–

η Liberty Lines SpA, εκπροσωπούμενη από τους A. Abbamonte, F. Di Gianni, C. Morace, G. Pregno και A. Scalini, avvocati,

–

η Ιταλική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από την G. Palmieri, επικουρούμενη από την A. Berti Suman, procuratore dello Stato, και τον F. Sclafani, avvocato dello Stato,

–

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους G. Gattinara, P. Ondrůšek, G. von Rintelen και G. Wils,

1

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας με αντικείμενο δημόσιες υπηρεσίες ταχείας θαλάσσιας μεταφοράς επιβατών.

2

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Liberty Lines SpA και του Ministero delle Infrastrutture e dei Trasporti (Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, Ιταλία) (στο εξής: MIT), σχετικά με την απευθείας ανάθεση στην Bluferries Srl της υπηρεσίας ταχείας θαλάσσιας μεταφοράς επιβατών μεταξύ των λιμένων της Μεσσήνης (Ιταλία) και του Ρέτζιο Καλάμπρια (Ιταλία), στο Στενό της Μεσσήνης, χωρίς να έχει προκηρυχθεί ειδικός διαγωνισμός.

3

Κατά το άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΟΚ) 3577/92 του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 1992, για την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές στο εσωτερικό των κρατών μελών (θαλάσσιες ενδομεταφορές-καμποτάζ) (ΕΕ 1992, L 364, σ. 7):

«Από την 1η Ιανουαρίου 1993, εφαρμόζεται η ελεύθερη κυκλοφορία υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών εντός κράτους μέλους (θαλάσσιες ενδομεταφορές‑καμποτάζ) για τους πλοιοκτήτες της Κοινότητας των οποίων τα σκάφη είναι νηολογημένα σε κράτος μέλος και φέρουν τη σημαία του, υπό τον όρο ότι τα σκάφη αυτά πληρούν όλες τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να εκτελούν ενδομεταφορές στο εν λόγω κράτος μέλος […].»

4

Το άρθρο 2 του ως άνω κανονισμού ορίζει τα εξής:

«Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού:

5

Το άρθρο 4 του εν λόγω κανονισμού έχει ως ακολούθως:

«1.   Οποιοδήποτε κράτος μέλος μπορεί να συνάψει συμβάσεις ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας ή να επιβάλει υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας, ως προϋπόθεση για την παροχή υπηρεσιών ενδομεταφορών, σε ναυτιλιακές εταιρείες που συμμετέχουν σε τακτικές γραμμές από και προς νησιά καθώς και μεταξύ τους.

Κάθε φορά που ένα κράτος μέλος συνάπτει σύμβαση ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας ή επιβάλλει υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας, ενεργεί κατά τρόπον ώστε να μη δημιουργούνται διακρίσεις εις βάρος οποιουδήποτε πλοιοκτήτη της Κοινότητας.

2.   Τα κράτη μέλη, όταν επιβάλλουν υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας, περιορίζονται σε απαιτήσεις που αφορούν τους λιμένες που πρέπει να εξυπηρετούνται, την τακτική εξυπηρέτηση, τη συνέχεια, συχνότητα, ικανότητα παροχής υπηρεσιών, τα επιβαλλόμενα κόμιστρα και την επάνδρωση του σκάφους.

Όλοι οι πλοιοκτήτες της Κοινότητας πρέπει να έχουν πρόσβαση σε οποιοδήποτε τυχόν αντιστάθμισμα για ανάληψη υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας.

[…]»

6

Το άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΚ) 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007, για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70 (ΕΕ 2007, L 315, σ. 1), το οποίο φέρει τον τίτλο «Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής», προβλέπει στην παράγραφο 2 τα εξής:

«Ο παρών κανονισμός ισχύει για την εθνική και διεθνή παροχή δημοσίων υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών, με σιδηροδρομικά ή άλλα μέσα σταθερής τροχιάς, καθώς και οδικών μεταφορικών υπηρεσιών, εξαιρουμένων των υπηρεσιών που παρέχονται κυρίως για ιστορικούς ή τουριστικούς λόγους. Τα κράτη μέλη δύνανται να εφαρμόζουν τον παρόντα κανονισμό στις δημόσιες επιβατικές μεταφορές της εσωτερικής ναυσιπλοΐας και, υπό την επιφύλαξη του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 […], στα εθνικά θαλάσσια ύδατα.»

