)

Για την παρασκευή ενός λίτρου του διαλύματος, ζυγίζονται 20 g χλωριούχου νατρίου και διαλύονται σε νερό μέχρις όγκου 1 λίτρου.

A.3. Συσκευές και εξοπλισμός

Συνήθης εξοπλισμός εργαστηρίου, και ειδικότερα τα εξής:

A.3.1. Ζυγός αναλυτικός με δυνατότητα ζύγισης 0,1 mg.

A.3.2. Θερμόμετρο, με σύνδεσμο από εσμυρισμένο γυαλί, βαθμονομημένο σε δέκατα του βαθμού, από 10 έως 30 °C. Το θερμόμετρο αυτό πρέπει να είναι διακριβωμένο ή να έχει ελεγχθεί με διακριβωμένο άλλο.

A.3.3. Γυάλινη λήκυθος, πυρέξ, χωρητικότητας 100 ml περίπου, εξοπλισμένη με κινητό θερμόμετρο από εσμυρισμένο γυαλί (Α.3.2). Η λήκυθος φέρει πλευρικό σωλήνα μήκους 25 mm και εσωτερικής διαμέτρου 1 mm (το ανώτερο), που καταλήγει σε κωνικό εσμυρισμένο σύνδεσμο. Άλλες λήκυθοι, όπως περιγράφονται στην ISO 3507, π.χ. 50 ml, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αν χρειάζεται.

A.3.4. Φιάλη-αντίβαρο, του αυτού εξωτερικού όγκου (με ακρίβεια 1 ml) με τη λήκυθο και μάζας ίσης προς τη μάζα αυτής γεμάτης με υγρό πυκνότητας 1.01 (διάλυμα χλωριούχου νατρίου, Α.2.1).

A.3.5. Θερμομονωτικό περίβλημα που προσαρμόζεται ακριβώς στο σώμα της ληκύθου.

Σημείωση 1:

Κατά τη μέθοδο προσδιορισμού των πυκνοτήτων εν κενώ των αλκοολούχων ποτών γίνεται χρήση ζυγού δύο δίσκων, ληκύθου και (μιας) φιάλης-αντίβαρου του ίδιου εξωτερικού όγκου, ώστε να εξουδετερώνεται η επίδραση της άνωσης του αέρα στο σύστημα ανά πάσα στιγμή. Αυτή η απλή τεχνική μπορεί να εφαρμοστεί και με τη χρησιμοποίηση ζυγού ενός δίσκου, αρκεί η φιάλη-αντίβαρο να ζυγίζεται και πάλι, ώστε να ελέγχονται οι μεταβολές της άνωσης κατά τη διάρκεια του πειράματος.

A.4. Διαδικασία

Προκαταρκτικές παρατηρήσεις:

Στην ακόλουθη μέθοδο χρησιμοποιείται, για τον προσδιορισμό του αλκοολικού τίτλου, λήκυθος των 100-ml· με αυτήν επιτυγχάνεται η καλύτερη ακρίβεια. Ωστόσο, μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθεί και μικρότερη λήκυθος, π.χ. των 50 ml.

A.4.1. Βαθμονόμηση ληκύθου

Η λήκυθος βαθμονομείται με τον προσδιορισμό των εξής παραμέτρων:

- βάρος κενής ληκύθου,

- όγκος ληκύθου στους 20 °C,

- μάζα ληκύθου γεμάτης με νερό στους 20 °C.

A.4.1.1. Βαθμονόμηση με τη χρήση ζυγού ενός δίσκου:

Προσδιορίζεται:

- η μάζα της καθαρής, στεγνής ληκύθου (P),

- η μάζα της ληκύθου γεμάτης με νερό σε t °C (P1)

- η μάζα της φιάλης-αντίβαρου (T0).

A.4.1.1.1. Ζυγίζεται η καθαρή, στεγνή λήκυθος (P).

A.4.1.1.2. Η λήκυθος πληρούται προσεκτικά με αποσταγμένο νερό σε θερμοκρασία δωματίου και προσαρμόζεται το θερμόμετρο.

Η λήκυθος στεγνώνεται προσεκτικά και τοποθετείται στο θερμομονωτικό περίβλημα. Το περιεχόμενο αναδεύεται δι' ανακινήσεως της ληκύθου, μέχρις ότου σταθεροποιηθεί η ένδειξη της θερμοκρασίας, στο θερμόμετρο.

Η λήκυθος φέρεται στο ίδιο επίπεδο με το ανώτερο χείλος του πλευρικού σωλήνα. Διαβάζεται προσεκτικά η θερμοκρασία t °C και διορθώνεται ενδεχομένως κατά το σφάλμα ακριβείας της κλίμακας του θερμομέτρου.

Ζυγίζεται η γεμάτη με νερό λήκυθος (P1).

A.4.1.1.3. Ζυγίζεται η φιάλη-αντίβαρο (T0).

A.4.1.1.4. Υπολογισμός:

- βάρος της κενής ληκύθου = P + m

όπου m είναι η μάζα του αέρα που περιέχεται στη λήκυθο

m = 0,0012 x (P1 - P)

Σημείωση 2:

0,0012 είναι η πυκνότητα του ξηρού αέρα σε 20 °C και σε πίεση 760 mm Hg.

- Όγκος της ληκύθου στους 20 °C:

>PIC FILE= "L_2000333EL.002701.EPS">

όπου Ft είναι ο συντελεστής για τη θερμοκρασία t °C, ο οποίος λαμβάνεται από τον πίνακα I του κεφαλαίου 1 "Πυκνότητα και ειδικό βάρος" του παραρτήματος του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2676/90 (σ. 10).

Ο όγκος στους 20 °C πρέπει να είναι γνωστός με προσέγγιση 0,001 ml.

- μάζα του νερού στο πυκνόμετρο στους 20 °C:

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΙΚΟ>

όπου 0,998203 είναι η πυκνότητα του νερού στους 20 °C.

Σημείωση 3:

Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τιμή 0,99715 της πυκνότητας στον αέρα και να υπολογιστεί ο αλκοολικός τίτλος συναρτήσει της αντίστοιχης πυκνότητας στον αέρα, από τους τελωνειακούς και δασμολογικούς πίνακες του Ηνωμένο Βασιλείου. Στην περίπτωση αυτή, δεν χρειάζεται διόρθωση για τη μάζα του περιεχομένου στη λήκυθο αέρα.

A.4.1.2. Μέθοδος βαθμονόμησης με ζυγό δύο δίσκων:

A.4.1.2.1. Η φιάλη-αντίβαρο τοποθετείται στον αριστερό δίσκο του ζυγού και η καθαρή και στεγνή λήκυθος με το πώμα-δέκτη στο δεξιό δίσκο. Επιτυγχάνεται ισορροπία των δύο δίσκων τοποθετώντας, δίπλα στη λήκυθο, σταθμά ακριβείας: έστω p γραμμάρια (p).

A.4.1.2.2. Η λήκυθος πληρούται, προσεκτικά, με αποσταγμένο νερό, σε θερμοκρασία δωματίου και τοποθετείται το θερμόμετρο· στη συνέχεια η λήκυθος σκουπίζεται προσεκτικά, για να στεγνώσει, και τοποθετείται στο θερμομονωτικό περίβλημα. Το περιεχόμενο αναδεύεται, δι' ανακινήσεως της ληκύθου, μέχρις ότου σταθεροποιηθεί η ένδειξη της θερμοκρασίας, στο θερμόμετρο.

