ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 11.2.2021

COM(2021) 49 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1144/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις ενέργειες ενημέρωσης και προώθησης που αφορούν τα γεωργικά προϊόντα και εφαρμόζονται στην εσωτερική αγορά και σε τρίτες χώρες

Περιεχόμενα

1.    Εισαγωγή    

1.1.    Πλαίσιο    

1.2.    Η μεταρρύθμιση της πολιτικής του 2014    

1.3.    Ενίσχυση της συμβολής της πολιτικής προώθησης στην επίτευξη των πρωταρχικών στόχων της ΕΕ    

2.    Εφαρμογή της πολιτικής προώθησης την περίοδο 2016-2019    

2.1.    Ετήσια προγράμματα εργασίας    

2.2.    Είδη προγραμμάτων    

2.3.    Υποβολή και επιλογή προγραμμάτων– στατιστική ανάλυση    

2.4.    Ενέργειες με πρωτοβουλία της Επιτροπής    

3.    Συστάσεις    

3.1.    Αποτελεσματικότητα    

3.2.    Αποδοτικότητα    

3.3.    Συνάφεια    

3.4.    Συνοχή    

3.5.    Ενωσιακή προστιθέμενη αξία    

1.    Εισαγωγή

1.1.    Πλαίσιο

Η παρούσα έκθεση αφορά την εφαρμογή των μέτρων βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1144/2014 1 για την παροχή πληροφοριών και την προώθηση των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ. Το άρθρο 26 παράγραφος 2 του κανονισμού απαιτεί από την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του, συνοδευόμενη από τυχόν προτάσεις εν είδει συνέχειας, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020.

Η έκθεση έπεται αξιολόγησης 2 σχετικής με την εφαρμογή της πολιτικής της ΕΕ για την προώθηση των γεωργικών προϊόντων από το 2016 έως τις αρχές του 2020, όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τη συνάφεια, τη συνοχή και την ενωσιακή προστιθέμενη αξία. Η έκθεση στηρίζεται στα πορίσματα του ειδικού Ευρωβαρόμετρου «Ευρωπαίοι, Γεωργία και ΚΓΠ» 3 (τα οποία βασίζονται σε αντιπροσωπευτική έρευνα 27 000 ατόμων που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2020). Μαζί με την αξιολόγηση, θα χρησιμεύσει ως βάση για επανεξέταση της πολιτικής προώθησης που έχει προγραμματιστεί για το 2021. Της επανεξέτασης θα προηγηθεί συνολική εκτίμηση των επιπτώσεων των επιλογών πολιτικής, ώστε να διασφαλιστεί ότι η μελλοντική πολιτική προώθησης της ΕΕ παραμένει συναφής, αποτελεσματική, αποδοτική, με σαφή ενωσιακή προστιθέμενη αξία και συνεκτική με όλες τις σχετικές πολιτικές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων του εμπορίου, της ανάπτυξης, της αλιείας, της υγείας, του περιβάλλοντος και του κλίματος.

1.2.    Η μεταρρύθμιση της πολιτικής του 2014

Ο κανονισμός αποτέλεσε μείζονα μεταρρύθμιση της πολιτικής της ΕΕ για την προώθηση της γεωργίας. Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Δεκεμβρίου 2015, έτυχε σημαντικότερης δημοσιονομικής στήριξης και επικεντρώθηκε πιο ουσιαστικά στη στήριξη της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα. Με την υπογραφή «Enjoy! it’ s from Europe», η πολιτική είχε ως στόχο να βοηθήσει τους οικονομικούς φορείς της ΕΕ να εισέλθουν στις διεθνείς αγορές και να ενημερώσει καλύτερα τους καταναλωτές, στην ΕΕ και στις χώρες εκτός ΕΕ, σχετικά με τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι Ευρωπαίοι γεωργοί για την παροχή ποιοτικών προϊόντων, με βάση μια στρατηγική που έχει θεσπιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της μεταρρύθμισης περιλάμβαναν μεταξύ άλλων:

·αύξηση του προϋπολογισμού που επιτρέπει υψηλότερο ποσοστό συγχρηματοδότησης από την ΕΕ (από 50 % σε 70‑80 %)·

·μια ευρωπαϊκή στρατηγική προώθησης που υλοποιείται μέσω ετήσιων προγραμμάτων εργασίας και αποσκοπεί στη βελτίωση της στόχευσης των μέτρων προώθησης· και

·απλούστευση των διαδικασιών με τη μεταβίβαση ορισμένων εκτελεστικών καθηκόντων από την Επιτροπή στον Εκτελεστικό Οργανισμό για τους Καταναλωτές, την Υγεία, τη Γεωργία και τα Τρόφιμα (CHAFEA) — αυτό οδήγησε σε απτή βελτίωση της αποτελεσματικότητας, συμβάλλοντας στον εξορθολογισμό της υποβολής προτάσεων και της αξιολόγησής τους από τον CHAFEA (με συνεισφορές ανεξάρτητων εξωτερικών εμπειρογνωμόνων-αξιολογητών).