7

Το άρθρο 2, στοιχείο ηʹ, του ως άνω κανονισμού ορίζει ως «απευθείας ανάθεση» την «ανάθεση σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας σε συγκεκριμένο φορέα δημόσιας υπηρεσίας χωρίς να προηγηθεί διαδικασία διαγωνισμού».

8

Το άρθρο 5, παράγραφος 6, του εν λόγω κανονισμού έχει ως ακολούθως:

«Εφόσον το εθνικό δίκαιο δεν το απαγορεύει, οι αρμόδιες αρχές μπορούν να αποφασίζουν να αναθέσουν απευθείας συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας όταν πρόκειται για σιδηροδρομικές μεταφορές, με εξαίρεση άλλους τρόπους μεταφορών σταθερής τροχιάς, όπως το μετρό ή το τραμ. […]»

9

Το decreto del Ministero dei Trasporti e della Navigazione, n. 138 T, recante rilascio a Ferrovie dello Stato – Società Trasporti e Servizi per Azioni la concessione ai fini della gestione dell’infrastruttura ferroviaria nazionale (διάταγμα αριθ. 138 T του Υπουργείου Μεταφορών και Ναυσιπλοΐας, περί αναθέσεως στη Ferrovie dello Stato – Società Trasporti e Servizi per Azioni της σύμβασης παραχωρήσεως για τη διαχείριση της εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής), της 31ης Οκτωβρίου 2000, όπως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης (στο εξής: διάταγμα αριθ. 138 Τ/2000), προβλέπει, στο άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο e, ότι το αντικείμενο της σχετικής σύμβασης παραχωρήσεως συνίσταται στην εξασφάλιση της σιδηροδρομικής σύνδεσης διά θαλάσσης μεταξύ της ιταλικής χερσονήσου και, αφενός, της Σικελίας και, αφετέρου, της Σαρδηνίας.

10

Το άρθρο 47 της decreto-legge n. 50 – Disposizioni urgenti in materia finanziaria, iniziative a favore degli enti territoriali, ulteriori interventi per le zone colpite da eventi sismici e misure per lo sviluppo (πράξης νομοθετικού περιεχομένου αριθ. 50, περί επειγουσών διατάξεων για χρηματοοικονομικά θέματα, πρωτοβουλίες υπέρ τοπικών αρχών, περαιτέρω παρεμβάσεις στις σεισμόπληκτες περιοχές και αναπτυξιακά μέτρα), της 24ης Απριλίου 2017 (GURI αριθ. 95, της 24ης Απριλίου 2017 – τακτικό συμπλήρωμα στην GURI αριθ. 20), η οποία κυρώθηκε, κατόπιν τροποποιήσεων, με τον legge n. 96 (νόμο αριθ. 96), της 26ης Ιουνίου 2017 (GURI αριθ. 144, της 23ης Ιουνίου 2017), όπως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης (στο εξής: πράξη νομοθετικού περιεχομένου αριθ. 50/2017), το οποίο φέρει τον τίτλο «Παρεμβάσεις για τη σιδηροδρομική μεταφορά», προβλέπει στην παράγραφο 11bis τα εξής:

«Προκειμένου να βελτιωθεί η ευελιξία των επιβατικών σιδηροδρομικών συνδέσεων μεταξύ της Σικελίας και της ιταλικής χερσονήσου, η παροχή της υπηρεσίας θαλάσσιας σιδηροδρομικής σύνδεσης που αναφέρεται στο άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο e, του [διατάγματος αριθ. 138 Τ/2000] μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί με τη χρήση ταχύπλοων ναυτικών μέσων των οποίων το μοντέλο εκμετάλλευσης συνδέεται με τις σιδηροδρομικές μεταφορές από και προς τη Σικελία, ιδίως όσον αφορά τις διαδρομές μετ’ επιστροφής “Μεσσήνη – Villa San Giovanni” και “Μεσσήνη – Ρέτζιο Καλάμπρια”, το οποίο θα εφαρμοστεί στο πλαίσιο των προβλεπόμενων από την ισχύουσα νομοθεσία πόρων που προορίζονται για τη συναφθείσα μεταξύ του κράτους και της Rete ferroviaria italiana Spa προγραμματική σύμβαση, “σκέλος υπηρεσίες”, και υπό την επιφύλαξη των υπηρεσιών που καθορίζονται σε αυτήν.»

