27.9.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 280/13

—

θεωρεί την εδαφική συνοχή μία τρισδιάστατη έννοια, η οποία θα πρέπει να συνεκτιμάται από τις ευρωπαϊκές, εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές κατά την εφαρμογή των πολιτικών για τις οποίες είναι αρμόδιες και εκφράζει την απογοήτευσή της διότι το έγγραφο εργασίας της Επιτροπής για την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου καλύπτει μόνο την πρώτη από τις εν λόγω τρεις διαστάσεις και τάσσεται υπέρ της δέουσας επέκτασής του·

—

συνιστά, στο πλαίσιο της διαρκούς παρακολούθησης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» από τη σκοπιά των τοπικών και περιφερειακών αρχών, να λαμβάνεται περισσότερο υπόψη η εδαφική επίδραση της στρατηγικής·

—

δεν συμφωνεί ότι θα πρέπει να πραγματοποιείται αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου μόνο εάν η νομοθετική πρόταση εστιάζει ρητά σε ορισμένες περιοχές ή όταν υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης σημαντικών ασύμμετρων εδαφικών συνεπειών και πιστεύει ότι κανείς πολιτικός τομέας δεν πρέπει να εξαιρείται εκ των προτέρων από την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου·

—

ζητεί να εξετάζουν οι τομεακές πολιτικές εξ αρχής τον εδαφικό αντίκτυπο των μέτρων τους με τον ίδιο τρόπο που εξετάζουν τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, ιδίως δε όσον αφορά τις επιπτώσεις τους στα διάφορα περιφερειακά και τοπικά επίπεδα, περιλαμβανομένων των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των εδαφικών επιπέδων, καθώς και των χρηματοδοτικών επιπτώσεων·

—

παραπέμπει στις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου του έτους 2010 για την ενεργό συμμετοχή της Επιτροπής των Περιφερειών στις αξιολογήσεις αντικτύπου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και στην ανάγκη να εξασφαλιστεί και η ενισχυμένη συμμετοχή της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης, της EUROSTAT, του Κοινού Κέντρου Ερευνών και του προγράμματος ESΡΟΝ για τον εντοπισμό ρεαλιστικών προσεγγίσεων των αξιολογήσεων εδαφικού αντικτύπου·

—

προσφέρει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη στενή συνεργασία της κατά την επιλογή και την πραγματοποίηση αξιολογήσεων εδαφικού αντικτύπου και ενδιαφέρεται να συνεργαστεί στενά με το ΕΚ και το Συμβούλιο προκειμένου η αρχή της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου να αντανακλάται σαφέστερα στις νομοθετικές διαδικασίες·

—

προτίθεται να αναπτύξει ίδια στρατηγική σχετικά με την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου ούτως ώστε να τεθεί, με τον τρόπο αυτόν, ένα πλαίσιο δράσης για την περαιτέρω εφαρμογή των μέτρων που προτείνονται στην παρούσα γνωμοδότηση.

Εισηγητής

O δρ Michael SCHNEIDER (DE/EPP), Υφυπουργός, εκπρόσωπος του ομόσπονδου κράτους της Σαξονίας-Άνχαλτ στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση

Έγγραφο αναφοράς

Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής της 17.01.2013 [διαθέσιμο μόνο στα αγγλικά]:

«Assessing territorial impacts: Operational guidance on how to assess regional and local impacts within the Commission Impact Assessment System (Αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου: Πρακτικός οδηγός για την αξιολόγηση του περιφερειακού και του τοπικού αντικτύπου στο πλαίσιο του συστήματος αξιολόγησης αντικτύπου της Επιτροπής)»

SWD (2013) 3 final

1.

χαιρετίζει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στις αρχές του 2013 ένα έγγραφο εργασίας για την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου, το οποίο παρέχει πρακτικές και μεθοδολογικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον ενδεδειγμένο τρόπο αντιμετώπισης των εδαφικών πτυχών στο πλαίσιο της αξιολόγησης αντικτύπου κατά την προπαρασκευή προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής·

2.

επιπλέον, χαιρετίζει άλλες τρέχουσες εξελίξεις, όπως π.χ. την έκθεση του ESPON του Δεκεμβρίου 2012 με θέμα «Territorial Impact Assessment of Policies and EU Directives (Αξιολόγηση εδαφικού αντικτύπου των πολιτικών και των οδηγιών της ΕΕ)» ή τη Διεύθυνση Αξιολόγησης του Αντικτύπου που δημιουργήθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο·

3.

