ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 12.5.2021

COM(2021) 236 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ EMPTY

Στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για μια πιο βιώσιμη και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ για την περίοδο 2021 έως 2030

{SWD(2021) 102 final}

1.Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» υπογραμμίζουν τις δυνατότητες χρήσης των θαλασσινών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας ως πηγής πρωτεΐνης για τρόφιμα και ζωοτροφές, με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα, τα οποία μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη δημιουργία ενός βιώσιμου συστήματος τροφίμων. Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» θέτει επίσης συγκεκριμένους στόχους για την υδατοκαλλιέργεια, ειδικότερα τη μείωση των πωλήσεων αντιμικροβιακών φαρμάκων 1 και τη σημαντική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας 2 .

Χάρη στην υδατοκαλλιέργεια δημιουργούνται θέσεις εργασίας και ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης στις παράκτιες και αγροτικές κοινότητες της ΕΕ. Ο εν λόγω τομέας μπορεί επίσης να συμβάλει: στην απαλλαγή της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές· στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τον μετριασμό των επιπτώσεών της· στη μείωση της ρύπανσης· στη βελτίωση της διατήρησης των οικοσυστημάτων (σύμφωνα με τους στόχους της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα και της φιλοδοξίας επίτευξης μηδενικής ρύπανσης για ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από τοξικές ουσίες)· και να αποτελεί μέρος μιας ενισχυμένης κυκλικής διαχείρισης των πόρων. Κατά συνέπεια, μια στρατηγική και μακρόπνοη προσέγγιση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ είναι σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ. Η προσέγγιση αυτή αναμένεται επίσης να ανοίξει τον δρόμο για την ανάκαμψη του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ στον απόηχο της κρίσης λόγω COVID-19 και να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του τομέα.

Στον κανονισμό σχετικά με την κοινή αλιευτική πολιτική 3 απευθύνεται ήδη έκκληση για μια συντονισμένη στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ με στόχο την υποστήριξη της ανάπτυξης του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, με παράλληλη διασφάλιση της οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας του τομέα. Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί χάρη στην «ανοικτή μέθοδο συντονισμού» η οποία καθορίζεται στον κανονισμό, καθώς και χάρη στη χρηματοδότηση της ΕΕ, ο τομέας της υδατοκαλλιέργειας εξακολουθεί να απέχει σημαντικά από την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού του όσον αφορά την ανάπτυξή του και την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης για πιο βιώσιμα θαλασσινά προϊόντα 4 . Η ΕΕ εισάγει πάνω από το 70 % των θαλασσινών προϊόντων που καταναλώνει 5 . Τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας συνολικά (συμπεριλαμβανομένων των εισαγωγών) αντιπροσωπεύουν το 25 % της κατανάλωσης θαλασσινών στην ΕΕ, ενώ τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ αντιπροσωπεύουν μόνο το 10 % της κατανάλωσης στην ΕΕ. Η υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 2 % της παγκόσμιας παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. Η παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ εξακολουθεί να παρουσιάζει υψηλό βαθμό συγκέντρωσης τόσο όσον αφορά τα κράτη μέλη της ΕΕ όσο και τα εκτρεφόμενα είδη· υπάρχουν, συνεπώς, σημαντικές δυνατότητες διαφοροποίησης. Η υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ, συγκρινόμενη με αυτήν σε άλλες χώρες, υπόκειται σε ορισμένες από τις πλέον αυστηρές κανονιστικές απαιτήσεις ποιότητας, υγείας και περιβάλλοντος. Παρ’ όλα αυτά, η υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ εξακολουθεί να έχει περιθώριο περαιτέρω βελτίωσης ως προς τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της και, κατ’ επέκταση, μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των σχετικών με αυτήν στρατηγικών.

Στην παρούσα ανακοίνωση επανεξετάζονται οι στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τη βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ που εγκρίθηκαν το 2013 6 . Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές αποτελούν τον κεντρικό πυλώνα του στρατηγικού συντονισμού της πολιτικής για την υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ. Έως το 2015, τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν εγκρίνει πολυετή εθνικά στρατηγικά σχέδια (ΠΕΣΣ) για την υδατοκαλλιέργεια σύμφωνα με τις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές. Στην υλοποίηση των σχεδίων αυτών συνέβαλε η ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ υπό την αιγίδα της Επιτροπής και με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) και άλλα ταμεία της ΕΕ.

Η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη της ΕΕ να επανεξετάσουν τα πολυετή εθνικά στρατηγικά τους σχέδια, λαμβάνοντας υπόψη τις διαβουλεύσεις για τις νέες κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση. Το μελλοντικό Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας 7 (ΕΤΘΑΥ) θα εξακολουθήσει να παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη της ΕΕ για την υλοποίηση του στρατηγικού οράματος για τον τομέα, όπως αυτό αντικατοπτρίζεται στα εν λόγω ΠΕΣΣ και στα επιχειρησιακά τους προγράμματα, καθώς και μέσω τοπικών δράσεων, μεταξύ άλλων 8 .

2.ΟΙ ΝΕΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί τη νέα στρατηγική ανάπτυξης της ΕΕ και έχει ως στόχο την τόνωση της οικονομίας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, με παράλληλη επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Οι στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση αποσκοπούν στη διαμόρφωση κοινού οράματος των κρατών μελών της ΕΕ και όλων των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών όσον αφορά την περαιτέρω ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ με τρόπο ο οποίος να συμβάλλει στην εν λόγω στρατηγική ανάπτυξης. Ειδικότερα, οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές έχουν ως στόχο να συμβάλουν στη δημιουργία ενός τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ ο οποίος: i) θα είναι ανταγωνιστικός και ανθεκτικός· ii) θα διασφαλίζει την παροχή θρεπτικών και υγιεινών τροφίμων· iii) θα συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές θαλασσινών προϊόντων· iv) θα συνεισφέρει στη δημιουργία οικονομικών ευκαιριών και θέσεων εργασίας· και v) θα αναδειχθεί σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς ως προς τη βιωσιμότητα. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναμένεται επίσης να διευκολύνουν τους καταναλωτές ώστε να κάνουν συνειδητές επιλογές βιώσιμων προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και να συμβάλλουν στη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ. Επιπλέον, αναμένεται να συμβάλουν με καθοδηγητικό τρόπο στην αξιοποίηση των πολυάριθμων μέσων και κονδυλίων που είναι διαθέσιμα για τη στήριξη της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ, καθώς και να συνδράμουν στην εφαρμογή της ισχύουσας ενωσιακής νομοθεσίας.

Για να πραγματωθεί το όραμα αυτό, είναι απαραίτητη η αντιμετώπιση διαφόρων προκλήσεων και ευκαιριών που αφορούν τον τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ προκειμένου να επιτευχθούν οι ακόλουθοι αλληλένδετοι στόχοι:

(1)οικοδόμηση ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας·

(2)συμμετοχή στην πράσινη μετάβαση·

(3)διασφάλιση της κοινωνικής αποδοχής και της ενημέρωσης του καταναλωτή· και

(4)ενίσχυση των γνώσεων και της καινοτομίας.

Στην παρούσα ανακοίνωση παρέχονται γενικές κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων και ευκαιριών. Στο παράρτημα της παρούσας ανακοίνωσης προτείνονται επίσης ειδικές δράσεις που μπορούν να αναλάβουν η Επιτροπή, τα κράτη μέλη της ΕΕ και το γνωμοδοτικό συμβούλιο υδατοκαλλιέργειας για την επίτευξη προόδου σε όλους τους τομείς που επισημαίνονται.

Όπου απαιτείται, στην παρούσα ανακοίνωση θα γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένες προκλήσεις και ευκαιρίες που αφορούν την οστρακοκαλλιέργεια 9 και την υδατοκαλλιέργεια εσωτερικών υδάτων 10 λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Ως συνέχεια της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», η Επιτροπή επεξεργάζεται επίσης μια ξεχωριστή και ειδική πρωτοβουλία για τη στήριξη της παραγωγής, της ασφαλούς κατανάλωσης και της καινοτόμου χρήσης των φυκών. Η πρωτοβουλία αυτή θα αφορά την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ευκαιριών της καλλιέργειας φυκών και θα περιέχει προτάσεις για συγκεκριμένες δράσεις 11 .

Η παρούσα ανακοίνωση εκπονήθηκε σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη της ΕΕ και τα ενδιαφερόμενα μέρη, κυρίως εκείνα που εκπροσωπούνται στο γνωμοδοτικό συμβούλιο υδατοκαλλιέργειας. Λαμβάνονται επίσης υπόψη τα αποτελέσματα δημόσιας διαβούλευσης 12 . Επιπλέον, στην παρούσα ανακοίνωση συνεκτιμώνται οι απόψεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ 13 .

2.1.Οικοδόμηση ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας

Δύο είναι οι βασικές προϋποθέσεις που ευνοούν την ανάπτυξη του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ ως ανθεκτικού και ανταγωνιστικού τομέα: η πρόσβαση σε χώρο και ύδατα· και ένα διαφανές και αποτελεσματικό κανονιστικό και διοικητικό πλαίσιο. Από την ενδιάμεση αξιολόγηση της ανοικτής μεθόδου συντονισμού 14 συνάγεται το συμπέρασμα ότι, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε σε ορισμένα κράτη μέλη από τη στιγμή της θέσπισης των στρατηγικών κατευθυντηρίων γραμμών του 2013, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες σε αμφότερα τα πεδία. Όσον αφορά την ανθεκτικότητα, δύο είναι τα ζητήματα που αποτελούν ιδιαίτερη πρόκληση για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας: η διαχείριση των κινδύνων που σχετίζονται με την υγεία των ζώων και των ανθρώπων (κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, στην καλλιέργεια μαλακίων) και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Για την υδατοκαλλιέργεια γλυκών υδάτων ειδικότερα, οι θηρευτές και η ξηρασία 15 αποτελούν επίσης πρόκληση όσον αφορά την κερδοφορία 16 . Η οργάνωση των παραγωγών και της αγοράς, καθώς και ο έλεγχος και η καταπολέμηση της απάτης, αποτελούν επίσης σημαντικά εργαλεία για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. Τέλος, η ανταγωνιστικότητα του τομέα μπορεί επίσης να ενισχυθεί με περαιτέρω διαφοροποίηση της παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ και με την προσθήκη αξίας στα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας.

2.1.1.Πρόσβαση σε χώρο και ύδατα

Το νερό αρχίζει να σπανίζει λόγω της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, μεταξύ των διαφόρων τομέων οικονομικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης της υδατοκαλλιέργειας, εντείνεται ο ανταγωνισμός τόσο για τον χώρο όσο και για την πρόσβαση στα ύδατα. Συνεπώς, ο συντονισμένος χωροταξικός σχεδιασμός, με την έγκαιρη συμμετοχή των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, έχει ουσιαστική σημασία. Ο χωροταξικός σχεδιασμός μπορεί να διασφαλίσει την κατανομή του χώρου και των υδάτων μεταξύ των διαφόρων τομέων οικονομικής δραστηριότητας, με παράλληλη διατήρηση των οικοσυστημάτων. Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ήδη σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την ενσωμάτωση των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας στα θαλάσσια χωροταξικά σχέδιά τους, σύμφωνα με την οδηγία για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό 17 . Ωστόσο, πολλά από τα εν λόγω σχέδια μόλις τώρα πρόκειται να τεθούν σε ισχύ, οπότε στις περισσότερες περιπτώσεις τα αποτελέσματά τους για την υδατοκαλλιέργεια θα φανούν στο μέλλον. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί μεγαλύτερη πρόοδος σε άλλες πτυχές του χωροταξικού σχεδιασμού και της πρόσβασης σε ύδατα για τις δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας.

Ο συντονισμένος χωροταξικός σχεδιασμός θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει όχι μόνο τη θαλάσσια υδατοκαλλιέργεια, στην οποία συγκαταλέγεται η υδατοκαλλιέργεια των παραδοσιακών (υφάλμυρων) υδάτων, αλλά και την υδατοκαλλιέργεια γλυκών υδάτων και τη χερσαία υδατοκαλλιέργεια (συστήματα υδατοκαλλιέργειας με ανακυκλοφορία του νερού). Θα πρέπει επίσης να προβλέπει την ανάπτυξη της υπεράκτιας υδατοκαλλιέργειας, όταν το επιτρέπουν οι φυσικές συνθήκες 18 . Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο (όπως ο συνδυασμός ορισμένων ειδών καλλιέργειας με στόχο την περαιτέρω μείωση των εκπομπών θρεπτικών ουσιών και οργανικής ύλης στο περιβάλλον) και στην ενσωμάτωση κατάλληλων δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας (κυρίως όσων προσφέρουν υπηρεσίες οικοσυστήματος) σε προστατευόμενες περιοχές, όπως οι περιοχές Natura 2000. Στο πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού θα πρέπει να διασφαλίζονται πάντα, αφενός, η εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ και, αφετέρου, η διαθεσιμότητα ειδικών χώρων για τη βιολογική υδατοκαλλιέργεια και την παραγωγή μαλακίων 19 . Στον σχεδιασμό θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη η προσαρμογή της υδατοκαλλιέργειας στην κλιματική αλλαγή, καθώς και η δυνατότητα ορισμένων ειδών υδατοκαλλιέργειας να συμβάλουν στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (π.χ. δέσμευση άνθρακα ή διατήρηση των οικοσυστημάτων που παρέχουν προστασία από ακραία καιρικά φαινόμενα).

Βάση για τον χωροταξικό σχεδιασμό θα πρέπει να αποτελεί ο καθορισμός περιοχών κατάλληλων για υδατοκαλλιέργεια μέσω μιας διαδικασίας η οποία θα συμπεριλαμβάνει τον συντονισμό μεταξύ διαφόρων αρμόδιων αρχών σε διάφορα επίπεδα. Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να αρχίζει με τη χαρτογράφηση υφιστάμενων και δυνητικών περιοχών υδατοκαλλιέργειας κατά τρόπο ο οποίος να συνάδει με τον υφιστάμενο περιβαλλοντικό σχεδιασμό (στον οποίο συμπεριλαμβάνονται τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών). Στη χαρτογράφηση αυτού του είδους θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται μια διαδικασία αξιολόγησης του δυναμικού αποκατάστασης των εγκαταλελειμμένων εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας ή του δυναμικού μετατροπής υφιστάμενων βιομηχανικών εγκαταστάσεων σε εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας. Στόχος θα πρέπει να είναι επίσης η προώθηση των συνεργειών μεταξύ διαφόρων τομέων οικονομικής δραστηριότητας και των πολλαπλών χρήσεων του χώρου, όπως η ενθάρρυνση για ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.

Βάση για τον καθορισμό περιοχών κατάλληλων για υδατοκαλλιέργεια θα πρέπει να είναι σαφή και διαφανή κριτήρια και εργαλεία για τον εντοπισμό νέων περιοχών. Στα εργαλεία αυτά συγκαταλέγονται: i) η αξιολόγηση των επιπτώσεων στο οικοσύστημα μέσω εκτίμησης του στρατηγικού αντικτύπου· ii) η θέσπιση απαιτήσεων σχετικά με την ποιότητα των υδάτων (ειδικότερα όσον αφορά την καλλιέργεια μαλακίων)· iii) η αξιολόγηση δυνητικών συνεργειών και συγκρούσεων με άλλους τομείς οικονομικής δραστηριότητας· iv) ο προσδιορισμός της «φέρουσας ικανότητας» της περιοχής 20 · και v) ο καθορισμός της απαραίτητης απόστασης των εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας από πηγές ρύπανσης. Στο πλαίσιο της διαδικασίας καθορισμού περιοχών θα πρέπει να συσταθεί κατάλληλος μηχανισμός με στόχο: i) την παρακολούθηση και συλλογή δεδομένων σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας· και ii) την παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων (κυρίως σε περιοχές που χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια μαλακίων).

