—

η Österreichischer Gewerkschaftsbund, εκπροσωπούμενη από τον A. Ehm, Rechtsanwalt,

—

η Verband Österreichischer Banken und Bankiers, εκπροσωπούμενη από τον B. Hainz, Rechtsanwalt,

—

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους B. Eggers και D. Martin,

1

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία της ρήτρας 4 της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία μερικής απασχόλησης, η οποία συνήφθη στις 6 Ιουνίου 1997 (στο εξής: συμφωνία-πλαίσιο για την εργασία μερικής απασχόλησης) και προσαρτάται στην οδηγία 97/81/ΕΚ του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 1997, σχετικά με τη συμφωνία-πλαίσιο για την εργασία μερικής απασχόλησης που συνήφθη από την UNICE, το CEEP και την CES (ΕΕ 1998, L 14, σ. 9), όπως έχει τροποποιηθεί με την οδηγία 98/23/ΕΚ του Συμβουλίου, της 7ης Απριλίου 1998 (ΕΕ L 131, σ. 10, στο εξής: οδηγία 97/81), καθώς και την ερμηνεία του άρθρου 28 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της Österreichischer Gewerkschaftsbund (Αυστριακής Συνομοσπονδίας Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων) και της Verband Österreichischer Banken und Bankiers (Ένωση Αυστριακών Τραπεζών και Τραπεζιτών, στο εξής: VÖBB), με αντικείμενο το επίδομα συντηρούμενου τέκνου το οποίο χορηγείται βάσει της συλλογικής συμβάσεως που ισχύει για τους εργαζόμενους στον τραπεζικό κλάδο (στο εξής: CCBB).

3

Κατά τη ρήτρα 1, στοιχείο αʹ, της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία μερικής απασχόλησης, σκοπός της είναι «η εξάλειψη των διακρίσεων εις βάρος των εργαζομένων μερικής απασχόλησης και η βελτίωση της ποιότητας της εργασίας με μερική απασχόληση».

4

Η ρήτρα 4 της εν λόγω συμφωνίας-πλαισίου, η οποία φέρει τον τίτλο «Αρχή της μη διάκρισης», προβλέπει τα εξής:

5

Το άρθρο 19d του νόμου περί χρόνου εργασίας (Arbeitszeitgesetz) ορίζει τα εξής:

«1.   Εργασία “μερικής απασχόλησης” υφίσταται όταν οι ώρες της συμφωνημένης εργασίας ανά εβδομάδα είναι, κατά μέσον όρο, λιγότερες από τον συνήθη εκ του νόμου αριθμό ωρών εργασίας ανά εβδομάδα ή λιγότερες από τον συνήθη αριθμό ωρών εργασίας ανά εβδομάδα που προβλέπει η εφαρμοστέα συλλογική σύμβαση.

[...]

6.   Όσοι εργάζονται με μερική απασχόληση δεν επιτρέπεται να υφίστανται μειονέκτημα σε σχέση με τους εργαζομένους με πλήρη απασχόληση, λόγω του ότι εργάζονται με μερική απασχόληση, εκτός αν υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι που να δικαιολογούν μια τέτοια διαφορετική μεταχείριση. [...]

7.   Σε περίπτωση δικαστικής διαφοράς, ο εργοδότης θα πρέπει να αποδείξει ότι οποιεσδήποτε λιγότερο ευνοϊκές συνθήκες εργασίας δεν οφείλονται στο γεγονός ότι πρόκειται για δραστηριότητα μερικής απασχόλησης.»

6

Κατά το κεφάλαιο III της φέρουσας τον τίτλο «Κοινωνικές παροχές» CCBB, «[τ]α οικογενειακά επιδόματα και τα επιδόματα συντηρούμενου τέκνου χορηγούνται ως κοινωνική παροχή».