11

Το decreto legislativo n. 50 – Codice dei contratti pubblici (νομοθετικό διάταγμα αριθ. 50, περί κώδικα δημοσίων συμβάσεων), της 18ης Απριλίου 2016 (GURI αριθ. 91, της 19ης Απριλίου 2016 – τακτικό συμπλήρωμα στην GURI αριθ. 10), όπως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης, μνημονεύει, στο άρθρο 17, παράγραφος 1, στοιχείο i, τις δημόσιες υπηρεσίες επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών ή μεταφορών επιβατών με το μετρό μεταξύ των ειδικών εξαιρέσεων έναντι των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών και των συμβάσεων παραχωρήσεως.

12

Με προκήρυξη που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 31 Ιανουαρίου 2015, το MIT κίνησε διαδικασία ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση συμβάσεως με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών ταχείας θαλάσσιας επιβατικής μεταφοράς μεταξύ των λιμένων της Μεσσήνης και του Ρέτζιο Καλάμπρια, στο Στενό της Μεσσήνης, με τριετή διάρκεια. Η εκτιμώμενη αξία της εν λόγω συμβάσεως ανερχόταν σε 21025000 ευρώ. Η εν λόγω σύμβαση ανατέθηκε βάσει του κριτηρίου της πλέον συμφέρουσας από οικονομικής απόψεως προσφοράς στην Ustica Lines SpA, η οποία στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Liberty Lines.

13

Η σχετική σύμβαση συνήφθη στις 24 Ιουνίου 2015 και η παροχή της οικείας υπηρεσίας άρχισε την 1η Οκτωβρίου 2015. Η σύμβαση αυτή προέβλεπε επίσης τη δυνατότητα του ΜΙΤ να παρατείνει την εφαρμογή της για χρονικό διάστημα δώδεκα επιπλέον μηνών εφόσον διατίθενται οι αναγκαίοι χρηματοοικονομικοί πόροι και η οικεία αναθέτουσα αρχή εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για τη συνέχιση της παροχής της υπηρεσίας αυτής.

14

Στις 14 Σεπτεμβρίου 2018, η Liberty Lines γνωστοποίησε στο ΜΙΤ ότι η εν λόγω σύμβαση επρόκειτο σύντομα να λήξει, διευκρινίζοντας ότι, ελλείψει παρατάσεως της εφαρμογής της, δεν θα εξασφάλιζε πλέον την παροχή της οικείας υπηρεσίας από 1ης Οκτωβρίου 2018. Το MIT δεν απάντησε στη γνωστοποίηση αυτή.

15

Εντούτοις, από την τελευταία ως άνω ημερομηνία, το ΜΙΤ αποφάσισε να αναθέσει την παροχή της σχετικής υπηρεσίας στην Bluferries, ανήκουσα εξ ολοκλήρου στη Rete Ferroviaria Italiana (στο εξής: RFI), η οποία ήταν ήδη παραχωρησιούχος της υπηρεσίας αυτής στη γραμμή «Μεσσήνη – Villa San Giovanni», επίσης στο Στενό της Μεσσήνης, χωρίς καμία προσφυγή σε διαδικασία διαγωνισμού. Η Liberty Lines προσέβαλε την ανάθεση της οικείας συμβάσεως ενώπιον του Tribunale amministrativo regionale per il Lazio (περιφερειακού διοικητικού πρωτοδικείου Λατίου, Ιταλία).

