28.4.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 97/16

1.1

Οι αποτελεσματικές μεταφορές αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για να διατηρήσει και ενισχύσει η Ευρώπη την ανταγωνιστικότητά της. Για να καταστεί δυνατή η διαχείριση της περίπλοκης ροής των μεταφορών σε μια σύγχρονη κοινωνία απαιτούνται πολύ αποτελεσματικοί τρόποι μεταφοράς και η ευέλικτη μεταξύ τους συνεργασία. Προηγμένες και ολοκληρωμένες λύσεις εφοδιαστικής μπορούν να συμβάλουν στη βελτιστοποίηση των μεταφορών εμπορευμάτων και μέσω αυτών να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμια κλίμακα.

1.2

Η πρωτοβουλία της φινλανδικής προεδρίας και η ανακοίνωση που δημοσίευσε η Επιτροπή τον περασμένο Ιούνιο (1) διασαφηνίζουν το πως μια αποτελεσματική εφοδιαστική μπορεί να αποτελέσει το εργαλείο για την ενίσχυση και αξιοποίηση των θετικών συνεργιών μεταξύ της προστασίας του περιβάλλοντος και της ανταγωνιστικότητας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη βελτιστοποίηση της ορθολογιστικής χρήσης των οχημάτων και των υποδομών για να μειωθούν οι περιττές μεταφορές. Προς τούτο, σύμφωνα με την άποψη της ΕΟΚΕ είναι σημαντικό να δρομολογηθεί μια αναπτυξιακή δράση στην οποία θα λαμβάνονται υπόψη οι γνώσεις όλων των φορέων — των εφοδιαστικών επιχειρήσεων και των υπαλλήλων τους, των επιχειρήσεων που είναι πελάτες τους και των υπαλλήλων τους, των αρχών και οργανώσεων.

1.3

Βάση της αναπτυξιακής δράσης πρέπει να αποτελέσει ένα από τα στρατηγικά σχέδια που έχει εκπονήσει η Επιτροπή για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα μέσω της εφοδιαστικής. Στο σχέδιο θα πρέπει να καθορίζονται με ακρίβεια οι υποχρεώσεις των αρχών και των επιχειρηματιών, να περιλαμβάνεται ολόκληρος ο τομέας των μεταφορών και να εξετάζονται οι οικονομικές, μεταφορικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές, και περιφερειακές συνθήκες.

1.4

Η εφοδιαστική είναι δραστηριότητα εντάσεως εργασίας που απαιτεί ικανό και καλά καταρτισμένο προσωπικό και διοίκηση. Γι' αυτό στο σχέδιο πρέπει να εξετάζονται λεπτομερώς οι προϋποθέσεις της βασικής και της μεταγυμνασιακής εκπαίδευσης στα πλαίσια του τομέα της εφοδιαστικής. Πρέπει επίσης να αναλύονται οι προϋποθέσεις για την ενίσχυση της έρευνας και της ανάπτυξης των υποδομών.

1.5

Η αγορά εργασίας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση και την ανάπτυξη των υπηρεσιών εφοδιαστικής οι οποίες ικανοποιούν τις ανάγκες της ανταγωνιστικότητας και της βιομηχανίας. Οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να προωθήσουν τους κανόνες και τη λειτουργία της αγοράς εργασίας της εφοδιαστικής μέσω συνεχούς διαλόγου. Η εξασφάλιση σταθερών θέσεων εργασίας, της υγείας στην εργασία και της αποδοτικότητας πρέπει να αποτελούν κοινούς στόχους.

1.6

Η προηγούμενη προσέγγιση της Επιτροπής για την επίλυση του προβλήματος της συμφόρησης σε ορισμένους δρόμους της ΕΕ, μέσω της ρύθμισης των μεριδίων των διαφόρων τρόπων μεταφοράς στην κυκλοφορία, τα οποία θα πρέπει να επιστρέψουν στα επίπεδα του 1998, δεν φαίνεται να προσιδιάζει στη σημερινή εξέλιξη της αγοράς των μεταφορών.

1.7

Αυτό που προέχει τώρα είναι η ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των τρόπων μεταφοράς, μιας βιώσιμης συνεργασίας που θα επιτρέπει τη μέγιστη αξιοποίηση της αποτελεσματικότητας και των πλεονεκτημάτων καθενός εξ αυτών. Αυτή θα επιτευχθεί όταν θα υπάρχουν οι τεχνικές, πρακτικές και οικονομικές προϋποθέσεις. Η Ένωση θα επιδιώξει τη χάραξη κοινής πολιτικής που θα συμβάλει στη δημιουργία ή στην ανάπτυξη των εν λόγω προϋποθέσεων. Σ' αυτήν περιλαμβάνεται ακόμη ότι η μελλοντική πολιτική πρέπει να διασφαλίζει συστήματα μεταφορών ασφαλή, καθαρά από περιβαλλοντική άποψη και αποτελεσματικά.