υποστηρίζει τις δηλώσεις που περιλαμβάνονται στην Εδαφική Ατζέντα, ήτοι ότι ο συντονισμός διαφόρων τομεακών στρατηγικών με στόχο τη βελτιστοποίηση της εδαφικής επίδρασης και τη μεγιστοποίηση της συνοχής μπορεί να αυξήσει σημαντικά την επιτυχία των εν λόγω στρατηγικών και να συμβάλει στην αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων από αντικρουόμενα μέτρα. Μέσω της ολοκληρωμένης εδαφικής ανάπτυξης μπορεί να επιτευχθεί η βέλτιστη ισορροπία μεταξύ της αειφορίας, της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής·

4.

θεωρεί την «αξιολόγηση εδαφικού αντικτύπου» (ΑΕΑ) ένα εργαλείο αξιολόγησης των εδαφικών επιπτώσεων που έχει μία πολιτική πρωτοβουλία ή μία νομοθετική πρόταση στις τοπικές και περιφερειακές αρχές, λαμβανομένων υπόψη των στόχων και των προοπτικών τους όσον αφορά την πολιτική χωροταξικής ανάπτυξης. Μέσω της έγκαιρης αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου εξασφαλίζεται η συμμετοχή του τοπικού και του περιφερειακού επιπέδου, μια ρεαλιστική, αντικειμενική και εδαφικά συνδεδεμένη χωροταξική ανάπτυξη, καθώς και η αποτελεσματική χρήση των πόρων. Ωστόσο, οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρμοδιότητες όσον αφορά τη χρήση γης και τον αναπτυξιακό σχεδιασμό δεν είναι ζητήματα για τα οποία υπάρχει διακριτική ευχέρεια λήψης αποφάσεων·

5.

υπενθυμίζει ότι για τους περισσότερους τομείς πολιτικής εφαρμόζεται η επιμερισμένη αρμοδιότητα της ΕΕ και των κρατών μελών και συνεπώς ισχύει η αρχή της επικουρικότητας. Η αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου μπορεί, στο πλαίσιο της εξέτασης της επικουρικότητας, να αποτελέσει σημαντικό επιχείρημα υπέρ της δράσης σε επίπεδο ΕΕ, εφόσον η αξιολόγηση καταδεικνύει ότι θα υπάρξουν πιο θετικά αποτελέσματα σε σύγκριση με τη δράση σε επίπεδο κρατών μελών ή περιφερειών·

6.

υπογραμμίζει ότι οι αξιολογήσεις εδαφικού αντικτύπου μπορεί να αποδειχθούν κατάλληλες και για την ανάδειξη των ενδεχόμενων αρνητικών επιπτώσεων των ενωσιακών πολιτικών προτάσεων. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας. Συνεπώς, η αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου αποτελεί σημαντικό εργαλείο και στο πλαίσιο της βελτίωσης της νομοθεσίας·

7.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η «αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου» πρέπει να επιτρέπει τον προσδιορισμό των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων συνεπειών των αποφάσεων που σχεδιάζονται ή λαμβάνονται. Μέσω της διάκρισης των σχετικών μέσων βάσει της ανωτέρω ταξινόμησης θα είναι δυνατός ο πιο αποτελεσματικός προσδιορισμός του μεγέθους και της έντασης του αντικτύπου·

8.

διαπιστώνει στενή σχέση μεταξύ της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου, της αξιολόγησης του γενικού αντικτύπου και του ελέγχου τήρησης των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας κατά την κατάρτιση νέων νομοθετικών πράξεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο· παραπέμπει στις εργασίες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί από την πλατφόρμα παρακολούθησης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και το δίκτυο παρακολούθησης της επικουρικότητας·

9.

λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα της διαβούλευσης (1) σχετικά με το έγγραφο εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία διεξήγαγε η Επιτροπή των Περιφερειών τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2013·

10.

τονίζει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΣΕΕ σε συνδυασμό με τα άρθρα 174, 175 και 349 της ΣΛΕΕ, στην επίτευξη του στόχου της εδαφικής συνοχής και στην ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής θα πρέπει να συμβάλουν όλοι οι τομείς πολιτικής· επομένως, είναι αναγκαίο να εξετάζονται τα μέτρα όσον αφορά τις εδαφικές τους επιπτώσεις και να αξιολογούνται οι συνέπειες για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές· ειδικότερα, πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα και αποτελεσματικά μέτρα για τη μείωση των αποκλίσεων μεταξύ περιφερειών ως προς τον βαθμό ανάπτυξης και για την αντιστάθμιση των γεωφυσικών και δημογραφικών μειονεκτημάτων ορισμένων περιοχών·

11.

επαναλαμβάνει ότι οι αξιολογήσεις αντικτύπου των νομοθετικών προτάσεων θα πρέπει να διερευνούν, κατά περίπτωση, την εδαφική διάσταση (τοπικές και περιφερειακές πτυχές, δημοσιονομικές και διοικητικές συνέπειες για τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές) των διαφόρων πολιτικών επιλογών που εξετάζονται. Υπενθυμίζει ότι αυτό απορρέει από την υποχρέωση του άρθρου 5 του Πρωτοκόλλου 2 της ΣΛΕΕ να «λαμβάνεται δεόντως υπόψη η ανάγκη το τυχόν οικονομικό ή διοικητικό βάρος που βαρύνει […] τις περιφερειακές ή τοπικές αρχές […] να είναι το ελάχιστο δυνατό και ανάλογο προς τον επιδιωκόμενο στόχο»·

12.

