Έλεγχοι των εξαγωγών ειδών διπλής χρήσης (έως τις 8 Σεπτεμβρίου 2021)

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 428/2009 — ενωσιακό σύστημα ελέγχου των εξαγωγών της μεταφοράς, της μεσιτείας και της διαμετακόμισης ειδών διπλής χρήσης

Σημείωση: ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/821 αναδιατυπώνει και καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 428/2009. Εντούτοις, όπως ορίζεται στο άρθρο 31 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/821, όσον αφορά τις αιτήσεις για την έκδοση αδειών που υποβλήθηκαν πριν από τις 9 Σεπτεμβρίου 2021, οι αντίστοιχοι κανόνες του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 428/2009 εξακολουθούν να ισχύουν.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

• Καθορίζει ένα ενιαίο σύστημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ελέγχου των εξαγωγών, της μεταφοράς, της διαμετακόμισης και μεσιτείας* ειδών διπλής χρήσης*. Αυτό το σύστημα επιδιώκει να διασφαλίσει ότι η ΕΕ είναι σύμφωνη με τις διεθνείς δεσμεύσεις και τις ευθύνες της, ιδίως όσον αφορά τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (δηλαδή την πρόληψη της εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων).
• Θεσπίζει έναν κοινό κατάλογο ελέγχου για την ΕΕ και κανόνες για την εφαρμογή του. Η άδεια εξαγωγής είναι απαραίτητη προκειμένου να εξαχθεί ένα είδος διπλής χρήσης από την ΕΕ σε μια τρίτη χώρα.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

• Τα είδη διπλής χρήσης αποτελούν αγαθά και τεχνολογία τα οποία προορίζονται για πολιτική αλλά και στρατιωτική χρήση, συμπεριλαμβανομένων των ειδών που μπορούν να συνδράμουν παντοιοτρόπως στην κατασκευή πυρηνικών όπλων ή άλλων εκρηκτικών πυρηνικών μηχανισμών.
• Το εμπόριο ειδών διπλής χρήσης αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο τμήμα του εξωτερικού εμπορίου της ΕΕ - τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ο όγκος των εξαγωγών ελεγχόμενων ειδών διπλής χρήσης από την ΕΕ έφθασε τα 85 δισεκατ. ευρώ.

Ενωσιακός κατάλογος ειδών διπλής χρήσης

• Στο παράρτημα Ι του κανονισμού παρατίθεται ένας κατάλογος ειδών διπλής χρήσης για τα οποία απαιτείται άδεια εξαγωγής. Μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το παράρτημα Ι ενημερώνεται ετησίως, ώστε να ευθυγραμμιστεί με τους διεθνείς κανόνες και τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί από:
  • την Ομάδα της Αυστραλίας,
  • το Καθεστώς Ελέγχου Πυραυλικής Τεχνολογίας,
  • την Ομάδα Πυρηνικών Προμηθευτών,
  • τον διακανονισμό του Wassenaar σχετικά με τον έλεγχο των εξαγωγών συμβατικών όπλων και ειδών και τεχνολογίας διπλής χρήσης, και
  • τη Σύμβαση για τα Χημικά Όπλα.
• Η εξαγωγή ορισμένων ειδών διπλής χρήσης που δεν απαριθμούνται στο παράρτημα Ι δύναται να υπόκειται σε άδεια εξαγωγής όταν υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι τα εν λόγω είδη προορίζονται για χρήση σχετική με πρόγραμμα χημικών, βιολογικών, πυρηνικών όπλων ή βαλλιστικών πυραύλων, ή για στρατιωτική χρήση από χώρες που υπόκεινται σε εμπάργκο όπλων.
• Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τα κράτη μέλη της ΕΕ δύνανται να επιβάλλουν πρόσθετους ελέγχους σε μη απαριθμούμενα είδη για λόγους δημόσιας ασφάλειας ή ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Τα κράτη μέλη επιβάλλουν, επίσης, περιορισμούς στις μεσιτικές υπηρεσίες των ειδών διπλής χρήσης, καθώς και στη διαμετακόμιση των εν λόγω ειδών στην ΕΕ.
• Με εξαίρεση κάποια ευαίσθητα είδη που παρατίθενται στο παράρτημα IV του κανονισμού (όπως εκρηκτικοί πυροκροτητές που λειτουργούν ηλεκτρικά), η διακίνηση των ειδών διπλής χρήσης επιτρέπεται ελεύθερα στην ΕΕ.

Άδειες εξαγωγής

Υπάρχουν τέσσερα είδη αδειών εξαγωγής, όπως αναφέρονται παρακάτω.

