Νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες: πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος

Η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων και η ελεύθερη παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών αποτελούν θεμελιώδεις ελευθερίες οι οποίες προβλέπονται στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκδίδει την παρούσα οδηγία, αποσκοπώντας στην πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες χωρίς να παρεμποδίζονται οι ελευθερίες οι οποίες προβλέπονται στη συνθήκη ΕΚ.

ΠΡΑΞΗ

Οδηγία 91/308/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 10ης Ιουνίου 1991, σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες [Επίσημη Εφημερίδα L 166 της 28.6.1991] [Βλέπε πράξεις τροποποίησης].

ΣΥΝΟΨΗ

Η παρούσα οδηγία αντιπροσωπεύει, σε κοινοτική κλίμακα, το πρώτο στάδιο της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Σε διεθνή κλίμακα, τα κείμενα αναφοράς στον τομέα είναι οι 40 συστάσεις (ΕΝ) (FR) της Ειδικής Μονάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (ΕΜΧΔ), με τελευταία ενημέρωση τον Ιούνιο του 2003.

Η οδηγία ορίζει τις έννοιες πιστωτικό ίδρυμα, χρηματοδοτικός οργανισμός και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Όσον αφορά, ιδίως, την τελευταία, η οδηγία επαναλαμβάνει τον ορισμό της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά της παράνομης εμπορίας ναρκωτικών του 1988, απαριθμώντας μεταξύ των σκόπιμων πράξεων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες:

• τη μετατροπή ή τη μεταφορά προϊόντων εγκληματικής προέλευσης, με σκοπό την απόκρυψη ή την παραποίηση της παράνομης προέλευσης των ανωτέρω προϊόντων ή την αρωγή σε όλα τα άτομα που ενέχονται σε αυτή τη δραστηριότητα ώστε να αποφύγουν τις νόμιμες συνέπειες αυτών των πράξεων·
• την απόκρυψη ή την παραποίηση της πραγματικής φύσης, προέλευσης, θέσης, διάθεσης, διακίνησης ή ιδιοκτησίας των σχετικών προϊόντων για τα οποία ο δράστης γνωρίζει ότι προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες ή από συμμετοχή σε αυτές·
• την κτήση, την κατοχή ή τη χρήση των προϊόντων γνωρίζοντας, κατά την αποδοχή αυτών των προϊόντων ότι προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες ή από συμμετοχή σε αυτές·
• τη συμμετοχή σε μια από τις πράξεις που αναφέρονται στα τρία ανωτέρω σημεία, τη σύσταση συμμορίας για τη διάπραξη αυτής της πράξης, τις προσπάθειες διάπραξης, την αρωγή, την προτροπή ή τη συμβουλή σε κάποιον να τη διαπράξει ή να τον διευκολύνει στην εκτέλεση.

Τα κράτη μέλη φροντίζουν για την απαγόρευση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, όπως επίσης ώστε τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί να απαιτούν τα στοιχεία ταυτότητας των πελατών τους μέσω αποδεικτικού εγγράφου, εκτός από την περίπτωση στην οποία ο πελάτης είναι επίσης πιστωτικό ίδρυμα ή χρηματοδοτικός οργανισμός. Προβλέπονται παρεκκλίσεις για ορισμένες ασφαλιστικές συμβάσεις. Η απαίτηση επίδειξης των στοιχείων ταυτότητας ισχύει για κάθε συναλλαγή το ποσό της οποίας είναι ίσο ή υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ.

Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί κρατούν αντίγραφο ή τα στοιχεία των εγγράφων ταυτότητας των πελατών τους τουλάχιστον για πέντε έτη μετά τη λήξη των σχέσεών τους με τον πελάτη, όπως επίσης και τα δικαιολογητικά και τις καταχωρίσεις κάθε είδους συναλλαγής τουλάχιστον πέντε έτη μετά τη διενέργεια των συναλλαγών.

Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί συνεργάζονται πλήρως με τις αρχές που είναι υπεύθυνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Οι εν λόγω αρχές μπορούν να απαγορεύσουν τη διενέργεια μιας συναλλαγής όταν γνωρίζουν ή υποπτεύονται ότι σχετίζεται με νομιμοποίηση παράνομων εσόδων.

Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί δεν μπορούν να ανακοινώνουν σε οιονδήποτε το γεγονός ότι έχουν διαβιβάσει πληροφορίες στις αρχές ή ότι έχουν αρχίσει έρευνες.

Η καλόπιστη γνωστοποίηση πληροφοριών στις αρμόδιες αρχές δεν συνεπάγεται καμία ευθύνη για το πιστωτικό ίδρυμα ή τον χρηματοδοτικό οργανισμό.

Οι αρμόδιες αρχές ενημερώνουν τις αρχές που είναι υπεύθυνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εάν ανακαλύπτουν στοιχεία που ενδέχεται να αποδεικνύουν μια πράξη νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί καθιερώνουν διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου και επικοινωνίας προκειμένου να αποτρέψουν και να παρεμποδίσουν την υλοποίηση πράξεων που συνδέονται με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να ευαισθητοποιήσουν τους υπαλλήλους τους όσον αφορά τις διατάξεις της οδηγίας.

Στο πλαίσιο της Επιτροπής έχει ιδρυθεί επιτροπή επαφών συγκροτούμενη από πρόσωπα που όρισαν τα κράτη μέλη και από εκπροσώπους της Επιτροπής, η οποία έχει για αποστολή να διευκολύνει το συντονισμό.

Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίσουν ή να διατηρήσουν αυστηρότερες διατάξεις για να παρεμποδίσουν τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Η Επιτροπή, ένα έτος μετά την 1η Ιανουαρίου 1993, ορίζει ότι στη συνέχεια, όποτε παραστεί ανάγκη και τουλάχιστον μία φορά κάθε τριετία, θα συντάσσει έκθεση για την εφαρμογή της εν λόγω οδηγίας και θα την υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Η παρούσα πράξη επηρεάζεται από την απόφαση C-176/03 (es de en fr) του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σχετικά με την κατανομή ων αρμοδιοτήτων στον ποινικό τομέα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Προτάσεις:

Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 2004, για την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας [COM(2004) 448 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν από τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες οδήγησαν στην έκδοση δύο οδηγιών το 1991 και το 2001. Η ουσιαστική αναθεώρηση των συστάσεων της ΕΜΧΔ σχετικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας οδήγησαν την Επιτροπή στο να εκδώσει, στις 30 Ιουνίου 2004, την παρούσα πρόταση που παρέχει επίσης έναν ορισμό των σοβαρών αξιόποινων πράξεων, σημείο που ήταν εκκρεμές στις δύο προηγούμενες οδηγίες. Η πρόταση αναφέρει ότι η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες πρέπει να θεωρηθεί ως ποινικό αδίκημα. Καλύπτει ειδικά τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μέσω της τελωνειακής συνεργασίας [COM(2002) 328 τελικό - Επίσημη Εφημερίδα C 227 Ε της 24.9.2002].

Η πρόταση έχει ως σκοπό να συμπληρώσει την οδηγία σχετικά με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες του 1991, εισάγοντας ένα μηχανισμό ελέγχου των ατόμων που διαβαίνουν τα εξωτερικά σύνορα της Κοινότητας φέροντας μεγάλα χρηματικά ποσά. Επιπλέον, η πρόταση έχει ως σκοπό να θέσει σε λειτουργία ένα σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών στα οποία σημειώνονται ύποπτες κινήσεις και της Επιτροπής.

Απόφαση:

Απόφαση 2000/642/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 17ης Οκτωβρίου 2000, σχετικά με τη θέσπιση ρυθμίσεων για τη συνεργασία μεταξύ των μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών των κρατών μελών όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών [Επίσημη Εφημερίδα L 271 της 24.10.2000].

Μετά την οδηγία 91/308/ΕΟΚ, όλα τα κράτη μέλη έθεσαν σε εφαρμογή εθνικές μονάδες χρηματοοικονομικών πληροφοριών (ΜΧΠ) για να συγκεντρώνουν και να αναλύουν πληροφορίες που αποστέλλουν τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί. Για να βελτιωθεί η συνεργασία μεταξύ των ΜΧΠ, η απόφαση δίνει κοινό ορισμό των κεντρικών αυτών φορέων και καθορίζει τις αρχές που πρέπει να τηρηθούν για την αίτηση και την ανταλλαγή μεταξύ τους πληροφοριών ή εγγράφων. Θα τεθούν σε εφαρμογή μέσα προστασίας της επικοινωνίας. Η συνεργασία αυτή δεν πρέπει να επηρεάζει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών έναντι της Europol.

Εκθέσεις για την εφαρμογή της οδηγίας:

Πρώτη έκθεση της Επιτροπής, της 3ης Μαρτίου 1995, για την εφαρμογή της οδηγίας 91/308/ΕΟΚ [COM(95) 54 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η έκθεση αφορά δώδεκα κράτη μέλη. Η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία αποκλείονται, γιατί οι χώρες αυτές προσχώρησαν μετά την 1η Ιανουαρίου 1995 στην Ένωση. Η κατάστασή τους καθορίζεται σε παράλληλη έκθεση. Η Επιτροπή ακολουθεί οριζόντια προσέγγιση και περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόστηκαν οι βασικές διατάξεις της οδηγίας 91/308/ΕΟΚ από τα κράτη μέλη. Τα συμπεράσματα της παρούσας έκθεσης περιλαμβάνουν προτάσεις δράσεων που θα έπρεπε να αναληφθούν σε κοινοτικό και σε εθνικό επίπεδο ώστε να υπάρξουν εγγυήσεις για την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας και την ενίσχυση του ευρωπαϊκού συστήματος για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Δεύτερη έκθεση της Επιτροπής, της 1ης Ιουλίου 1998, για την εφαρμογή της οδηγίας 91/308/ΕΟΚ [COM(1998) 401 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η έκθεση αυτή επιβεβαιώνει ότι η κατάσταση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας είναι πολύ ικανοποιητική και ότι όλα τα κράτη μέλη τη μετέφεραν στο εθνικό δίκαιό τους. Τα συμπεράσματα της έκθεσης αφορούν την αναγκαιότητα να ενημερωθεί και να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας.

See also

Για συμπληρωματικές πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε τον ιστότοπο της Γενικής Διεύθυνσης Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας:

«Η ΕΕ επιθυμεί να καταπολεμήσει το φαινόμενο του βρόμικου χρήματος» (EN)

Ιστότοπος «Ελευθερία, ασφάλεια και δικαιοσύνη» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου:

Θεματικό δελτίο (FR)

Πίνακας αποτελεσμάτων (EN) (FR)

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 06.06.2006