2.1.2.Κανονιστικό και διοικητικό πλαίσιο

Ο σύνθετος χαρακτήρας των εθνικών συστημάτων αδειοδότησης και η έλλειψη προβλεψιμότητας όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα και την έκβαση των διαδικασιών αδειοδότησης εξακολουθούν να επισημαίνονται από τον τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ ως σημαντικά εμπόδια στην ανάπτυξη. Οι διαδικασίες αδειοδότησης μπορούν να είναι ιδιαίτερα επαχθείς για τις ΜΜΕ. Οι προκλήσεις αφορούν τόσο το σύνθετο κανονιστικό πλαίσιο του τομέα όσο και την ανάγκη εμπλοκής πολλών αρχών στη διαδικασία αδειοδότησης. Επιπροσθέτως, οι προβληματισμοί σχετικά με τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας στο περιβάλλον ή σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες οδηγούν συχνά σε διαδικασίες προσφυγών οι οποίες καθυστερούν περαιτέρω την απόκτηση ή ανανέωση της άδειας.

Τα πιο σημαντικά στοιχεία για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, με παράλληλη διασφάλιση επαρκούς συνεκτίμησης των περιβαλλοντικών πτυχών στις διαδικασίες αδειοδότησης, είναι τα εξής:

-Ο εξορθολογισμός – και η εναρμόνιση, όπου είναι εφικτό – της νομοθεσίας και των διοικητικών οδηγιών σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια. Ιδανικά, ο εξορθολογισμός αυτός θα πρέπει να διασφαλιστεί με τη θέσπιση μιας ενιαίας πράξης εθνικής νομοθεσίας η οποία θα συγκεντρώνει όλες τις σχετικές πτυχές. Η εν λόγω νομοθετική πράξη θα πρέπει να προβλέπει σαφείς διαδικασίες και χρονικά πλαίσια για τη διαχείριση των αιτήσεων χορήγησης νέων αδειών ή ανανέωσης υφιστάμενων αδειών.

-Η σύσταση, όταν αυτό είναι εφικτό, μιας ενιαίας εθνικής οντότητας για την υδατοκαλλιέργεια, η οποία θα συγκεντρώνει τις διάφορες οικείες αρχές που είναι αρμόδιες για την υδατοκαλλιέργεια. Η οντότητα αυτή θα έχει ως αποστολή τη διευκόλυνση και τον συντονισμό του έργου των εν λόγω αρχών αναφορικά με τον σχεδιασμό, την αδειοδότηση και την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας. Η οντότητα αυτή θα πρέπει να επιζητά τη συμμετοχή των οικείων ενδιαφερομένων μερών με στόχο τη συζήτηση και την έγκαιρη ενσωμάτωση των απόψεών τους. Στις περιπτώσεις εκείνες όπου η αρμοδιότητα για την υδατοκαλλιέργεια ασκείται επίσης σε υποεθνικό επίπεδο, θα πρέπει να ενθαρρύνεται η δημιουργία εθνικής δομής, η οποία θα συγκεντρώνει περιφερειακές/τοπικές αρχές και οντότητες.

-Η δημιουργία ενός συστήματος «υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης» για την αδειοδότηση των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας, το οποίο θα προωθεί τόσο τη διαφάνεια της διαδικασίας αδειοδότησης όσο και την αλληλεπίδραση μεταξύ του αιτούντος και των αρχών λήψης αποφάσεων.

-Ο καθορισμός περιοχών κατάλληλων για υδατοκαλλιέργεια σύμφωνα με τις αρχές που αναφέρονται στην ως άνω ενότητα 2.1.1.

-Η θέσπιση διαδικασίας αδειοδότησης πιο μακροπρόθεσμου χαρακτήρα με τακτική παρακολούθηση και επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης (οι οποίες θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνουν ανάκληση άδειας). Στους όρους αδειοδότησης θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται η υποχρέωση παρακολούθησης και υποβολής δεδομένων, κυρίως εκείνων των δεδομένων που απαιτούνται στο πλαίσιο της σχετικής εθνικής και ενωσιακής νομοθεσίας.

Η πρόοδος των κρατών μελών της ΕΕ όσον αφορά την αντιμετώπιση των εν λόγω πτυχών θα μπορούσε να διασκεδάσει τις ανησυχίες των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ για την όποια απουσία ισότιμων όρων ανταγωνισμού στις δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ εξαιτίας των διαφορών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ όσον αφορά την επιβάρυνση που συνεπάγεται η απόκτηση άδειας για νέες εκμεταλλεύσεις.

2.1.3.Υγεία των ζώων και δημόσια υγεία

Παρά την νομοθεσία της ΕΕ για την υγεία των υδρόβιων ζώων 21 και τη χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ έρευνα στον τομέα αυτόν, οι λοιμώδεις νόσοι παραμένουν ένας πολύ σημαντικός περιοριστικός παράγοντας όσον αφορά την παραγωγικότητα της υδατοκαλλιέργειας 22 . Οι νόσοι αυτές αποτελούν επίσης πρόβλημα για την καλή διαβίωση των ζώων. Οι προκλήσεις που εξακολουθούν να υφίστανται στον τομέα αυτόν είναι οι εξής:

-η έλλειψη ορθών ζωοτεχνικών πρακτικών και τεχνολογιών προσαρμοσμένων στο κάθε είδος υδατοκαλλιέργειας·

-η ανάγκη για καλύτερη πρόληψη των νόσων και της παρασιτικής προσβολής, με στόχο τη μείωση της ανάγκης για κτηνιατρικά φάρμακα·

-η ανάγκη για μείωση της χρήσης φαρμακευτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των αντιμικροβιακών και των αντιπαρασιτικών ουσιών, οι οποίες μπορεί να βλάπτουν το περιβάλλον ή να συντελούν στη μικροβιακή αντοχή·

-κενά όσον αφορά την έρευνα (μεταξύ άλλων, σχετικά με το μικροβίωμα των ιχθύων, τις δυνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των ιχθύων και τις επιπτώσεις του στρες στο ανοσοποιητικό τους σύστημα)·

-η χαμηλή διαθεσιμότητα ειδικών κτηνιατρικών φαρμάκων (συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων) για χρήση σε υδρόβια ζώα 23 ·

-η έλλειψη κωδίκων ορθής πρακτικής για την έγκαιρη ανίχνευση, την πρόληψη και τον έλεγχο των νόσων υδρόβιων ζώων που δεν είναι καταγεγραμμένες στη σχετική νομοθεσία της ΕΕ·

-η ανάγκη για πιο συνεκτική και διεξοδική διερεύνηση των νόσων υδρόβιων ζώων σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ και εντός ορισμένων τομέων· και

-η διαχείριση των νοροϊών στην καλλιέργεια μαλακίων, οι οποίοι μπορούν να αποτελέσουν όχι μόνο απειλή για τη δημόσια υγεία, αλλά να θέσουν επίσης σε κίνδυνο την οικονομική βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων μαλακίων 24 .

2.1.4.Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και μετριασμός της

Ο τομέας της υδατοκαλλιέργειας θα χρειαστεί να προσαρμοστεί στις πολυάριθμες ανατρεπτικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να βελτιώσει την ανθεκτικότητά του. Η στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και οι εθνικές στρατηγικές ή τα εθνικά σχέδια παρέχουν το πλαίσιο με το οποίο διασφαλίζεται ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής εφαρμόζουν ολοκληρωμένα και αποδοτικά μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή 25 . Για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας συγκεκριμένα θα πρέπει να ισχύουν ειδικές τομεακές στρατηγικές προσαρμογής 26 . Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητη η ελαχιστοποίηση κάθε πιθανής αρνητικής συμβολής της υδατοκαλλιέργειας στην κλιματική αλλαγή. Η κατανάλωση ενέργειας και οι εκπομπές άνθρακα που προέρχονται από την παραγωγή, τις μεταφορές και τη μεταποίηση πρέπει να μειωθούν στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.

Ωστόσο, η υδατοκαλλιέργεια έχει σημαντικές δυνατότητες όσον αφορά τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Εντός του κατάλληλου πλαισίου, ορισμένα είδη υδατοκαλλιέργειας, όπως η καλλιέργεια φυκών και μαλακίων, μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες μετριασμού της κλιματικής αλλαγής (όπως η δέσμευση του άνθρακα 27 ) ή υπηρεσίες προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (όπως η φυσική προστασία των ακτών). Άλλα είδη υδατοκαλλιέργειας, με τον κατάλληλο τρόπο διαχείρισης, μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση οικοσυστημάτων όπως οι λιμνοδεξαμενές ή οι υγρότοποι. Τα οικοσυστήματα αυτά παρέχουν προστασία από επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι πλημμύρες. Συστήνεται η προώθηση αυτού του είδους υδατοκαλλιέργειας.

2.1.5.Οργανώσεις των παραγωγών και της αγοράς

Η κατάσταση με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπος ο τομέας της υδατοκαλλιέργειας λόγω της έξαρσης της COVID-19 ανέδειξε την αξία των οργανώσεων παραγωγών για συλλογική δράση, ειδικά για τους παραγωγούς μικρής κλίμακας. Οι οργανώσεις παραγωγών παρέχουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη κατά τις συναλλαγές με τους μεταποιητές και τους εμπόρους λιανικής πώλησης. Δίνουν επίσης στους παραγωγούς τη δυνατότητα να κάνουν κοινή χρήση πόρων και να επωφελούνται από τις κοινές υπηρεσίες (π.χ. παροχή συμβουλών, εκστρατείες προώθησης), οι οποίες διαφορετικά θα ήταν εξαιρετικά δαπανηρές για μεμονωμένους παραγωγούς. Επιπλέον, οι οργανώσεις παραγωγών διευκολύνουν τη συλλογική διαχείριση και την προώθηση πρωτοβουλιών αυτορρύθμισης μεταξύ των παραγωγών. Ενώ, λοιπόν, οι οργανώσεις παραγωγών βοηθούν τους παραγωγούς να οργανωθούν, οι διακλαδικές οργανώσεις δίνουν τη δυνατότητα για βελτίωση της ένταξης των παραγόντων σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα. Διευκολύνουν επίσης τις πρωτοβουλίες αυτορρύθμισης μεταξύ παραγωγών, μεταποιητών και εμπόρων λιανικής πώλησης. Οι διακλαδικές οργανώσεις συμβάλλουν επίσης στην εφαρμογή και των έλεγχο των απαιτήσεων επισήμανσης.

Παρά τη διαθέσιμη στήριξη στις αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και στις διακλαδικές οργανώσεις μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) (κυρίως στήριξη που παρέχεται στα οικεία σχέδια παραγωγής και εμπορίας 28 ), έχει συσταθεί μικρός μόνο αριθμός οργανώσεων παραγωγών 29 . Η δημιουργία οργανώσεων παραγωγών θα ήταν ιδιαίτερα επωφελής για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας μαλακίων και ειδών γλυκών υδάτων. Οι παραγωγοί αυτοί ανήκουν κατά κανόνα σε μικρές εταιρείες οι οποίες πωλούν τα προϊόντα τους στη χονδρική και δεν επωφελούνται από την καθετοποίηση με μεταποιητές και εμπόρους λιανικής πώλησης.

Οι παραγωγοί προϊόντων υδατοκαλλιέργειας εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν, ιδίως οι παραγωγοί μικρής κλίμακας, όταν θέλουν να συστήσουν οργάνωση παραγωγών και να ζητήσουν την αναγνώρισή της βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1379/2013 για την κοινή οργάνωση των αγορών των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας (κανονισμός ΚΟΑ). Η εν λόγω δυσκολία έγκειται ως επί το πλείστον στα χρηματοδοτικά μέσα που απαιτούνται και στα διοικητικά εμπόδια. Προκειμένου να διευκολυνθεί η αναγνώριση των οργανώσεων παραγωγών και άλλων επαγγελματικών οργανώσεων και να επεκταθεί η ισχύς των κανόνων τους σε μη μέλη, η Επιτροπή έχει καταρτίσει ένα μη δεσμευτικό έγγραφο καθοδήγησης 30 . Η Επιτροπή επίσης εξακολουθεί να στηρίζει τον τομέα παρέχοντας μεθοδολογική στήριξη, καθώς και με συμμετοχή σε τεχνικές συναντήσεις και ανταλλαγή απόψεων.

2.1.6.Έλεγχος

Μια άλλη σημαντική πτυχή για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας και της κερδοφορίας της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ είναι ο επαρκής έλεγχος των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας από κάθε κράτος μέλος σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού (από την αλίευση/συλλογή έως τη λιανική πώληση, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς), σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ για τον έλεγχο της αλιείας 31 . Οι υποχρεώσεις ιχνηλασιμότητας επιτρέπουν να γνωρίζουμε την προέλευση των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και εξασφαλίζουν τη δυνατότητα καταπολέμησης της απάτης. Η πρόταση της Επιτροπής για νέο κανονισμό ελέγχου της αλιείας 32 διευρύνει τις υποχρεώσεις ιχνηλασιμότητας σε όλα τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας, συμπεριλαμβανομένων των μεταποιημένων προϊόντων και των προϊόντων που εισάγονται από χώρες εκτός ΕΕ. Συνεπώς, η ιχνηλασιμότητα αποτελεί επίσης πολύτιμο εργαλείο για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού στην αγορά της ΕΕ.

2.1.7.Διαφοροποίηση και προσθήκη αξίας

Ο τομέας υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ εξακολουθεί να έχει σημαντικό περιθώριο περαιτέρω διαφοροποίησης, όχι μόνο σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια πολλά υποσχόμενων νέων ειδών (κυρίως τη διαφοροποίηση προς είδη χωρίς σίτιση και είδη χαμηλού τροφικού επιπέδου με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα), αλλά και ως προς τις μεθόδους παραγωγής (π.χ. πολυκαλλιέργεια στο πλαίσιο υδατοκαλλιέργειας σε λιμνοδεξαμενές, ολοκληρωμένη πολυτροφική υδατοκαλλιέργεια). Επίσης, είναι σημαντικό να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στη μεταποίηση και τη συσκευασία των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας ώστε να καταστούν νέα προϊόντα προστιθέμενης αξίας (π.χ. φιλέτα και προϊόντα έτοιμα προς χρήση), τα οποία προσελκύουν νεότερους καταναλωτές. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις πιο παραδοσιακές μορφές της υδατοκαλλιέργειας οστρακοειδών και γλυκών υδάτων. Ακόμη ένα σημαντικό εργαλείο για την προώθηση της αξίας των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ είναι η χρήση συστημάτων και σημάτων ποιότητας (τα οποία υπόκεινται σε κατάλληλους ελέγχους για τη διαφύλαξη της αξιοπιστίας τους), συμπεριλαμβανομένων των γεωγραφικών ενδείξεων 33 . Η προώθηση της βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ ως παραδείγματος τοπικής παραγωγής που συνδέεται με άμεσους διαύλους διανομής τροφίμων διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη διαφοροποίηση και προσθήκη αξίας στα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ.

Θα πρέπει επίσης να προωθείται η γεωγραφική διαφοροποίηση. Τα κράτη μέλη στα οποία ο τομέας της υδατοκαλλιέργειας παραμένει περιορισμένος θα πρέπει να διερευνήσουν και να αναπτύξουν περαιτέρω τις δυνατότητες που προσφέρει η υδατοκαλλιέργεια όσον αφορά τον βιώσιμο εφοδιασμό τροφίμων και ζωοτροφών και τη δημιουργία εναλλακτικών βιώσιμων επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας, ειδικά στις απομακρυσμένες περιοχές όπου οι δυνατότητες απασχόλησης είναι περιορισμένες.