Η λήκυθος φέρεται στο ίδιο επίπεδο με το ανώτερο χείλος του πλευρικού σωλήνα. Ο πλευρικός αυτός σωλήνας σπογγίζεται και τοποθετείται το πώμα-δέκτης. Διαβάζεται προσεκτικά η θερμοκρασία t °C και διορθώνεται ενδεχομένως κατά το σφάλμα ακριβείας της κλίμακας του θερμομέτρου.

Η λήκυθος ζυγίζεται γεμάτη με νερό και έστω p' το βάρος σε γραμμάρια για το οποίο επιτυγχάνεται η ισορροπία των δίσκων.

A.4.1.2.3. Υπολογισμοί:

- βάρος της κενής ληκύθου = p + m

όπου m είναι η μάζα του αέρα που περιέχεται στη λήκυθο.

m = 0,0012 x (p - p')

- Όγκος ληκύθου στους 20 °C:

>PIC FILE= "L_2000333EL.002702.EPS">

όπου Ft είναι ο συντελεστής για τη θερμοκρασία t °C, λαμβανόμενος από τον πίνακα I του κεφαλαίου 1 "Πυκνότητα και ειδικό βάρος" του παραρτήματος του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2676/90 (σ. 10).

Ο όγκος στους 20 °C πρέπει να είναι γνωστός με προσέγγιση 0,001 ml.

- Μάζα του νερού στη λήκυθο στους 20 °C:

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΙΚΟ>

όπου 0,998203 είναι η πυκνότητα του νερού στους 20 °C.

A.4.2. Προσδιορισμός αλκοολικού τίτλου του δείγματος

A.4.2.1. Χρησιμοποίηση ζυγού ενός δίσκου.

A.4.2.1.1. Ζυγίζεται η φιάλη-αντίβαρο, έστω βάρος T1.

A.4.2.1.2. Η λήκυθος γεμάτη με το παρασκευασθέν απόσταγμα ζυγίζεται (βλέπε παράρτημα I), έστω δε P2 το βάρος της στους t °C.

A.4.2.1.3. Υπολογισμοί

-

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΙΚΟ>

- Μάζα της κενής ληκύθου κατά τη στιγμή της μέτρησης =

P - m + dT

- Μάζα του υγρού στη λήκυθο στους t °C =

P2 - (P - m + dT)

- Πυκνότητα στους t °C, σε g/ml

-

>PIC FILE= "L_2000333EL.002801.EPS">

- Η πυκνότητα στους t °C εκφράζεται σε χιλιόγραμμα ανά m3, πολλαπλασιάζοντας το ρt °C επί 1000, η δε ούτω λαμβανόμενη τιμή ορίζεται ως ρt.

- Από την πυκνότητα ρt προσδιορίζεται δι' αναγωγής η πυκνότητα ρ20 με χρησιμοποίηση του πίνακα πυκνοτήτων ρ-T για μείγματα νερού-αλκοόλης [πίνακας II του παραρτήματος II του εγχειριδίου αναλυτικών μεθόδων του OIV (1994), σ. 17-29].

Στον εν λόγω πίνακα αναζητείται στην οριζόντια γραμμή που αντιστοιχεί στη θερμοκρασία T, εκφραζόμενη σε ακέραιο αριθμό, που είναι αμέσως μικρότερη από την t °C, η μικρότερη τιμή πυκνότητας που είναι μεγαλύτερη από την ρt. Για τον υπολογισμό της πυκνότητας ρ του αλκοολούχου ποτού στη θερμοκρασία Τ, χρησιμοποιείται η διαφορά που αναγράφεται στον πίνακα κάτω από την πυκνότητα αυτή.

- Στη γραμμή της θερμοκρασίας Τ, αναζητείται η πυκνότητα ρ' που είναι αμέσως μεγαλύτερη από την ρ και υπολογίζεται η διαφορά μεταξύ τους. Η διαφορά αυτή διαιρείται με τον αριθμό που αναγράφεται δεξιά της πυκνότητας ρ' στον πίνακα. Το πηλίκο δίνει το δεκαδικό μέρος του αλκοολικού τίτλου, ενώ το ακέραιο μέρος του αλκοολικού τίτλου αναγράφεται στην κορυφή της στήλης στην οποία ευρίσκεται η πυκνότητα ρ' (Dt, ο αλκοολικός τίτλος).

Σημείωση 4:

Εναλλακτικά, η λήκυθος, κατά τη συμπλήρωσή της μέχρι τη χαραγή, τηρείται σε υδρόλουτρο σταθερής θερμοκρασίας 20 °C +- 0,2 °C.

A.4.2.1.4. Αποτελέσματα

Ο αληθής αλκοολικός τίτλος υπολογίζεται από την πυκνότητα ρ20, με χρήση των πινάκων του αλκοολικού τίτλου που περιλαμβάνονται παρακάτω:

Ο πίνακας που παρέχει την τιμή του αλκοολικού τίτλου κατ' όγκον (% vol) στους 20 °C συναρτήσει της πυκνότητας στους 20 °C μειγμάτων νερού-αλκοόλης, είναι ο διεθνής πίνακας που θεσπίστηκε από την International Legal Metrology Organisation στη σύστασή της με αριθ. 22.

A.4.2.2. Χρησιμοποίηση ζυγού ενός δίσκου.

A.4.2.2.1. Ζυγίζεται η λήκυθος γεμάτη με το παρασκευασθέν απόσταγμα (βλέπε μέρος I), έστω p" η μάζα στους t °C.

A.4.2.2.2. Υπολογισμός

- Μάζα του περιεχομένου στη λήκυθο υγρού σε t °C

= p + m - p

- Πυκνότητα t °C σε g/ml

>PIC FILE= "L_2000333EL.002802.EPS">

- Η πυκνότητα στους t °C εκφράζεται σε χιλιόγραμμα ανά m3 και διορθώνεται ως προς τη θερμοκρασία, προκειμένου να υπολογισθεί ο αλκοολικός τίτλος στους 20 °C, όπως αναφέρεται παραπάνω για τη χρησιμοποίηση ζυγού ενός δίσκου.

A.5. Χαρακτηριστικά επιδόσεων της μεθόδου (πιστότητα)

A.5.1. Στατιστικά αποτελέσματα διεργαστηριακών δοκιμών.

Τα παρακάτω στοιχεία ελήφθησαν από μια διεθνή μελέτη των επιδόσεων της μεθόδου με βάση διεθνώς αναγνωρισμένες διαδικασίες [1] [2].

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

ΜΕΘΟΔΟΣ B: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗΘΟΥΣ ΑΛΚΟΟΛΙΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΚΑΤ' ΟΓΚΟ ΤΩΝ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ - ΜΕΤΡΗΣΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΥΚΝΟΜΕΤΡΟ (ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΤΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗΣ ΕΝΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΣΕ ΚΥΨΕΛΙΔΑ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗΣ

B.1. Αρχή

Η πυκνότητα του υγρού προσδιορίζεται με μέτρηση ηλεκτρονικά των ταλαντώσεων ενός ταλαντούμενου υοειδούς σωλήνα. Κατά τη μέτρηση αυτή, το δείγμα εισάγεται στο ταλαντούμενο σύστημα, του οποίου έτσι η ιδιαίτερη συχνότητα (ιδιοσυχνότητα) ταλάντωσης μεταβάλλεται από την προστεθείσα μάζα.