1.3.    Ενίσχυση της συμβολής της πολιτικής προώθησης στην επίτευξη των πρωταρχικών στόχων της ΕΕ

Το 2021 η Επιτροπή θα προβεί σε επανεξέταση της πολιτικής προώθησης για να ενισχύσει τη συμβολή της στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία 4  και στη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» 5 , καθώς και στο επικείμενο ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου 6 , λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τον σημαντικό ρόλο της πολιτικής στη στήριξη της βιώσιμης ανάκαμψης του αγροδιατροφικού τομέα της ΕΕ σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία.

Η επικείμενη επανεξέταση της πολιτικής προώθησης προσφέρει την ευκαιρία να επανακαθοριστούν οι στόχοι και οι κανόνες της για την καλύτερη στήριξη των γενικών στόχων πολιτικής της ΕΕ. Η πολιτική προώθησης μπορεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην παροχή κινήτρων για τη μετάβαση προς έναν περισσότερο πράσινο και βιώσιμο γεωργικό τομέα, με την ανάδειξη των πτυχών οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας των προϊόντων και των διαδικασιών παραγωγής της ΕΕ τόσο στην ΕΕ όσο και σε τρίτες χώρες. Σε διεθνές επίπεδο, μπορεί να στηρίξει τις προσπάθειες για την ανάδειξη του συστήματος τροφίμων της ΕΕ σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τη βιωσιμότητα. Στο πλαίσιο αυτό, οι ενέργειες με πρωτοβουλία της Επιτροπής μπορούν ειδικότερα να συμβάλουν στην ενίσχυση των προσπαθειών προβολής της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας «πράσινων συμμαχιών». Πέραν της προώθησης των συστημάτων ποιότητας όπως η βιολογική γεωργία και οι γεωγραφικές ενδείξεις, η πολιτική αυτή μπορεί επίσης να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην προώθηση μελλοντικών συστημάτων με σκοπό την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με την επισήμανση των βιώσιμων τροφίμων στην ΕΕ, την καλή μεταχείριση των ζώων, τα υγιεινά διατροφικά πρότυπα και την πρωτοβουλία της ΕΕ για την ανθρακοδεσμευτική γεωργία. Μπορεί να στηρίξει το μελλοντικό ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου με διάφορους τρόπους, π.χ. επεκτείνοντας την τρέχουσα εκστρατεία προώθησης της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών στο πλαίσιο της ισορροπημένης, υγιεινής διατροφής, καθώς και άλλων προϊόντων και κατηγοριών υγιεινών τροφίμων που επί του παρόντος υποκαταναλώνονται στην ΕΕ με αρνητικό αντίκτυπο στη δημόσια υγεία.

2.    Εφαρμογή της πολιτικής προώθησης την περίοδο 2016-2019

2.1.    Ετήσια προγράμματα εργασίας

Ο κανονισμός εισήγαγε ετήσια προγράμματα εργασίας (που εγκρίνονται με εκτελεστικές αποφάσεις της Επιτροπής 7 ), τα οποία καθορίζουν τον προϋπολογισμό και τις στρατηγικές προτεραιότητες των ενεργειών προώθησης κατά τους επόμενους 12 μήνες.

Κατά τη διαμόρφωση του προγράμματος εργασίας, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη:

·τους στόχους του κανονισμού·

·μακροοικονομική ανάλυση των προβλεπόμενων αυξήσεων των εξαγωγών σε υφιστάμενες ή αναδυόμενες αγορές·

·αξιολόγηση της πολιτικής για τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, καθώς και τις προσδοκίες όσον αφορά την άρση των υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών φραγμών· και

·τα αποτελέσματα προηγούμενων προσκλήσεων υποβολής προτάσεων (π.χ. υιοθέτηση, συνέχεια).

Επιπλέον, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τις συνεισφορές των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων μερών των οποίων ζητείται η γνώμη μέσω των ομάδων διαλόγου της κοινωνίας των πολιτών 8 .

Η αξιολόγηση κατέδειξε ότι το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας θεωρείται κατάλληλο εργαλείο για τη διασφάλιση δυναμικής και στοχευμένης πολιτικής προώθησης. Κάθε χρόνο, εξελίσσεται, προσαρμοζόμενο σε κάποιο βαθμό στις εξελισσόμενες προτεραιότητες των σχετικών τομέων. Επιπλέον, η πολιτική προώθησης έχει αποδειχθεί ικανή να ανταποκρίνεται στις ανάγκες διαθέτοντας ειδική ad hoc χρηματοδότηση για προγράμματα που παρέχουν στήριξη σε προβληματικούς τομείς, π.χ. το 2019, στις επιτραπέζιες ελιές και τη βιώσιμη παραγωγή ρυζιού.

Στο πλαίσιο των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας διατίθενται επίσης συστηματικά προϋπολογισμοί για τη συγχρηματοδότηση προγραμμάτων που ενθαρρύνουν την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής, σύμφωνα με τη στρατηγική της Επιτροπής για τη διατροφή. Από το 2018 οι ενέργειες αυτού του είδους περιλαμβάνονται στα ετήσια προγράμματα εργασίας για την προώθηση στην εσωτερική αγορά .

