ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 6.9.2022

COM(2022) 662 final

2022/0274(COD)

Πρόταση

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για τη μη αναγνώριση των ρωσικών ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται σε κατεχόμενες ξένες περιοχές

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης

Ως αντίδραση στην παράνομη προσάρτηση της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας και της πόλης της Σεβαστούπολης από τη Ρωσική Ομοσπονδία το 2014, καθώς και στις συνεχιζόμενες αποσταθεροποιητικές ενέργειες στην ανατολική Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη θεσπίσει i) οικονομικές κυρώσεις λόγω των ενεργειών της Ρωσίας που αποσταθεροποιούν την κατάσταση στην Ουκρανία, οι οποίες συνδέονται με την ελλιπή εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ· ii) κυρώσεις για ενέργειες που υπονομεύουν ή απειλούν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας· iii) κυρώσεις ως απάντηση στην παράνομη προσάρτηση της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας και της πόλης της Σεβαστούπολης από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Η απόφαση της Ρωσικής Ομοσπονδίας να αναγνωρίσει τις εκτός κυβερνητικού ελέγχου περιοχές των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ ως ανεξάρτητες οντότητες και η απόφαση να αποσταλούν ρωσικά στρατεύματα στο εσωτερικό της Ουκρανίας, σε μια πρωτοφανή στρατιωτική επίθεση εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας της, συνιστούν σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου και διεθνών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένων του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, της Χάρτας των Παρισίων και του Μνημονίου της Βουδαπέστης.

Ως συμβαλλόμενο μέρος των συμφωνιών του Μινσκ, η Ρωσία έχει σαφή και άμεση ευθύνη να εργαστεί για την εξεύρεση ειρηνικής διευθέτησης. Με την απόφασή της να αναγνωρίσει τις εκτός κυβερνητικού ελέγχου περιφέρειες της ανατολικής Ουκρανίας ως ανεξάρτητες οντότητες, η Ρωσία παραβίασε σαφώς τις συμφωνίες του Μινσκ, οι οποίες προβλέπουν την πλήρη επιστροφή των περιοχών αυτών στον έλεγχο της ουκρανικής κυβέρνησης.

Στις 23 Φεβρουαρίου 2022 η ΕΕ συμφώνησε ομόφωνα σχετικά με μια πρώτη δέσμη κυρώσεων, η οποία επέφερε πρόσθετο κόστος στη Ρωσία ως αντίδραση στις ενέργειές της. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονταν ατομικές κυρώσεις, οικονομικοί περιορισμοί και περιορισμοί στις οικονομικές σχέσεις ανάμεσα στην ΕΕ και τις εκτός κυβερνητικού ελέγχου περιοχές των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ.

Στις 24 Φεβρουαρίου 2022 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο την απρόκλητη και αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και εξέφρασε την πλήρη αλληλεγγύη με την Ουκρανία και τον λαό της, όπως έπραξαν και οι διεθνείς εταίροι της. Με την παράνομη στρατιωτική επίθεσή της η Ρωσία συνεχίζει να παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο, να διαπράττει φρικαλεότητες απέναντι στον ουκρανικό πληθυσμό και να υπονομεύει την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε από τη Ρωσία να σταματήσει αμέσως τις στρατιωτικές ενέργειές της, να αποσύρει άνευ όρων όλες τις δυνάμεις και τον στρατιωτικό εξοπλισμό της από το σύνολο του εδάφους της Ουκρανίας και να σεβαστεί πλήρως την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της.  1

Στη συνέχεια, η Ένωση αντέδρασε αποφασίζοντας να επιβάλει και άλλες δέσμες κυρώσεων, μεταξύ άλλων τη δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις για τα πρόσωπα. Η Ένωση έλαβε, επίσης, περιοριστικά μέτρα στους τομείς της οικονομίας, της ενέργειας, των μεταφορών και της τεχνολογίας. Έχει λάβει, επίσης, πρόσθετα μέτρα, συγκεκριμένα για τη μερική αναστολή της εφαρμογής της συμφωνίας για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων 2 . Η μερική αναστολή στόχευε ορισμένες κατηγορίες Ρώσων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων μελών επίσημων ρωσικών αντιπροσωπειών, μέλη εθνικών και περιφερειακών κυβερνήσεων και κοινοβουλίων καθώς και επιχειρηματίες.