B.2. Αντιδραστήρια και υλικά

Κατά τη διάρκεια της ανάλυσης, εκτός εάν άλλως ορίζεται, χρησιμοποιούνται μόνο αντιδραστήρια αναγνωρισμένης αναλυτικής καθαρότητας και νερό βαθμού τουλάχιστον 3, όπως καθορίζεται στην προδιαγραφή ISO 3696:1987.

B.2.1. Ακετόνη (CAS 666-52-4) ή απόλυτη αλκοόλη.

B.2.2. Ξηρός αέρας.

B.3. Συσκευές και εξοπλισμός

Συνήθεις εργαστηριακές συσκευές και ειδικότερα τα εξής:

B.3.1. Ψηφιακό πυκνόμετρο

Για την εκτέλεση τέτοιων μετρήσεων, το ηλεκτρονικό πυκνόμετρο θα πρέπει να μπορεί να παρέχει την πυκνότητα σε g/ml, με ακρίβεια μέχρι 5ου δεκαδικού ψηφίου.

Σημείωση 1:

Το πυκνόμετρο τοποθετείται σε απόλυτα σταθερή βάση, ώστε να είναι μονωμένο από κάθε είδους κραδασμούς.

B.3.2. Ρύθμιση θερμοκρασίας

Η λειτουργία του πυκνομέτρου θεωρείται αποδεκτή μόνο εάν η κυψελίδα μέτρησης συνδέεται σε ειδικό ρυθμιστή θερμοκρασίας που μπορεί να επιτύχει σταθερότητα θερμοκρασίας μέσα στο όριο των +- 0,02 °C ή καλύτερη.

Σημείωση 2:

Η ακριβής ρύθμιση και παρακολούθηση της θερμοκρασίας στην κυψελίδα μέτρησης είναι απαραίτητη, καθ' όσον σφάλμα κατά 0,1 °C μπορεί να οδηγήσει σε διαφορά στην πυκνότητα της τάξης του 0,1 kg/m3.

B.3.3. Σύριγγες έγχυσης του δείγματος ή αυτόματη συσκευή/αυτόματος δειγματολήπτης.

B.4. Διαδικασία

B.4.1. Βαθμονόμηση του πυκνομέτρου

Η συσκευή πρέπει να βαθμονομείται, σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή, όταν τίθεται για πρώτη φορά σε λειτουργία. Πρέπει να επαναβαθμονομείται τακτικά και να ελέγχεται με βάση κάποιο επίσημο πρότυπο αναφοράς ή κάποιο διάλυμα εσωτερικού προτύπου του εργαστηρίου ρυθμισμένου με επίσημο πρότυπο αναφοράς.

B.4.2. Προσδιορισμός της πυκνότητας του δείγματος

B.4.2.1. Αν απαιτείται, η κυψελίδα καθαρίζεται και στεγνώνεται με ακετόνη ή απόλυτη αλκοόλη και ξηρό αέρα και εκπλένεται με το δείγμα.

B.4.2.2. Το δείγμα εισάγεται στην κυψελίδα (με χρησιμοποίηση σύριγγας ή της αυτόματης συσκευής) η οποία και πληρούται. Κατά τη διάρκεια της πλήρωσης βεβαιωθείτε ότι δεν έχουν εγκλωβιστεί στο υγρό φυσαλίδες αέρα. Το δείγμα πρέπει να είναι ομοιογενές και απαλλαγμένο τελείως αιωρημάτων. Κάθε υλικό εν αιωρήσει πρέπει να απομακρύνεται με διήθηση πριν από την ανάλυση.

B.4.2.3. Η πυκνότητα ρ20 ή ο αλκοολικός τίτλος που παρέχεται από το πυκνόμετρο καταγράφεται, μόλις σταθεροποιηθεί η σχετική ένδειξη.

B.4.3. Αποτελέσματα

Εφόσον χρησιμοποιείται η πυκνότητα ρ20 ο αληθής αλκοολικός τίτλος υπολογίζεται με χρήση των πινάκων του αλκοολικού τίτλου που παρουσιάζονται παρακάτω:

Ο πίνακας που παρέχει την τιμή του αλκοολικού τίτλου (% vol) στους 20 °C συναρτήσει της πυκνότητας στους 20 °C μειγμάτων νερού-αλκοόλης είναι ο διεθνής πίνακας που θεσπίστηκε από την International Legal Metrology Organisation, στη σύσταση με αριθ. 22.

B.5. Χαρακτηριστικά επιδόσεων της μεθόδου (πιστότητα)

B.5.1. Στατιστικά αποτελέσματα διεργαστηριακών δοκιμών

Τα παρακάτω στοιχεία ελήφθησαν από μια διεθνή μελέτη επιδόσεων της μεθόδου με βάση διεθνώς αναγνωρισμένες διαδικασίες [1] [2].

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

ΜΕΘΟΔΟΣ Γ: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗΘΟΥΣ ΑΛΚΟΟΛΙΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΚΑΤ' ΟΓΚΟΝ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ - ΠΥΚΝΟΜΕΤΡΙΚΗ ΜΕΤΡΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΥΔΡΟΣΤΑΤΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ

Γ.1. Αρχή

Ο αλκοολικός τίτλος αλκοολούχων ποτών μπορεί να μετρηθεί με πυκνομετρία και υδροστατικό ζυγό, με βάση την αρχή του Αρχιμήδη, σύμφωνα με την οποία κάθε σώμα βυθιζόμενο σε υγρό δέχεται (κάθετη) άνωση από το υγρό ίση προς το βάρος του εκτοπιζομένου υγρού.

Γ.2. Εργαστήρια και υλικά

Κατά τη διάρκεια της ανάλυσης, εκτός εάν άλλως ορίζεται, χρησιμοποιούνται μόνον αντιδραστήρια αναγνωρισμένης αναλυτικής καθαρότητας και νερό βαθμού τουλάχιστον 3, όπως ορίζεται στην προδιαγραφή ISO 3696:1987.

Γ.2.1. Διάλυμα καθαρισμού πλωτήρα (υδροξείδιο του νατρίου, 30 % w/v)

Για την παρασκευή 100 ml διαλύματος, ζυγίζονται 30 g υδροξειδίου του νατρίου και συμπληρώνεται ο όγκος με τη χρησιμοποίηση αιθανόλης 96 % κατ' όγκον.

Γ.3. Συσκευές και εξοπλισμός

Συνήθεις εργαστηριακές συσκευές και ειδικότερα τα εξής:

Γ.3.1. Υδροστατικός ζυγός ενός δίσκου με ευαισθησία 1 mg.

Γ.3.2. Πλωτήρας όγκου τουλάχιστον 20 ml, ειδικά προσαρμοσμένος στη ζυγαριά, ανηρτημένος με κλωστή διαμέτρου όχι ανώτερης του 0,1 mm.

Γ.3.3. Ογκομετρικός κύλινδρος με χαραγή. Ο πλωτήρας πρέπει να μπορεί να βυθίζεται τελείως μέσα στον κύλινδρο και κάτω από τη χαραγή ενώ η επιφάνειά του (προς μέτρηση) υγρού πρέπει να διαπεράται μόνο από το νήμα ανάρτησης. Ο ογκομετρικός κύλινδρος πρέπει να έχει εσωτερική διάμετρο μεγαλύτερη από αυτήν του πλωτήρα κατά 6 mm τουλάχιστον.