θεωρεί την εδαφική συνοχή μία τρισδιάστατη έννοια, η οποία θα πρέπει να συνεκτιμάται από τις ευρωπαϊκές, εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές κατά την εφαρμογή των πολιτικών για τις οποίες είναι αρμόδιες·

Η εδαφική συνοχή

13.

εκφράζει την απογοήτευσή της διότι το έγγραφο εργασίας της Επιτροπής για την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου καλύπτει μόνο την πρώτη από τις εν λόγω τρεις διαστάσεις και τάσσεται υπέρ της δέουσας επέκτασής του·

14.

συνιστά να δώσει η Επιτροπή μεγαλύτερη προσοχή στην αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου κατά τις εργασίες της για την προώθηση της εδαφικής συνοχής. Αυτό θα μπορούσε να προαγάγει μια κοινή αντίληψη σχετικά με αυτά τα ζητήματα, να βελτιώσει την υλοποίηση της πολιτικής για τη συνοχή, να αυξήσει την ευελιξία της και να την προσαρμόσει καλύτερα στο κατάλληλο εδαφικό επίπεδο, καθώς και στις περιφερειακές και τοπικές συνθήκες και ανάγκες, χωρίς υποχωρήσεις όσον αφορά την αρχή της επικουρικότητας·

15.

θεωρεί ότι το έγγραφο εργασίας που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμβάλλει σημαντικά στον πολιτικό διάλογο για την εδαφική συνοχή στην ΕΕ, επιδιώκοντας να προβάλει ποσοτικά και ποιοτικά την εδαφική επίδραση των ευρωπαϊκών πολιτικών στις περιφερειακές/τοπικές αρχές. Η εδαφική συνοχή συνδέεται στενά με τη διαμόρφωση της εδαφικής ανάπτυξης, η αλληλεπίδραση της οποίας με τις τομεακές πολιτικές πρέπει να επιδιωχθεί περαιτέρω και να καθοδηγηθεί πολιτικά·

16.

θεωρεί ότι, στο πλαίσιο αυτό, το έγγραφο θα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω, προκειμένου να εντατικοποιηθεί και πολιτικά ο διάλογος και να εξελιχθεί το έγγραφο εργασίας σε ένα «πλαίσιο πολιτικής» για όλες τις τομεακές πολιτικές·

17.

υπογραμμίζει τη σημασία της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου για τις διασυνοριακές επιπτώσεις των πολιτικών της ΕΕ σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο. Η εδαφική συνοχή αφορά και τις νέες μορφές εταιρικών σχέσεων μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών φορέων, καθώς και φορέων της κοινωνίας των πολιτών, μέσω συνεργασίας και δικτύωσης σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Σε αυτές τις σχέσεις περιλαμβάνεται ιδίως η διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία. Οι Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ) μπορούν, στο πλαίσιο αυτό, να αποτελέσουν καλά εργαστήρια για την αξιολόγηση του διασυνοριακού εδαφικού αντικτύπου·

18.

παραπέμπει στις συζητήσεις και στις σχετικές αποφάσεις που αφορούν το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ, 1999), την Εδαφική Ατζέντα της ΕΕ, τον Χάρτη της Λειψίας για την αειφόρο ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πόλεων (Μάιος 2007), οι οποίες δημιουργούν, μέσω συστάσεων για μία ολοκληρωμένη πολιτική εδαφικής ανάπτυξης, ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για μέτρα της ΕΕ και των κρατών μελών, ούτως ώστε να κινητοποιηθούν οι δυνατότητες των περιφερειών και των πόλεων για αειφόρο ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης, καθώς και να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που προκύπτουν από τις δημογραφικές εξελίξεις, τις παγκόσμιες διαρθρωτικές αλλαγές και την αλλαγή του κλίματος·

19.

χαιρετίζει το γεγονός ότι η παρούσα τριαδική προεδρία εργάζεται με στόχο την υλοποίηση του Χάρτη Πορείας για την Εφαρμογή της Εδαφικής Ατζέντας, ο οποίος αναπτύχθηκε υπό την Πολωνική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ (2ο εξάμηνο 2011)·

20.