2.1

Η Φινλανδία κάλεσε την ΕΟΚΕ να εκπονήσει διερευνητική γνωμοδότηση με θέμα μια ευρωπαϊκή πολιτική για την εφοδιαστική, παραθέτοντας μια σειρά από λόγους για τους οποίους οι εξελίξεις στον τομέα αυτόν έχουν τόσο μεγάλη σημασία για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα. Από τους λόγους αυτούς ξεχωρίζουν κυρίως οι εξής:

2.2

Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία διανύει μια μεταβατική περίοδο. Η τελευταία από τις φάσεις της παγκοσμιοποίησης άρχισε κατά τη δεκαετία του 1990, όταν άνοιξαν οι αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας στη διεθνή οικονομία της αγοράς. Το γεγονός αυτό οδήγησε στη μετεγκατάσταση τόσο της βιομηχανικής παραγωγής όσο και της παροχής υπηρεσιών. Στην Ευρώπη, η διεύρυνση της ΕΕ, η οικονομική ανάπτυξη των γειτονικών χωρών της Ένωσης και η οικονομική ανάκαμψη της Ρωσίας προκαλούν μια μεταλλαγή των δομών της ευρωπαϊκής βιομηχανικής παραγωγής και των αγορών των υπηρεσιών. Η ΕΕ καλείται να αντιδράσει άμεσα και αποφασιστικά στις προκλήσεις αυτές, όπως προβλέπει η στρατηγική της Λισσαβώνας.

2.3

Οι εξελίξεις αυτές έχουν αντίκτυπο και στον ευρωπαϊκό τομέα των μεταφορών. Καταρχάς, οι αγορές των μεταφορών όλων των κρατών μελών πρέπει να ενταχθούν με επιτυχία στις κοινοτικές αγορές των μεταφορών, με ιδιαίτερη προσοχή στις χώρες που, τεχνικά, υπάγονται ακόμη στο σύστημα μεταφορών της πρώην ΕΣΣΔ. Δεύτερον, πρέπει να αρθούν οι περιορισμοί που εξακολουθούν να εμποδίζουν την κινητικότητα στο εσωτερικό της ΕΕ και να οργανωθούν με αποτελεσματικό τρόπο οι μεταφορές. Τρίτον, για την πλήρη αξιοποίηση των οικονομικών δυνατοτήτων των γειτονικών χωρών της ΕΕ, πρέπει να αναπτυχθούν οι δεσμοί με τις χώρες αυτές στον τομέα των μεταφορών. Οι συμφορήσεις που υπάρχουν στα σύνορα με τις τρίτες χώρες αποδεικνύουν τη σημασία των εργασιών που πρέπει να επιτελεσθούν για την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Οι εμπορευματικές μεταφορές σε πολλές περιπτώσεις διασχίζουν τα σύνορα της ΕΕ· γι' αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντικό να δοθεί προσοχή στην εξέλιξη των κατάλληλων υποδομών και τεχνολογιών τόσο από την πλευρά της ΕΕ όσο και από την πλευρά των τρίτων χωρών.

2.4

Ένας από τους στόχος της στρατηγικής της Λισσαβώνας είναι να καταστεί η Ευρώπη η πιο ανταγωνιστική οικονομία του κόσμου. Για την αειφόρο οικονομική ανάπτυξη χρειάζεται ένα σύγχρονο, πλήρως λειτουργικό και αποτελεσματικό σύστημα μεταφορών. Ωστόσο, προϋπόθεση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των κοινοτικών επιχειρήσεων είναι η διαρκής βελτίωση των μεταφορών όσον αφορά την ποιότητα, την ακρίβεια και την αποτελεσματικότητά τους. Ταυτοχρόνως, η ταχεία αύξηση του όγκου των εμπορευματικών μεταφορών (ιδίως των οδικών) προκαλεί κορεσμό των μεταφορών σε πολλά μέρη της Ευρώπης. Αυτό συνεπάγεται πρόσθετο κόστος για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Η ανεπιθύμητη αυτή εξέλιξη έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις και στο φυσικό περιβάλλον διαβίωσης.

2.5

Στους κόλπους της ΕΕ έχουν καταβληθεί σημαντικές προσπάθειες για το άνοιγμα των αγορών των υπηρεσιών εφοδιαστικής και για την ενοποίηση των δικτύων μεταφοράς στην Ευρώπη. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμη ικανοποιητικά και εξακολουθούν να υφίστανται πολλοί φραγμοί που εμποδίζουν την πρόοδο προς την κατεύθυνση αυτή. Η εφοδιαστική δεν τυγχάνει της δέουσας προσοχής στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για τις μεταφορές, παρά το υψηλό κόστος που συνεπάγεται για τη βιομηχανία και το εμπόριο. Πράγματι, αντιπροσωπεύει σημαντικό μέρος του συνολικού κύκλου εργασιών μιας επιχείρησης. Ο ευρωπαϊκός τομέας της εφοδιαστικής απασχολεί, εξάλλου, μεγάλο αριθμό εργαζομένων.

2.6

Η αποτελεσματικότητα της εφοδιαστικής είναι ένα εργαλείο για την ενίσχυση και την αξιοποίηση των θετικών συνεργιών μεταξύ της προστασίας του περιβάλλοντος και της ανταγωνιστικότητας. Τούτο επιτυγχάνεται μέσω της βελτιστοποίησης της ορθολογικής χρήσης των οχημάτων και των υποδομών με στόχο τον περιορισμό των μεταφορών που δεν είναι απαραίτητες.

2.7

Η βελτίωση της εφοδιαστικής μπορεί, ως εκ τούτου, να έχει θετικό αντίκτυπο στην περιφερειακή ανάπτυξη της ΕΕ, καθώς περιορίζει τη σημασία της γεωγραφικής θέσης και, έτσι, ευνοεί την περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα. Η εφοδιαστική των μεταφορών θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην βιώσιμη κινητικότητα.