16

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ενώπιον του εν λόγω πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, αφενός, προέκυψε ότι την απόφαση για την ανάθεση αυτή έλαβε το MIT: σε έγγραφο του ΜΙΤ –φέρον ημερομηνία 26 Σεπτεμβρίου 2018 και υπογεγραμμένο από τον αρμόδιο Υπουργό– γινόταν μνεία στην ανάγκη να διασφαλιστεί η συνέχεια της οικείας υπηρεσίας θαλάσσιας μεταφοράς κατά τη λήξη της συμβάσεως που είχε συναφθεί με τη Liberty Lines την 1η Οκτωβρίου 2018 και στο γεγονός ότι, για τον σκοπό αυτό, η «ευελιξία των σιδηροδρομικών συνδέσεων μεταξύ της Σικελίας και της ιταλικής χερσονήσου» μπορούσε να εξασφαλιστεί διά της «ένταξης» της οικείας σύνδεσης στην προγραμματική σύμβαση που είχε συναφθεί μεταξύ του ιταλικού κράτους και της RFI. Αφετέρου, στις 8 Οκτωβρίου 2018, η RFI απάντησε στο ΜΙΤ ζητώντας του να εξετάσει τα «ουσιώδη στοιχεία της ανάθεσης της υπηρεσίας […] με σκοπό τη συνέχισή της» καθώς και την ανάγκη «προσαρμογής» της εν λόγω προγραμματικής συμβάσεως.

17

Το εν λόγω δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της Liberty Lines εκτιμώντας, κατ’ ουσίαν, ότι η οδηγία 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/ΕΚ (ΕΕ 2014, L 94, σ. 243), και ο κανονισμός 1370/2007 επιτρέπουν την απευθείας ανάθεση συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας για τις σιδηροδρομικές μεταφορές που πραγματοποιούνται διά θαλάσσης, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη. Συγκεκριμένα, κατά την κρίση του, η επίμαχη υπηρεσία πρέπει να χαρακτηριστεί ως υπηρεσία σιδηροδρομικών μεταφορών, της οποίας η ανάθεση δεν υπόκειται στην υποχρέωση προκήρυξης οιουδήποτε διαγωνισμού. Η δυνατότητα χαρακτηρισμού της οικείας υπηρεσίας θαλάσσιας μεταφοράς ως υπηρεσίας σιδηροδρομικής μεταφοράς προκύπτει ακριβώς από το άρθρο 47, παράγραφος 11bis, της πράξης νομοθετικού περιεχομένου αριθ. 50/2017.

18

Η Liberty Lines άσκησε έφεση κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, ήτοι του Consiglio di Stato (Συμβουλίου της Επικρατείας, Ιταλία), προβάλλοντας, μεταξύ άλλων, την έλλειψη κατεπείγοντος που να δικαιολογεί εν προκειμένω την προσφυγή στην απευθείας ανάθεση, αφ’ ης στιγμής το MIT, μην προβαίνοντας στην παράταση της ισχύος της οικείας συμβάσεως ή στην προκήρυξη διαγωνισμού, είχε ακριβώς δημιουργήσει την επίμαχη στην κύρια δίκη κατάσταση, και υποστηρίζοντας ότι η επίμαχη υπηρεσία θαλάσσιας μεταφοράς δεν μπορούσε να εξομοιωθεί με υπηρεσία σιδηροδρομικών μεταφορών, καθόσον η Bluferries χρησιμοποιούσε υδροπτέρυγα πλοία, δηλαδή πλοία που δεν διαθέτουν τις αναγκαίες για τη μεταφορά σιδηροδρομικών βαγονιών εγκαταστάσεις.

19

Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται αν ρύθμιση όπως το άρθρο 47, παράγραφος 11bis, της πράξης νομοθετικού περιεχομένου αριθ. 50/2017 είναι συμβατή προς το δίκαιο της Ένωσης. Κατά το αιτούν δικαστήριο, η ως άνω ρύθμιση εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής των κανόνων που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις την ανάθεση της επίμαχης στην κύρια δίκη υπηρεσίας ταχείας θαλάσσιας επιβατικής μεταφοράς, κατά τρόπο αδικαιολόγητο και δίχως επαρκή αιτιολογία, ιδίως όσον αφορά την επαλήθευση της ύπαρξης «ελλείμματος στην αγορά», και δη κατά παράβαση του κανονισμού 3577/92. Επιπλέον, η εν λόγω ρύθμιση φαίνεται να παρέχει στην RFI, υπό την ιδιότητά της ως εταιρίας που διαχειρίζεται την εθνική σιδηροδρομική υποδομή, ειδικό ή αποκλειστικό δικαίωμα για την εκμετάλλευση της οικείας υπηρεσίας μεταφοράς. Τούτο θα μπορούσε να οδηγήσει, πάντοτε υπέρ της RFI, σε μέτρο το οποίο συνιστά κρατική ενίσχυση και στρεβλώνει ή απειλεί να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό.