7

Το άρθρο 21, παράγραφος 2, του CCBB, το οποίο φέρει τον τίτλο «Επίδομα οικογενειακής στέγης», προβλέπει τα ακόλουθα:

«Για τους εργαζομένους με μερική απασχόληση, το επίδομα οικογενειακής στέγης υπολογίζεται με τη διαίρεση του ποσού που καταβάλλεται στους εργαζομένους με πλήρη απασχόληση διά του αριθμού των ανά εβδομάδα ωρών εργασίας που προβλέπει η συλλογική σύμβαση (δηλαδή 38,5 ώρες) και με τον πολλαπλασιασμό του πηλίκου επί τον αριθμό των ανά εβδομάδα ωρών εργασίας του οικείου εργαζομένου με μερική απασχόληση.»

8

Το τιτλοφορούμενο «Επίδομα συντηρούμενου τέκνου» άρθρο 22 του CCBB ορίζει τα εξής:

«1.   Οι εργαζόμενοι δικαιούνται επίδομα συντηρούμενου τέκνου για κάθε τέκνο για το οποίο έχουν εκ του νόμου δικαίωμα λήψεως οικογενειακού επιδόματος, του οποίου τη χορήγηση αποδεικνύουν [...]

[…]

4.   Το άρθρο 21, παράγραφος 2 [...], εφαρμόζεται κατ’ αναλογία στα επιδόματα συντηρούμενου τέκνου.»

9

Η Österreichischer Gewerkschaftsbund, ως αρμόδιο όργανο για τους εργαζόμενους του αυστριακού τραπεζικού κλάδου, άσκησε ένδικο βοήθημα δυνάμει της ειδικής διαδικασίας του άρθρου 54, παράγραφος 2, του αυστριακού νόμου περί αρμοδιότητας και περί διαδικασίας στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης και του εργατικού δικαίου (Arbeits- und Sozialgerichtsgesetz, BGBl. 104/1985).

10

Το ένδικο αυτό βοήθημα, το οποίο στρέφεται κατά της VÖBB, ως αρμοδίου οργάνου για την εκπροσώπηση των εργοδοτών του αυστριακού τραπεζικού κλάδου, αποσκοπεί στο να αναγνωριστεί από το Oberster Gerichtshof (Ανώτατο Δικαστήριο) ότι οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση οι οποίοι εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της CCBB δικαιούνται στο ακέραιο το επίδομα συντηρούμενου τέκνου που προβλέπεται στο άρθρο 22, παράγραφος 1, της συλλογικής αυτής συμβάσεως, και όχι μόνον ένα ποσό το οποίο υπολογίζεται κατ’ αναλογία προς τον χρόνο απασχόλησής τους.

11

Υπό τις συνθήκες αυτές, οι οποίες εγείρουν αμφιβολίες ως προς την εφαρμογή της αρχής pro rata temporis στην ενώπιόν του εκκρεμούσα υπόθεση, το Oberster Gerichtshof αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

12

Με το πρώτο του ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί κατά πόσον η ρήτρα 4, παράγραφος 2, της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία μερικής απασχόλησης έχει την έννοια ότι η αρχή pro rata temporis εφαρμόζεται στον υπολογισμό του ποσού του επιδόματος συντηρούμενου τέκνου, το οποίο χορηγείται σε εργαζόμενο με μερική απασχόληση σε εκτέλεση συλλογικής συμβάσεως εργασίας όπως η CCBB.

13

Συναφώς, πρέπει να σημειωθεί, πρώτον, ότι, κατά τα πληροφοριακά στοιχεία που παρέσχε το αιτούν δικαστήριο στην αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, το οικείο επίδομα συντηρούμενου τέκνου δεν συνιστά παροχή η οποία προβλέπεται νομοθετικώς και χορηγείται από το κράτος. Καταβάλλεται από τον εργοδότη σε εκτέλεση συλλογικής συμβάσεως εργασίας, την οποία διαπραγματεύθηκαν τα συμβαλλόμενα μέρη, εις όφελος των εργαζομένων που έχουν συντηρούμενα τέκνα.