2.2.Συμμετοχή στην πράσινη μετάβαση

Ο τομέας υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, όπως και άλλοι τομείς της οικονομίας της ΕΕ, πρέπει να συμμετέχει στην πράσινη μετάβαση η οποία ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Ο τομέας αυτός δύναται να συνεισφέρει σημαντικά στη μετάβαση προς βιώσιμα συστήματα τροφίμων, αλλά και στην ανάπτυξη της βιοοικονομίας και της κυκλικής οικονομίας (μέσω της χρήσης ανανεώσιμων υδρόβιων πόρων), καθώς και στην αντιστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας, μεταξύ άλλων με τη μείωση της ρύπανσης. Επιπλέον, με την περαιτέρω προσέγγιση του στόχου της «ανταγωνιστικής βιωσιμότητας» (όπως αναφέρεται στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»), δηλαδή με το να αναχθεί η βιωσιμότητα σε εμπορικό σήμα της ΕΕ, ο τομέας αποκτά μια σημαντική οικονομική ευκαιρία, κυρίως αν αναλογιστούμε το αυξανόμενο ενδιαφέρον του κοινού τόσο για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προϊόντων στην αγορά όσο και για την καλή διαβίωση των ζώων.

2.2.1.Περιβαλλοντικές επιδόσεις

Η υδατοκαλλιέργεια απαιτεί καλές περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως η καλή ποιότητα των υδάτων. Συνεπώς, η καταπολέμηση της ρύπανσης των υδάτων από τα κράτη μέλη της ΕΕ, σύμφωνα με τον φιλόδοξο στόχο της επίτευξης μηδενικής ρύπανσης που προβλέπεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, έχει καθοριστική σημασία για την υδατοκαλλιέργεια 34 . Εφόσον η διαχείριση γίνεται με τον κατάλληλο τρόπο, η υδατοκαλλιέργεια μπορεί να λειτουργήσει και ως μέθοδος παραγωγής πρωτεϊνών με χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα και περιβαλλοντικό αποτύπωμα από άλλα είδη καλλιέργειας. Επιπροσθέτως, ορισμένες μορφές υδατοκαλλιέργειας (π.χ. η καλλιέργεια μαλακίων, η υδατοκαλλιέργεια σε λιμνοδεξαμενές και υγροτόπους και η καλλιέργεια φυκών και άλλων ασπόνδυλων), εφόσον η διαχείρισή τους γίνεται με τον κατάλληλο τρόπο, μπορούν να προσφέρουν πολλές υπηρεσίες οικοσυστήματος. Οι υπηρεσίες αυτές συμπεριλαμβάνουν την απορρόφηση της περίσσειας των θρεπτικών ουσιών και της οργανικής ύλης από το περιβάλλον ή τη συντήρηση και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας.

Η περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ και η ισχύουσα εθνική νομοθεσία διαμορφώνουν το κανονιστικό πλαίσιο για την υδατοκαλλιέργεια της ΕΕ. Το πλαίσιο αυτό διασφαλίζει τον μετριασμό των επιπτώσεων που οι δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας μπορεί να έχουν στο περιβάλλον (είτε πρόκειται για το αποτύπωμα άνθρακα, τα λύματα και τα απόβλητα, είτε για άλλες επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα και στα οικοσυστήματα γλυκών υδάτων), καθώς και ότι οι δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας δεν βλάπτουν σοβαρά τα οικοσυστήματα ή τη βιοποικιλότητα 35 . Τα έγγραφα καθοδήγησης της Επιτροπής 36 και η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης 37 διευκρινίζουν την εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας. Ωστόσο, οι απαιτήσεις που ισχύουν στο πλαίσιο της νομοθεσίας της ΕΕ δεν γίνονται πάντοτε απολύτως κατανοητές από όλους τους παράγοντες 38 . Επιπλέον, φαίνεται ότι η ερμηνεία της νομοθεσίας της ΕΕ από τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν είναι ομοιόμορφη, με αποτέλεσμα να υπονομεύονται οι ισότιμοι όροι ανταγωνισμού για τους παραγωγούς προϊόντων υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ. Επιπροσθέτως, η εφαρμογή της σχετικής ενωσιακής νομοθεσίας αποτελεί συχνά κοινή αρμοδιότητα διαφόρων διοικητικών οντοτήτων ή επιπέδων διακυβέρνησης, με αποτέλεσμα να μην διασφαλίζεται πάντα επαρκής συνεργασία ή το απαιτούμενο επίπεδο εμπειρογνωσίας για τον τομέα. Συνεπώς, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για τη διασφάλιση πιο ομοιόμορφης και συνεκτικής εφαρμογής του περιβαλλοντικού κανονιστικού πλαισίου.

Συγκεκριμένα, προκαλεί σύγχυση ο σύνθετος χαρακτήρας της ενωσιακής νομοθεσίας που έχει θεσπιστεί για τη διασφάλιση της καλής ποιότητας υδάτων για τα δίθυρα μαλάκια. Στην αποσαφήνιση της νομοθεσίας αυτής θα μπορούσαν να συμβάλουν κατάλληλες διευκρινίσεις και καλύτερη διασύνδεση με άλλες σχετικές νομοθετικές πράξεις της ΕΕ. Μεγαλύτερη σαφήνεια χρειάζεται ιδιαιτέρως όσον αφορά τις διαφορές των απαιτήσεων (ως προς την ταξινόμηση των ζωνών συλλογής, τις υγειονομικές μελέτες, τα μητρώα των προστατευόμενων περιοχών, κ.λπ.) 39 .

Οι περιβαλλοντικές επιδόσεις του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ μπορούν να βελτιωθούν περαιτέρω. Η εν λόγω βελτίωση μπορεί να επιτευχθεί με: i) τη διασφάλιση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και της επίτευξης των στόχων της· ii) τον περαιτέρω μετριασμό των επιπτώσεων της υδατοκαλλιέργειας· και iii) την προώθηση της υδατοκαλλιέργειας με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο και της υδατοκαλλιέργειας η οποία παρέχει υπηρεσίες οικοσυστήματος. Προκειμένου να επιτευχθούν τα ανωτέρω, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα ακόλουθα ζητήματα.

-Χρήση προσεγγίσεων που βασίζονται στον κύκλο ζωής για την εκτίμηση του περιβαλλοντικού αντικτύπου του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ.

-Διασφάλιση βιώσιμων συστημάτων ζωοτροφών. Αυτό σημαίνει ότι θα χρησιμοποιούνται συστατικά ζωοτροφών που παράγονται με απόλυτο σεβασμό στα οικοσυστήματα και στη βιοποικιλότητα και τα οποία, συγχρόνως, είναι κατάλληλα για τη διασφάλιση της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων. Σημαίνει επίσης ότι οι παραγωγοί ζωοτροφών θα βασίζονται λιγότερο στα ιχθυάλευρα και τα ιχθυέλαια που προέρχονται από τα μη εκτρεφόμενα αποθέματα (π.χ. χρησιμοποιώντας εναλλακτικά πρωτεϊνούχα συστατικά, όπως τα φύκη ή τα έντομα ή τα κατάλοιπα άλλων κλάδων). Στο πλαίσιο αυτό εμπίπτουν επίσης η χρήση συμπληρωμάτων ζωοτροφών και τα αποδοτικά συστήματα διαχείρισης ζωοτροφών.

-Ανάπτυξη λύσεων για τη μείωση της χρήσης κτηνιατρικών προϊόντων και άλλων ουσιών (π.χ. αντιρρυπαντικών μέσων) εφαρμόζοντας, για παράδειγμα, ενδεδειγμένες ζωοτεχνικές πρακτικές.

-Σε περίπτωση που είναι αναγκαία η χρήση κτηνιατρικών προϊόντων και άλλων ουσιών, προώθηση της χρήσης εκείνων που έχουν μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

-Διασφάλιση τόσο της περιβαλλοντικής παρακολούθησης των εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας, όσο και (μεταξύ άλλων) της ποιότητας των υδάτων, των απορρίψεων και των εκπομπών (οργανικής ύλης, θρεπτικών ουσιών, πλαστικών, κτηνιατρικών φαρμάκων, άλλα ρύπων ή κάθε μορφής αποβλήτων και απορριμμάτων).

-Θέσπιση πρακτικών διαχείρισης στις οποίες θα συμπεριλαμβάνεται η κατάρτιση στρατηγικής διαχείρισης κινδύνων για τον μετριασμό των επιπτώσεων (συμπεριλαμβανομένων των σχετικών με τις απορρίψεις και τις εκπομπές), για τη διαχείριση των θηρευτών και την πρόληψη των διαφευγόντων ειδών, ειδικά όσον αφορά τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στα τοπικά είδη και τη βιοποικιλότητα, καθώς και το ενδεχόμενο μετατροπής τους σε χωροκατακτητικά είδη.

-Περιορισμός της συνεισφοράς των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας στα θαλάσσια απορρίμματα.

-Προώθηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.

-Εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων τα οποία συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας.

-Εφαρμογή της προσέγγισης της κυκλικής οικονομίας, μεταξύ άλλων και στη χρήση των αποβλήτων.

-Προώθηση της ανάπτυξης της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας 40 και άλλων συστημάτων υδατοκαλλιέργειας με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, όπως: αποδοτικά από ενεργειακή άποψη συστήματα υδατοκαλλιέργειας με ανακυκλοφορία του νερού 41 , συστήματα ολοκληρωμένης πολυτροφικής υδατοκαλλιέργειας (IMTA), καθώς και διαφοροποίηση σε είδη χαμηλότερου τροφικού επιπέδου (μαλάκια 42 και άλλα ασπόνδυλα, φύκη και χορτοφάγα ψάρια).

-Προώθηση και παροχή αξίας στις μορφές υδατοκαλλιέργειας που προσφέρουν υπηρεσίες οικοσυστήματος, συμπεριλαμβανομένων των λιμνοδεξαμενών, των υγροτόπων και των υφάλμυρων υδάτων 43 .

-Στήριξη τόσο της συντήρησης όσο και της βελτίωσης των υδάτινων γενετικών πόρων και της χρήσης της επιλεκτικής αναπαραγωγής για τα αποθέματα υδατοκαλλιέργειας 44 .

2.2.2.Καλή διαβίωση των ζώων

Μεγαλύτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην καλή διαβίωση των ιχθύων, όχι μόνο λόγω του αυξανόμενου ενδιαφέροντος του κοινού, αλλά και της ζήτησης για προϊόντα αλιείας με υψηλά πρότυπα καλής διαβίωσης. Η εξασφάλιση καλών συνθηκών διαβίωσης των ιχθύων παρουσιάζει οικονομικά οφέλη και για τον κλάδο χάρη στη μείωση του κόστους και τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων. Η νομοθεσία της ΕΕ για την καλή διαβίωση των ζώων 45 περιλαμβάνει γενικές απαιτήσεις για την εκτροφή, τη μεταφορά και τη σφαγή των εκτρεφόμενων ιχθύων. Ο κανονισμός της ΕΕ για τη βιολογική παραγωγή 46 καθορίζει ειδικότερες απαιτήσεις, όπως μέγιστα επίπεδα πυκνότητας ζωικού πληθυσμού, περιορισμούς στη χρήση τεχνητού φωτισμού και οξυγόνου, κ.λπ. Χρειάζεται η λήψη περαιτέρω μέτρων για τη βελτίωση της καλής διαβίωσης των ιχθύων, με έμφαση:

-στην ανάπτυξη ορθών πρακτικών για την καλή διαβίωση των ιχθύων κατά την εκτροφή, τη μεταφορά και τη θανάτωση·

-στον καθορισμό δεικτών καλής διαβίωσης των ιχθύων που θα είναι κοινοί, επικυρωμένοι, συγκεκριμένοι ανά είδος, και θα μπορούν να ελεγχθούν σε όλη την αλυσίδα παραγωγής (μεταξύ άλλων, στη μεταφορά και τη σφαγή)·

-στην περαιτέρω έρευνα και καινοτομία, ειδικότερα όσον αφορά συγκεκριμένες ανά είδος παραμέτρους καλής διαβίωσης, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι διατροφικές ανάγκες στα διάφορα συστήματα εκτροφής· και

-στην παροχή γνώσεων και δεξιοτήτων σχετικά με την καλή διαβίωση των ιχθύων στους παραγωγούς προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και σε άλλους παράγοντες οι οποίοι χειρίζονται ζώντα εκτρεφόμενα ψάρια.

2.3.Διασφάλιση της κοινωνικής αποδοχής και της ενημέρωσης του καταναλωτή

Η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην κοινωνική αποδοχή και την αναγνώριση των πλεονεκτημάτων και της αξίας των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας και των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. Τρεις είναι οι ιδιαίτερα σημαντικοί παράγοντες για την επίτευξη της εν λόγω αποδοχής: η επικοινωνιακή προβολή της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, η ενσωμάτωση της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ στις τοπικές κοινότητες και η συλλογή και παρακολούθηση δεδομένων.

2.3.1.Επικοινωνιακή προβολή της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ

Η διασφάλιση ακριβέστερων πληροφοριών και διαφάνειας σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας έχει καίρια σημασία. Όταν τα τοπικά ενδιαφερόμενα μέρη έχουν αρνητική εικόνα για τις δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας, κυρίως όσον αφορά τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες, αυτό συχνά εμποδίζει την ίδρυση νέων εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας. Από την άλλη, τα οφέλη της υδατοκαλλιέργειας (μεταξύ των οποίων η δημιουργία θέσεων εργασίας σε απομακρυσμένες περιοχές, η ιδιότητά της ως πηγής τροφίμων με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα, καθώς και η παροχή υπηρεσιών οικοσυστήματος) είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστα στο κοινό.

Η ενημέρωση είναι επίσης αναγκαία για να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση των καταναλωτών για βιώσιμα προϊόντα 47 . Είναι σημαντικό να πληροφορούνται οι καταναλωτές για τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι ενωσιακοί παραγωγοί, προκειμένου να μπορούν να δρέψουν τα οφέλη που συνεπάγονται η υψηλή βιωσιμότητα και τα υψηλά πρότυπα ποιότητας. Με τον τρόπο αυτόν, θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ και θα διασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού με άλλα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας τα οποία μπορεί να μην προσφέρουν ισοδύναμη βιωσιμότητα και ποιότητα. Τέλος, η επικοινωνιακή προβολή είναι απαραίτητη για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων ενός τομέα υδατοκαλλιέργειας με πιο διαφοροποιημένο χαρακτήρα ώστε να είναι δυνατή η αντιμετώπιση των προκλήσεων που καταγράφονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Οι προκλήσεις αυτές συμπεριλαμβάνουν την αύξηση των γνώσεων και της κατανάλωσης προϊόντων υδατοκαλλιέργειας με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, κυρίως όσον αφορά αναξιοποίητα είδη χαμηλού τροφικού επιπέδου, όπως τα φύκη, τα οστρακοειδή και άλλα ασπόνδυλα και χορτοφάγα ψάρια.