20

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Consiglio di Stato (Συμβούλιο της Επικρατείας) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Αντιτίθεται στο δίκαιο [της Ένωσης], και ιδίως στις αρχές της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών και του ευρύτερου δυνατού ανταγωνισμού στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, εθνική ρύθμιση όπως το άρθρο 47, παράγραφος 11bis, της [πράξης νομοθετικού περιεχομένου αριθ. 50/2017], η οποία:

21

Προκαταρκτικώς, αφενός, διαπιστώνεται ότι το δεύτερο σκέλος του προδικαστικού ερωτήματος αφορά, κατ’ ουσίαν, τα αποτελέσματα της επίμαχης στην κύρια δίκη απευθείας ανάθεσης στον ανταγωνισμό στον βαθμό που «δημιουργεί αποκλειστικό δικαίωμα» ή «είναι εκ πρώτης όψεως κατάλληλη για τη δημιουργία τέτοιου δικαιώματος» υπέρ της RFI σχετικά με την υπηρεσία θαλάσσιας σιδηροδρομικής σύνδεσης μεταξύ της Σικελίας και της ιταλικής χερσονήσου. Συγκεκριμένα, στην αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, το αιτούν δικαστήριο διευκρινίζει ότι η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης εθνική ρύθμιση θα μπορούσε να συνιστά, υπέρ της εταιρίας αυτής, «μέτρο κρατικής ενίσχυσης, το οποίο στρεβλώνει ή απειλεί να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό».

22

Εντούτοις, το αιτούν δικαστήριο δεν παρέχει κανένα στοιχείο σχετικό με τη σύμβαση που συνήφθη στο πλαίσιο της απευθείας ανάθεσης της επίμαχης στην κύρια δίκη υπηρεσίας, ιδίως όσον αφορά το αντιστάθμισμα που ενδεχομένως θα χορηγούνταν από τις ιταλικές αρχές στο πλαίσιο της εκτελέσεως της συμβάσεως, μολονότι τα στοιχεία αυτά είναι αναγκαία προκειμένου να είναι σε θέση το Δικαστήριο να δώσει χρήσιμη απάντηση στο δεύτερο αυτό σκέλος.

23

Υπό τις συνθήκες αυτές, παρέλκει η εξέταση του δευτέρου σκέλους του προδικαστικού ερωτήματος.

24

Όσον αφορά, αφετέρου, το πρώτο σκέλος του προδικαστικού ερωτήματος, επισημαίνεται ότι, καίτοι το αιτούν δικαστήριο δεν προσδιορίζει, στο υποβληθέν ερώτημα, τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης στις οποίες εκτιμά ότι αντιβαίνει η εθνική ρύθμιση την οποία αφορά το ερώτημα αυτό, από το σκεπτικό της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως συνάγεται ότι το αιτούν δικαστήριο θεωρεί ότι οι επίμαχες στην κύρια δίκη υπηρεσίες ταχείας θαλάσσιας επιβατικής μεταφοράς εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 3577/92 και ότι διερωτάται αν η εν λόγω εθνική ρύθμιση είναι αντίθετη προς το δίκαιο της Ένωσης, στο μέτρο που εξαιρεί τη συγκεκριμένη κατηγορία υπηρεσιών από το πεδίο εφαρμογής των κανόνων περί συνάψεως δημοσίων συμβάσεων.

25

Ωστόσο, κατά την Ιταλική Κυβέρνηση, οι επίμαχες στην κύρια δίκη υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς εμπίπτουν επίσης στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1370/2007, οπότε, σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 6, του κανονισμού αυτού, οι αρμόδιες αρχές έχουν τη δυνατότητα να αναθέσουν απευθείας συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας γι’ αυτό το είδος μεταφορών.