Η πολιτική προώθησης κατέδειξε την ικανότητά της να ευθυγραμμίζεται με τις νέες πολιτικές προτεραιότητες μέσω του ετήσιου προγράμματος εργασίας για το 2021, το οποίο αφιέρωσε το 50 % του προϋπολογισμού του σε θέματα που συμβάλλουν στους στόχους της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο». Με τη διάθεση 49 εκατ. EUR για την προώθηση βιολογικών προϊόντων, 19,1 εκατ. EUR για την προώθηση της κατανάλωσης οπωροκηπευτικών στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης και κατάλληλης διατροφής και 18 εκατ. EUR για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη βιώσιμη γεωργία, η πολιτική προώθησης παρέχει απτή στήριξη στη στρατηγική βάσει της ισχύουσας νομικής πράξης.

Τέλος, τα προγράμματα εργασίας περιλαμβάνουν επίσης προϋπολογισμούς για ανάληψη ενεργειών για την αντιμετώπιση καταστάσεων απροσδόκητης σοβαρής διαταραχής της αγοράς, απώλειας της εμπιστοσύνης των καταναλωτών ή άλλων συγκεκριμένων προβλημάτων (εφόσον οι εν λόγω ενέργειες είναι συμπληρωματικές προς τα έκτακτα μέτρα βάσει του μέρους V κεφάλαιο 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 9 ). Στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19, προκηρύχθηκαν πρώτη φορά συμπληρωματικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων 10 για τη χρηματοδότηση ενεργειών συμπληρωματικών προς τη δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης που εγκρίθηκε στις 30 Απριλίου 2020.

Ο ετήσιος προϋπολογισμός για ενέργειες ενημέρωσης και προώθησης αυξήθηκε από 113 εκατ. EUR το 2016 σε 200 εκατ. EUR το 2020. Παρόλο που η αύξηση είναι σημαντική, τα ποσά παραμένουν χαμηλά σε σχέση με τους προϋπολογισμούς που αφιερώνουν στην εμπορική προώθηση άλλοι σημαντικοί παράγοντες της παγκόσμιας αγοράς γεωργικών προϊόντων διατροφής. Το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ διέθεσε, για παράδειγμα, μόνο το 2019, 300 εκατ. USD (περίπου 253 εκατ. EUR) μέσω του προγράμματος προώθησης του εμπορίου γεωργικών προϊόντων (ATP) 11 , για να βοηθήσει τους γεωργούς των ΗΠΑ να εντοπίσουν νέες εξαγωγικές αγορές και να αποκτήσουν πρόσβαση σ’ αυτές.

2.2.    Είδη προγραμμάτων

Το πρόγραμμα προώθησης και ενημέρωσης είναι ένα συνεκτικό σύνολο δράσεων που μπορούν να περιλαμβάνουν:

·διαφημιστικές εκστρατείες για τον Τύπο, την τηλεόραση/το ραδιόφωνο ή το διαδίκτυο·

·δράσεις προώθησης στα σημεία πώλησης·

·εκστρατείες δημοσίων σχέσεων·

·συμμετοχή σε εμπορικές και άλλες εκθέσεις.

Τα προγράμματα προώθησης, τα οποία υλοποιούνται από δικαιούχους σε διάστημα 1-3 ετών, μπορούν να λάβουν τη μορφή:

-απλών προγραμμάτων που υποβάλλονται από μία ή περισσότερες προτείνουσες οργανώσεις από το ίδιο κράτος μέλος — πάνω από το ήμισυ του προϋπολογισμού που διατέθηκε για τέτοια προγράμματα την περίοδο 2016 -2020 αφορούσαν αγορές εκτός ΕΕ· ή

-πολυπρογραμμάτων που υποβάλλονται από δύο ή περισσότερες προτείνουσες οργανώσεις από τουλάχιστον δύο κράτη μέλη ή από μία ή περισσότερες πανευρωπαϊκές οργανώσεις· αν και το ποσοστό αυτών των προγραμμάτων που στοχεύουν σε αγορές εκτός ΕΕ αυξήθηκε, την περίοδο 2016-2019 χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων προώθησης της εσωτερικής αγοράς.

Η μεταρρύθμιση του 2014 είχε ως στόχο να διασφαλίσει τη στόχευση περισσότερων προγραμμάτων σε χώρες εκτός ΕΕ. Τα αντίστοιχα κονδύλια για την προώθηση εντός και εκτός ΕΕ εξακολουθούν να αποτελούν σημείο τριβής μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών, τα οποία εξέφρασαν διαφορετικές απόψεις κατά τη διαβούλευση σχετικά με την αξιολόγηση 12 .

Από την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι οι δικαιούχοι και οι εθνικές αρχές αναγνώρισαν συνολικά ότι η μεταρρύθμιση του 2014 οδήγησε στην απλούστευση/εξορθολογισμό των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων και των διαδικασιών επιλογής και αξιολόγησης, και ότι η προσέγγιση της άμεσης διαχείρισης για την υλοποίηση του προγράμματος είναι αποτελεσματικότερη.