3.1

Οι επαφές μεταξύ της Φινλανδίας και της Επιτροπής είχαν ως αποτέλεσμα να δημοσιεύσει η Επιτροπή τον Ιούνιο του 2006, ανακοίνωση με θέμα την Εφοδιαστική εμπορευμάτων στην Ευρώπη — κλειδί για τη βιώσιμη κινητικότητα (2). Στο έγγραφο εξετάζονται οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη στενότερης σχέσης της εφοδιαστικής με την πολιτική μεταφορών.

3.2

Στο έγγραφο διαβούλευσης που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2006 (3), στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την κατάρτιση της εν λόγω ανακοίνωσης, η Επιτροπή εξετάζει ορισμένα ζητήματα που αφορούν τη μελλοντική εξέλιξη της εφοδιαστικής και τη σημασία της για τη λειτουργικότητα του κοινοτικού τομέα μεταφορών, δίνοντας ξεκάθαρα έμφαση στη διατροπικότητα, δηλαδή στη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών μορφών μεταφοράς.

3.3

Στο έγγραφο επισημαίνεται ότι, συγκρίνοντας το ΑΕγχΠ και τις δαπάνες για την εφοδιαστική (συμπεριλαμβανομένων και των δαπανών για τις μεταφορές) της Ευρώπης (ΕΕ-15) και της Βόρειας Αμερικής, διαπιστώνει κανείς ότι το μερίδιο της εφοδιαστικής ως ποσοστό του ΑΕγχΠ αυξήθηκε από 12,2 % το 1998 σε 13,3 % το 2002. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, οι δαπάνες για την εφοδιαστική στη Βόρεια Αμερική μειώθηκαν από 11 % σε 9,9 %.

3.4

Στο έγγραφο διαβούλευσής της, η Επιτροπή αναφέρεται στα μέτρα που έχει λάβει η ίδια στο παρελθόν. Σε ό,τι αφορά την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (Ε&ΤΑ), επισημαίνεται η λειτουργία, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, ενός ορισμένου αριθμού προγραμμάτων που αφορούν τη διατροπικότητα, αφενός, και την εφοδιαστική, αφετέρου. Τα προγράμματα αυτά έχουν στόχο την καλύτερη κατανόηση των σχέσεων μεταξύ των αποφάσεων που αφορούν την εφοδιαστική και των υπηρεσιών μεταφορών (4).

3.5

Η Λευκή Βίβλος που δημοσιεύτηκε το 2001 από την Επιτροπή (5) περιλαμβάνει βασικά δεδομένα σχετικά με το κοινοτικό σύστημα μεταφορών και παρουσιάζει μια σειρά από ιδέες, σκέψεις και προτάσεις σχετικά με δυνατούς τρόπους βελτίωσης της κατάστασης στον τομέα των μεταφορών έως το 2010. Το έγγραφο καθορίζει ποσοτικούς στόχους για τους διάφορους τρόπους μεταφοράς. Έως το 2010 θα πρέπει να επέλθει εξισορρόπηση των μεριδίων που κατέχουν οι διάφοροι τρόποι μεταφοράς στην αγορά, ώστε να επιστρέψουν στα επίπεδα του 1998. Το έγγραφο αυτό δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη διατροπικότητα, δηλαδή στους τρόπους με τους οποίους μπορούν να συνδυαστούν οι διάφοροι τρόποι μεταφοράς, σε πρώτη φάση σε ό,τι αφορά τις μεταφορές εμπορευμάτων σε μεγάλες αποστάσεις στο εσωτερικό της Ευρώπης. Ο επιδιωκόμενος στόχος είναι η μεταφορά περισσότερων εμπορευμάτων μέσω σιδηροδρομικών και θαλάσσιων οδών. Στο πλαίσιο των προσπαθειών αυτών εντάσσεται το πρόγραμμα Marco Polo. Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται η εφαρμογή αποδοτικών τεχνικών και εφοδιαστικών λύσεων που θα επιτρέπουν τη διατήρηση της έννοιας των μεταφορών από πόρτα σε πόρτα. Η Λευκή Βίβλος επισημαίνει ότι οι απώλειες χρόνου και το πρόσθετο κόστος που συνεπάγεται η μεταφόρτωση περιορίζουν την ανταγωνιστικότητα και, έτσι, ευνοούνται οι μεταφορές εμπορευμάτων με φορτηγά οχήματα, τα οποία χρησιμοποιούν ένα ιδιαίτερα αναπτυγμένο οδικό δίκτυο που επιτρέπει ουσιαστικά τη μεταφορά εμπορευμάτων προς κάθε προορισμό. Οι παρατηρήσεις αυτές σχετικά με το ανεπτυγμένο οδικό δίκτυο, αφορούν κυρίως την ΕΕ των 15 κρατών μελών. Στα νέα κράτη μέλη το οδικό δίκτυο είναι λιγότερο ανεπτυγμένο και συχνά χαμηλής ποιότητας. Επομένως, σε αυτά τα κράτη μέλη οι δυνατότητες ανάπτυξης του δικτύου μεταφορών είναι τεράστιες και θα πρέπει να αξιοποιηθούν μέσω της προώθησης επενδύσεων στις υποδομές.

3.6

Η ανακοίνωση της Επιτροπής (6) για την ενδιάμεση αναθεώρηση της Λευκής Βίβλου, στην οποία επιβεβαιώνεται η σημασία της «συντροπικότητας», φαίνεται περισσότερο ρεαλιστική όσον αφορά την ισορροπία μεταξύ των διαφόρων τρόπων μεταφοράς.