Για τη βελτίωση των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στους καταναλωτές και το κοινό σχετικά με την παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ, απαιτείται ένας συνδυασμός διαφόρων εργαλείων, κυρίως:

-πρότυπα επισήμανσης 48 και εμπορίας 49 (η Επιτροπή εργάζεται για την αναθεώρηση των υφιστάμενων προτύπων εμπορίας για την αλιεία και για την αξιολόγηση της δυνατότητας καθορισμού προτύπων για τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας)·

-ενημερωτικές εκστρατείες για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας και την παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ οι οποίες απευθύνονται και σε εμπόρους λιανικής πώλησης·

-αποσαφήνιση της επιστημονικής βάσης του διαλόγου που αφορά τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ·

-περαιτέρω εξοικείωση του κοινού με τον τομέα (άνοιγμα των εκμεταλλεύσεων στους επισκέπτες, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται σχολεία και άλλοι πάροχοι εκπαίδευσης, παροχή περισσότερων πληροφοριών σχετικά με τις συνθήκες εκτροφής)·

-διασφάλιση της στενής και έγκαιρης συμμετοχής των αρχών και του κλάδου στις ομάδες των ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ·

-προώθηση της χρήσης εμπορικού σήματος και της χρήσης σημάτων ποιότητας (τα οποία υπόκεινται σε κατάλληλους ελέγχους για τη διαφύλαξη της αξιοπιστίας τους), στα οποία συμπεριλαμβάνονται οι γεωγραφικές ενδείξεις, ώστε να καλύπτονται, μεταξύ άλλων, οι παράμετροι της βιωσιμότητας· και

-προώθηση της αξίας της ενωσιακής υδατοκαλλιέργειας με έμφαση στα «τοπικά και νωπά» προϊόντα με βραχείς διαύλους διανομής.

2.3.2.Ενσωμάτωση στις τοπικές κοινότητες

Όπως ισχύει και με κάθε άλλη οικονομική δραστηριότητα, η επέκταση της υδατοκαλλιέργειας απαιτεί και την κοινωνική αποδοχή (την αποκαλούμενη «κοινωνική άδεια λειτουργίας»). Όπως προαναφέρθηκε, η εικόνα που έχουν ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη για τις δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας παραμένει αρνητική. Αυτό οφείλεται κυρίως σε ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις της υδατοκαλλιέργειας στο περιβάλλον ή στον τρόπο με τον οποίο ο τομέας έρχεται σε σύγκρουση με άλλες οικονομικές δραστηριότητες, όπως η αλιεία και ο τουρισμός. Είναι σημαντικό να δοθεί απάντηση σε αυτές τις ανησυχίες ως ακολούθως: i) διασφάλιση διαφάνειας και έγκαιρη συμμετοχή των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών στον σχεδιασμό δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας· και ii) επιδίωξη συνεργειών με υφιστάμενες δραστηριότητες (π.χ. αλιεία, τουρισμός, μεταποιητική βιομηχανία) και προστατευόμενες περιοχές. Επιπροσθέτως, υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες δημιουργίας τοπικών αξιακών αλυσίδων και βραχειών αλυσίδων εφοδιασμού, οι οποίες αναμένεται να συμβάλλουν στην παραγωγή τροφίμων βιώσιμων από περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική άποψη. Χάρη στην πείρα που αποκομίστηκε από το έργο των τοπικών ομάδων δράσης αλιείας (ΤΟΔΑ) 50 , καθώς και από τα έργα που χρηματοδοτούνται από το ΕΤΘΑ σε ορισμένα κράτη μέλη, έχουν αναδειχθεί ορισμένες ορθές πρακτικές στον εν λόγω τομέα.

2.3.3.Δεδομένα και παρακολούθηση

Η συλλογή δεδομένων ακριβείας είναι απαραίτητη προκειμένου να διασφαλίζεται ο κατάλληλος σχεδιασμός των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας. Τα ακριβή δεδομένα είναι επίσης απαραίτητα για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιδόσεων του τομέα της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. Ομοίως, η διαφάνεια και η υποβολή δεδομένων αποτελούν σημαντικά στοιχεία για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης του καταναλωτή και άλλων ενδιαφερόμενων μερών στον τομέα. Προβλέπονται πολλές υποχρεώσεις υποβολής που αφορούν τον τομέα στο πλαίσιο διαφόρων ενωσιακών και εθνικών νομοθετικών πράξεων. Ωστόσο, τα δεδομένα που συλλέγονται είναι ως επί το πλείστον κοινωνικοοικονομικά δεδομένα σχετικά με τη θαλάσσια υδατοκαλλιέργεια ή την υγεία των ζώων, ενώ περιορισμένα είναι τα δεδομένα που υποβάλλονται όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς δείκτες που αφορούν ειδικά την υδατοκαλλιέργεια 51 . Επομένως, είναι απαραίτητη η βελτίωση του συντονισμού των υποχρεώσεων υποβολής και ο εξορθολογισμός των διαδικασιών υποβολής μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών. Απαραίτητη είναι επίσης η παροχή πιο δομημένης καθοδήγησης προς τα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο απόκτησης και υποβολής δεδομένων. Η υποβολή δεδομένων θα πρέπει να ισχύει και για τους περιβαλλοντικούς δείκτες και να καλύπτει κάθε μορφή παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και όχι μόνο τη θαλάσσια υδατοκαλλιέργεια 52 .

2.4.Ενίσχυση γνώσεων και καινοτομίας

Οι γνώσεις και η καινοτομία (μεταξύ άλλων, η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας) έχουν καθοριστική σημασία για την επίτευξη των άλλων στόχων που ορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. Τα στοιχεία αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας της υδατοκαλλιέργειας και τη διασφάλιση της πράσινης μετάβασης του τομέα.

Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το προσεχές πρόγραμμα-πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία, προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία για να πραγματοποιηθεί ένα βήμα προόδου στον εν λόγω τομέα. Η έρευνα και η καινοτομία στη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια αποτελεί σημαντική προτεραιότητα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Απαιτείται η λήψη αποφασιστικών μέτρων υπέρ της υδατοκαλλιέργειας προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η έρευνα και η καινοτομία: i) ανταποκρίνονται ταχύτερα στις σύγχρονες και τις μελλοντικές προκλήσεις και ευκαιρίες του τομέα· ii) αποτρέπουν την αλληλεπικάλυψη των προσπαθειών· και iii) συμβάλλουν στη δημιουργία συνεργειών. Ειδικότερα, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες στους ακόλουθους τομείς.

-Δημιουργία ενός πλαισίου συνεργασίας στο οποίο θα συμμετέχουν οι δημόσιες αρχές, ο κλάδος, οι ερευνητές και οι πάροχοι εκπαίδευσης, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό/τοπικό επίπεδο. Στο εν λόγω πλαίσιο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται η ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών καινοτομίας με σκοπό τη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια 53 .

-Προαγωγή της ανάπτυξης και της συνδυαστικής αξιοποίησης των ισχυρών σημείων της έρευνας και της καινοτομίας τα οποία απαντούν στα κράτη μέλη και στις περιφέρειες. Στη διαδικασία αυτή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης με στόχο τη δημιουργία ολοκληρωμένων αξιακών αλυσίδων σε όλη την ΕΕ.

-Προαγωγή της ουσιαστικής διάδοσης των αποτελεσμάτων της έρευνας και της καινοτομίας στους τελικούς χρήστες του κλάδου και στο ευρύ κοινό, καθώς και αξιοποίησή τους, μεταξύ άλλων παρακολουθώντας εντατικά την εκπόνηση και την υλοποίηση εμπεριστατωμένων σχεδίων διάδοσης και αξιοποίησης χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων.

-Προώθηση της συμπληρωματικότητας και των συνεργειών μεταξύ των ερευνητικών έργων.

-Διευκόλυνση της πρόσβασης στα κονδύλια της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, χάρη στην παροχή ευκρινούς επισκόπησης της διαθέσιμης ενωσιακής χρηματοδότησης.

Για τη μεταφορά της καινοτομίας στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας απαιτείται η προώθηση των επενδύσεων σε καινοτόμες λύσεις. Οι επενδυτές εισέρχονται συχνά σε ανεξερεύνητα εδάφη όταν επενδύουν στην καινοτομία. Η πρωτοβουλία BlueInvest της ΕΕ (η οποία προωθεί επίσης την καινοτομία στην υδατοκαλλιέργεια) θα εξακολουθήσει να φέρνει σε επαφή τους επενδυτές με τους επιχειρηματίες. Θα θεσπιστεί χρηματοοικονομικό μέσο με τη συνεισφορά του ΕΤΘΑΥ και του προγράμματος InvestEU, το οποίο θα είναι διαθέσιμο για τη στήριξη των επενδύσεων σε δραστηριότητες και τεχνολογίες βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας. Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούν επίσης να αξιοποιούν κονδύλια στο πλαίσιο του μελλοντικού ΕΤΘΑΥ για τη στήριξη των επενδύσεων του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ σε καινοτόμες λύσεις.

Για τη δημιουργία ενός καινοτόμου τομέα υδατοκαλλιέργειας απαιτείται επίσης η ανάπτυξη κατάλληλων δεξιοτήτων. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί με την προώθηση εξειδικευμένων προγραμμάτων σπουδών και γνώσεων σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια (π.χ. σπουδές κτηνιατρικής με εξειδίκευση στους ιχθύς και κατάρτιση των επιχειρηματιών υδατοκαλλιέργειας σε θέματα υγείας των ιχθύων), καθώς και της δια βίου κατάρτισης για τους καλλιεργητές όσον αφορά καινοτόμες προσεγγίσεις του τομέα της υδατοκαλλιέργειας.

3.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παροχή δημόσιων αγαθών. Τα αγαθά αυτά συμπεριλαμβάνουν: i) θρεπτικά και υγιεινά τρόφιμα με περιορισμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα· ii) οικονομική ανάπτυξη και ευκαιρίες απασχόλησης για τις παράκτιες και αγροτικές κοινότητες· iii) μείωση της ρύπανσης· iv) διατήρηση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας· και v) συμβολή στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η παρούσα ανακοίνωση ανοίγει τον δρόμο ώστε η υδατοκαλλιέργεια της ΕΕ να αναδειχθεί σε σημείο αναφοράς ως ένας τομέας που χαρακτηρίζεται από ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα και αποτελεί παγκόσμιο πρότυπο βιωσιμότητας και ποιότητας. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, είναι απαραίτητη η στήριξη όλων των σχετικών παραγόντων (συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ, του κλάδου υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ και άλλων ενδιαφερόμενων μερών όπως οι ΜΚΟ) για την υλοποίηση των εν λόγω κατευθυντηρίων γραμμών και των συνιστώμενων δράσεων που διατυπώνονται στο παράρτημα της παρούσας ανακοίνωσης. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη της ΕΕ να διασφαλίσουν τα κατάλληλα μέσα για την υλοποίηση των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών και δράσεων.

Για την υλοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών είναι επίσης απαραίτητη η στήριξη της βιώσιμης μετάβασης του τομέα υδατοκαλλιέργειας, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική και αποδοτική χρήση της δημόσιας χρηματοδότησης και την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων. Στο παράρτημα της παρούσας ανακοίνωσης διατυπώνονται συστάσεις για δράσεις προκειμένου να επιτευχθεί ο εν λόγω στόχος. Ειδικότερα, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη της ΕΕ να λάβουν υπόψη τις προτεραιότητες που τίθενται στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά την παροχή στήριξης στον τομέα από τα ενωσιακά και εθνικά κονδύλια.

Προκειμένου όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να στηρίξουν την υλοποίηση των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών, η Επιτροπή θα θεσπίσει έναν μηχανισμό συνδρομής της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. Ο μηχανισμός αυτός θα λειτουργεί ως εργαλείο για τη διευκόλυνση της Επιτροπής, των κρατών μελών της ΕΕ, του κλάδου και άλλων ενδιαφερόμενων μερών όσον αφορά την κατάρτιση περαιτέρω κατευθυντήριων γραμμών και την ενοποίηση των βέλτιστων πρακτικών στα πεδία που καλύπτονται από την παρούσα ανακοίνωση. Ο μηχανισμός συνδρομής θα συμβάλει επίσης στην υλοποίηση των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών και των βέλτιστων πρακτικών. Ο μηχανισμός αυτός θα περιλαμβάνει μια δικτυακή πλατφόρμα με προσβάσιμη βάση γνώσεων για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (για παράδειγμα, έναν οδηγό σχετικά με τη χρηματοδότηση της ΕΕ και μια βάση δεδομένων με τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα του τομέα).

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη της ΕΕ να προωθήσουν ενεργά τους στόχους και τις αρχές που ορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση, ιδίως την ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας με τρόπο που να σέβεται το περιβάλλον, στα εξής πεδία: i) στρατηγικές θαλάσσιες λεκάνες· ii) διμερείς συμφωνίες· και (iii) συμμετοχή σε διεθνή φόρα (π.χ. στον FAO).

Η Επιτροπή θα προβεί, το αργότερα τέσσερα έτη μετά τη δημοσίευση της παρούσας ανακοίνωσης, σε αξιολόγηση: i) της προόδου που έχει σημειωθεί στην ανάπτυξη των συνιστώμενων δράσεων του παραρτήματος· και ii) της αποτελεσματικότητας των δράσεων αυτών όσον αφορά την επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στις παρούσες νέες στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές· έχει μάλιστα τη δυνατότητα να προσαρμόσει καταλλήλως τις δράσεις αυτές. Έως το 2029 θα έχει διεξαχθεί αξιολόγηση των νέων στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών, στο πλαίσιο της οποίας θα αξιολογηθούν η αποδοτικότητα, η αποτελεσματικότητα, η συνοχή, η συνάφεια και η προστιθέμενη αξία τους για την ΕΕ, με στόχο την εξαγωγή τεκμηριωμένων στοιχείων και τη στήριξη της απόφασης σχετικά με τα επόμενα βήματα μετά το 2030.

(1)

Σύμφωνα με τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», η Επιτροπή θα «λάβει μέτρα για τη μείωση των συνολικών πωλήσεων αντιμικροβιακών φαρμάκων στην ΕΕ για τα εκτρεφόμενα ζώα και τις υδατοκαλλιέργειες κατά 50 % έως το 2030».

(2)

Στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» ορίζεται ο στόχος «για βιολογική καλλιέργεια τουλάχιστον του 25 % της γεωργικής γης της ΕΕ έως το 2030 και για σημαντική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας».

(3)

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1380/2013.

(4)

Λεπτομερής ανάλυση των οικονομικών επιδόσεων του τομέα της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ που εκπονήθηκε από την Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας (ΕΤΟΕΑ) είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση https://stecf.jrc.ec.europa.eu/reports/economic .

(5)

Αν εξετάσουμε το θέμα των εξαγωγών των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, σύμφωνα με την έκθεση του 2020 για την αγορά αλιευτικών προϊόντων της ΕΕ που εκπόνησε το Παρατηρητήριο των Ευρωπαϊκών Αγορών Προϊόντων Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (EUMOFA), το 2018 το ποσοστό αυτάρκειας όσον αφορά τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας ανερχόταν περίπου στο 42 %. Ως αυτάρκεια ορίζεται η ικανότητα των κρατών μελών της ΕΕ να καλύπτουν τη ζήτηση από τη δική τους παραγωγή, και υπολογίζεται ως ο λόγος της εγχώριας παραγωγής προς την εγχώρια κατανάλωση.

(6)

COM(2013) 229 final της 29ης Απριλίου 2013.

(7)

Το κείμενο της πολιτικής συμφωνίας σχετικά με την πρόταση κανονισμού για το ΕΤΘΑΥ είναι διαθέσιμο στον ακόλουθο ιστότοπο: https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2014_2019/plmrep/COMMITTEES/PECH/DV/2021/02-22/EMFAF_consolidated_clean_EN.pdf . Το κείμενο αυτό αναμένεται να υποβληθεί σε νομική αναθεώρηση και να εγκριθεί οριστικά από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

(8)

Σύμφωνα με το άρθρο 23 του κανονισμού ΕΤΘΑΥ (κείμενο της πολιτικής συμφωνίας, βλ. υποσημείωση 7), η στήριξη της υδατοκαλλιέργειας στο πλαίσιο του ΕΤΘΑΥ πρέπει να συνάδει με τα πολυετή εθνικά στρατηγικά σχέδια για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας.