Διατυπώθηκε επίσης το συμπέρασμα ότι θα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω οι διαφορές σε επίπεδο εφαρμογής μεταξύ των προγραμμάτων άμεσης διαχείρισης και των προγραμμάτων επιμερισμένης διαχείρισης. Αυτό μπορεί να γίνει στο πλαίσιο της επανεξέτασης του 2021, η οποία αναμένεται να δώσει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να εντοπίσει κοινές προσεγγίσεις, οι οποίες θα οδηγήσουν σε πιο ευέλικτες, εναρμονισμένες και απλουστευμένες ρυθμίσεις εφαρμογής.

2.3.    Υποβολή και επιλογή προγραμμάτων– στατιστική ανάλυση 13

Ο προϋπολογισμός όσον αφορά πρωτοβουλίες ενημέρωσης και προώθησης για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας της ΕΕ αυξήθηκε σημαντικά την περίοδο 2016 - 2019. Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του 2014, τα ποσοστά συγχρηματοδότησης αυξήθηκαν από 50 % (βάσει του κανονισμού του 2008) σε:

·80 % για τα απλά προγράμματα που απευθύνονται σε τρίτες χώρες και για τα πολυπρογράμματα· και

·70 % για τα απλά προγράμματα που απευθύνονται στην αγορά της ΕΕ.

Πίνακας 1:    Συνολικός προϋπολογισμός (απλά προγράμματα, πολυπρογράμματα και πρωτοβουλίες της Επιτροπής), για την περίοδο 2016-2019

Ο αριθμός των προτάσεων που υποβλήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου εφαρμογής μαρτυρεί το σταθερό ενδιαφέρον των φορέων εκμετάλλευσης για το καθεστώς. Τα αιτούμενα ποσά, τόσο για τα απλά προγράμματα όσο και για τα πολυπρογράμματα, υπερέβαιναν πάντοτε τον διαθέσιμο προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των προτάσεων. Οι ετήσιες αυξήσεις του προϋπολογισμού εξηγούν εν μέρει την ελαφρά μείωση, κατά την περίοδο αυτή, της αναλογίας μεταξύ των αιτούμενων ποσών και των διαθέσιμων κεφαλαίων.

Πίνακας 2:    Προϋπολογισμός που διατέθηκε για απλά προγράμματα και πολυπρογράμματα την περίοδο 2016-2019

Υποβληθείσες προτάσεις ανά είδος προγράμματος: Τα στατιστικά στοιχεία για τις υποβληθείσες προτάσεις δείχνουν ότι το ενδιαφέρον για τα πολυπρογράμματα αυξήθηκε διότι οι δυνητικοί αιτούντες εξοικειώθηκαν περισσότερο με τις απαιτήσεις των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για πολυπρογράμματα, δημιούργησαν εταιρικές σχέσεις με οργανισμούς σε διάφορα κράτη μέλη ή ανέπτυξαν ικανότητες στο πλαίσιο της ένωσής τους για συμμετοχή σε αιτήσεις χρηματοδότησης.

Πίνακας 3:    Αριθμός προτάσεων που υποβλήθηκαν την περίοδο 2016-2019

Προτάσεις που έλαβαν χρηματοδότηση ανά είδος προγράμματος: Ο πίνακας 4 δείχνει τον αριθμό των επιλεγμένων απλών προγραμμάτων και πολυπρογραμμάτων από την έναρξη της περιόδου εφαρμογής, την κατηγορία προϊόντος/προϊόντων που απορρόφησε το μεγαλύτερο ποσοστό του προϋπολογισμού, καθώς και τον αριθμό των κρατών μελών στα οποία ήταν εγκατεστημένοι οι δικαιούχοι του προγράμματος (κάλυψη κρατών μελών).

Οι στατιστικές δείχνουν σταθερή αύξηση του αριθμού των επιλεγμένων πολυπρογραμμάτων και σταθερό αριθμό απλών προγραμμάτων. Για τα απλά προγράμματα, η κορυφαία κατηγορία προϊόντων ήταν τα οπωροκηπευτικά. Για τα πολυπρογράμματα, ο τομέας της βιολογικής παραγωγής απορρόφησε το ήμισυ του προϋπολογισμού το 2016, τα οπωροκηπευτικά ήταν η κορυφαία κατηγορία το 2017, ο οίνος, ο μηλίτης και το ξίδι το 2018 και τα καλάθια διαφόρων προϊόντων το 2019.

Πίνακας 4:    Αριθμός προτάσεων που επιλέχθηκαν για χρηματοδότηση την περίοδο 2016-2019

Υλοποιούμενα προγράμματα ανά αγορά-στόχο (εντός ή εκτός ΕΕ): Η αύξηση του αριθμού, αφενός, των προγραμμάτων που απευθύνονται σε τρίτες χώρες και, αφετέρου, των πολυπρογραμμάτων αποτέλεσε ειδικό στόχο της μεταρρύθμισης του 2014 (βλ. ενότητα 1.2).