Γ.3.4. Θερμόμετρο (ή αισθητήρας θερμοκρασίας) βαθμονομημένο σε βαθμούς και δέκατα βαθμού από τους 10 έως τους 40 °C, βαθμονομημένο έως 0,05 °C.

Γ.3.5. Βάρη, βαθμονομημένα από αναγνωρισμένο επίσημο φορέα.

Σημείωση 1:

Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ζυγός δύο δίσκων· η αρχή περιγράφεται στο κεφάλαιο 1 "Πυκνότητα και ειδικό βάρος" του παραρτήματος του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2676/90 (σ. 7).

Γ.4. Διαδικασία

Ο πλωτήρας και ο ογκομετρικός κύλινδρος πρέπει να καθαρίζονται μετά από κάθε μέτρηση με αποσταγμένο νερό, να σπογγίζονται με μαλακό εργαστηριακό χαρτί το οποίο δεν ξεφτίζει και να εκπλένονται με το διάλυμα του οποίου επιδιώκεται η μέτρηση της πυκνότητας. Οι μετρήσεις πρέπει να γίνονται αμέσως μόλις σταθεροποιηθεί η συσκευή, έτσι ώστε να περιορίζονται οι απώλειες της αλκοόλης λόγω εξάτμισης.

Γ.4.1. Βαθμονόμηση του ζυγού

Αν και οι ζυγοί συνήθως έχουν ένα εσωτερικό σύστημα βαθμονόμησης, ο υδροστατικός ζυγός πρέπει να μπορεί να βαθμονομηθεί με βάρη που έχουν ελεγχθεί από επίσημο φορέα πιστοποίησης.

Γ.4.2. Βαθμονόμηση του πλωτήρα

Γ.4.2.1. Ο ογκομετρικός κύλινδρος πληρούται, μέχρι τη χαραγή, με νερό διπλής απόσταξης (ή νερό ισοδύναμης καθαρότητας, π.χ. νερό διηθημένο σε μικρο-φίλτρα, αγωγιμότητας 18,2 MΩ/cm) και σε θερμοκρασία μεταξύ 15 και 25 °C, αλλά κατά προτίμηση στους 20 °C.

Γ.4.2.2. Βυθίζεται ο πλωτήρας και το θερμόμετρο, το όλο αναδεύεται, διαβάζεται η ένδειξη της πυκνότητας του υγρού και αν χρειασθεί διορθώνεται η τιμή έτσι ώστε να ισούται προς αυτήν της πυκνότητας του νερού στη θερμοκρασία της μέτρησης.

Γ.4.3. Έλεγχος με χρήση μείγματος νερού-αλκοόλης.

Γ.4.3.1. Ο ογκομετρικός κύλινδρος πληρούται μέχρι τη χαραγή με μείγμα νερού-αλκοόλης γνωστού τίτλου, σε θερμοκρασία μεταξύ 15 και 25 °C, αλλά κατά προτίμηση στους 20 °C.

Γ.4.3.2. Βυθίζεται ο πλωτήρας και το θερμόμετρο, το όλο αναδεύεται, διαβάζεται η ένδειξη της πυκνότητας του υγρού (ή του αλκοολικού τίτλου αναλόγως της συσκευής). Ο αλκοολικός τίτλος που προσδιορίζεται έτσι πρέπει να είναι ίσος προς τον ευρεθέντα προηγουμένως αλκοολικό τίτλο.

Σημείωση 2:

Το διάλυμα αυτό με γνωστό τον αλκοολικό τίτλο, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη βαθμονόμηση του πλωτήρα, αντί του δις αποσταγμένου νερού.

Γ.4.4. Μέτρηση της πυκνότητας του αποστάγματος (ή του αλκοολικού του τίτλου, εφόσον το επιτρέπει η συσκευή).

Γ.4.4.1. Το υπό εξέταση δείγμα μεταφέρεται στον ογκομετρικό κύλινδρο, μέχρι τη χαραγή.

Γ.4.4.2. Βυθίζεται ο πλωτήρας και το θερμόμετρο, το όλο αναδεύεται, διαβάζεται η ένδειξη της πυκνότητας του υγρού (ή του αλκοολικού τίτλου αναλόγως της συσκευής). Σημειώνεται η τιμή της θερμοκρασίας, αν η πυκνότητα μετράται σε t °C (ρt).

Γ.4.4.3. Από την πυκνότητα ρt προσδιορίζεται δι' αναγωγής η πυκνότητα ρ20 με χρησιμοποίηση του πίνακα πυκνοτήτων ρT για μείγματα νερού-αλκοόλης [πίνακας II του παραρτήματος II του εγχειριδίου αναλυτικών μεθόδων OIV (1994), σ. 17-29].

Γ.4.5. Ξεπλένεται ο πλωτήρας και ο ογκομετρικός κύλινδρος.

Γ.4.5.1. Ο ογκομετρικός κύλινδρος πληρούται με το διάλυμα καθαρισμού και βυθίζεται σ' αυτόν ο πλωτήρας.

Γ.4.5.2. Ο πλωτήρας αφήνεται να ξεπλυθεί για μια ώρα, ενώ περιστρέφεται κατά καιρούς.

Γ.4.5.3. Ξεπλένονται με άφθονο νερό βρύσης και μετά με αποσταγμένο νερό.

Γ.4.5.4. Στεγνώνονται με μαλακό εργαστηριακό χαρτί που δεν ξεφτίζει.

Η διαδικασία αυτή ακολουθείται όταν ο πλωτήρας χρησιμοποιείται για πρώτη φορά και κατόπιν τακτικά, όπως προβλέπεται.

Γ.4.6. Αποτελέσματα

Ο αληθής αλκοολικός τίτλος υπολογίζεται από την πυκνότητα ρ20 με χρήση των πινάκων που παρουσιάζονται παρακάτω:

Ο πίνακας που παρέχει την τιμή του αλκοολικού τίτλου κατ' όγκο (% vol) στους 20 °C, συναρτήσει της πυκνότητας στους 20 °C μειγμάτων νερού-αλκοόλης, είναι ο διεθνής πίνακας που θεσπίστηκε από την International Legal Metrology Organisation, στη σύστασή της με αριθ. 22.

Γ.5. Χαρακτηριστικά επιδόσεων της μεθόδου (πιστότητα)

Γ.5.1. Στατιστικά αποτελέσματα διεργαστηριακών δοκιμών

Τα παρακάτω στοιχεία ελήφθησαν από μια διεθνή μελέτη επιδόσεων της μεθόδου με βάση διεθνώς αναγνωρισμένες διαδικασίες [1] [2].

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

Εικόνα 1. Συσκευή απόσταξης για τη μέτρηση του αληθούς αλκοολικού τίτλου των αλκοολούχων ποτών

>PIC FILE= "L_2000333EL.003301.EPS">

1. Σφαιρική φιάλη ενός λίτρου και (τυποποιημένο σφαιρικό) επίθεμα από εσμυρισμένο γυαλί.

2. Στήλη απόσταξης Vigreux των 20 cm.