4.1

Στις προπαρασκευαστικές εργασίες που παρουσίασε στην Επιτροπή η Φινλανδία περιλαμβάνεται αφενός μελέτη των πρόσφατων τάσεων στον τομέα της εφοδιαστικής και αφετέρου σύνοψη των δραστηριοτήτων του αποκαλούμενου προγράμματος EULOG. Βασικός στόχος του προγράμματος είναι η κατάρτιση ενός εγγράφου συζήτησης, που θα παρουσιάζει διεξοδικά τις κυριότερες γνώσεις σε διεθνές επίπεδο σχετικά με το προδιαγραφόμενο μέλλον της εφοδιαστικής και της εφοδιαστικής των μεταφορών στην Ευρώπη, καθώς και τα μέτρα που απαιτείται να ληφθούν σχετικά.

4.2

Η παραγωγή πρόκειται να αυξηθεί ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, δηλαδή την Κίνα, την Ινδία, τη Βραζιλία και τη Ρωσία. Ο όγκος των μεταφερόμενων εμπορευμάτων αυξάνεται μαζί με τις αποστάσεις που πρέπει να διανυθούν. Ο έλεγχος των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων είναι δύσκολος και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων ενδέχεται να μεταφερθούν προς την Ασία. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των διαφόρων οικονομικών τομέων αναμένεται να ενταθεί, γεγονός που αυξάνει ολοένα και περισσότερο τη σημασία της ικανότητας των υποδομών ως παράγοντα ανταγωνιστικότητας. Η αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης στις ανατολικές περιοχές της Ευρώπης απαιτεί τον επαναπροσανατολισμό ενός μέρους των εμπορευματικών μεταφορών προς άλλους τρόπους μεταφοράς πέραν των οδικών. Καθίσταται εξαιρετικά σημαντική η ανάπτυξη διατροπικών κέντρων διακίνησης των εμπορευμάτων στις παραμεθόριες χώρες της ΕΕ στην Ανατολική Ευρώπη. Συγχρόνως προσφέρεται μια ευκαιρία για τη βελτίωση του κόστους του συστήματος μεταφορών της ΕΕ. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσουν αυτή την θετική τάση και να προωθήσουν, στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης μέσα μεταφοράς που να σέβονται το περιβάλλον.

4.3

Στην παραγωγή και τις υπηρεσίες, η δομή των εφοδιαστικών αλυσίδων καθορίζεται από την κατεύθυνση προς την οποία κινείται ο καταναλωτής. Οι αλυσίδες αυτές διαφοροποιούνται όχι μόνον από τα χαρακτηριστικά των προϊόντων, αλλά και από τις ανάγκες και τις προσδοκίες των καταναλωτών. Η ολοκλήρωση του συστήματος έχει τεχνολογικό και οργανωτικό χαρακτήρα και προσανατολίζεται με βάση τις γνώσεις. Για τη δημιουργία των εφοδιαστικών δικτύων απαιτείται καινοτομία τόσο σε σχέση με τα προϊόντα όσο και σε σχέση με τις διαδικασίες. Στις δυτικές χώρες, θα αυξηθεί η παροχή υπηρεσιών, ενώ η παραγωγή θα μεταφερθεί σε άλλα σημεία του δικτύου. Υπάρχει, επίσης, ζήτηση για την παροχή συγκεκριμένων πληροφοριών σχετικά με τον αντίκτυπο των προϊόντων και των υπηρεσιών στο περιβάλλον. Το γεγονός αυτό θα ενισχύσει τη σημασία της ιχνηλασιμότητας και της παρακολούθησης στο πλαίσιο της ανάπτυξης της αποτελεσματικότητας και της μείωσης των απορριμμάτων. Η σημασία της αντίστροφης εφοδιαστικής θα ενισχυθεί, καθώς τα χρησιμοποιημένα προϊόντα θα ανακυκλώνονται ή θα καταστρέφονται με ελεγχόμενο τρόπο.

4.4

Τα συστήματα πληροφοριών και επικοινωνιών επιτρέπουν τον έλεγχο των ροών ζωτικών πληροφοριών μεταξύ του σχεδιασμού, της διαχείρισης και της εκτέλεσης των εφοδιαστικών αλυσίδων. Οι ΤΠΕ επιτρέπουν τη βελτίωση του επιπέδου της ασφάλειας και των υπηρεσιών της εφοδιαστικής παράλληλα με μείωση του κόστους. Χρειάζονται νέες έξυπνες τεχνολογίες και τυποποιημένες διεπαφές. Η ταυτοποίηση μέσω ραδιοσυχνοτήτων, η οποία εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο, παρέχει σημαντικές δυνατότητες βελτίωσης της παρακολούθησης, της ιχνηλασιμότητας και της ασφάλειας παράδοσης των εμπορευμάτων.

4.5

Η αποδοτικότητα μέσω της μείωσης του κόστους διαδραματίζει πάντοτε καίριο ρόλο. Το κόστος των μεταφορών πρόκειται να αυξηθεί λόγω αύξησης του κόστους εργασίας και των τιμών του πετρελαίου, του κόστους της συμφόρησης και της χρήσης υποδομών, και των ολοένα και πιο αυστηρών απαιτήσεων ασφάλειας. Η αντίστροφη εφοδιαστική θα έχει, εξάλλου, επίπτωση στην αποδοτικότητα. Καθώς δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το κόστος της εφοδιαστικής, οι αποφάσεις λαμβάνονται βάσει ελλιπούς πληροφόρησης. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να αναπτυχθεί η τυποποίηση του πραγματικού κόστους. Το κόστος της εφοδιαστικής πρέπει να περιλαμβάνεται στους βασικούς δείκτες των επιδόσεων των επιχειρήσεων. Από αυτή την άποψη, η μέθοδος υπολογισμού του κόστους που αναπτύσσει προς το παρόν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της εφαρμογής του ευρωπαϊκού σήματος τέλους κυκλοφορίας — ευρωβινιέτα (eurovignette) — το οποίο επιτρέπει μεταξύ άλλων τον συνυπολογισμό του εξωτερικού κόστους και του κόστους χρήσης των υποδομών, θα έχει εξαιρετική σημασία για τον υπολογισμό του πραγματικού κόστους της εφοδιαστικής.