14

Εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι το επίδομα αυτό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «παροχή κοινωνικής ασφάλισης», κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΚ) 883/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης (ΕΕ L 166, σ. 1), μολονότι το εν λόγω επίδομα επιδιώκει σκοπούς ανάλογους προς εκείνους στους οποίους αποβλέπουν ορισμένες παροχές που προβλέπει ο κανονισμός αυτός.

15

Διαπιστώνεται, δεύτερον, ότι, κατά τα ίδια αυτά πληροφοριακά στοιχεία, τα οποία επιβεβαιώθηκαν κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, οι διάδικοι στην κύρια δίκη συμφωνούν ως προς το ότι το οικείο επίδομα συνιστά αμοιβή που καταβάλλεται στον εργαζόμενο.

16

Ο ανωτέρω χαρακτηρισμός του επιδόματος συντηρούμενου τέκνου αντιστοιχεί, όπως αναφέρει η γενική εισαγγελέας στο σημείο 36 των προτάσεών της, σε εκείνον που απορρέει από το δίκαιο της Ένωσης. Πράγματι, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά πάγια νομολογία, ως “αμοιβή” νοούνται, σύμφωνα με το άρθρο 157, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, οι συνήθεις βασικοί ή κατώτατοι μισθοί ή αποδοχές και όλα τα άλλα οφέλη, που παρέχονται άμεσα ή έμμεσα, σε χρήματα ή σε είδος, από τον εργοδότη στον εργαζόμενο, λόγω της σχέσεως εργασίας. Κατά πάγια νομολογία, η έννοια αυτή περιλαμβάνει όλα τα οφέλη, παρόντα ή μελλοντικά, υπό την προϋπόθεση ότι παρέχονται τουλάχιστον έμμεσα, από τον εργοδότη στον εργαζόμενο, λόγω της σχέσεως εργασίας (βλ. απόφαση Hliddal και Bornand, C‑216/12 και C‑217/12, EU:C:2013:568, σκέψη 41 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

17

Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο έχει διευκρινίσει ότι η νομική φύση των εν λόγω οφελών δεν ασκεί επιρροή για την εφαρμογή του άρθρου 157 ΣΛΕΕ, εφόσον τα οφέλη αυτά παρέχονται σε σχέση με την εργασία (απόφαση Krüger, C‑281/97, EU:C:1999:396, σκέψη 16).

18

Το Δικαστήριο έχει επίσης επισημάνει ότι, παρότι είναι αληθές ότι πολλά είδη πλεονεκτημάτων που χορηγεί ο εργοδότης ανταποκρίνονται επίσης σε κριτήρια κοινωνικής πολιτικής, ο χαρακτήρας μιας παροχής ως αμοιβής δεν μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση, εφόσον ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει την οικεία παροχή από τον εργοδότη του λόγω της ύπαρξης της σχέσεως εργασίας (απόφαση Barber, C‑262/88, EU:C:1990:209, σκέψη 18).

19

Δεδομένου, όμως, ότι το επίδομα συντηρούμενου τέκνου περιλαμβάνεται στην αμοιβή του εργαζομένου, καθορίζεται από τους όρους εργασίας που συμφωνούνται μεταξύ του τελευταίου και του εργοδότη.

20

Ως εκ τούτου, εάν, κατά τους όρους της εν λόγω σχέσεως εργασίας, ο εργαζόμενος απασχολείται υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης, πρέπει να γίνει δεκτό ότι ο υπολογισμός του επιδόματος συντηρούμενου τέκνου κατ’ εφαρμογή της αρχής pro rata temporis είναι αντικειμενικώς δικαιολογημένος, υπό την έννοια της ρήτρας 4, παράγραφος 1, της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία μερικής απασχόλησης και προσήκων κατά την έννοια της ρήτρας 4, παράγραφος 2, της ίδιας συμφωνίας-πλαισίου (βλ., κατ’ αναλογία, απόφαση Heimann και Toltschin, C‑229/11 και C‑230/11, EU:C:2012:693, σκέψη 34 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