3. Συμπυκνωτής West με ευθύγραμμο τμήμα μήκους 10 cm.

4. Ψυκτήρας με ελικοειδή σωλήνα των 40 cm.

II. ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΟΛΙΚΟΥ ΞΗΡΟΥ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΟΣ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ ΜΕ ΣΤΑΘΜΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟ

1. Πεδίο εφαρμογής

Ο Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89 παρέχει τη νομική βάση για τη μέθοδο αυτή μόνο για το Ακουαβίτ, στο οποίο το ξηρό εκχύλισμα περιορίζεται σε 15 g/l.

2. Παραπομπή σε προδιαγραφές

ISO 3696:1987 Νερό αναλυτικής καθαρότητας - Προδιαγραφές και μέθοδοι ανάλυσης

3. Ορισμός

Το ολικό ξηρό εκχύλισμα ή ολικό ξηρό υλικό περιλαμβάνει κάθε υλικό που δεν είναι πτητικό κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες.

4. Αρχή

Ζύγιση του υπολείμματος που απομένει μετά από εξάτμιση του αλκοολούχου ποτού, σε ζέον υδρόλουτρο και ξήρανση σε κλίβανο ξήρανσης.

5. Συσκευές και εξοπλισμός

5.1. Κυλινδρική κάψα επίπεδου πυθμένα διαμέτρου 55 mm.

5.2. Ζέον υδρόλουτρο.

5.3. Σιφώνιο 25 ml, κλάση Α.

5.4. Κλίβανος ξήρανσης.

5.5. Ξηραντήρας.

5.6. Αναλυτικός ζυγός ακριβείας 0,1 mg.

6. Δειγματοληψία και δείγματα

Τα δείγματα φυλάσσονται σε θερμοκρασία δωματίου πριν από την ανάλυση.

7. Διαδικασία

7.1. Μεταφέρονται με σιφώνιο 25 ml αλκοολούχου που περιέχει λιγότερο από 15 g/l ξηράς ουσίας σε μια προζυγισμένη, επίπεδου πυθμένα, κάψα εξάτμισης διαμέτρου 5 mm. Κατά τη διάρκεια της πρώτης ώρας της εξάτμισης η κάψα τοποθετείται στο σκέπασμα ενός ζέοντος υδρόλουτρου, ώστε το υγρό να μην φτάσει σε βρασμό, πράγμα που θα μπορούσε να προκαλέσει απώλειες υγρού. Αφήνεται μια ακόμη ώρα σε κατευθείαν επαφή με τον ατμό του ζέοντος υδρόλουτρου.

7.2. Η διαδικασία ξήρανσης συμπληρώνεται με την εισαγωγή της κάψας σε κλίβανο ξήρανσης στους 105 °C για δύο ώρες. Η κάψα αφήνεται να κρυώσει σε ξηραντήρα και ζυγίζεται με το περιεχόμενό της.

8. Υπολογισμοί

Η μάζα του υπολείμματος πολλαπλασιαζόμενη επί 40 ισούται με το ξηρό εκχύλισμα που περιέχεται στο αλκοολούχο ποτό και εκφράζεται σε g/l με ένα δεκαδικό ψηφίο.

9. Χαρακτηριστικά επιδόσεων των μεθόδων (πιστότητα)

9.1. Στατιστικά αποτελέσματα των διεργαστηριακών δοκιμών

Τα παρακάτω στοιχεία ελήφθησαν από μια διεθνή μελέτη επιδόσεων της μεθόδου με διεθνώς αναγνωρισμένες διαδικασίες [1] [2].

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

III. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΤΗΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΘΑΝΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ

III.1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ορισμοί

Στον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89 δίδονται τα ελάχιστα όρια των πτητικών ουσιών, πλην της αιθανόλης και της μεθανόλης, για μια σειρά αλκοολούχων ποτών (ρούμι, αλκοολούχα οινικής προέλευσης, αλκοολούχα προερχόμενα από φρούτα κ.λπ.). Για αυτή μόνον τη σειρά των ποτών, τα όρια αυτά λαμβάνονται συνήθως ίσα με το άθροισμα των συγκεντρώσεων των:

1. πτητικών οξέων εκφραζομένων ως οξικό οξύ·

2. αλδεϋδών εκφραζομένων ως αιθανάλη, από το άθροισμα αιθανάλης (ακεταλδεΰδης) και του κλάσματος αιθανάλης που περιέχεται στο 1,1 - διεθόξυ αιθάνιο ( ακετάλη)·

3. εξής ανωτέρων αλκοολών: προπαν-1-όλη, βουταν-1-όλη, βουταν-2-όλη, 2-μεθυλοπροπαν-1-όλη, υπολογιζόμενες ξεχωριστά και 2-μεθυλοβουταν-1-όλη και 3-μεθυλοβουταν-1-όλη, υπολογιζόμενες ξεχωριστά ή σαν άθροισμα·

4. οξικού αιθυλεστέρα.

Συνήθεις μέθοδοι για τη μέτρηση πτητικών ουσιών είναι οι παρακάτω:

- για τα πτητικά οξέα, η μέτρηση της πτητικής οξύτητας,

- για τις αλδεΰδες (αιθανάλη και ακετάλη), τον οξικό αιθυλεστέρα και τις αλκοόλες, η αέρια χρωματογραφία (CPG)

2. Αέριο χρωματογραφική ανάλυση πτητικών ουσιών

Η ανάλυση με αέριο χρωματογραφία πτητικών ουσιών άλλων πλην εκείνων που αναφέρθηκαν παραπάνω, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τον προσδιορισμό, τόσο της προέλευσης της χρησιμοποιηθείσης πρώτης ύλης κατά την απόσταξη, όσο και για τις εκάστοτε συνθήκες απόσταξης.

Ορισμένα αλκοολούχα περιέχουν άλλα πτητικά συστατικά, όπως αρωματικές ενώσεις, που είναι χαρακτηριστικά της χρησιμοποιηθείσης πρώτης ύλης για την παρασκευή της αλκοόλης, αλλά και χαρακτηριστικά του αρώματος του αλκοολούχου ποτού και των ειδικών συνθηκών της παρασκευής του. Οι ουσίες αυτές είναι σημαντικές για την αξιολόγηση(όσον αφορά στην τήρηση) των απαιτήσεων που τίθενται στον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89.

III.2. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΕΡΙΑ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΠΤΗΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ: ΑΛΔΕΫΔΕΣ ΑΝΩΤΕΡΕΣ ΑΛΚΟΟΛΕΣ, ΟΛΙΚΟΣ ΑΙΘΥΛΕΣΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΜΕΘΑΝΟΛΗ

1. Πεδίο εφαρμογής

Η μέθοδος με τη χρησιμοποίηση της αέριας χρωματογραφίας είναι κατάλληλη για τον προσδιορισμό του 1,1-διαιθοξυαιθανίου (ακετάλης), 2-μεθυλοβουταν-1-όλης (αμυλική αλκοόλης), 3-μεθυλοβουταν-1-όλης (ισοαμυλική αλκοόλης), μεθανόλης (μεθυλική αλκοόλης), αιθανικού αιθυλεστέρα (οξεικού αιθυλεστέρα), βουταν-1-όλης (n-βουτανόλης), βουταν-2-όλης (sec-βουτανόλης), 2-μεθυλοπροπαν-1-όλης (ισοβουτυλική αλκοόλης), προπαν-1-όλης (n-προπανόλης) και αιθανάλης (ακεταλδεΰδης),σε αλκοολούχα ποτά. Στη μέθοδο χρησιμοποιείται (ένα) εσωτερικό πρότυπο, π.χ. η πενταν-3-όλη. Οι συγκεντρώσεις των ουσιών εκφράζονται σε γραμμάρια ανά 100 λίτρα απόλυτης αλκοόλης. Ο αλκοολικός τίτλος του προϊόντος πρέπει να προσδιοριστεί πριν από την ανάλυση. Τα αλκοολούχα ποτά που μπορούν να αναλυθούν με τη μέθοδο αυτή είναι το ουίσκυ, το μπράντυ, το ρούμι, το απόσταγμα σταφυλιού, τα αποστάγματα φρούτων και το απόσταγμα από στέμφυλα σταφυλιού.