4.6

Οι δημόσιες πολιτικές στοχεύουν στη δημιουργία ενός λειτουργικού περιβάλλοντος που θα ευνοεί την ανταγωνιστικότητα του εμπορίου και της βιομηχανίας. Η ρύθμιση είναι απαραίτητη δεδομένης της αλληλεξάρτησης των ευρωπαϊκών οικονομιών, αλλά πρέπει να γίνεται με έξυπνο τρόπο και να εξυπηρετεί την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Η εναρμόνιση των πολιτικών και των ρυθμιστικών πλαισίων καθώς και οι επενδύσεις στις υποδομές αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την άρση των εμποδίων στην ενιαία αγορά. Παρότι οι περιφερειακές διοικητικές αρχές θα αποκτήσουν σημαντικότερο ρόλο στη ρύθμιση και στις επενδύσεις που σχετίζονται με τις μεταφορές, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και την εξέλιξη του παγκόσμιου περιβάλλοντος εντός του οποίου δραστηριοποιούνται.

4.7

Οι διοικητικές αρχές θα πρέπει να προωθήσουν την καινοτομία και την αξιοποίησή της. Σε ό,τι αφορά την εφοδιαστική, οι βασικοί τομείς ανάπτυξης είναι η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας και τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Όσον αφορά την εφοδιαστική αλυσίδα, πρέπει να επιδιωχθεί η ανάπτυξή της, επί παραδείγματι σε σχέση με την ασφάλεια, την ιχνηλασιμότητα και την παρακολούθηση, καθώς και τις διατροπικές μεταφορές. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις εφοδιαστικής, απαιτούνται νέες ικανότητες, παραδείγματος χάρη στους τομείς της συνεργασίας και του καταμερισμού του κινδύνου.

5.1

Ο όρος «εφοδιαστική »χρησιμοποιείται τις περισσότερες φορές χωρίς να προσδιορίζεται επακριβώς το περιεχόμενο και η σημασία του. Δεν υπάρχει ένας ενιαίος ορισμός της έννοιας της εφοδιαστικής. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στον στρατό. Η εφοδιαστική των μεταφορών εμπορευμάτων (ή εφοδιαστική των μεταφορών) μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία σχεδιασμού, εκτέλεσης, ελέγχου και συγχρονισμού, με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο, των ροών μεταγωγής — επιστροφής και της αποθήκευσης των πρώτων υλών, των ημικατεργασμένων προϊόντων, των τελικών προϊόντων, καθώς και των σχετικών πληροφοριών, από το σημείο προέλευσης έως το σημείο κατανάλωσης, με στόχο την κάλυψη των αναγκών των πελατών. Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει και τους ορισμούς που δίνονται από την Επιτροπή στο έγγραφο διαβούλευσης που παρουσίασε.

5.2

Καταρχάς, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η επικείμενη φινλανδική Προεδρία έχει παρουσιάσει έναν εκτενή κατάλογο λόγων για τους οποίους κρίνεται σημαντική η δημιουργία μιας πλήρως λειτουργικής αγοράς εφοδιαστικής στην Ευρώπη και υποστηρίζει με πειστικά επιχειρήματα ότι πρέπει να αναβαθμιστεί σημαντικά η θέση της εφοδιαστικής στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής μεταφορών. Η ΕΟΚΕ αντιλαμβάνεται τη σημασία όλων αυτών και, ως εκ τούτου, προτίθεται να υποστηρίξει ανεπιφύλακτα την πρωτοβουλία αυτή.

5.3

Η αναθεωρημένη στρατηγική της Λισσαβώνας αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση η υλοποίηση της οποίας προϋποθέτει την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης. Η οικονομική ανάπτυξη προϋποθέτει αύξηση του εμπορίου, αδιάκοπο εξορθολογισμό και καινοτομίες στις επιχειρήσεις και υφίσταται σε μεγάλο βαθμό τις συνέπειες από τις διεθνείς επιρροές και τους παράγοντες του ανταγωνισμού.

5.4

Σε όλους σχεδόν τους τομείς της κοινωνίας τα ταξίδια των ανθρώπων και οι μεταφορές των εμπορευμάτων αποτελούν μια από τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την ύπαρξη των επιχειρήσεων, της παραγωγής και του εμπορίου. Ο παράγων χρόνος μαζί με τον παράγοντα κόστος κατευθύνουν σε μεγάλο βαθμό τη λήψη των στρατηγικών αποφάσεων όσον αφορά την εγκατάσταση των επιχειρήσεων, καθώς και τις επιλογές των ανθρώπων. Συγχρόνως, όπως οι αλλαγές των κοινωνικών υποδομών επηρεάζουν τις ανάγκες των μεταφορών, έτσι και οι αλλαγές αυτές καθορίζονται με τη σειρά τους από την εμφάνιση ή την απουσία νέων δυνατοτήτων μεταφοράς.