διαπιστώνει, όσον αφορά την ευρωπαϊκή πολιτική εδαφικής ανάπτυξης, την ανάγκη επικαιροποίησής της, προκειμένου να υπάρξει ανταπόκριση στις μεταβληθείσες εδαφικές συνθήκες –ιδίως μετά τις τελευταίες διευρύνσεις και λόγω της οικονομικής κρίσης και των σοβαρών εδαφικών επιπτώσεών της — και υποστηρίζει, στο πλαίσιο αυτό, την προώθηση των εργασιών της «Εδαφικής Ατζέντας 2020»·

21.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει περαιτέρω και καταλλήλως το έγγραφο εργασίας της για την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου, καθώς και να λάβει περισσότερο υπόψη τις πτυχές της ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής εδαφικής ανάπτυξης·

22.

εκφράζει την ανησυχία της διότι συγκεκριμένα η στρατηγική «Ευρώπη 2020» δεν αναφέρεται ούτε στις ιδιαιτερότητες ούτε στις ικανότητες των πόλεων και των περιφερειών στην Ευρώπη, όπως επισημάνθηκε και στην τρίτη έκθεση της Επιτροπής των Περιφερειών για την παρακολούθηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» τον Οκτώβριο του 2012· θεωρεί την περιφερειακή πολυμορφία της ΕΕ ως αναξιοποίητο δυναμικό, το οποίο απαιτεί μία διασυνοριακή και εδαφική διάσταση στην πολιτική διαμόρφωση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»·

23.

θεωρεί ότι η έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν τα πολιτικά μέτρα λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τις εδαφικές δυνατότητες ανάπτυξης και τις προκλήσεις εντός της Ευρώπης. Για να μην επαναληφθούν τα λάθη της στρατηγικής της Λισαβόνας, η στρατηγική «Ευρώπη 2020» θα πρέπει να δίδει επαρκή προσοχή στην εδαφική διάσταση και στις δυνατότητές της για προώθηση της έξυπνης, διατηρήσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης·

24.

συνιστά, στο πλαίσιο της διαρκούς παρακολούθησης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» από τη σκοπιά των τοπικών και περιφερειακών αρχών, να λαμβάνεται περισσότερο υπόψη η εδαφική επίδραση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και να αξιοποιηθούν για τον σκοπό αυτόν περισσότερο τα στοιχεία της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου. Το εν λόγω αίτημα περιλαμβανόταν και σε πολλές απαντήσεις που δόθηκαν στο πλαίσιο της διεξαχθείσας διαβούλευσης·

25.

υπογραμμίζει ότι η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και οι εταιρικές σχέσεις αποτελούν παράγοντες καθοριστικής σημασίας για την υλοποίηση της εδαφικής συνοχής, καθώς και ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της τοποκεντρικής προσέγγισης·

26.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπληρώσει αντίστοιχα το έγγραφο εργασίας της για την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου, προσθέτοντας τη διάσταση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»·

27.

υπογραμμίζει την αναγκαιότητα συντονισμού των εδαφικών επιπτώσεων των τομεακών πολιτικών σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, αλλά και μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών, υποστηρίζει δε την άποψη ότι σημαντικός στόχος της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου πρέπει να είναι ο καλύτερος συντονισμός των διαφόρων πολιτικών της ΕΕ όσον αφορά τις εδαφικές τους επιπτώσεις, ειδικότερα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·

28.

θεωρεί ότι κανένας τομέας πολιτικής δεν θα πρέπει να αποκλείεται εκ των προτέρων από την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου. Οι επιπτώσεις κάθε προτεινόμενης δράσης μπορούν να εκτιμηθούν μόνο μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Η μη συναγωγή επιπτώσεων από την αξιολόγηση πρέπει να επίσης να τεκμηριώνεται με επαρκή ανάλυση της κατάστασης·

29.

θεωρεί ότι θα πρέπει να πραγματοποιούνται υποχρεωτικά αξιολογήσεις του εδαφικού αντικτύπου ιδίως στους ακόλουθους τομείς πολιτικής με ιδιαιτέρως σημαντική εδαφική διάσταση: υποδομές, πολιτική συνοχής, μεταφορές και συγκοινωνία, ενέργεια και περιβάλλον, εσωτερική αγορά, αγορά εργασίας και κοινωνικά ζητήματα, καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη, γεωργική και αλιευτική πολιτική, βιομηχανία και πολιτική για τις ΜΜΕ, παιδεία, αστικές και περιφερειακές πολιτικές, αγροτική ανάπτυξη, υπηρεσίες κοινής ωφελείας, ύδρευση, αποχέτευση και επεξεργασία λυμάτων, προώθηση του πολιτισμού και του τουρισμού και όλες οι πολιτικές που σχετίζονται με τις επιπτώσεις σε ορισμένους τύπους περιοχών·

30.

ζητεί, συνεπώς, να εξετάζουν οι τομεακές πολιτικές εξ αρχής τον εδαφικό αντίκτυπο των μέτρων τους με τον ίδιο τρόπο που εξετάζουν τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, ιδίως δε όσον αφορά τις επιπτώσεις τους στα διάφορα περιφερειακά και τοπικά επίπεδα, περιλαμβανομένων των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των εδαφικών επιπέδων, καθώς και των χρηματοδοτικών επιπτώσεων·

31.