2. Παραπομπές

ISO 3696:1987 Νερό εργαστηρίου αναλυτικής καθαρότητας, - Προδιαγραφές και αναλυτική μέθοδος.

3. Ορισμός

Τα πτητικά συστατικά είναι οι πτητικές ουσίες που δημιουργούνται μαζί με την αιθανόλη κατά τη ζύμωση, την απόσταξη και την ωρίμανση των αλκοολούχων ποτών.

4. Αρχή

Τα πτητικά συστατικά στα αλκολούχα ποτά προσδιορίζονται με άμεση έγχυση του αλκοολούχου ποτού ή του κατάλληλα αραιωμένου αλκοολούχου ποτού, σε συσκευή αέριας χρωματογραφίας (CPG). Πριν από την έγχυση του αλκοολούχου προστίθεται σ' αυτό το κατάλληλο εσωτερικό πρότυπο. Τα πτητικά συστατικά διαχωρίζονται με τον κατάλληλο προγραμματισμό θερμοκρασίας στην ενδεδειγμένη στήλη και ανιχνεύονται με χρήση ανιχνευτή ιονισμού φλόγας (FID). Η συγκέντρωση κάθε πτητικού συστατικού προσδιορίζεται σε σχέση προς το εσωτερικό πρότυπο από τους συντελεστές απόκρισης, οι οποίοι λαμβάνονται κατά τη βαθμονόμηση της μεθόδου σύμφωνα με (χρωματογραφικές) συνθήκες παρόμοιες προς αυτές της ανάλυσης του αλκοολούχου ποτού.

5. Αντιδραστήρια και υλικά

Εκτός αν άλλως ορίζεται, χρησιμοποιούνται μόνο αντιδραστήρια καθαρότητας ανώτερης του 97 %, διατιθέμενα από προμηθευτή πιστοποιημένο κατά ISO και με πιστοποιητικό καθαρότητας, ελεύθερα από άλλα πτητικά σε συγκεντρώσεις ανάλογες προς τις προσδιοριζόμενες στη μέθοδο (αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί με την έγχυση προτύπων διαλυμάτων των πτητικών συστατικών, συγκεντρώσεων αναλόγων προς τις προσδιοριζόμενες στη μέθοδο και στις κατάλληλες συνθήκες αέριας χρωματογραφίας, όπως στο σημείο 6.4) και μόνο νερό καθαρότητας βαθμού τουλάχιστον 3,όπως ορίζεται στο πρότυπο ISO 3696. Η ακετάλη και η ακεταλδεΰδη φυλάσσονται στο σκοτάδι σε θερμοκρασία μικρότερη των 5 °C, ενώ όλα τα άλλα αντιδραστήρια φυλάσσονται σε θερμοκρασία δωματίου.

5.1. Απόλυτη αιθανόλη (CAS 64-17-5).

5.2. Μεθανόλη (CAS 67-56-1).

5.3. Προπαν-1-όλη (CAS 71-23-8)

5.4. 2-μεθυλοπροπαν-1-όλη (CAS 78-33-1).

5.5. Παραδεκτά εσωτερικά πρότυπα: πενταν-3-όλη (CAS 584-02-1), πενταν-1-όλη (CAS 71-41-0), 4-μεθυλοπενταν-1-όλη (CAS 626-89-1) και νονανοϊκό μεθύλιο (CAS 1731-84-6).

5.6. 2-μεθυλοβουταν-1-όλη (CAS 137-32-6).

5.7. 3-μεθυλοβουταν-1-όλη (CAS 123-51-3).

5.8. Οξικός αιθυλεστέρας (CAS 141-78-6).

5.9. Βουταν-1-όλη (CAS 71-36-3).

5.10. Βουταν-2-όλη (CAS 78-92-2).

5.11. Ακεταλδεΰδη (CAS 75-07-0).

5.12. Ακετάλη (CAS 105-57-7).

5.13. 40 % v/v διάλυμα αιθανόλης.

Για την παρασκευή 400 ml/l διαλύματος αιθανόλης, φέρονται 400 ml αιθανόλης (5.1) σε ογκομετρική φιάλη του 1l, συμπληρώνεται ο όγκος με αποσταγμένο νερό και αναμειγνύονται προσεκτικά.

5.14. Παρασκευή και φύλαξη προτύπων διαλυμάτων (χρησιμοποιούμενη διαδικασία για την αναγνωρισμένη μέθοδο).

Όλα τα πρότυπα διαλύματα φυλάσσονται σε θερμοκρασία μικρότερη των 5 °C και παρασκευάζονται σε μηνιαία βάση, εξαρχής κάθε φορά. Οι μάζες των συστατικών και των διαλυμάτων καταγράφονται με προσέγγιση 0,1 mg.

5.14.1. Πρότυπο διάλυμα- Α

Εισάγονται με σιφώνιο τα ακόλουθα αντιδραστήρια σε ογκομετρική φιάλη των 100 ml που περιέχει ήδη 60 ml διαλύματος αιθανόλης (5.13) ώστε να αποφεύγεται κατά το δυνατόν η εξάτμιση, συμπληρώνεται ο όγκος με διάλυμα αιθανόλης (5.13) και το όλο αναμειγνύεται προσεκτικά. Καταγράφεται το βάρος της φιάλης, το βάρος κάθε προστιθέμενου υλικού και το τελικό συνολικό βάρος του όλου.

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

Σημείωση 1:

Η ακετάλη και η ακεταλδεΰδη θα πρέπει να προστίθενται στο τέλος, προκειμένου να ελαχιστοποιούνται οι απώλειες από εξάτμιση.

5.14.2. Πρότυπο διάλυμα - B

Με σιφώνιο εισάγονται 3 ml πενταν-3-όλης, ή άλλου κατάλληλου εσωτερικού προτύπου (5.5) σε ογκομετρική φιάλη των 100 ml που περιέχει ήδη περίπου 80 ml διαλύματος αιθανόλης (5.13), συμπληρώνεται ο όγκος με διάλυμα αιθανόλης (5.13) και το όλο αναμειγνύεται προσεκτικά.

Καταγράφεται το βάρος της φιάλης, το βάρος της πενταν-3-όλης ή του άλλου προστεθέντος εσωτερικού προτύπου, καθώς και το τελικό συνολικό βάρος του όλου.