Ως εκ τούτου, η αύξηση του ποσοστού των προγραμμάτων που απευθύνονται σε τρίτες χώρες συνάδει με τους στόχους του κανονισμού, ο οποίος αποσκοπεί στην αύξηση του μεριδίου αγοράς των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ σε αγορές εκτός ΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στις αγορές τρίτων χωρών με το υψηλότερο αναπτυξιακό δυναμικό.

Από τα πολυπρογράμματα, σχεδόν διπλάσια σε αριθμό ήταν εκείνα που στόχευαν την αγορά της ΕΕ σε σχέση με τις αγορές εκτός ΕΕ (39 έναντι 20). Με τα απλά προγράμματα, συνέβη το αντίθετο (147 στόχευαν τις αγορές εκτός ΕΕ και 73 την αγορά της ΕΕ).

Πίνακας 5:    Αριθμός προτάσεων που επιλέχθηκαν για χρηματοδότηση, από τις στοχευόμενες αγορές, την περίοδο 2016-2019

2.4.    Ενέργειες με πρωτοβουλία της Επιτροπής 

Η Επιτροπή ανέλαβε ενέργειες με δική της πρωτοβουλία για να συμβάλει στο άνοιγμα νέων αγορών και στην ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση σοβαρών διαταραχών της αγοράς ή απώλειας της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Τα μέτρα περιλαμβάνουν:

·αποστολές υψηλού επιπέδου·

·σεμινάρια σε άλλες χώρες με σκοπό την επεξήγηση των υψηλών προτύπων των γεωργικών εξαγωγών της ΕΕ·

·λειτουργία περιπτέρων σε εμποροπανηγύρεις και εκθέσεις διεθνούς σημασίας·

·προώθηση της εικόνας των προϊόντων της Ένωσης (π.χ. εκστρατείες επικοινωνίας)· και

·υπηρεσίες τεχνικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων εγχειριδίων της αγοράς.

Από την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής υπήρξαν, κατά τα φαινόμενα, αποτελεσματικές όσον αφορά την προετοιμασία του εδάφους για την είσοδο ή την περαιτέρω διείσδυση σε αγορές εκτός ΕΕ. Σημαντική κρίθηκε η συμβολή τους στη δημιουργία απτής προστιθέμενης αξίας για την ΕΕ. Από το 2017 ο προϋπολογισμός που διατίθεται για τις πρωτοβουλίες έχει παραμείνει σταθερός στα 9,5 εκατ. EUR ετησίως.

3.    Συστάσεις

3.1.    Αποτελεσματικότητα

Από την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι η πολιτική προώθησης συνέβαλε στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τα πλεονεκτήματα των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ, τα υψηλά πρότυπα που εφαρμόζονται στις μεθόδους παραγωγής της ΕΕ, και τα συστήματα ποιότητας της ΕΕ.

Οι επιπτώσεις της πολιτικής στην ανταγωνιστικότητα, την κατανάλωση και το μερίδιο αγοράς ήταν πιο δύσκολο να προσδιοριστούν ποσοτικά, επειδή επηρεάζονται και από εξωτερικούς παράγοντες της αγοράς και από κοινωνιακούς παράγοντες. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε στο πλαίσιο της αξιολόγησης, το 97 % όσων απάντησαν υποστήριξαν την άποψη ότι η πολιτική συμβάλλει σημαντικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ και το 89 % ότι αυξάνει το μερίδιο αγοράς σε άλλες χώρες 14 .

Ήταν ευκολότερο να προσεγγιστεί το κοινό-στόχος στην αγορά της ΕΕ απ’ ό, τι στις αγορές εκτός ΕΕ. Οι δραστηριότητες προώθησης και ενημέρωσης που αποδείχθηκαν περισσότερο αποτελεσματικές ήταν:

·εκείνες που συνεπάγονται άμεση επαφή με τους καταναλωτές·

·η δικτύωση σε εμπορικές εκθέσεις και εκδηλώσεις· και

·η προώθηση προϊόντων από επηρεαστές γνώμης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην προετοιμασία του εδάφους για την είσοδο ή την περαιτέρω διείσδυση σε αγορές εκτός της ΕΕ, και ιδιαίτερα συναφείς όταν πραγματοποιούνταν σε σχέση με την εφαρμογή συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών της ΕΕ.

Ωστόσο, από την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι, στην τρέχουσα μορφή τους, οι ρυθμίσεις για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των προγραμμάτων προώθησης δεν είναι κατάλληλες για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Τούτων δοθέντων, η Επιτροπή συνιστά:

Øοι ρυθμίσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης θα πρέπει να βελτιωθούν στο πλαίσιο της επικείμενης επανεξέτασης της πολιτικής, ούτως ώστε οι δείκτες επιπτώσεων να συνδέονται στενότερα με τα αποτελέσματα και να λαμβάνονται υπόψη στις προτεραιότητες του ετήσιου προγράμματος εργασίας και στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της πολιτικής.

Λόγω της εν γένει χαμηλής δημόσιας αναγνώρισης των γεωγραφικών ενδείξεων (όπως διαπιστώθηκε από το Ειδικό Ευρωβαρόμετρο: 20% για προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις, 14 % για προστατευόμενη ονομασία προέλευσης και εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα), η Επιτροπή συνιστά επίσης:

Øεπανεξέταση, με στόχο την επίτευξη μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας, του τρόπου ευαισθητοποίησης σχετικά με τα συστήματα ποιότητας.