(9)

Η παραγωγή οστρακοειδών στην ΕΕ αφορά κυρίως τα μαλάκια, συγκεκριμένα τα μύδια, τα στρείδια και τα κυδώνια. Η καλλιέργεια μαλακίων στην ΕΕ αποτελεί ως επί το πλείστον παραδοσιακή, οικογενειακή δραστηριότητα έντασης εργασίας, στο πλαίσιο της υδατοκαλλιέργειας, η οποία είναι πλήρως ενσωματωμένη στο τοπίο της κάθε περιοχής.

(10)

Η υδατοκαλλιέργεια εσωτερικών υδάτων συνιστά ένα ιδιαιτέρως κατάλληλο εργαλείο για την παραγωγή βιώσιμων τροφίμων στις περίκλειστες περιοχές, ενώ επίσης δημιουργεί θέσεις απασχόλησης που τόσο έχουμε ανάγκη. Ορισμένα από τα κύρια είδη γλυκών υδάτων στην ΕΕ συμπεριλαμβάνουν τον κυπρίνο, την πέστροφα, καθώς και νεοεμφανιζόμενα είδη, όπως το λυκόψαρο και το ποταμολάβρακο. Οι χερσαίες λιμνοδεξαμενές παραμένουν οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες εγκαταστάσεις παραγωγής. Ωστόσο, ευρέως χρησιμοποιούνται και οι μακρόστενες δεξαμενές και άλλα συστήματα ροής νερού, κλωβοί, περιφράγματα και δεξαμενές. Ορισμένα είδη υδατοκαλλιέργειας γλυκών υδάτων (κυρίως η υδατοκαλλιέργεια σε λιμνοδεξαμενές) μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες οικοσυστήματος, εφόσον αποτελούν αντικείμενο καλής διαχείρισης, και συνδέονται συχνά με τον πολιτισμό και την παράδοση. Τα συστήματα επαναχρησιμοποίησης ύδατος (συστήματα υδατοκαλλιέργειας με ανακυκλοφορία του νερού) χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά λόγω του υψηλού βαθμού επενδύσεων που απαιτούνται, αλλά είναι πιθανό να χρησιμοποιούνται συχνότερα στο μέλλον λόγω των σαφών πλεονεκτημάτων τους.

(11)

Σύμφωνα με τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», η Επιτροπή θα «καθορίσει τη στοχευμένη στήριξη για τη βιομηχανία φυκών, καθώς τα φύκη θα πρέπει να καταστούν σημαντική πηγή εναλλακτικών πρωτεϊνών για ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων και για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια».

(12)

Πραγματοποιήθηκε δημόσια διαβούλευση μεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου του 2020. Στις παρούσες νέες στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές λαμβάνονται επίσης υπόψη τα αποτελέσματα της ενδιάμεσης αξιολόγησης της ανοικτής μεθόδου συντονισμού (βλ. το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής: https://ec.europa.eu/fisheries/sites/fisheries/files/docs/swd-2020-6_en.pdf ), η ανταλλαγή εμπειριών στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού και τα αποτελέσματα των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων.

(13)

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 12ης Ιουνίου 2018 «Προς έναν βιώσιμο και ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό τομέα υδατοκαλλιέργειας: τρέχουσα κατάσταση και μελλοντικές προκλήσεις» (2017/2118(INI)).

(14)

Βλ. υποσημείωση 11.

(15)

Η ξηρασία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων γλυκών υδάτων οι οποίες, σε αντίθεση με τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, δεν λαμβάνουν πάντα αποζημιώσεις για τέτοιου είδους κατάσταση.

(16)

Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια γλυκών υδάτων στην ΕΕ, βλ. τη μελέτη του Παρατηρητηρίου των Ευρωπαϊκών Αγορών Προϊόντων Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (EUMOFA) ( https://www.eumofa.eu/documents/20178/442176/Freshwater+aquaculture+in+the+EU.pdf ), και την κατάσταση ανά χώρα ( https://www.eumofa.eu/documents/20178/442176/Country+profiles.pdf ).

(17)

Οδηγία 2014/89/ΕΕ περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό.

(18)

Για τους σκοπούς των εν λόγω κατευθυντηρίων γραμμών, ως «υπεράκτια υδατοκαλλιέργεια» ορίζεται η υδατοκαλλιέργεια η οποία «βρίσκεται σε απόσταση > 2 km ή εκτός οπτικού πεδίου από την ακτή, σε βάθος υδάτων > 50 m, με κύματα ύψους 5 m ή μεγαλύτερα, ωκεάνια κύματα, μεταβλητούς ανέμους και ισχυρά ωκεάνια ρεύματα, σε εκτεθειμένες τοποθεσίες (ανοικτή θάλασσα, π.χ. ανοικτή ≥ 180o) για την οποία απαιτείται εξ αποστάσεως χειρισμός, αυτοματοποιημένη τροφοδοσία, ενώ μπορεί να απαιτείται εξ αποστάσεως παρακολούθηση των λειτουργικών συστημάτων (ορισμός στο πλαίσιο του εργαστηρίου του FAO το 2010 με τίτλο «Επέκταση της θαλασσοκαλλιέργειας σε μεγαλύτερη απόσταση από την ακτή, τεχνικές και χωροταξικές προκλήσεις και προκλήσεις διακυβέρνησης»).

(19)

Όσον αφορά τα μαλάκια, η διαθεσιμότητα υδάτων καλής ποιότητας έχει ουσιώδη σημασία, δεδομένου ότι στο νερό συσσωρεύονται επικίνδυνες ουσίες οι οποίες μπορεί να βλάψουν τη βιωσιμότητα και την υγειονομική ποιότητα των μαλακίων. Έχει θεσπιστεί νομοθεσία της ΕΕ με στόχο τη διασφάλιση υδάτων καλής ποιότητας για τα δίθυρα μαλάκια.

(20)

Η φέρουσα ικανότητα στην υδατοκαλλιέργεια ορίζεται ως η μέγιστη βιομάζα ενός εκτρεφόμενου είδους που μπορεί να καλλιεργείται χωρίς υπέρβαση των μέγιστων αποδεκτών επιπτώσεων στα εκτρεφόμενα ζώα και στο περιβάλλον τους.

(21)

Η ισχύουσα νομοθεσία για την υγεία των ζώων περιλαμβάνει: τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/429 σχετικά με τις μεταδοτικές νόσους των ζώων («νόμος για την υγεία των ζώων»), εν ισχύ από την 21η Απριλίου 2021· και το ισχύον νομικό πλαίσιο για τα κτηνιατρικά φάρμακα και τις φαρμακούχες ζωοτροφές ( οδηγία 2001/82/EΚ , κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 726/2004 και οδηγία 90/167/ΕΟΚ ), το οποίο θα αντικατασταθεί από τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/6 για τα κτηνιατρικά φάρμακα που θα εφαρμόζεται από τις 28 Ιανουαρίου 2022 και τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/4 για τις φαρμακούχες ζωοτροφές.

(22)

Αυτό ισχύει ειδικότερα για την καλλιέργεια μαλακίων. Τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός θανάτων που συνδέονται με παθογόνους οργανισμούς, με αποτέλεσμα να πλήττεται σοβαρά η βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων μαλακίων. Η καλλιέργεια μαλακίων απειλείται επίσης από την εξάπλωση επιβλαβών φυκών, τη θαλάσσια ρύπανση και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

(23)

Ο νέος κανονισμός (ΕΕ) 2019/6 για τα κτηνιατρικά φάρμακα θα συμβάλει στην αύξηση της διαθεσιμότητας κτηνιατρικών φαρμάκων για την υδατοκαλλιέργεια και στην παροχή κινήτρων για την τόνωση της καινοτομίας.

(24)

Απαιτούνται νέες γνώσεις και καινοτόμες τεχνικές που θα συμβάλουν στην καταπολέμηση νόσων όπως ο νοροϊός, οι οποίες προσβάλλουν τα δίθυρα μαλάκια.

(25)

Στις 24 Φεβρουαρίου 2021 εγκρίθηκε η νέα στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

(26)

Τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα έχουν ενισχύσει τη βάση γνώσεων όσον αφορά τον σχεδιασμό αποτελεσματικών μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε διάφορους τομείς πολιτικής, μεταξύ άλλων στην υδατοκαλλιέργεια. Πολλά από τα ευρήματα των εν λόγω έργων και άλλες χρήσιμες πληροφορίες είναι διαθέσιμα στο κοινό στη διαδικτυακή πλατφόρμα Climate-ADAPT. Η Climate-ADAPT, η οποία λειτουργεί ως «υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης» για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, συγκροτήθηκε από κοινού από την Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ). Πληροφορίες σχετικά με τον τομέα της θάλασσας και της αλιείας διατίθενται στον ιστότοπο https://climate-adapt.eea.europa.eu/eu-adaptation-policy/sector-policies/marine-and-fisheries .

(27)

Στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» γίνεται αναφορά στη νέα πρωτοβουλία της ΕΕ για την ανθρακοδεσμευτική γεωργία στο πλαίσιο του συμφώνου για το κλίμα, καθώς και στο κανονιστικό πλαίσιο για την πιστοποίηση των απορροφήσεων διοξειδίου του άνθρακα που θα αναπτύξει η Επιτροπή. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η υδατοκαλλιέργεια που παρέχει υπηρεσίες δέσμευσης του άνθρακα, ώστε να παρέχονται τα αναγκαία κίνητρα για την ανάπτυξη αυτού του είδους υδατοκαλλιέργειας. Η προώθηση της υδατοκαλλιέργειας που παρέχει υπηρεσίες μετριασμού της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει επίσης να εξεταστεί στο πλαίσιο των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.

(28)

Η παροχή στήριξης στα σχέδια παραγωγής και εμπορίας των οργανώσεων παραγωγών είναι υποχρεωτική στο πλαίσιο του ΕΤΘΑ. Τα σχέδια παραγωγής και εμπορίας θα εξακολουθήσουν να είναι επιλέξιμα για στήριξη στο πλαίσιο του νέου ΕΤΘΑΥ, αλλά σε εθελοντική βάση.

(29)

Επί του παρόντος υπάρχουν 32 αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών υδατοκαλλιέργειας, ενώ δεν υπάρχει καμία διακρατική οργάνωση. Βλ. https://ec.europa.eu/fisheries/sites/fisheries/files/list-of-recognised-producer-organisations-and-associations-of-producer-organisations.pdf . Υπάρχουν και άλλοι τρόποι οργάνωσης των παραγωγών, οι οποίοι δεν είναι αναγνωρισμένοι βάσει του κανονισμού ΚΟΑ (π.χ. ένωση παραγωγών με επίκεντρο ένα σήμα ποιότητας).

(30)

Βλ. https://ec.europa.eu/fisheries/sites/fisheries/files/docs/body/guidance-document-on-implementation-of-professional-organisations_el.pdf .

(31)

Βλ. κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1224/2009 του Συμβουλίου.

(32)

COM(2018) 368 final.

(33)

Βλ. κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων. Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» ορίζει ότι η Επιτροπή «θα ενισχύσει το νομοθετικό πλαίσιο για τις γεωγραφικές ενδείξεις (ΓΕ) και, κατά περίπτωση, θα συμπεριλάβει ειδικά κριτήρια βιωσιμότητας».

(34)

Το επερχόμενο σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση θα ενισχύσει τα μέτρα κατά της ρύπανσης των υδάτων.

(35)

Ειδικότερα, οι ακόλουθες νομοθετικές πράξεις ισχύουν, μεταξύ άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων, για την υδατοκαλλιέργεια: η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ)· η οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (οδηγία 2008/56/ΕΚ)· η οδηγία για την καλή περιβαλλοντική κατάσταση (απόφαση 2017/848/ΕΚ)· τα σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού· οι οδηγίες για τα πτηνά και τα ενδιαιτήματα (οδηγία 2009/147/ΕΚ και οδηγία 92/43/ΕΟΚ)· η οδηγία για τις βιομηχανικές εκπομπές (οδηγία 2010/75/ΕΕ)· ο κανονισμός για τη χρήση στην υδατοκαλλιέργεια ξενικών και απόντων σε τοπικό επίπεδο ειδών [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 708/2007] και ο κανονισμός για τα χωροκατακτητικά είδη [κανονισμός (ΕΕ) 1143/2014]· η οδηγία για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (οδηγία 2011/92/ΕΕ)· και η οδηγία για τη στρατηγική εκτίμηση επιπτώσεων (οδηγία 2001/42/ΕΚ). Επιπλέον, η ειδική νομοθεσία για τη βιολογική παραγωγή προωθεί, μέσω της πιστοποίησης και της επισήμανσης, την υδατοκαλλιέργεια η οποία συμμορφώνεται με πιο αυστηρές απαιτήσεις παραγωγής όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και την καλή διαβίωση των ζώων, καθώς και την περιορισμένη και ρυθμισμένη χρήση εξωτερικών εισροών.

(36)

Βλ. το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής για την εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα και της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική στην υδατοκαλλιέργεια ( https://ec.europa.eu/fisheries/sites/fisheries/files/docs/body/swd-2016-178_el.pdf ) και τις κατευθυντήριες γραμμές για την υδατοκαλλιέργεια και το δίκτυο Natura 2000 ( https://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/Aqua-N2000%20guide.pdf ).

(37)

Για παράδειγμα, η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση Weser (Υπόθεση C-461/13 Bund κατά Γερμανίας [2015] ECR I-433) σχετικά με την ερμηνεία της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα.

(38)

Σύμφωνα με την ενδιάμεση αξιολόγηση της ανοικτής μεθόδου συντονισμού, το έγγραφο καθοδήγησης της Επιτροπής για την εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας δεν είναι επαρκώς γνωστό σε όλους τους σχετικούς παράγοντες. Οι παραγωγοί προϊόντων υδατοκαλλιέργειας γλυκών υδάτων, ειδικότερα, υποστηρίζουν ότι ο τρόπος εφαρμογής των απαιτήσεων παραγωγής σε περιοχές Natura 2000 δεν είναι πάντα κατανοητός και θεωρούν ότι είναι δύσκολη η εφαρμογή των απαιτήσεων της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα.

(39)

Η εφαρμοστέα νομοθεσία είναι ο κανονισμός (EE) 2017/625 για τους επίσημους ελέγχους και η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα. Με τον κανονισμό για τους επίσημους ελέγχους οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών καλούνται να αναλάβουν ένα ευρύ πρόγραμμα επίσημων ελέγχων για την παρακολούθηση των ζώντων δίθυρων μαλακίων από τα ύδατα συλλογής τους. Τα αποτελέσματα του προγράμματος αυτού αξιοποιούνται για να καθοριστεί αν η συλλογή θα πρέπει να απαγορεύεται ή να επιτρέπεται σε μια περιοχή αναλόγως του επιπέδου των μικροβιολογικών και χημικών ρύπων, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι θαλάσσιες βιοτοξίνες. Από την άλλη, με την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών καλούνται να διασφαλίσουν ειδική προστασία των υδάτων για την παραγωγή μαλακίων. Οι οστρακοκαλλιεργητές της ΕΕ διαμαρτύρονται διότι τα κράτη μέλη δεν εφαρμόζουν ορθά την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα όσον αφορά την καλλιέργεια μαλακίων.

(40)

Πρβλ. υποσημείωση 2. Η Επιτροπή ενέκρινε στις 25 Μαρτίου 2021 ένα νέο σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής, το οποίο προβλέπει επίσης μέτρα για την προώθηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ [COM(2021) 141 final].