υπογραμμίζει τον κεντρικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι αξιολογήσεις του εδαφικού αντικτύπου στον μεγαλύτερο συντονισμό των τομεακών ενωσιακών πολιτικών με στόχο την προώθηση της εδαφικής συνοχής· τάσσεται υπέρ της άποψης ότι δεν χρειάζονται για τον σκοπό αυτόν νέες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ και ότι η διοικητική επιβάρυνση θα πρέπει να περιοριστεί όσο το δυνατόν περισσότερο· συμφωνεί επίσης με τη δήλωση της Εδαφικής Ατζέντας ότι πρέπει να αναβαθμιστεί η εποπτεία και η αξιολόγηση της εδαφικής ανάπτυξης και των επιδόσεων των προσπαθειών εδαφικής συνοχής σε επίπεδο ΕΕ και παράλληλα να μην επιβαρύνονται τα κράτη μέλη με επιπρόσθετο διοικητικό φόρτο. Οι υπάρχουσες ενωσιακές πρακτικές και απαιτήσεις ως προς την εκτίμηση, την εποπτεία και την αξιολόγηση –συμπεριλαμβανομένων όσων αφορούν τα Διαρθρωτικά Ταμεία, το Ταμείο Συνοχής, καθώς και την εφαρμογή της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»– πρέπει να γίνονται με γνώμονα και τις σχετικές περιφερειακές παραμέτρους (2)·

32.

εξακολουθεί να στηρίζει συστηματικά τη διενέργεια εκ των υστέρων αξιολογήσεων της νομοθεσίας της ΕΕ, ως αποτελεσματικό μέτρο έξυπνης νομοθεσίας·

33.

θεωρεί ότι οι μέθοδοι και τα εργαλεία που προτείνονται για την υποστήριξη της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου (όπως τα εργαλεία ARTS ή QUICKScan του ESPON) επαρκούν για τη δυνατότητα αξιολόγησης των πιθανών εδαφικών επιπτώσεων που θα μπορούσε να έχει μια συγκεκριμένη πρόταση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·

34.

συνεπώς, δεν συμφωνεί ότι θα πρέπει να πραγματοποιείται αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου μόνο εάν η νομοθετική πρόταση εστιάζει ρητά σε ορισμένες περιοχές ή όταν υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης σημαντικών ασύμμετρων εδαφικών συνεπειών («ακραίων επιπτώσεων»), όπως προτείνεται στο έγγραφο εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αντιθέτως, μόνο με εκ των προτέρων αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου θα είναι δυνατόν να εκτιμηθεί η πραγματική του σημασία· ως εκ τούτου, σύμφωνα με την αρχή της προφύλαξης, ο γενικός κανόνας θα πρέπει να είναι ότι όλες οι νομοθετικές πρωτοβουλίες υπόκεινται σε εκ των προτέρων αξιολόγηση και μόνο κατ’ εξαίρεση και βάσει αιτιολόγησης μπορεί να εξαιρεθεί μια πρόταση από την αξιολόγηση, και όχι το αντίστροφο·

35.

διαπιστώνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις, ιδίως στον τομέα των δεδομένων που διατίθενται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το τοπικό (NUTS III) ή το περιφερειακό (NUTS II) επίπεδο, οι οποίες περιορίζουν τη δυνατότητα αποτελεσματικής και στοχευμένης εφαρμογής των διαθέσιμων μεθόδων·

36.

εκφράζει την προσδοκία, ιδίως όσον αφορά τον διάλογο με θέμα «ΑΕγχΠ και πέραν αυτού», να ακολουθήσουν νέες ιδέες για περαιτέρω δείκτες, προκειμένου να αποκομιστεί συνολικότερη εικόνα της κοινωνικής ευημερίας και των εδαφικών επιπτώσεων· υπενθυμίζει ότι υπάρχουν ήδη δείκτες, διαθέσιμοι μέσω της Eurostat, βάσει των οποίων μπορούν να μετρηθούν ζητήματα κοινωνικής και περιβαλλοντικής υφής·

37.

προτείνει δοθεί η δυνατότητα να συμμετάσχουν στα σχεδιαζόμενα εργαστήρια για τη διαδικασία QUICKScan ειδικοί εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι των τοπικών και των περιφερειακών αρχών·

38.

υπογραμμίζει τον ιδιαίτερο ρόλο του προγράμματος ESPON στην εμβάθυνση της έρευνας σε όλη την ΕΕ στους τομείς της εδαφικής ανάπτυξης και της προώθησης της ανταλλαγής εμπειριών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και χαιρετίζει τη δημοσίευση ενός εγχειριδίου για την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου, το οποίο βασίζεται στο περιεχόμενο του εγγράφου εργασίας της Επιτροπής·

39.