26

Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι, δυνάμει του άρθρου 1, παράγραφος 2, πρώτη περίοδος, του κανονισμού 1370/2007, ο κανονισμός αυτός ισχύει για την εθνική και διεθνή παροχή δημοσίων υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών, με σιδηροδρομικά ή άλλα μέσα σταθερής τροχιάς, καθώς και οδικών μεταφορικών υπηρεσιών. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 1, παράγραφος 2, δεύτερη περίοδος, του ως άνω κανονισμού, τα κράτη μέλη δύνανται να τον εφαρμόζουν και στις επιβατικές μεταφορές «στα εθνικά θαλάσσια ύδατα».

27

Ωσαύτως, είναι κατ’ αρχήν δυνατόν ο κανονισμός 1370/2007 να έχει εφαρμογή στις θαλάσσιες μεταφορές με ταχύπλοα πλοία υπό περιστάσεις όπως αυτές της κύριας δίκης, στο πλαίσιο της οποίας το άρθρο 47, παράγραφος 11bis, της πράξης νομοθετικού περιεχομένου αριθ. 50/2017 εξομοιώνει, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τις θαλάσσιες μεταφορές με ταχύπλοα πλοία με τις σιδηροδρομικές μεταφορές.

28

Εντούτοις, από το γράμμα του άρθρου 1, παράγραφος 2, δεύτερη περίοδος, του κανονισμού 1370/2007 προκύπτει επίσης ότι η δυνατότητα εφαρμογής του κανονισμού στις δημόσιες επιβατικές μεταφορές στα εθνικά θαλάσσια ύδατα παρέχεται «υπό την επιφύλαξη» του κανονισμού 3577/92, οπότε, σε περίπτωση συγκρούσεως, υπερισχύουν οι διατάξεις του τελευταίου ως άνω κανονισμού.

29

Κατά συνέπεια, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, με το ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται, κατ’ ουσίαν, αν ο κανονισμός 3577/92, και ειδικότερα το άρθρο 1, παράγραφος 1, και το άρθρο 4, παράγραφος 1, αυτού, έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση που εξομοιώνει τις υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών προς τις υπηρεσίες σιδηροδρομικών μεταφορών, όταν η εξομοίωση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να εξαιρείται η επίμαχη υπηρεσία από το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων η οποία άλλως θα ήταν εφαρμοστέα.

30

Συναφώς, πρέπει να υπομνησθεί ότι το άρθρο 1 του κανονισμού 3577/92 καθιερώνει με σαφήνεια την αρχή της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών θαλάσσιας ενδομεταφοράς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αποφάσεις της 20ής Φεβρουαρίου 2001, Analir κ.λπ., C‑205/99, EU:C:2001:107, σκέψη 20, και της 9ης Μαρτίου 2006, Επιτροπή κατά Ισπανίας, C‑323/03, EU:C:2006:159, σκέψη 43).

31

Κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, του ως άνω κανονισμού, οποιοδήποτε κράτος μέλος μπορεί να συνάψει συμβάσεις ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας ή να επιβάλει υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας, ως προϋπόθεση για την παροχή υπηρεσιών ενδομεταφορών, σε ναυτιλιακές εταιρίες που συμμετέχουν ιδίως σε τακτικές γραμμές από και προς νησιά. Το δεύτερο εδάφιο της διατάξεως αυτής επιβάλλει, κάθε φορά που ένα κράτος μέλος συνάπτει σύμβαση ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας ή επιβάλλει υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας, να ενεργεί κατά τρόπον ώστε να μη δημιουργούνται διακρίσεις εις βάρος οποιουδήποτε πλοιοκτήτη της Ένωσης.

32

Εν προκειμένω, από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι, μολονότι η υπηρεσία ταχείας θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης μεταξύ των λιμένων της Μεσσήνης και του Ρέτζιο Καλάμπρια, στο Στενό της Μεσσήνης, είχε ανατεθεί, για το χρονικό διάστημα από την 1η Οκτωβρίου 2015 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2018, μετά το πέρας ανοικτής διαδικασίας και βάσει του κριτηρίου της πλέον συμφέρουσας από οικονομικής απόψεως προσφοράς, η σύμβαση για την παροχή της οικείας υπηρεσίας από 1ης Οκτωβρίου 2018 δεν αποτέλεσε αντικείμενο διαγωνισμού.