(41)

Τα συστήματα υδατοκαλλιέργειας με ανακυκλοφορία του νερού (RAS) είναι συστήματα παραγωγής τα οποία προσφέρουν: ένα πλήρως ελεγχόμενο περιβάλλον για τα ψάρια, χαμηλή κατανάλωση νερού, πλήρη έλεγχο των νόσων, αποδοτική χρήση γης, βέλτιστες στρατηγικές διατροφής και εγγύτητα στις αγορές. Παρά τις αξιόλογες δυνατότητες των συστημάτων αυτών, η εν λόγω τεχνολογία φαίνεται προς το παρόν να λειτουργεί αποδοτικά μόνο για «εξειδικευμένες αγορές» που αφορούν προϊόντα υψηλής αξίας (π.χ. σολομός, μυλοκόπι και χέλι). Τα συστήματα RAS εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις: ανάγκη για μεγάλες επενδύσεις, χρήση πολλών τεχνολογικών μέσων, ανάγκη για προσωπικό με τεχνικές δεξιότητες, υψηλή χρήση ενέργειας ή προβλήματα σχετικά με τη γεύση του προϊόντος. Ωστόσο, χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις αναμένεται σύντομα να αντιμετωπιστούν οι σημερινές προκλήσεις. Βλ. έκθεση του Παρατηρητηρίου των Ευρωπαϊκών Αγορών Προϊόντων Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (EUMOFA) με τίτλο «Recirculating Aquaculture Systems» στη διεύθυνση https://www.eumofa.eu/documents/20178/84590/RAS+in+the+EU.pdf .

(42)

Τα μαλάκια είναι διηθηματοφάγα και δεν χρειάζεται να σιτίζονται. Προσφέρουν πολλά άλλα οφέλη στο περιβάλλον, όπως βελτίωση της ποιότητας και της διαύγειας των υδάτων χάρη στην απομάκρυνση σωματιδίων, περίσσειας θρεπτικών ουσιών, οργανικών υλικών, ιών και βακτηρίων από τη στήλη ύδατος. Οι κοίτες των μαλακίων παρέχουν ζωτικής σημασίας λειτουργίες οικοσυστήματος χάρη στη δημιουργία δομών και ενδιαιτημάτων για άλλα είδη, όπως καβούρια, σκώληκες και ιχθύδια, τα οποία αποτελούν πηγή τροφής για τους ιχθύς και άλλα θαλάσσια είδη. Τα μαλάκια συμβάλλουν επίσης στην αφαίρεση του αζώτου από το περιβάλλον η οποία επιτυγχάνεται κατά τη συλλογή των ζώων. Η πρωτοβουλία «Γαλάζια ανάπτυξη για τη Βαλτική» με τη χρηματοδότηση του Interreg κατέδειξε την ικανότητα αφαίρεσης του αζώτου της μυδοκαλλιέργειας με σχοινιά. Βλ. https://www.interreg-baltic.eu/news-detail/news/new-blue-growth-initiatives-for-the-baltic-sae-region.html .

(43)

Οι λιμνοδεξαμενές και οι υγρότοποι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη συγκράτηση των υδάτων και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

(44)

Η επιλεκτική αναπαραγωγή βασίζεται στη χρήση φυσικών (γενετικών) παραλλαγών στα επιθυμητά χαρακτηριστικά μέσω στοχευμένης επιλογής πληθυσμών, στελεχών, οικογενειών ή ατόμων.

(45)

Βλ. οδηγία 98/58/ΕΚ σχετικά με την προστασία των ζώων στα εκτροφεία και κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1099/2009 του Συμβουλίου για την προστασία των ζώων κατά τη θανάτωσή τους. Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» προβλέπει την αξιολόγηση και αναθεώρηση της υφιστάμενης νομοθεσίας για την καλή διαβίωση των ζώων το 2023, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη μεταφορά και τη σφαγή των ζώων.

(46)

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 889/2008 της Επιτροπής σχετικά με τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007 του Συμβουλίου για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων όσον αφορά τον βιολογικό τρόπο παραγωγής, την επισήμανση και τον έλεγχο των προϊόντων. Εκδόθηκε ο νέος κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2018/848 για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, ο οποίος θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2022.

(47)

Επί του παρόντος η ζήτηση αυτή καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό είτε μέσω της βιολογικής παραγωγής είτε μέσω ελάχιστων (συχνά δαπανηρών) ιδιωτικών προτύπων και συστημάτων πιστοποίησης. Ωστόσο, σύμφωνα με την έκθεση του Παρατηρητηρίου των Ευρωπαϊκών Αγορών Προϊόντων Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (EUMOFA) για τη βιολογική υδατοκαλλιέργεια της ΕΕ, παραμένει η ανάγκη παροχής περισσότερων πληροφοριών όσον αφορά τη βιωσιμότητα της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ (βλ. https://www.eumofa.eu/documents/20178/84590/Study+report_organic+aquaculture.pdf ).

(48)

Ο κανονισμός ΚΟΑ ορίζει ορισμένες υποχρεωτικές απαιτήσεις όσον αφορά την ενημέρωση των καταναλωτών. Ωστόσο, στον εν λόγω κανονισμό δεν απαιτείται να αναφέρεται στο τελικό προϊόν η μέθοδος παραγωγής των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. Θεσπίζεται μόνο η υποχρέωση να αναφέρεται ότι πρόκειται για προϊόν «εκτροφής». Μόνο για τα προϊόντα βιολογικής υδατοκαλλιέργειας ισχύουν ειδικές μέθοδοι παραγωγής. Επιπλέον, στον κανονισμό ΚΟΑ δεν απαιτείται η παροχή πληροφοριών σχετικά με την προέλευση των μεταποιημένων προϊόντων υδατοκαλλιέργειας.

(49)

Ο κανονισμός ΚΟΑ καθόρισε κοινά πρότυπα εμπορίας με τα οποία πρέπει να συμμορφώνονται τα προϊόντα αλιείας ώστε να εισέρχονται στην αγορά της ΕΕ για ανθρώπινη κατανάλωση. Ωστόσο, τα ισχύοντα πρότυπα δεν καλύπτουν τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας. Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» προβλέπει την επανεξέταση των προτύπων εμπορίας, μεταξύ άλλων για τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας.

(50)

Το Δίκτυο Αλιευτικών Περιοχών (FARNET) κατάρτισε ήδη οδηγό για την ενσωμάτωση της υδατοκαλλιέργειας στις τοπικές κοινότητες ( https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/cms/farnet2/library/guide/integrating-aquaculture-within-local-communities_el ), καθώς και οδηγό για την κυκλική οικονομία στους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας ( https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/cms/farnet2/library/farnet-guide-17-circular-economy-fisheries-and-aquaculture-areas_el ).

(51)

Σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ, απαιτείται η παροχή πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση των υδατικών οικοσυστημάτων και την ποιότητα των υδάτων, αλλά δεν περιλαμβάνονται υποχρεώσεις υποβολής δεδομένων ειδικά για τις δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας.

(52)

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής για το νέο πολυετές πρόγραμμα της ΕΕ για τη συλλογή δεδομένων βάσει του πλαισίου συλλογής δεδομένων (που θα εφαρμοστεί από το 2022), τα κράτη μέλη θα συλλέγουν κοινωνικοοικονομικά δεδομένα σχετικά με τα γλυκά ύδατα όταν η εθνική παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας γλυκών υδάτων υπερβαίνει ορισμένα όρια (1 % ενωσιακή παραγωγή, 10 % εθνική παραγωγή).

(53)

Οι συνεργατικοί σχηματισμοί εξασφαλίζουν τη συνεργασία μεταξύ παραγόντων καινοτομίας, όπως τα πανεπιστήμια, και ΜΜΕ. Με τον τρόπο αυτόν, προωθείται η δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας και διευκολύνεται η καταχώριση περισσότερων διεθνών εμπορικών σημάτων και διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 12.5.2021

COM(2021) 236 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

της

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΒΜΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