5.14.3. Πρότυπο διάλυμα - Γ

Εισάγονται με σιφώνιο 1 ml διαλύματος Α (5.14.1) και 1 ml διαλύματος B (5.14.2) σε ογκομετρική φιάλη των 100 ml που περιέχει ήδη περίπου 80 ml διαλύματος αιθανόλης (5.13), συμπληρώνεται ο όγκος με διάλυμα αιθανόλης (5.13) και το όλο αναμειγνύεται προσεκτικά.

Καταγράφεται το βάρος της φιάλης, το βάρος κάθε προστιθεμένου συστατικού και το τελικό συνολικό βάρος του όλου.

5.14.4. Πρότυπο διάλυμα - Δ

Προκειμένου να διατηρείται η αναλυτική συνέχεια, παρασκευάζεται πρότυπο ελέγχου ποιότητας με την χρησιμοποίηση του προηγουμένως παρασκευασθέντος προτύπου Α (5.14.1). Εισάγονται με σιφώνιο, 1 ml διαλύματος Α (5.14.1) σε ογκομετρική φιάλη των 100 ml που περιέχει ήδη 80 ml περίπου διαλύματος αιθανόλης (5.13), συμπληρώνεται ο όγκος με διάλυμα αιθανόλης (5.13) και το όλο αναμειγνύεται προσεκτικά.

Καταγράφεται το βάρος της φιάλης, το βάρος κάθε προστιθεμένου συστατικού και το τελικό συνολικό βάρος του όλου.

5.14.5. Πρότυπο διάλυμα - Ε

Εισάγονται με σιφώνιο 10 ml διαλύματος B (5.14.2) σε ογκομετρική φιάλη των 100 ml που περιέχει ήδη 80 ml περίπου διαλύματος αιθανόλης (5.13), συμπληρώνεται ο όγκος με διάλυμα αιθανόλης (5.13) και το όλο αναμειγνύεται προσεκτικά.

Καταγράφεται το βάρος της φιάλης, το βάρος κάθε προστιθεμένου συστατικού και το τελικό συνολικό βάρος του όλου.

5.14.6. Πρότυπα διαλύματα χρησιμοποιούμενα για τον έλεγχο της γραμμικότητας της απόκρισης του ανιχνευτή ιοντισμού φλόγας.

Σε χωριστές ογκομετρικές φιάλες των 100 ml που περιέχουν 80 ml περίπου αιθανόλης (5.13), εισάγονται με σιφώνιο 0, 0.1, 0.5, 1.0, 2.0 ml διαλύματος Α (5.14.1) και 1 ml διαλύματος B (5.14.2), συμπληρώνεται ο όγκος με διάλυμα αιθανόλης (5.13) και το όλο αναμειγνύεται προσεκτικά.

Καταγράφεται το βάρος της φιάλης, το βάρος κάθε προστιθεμένου συστατικού και το τελικό συνολικό βάρος του όλου.

5.14.7. Πρότυπο διάλυμα ελέγχου ποιότητας

Εισάγονται με σιφώνιο 9 ml πρότυπου διαλύματος Δ (5.14.4) και 1 ml πρότυπου διαλύματος Ε (5.14.5) σε ένα μικρό ποτηράκι και αναμειγνύονται προσεκτικά.

Καταγράφεται το βάρος της φιάλης, το βάρος κάθε προστιθεμένου συστατικού και το τελικό συνολικό βάρος του όλου.

6. Συσκευές και εξοπλισμός

6.1. Συσκευή κατάλληλη για τη μέτρηση της πυκνότητας και του αλκοολικού τίτλου.

6.2. Αναλυτικός ζυγός, ακριβείας τεσσάρων δεκαδικών ψηφίων.

6.3. Αέριος χρωματογράφος με πρόγραμμα θερμοκρασίας εξοπλισμένος με ανιχνευτή ιονισμού φλόγας και ολοκληρωτή ή άλλο σύστημα λήψεως δεδομένων για μετρήσεις εμβαδού και ύψους κορυφών.

6.4. Στήλες αέριας χρωματογραφίας, κατάλληλες για το διαχωρισμό ουσιών, ώστε η ελάχιστη διαχωριστική ικανότητα μεταξύ μεμονωμένων συστατικών, (άλλων πλην των 2-μεθυλοβουταν- 1-όλης και 3-μεθυλοβουταν-1-όλης) να είναι τουλάχιστον 1.3.

Σημείωση 2:

Οι ακόλουθες στήλες και συνθήκες αέριας χρωματογραφίας βρέθηκαν κατάλληλες:

1. Στήλη κατακράτησης (προστήλη) του 1 m και εσωτερικής διαμέτρου 0,32 mm, συνδεδεμένη με μια στήλη CP-WAX 57 CB των 50 m, εσωτερικής διαμέτρου 0,32 mm που περιέχει σταθεροποιημένη πολυαιθυλενογλυκόλη πάχους 0,2 μm και στη συνέχεια με μια στήλη Carbowax 400 των 50 m και εσωτερικής διαμέτρου 0,32 mm, με υλικό πάχους 0,2 μm. (Οι στήλες συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους κατάλληλους για τη σύνδεση στηλών, όπως π.χ. τύπου "press-fit").

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

2. Στήλη κατακράτησης (προστήλη) του 1 m και εσωτερικής διαμέτρου 0,32 mm, συνδεδεμένη με στήλη CP-WAX 57 CB των 50 m, εσωτερικής διαμέτρου 0,32 mm, που περιέχει σταθεροποιημένη πολυαιθυλενογλυκόλη πάχους 0,2 μm. (Οι στήλες συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους κατάλληλους για τη σύνδεση στηλών, όπως π.χ. τύπου "press-fit").

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

3. Στήλη πληρωμένη ("Packed") (5 % CW 20M, Carbopak B), 2 m και εσωτερικής διαμέτρου 2 mm

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

7. Δειγματοληψία και δείγματα.

7.1. Εργαστηριακό δείγμα

Κατά την παραλαβή, μετράται ο αλκοολικός τίτλος κάθε δείγματος (6.1).

8. Διαδικασία (χρησιμοποιούμενη για την αναγνωρισμένη μέθοδο)

8.1. Εργαστηριακό δείγμα

8.1.1. Ζυγίζεται ένα κατάλληλο σφραγιζόμενο δοχείο και καταγράφεται το βάρος.

8.1.2. Εισάγονται με σιφώνιο 9 ml εργαστηριακού δείγματος στο δοχείο και καταγράφεται το βάρος του όλου (MΔΕΙΓΜΑ).

8.1.3. Προστίθεται 1 ml προτύπου διαλύματος Ε (5.14.5) και καταγράφεται το νέο βάρος (MΕΠ).

8.1.4. Το δείγμα αναδεύεται ζωηρά (τουλάχιστον 20 αναστροφές). Τα δείγματα φυλάσσονται σε θερμοκρασία μικρότερη των 5 °C πριν αναλυθούν, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες λόγω εξάτμισης.

8.2. Τυφλό δείγμα

8.2.1. Με τη χρησιμοποίηση ζυγού ακριβείας τεσσάρων δεκαδικών ψηφίων (6.2), ζυγίζεται ένα κατάλληλο σφραγιζόμενο δοχείο και καταγράφεται το βάρος του.

8.2.2. Εισάγονται, με σιφώνιο, σ' αυτό 9 ml από το διάλυμα αιθανόλης των 400 ml/l (5.13) και καταγράφεται το βάρος του όλου.