3.2.    Αποδοτικότητα

Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι η πολιτική εφαρμόστηκε συνολικά αποδοτικά, αλλά διαπιστώθηκαν διακυμάνσεις ανάλογα με τους τρόπους διαχείρισης του προγράμματος:

·οι συμμετέχοντες σε πολυπρογράμματα (τα οποία διαχειρίζεται άμεσα ο CHAFEA) έλαβαν σαφέστερες οδηγίες σχετικά με τους κανόνες διαχείρισης των επιχορηγήσεων και υποβολής εκθέσεων, και έκαναν συστηματικότερη χρήση των διαδικτυακών εργαλείων. Κατά γενικό κανόνα, ο CHAFEA ήταν σε θέση να παρέχει πιο εποικοδομητική άμεση στήριξη ανταποκρινόμενος στις ερωτήσεις των συντονιστών/δικαιούχων, δεδομένου ότι για κάθε πρόγραμμα υπάρχει και ένας αρμόδιος υπάλληλος. και

·οι δικαιούχοι απλών προγραμμάτων (επιμερισμένη διαχείριση μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής) χρειάστηκε ενίοτε να περιμένουν περισσότερο χρόνο για την αποσαφήνιση των κανόνων. Κάποιες φορές, αυτό είχε ως αποτέλεσμα μεγαλύτερο χρόνο ανταπόκρισης και, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δικαιούχοι έκριναν λιγότερο ευέλικτη την εφαρμογή των κανόνων από τις εθνικές αρχές. Επίσης, δεν ήταν πάντοτε δυνατόν να γίνουν προσαρμογές ή να ληφθούν μέτρα μετριασμού για την αντιμετώπιση αιφνίδιων αλλαγών στις συνθήκες της αγοράς που επηρέαζαν την υλοποίηση του προγράμματος.

Η Επιτροπή συνιστά:

Øνα εξεταστεί, κατά την επικείμενη επανεξέταση της πολιτικής, ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να βελτιωθεί η αποδοτικότητα της υλοποίησης μέσω της εφαρμογής περισσότερο εναρμονισμένων διαδικασιών στο πλαίσιο της επιμερισμένης και της άμεσης διαχείρισης·

Øνα διερευνηθεί περαιτέρω κατά πόσον ένας κοινός τρόπος διαχείρισης για απλά προγράμματα και πολυπρογράμματα θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερη ανταπόκριση στις ερωτήσεις των δικαιούχων και των εθνικών αρχών και σε μεγαλύτερη σαφήνεια όσον αφορά τους κανόνες διαχείρισης των επιχορηγήσεων και υποβολής εκθέσεων· και

Øνα χρησιμοποιηθούν τυποποιημένοι δείκτες για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των πρωτοβουλιών της Επιτροπής, με σαφείς κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο ποσοτικοποίησης και αναφοράς τους.

3.3.    Συνάφεια

Από την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι οι στόχοι πολιτικής (αύξηση της ανταγωνιστικότητας, του μεριδίου αγοράς και της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών σχετικά με την υψηλή ποιότητα και τα υψηλά πρότυπα των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ και των συστημάτων ποιότητας) εναρμονίζονταν με τις ανάγκες των ενδιαφερόμενων μερών και με τις εξελίξεις της αγοράς. Η πολιτική προώθησης, οι γενικοί και ειδικοί στόχοι της και οι σχετικές δραστηριότητες αποδείχθηκαν συνολικά πολύ συναφείς.

Διαπιστώθηκε ότι η πολιτική ήταν ιδιαίτερα συναφής σε χώρες εκτός ΕΕ, δεδομένου ότι συνέβαλε στην αντιμετώπιση των κενών όσον αφορά την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και τις αντιλήψεις σχετικά με την ποιότητα των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ. Στην εσωτερική αγορά, οι καταναλωτές εκδήλωσαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για άλλα χαρακτηριστικά των προϊόντων, όπως η διατροφική αξία και η χώρα καταγωγής. Τα ενδιαφερόμενα μέρη εκφράστηκαν θετικά για την υπογραφή «Enjoy! it’s from Europe», ωστόσο κατά την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι είχε μεγαλύτερη απήχηση σε τρίτες χώρες παρά στην ΕΕ.