21

Συναφώς, πρέπει, αφενός, να σημειωθεί ότι, προφανώς, η φύση της επίμαχης στην κύρια δίκη παροχής δεν μπορεί να παρακωλύει την εφαρμογή της ρήτρας 4, παράγραφος 2, της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία μερικής απασχόλησης, δεδομένου ότι το επίδομα συντηρούμενου τέκνου, το οποίο περιλαμβάνεται στα οφέλη που καταβάλλονται σε χρήμα στον εργαζόμενο, είναι διαιρετή παροχή (βλ., κατ’ αναλογία, αποφάσεις Impact, C‑268/06, EU:C:2008:223, σκέψη 116, καθώς και Bruno κ.λπ., C‑395/08 και C‑396/08, EU:C:2010:329, σκέψη 34).

22

Αφετέρου, πρέπει να υπομνησθεί ότι το Δικαστήριο έχει ήδη εφαρμόσει την αρχή pro rata temporis σε άλλες παροχές που βαρύνουν τον εργοδότη και συνδέονται με σχέση εργασίας μερικής απασχόλησης.

23

Το Δικαστήριο έχει κρίνει, επομένως, ότι, σε περίπτωση εργασίας μερικής απασχόλησης, το δίκαιο της Ένωσης δεν αντιτίθεται ούτε στον υπολογισμό της σύνταξης γήρατος βάσει της αρχής pro rata temporis (βλ., συναφώς, απόφαση Schönheit και Becker, C‑4/02 και C‑5/02, EU:C:2003:583, σκέψεις 90 και 91) ούτε στον υπολογισμό της ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών βάσει της ίδιας αρχής (βλ., συναφώς, αποφάσεις Zentralbetriebsrat der Landeskrankenhäuser Tirols, C‑486/08, EU:C:2010:215, σκέψη 33, καθώς και Heimann και Toltschin, EU:C:2012:693, σκέψη 36).

24

Πράγματι, στις υποθέσεις επί των οποίων εκδόθηκαν οι προμνησθείσες αποφάσεις, η συνεκτίμηση της περιορισμένης διάρκειας του χρόνου εργασίας σε σχέση με εκείνη της εργασίας με πλήρη απασχόληση αποτελούσε αντικειμενικό κριτήριο που καθιστούσε δυνατή την κατ’ αναλογία μείωση των δικαιωμάτων των ενδιαφερόμενων εργαζομένων.

25

Λαμβανομένων υπόψη όλων των προηγηθεισών σκέψεων, στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι η ρήτρα 4, παράγραφος 2, της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία μερικής απασχόλησης έχει την έννοια ότι η αρχή pro rata temporis εφαρμόζεται στον υπολογισμό του ποσού του επιδόματος συντηρούμενου τέκνου, το οποίο χορηγείται σε εργαζόμενο με μερική απασχόληση σε εκτέλεση συλλογικής συμβάσεως εργασίας όπως η CCBB.

26

Κατόπιν της απαντήσεως που δόθηκε στο πρώτο ερώτημα, παρέλκει η απάντηση στο δεύτερο και στο τρίτο ερώτημα του αιτούντος δικαστηρίου.

27

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πρώτο τμήμα) αποφαίνεται:

Η ρήτρα 4, παράγραφος 2, της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία μερικής απασχόλησης, η οποία συνήφθη στις 6 Ιουνίου 1997 και προσαρτάται στην οδηγία 97/81/ΕΚ του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 1997, σχετικά με τη συμφωνία-πλαίσιο για την εργασία μερικής απασχόλησης που συνήφθη από την UNICE, το CEEP και την CES, όπως έχει τροποποιηθεί με την οδηγία 98/23/ΕΚ του Συμβουλίου, της 7ης Απριλίου 1998, έχει την έννοια ότι η αρχή pro rata temporis εφαρμόζεται στον υπολογισμό του ποσού του επιδόματος συντηρούμενου τέκνου, το οποίο χορηγείται σε εργαζόμενο με μερική απασχόληση σε εκτέλεση συλλογικής συμβάσεως εργασίας όπως εκείνη που ισχύει για τους εργαζόμενους στον αυστριακό τραπεζικό κλάδο.