8.2.3. Προστίθεται 1 ml προτύπου διαλύματος E (5.14.5) και καταγράφεται το νέο βάρος.

8.2.4. Το όλον αναδεύεται ζωηρά (τουλάχιστον 20 αναστροφές). Τα δείγματα πρέπει να φυλάσσονται σε θερμοκρασία μικρότερη των 5 °C πριν αναλυθούν, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες λόγω εξάτμισης.

8.3. Προκαταρκτική δοκιμή

Το πρότυπο διάλυμα Γ (5.14.3) ενίεται, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι όλα τα συστατικά διαχωρίζονται με ελάχιστη διαχωριστική ικανότητα 1.3 (εξαιρουμένης της 2- μεθυλοβουταν-1-όλης και της 3-μεθυλοβουταν-1-όλης).

8.4. Βαθμονόμηση

Ελέγχεται η βαθμονόμηση με την εξής διαδικασία: Εξασφαλίζεται το ότι η απόκριση της συσκευής είναι γραμμική, με την ανάλυση, διαδοχικά και εις τριπλούν, των προτύπων διαλυμάτων (5.14.6) που περιέχουν εσωτερικό πρότυπο (ΕΠ). Από τα εμβαδά των κορυφών ή τα ύψη των κορυφών για κάθε (ενιέμενο) διάλυμα υπολογίζεται ο λόγος R για το κάθε πτητικό συστατικό και γίνεται η γραφική παράσταση του R ως προς τo λόγο της συγκέντρωσης του κάθε πτητικού συστατικού προς τη συγκέντρωση του εσωτερικού προτύπου (ΕΠ), Γ. Θα πρέπει τότε να λαμβάνεται ευθεία γραμμή, με συντελεστή συσχέτισης τουλάχιστον 0,99.

>PIC FILE= "L_2000333EL.004001.EPS">

8.5. Προσδιορισμός

Ενίενται το πρότυπο διάλυμα Γ (5.14.3) και 2 πρότυπα διαλύματα ποιοτικού ελέγχου (5.14.7). Στη συνέχεια ενίενται τα άγνωστα δείγματα (που παρασκευάστηκαν σύμφωνα με το 8.1 και 8.2), καθώς και ένα πρότυπο ποιοτικού ελέγχου για κάθε 10 δείγματα, ώστε να εξασφαλίζεται η αναλυτική σταθερότητα. Επίσης, ενίεται και ένα πρότυπο διάλυμα Γ (5.14.3) για κάθε 5 δείγματα.

9. Υπολογισμός

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτόματο σύστημα καταγραφής των δεδομένων, αρκεί να είναι εφικτός ο έλεγχος τούτων με βάση τις αρχές που περιγράφονται παρακάτω, στη μέθοδο.

Μετρώνται, είτε τα εμβαδά, είτε τα ύψη των κορυφών των πτητικών, ως και των κορυφών του εσωτερικού προτύπου.

9.1. Υπολογισμός του συντελεστή απόκρισης.

Από το χρωματογράφημα του προτύπου διαλύματος Γ (5.14.3), υπολογίζονται οι συντελεστές απόκρισης της συσκευής για κάθε πτητικό συστατικό, με χρήση της εξίσωσης (1).

>PIC FILE= "L_2000333EL.004002.EPS">

όπου:

ΕΠ= Εσωτερικό πρότυπο

Συγκέντρωση πτητικού συστατικού= η συγκέντρωση πτητικού συστατικού στο διάλυμα Γ (5.14.3)

Συγκέντρωση ΕΠ= η συγκέντρωση εσωτερικού προτύπου στο διάλυμα Γ (5.14.3).

9.1.2. Ανάλυση δείγματος

Με χρήση της παρακάτω εξίσωσης (2), υπολογίζεται η συγκέντρωση του κάθε πτητικού συστατικού στα δείγματα.

>PIC FILE= "L_2000333EL.004003.EPS">

όπου:

ΜΔΕΙΓΜΑ= βάρος δείγματος (8.1.2)·

ΜΕΠ= βάρος εσωτερικού προτύπου (8.1.3)·

ΣυγκέντρωσηΕΠ= συγκέντρωση εσωτερικού προτύπου στο διάλυμα E (5.14.5)·

RF= συντελεστής απόκρισης, υπολογιζόμενος, από την εξίσωση 1.

9.1.3. Ανάλυση του προτύπου ποιοτικού ελέγχου

Με χρήση της παρακάτω εξίσωσης (3), υπολογίζεται η ανάκτηση τοις % επί της τιμής στόχου (επιθυμητής τιμής), για κάθε πτητικό συστατικό στα πρότυπα διαλύματα ποιοτικού ελέγχου (ΠΕ) (5.14.7):

>PIC FILE= "L_2000333EL.004004.EPS">

Η συγκέντρωση της ουσίας στο πρότυπο ΠΕ υπολογίζεται με χρήση των παραπάνω εξισώσεων (1) και (2).

9.2. Τελική παρουσίαση αποτελεσμάτων

Τα αποτελέσματα, προκειμένου για τα δείγματα, εκφράζονται σε g ανά 100 λίτρα απόλυτης αλκοόλης, εκ μετατροπής από μg/g, μέσω της εξίσωσης (4):

>PIC FILE= "L_2000333EL.004101.EPS">

όπου

p= πυκνότητα σε kg/m2.

Τα αποτελέσματα θα παρουσιάζονται με τρία, το πολύ, σημαντικά ψηφία εκ των οποίων ένα δεκαδικό το ανώτερο, π.χ. 11,4 g ανά 100 l απόλυτης αλκοόλης.

10. Διασφάλιση και έλεγχος ποιότητας (χρησιμοποιούνται για την αναγνωρισμένη μέθοδο)

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω εξίσωση (2), υπολογίζεται η συγκέντρωση κάθε πτητικού συστατικού στα πρότυπα διαλύματα ελέγχου ποιότητας που παρασκευάστηκαν σύμφωνα με τις διαδικασίες 8.1.1 έως 8.1.4. Με χρήση της εξίσωσης (3), υπολογίζεται η τοις % ανάκτηση επί της τιμής στόχου. Αν, για κάθε πτητικό συστατικό, τα ευρισκόμενα αποτελέσματα κυμαίνονται εντός του +- 10 % των θεωρητικών τους τιμών, η ανάλυση μπορεί να συνεχιστεί. Αν όχι, θα πρέπει να γίνει έρευνα για να ευρεθεί η αιτία των σφαλμάτων και να ακολουθήσει η ενδεδειγμένη διορθωτική ενέργεια.

11. Χαρακτηριστικά επιδόσεων της μεθόδου (πιστότητα)

Στατιστικά αποτελέσματα των διεργαστηριακών δοκιμών. Οι παρακάτω πίνακες καταγράφουν τις τιμές των εξής ουσιών: αιθανόλη, οξικός αιθυλεστέρας, ακετάλη, ολική αιθανόλη, μεθανόλη, βουταν-2-όλη, προπάν-1-όλη, βουτάν-1-όλη, 2-μεθανολ-1-όλη, 2 μεθυλοβουτάν-1-όλη, 3 μεθυλοβουταν-1-όλη.

Τα παρακάτω στοιχεία ελήφθησαν από μια διεθνή μελέτη επιδόσεων της μεθόδου με διεθνώς αναγνωρισμένες διαδικασίες.

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>