{SWD(2021) 102 final}

2.1. ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Τομέας	Επιτροπή	Κράτη μέλη της ΕΕ	Γνωμοδοτικό συμβούλιο υδατοκαλλιέργειας
2.1.1. Χώρος και ύδατα	·Κατάρτιση ενός λεπτομερέστερου εγγράφου προσανατολισμού σχετικά με τον χωροταξικό σχεδιασμό και την πρόσβαση σε ύδατα για τη θαλάσσια 1 υδατοκαλλιέργεια, την υδατοκαλλιέργεια γλυκών υδάτων και τη χερσαία υδατοκαλλιέργεια. ·Παροχή τεχνικής στήριξης στις διοικήσεις των κρατών μελών της ΕΕ για την υλοποίηση του εν λόγω εγγράφου προσανατολισμού και δυνατότητα χρήσης από τα κράτη μέλη της ΕΕ της χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) για τον σκοπό αυτόν. ·Παρακολούθηση της εφαρμογής της οδηγίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και συντονισμός της ανταλλαγής ορθών πρακτικών για τον μη θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό.	·Καθορισμός περιοχών κατάλληλων για υδατοκαλλιέργεια σύμφωνα με τις αρχές που αναφέρονται στην παρούσα ανακοίνωση και το μελλοντικό έγγραφο προσανατολισμού.
2.1.2. Κανονιστικό και διοικητικό πλαίσιο	·Ενοποίηση εγγράφου προσανατολισμού σχετικά με τις ορθές πρακτικές για τις διοικητικές διαδικασίες. ·Παροχή τεχνικής στήριξης στις διοικήσεις των κρατών μελών της ΕΕ για την επανεξέταση και βελτίωση των κανονιστικών και διοικητικών συστημάτων τους με βάση αυτές τις ορθές πρακτικές και δυνατότητα χρήσης από τα κράτη μέλη της ΕΕ της χρηματοδότησης του ΕΤΘΑ για τον σκοπό αυτόν.	·Επανεξέταση του κανονιστικού και διοικητικού συστήματος για την υδατοκαλλιέργεια, εφόσον χρειάζεται, με βάση τις αρχές που καθορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση και το μελλοντικό έγγραφο προσανατολισμού που θα ενοποιήσει η Επιτροπή, καθώς και συνεκτίμηση των ειδικών αναγκών που έχουν οι ΜΜΕ. ·Σύσταση ενιαίας εθνικής οντότητας η οποία θα φέρει σε επαφή τις εθνικές και τις περιφερειακές δημόσιες αρχές που ασχολούνται με την υδατοκαλλιέργεια. Παρότρυνση συμμετοχής των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών στην εν λόγω οντότητα.
2.1.3 Υγεία των ζώων και δημόσια υγεία	·Χαρτογράφηση ορθών ζωοτεχνικών πρακτικών, ειδικότερα του «εμπλουτισμού του περιβάλλοντος», της χρήσης «λειτουργικών ζωοτροφών» και της επιλεκτικής αναπαραγωγής. Οργάνωση κατάρτισης στις εν λόγω πρακτικές, πιθανόν με χρήση ενωσιακών κονδυλίων. ·Εξέταση τρόπων βελτίωσης της πρόσβασης του κοινού στα βασικά αποτελέσματα της αξιολόγησης του περιβαλλοντικού κινδύνου και στα σχετικά τοξικολογικά όρια για τα φάρμακα, με παράλληλη τήρηση των κανόνων απορρήτου και προστασίας δεδομένων. Εξέταση – σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και τα κράτη μέλη – του ενδεχομένου κατάρτισης εγγράφων καθοδήγησης για την αξιολόγηση του περιβαλλοντικού κινδύνου των φαρμάκων για χρήση στην υδατοκαλλιέργεια (συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, συστάσεων για τη λήψη μέτρων διαχείρισης κινδύνου). ·Οργάνωση εργαστηρίων τα οποία θα συγκεντρώνουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της Ευρώπης που ασχολούνται με το ζήτημα του νοροϊού στα οστρακοειδή (κλάδος, πανεπιστημιακοί, ερευνητές, κυβερνήσεις και υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων) για τη συζήτηση πιθανών λύσεων. ·Παροχή κατάρτισης στις αρμόδιες αρχές (μεταξύ άλλων, και στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την καλύτερη κατάρτιση για ασφαλέστερα τρόφιμα) όσον αφορά την επιτήρηση και κοινοποίηση των νόσων σε σχέση με καταγεγραμμένες και νεοεμφανιζόμενες νόσους σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/429 και άλλα σχετικά θέματα υγείας των ζώων. ·Στήριξη και προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας για την υγεία των ζώων, συμπεριλαμβανομένων των νόσων των οστρακοειδών, με συνεκτίμηση των προτεραιοτήτων που έχει επισημάνει η Μόνιμη Επιτροπή Γεωργικής Έρευνας (SCAR-Fish) 2 .	·Παροχή κατάρτισης στις αρμόδιες αρχές (μεταξύ άλλων, και στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Καλύτερη κατάρτιση για ασφαλέστερα τρόφιμα») όσον αφορά την επιτήρηση και κοινοποίηση των νόσων σε σχέση με καταγεγραμμένες και νεοεμφανιζόμενες νόσους σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/429 και άλλα σχετικά θέματα υγείας των ζώων. ·Στήριξη και προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας για την υγεία των ζώων, συμπεριλαμβανομένων των νόσων των οστρακοειδών, με συνεκτίμηση των προτεραιοτήτων που έχει επισημάνει η Μόνιμη Επιτροπή Γεωργικής Έρευνας (SCAR-Fish). ·Στήριξη της ανάπτυξης γνώσεων και δεξιοτήτων από τους παραγωγούς προϊόντων υδατοκαλλιέργειας όσον αφορά τις ορθές ζωοτεχνικές πρακτικές.	·Ανάπτυξη κωδίκων ορθής πρακτικής όσον αφορά τη διαχείριση των νόσων των υδρόβιων ζώων που δεν είναι καταγεγραμμένες στην οδηγία 2006/88/EK του Συμβουλίου ή στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/429. ·Στήριξη και διάδοση των ορθών ζωοτεχνικών πρακτικών που έχει εντοπίσει η Επιτροπή στο σύνολο των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. ·Διασφάλιση της ενημέρωσης των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ όσον αφορά τη σχετική έρευνα και καινοτομία για θέματα υγείας των ζώων και δημόσιας υγείας.
2.1.4. Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και μετριασμός της	·Κατάρτιση εγγράφου προσανατολισμού σχετικά με τα τομεακά σχέδια και τις στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή 3 . ·Στήριξη του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, μεταξύ άλλων, με τη διασφάλιση ενός κατάλληλου πλαισίου πολιτικής και της δυνατότητας χρήσης των κονδυλίων της ΕΕ.	·Στήριξη της εκπόνησης ειδικών τομεακών εθνικών, περιφερειακών, διακρατικών ή σχετικών με τις θαλάσσιες λεκάνες σχεδίων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τα οποία να συνάδουν με τις εθνικές στρατηγικές και τα εθνικά σχέδια, καθώς και με το αντίστοιχο πρότυπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης (CEN). ·Στήριξη της κατάρτισης όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την ανθεκτικότητα των εργαζομένων στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας. ·Στήριξη των δράσεων μετριασμού της κλιματικής αλλαγής στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας.	·Διάδοση στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την ανθεκτικότητα. ·Προώθηση της αποδοχής από τους παραγωγούς προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ των μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μετριασμού της.
2.1.5. Οργάνωση των παραγωγών και της αγοράς	·Οργάνωση εργαστηρίων για τις σχετικές δημόσιες αρχές και τον κλάδο με στόχο τη διευκόλυνση της ίδρυσης και αναγνώρισης των οργανώσεων παραγωγών και των διακλαδικών οργανώσεων με προβολή των ορθών πρακτικών και διευκόλυνση των ανταλλαγών ορθών πρακτικών μεταξύ των παραγόντων. ·Παροχή πληροφοριών σχετικά με τις διάφορες οργανώσεις παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων των διακρατικών οργανώσεων) και τις διακλαδικές οργανώσεις στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, καθώς και για τα μέτρα που λαμβάνουν οι εν λόγω οργανώσεις.	·Προώθηση – μεταξύ των παραγωγών και των φορέων εκμετάλλευσης του τομέα – των οφελών που προέρχονται από τη δημιουργία οργανώσεων παραγωγών και διακλαδικών οργανώσεων, καθώς και από τις διακρατικές δραστηριότητες μεταξύ των οργανώσεων παραγωγών. Συνέχιση της στήριξης των οργανώσεων αυτών, ειδικότερα των οικείων σχεδίων παραγωγής και εμπορίας, μεταξύ άλλων, μέσω εθνικής και ενωσιακής χρηματοδότησης.	·Προώθηση – μεταξύ των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας – των οφελών που προέρχονται από τη δημιουργία οργανώσεων παραγωγών, διακλαδικών οργανώσεων, καθώς και από τις διακρατικές δραστηριότητες μεταξύ των οργανώσεων παραγωγών. Παροχή σχετικής στήριξης, αν χρειάζεται.
2.1.6. Έλεγχος		·Διασφάλιση της διαθεσιμότητας των απαραίτητων εργαλείων για να διασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητα των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας από την αλίευση/συλλογή τους έως τη λιανική πώληση. ·Ενθάρρυνση της χρήσης ψηφιακών εργαλείων και τεχνητής νοημοσύνης για την ενίσχυση της ιχνηλασιμότητας και της διαφάνειας των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα.	·Ενθάρρυνση της χρήσης από τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας ψηφιακών εργαλείων για ενίσχυση της ιχνηλασιμότητας και της διαφάνειας.
2.1.7. Διαφοροποίηση και προσθήκη αξίας	Διάφορες συνιστώμενες δράσεις μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη του σκοπού αυτού.	Διάφορες συνιστώμενες δράσεις μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη του σκοπού αυτού.	Διάφορες συνιστώμενες δράσεις μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη του σκοπού αυτού.
2.2. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Τομέας	Επιτροπή	Κράτη μέλη της ΕΕ	Γνωμοδοτικό συμβούλιο υδατοκαλλιέργειας
2.2.1. Περιβαλλοντικές επιδόσεις	·Κατάρτιση εγγράφου προσανατολισμού σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, το οποίο θα συμπεριλαμβάνει τα εξής: α) Οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των νομικών απαιτήσεων του τομέα, οι οποίες καθορίζονται στη νομοθεσία της ΕΕ 4 , συμπεριλαμβανομένης της σχετικής νομολογίας. β) Καθορισμός περιβαλλοντικών δεικτών και προαιρετικών στόχων περιβαλλοντικών επιδό-σεων, συμπεριλαμβανομένης μιας μεθόδου αναφοράς για τον προσδιορισμό του αποτυπώματος άνθρακα και των επιπτώσεων της παραγωγής προϊόντων υδατοκαλ-λιέργειας στα οικοσυστήματα. γ) Χαρτογράφηση ορθών πρακτικών σε κυβερνητικό επίπεδο και σε επίπεδο κλάδου, οι οποίες να καλύπτουν: τη χρήση βιώσιμων ζωοτροφών· την ενεργειακή απόδοση· τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα· τη μείωση των διαφευγόντων ειδών· τη χρήση χημικών και φαρμάκων· τον τρόπο δημιουργίας εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας με ισορροπία θρεπτικών ουσιών· την προσέγγιση της κυκλικής οικονομίας και τη διαχείριση των αποβλήτων· τη διαχείριση των θηρευτών 5 · και τη χρήση υδάτινων γενετικών πόρων και επιλεκτικής αναπαραγωγής. δ) Δημιουργία ενός συστήματος παρακολούθησης που θα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, με στόχο την αξιολόγηση της προόδου και τη διευκόλυνση τόσο της λήψης τεκμηριωμένων αποφάσεων όσο και του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Το σύστημα αυτό θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει δεδομένα σχετικά με τις πτυχές που αναφέρονται στις προηγούμενες παραγράφους. ·Στήριξη των προσπαθειών για περαιτέρω μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. ·Στήριξη της διαφοροποίησης της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ ώστε να προκύψουν είδη υδατοκαλλιέργειας με καλύτερες περιβαλλοντικές επιδόσεις, μεταξύ άλλων με τη διασφάλιση ενός κατάλληλου πλαισίου πολιτικής και τη δυνατότητα χρήσης των κονδυλίων της ΕΕ (εκτός των άλλων, με στόχο την αύξηση της αξίας αυτού του είδους υδατοκαλλιέργειας στην αγορά και σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα). ·Εκπόνηση εργασιών για τον περιορισμό της συνεισφοράς της υδατοκαλλιέργειας στα θαλάσσια απορρίμματα με: i) εφαρμογή των απαιτήσεων της οδηγίας για τα πλαστικά μίας χρήσης· ii) στήριξη της αντικατάστασης του πλαστικού εξοπλισμού υδατοκαλλιέργειας με βιώσιμες λύσεις και της προσαρμογής των εγκαταστάσεων με στόχο την ελαχιστοποίηση της απώλειας υλικού στο περιβάλλον· iii) διασφάλιση χωριστής συλλογής αποβλήτων· και iv) προώθηση καινοτόμων πρακτικών στη συσκευασία των προϊόντων και των μεταποιημένων προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. ·Στήριξη της εφαρμογής έρευνας και καινοτομίας για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του τομέα.	·Προώθηση και διάδοση του εγγράφου προσανατολισμού σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, που θα καταρτίσει η Επιτροπή, στις αρχές που είναι αρμόδιες για την υδατοκαλλιέργεια και στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας (μεταξύ άλλων, μέσω κατάρτισης), καθώς και στήριξη των προσπαθειών του κλάδου (μεταξύ άλλων, με χρήση κονδυλίων της ΕΕ) για την αποδοχή των εν λόγω πρακτικών. ·Διασφάλιση ότι οι αρμόδιες αρχές προχωρούν στην ενσωμάτωση όλων των περιβαλλοντικών πτυχών στον σχεδιασμό και την αδειοδότηση δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας, με πλήρη εφαρμογή και τήρηση της εφαρμοστέας νομοθεσίας. Οι πτυχές που χρήζουν ενσωμάτωσης συμπεριλαμβάνουν: i) την κατάρτιση χαρτών ευαισθησίας των ειδών και των ενδιαιτημάτων σε σχέση με τις πιέσεις της υδατοκαλλιέργειας· ii) τον προσδιορισμό της φέρουσας ικανότητας του περιβάλλοντος των εγκαταστάσεων σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια· και iii) την εκπόνηση συμφωνιών και συστημάτων εναλλαγής των εγκαταστάσεων και διαχείρισης των περιοχών με στόχο τη μείωση των εκπομπών θρεπτικών ουσιών και οργανικής ύλης. ·Διασφάλιση της κατάλληλης παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις του τομέα, με πλήρη εφαρμογή της εφαρμοστέας νομοθεσίας. Προώθηση της παρακολούθησης και της υποβολής εκθέσεων από τον κλάδο όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς δείκτες. ·Στήριξη των προσπαθειών για περαιτέρω μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. ·Στήριξη της διαφοροποίησης της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ ώστε να προκύψουν είδη υδατοκαλλιέργειας με καλύτερες περιβαλλοντικές επιδόσεις, μεταξύ άλλων με τη διασφάλιση ενός κατάλληλου πλαισίου πολιτικής και της χρήσης των κονδυλίων της ΕΕ (εκτός των άλλων, με στόχο την αύξηση της αξίας αυτού του είδους υδατοκαλλιέργειας στην αγορά και σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα). ·Εκπόνηση εργασιών για τον περιορισμό της συνεισφοράς της υδατοκαλλιέργειας στα θαλάσσια απορρίμματα με: i) εφαρμογή των απαιτήσεων της οδηγίας για τα πλαστικά μίας χρήσης· ii) στήριξη της αντικατάστασης του πλαστικού εξοπλισμού υδατοκαλλιέργειας με βιώσιμες λύσεις και της προσαρμογής των εγκαταστάσεων με στόχο την ελαχιστοποίηση της απώλειας υλικού στο περιβάλλον· iii) διασφάλιση χωριστής συλλογής αποβλήτων· και iv) προώθηση καινοτόμων πρακτικών στη συσκευασία των προϊόντων και των μεταποιημένων προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. ·Στήριξη της εφαρμογής έρευνας και καινοτομίας για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του τομέα.	·Στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, προώθηση της εφαρμογής του εγγράφου προσανατολισμού σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις. ·Προώθηση της πρόληψης δημιουργίας θαλάσσιων αποβλήτων από τις δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας. ·Προώθηση της παρακολούθησης και της υποβολής εκθέσεων από τον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς δείκτες. ·Διασφάλιση της ενημέρωσης των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ όσον αφορά την οικεία έρευνα και καινοτομία με στόχο τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας.
2.1.3 Καλή διαβίωση των ζώων	·Στήριξη της εκπόνησης ενός κώδικα ορθής πρακτικής για την καλή διαβίωση των ιχθύων που θα συντάξουν τα κράτη μέλη της ΕΕ, ο κλάδος της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, οι επιστημονικοί φορείς της ΕΕ και οι ΜΚΟ, βάσει επιστημονικών και ερευνητικών στοιχείων, ο οποίος θα καλύπτει την εκτροφή, τη μεταφορά και τη θανάτωση. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η ευρεία διάδοση του εν λόγω κώδικα ορθής πρακτικής 6 . ·Στήριξη της ανάπτυξης δεικτών από τα κράτη μέλη και τον κλάδο υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, οι οποίοι θα είναι δείκτες καλής διαβίωσης των ιχθύων κοινοί για όλους, επικυρωμένοι, συγκεκριμένοι ανά είδος και ελέγξιμοι. Θα καλύπτουν όλη την αλυσίδα παραγωγής, μεταξύ άλλων τη μεταφορά και τη σφαγή. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ενταχθεί και η στήριξη στην έρευνα 7 . ·Στήριξη και προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας για την καλή διαβίωση των ζώων, με συνεκτίμηση των προτεραιοτήτων που έχει επισημάνει η Μόνιμη Επιτροπή Γεωργικής Έρευνας (SCAR-Fish) 8 .	·Στήριξη και προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας για την καλή διαβίωση των ζώων, με συνεκτίμηση των προτεραιοτήτων που έχει επισημάνει η Μόνιμη Επιτροπή Γεωργικής Έρευνας (SCAR-Fish). ·Στήριξη της ανάπτυξης γνώσεων και δεξιοτήτων που θα διαθέτουν οι παραγωγοί προϊόντων υδατοκαλλιέργειας όσον αφορά τις ορθές πρακτικές για την καλή διαβίωση των ιχθύων.	·Στήριξη και διάδοση, μεταξύ των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας, του κώδικα ορθής πρακτικής για την καλή διαβίωση των ιχθύων. ·Διασφάλιση της ενημέρωσης των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ όσον αφορά την έρευνα και καινοτομία για την καλή διαβίωση των ζώων.
2.3. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ
Τομέας	Επιτροπή	Κράτη μέλη της ΕΕ	Γνωμοδοτικό συμβούλιο υδατοκαλλιέργειας
2.3.1. Επικοινωνιακή προβολή της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ	·Κατάρτιση φιλικού προς τον χρήστη φυλλαδίου στο οποίο θα γίνεται επεξήγηση της νομοθεσίας την οποία οφείλει να τηρεί ο τομέας της υδατοκαλλιέργειας. ·Διεξαγωγή μελέτης σχετικά με τις πλέον πρόσφατες επιστημονικές πληροφορίες όσον αφορά τις επιπτώσεις (θετικές και αρνητικές) του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ από οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική άποψη, με στόχο τη διευκόλυνση μιας τεκμηριωμένης συζήτησης. ·Οργάνωση διάσκεψης των ενδιαφερομένων μερών μετά την έκδοση της παρούσας ανακοίνωσης. ·Ανάπτυξη εργαλείων για μια συντονισμένη πανενωσιακή εκστρατεία για την υδατοκαλλιέργεια της ΕΕ, τα οποία προορίζονται για χρήση σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο 9 . ·Αξιολόγηση της δυνατότητας καθορισμού προτύπων για τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας στο πλαίσιο της επανεξέτασης του πλαισίου προτύπων εμπορίας. ·Μετά τη δημοσίευση της έκθεσης σχετικά με τα αποτελέσματα της εφαρμογής του κανονισμού για την κοινή οργάνωση των αγορών των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας (κανονισμός ΚΟΑ), εξέταση του κατά πόσον είναι απαραίτητες τυχόν δράσεις προσανατολισμού ή παρακολούθησης. ·Περαιτέρω διερεύνηση του ρόλου των εργαλείων ψηφιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης για την ιχνηλασιμότητα και τη διαφάνεια των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας.	·Στήριξη και διασφάλιση της ευρείας διάδοσης, σε εθνικό επίπεδο, της συντονισμένης πανενωσιακής εκστρατείας για την υδατοκαλλιέργεια της ΕΕ, με πλήρη συμμετοχή των περιφερειακών αρχών· των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας· των εμπόρων λιανικής πώλησης· και, στο μέτρο του δυνατού, των ΜΚΟ και των μέσων ενημέρωσης. ·Προώθηση πρωτοβουλιών αυτορρύθμισης του τομέα της υδατοκαλλιέργειας (π.χ. ορθές πρακτικές, κώδικες δεοντολογίας και ιχνηλασιμότητα) και της επικοινωνιακής προβολής των πρωτοβουλιών αυτών στους καταναλωτές. Προώθηση του εμπορικού σήματος και των σημάτων ποιότητας με κατάλληλους μηχανισμούς ελέγχου. ·Προώθηση της χρήσης εργαλείων ψηφιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης για την ιχνηλασιμότητα και τη διαφάνεια των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας.	·Στήριξη και διασφάλιση ευρείας διάδοσης της συντονισμένης πανενωσιακής εκστρατείας για την υδατοκαλλιέργεια της ΕΕ, από τους συμμετέχοντες στην εκστρατεία. ·Προώθηση πρωτοβουλιών αυτορρύθμισης του τομέα της υδατοκαλλιέργειας (π.χ. ορθές πρακτικές και κώδικες δεοντολογίας) και της ιχνηλασιμότητας (συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ψηφιακών εργαλείων), καθώς και της επικοινωνιακής προβολής των πρωτοβουλιών αυτών στους καταναλωτές. Προώθηση της χρήσης του εμπορικού σήματος και των σημάτων ποιότητας με κατάλληλους μηχανισμούς ελέγχου. ·Προώθηση της χρήσης εργαλείων ψηφιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης για την ιχνηλασιμότητα και τη διαφάνεια των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας.
2.3.2. Ενσωμάτωση στις τοπικές κοινότητες	·Παροχή ορθών πρακτικών για την έγκαιρη εμπλοκή των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών στο πλαίσιο των εγγράφων προσανατολισμού για τον χωροταξικό σχεδιασμό και τις διοικητικές διαδικασίες 10 . ·Συλλογή ορθών πρακτικών για την ενσωμάτωση του τομέα της υδατοκαλλιέργειας στις τοπικές κοινότητες, ειδικότερα για την ανάπτυξη συνεργειών με άλλους τομείς και μιας προσέγγισης «κυκλικής οικονομίας». Προώθηση των εν λόγω πρακτικών, μεταξύ άλλων μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας για την ενωσιακή υδατοκαλλιέργεια, που αναφέρεται στην παρούσα ανακοίνωση.	·Διασφάλιση της έγκαιρης συμμετοχής των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών σύμφωνα με τις ορθές πρακτικές που παρουσιάζει η Επιτροπή στο πλαίσιο των εγγράφων προσανατολισμού για τον χωροταξικό σχεδιασμό και τις διοικητικές διαδικασίες. ·Προώθηση της ενσωμάτωσης του τομέα της υδατοκαλλιέργειας στις τοπικές κοινότητες και της ανάπτυξης συνεργειών με άλλους τομείς, με συνεκτίμηση των ορθών πρακτικών που έχει συγκεντρώσει η Επιτροπή.	·Διάδοση, μεταξύ των μελών, των ορθών πρακτικών για την ενσωμάτωση του τομέα της υδατοκαλλιέργειας στις τοπικές κοινότητες. ·Προώθηση, μεταξύ των μελών, της συμμετοχής των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας και στις δραστηριότητές του, καθώς και ανάγκη παρουσίασης στις τοπικές κοινότητες των απτών οφελών των δραστηριοτήτων αυτών, μεταξύ άλλων μέσω μεγαλύτερης διαφάνειας.
2.3.3. Δεδομένα και παρακολούθηση	·Χαρτογράφηση των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας στο πλαίσιο διαφόρων νομοθετικών πράξεων της ΕΕ 11 . ·Εντοπισμός και καθορισμός κοινών περιβαλλοντικών δεικτών για τον σκοπό της υποβολής εκθέσεων από τα κράτη μέλη όσον αφορά την υδατοκαλλιέργεια. ·Επανεξέταση και, κατά περίπτωση, προσαρμογή της συλλογής δεδομένων σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια.	·Υποβολή στην Επιτροπή δεδομένων σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια γλυκών υδάτων καθώς και περιβαλλοντικών δεικτών, η συλλογή και υποβολή των οποίων απαιτείται από την εθνική νομοθεσία. ·Εφαρμογή των αναθεωρημένων υποχρεώσεων συλλογής δεδομένων σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια δυνάμει του πλαισίου για τη συλλογή δεδομένων (πολυετές πρόγραμμα της ΕΕ για τη συλλογή δεδομένων με ισχύ από το 2022). ·Ενθάρρυνση του κλάδου και των ενώσεών του για ανάληψη εθελοντικών δεσμεύσεων υποβολής εκθέσεων στις εθνικές αρχές και δημοσίευση των περιβαλλοντικών δεδομένων, μεταξύ άλλων για τα διαφεύγοντα είδη και για τη χρήση κτηνιατρικών φαρμάκων.	·Ενθάρρυνση του κλάδου και των ενώσεών του για ανάληψη εθελοντικών δεσμεύσεων υποβολής εκθέσεων στις εθνικές αρχές και δημοσίευση των περιβαλλοντικών δεδομένων, μεταξύ άλλων για τα διαφεύγοντα είδη και για τη χρήση κτηνιατρικών φαρμάκων.
2.4. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
Τομέας	Επιτροπή	Κράτη μέλη της ΕΕ	Γνωμοδοτικό συμβούλιο υδατοκαλλιέργειας
	·Στο πλαίσιο τής – ήδη αναφερθείσας στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές – διαδικτυακής πλατφόρμας για την υδατοκαλλιέργεια της ΕΕ, προτείνεται η δημιουργία ιστοτόπου για την καταχώριση όλων των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ ερευνητικών προγραμμάτων που αφορούν την υδατοκαλλιέργεια και για τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων τους. ·Προαγωγή της ανάπτυξης και της συνδυαστικής αξιοποίησης των ισχυρών σημείων έρευνας και καινοτομίας που εντοπίζονται στα κράτη μέλη και στις περιφέρειες, καθώς και των σχετικών επιχειρηματικών ευκαιριών, μεταξύ άλλων μέσω στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης, με στόχο τη δημιουργία ολοκληρωμένων αξιακών αλυσίδων σε όλη την ΕΕ. ·Προαγωγή της εκπόνησης και υλοποίησης εμπεριστατωμένων σχεδίων διάδοσης και αξιοποίησης για χρηματοδοτούμενα έργα έρευνας και καινοτομίας. ·Στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας για τη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια, ειδικότερα μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και των καταγεγραμμένων προτεραιοτήτων του. ·Στήριξη (μεταξύ άλλων με χρήση ενωσιακών κονδυλίων) της ανάπτυξης δεξιοτήτων στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας 12 .	·Δημιουργία ενός πλαισίου συνεργασίας το οποίο θα φέρει σε επαφή τις δημόσιες αρχές, τον κλάδο, τους ερευνητικούς και τους εκπαιδευτικούς φορείς, καθώς και προώθηση της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών για την υδατοκαλλιέργεια 13 . ·Διάδοση πληροφοριών σχετικά με εθνικά έργα έρευνας και καινοτομίας και τα αποτελέσματά τους. ·Στήριξη (μεταξύ άλλων με ενωσιακά κονδύλια) της ανάπτυξης δεξιοτήτων στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας και της συστηματικής κατάρτισης των επαγγελματιών του τομέα υδατοκαλλιέργειας. ·Συντονισμός και στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας σύμφωνα με τις προτεραιότητες που έχουν επισημανθεί, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι προτεραιότητες που αποτυπώνονται στις εκθέσεις της Μόνιμης Επιτροπής Γεωργικής Έρευνας (SCAR-Fish). ·Στήριξη της αναβάθμισης και εμπορικής προώθησης των καινοτόμων πρακτικών στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας.	·Ενθάρρυνση των παραγωγών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και άλλων ενδιαφερόμενων μερών για συνεργασία με κέντρα έρευνας και καινοτομίας, καθώς και με δημόσιες αρχές, με στόχο την εξεύρεση λύσεων στις προκλήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ. ·Διάδοση, μεταξύ των μελών, πληροφοριών σχετικά με έργα έρευνας και καινοτομίας και τα αποτελέσματά τους. ·Προώθηση της αποδοχής υφιστάμενων καινοτομιών από τον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. ·Προώθηση, εντός του τομέα της υδατοκαλλιέργειας, της συστηματικής κατάρτισης των επαγγελματιών του τομέα της υδατοκαλλιέργειας, κυρίως όσον αφορά τους τρόπους ενσωμάτωσης καινοτόμων πρακτικών.
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
Τομέας	Επιτροπή	Κράτη μέλη της ΕΕ	Γνωμοδοτικό συμβούλιο υδατοκαλλιέργειας
Χρηματοδότηση	·Επισκόπηση του ευρέος φάσματος των διαθέσιμων χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ 14 . ·Διασφάλιση συνοχής, συνεργειών και συμπληρωματικότητας για την υδατοκαλλιέργεια στο πλαίσιο διαφόρων ταμείων της ΕΕ που διαχειρίζεται η Επιτροπή. ·Διασφάλιση της δημόσιας και τακτικής παροχής πληροφοριών σχετικά με χρηματοδοτούμενα έργα του τομέα. ·Συνεκτίμηση των προτεραιοτήτων, που ορίζονται στο πλαίσιο της παρούσας ανακοίνωσης, κατά τον προγραμματισμό που αφορά τις αναλήψεις υποχρεώσεων και τις δαπάνες της ΕΕ. ·Συνέχιση της στήριξης των επενδύσεων σε καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας μέσω της πρωτοβουλίας BlueInvest και του προγράμματος InvestEU.	·Συντονισμός του σχεδιασμού, των αναλήψεων υποχρεώσεων και των δαπανών για την υδατοκαλλιέργεια με κονδύλια διαφόρων ταμείων στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, με διασφάλιση της συνοχής, των συνεργειών και της συμπληρωματικότητας μεταξύ τους. ·Διασφάλιση της δημόσιας και τακτικής παροχής πληροφοριών σχετικά με χρηματοδοτούμενα έργα του τομέα. ·Συνεκτίμηση των προτεραιοτήτων, που ορίζονται στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές, κατά τον προγραμματισμό των ενισχύσεων μέσω εθνικών και ενωσιακών ταμείων. ·Στήριξη των επενδύσεων σε καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας.	·Προώθηση, στους παραγωγούς προϊόντων υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, της χρήσης των υφιστάμενων κονδυλίων και εργαλείων για την προσέλκυση επενδύσεων, επιδιώκοντας την υλοποίηση των στόχων που ορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση.