Ο καθορισμός στρατηγικών προτεραιοτήτων στα ετήσια προγράμματα εργασίας θεωρήθηκε συναφής και τα προγράμματα εργασίας θεωρήθηκε ότι έχουν παράσχει σαφή στρατηγική καθοδήγηση. Οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής ανταποκρίθηκαν στις ανάγκες ενημέρωσης, δικτύωσης και τεχνικής υποστήριξης των επαγγελματικών φορέων, συνέβαλαν δε στο άνοιγμα ευκαιριών σε νέες και υφιστάμενες αγορές εκτός της ΕΕ.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η συνάφεια της πολιτικής προώθησης μπορεί να ενισχυθεί με:

Øτη μετατροπή της σε κεντρικό εργαλείο στήριξης των στόχων της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο» και του επικείμενου ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου·

Øτην παροχή κινήτρων για τη μετάβαση προς έναν πράσινο, πιο βιώσιμο γεωργικό τομέα, π.χ. με την ανάδειξη των βιώσιμων ενωσιακών γεωργικών προϊόντων και διαδικασιών παραγωγής τόσο στην ΕΕ όσο και στις εξαγωγικές αγορές·

Øτη στήριξη των προσπαθειών για την ανάδειξη του συστήματος τροφίμων της ΕΕ ως παγκόσμιου σημείου αναφοράς για τη βιωσιμότητα. Στο πλαίσιο αυτό, οι ενέργειες με πρωτοβουλία της Επιτροπής μπορούν ειδικότερα να συμβάλουν στην ενίσχυση των προσπαθειών προβολής της ΕΕ και στη δημιουργία «πράσινων συμμαχιών»·

Øτην προώθηση μελλοντικών συστημάτων ενημέρωσης των καταναλωτών σχετικά με την επισήμανση των βιώσιμων τροφίμων της ΕΕ, την καλή μεταχείριση των ζώων και τα υγιεινά διατροφικά πρότυπα, καθώς και σχετικά με την πρωτοβουλία της ΕΕ για την ανθρακοδεσμευτική γεωργία (πέραν των συστημάτων ποιότητας όπως η βιολογική γεωργία και οι γεωγραφικές ενδείξεις)·

Øτην επέκταση της τρέχουσας προώθησης μιας ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής για την υποστήριξη του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου.

3.4.    Συνοχή

Από την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι οι ενέργειες που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της πολιτικής προώθησης είναι συνεκτικές μεταξύ τους. Οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής πραγματεύονται προκλήσεις που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνα τους τα απλά προγράμματα ή τα πολυπρογράμματα προώθησης, υπάρχουν δε δυνατότητες για θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις μεταξύ των προγραμμάτων. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, η πολιτική δημιουργεί συνέργειες με τις εθνικές πρωτοβουλίες και τις συμπληρώνει.

Η πολιτική συνάδει με ευρύτερες γεωργικές πολιτικές που αποσκοπούν στην αύξηση της κατανάλωσης αγροδιατροφικών προϊόντων της ΕΕ. Είναι επίσης συνεπής με τις θαλάσσιες, αλιευτικές και εμπορικές πολιτικές της ΕΕ.

Η συνοχή της πολιτικής προώθησης με άλλες πολιτικές της ΕΕ διαφέρει ανάλογα με τα προϊόντα που προωθούνται. Η προώθηση ορισμένων προϊόντων (π.χ. εκείνων των οποίων η υπερβολική κατανάλωση έρχεται σε αντίθεση με την ισορροπημένη, υγιεινή διατροφή), μεθόδων παραγωγής (π.χ. εκείνων που ενδέχεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και το κλίμα) και σε ορισμένες αγορές (π.χ. λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες) θα απαιτήσει ιδιαίτερη προσοχή υπό το πρίσμα των εξελίξεων στον τομέα πολιτικών, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Ενδέχεται να υπάρξει κάποια αδυναμία συγκερασμού μεταξύ της πολιτικής προώθησης και των πολιτικών της ΕΕ για τη βοήθεια και την ανάπτυξη. Ένα πολύ μικρό ποσοστό (0,1 %) των προγραμμάτων προώθησης στοχεύει τις αναπτυσσόμενες αγορές (τέσσερα προγράμματα μεταξύ 2016 και 2020), αλλά δεν κατέστη δυνατό να αποκλειστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στα τοπικά οικοσυστήματα παραγωγής. Ωστόσο:

Øθα μπορούσαν να προβλεφθούν νέες ενέργειες για να εξασφαλιστεί ότι οι αιτούντες εξετάζουν τις πιθανές άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική παραγωγή και τις λαμβάνουν υπόψη κατά την κατάρτιση των προτάσεών τους.

Το επίπεδο συνοχής μεταξύ της πολιτικής προώθησης και των πολιτικών της ΕΕ για το κλίμα και το περιβάλλον διαφέρει και εξαρτάται από τα είδη προϊόντων, τις μεθόδους παραγωγής και τις αγορές.

Η Επιτροπή συνιστά να εξεταστεί, κατά την επικείμενη επανεξέταση της πολιτικής, ο τρόπος με τον οποίο η πολιτική προώθησης μπορεί:

Øνα μετατρέψει το δυναμικό της ως παράγοντας διευκόλυνσης της μετάβασης σε μια πιο βιώσιμη γεωργία (όπως αναφέρεται στη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο»)·

Øνα ευθυγραμμίσει στενότερα τις στρατηγικές προτεραιότητές της με τους στόχους της πολιτικής για το κλίμα, τη βιωσιμότητα, την υγεία και την ανάπτυξη, όπως τονίζεται στην Πράσινη Συμφωνία και τις σχετικές πρωτοβουλίες πολιτικής.