θεωρεί ότι είναι αναγκαίο, πέραν της ανάπτυξης μεθόδων αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου, να λαμβάνονται μέτρα και για την εκπαίδευση και την επιμόρφωση των ενδιαφερόμενων μερών του εν λόγω τομέα·

40.

προτείνει να εξεταστεί σε έναν περίπου χρόνο εάν οι μέθοδοι και τα μέσα αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου απέδειξαν την αξία τους ή εάν απαιτούνται προσαρμογές ή προσθήκες·

41.

παραπέμπει στις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου του έτους 2010 για την ενεργό συμμετοχή της Επιτροπής των Περιφερειών στις αξιολογήσεις αντικτύπου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και στην ανάγκη να εξασφαλιστεί και η ενισχυμένη συμμετοχή της EUROSTAT και του Κοινού Κέντρου Ερευνών στην εν λόγω διαδικασία·

42.

θεωρεί ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με σφαιρικό συντονισμό της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου εντός της Επιτροπής, προκειμένου, αφενός, να καταστεί δυνατός ο καλύτερος συνυπολογισμός των τοπικών συμφερόντων στο πλαίσιο της αξιολόγησης του γενικού αντικτύπου και, αφετέρου, να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μία διαρκή συνεργασία με άλλους οργανισμούς·

43.

υποστηρίζει, συνεπώς, την άποψη ότι οι μη δεσμευτικές συστάσεις για την υλοποίηση αξιολογήσεων των εδαφικών επιπτώσεων –όπως είναι το έγγραφο εργασίας που παρουσίασε η Επιτροπή– δεν επαρκούν σε καμία περίπτωση για την αντιμετώπιση των απαιτήσεων της εδαφικής συνοχής και της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου·

44.

διαπιστώνει, στο πλαίσιο αυτό, την αναγκαιότητα για στενή συνεργασία μεταξύ της αρμόδιας για την περιφερειακή πολιτική Γενικής Διεύθυνσης, του Κοινού Κέντρου Ερευνών, του προγράμματος ESPON και της Επιτροπής των Περιφερειών, προκειμένου να εξευρεθούν ρεαλιστικές λύσεις για τις αξιολογήσεις του εδαφικού αντικτύπου·

45.

θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να συνδυαστούν στενά τα μέτρα για την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου με τα μέτρα που προτάθηκαν από την Επιτροπή στα τέλη του 2012 για τη βελτίωση της «Καταλληλότητας του κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ» (3) και παραπέμπει σχετικά στη χωριστή γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για το θέμα αυτό·

46.

τονίζει ότι η αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να αναγνωρίζονται εγκαίρως οι εδαφικές επιπτώσεις και να λαμβάνονται αντίστοιχα μέτρα·

47.

επικροτεί, συνεπώς, την υποχρέωση των κρατών μελών στο πλαίσιο της Εδαφικής Ατζέντας να πραγματοποιούν τα ίδια περισσότερες αξιολογήσεις του εδαφικού αντικτύπου και να αναλύουν τις συνέπειες στις τοπικές και περιφερειακές αρχές, θεωρεί δε ότι είναι σκόπιμο να ανταλλάσσονται τακτικά, μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ αυτών και των ειδικευμένων υπηρεσιών των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, οι εμπειρίες από την εφαρμογή των εν λόγω αξιολογήσεων, προκειμένου να εξασφαλίζεται η συνέπεια ως προς τη μεθοδολογία, καθώς και η συγκρισιμότητα των μελετών·

48.

προτρέπει την Επιτροπή να επωφεληθεί από τη συνεργασία των περιφερειακών και τοπικών αρχών προκειμένου να προωθήσει τις διαβουλεύσεις προς τους ενδιαφερόμενους και τους θιγόμενους, αξιοποιώντας την εμπειρία τους ώστε να θέτει τα σωστά ερωτήματα την κατάλληλη στιγμή και αξιοποιώντας επίσης τη δυνατότητά τους να απευθύνονται στους ενδιαφερόμενους στη μητρική τους γλώσσα, στο μέτρο του δυνατού·

49.

επαναλαμβάνει το αίτημα που έχει ήδη διατυπώσει στη γνωμοδότησή της σχετικά με την Πράσινη Βίβλο για την εδαφική συνοχή, ήτοι την υιοθέτηση Λευκής Βίβλου για την εδαφική συνοχή, προκειμένου να καθοριστεί σαφέστερα η έννοια της εδαφικής συνοχής και των στόχων της σε επίπεδο ΕΕ. Το έγγραφο εργασίας σχετικά με την αξιολόγηση εδαφικού αντικτύπου που έχει τώρα υποβληθεί δεν μπορεί να υποκαταστήσει την εν λόγω δράση·

50.