(1)

Στο εν λόγω έγγραφο προσανατολισμού θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη: i) οι εμπειρίες των κρατών μελών της ΕΕ στο πλαίσιο της ΑΜΣ· ii) τα αποτελέσματα της χρηματοδοτούμενης από την ΕΕ έρευνας· και iii) το έργο που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Γενικής Επιτροπής Αλιείας του FAO για τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο (ΓΕΑΜ). Βλ. το έγγραφο με τίτλο «Ένας οδηγός για τη δημιουργία παράκτιων ζωνών ειδικών για υδατοκαλλιέργεια στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο» ( www.fao.org/3/ca7041en/CA7041EN.pdf ) . Χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα, όπως το AquaSpace ( http://www.aquaspace-h2020.eu/ ) και το TAPAS ( http://tapas-h2020.eu/ ) έχουν αναπτύξει εργαλεία για τον εντοπισμό συγκεκριμένων περιοχών για δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας. Ένα από τα άλλα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα που αφορούν τον χωροταξικό σχεδιασμό για την υδατοκαλλιέργεια είναι το MUSES, στο πλαίσιο του οποίου διενεργήθηκαν διάφορες περιπτωσιολογικές μελέτες, συμπεριλαμβανομένης μιας περιπτωσιολογικής μελέτης στη Βαλτική Θάλασσα (δανικά ύδατα) με αντικείμενο τον συνδυασμό της «υπεράκτιας παραγωγής αιολικής ενέργειας και της θαλασσοκαλλιέργειας» ( https://muses-project.com/wp-content/uploads/sites/70/2018/02/ANNEX-8-CASE-STUDY-5.pdf ).

(2)

H Μόνιμη Επιτροπή Γεωργικής Έρευνας (SCAR-Fish) έχει επισημάνει προτεραιότητες για την έρευνα σχετικά με την «πρόληψη και διαχείριση των νόσων στην υδατοκαλλιέργεια» ( https://scar-europe.org/index.php/fish-documents ) . Στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» γίνεται αναφορά στο μικροβίωμα ως βασικού τομέα έρευνας ο οποίος χρήζει στήριξης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

(3)

Στο παρόν έγγραφο προσανατολισμού θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ευρήματα των σχετικών χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων, όπως τα SOCLIMPACT ( https://soclimpact.net ), CERES ( https://ceresproject.eu ) και ClimeFish ( https://climefish.eu/ ). Οι συστάσεις που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του έργου ClimeFish στοχεύουν ειδικά στη θαλασσοκαλλιέργεια, αλλά και στα προϊόντα από την υδατοκαλλιέργεια γλυκών υδάτων σε λίμνες και λιμνοδεξαμενές. Στο έργο αυτό αναπτύχθηκε ένα πλαίσιο υποστήριξης αποφάσεων (DSF) το οποίο αποτελείται από ένα ηλεκτρονικό εργαλείο για τη στήριξη διαδικασιών σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων και των ορθών πρακτικών. Επίσης, τέθηκε σε λειτουργία ένα ευρωπαϊκό πρότυπο για τα τομεακά σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

(4)

Θα πρέπει να διασφαλιστεί επίσης ευρύτερη διάδοση των εγγράφων προσανατολισμού της Επιτροπής, όπως το έγγραφο προσανατολισμού για την υδατοκαλλιέργεια και το πρόγραμμα Natura 2000.

(5)

Για παράδειγμα, θαπρέπει να διασφαλιστεί η ευρεία διάδοση της εργαλειοθήκης INTERCAFE για τη διαχείριση των κορμοράνων όσον αφορά τις μεθόδους περιορισμού των προβλημάτων που προκαλούν οι κορμοράνοι στην ευρωπαϊκή αλιεία. Βλ. https://ec.europa.eu/environment/nature/cormorants/files/Cormorant_Toolbox_web_version.pdf .

(6)

Κατά την εκπόνηση ενός τέτοιου κώδικα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη το έργο της υποομάδας ιδίας πρωτοβουλίας της πλατφόρμας καλής διαβίωσης των ζώων της ΓΔ SANTE και οι σχετικές γνωμοδοτήσεις της ΕΕΑΤ.

(7)

Το έργο PerformFish του προγράμματος «Ορίζων 2020» ( http://performfish.eu/ ) έχει αντικείμενο, μεταξύ άλλων, την επικύρωση λειτουργικών δεικτών καλής διαβίωσης, οι οποίοι αφορούν άμεσα τους καλλιεργητές λαβρακιού και τσιπούρας στη Μεσόγειο.

(8)

Η επιτροπή SCAR-Fish έχει επισημάνει προτεραιότητες για την έρευνα σχετικά με την καλή διαβίωση των ιχθύων ( https://scar-europe.org/index.php/fish-documents ).

(9)

Για την ανάπτυξη των εν λόγω εργαλείων θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η πείρα που έχει αποκτηθεί από την εκστρατεία «Farmed in the EU» («Εκτροφής ΕΕ»).

(10)

Το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο με τίτλο «Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Μεσογειακής Υδατοκαλλιέργειας» (MedAID) διερευνά τρόπους για την εμπλοκή των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών στην ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας (βλ. http://www.medaid-h2020.eu/index.php/wp7-social-acceptability-and-governance ).

(11)

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται τα εξής: i) τα δεδομένα που συλλέγει η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Eurostat) βάσει του κανονισμού (ΕΚ) 762/2008 περί των στατιστικών στοιχείων που πρέπει να υποβάλλουν τα κράτη μέλη σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια· ii) τα δεδομένα που συλλέγονται στο πλαίσιο του κανονισμού-πλαισίου για τη συλλογή δεδομένων (κανονισμός (ΕΕ) 2017/1004)· και iii) τα δεδομένα που συλλέγονται στο πλαίσιο της νομοθεσίας για την υγεία των ζώων ή για τη βιολογική παραγωγή.

(12)

Η Επιτροπή έχει χρηματοδοτήσει έργα για την ανάπτυξη δεξιοτήτων στον τομέα της ενωσιακής υδατοκαλλιέργειας, στο πλαίσιο της δράσης του ΕΤΘΑ για τις γαλάζιες σταδιοδρομίες (π.χ. το Entrefish ( http://www.entrefish.eu/?page_id=3554&lang=en ). Έχει χρηματοδοτήσει επίσης μέσω του προγράμματος Erasmus+ πάνω από 100 έργα σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια (βλ. https://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/projects_el ) . Ωστόσο, θα πρέπει να γίνουν περισσότερα στο μέλλον.

(13)

Οι πρωτοβουλίες της ΕΕ για τους συνεργατικούς σχηματισμούς που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος COSME για τη στήριξη της καινοτομίας και της ανάπτυξης στις ΜΜΕ αποτελούν καλό παράδειγμα των εξελίξεων στον συγκεκριμένο τομέα· π.χ. ο γαλλικός συνεργατικός σχηματισμός για την υδατοκαλλιέργεια και τους θαλάσσιους πόρους συγκεντρώνει περισσότερα από 170 μέλη (μεταξύ των οποίων περισσότερες από 60 ΜΜΕ).

(14)

Για παράδειγμα: το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) και το μελλοντικό Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ), το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το πρόγραμμα για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (LIFE+), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις ΜΜΕ (COSME) και το ευρωπαϊκό πρόγραμμα γεωσκόπησης (Copernicus).