3.5.    Ενωσιακή προστιθέμενη αξία

Από την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι η πολιτική δημιούργησε ειδική προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Η ενωσιακή διάσταση των προγραμμάτων προώθησης είναι ιδιαίτερα προφανής και επιτυχής στη συνεργασία μεταξύ των δικαιούχων πολυπρογραμμάτων και απλών προγραμμάτων. Η ενωσιακή προστιθέμενη αξία ήταν αποτέλεσμα αυτής της ενισχυμένης συνεργασίας και της μάθησης από ομοτίμους μεταξύ των εμπορικών φορέων, που δεν υπάρχουν σε άλλες δραστηριότητες χρηματοδότησης/προώθησης.

Τα προγράμματα προώθησης και ενημέρωσης πέτυχαν καλύτερα αποτελέσματα στις αγορές εκτός της ΕΕ σε σχέση με τις εθνικές ενέργειες προώθησης και διαπιστώθηκε ότι έτυχαν μεγαλύτερης προβολής (εν μέρει χάρη στην υπογραφή «Enjoy! it’s from Europe!»).

Από την αξιολόγηση διαπιστώθηκε επίσης ότι η πολιτική ήταν για ορισμένες οργανώσεις η μοναδική ευκαιρία να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες προώθησης με υψηλό επίπεδο έκθεσης.

Οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής προσέφεραν επίσης απτή προστιθέμενη αξία, δεδομένου ότι είχαν ως στόχο να διευκολύνουν την πρόσβαση των παραγωγών της ΕΕ στην αγορά και να προσφέρουν σε οργανώσεις από όλα τα κράτη μέλη και από όλους τους τομείς προϊόντων πλεονεκτήματα που δεν θα ήταν δυνατά χωρίς τη στήριξη της ΕΕ.

Τούτων δοθέντων, η Επιτροπή συνιστά:

Øσυνέχιση της στήριξης των πολυπρογραμμάτων και των πρωτοβουλιών της Επιτροπής σε τρίτες χώρες· Στην εσωτερική αγορά, ενίσχυση των δυνατοτήτων της πολιτικής να ευαισθητοποιεί τους καταναλωτές σχετικά με τα υφιστάμενα και τα μελλοντικά συστήματα επισήμανσης της ΕΕ, ώστε να αυξηθεί η ενωσιακή προστιθέμενη αξία της πολιτικής αυτής.

(1)

     Κανονισμός (EE) αριθ. 1144/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2014, σχετικά με τις ενέργειες ενημέρωσης και προώθησης που αφορούν τα γεωργικά προϊόντα και εφαρμόζονται στην εσωτερική αγορά και σε τρίτες χώρες και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου (ΕΕ L 317 της 4.11.2014, σ. 56).

(2)

     Αξιολόγηση των επιπτώσεων της πολιτικής της ΕΕ για την προώθηση των γεωργικών προϊόντων — εσωτερική αγορά και αγορές τρίτων χωρών [SWD (2020) 399 final].

(3)

     Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 504, «Ευρωπαίοι, Γεωργία και ΚΓΠ»·    
https://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/survey/getsurveydetail/instruments/special/surveyky/2229

(4)

     Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.(COM(2019) 640 final).

(5)

     Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών Από το αγρόκτημα στο πιάτο Μια στρατηγική για ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων [COM(2020) 381 final].

(6)

 πρωτοβουλία που δρομολογήθηκε στις 4.2.2020: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12154-Europe-s-Beating-Cancer-Plan

(7)

      https://ec.europa.eu/info/promotion-eu-farm-products_el#annualworkprogramme  

(8)

      https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/key-policies/committees-and-advisory-councils/civil-dialogue-groups_el

(9)

     Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών γεωργικών προϊόντων και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 922/72, (ΕΟΚ) αριθ. 234/79, (ΕΚ) αριθ. 1037/2001 και (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 671).

(10)

     Πρόσκληση υποβολής προτάσεων για ενισχύσεις σε απλά προγράμματα προώθησης που αφορούν τα γεωργικά προϊόντα και εφαρμόζονται στην εσωτερική αγορά και σε τρίτες χώρες για την αποκατάσταση της αγοράς σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1144/2014 (2020/C 216/11) (ΕΕ C 216 της 30.6.2020, σ. 19).

Πρόσκληση υποβολής προτάσεων για ενισχύσεις σε πολυπρογράμματα προώθησης που αφορούν τα γεωργικά προϊόντα και εφαρμόζονται στην εσωτερική αγορά και σε τρίτες χώρες για την αποκατάσταση της αγοράς σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1144/2014 (2020/C 216/12) (ΕΕ C 216 της 30.6.2020, σ. 20).

(11)

      https://www.fas.usda.gov/newsroom/usda-awards-agricultural-trade-promotion-program-funding-0  

(12)

      https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/1859-Evaluation-of-the-EU-agricultural-promotion-policy/public-consultation  

(13)

     Λεπτομερέστερα στατιστικά στοιχεία διατίθενται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (παράρτημα 4).

(14)

      https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/key-policies/common-agricultural-policy/cmef/regulation-and-simplification/evaluation-support-study-eu-agricultural-promotion-policy-internal-and-third-country-markets_en