υποστηρίζει ότι θα πρέπει να εξετάζονται οι εδαφικές επιπτώσεις των προτεινόμενων μέτρων με αξιολόγηση εδαφικού αντικτύπου όχι μόνο όσον αφορά τις νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής, αλλά και όλες τις πολιτικές πρωτοβουλίες –επομένως και τις ανακοινώσεις, τις Πράσινες και τις Λευκές Βίβλους·

51.

καλεί τις μελλοντικές Προεδρίες του Συμβουλίου της ΕΕ να δίδουν ιδιαίτερη προσοχή στις εδαφικές πτυχές της πολιτικής για τη συνοχή, στον ρόλο της τοποκεντρικής προσέγγισης (place-based approach) και στην πραγματοποίηση αξιολογήσεων του εδαφικού αντικτύπου·

52.

προτείνει να συζητείται τακτικά το θέμα της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου στο πλαίσιο του δικτύου σημείων επαφής για την εδαφική συνοχή (Network of Territorial Cohesion Contact Points)·

53.

προτείνει επίσης να αξιοποιείται η εκδήλωση «Open Days» και για τη μεγαλύτερη συσχέτιση των αξιολογήσεων του εδαφικού αντικτύπου σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο·

54.

προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναθέσει στη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής το καθήκον να λειτουργεί ως κεντρική υπηρεσία συντονισμού και προώθησης των αξιολογήσεων εδαφικού αντικτύπου στην Επιτροπή, καθώς και να υποστηρίζει το εν λόγω καθήκον και στην Επιτροπή Αξιολόγησης Αντικτύπου ("Impact Assessment Board"). Στα καθήκοντα της εν λόγω βασικής υπηρεσίας θα πρέπει να υπάγεται και η εξέταση του προγράμματος εργασίας και του προγράμματος αξιολόγησης αντικτύπου της Επιτροπής όσον αφορά την αναγκαιότητα πραγματοποίησης αξιολογήσεων εδαφικού αντικτύπου, καθώς και η μέριμνα για την πραγματοποίηση αντίστοιχων αξιολογήσεων εδαφικού αντικτύπου (σε συνεργασία με την εκάστοτε αρμόδια Γενική Διεύθυνση)·

55.

προσφέρει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη στενή συνεργασία της κατά την επιλογή και την πραγματοποίηση αξιολογήσεων εδαφικού αντικτύπου, όπως προβλέπεται ήδη στο πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων· στο πλαίσιο αυτό, οι υπηρεσίες της Επιτροπής μπορούν να ζητήσουν την υποστήριξη της Επιτροπής των Περιφερειών κατά την κατάρτιση αξιολογήσεων αντικτύπου·

56.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξασφαλίσει τη στενή συνεργασία μεταξύ των φορέων που είναι ιδιαιτέρως σημαντικοί για την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου (EUROSTAT, Κοινό Κέντρο Ερευνών, ESPON και Επιτροπή των Περιφερειών), ιδίως προκειμένου να προσδιοριστεί η μελλοντική κατανομή των αρμοδιοτήτων και των εργασιών κατά την εφαρμογή αυτής της διαδικασίας·

57.

στο πλαίσιο αυτό, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει αναφορά –το αργότερο στην προσεχή έκθεση για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή στις αρχές του 2014– σχετικά με τη δυνατότητα ενίσχυσης του συντονισμού των ενωσιακών πολιτικών για την προώθηση της εδαφικής συνοχής και τον αυξημένο συνυπολογισμό των εδαφικών διαστάσεων των ενωσιακών πολιτικών μέσω της συστηματικής εφαρμογής της αξιολόγησης εδαφικού αντικτύπου·

58.

ζητεί τη συστηματική συμμετοχή εμπειρογνωμόνων και εκπροσώπων των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στον σχεδιασμό και την εφαρμογή αξιολογήσεων του εδαφικού αντικτύπου·

59.

ζητεί την υλοποίηση προγραμμάτων περαιτέρω κατάρτισης για την έννοια και την εφαρμογή των αξιολογήσεων εδαφικού αντικτύπου και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαθέσει τα απαραίτητα κονδύλια·

60.

ζητεί τη συνέχιση του προγράμματος ESPON και τη μεγαλύτερη εστίαση σε βασικούς τομείς έρευνας, στους οποίους περιλαμβάνεται αδιαμφισβήτητα και η περαιτέρω εξέλιξη των προτύπων αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου. Οι τομείς αυτοί πρέπει να τύχουν μεγαλύτερης προβολής στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα σχετικά αποτελέσματα να ενσωματωθούν καταλλήλως στις υφιστάμενες καθώς και στις υπό εξέλιξη πολιτικές·

61.

καλεί την Επιτροπή, στο πλαίσιο της υποβολής εκθέσεων για την εφαρμογή των αξιολογήσεων αντικτύπου, να παράσχει πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση και τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων εδαφικού αντικτύπου σε ειδικό κεφάλαιο·

62.