• Οι γενικές άδειες εξαγωγής της ΕΕ επιτρέπουν την εξαγωγή ορισμένων ειδών διπλής χρήσης σε ορισμένες χώρες και υπό ειδικές προϋποθέσεις (βλ. παράρτημα II του κανονισμού). Καλύπτουν για παράδειγμα:
  • εξαγωγές ορισμένων ειδών διπλής χρήσης σε χώρες όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία, η Νορβηγία, η Ελβετία και οι Ηνωμένες Πολιτείες·
  • εξαγωγές ορισμένων ειδών διπλής χρήσης μετά από επισκευή/αντικατάσταση·
  • προσωρινές εξαγωγές ορισμένων ειδών διπλής χρήσης για εκθέσεις προϊόντων·
  • εξαγωγές κάποιων ειδών τηλεπικοινωνίας και χημικών ουσιών σε ορισμένους προορισμούς.
• Οι εθνικές γενικές άδειες εξαγωγής δύνανται να εκδοθούν από τα κράτη μέλη εφόσον είναι συνεπή με τις υπάρχουσες ενωσιακές γενικές άδειες εξαγωγής και δεν αναφέρονται σε είδη που παρατίθενται στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού (π.χ. ουράνιο ή ανθρώπινα και ζωικά παθογόνα, όπως ορισμένοι ιοί συμπεριλαμβανομένου του ιού Ebola).
• Οι συνολικές άδειες εκδίδονται από τις εθνικές αρχές σε έναν εξαγωγέα και δύνανται να καλύψουν πολλά είδη σε περισσότερες χώρες ή τελικούς χρήστες.
• Οι ειδικές άδειες εκδίδονται από τις εθνικές αρχές σε έναν εξαγωγέα και καλύπτουν εξαγωγές ενός ή περισσότερων ειδών διπλής χρήσης προς έναν τελικό χρήστη ή παραλήπτη σε χώρα εκτός της ΕΕ.

Δίκτυο αρχών ελέγχου των εξαγωγών

Ο κανονισμός θεσπίζει ένα δίκτυο αρμόδιων αρχών ελέγχου των εξαγωγών που συντονίζεται από τη συντονιστική ομάδα διπλής χρήσης, η οποία ανταλλάσσει πληροφορίες σχετικά με τους ελέγχους των εξαγωγών και αναπτύσσει εργαλεία για να υποστηρίξει την εφαρμογή του.

Εξέταση της πολιτικής ελέγχου των εξαγωγών

• Ο κανονισμός απαιτεί από την Επιτροπή να εξετάσει την πολιτική ελέγχου των εξαγωγών της ΕΕ. Τον Οκτώβριο του 2013, η Επιτροπή παρουσίασε την έκθεση υλοποίησης και εκτίμησης των επιπτώσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Καταλήγει ότι το τρέχον σύστημα ελέγχου των εξαγωγών, ταυτόχρονα με την παροχή στέρεων νομικών και θεσμικών βάσεων, θα πρέπει να αναβαθμιστεί προκειμένου να δημιουργηθούν οι σύγχρονες ικανότητες ελέγχου που θα χρειάζεται η ΕΕ στο μέλλον.
• Τον Απρίλιο του 2014 εγκρίθηκε μια ανακοίνωση που περιγράφει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για τους στρατηγικούς ελέγχους των εξαγωγών και τον προσδιορισμό των συγκεκριμένων επιλογών πολιτικής για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος ελέγχου των εξαγωγών. Το 2015, η Επιτροπή κατάρτισε μια εκτίμηση των επιπτώσεων και παρουσίασε μια νομοθετική πρόταση για τον εκσυγχρονισμό των ελέγχων των εξαγωγών της ΕΕ τον Σεπτέμβριο του 2016.

Κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 428/2009

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/821 -αναδιατυπώνει και καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 428/2009, με ισχύ από τις 9 Σεπτεμβρίου 2021.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 27 Αυγούστου 2009.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Έλεγχοι των εξαγωγών ειδών διπλής χρήσης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Οι δράσεις της Επιτροπής για την εφαρμογή του νέου κανονισμού της ΕΕ για τον έλεγχο των εξαγωγών — Υπόμνημα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 428/2009 του Συμβουλίου, της 5ης Μαΐου 2009, περί κοινοτικού συστήματος ελέγχου των εξαγωγών της μεταφοράς, της μεσιτείας και της διαμετακόμισης ειδών διπλής χρήσης (ΕΕ L 134 της 29.5.2009, σ. 1–269).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 428/2009 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/821 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2021, για τη θέσπιση ενωσιακού συστήματος ελέγχου των εξαγωγών, της μεσιτείας, της τεχνικής βοήθειας, της διαμετακόμισης και της μεταφοράς ειδών διπλής χρήσης (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 206 της 11.6.2021, σ. 1–461).

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο — Η επανεξέταση της πολιτικής ελέγχου των εξαγωγών: εξασφάλιση ασφάλειας και ανταγωνιστικότητας σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο [COM(2014) 244 final της 24.4.2014].

τελευταία ενημέρωση 22.10.2021