5.5

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι σε μια οικονομία που διεθνοποιείται όλο και περισσότερο η εφοδιαστική καθίσταται όπως και οι δαπάνες της ένα πολύ σημαντικό εργαλείο ανταγωνισμού και ορθολογισμού, συγχρόνως όμως και ένα πολύ σημαντικό μέσο προστασίας του περιβάλλοντος. Η πρόσβαση στις αγορές, στην εργασία, στην εκπαίδευση, στις υπηρεσίες κ.λπ. μέσω της αυξανόμενης κινητικότητας μπορούν να επιτευχθούν μόνο υπό τη βασική προϋπόθεση ότι το σύστημα μεταφορών λειτουργεί.

5.6

Γι' αυτό η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ότι οι μεταφορές αποτελούν σημαντικό παράγοντα για να διατηρήσει και να ενισχύσει η Ευρώπη την ανταγωνιστικότητά της. Για να καταστεί δυνατή η διαχείριση της περίπλοκης ροής των μεταφορών σε μια σύγχρονη κοινωνία απαιτούνται πολύ αποτελεσματικοί τρόποι μεταφοράς και η ευέλικτη μεταξύ τους συνεργασία. Προηγμένες και ολοκληρωμένες λύσεις εφοδιαστικής μπορούν να συμβάλουν στη βελτιστοποίηση των μεταφορών εμπορευμάτων και μέσω αυτών να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμια κλίμακα.

5.7

Είναι σημαντικό να υπενθυμιστεί ότι η εφοδιαστική είναι μια δραστηριότητα που βασίζεται στις επιχειρήσεις και που επιδιώκει να ανταποκριθεί στη ζήτηση προϊόντων εκ μέρους των πελατών, εφόσον η ικανοποίησή τους αποτελεί μέριμνα της αγοράς. Αυτό συνεπάγεται ότι οι απαιτήσεις του πελάτη όσον αφορά τις μεταφορές και την παροχή τους καθορίζουν σε πολύ σημαντικό βαθμό την εξέλιξη του εν λόγω τομέα. Ως παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί η βιομηχανική παραγωγή η οποία συνεχώς έχει ανάγκη από περισσότερες μεταφορές για τη μείωση των αποθεμάτων της, τόσο σε υλικά παραγωγής όσο και σε έτοιμα προϊόντα. Το αυξανόμενο εμπόριο μέσω του διαδικτύου και η ελευθέρωση της αγοράς των ταχυδρομείων στην Ευρώπη αποτελούν άλλους τομείς στους οποίους η ζήτηση για ταχείες και ακριβείς μεταφορές και κατά συνέπεια για εφοδιαστική θα αυξηθεί. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η ανάπτυξη πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά τρόπο βιώσιμο, που να προβλέπει δηλαδή συγκεκριμένους κανόνες για την διασφάλιση των κοινωνικών και οικολογικών απαιτήσεων.

5.8

Η επιλογή των τρόπων μεταφοράς από τους πελάτες επηρεάζεται από μεγάλο αριθμό παραγόντων και εξαρτάται βέβαια από το είδος των εμπορευμάτων που θα μεταφερθεί. Εμπορεύματα υψηλής αξίας, εύθραυστα, ή ευπαθή μεταφέρονται συνήθως με φορτηγά οχήματα ή αεροπορικώς. Εμπορεύματα χαμηλής αξίας, βαριά ή ογκώδη μεταφέρονται συνήθως δια θαλάσσης ή σιδηροδρομικώς. Ο παράγων χρόνος (ακριβώς στην ώρα του) και ο αριθμός μεταφορτώσεων αποτελούν άλλους παράγοντες που έχουν σημασία για την επιλογή του μέσου μεταφοράς.

5.9

Η άποψη αυτή υιοθετήθηκε ακόμη και από την ανακοίνωση για την ενδιάμεση αναθεώρηση της Λευκής Βίβλου, υπέρ της οποίας τάσσεται η ΕΟΚΕ. Η ανακοίνωση θα εξετασθεί από την ΕΟΚΕ σε ιδιαίτερη γνωμοδότηση. Αυτό όμως δεν την εμποδίζει να υποβάλει ορισμένες παρατηρήσεις. Το έγγραφο διαβούλευσης που προηγήθηκε της ανακοίνωσης εστιάσθηκε κυρίως στη διατροπικότητα σύμφωνα με το περιεχόμενο της Λευκής Βίβλου του 2001, πράγμα που είχε ως συνέπεια να μεταφέρονται πλέον δια θαλάσσης και σιδηροδρομικώς εμπορεύματα που μετεφέροντο μέχρι τότε οδικώς.

5.10

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της που η Επιτροπή δεν θεωρεί πλέον τη διατροπικότητα ως τελικό στόχο αλλά ως μέσο συνεργασίας των τρόπων μεταφοράς.