ζητεί την επέκταση των αξιολογήσεων του εδαφικού αντικτύπου και στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και στις προτάσεις για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, τονίζει δε το αίτημά της να περιληφθεί στην Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ένα κεφάλαιο για την περιφερειακή διάσταση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου·

63.

ζητεί, για την αντιμετώπιση των ασύμμετρων επιπτώσεων, οι οποίες αναγνωρίζονται μέσω της αξιολόγησης εδαφικού αντικτύπου, να προβλεφθούν κατάλληλα μέτρα και διαδικασίες, οι οποίες θα εξασφαλίζουν τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων επί τόπου και ιδίως των τοπικών και των περιφερειακών αρχών·

64.

υπογραμμίζει ότι η αρχή της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και της εταιρικής σχέσης αποτελούν βασικούς παράγοντες υλοποίησης της εδαφικής συνοχής και μίας τοποκεντρικής προσέγγισης. Η Επιτροπή των Περιφερειών θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει την πλήρη εφαρμογή των εν λόγω αρχών –όπως ζητήθηκε και από όλους τους συμμετέχοντες στο πλαίσιο της διαβούλευσης·

65.

επιβεβαιώνει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στην υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τις αξιολογήσεις αντικτύπου· προτείνει οι σχετικές συμφωνίες που περιλαμβάνονται στο κοινό πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών να αξιοποιηθούν και για τη συνεργασία στο πλαίσιο της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου·

66.

προτείνει, στο πλαίσιο αυτό, να αναπτυχθεί, στον εν λόγω τομέα, μία διαρκής συνεργασία ιδίως με τη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής, τη EUROSTAT, το Κοινό Κέντρο Ερευνών και το πρόγραμμα ESPON·

67.

εκφράζει το ενδιαφέρον της για στενή συνεργασία και με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, προκειμένου να εφαρμόζεται περισσότερο η αρχή της αξιολόγησης εδαφικού αντικτύπου στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας· καλεί ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να δώσει εντολή στη Διεύθυνση Αξιολόγησης Αντικτύπου να επικεντρωθεί στην εκ των προτέρων ανάλυση του αντικτύπου κατά το προνομοθετικό στάδιο· επισημαίνει ότι και οι τροποποιήσεις που εισάγουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή το Συμβούλιο στις νομοθετικές προτάσεις ενδέχεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές και ότι πρέπει, κατά συνέπεια, να εξετάζονται οι εδαφικές επιπτώσεις τους. Αυτό θα διευκόλυνε τη μεγαλύτερη και καλύτερη χρήση των αξιολογήσεων αντικτύπου κατά τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων·

68.

είναι επίσης διατεθειμένη να συνεργαστεί στενά για το θέμα αυτό με άλλους εταίρους, όπως είναι, για παράδειγμα, οι ευρωπαϊκές ενώσεις τοπικών και περιφερειακών αρχών, τα ερευνητικά ιδρύματα και τα επαγγελματικά επιμελητήρια·

69.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει μέτρα προκειμένου να βελτιωθούν οι γνώσεις των εκπροσώπων των τοπικών και των περιφερειακών αρχών –με τη χρήση των κατάλληλων διαύλων όπως το Σύμφωνο των δημάρχων ή το πρόγραμμα Έρασμος για τους δημάρχους–σχετικά με τις μεθόδους και τις δυνατότητες εφαρμογής των αξιολογήσεων του εδαφικού αντικτύπου και είναι πρόθυμη να συμμετάσχει στην εφαρμογή των εν λόγω μέτρων·

70.

θεωρεί ότι είναι σημαντικό, στο πλαίσιο της διαρκούς παρακολούθησης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» από τη σκοπιά των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη οι εδαφικές επιπτώσεις της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»· προτείνει, στο πλαίσιο αυτό, την κατάρτιση ενός δείκτη περιφερειακής προόδου, ο οποίος θα επιτρέπει, βάσει περιφερειακών στατιστικών, μία λεπτομερέστερη ανάλυση του εδαφικού αντικτύπου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»· καλεί επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή –ιδίως ενόψει της ενδιάμεσης επισκόπησης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»– να αξιοποιήσει το εργαλείο της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου·

71.

προτίθεται να αναπτύξει ίδια στρατηγική σχετικά με την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου (πιθανώς ως στοιχείο μίας γενικής στρατηγικής για την αξιολόγηση του αντικτύπου και λαμβανομένων υπόψη, κατά περίπτωση, των υφιστάμενων πορισμάτων από τις στρατηγικές εκτιμήσεις των περιβαλλοντικών επιπτώσεων), ούτως ώστε να τεθεί, με τον τρόπο αυτόν, ένα πλαίσιο δράσης για την περαιτέρω εφαρμογή των μέτρων που προτείνονται στην παρούσα γνωμοδότηση.