33

Συναφώς, επισημαίνεται ότι οι κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων δεν είναι ταυτόσημοι αναλόγως του εάν πρόκειται, αφενός, για υπηρεσίες δημοσίων επιβατικών μεταφορών διά πλωτής οδού ή, αφετέρου, για υπηρεσίες δημοσίων επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών.

34

Συγκεκριμένα, μόνο για τις συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας όταν πρόκειται για σιδηροδρομικές μεταφορές, με εξαίρεση άλλους τρόπους μεταφορών σταθερής τροχιάς, όπως το μετρό ή το τραμ, επιτρέπει το άρθρο 5, παράγραφος 6, του κανονισμού 1370/2007, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, την απευθείας ανάθεση, δηλαδή, όπως διευκρινίζεται στο άρθρο 2, στοιχείο ηʹ, του κανονισμού αυτού, χωρίς να προηγηθεί διαδικασία διαγωνισμού.

35

Περαιτέρω, όπως υπομνήσθηκε στη σκέψη 31 της παρούσας αποφάσεως, το άρθρο 4, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 3577/92 προβλέπει ότι, κάθε φορά που ένα κράτος μέλος συνάπτει σύμβαση ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας ή επιβάλλει υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας, ενεργεί κατά τρόπον ώστε να μη δημιουργούνται διακρίσεις εις βάρος οποιουδήποτε πλοιοκτήτη της Ένωσης και, αντιθέτως προς τον κανονισμό 1370/2007, δεν προβλέπει δυνατότητα απευθείας ανάθεσης.

36

Συνακόλουθα, δεδομένου ότι τα κράτη μέλη δύνανται να εφαρμόζουν τον κανονισμό 1370/2007 στις δημόσιες επιβατικές μεταφορές της εσωτερικής ναυσιπλοΐας μόνον υπό την επιφύλαξη του κανονισμού 3577/92, οι συμβάσεις δημόσιων επιβατικών μεταφορών της εσωτερικής ναυσιπλοΐας δεν μπορούν να συνάπτονται χωρίς προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον τελευταίο ως άνω κανονισμό.

37

Επομένως, δεν μπορεί να γίνει δεκτό εθνικό μέτρο το οποίο προβαίνει σε επαναχαρακτηρισμό ορισμένων υπηρεσιών δίχως να λαμβάνεται υπόψη η αληθής φύση τους και καταλήγει στο να εξαιρεί τις υπηρεσίες από το πεδίο εφαρμογής των κανόνων που εφαρμόζονται επ’ αυτών.

38

Το συμπέρασμα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία όταν ένας τέτοιος επαναχαρακτηρισμός έχει ως συνέπεια να καθίσταται δυνατή η απευθείας ανάθεση των υπηρεσιών, χωρίς διαδικασία διαγωνισμού, η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν επιβεβλημένη.

39

Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των προεκτεθέντων, στο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι ο κανονισμός 3577/92, και ειδικότερα το άρθρο 1, παράγραφος 1, και το άρθρο 4, παράγραφος 1, αυτού, έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση που εξομοιώνει τις υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών προς τις υπηρεσίες σιδηροδρομικών μεταφορών, όταν η εξομοίωση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να εξαιρείται η επίμαχη υπηρεσία από το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων η οποία άλλως θα ήταν εφαρμοστέα.

40

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (δέκατο τμήμα) αποφαίνεται:

Ο κανονισμός (ΕΟΚ) 3577/92 του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 1992, για την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές στο εσωτερικό των κρατών μελών (θαλάσσιες ενδομεταφορές‑καμποτάζ), και ιδίως το άρθρο 1, παράγραφος 1, και το άρθρο 4, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού,

έχει την έννοια ότι:

αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση που εξομοιώνει τις υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών προς τις υπηρεσίες σιδηροδρομικών μεταφορών, όταν η εξομοίωση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να εξαιρείται η επίμαχη υπηρεσία από το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων η οποία άλλως θα ήταν εφαρμοστέα.