5.11

Στο έγγραφο διαβούλευσης της Επιτροπής σχετικά με την ενδιάμεση αναθεώρηση της Λευκής Βίβλου του 2001, η Επιτροπή εμμένει στη θέση της, σύμφωνα με την οποία πρέπει να αποκατασταθεί η ισορροπία μεταξύ των τρόπων μεταφοράς στα επίπεδα του 1998. Η Λευκή Βίβλος του 2001 δίνει έμφαση στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση της εντεινόμενης ανισορροπίας μεταξύ των τρόπων μεταφοράς. Η ολοένα και μεγαλύτερη χρήση των οδικών και των αεροπορικών μεταφορών προκαλεί αύξηση της συμφόρησης στα δίκτυα. Ταυτοχρόνως, η ανεπαρκής αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων που προσφέρουν οι σιδηροδρομικές και οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων εμποδίζει την εξεύρεση λύσεων για την αντικατάσταση των οδικών μεταφορών εμπορευμάτων. Πάντως, λόγω της κυκλοφοριακής συμφόρησης σε ορισμένες περιοχές της Ένωσης δεν πρέπει, να παραβλέπεται το γεγονός ότι απομακρυσμένες περιοχές δεν διαθέτουν επαρκή πρόσβαση στις αγορές που βρίσκονται στις κεντρικότερες περιφέρειες.

5.12

Σύμφωνα με την Επιτροπή, το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει, με το πέρασμα του χρόνου, ανισορροπία στην κατανομή της κυκλοφορίας, η οποία δημιουργεί φαινόμενα αυξημένης κυκλοφοριακής συμφόρησης, ιδίως στους διευρωπαϊκούς κυκλοφοριακούς άξονες και στις πόλεις. Κατά την Επιτροπή, για τη λύση του προβλήματος αυτού πρέπει να επιτευχθούν το αργότερο έως το 2010 δύο εξαιρετικά σημαντικοί στόχοι:

5.13

Η ΕΟΚΕ επέκρινε την άποψη αυτή στη γνωμοδότησή της του 2002 σχετικά με τη Λευκή Βίβλο (7). Σε ό,τι αφορά την πρώτη περίπτωση, η ΕΟΚΕ ανέφερε: «Το πρόβλημα της συμφόρησης, που αποτελεί ένα από τα κεντρικά σημεία του εγγράφου, τίθεται με τρόπο που παραγνωρίζει το γεγονός ότι το πρόβλημα αυτό επηρεάζει ένα ελάχιστο τμήμα του κοινοτικού χώρου, μολονότι είναι σίγουρο ότι πρόκειται για τμήμα υψηλής πυκνότητας πληθυσμού (πράγμα που αποτελεί μια από τις αιτίες του προβλήματος) … Για τον λόγο αυτόν δεν είναι σκόπιμο … να καταρτίζεται μια γενική και ενιαία πολιτική μεταφορών για το σύνολο του κοινοτικού χώρου, ενώ θα έπρεπε, αντιθέτως, να καταρτισθεί μια ειδική πολιτική για κάθε μια από τις περιοχές αυτές». Η ΕΟΚΕ εμμένει στη θέση της αυτή.

5.14

Η κατανομή των μεριδίων αγοράς ως ποσοτικού στόχου για τους διάφορους τρόπους μεταφοράς οδηγεί σε σύγχυση. Ο συνολικός όγκος των μεταφερόμενων εμπορευμάτων στο εσωτερικό της ΕΕ με διάφορους τρόπους μεταφοράς δεν αποτελεί σημαντική αγορά που θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των οδικών, σιδηροδρομικών, θαλάσσιων, μεταφορών μικρών αποστάσεων, της εσωτερικής ναυσιπλοΐας και των πετρελαιαγωγών. Οι υφιστάμενες στατιστικές, σύμφωνα με τις οποίες τα μερίδια αγοράς των επιμέρους φορέων συγκρίνονται με βάση την ποσοτική αξιολόγηση των μεταφορών που έχουν πραγματοποιήσει, δεν αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια την πραγματική κατάσταση που επικρατεί στην αγορά μεταφορών. Απαιτείται συνεπώς η ανάπτυξη νέων μεθόδων συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων, οι οποίες να επιτρέπουν τη διάκριση μεταξύ μεταφορών κοντινών και μεταφορών μακρινών αποστάσεων.

5.15

Αυτό που προέχει είναι η επίτευξη της συνεργασίας μεταξύ των τρόπων μεταφοράς, μιας συνεργασίας που θα είναι βιώσιμη και θα επιτρέπει τη μέγιστη αξιοποίηση της αποτελεσματικότητας και των πλεονεκτημάτων καθεμιάς εξ αυτών. Γενικά, αυτό απαιτεί προηγμένες λύσεις εφοδιαστικής. Μακροπρόθεσμα, το αποτέλεσμα των εν λόγω προσπαθειών μπορεί να είναι η περισσότερο ορθολογιστική και περιβαλλοντική αξιοποίηση της συνολικής ικανότητας των μεταφορών, πράγμα που κατά κάποιο τρόπο μπορεί να μειώσει τη συμφόρηση σε ορισμένους δρόμους. Σύμφωνα με τη γνώμη της ΕΟΚΕ αυτό δεν μπορεί να επισκιάσει το γεγονός ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου είναι η ύπαρξη σύγχρονης και λειτουργικής υποδομής.

5.16

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της που αφορά την ενδιάμεση εξέταση της Λευκής Βίβλου του 2001, η οποία δημοσιεύθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών της παρούσας γνωμοδότησης, επικεντρώνεται σε μία συνολική προσέγγιση κατά την οποία κάθε τρόπος μεταφοράς έχει συγκεκριμένη θέση στη δημιουργία μιας πολιτικής μεταφορών που στοχεύει στην ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των πολυτροπικών μεταφορών και στην προσφορά ολοκληρωμένων λύσεων που περιλαμβάνουν όλα τα μεταφορικά μέσα, με εστίαση στην αντιμετώπιση των σημείων συμφόρησης και των αδύναμων κρίκων της εφοδιαστικής αλυσίδας.

6.1

Οι μεταφορές, ανεξαρτήτως τρόπου, αποτελούν το εμφανέστερο τμήμα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι διάφορες πτυχές των μεταφορών θα παραμείνουν, λοιπόν, αναπόφευκτα στο επίκεντρο του προβληματισμού σε ό,τι αφορά την εφοδιαστική.

6.2

Η εφοδιαστική αποτελεί τους κινητήριους μοχλούς της βιομηχανικής εφοδιαστικής αλυσίδας για τα εμπορεύματα και τις πληροφορίες, καθώς και της διανομής των τελικών προϊόντων. Αυτή η αλυσίδα δραστηριοτήτων πρέπει να ικανοποιεί τη ζήτηση και τις προσδοκίες των πελατών, ενώ παραμένει βιώσιμη από περιβαλλοντική και κοινωνική άποψη.

6.3

Η συνεργασία και η ολοκλήρωση είναι δύο έννοιες κλειδιά όσον αφορά τον τομέα των μεταφορών. Η φυσική συνεργασία συνεπάγεται μεταφορτώσεις που διογκώνουν το κόστος της μεταφοράς και ταυτοχρόνως θέτουν σε κίνδυνο τα εμπορεύματα. Για να μπορέσει να λειτουργήσει μια τέτοια συνεργασία, η μεταφόρτωση μεταξύ των μέσων μεταφοράς φορτίων πρέπει να είναι απλή. Πρόκειται για τεχνικό αλλά και οργανωτικό ζήτημα.

6.4

Για την επίτευξη αυτής της συνεργασίας απαιτείται έργο σε πολλούς τομείς. Χρειάζεται οργανωτική συνεργασία μεταξύ των τρόπων μεταφοράς, σφαιρική προσέγγιση της ανάπτυξης των κόμβων, διατροπικά μέσα μεταφοράς φορτίων και πολυτροπικά συστήματα. Η σφαιρική προσέγγιση είναι απαραίτητη για τη δημιουργία αποτελεσματικών και ανταγωνιστικών εφοδιαστικών συστημάτων και αειφόρων μεταφορών.

6.5

Ως εκ τούτου, η εφοδιαστική αποτελεί βιομηχανική και εμπορική δραστηριότητα. Υπάρχει μια τάση μετάβασης από τις παραδόσεις των προϊόντων βάσει ικανότητας στις παραδόσεις βάσει των παραγγελιών. Τα προϊόντα προσαρμόζονται στους πελάτες. Υπάρχουν αυστηρές απαιτήσεις όσον αφορά τις προθεσμίες και τον βραχυπρόθεσμο προγραμματισμό, αλλά και τη χρονική ακρίβεια και την ευελιξία. Το εμπόριο παγκοσμιοποιείται. Στην εφοδιαστική αλυσίδα παρεμβαίνουν πολλοί πάροχοι υπηρεσιών. Η αξία των εμπορευμάτων αυξάνεται καθώς οι επιχειρήσεις μειώνουν τα δικά τους αποθέματα για να περιορίσουν τη δέσμευση κεφαλαίου.

6.6

Βάσει των ανωτέρω απαιτούνται ταχείες και συνεπείς, χρονικά, παραδόσεις τόσο κατά τη διαδικασία παρασκευής και το στάδιο της διανομής στους τελικούς καταναλωτές όσο και στις ροές επιστροφής. Οι απαιτήσεις για αποδοτική εφοδιαστική αυξάνονται. Οι ικανότητες βέλτιστης αξιοποίησης και ολοκλήρωσης των μεταφορικών αλυσίδων αποτελούν το κλειδί για την επιτυχημένη λειτουργία και διαχείριση των ροών των υλικών και των προϊόντων.

6.7

Όλοι οι τρόποι μεταφοράς είναι απαραίτητοι και πρέπει να προωθείται η μεταξύ τους διάδραση. Για αυτήν τη διατροπικότητα των μεταφορών απαιτείται μια νέα θεώρηση που θα αποβλέπει στη διασύνδεση των διαφόρων τρόπων μεταφοράς.

6.8

Η εγκατάσταση τερματικών και δικτύων, η οργάνωση της διαχείρισης των ηλεκτρονικών πληροφοριών, καθώς και η αμοιβαία εμπιστοσύνη μπορούν να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες συνεργασίας μεταξύ των φορέων της αγοράς των μεταφορών.

6.9

Κάθε τρόπος μεταφοράς έχει τη δική του ιστορία, αλλά οι αλλαγές προς την κατεύθυνση της απελευθέρωσης υπαγορεύτηκαν από τεχνικούς, οικονομικούς και εμπορικούς παράγοντες. Η ΕΕ έχει διαδραματίσει και συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη συνεχή διαδικασία αλλαγών.

6.10

Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται τη μεγάλη σημασία που έχει η λειτουργία της εφοδιαστικής στους τομείς της παραγωγής και των μεταφορών. Σε πολλούς οικονομικούς κλάδους καταβάλλονται εντατικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή, οι οποίες πρέπει να ενθαρρύνονται και να υποστηρίζονται, δεδομένου ότι μπορούν να έχουν θετικά αποτελέσματα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο βιώσιμης κινητικότητας.

6.11

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή προσφέρει την υποστήριξή της στην πρωτοβουλία της φινλανδικής Προεδρίας, η οποία στοχεύει στην εγγραφή του ζητήματος της ευρωπαϊκής εφοδιαστικής στην ημερήσια διάταξη.