Από την έναρξη της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί με τραγικές ανθρωπιστικές συνέπειες για τον άμαχο πληθυσμό και τις υποδομές και η Ρωσία επέκτεινε παράνομα περαιτέρω την πλήρη ή μερική κατοχή των ανατολικών και νότιων περιοχών της Ουκρανίας.

Η αρνητική εξέλιξη της εσωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξανόμενη πολιτική καταστολή εκ μέρους της κυβέρνησης για τη διατήρηση της τρέχουσας πολιτικής και οικονομικής τάξης, επηρεάζει επίσης όλο και περισσότερο τις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας. Ως απάντηση, η Επιτροπή πρότεινε, παράλληλα με την παρούσα πρόταση, την πλήρη αναστολή της συμφωνίας ΕΕ-Ρωσίας για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων 3 .

Δεδομένου ότι τα κράτη μέλη δεν έχουν αναγνωρίσει την παράνομη προσάρτηση της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας και της πόλης της Σεβαστούπολης από τη Ρωσική Ομοσπονδία ή άλλων κατεχόμενων από τους Ρώσους περιοχών στην Ουκρανία, τα ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδόθηκαν από τις ρωσικές αρχές στα εδάφη αυτά δεν έχουν αναγνωριστεί γενικά από τα κράτη μέλη για τους σκοπούς της έκδοσης θεώρησης και της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων. Το ίδιο ισχύει για τα ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται στα κατεχόμενα από τη Ρωσία γεωργιανά εδάφη της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Οι θέσεις αυτές αντικατοπτρίζονται στον πίνακα των αναγνωρισμένων ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται από τρίτες χώρες 4 , τον οποίο επικαιροποιεί συχνά η Επιτροπή, με βάση τις κοινοποιήσεις των κρατών μελών.

Η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές προς τα προξενεία των κρατών μελών στην Ουκρανία και τη Ρωσική Ομοσπονδία σχετικά με την υποβολή αιτήσεων θεώρησης Σένγκεν από τους κατοίκους της Κριμαίας μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Το 2016 αναπτύχθηκαν περαιτέρω κατευθυντήριες γραμμές ως κοινή προσέγγιση για το ζήτημα της μη αναγνώρισης ορισμένων κατηγοριών κοινών ρωσικών διεθνών διαβατηρίων που εκδίδονται από τις ρωσικές διοικητικές αρχές οι οποίες έχουν συσταθεί από τη Ρωσία στην Κριμαία και τη Σεβαστούπολη. Το 2019 οι υπηρεσίες της Επιτροπής και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης κατάρτισαν κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο χειρισμού των αιτήσεων θεώρησης που υποβάλλονται από κατοίκους των περιοχών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ της Ουκρανίας που κατέχουν κοινά ρωσικά διεθνή διαβατήρια. Η Ρωσική Ομοσπονδία επεκτείνει επί του παρόντος την πρακτική της παράδοσης κοινών ρωσικών διεθνών διαβατηρίων σε άλλες μη ελεγχόμενες από την κυβέρνηση περιοχές της Ουκρανίας, ιδίως στις περιοχές της Χερσώνας και της Ζαπορίζια. Τον Μάιο του 2022 η Ρωσία θέσπισε απλουστευμένη ρωσική διαδικασία πολιτογράφησης για ορφανά παιδιά από την αποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ και την αποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ, καθώς και από την Ουκρανία. Το διάταγμα εφαρμόζεται επίσης σε παιδιά χωρίς γονική μέριμνα και σε πρόσωπα ανίκανα προς δικαιοπραξία που είναι κάτοικοι αυτών των δύο κατεχόμενων περιοχών.

Στόχος της παρούσας πρότασης είναι να διασφαλιστεί ότι τα ρωσικά ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται στις κατεχόμενες ξένες περιοχές ή για πρόσωπα που διαμένουν στις εν λόγω περιοχές, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική θέση, δεν αναγνωρίζονται από τα κράτη μέλη για τους σκοπούς της χορήγησης θεώρησης και της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων. Το μέτρο θεσπίζει κοινή προσέγγιση για το ζήτημα της μη αναγνώρισης τέτοιων ταξιδιωτικών εγγράφων.

•Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής

•Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης

2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

•Νομική βάση

Η πρόταση βασίζεται στο άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχεία α) και β) της ΣΛΕΕ.

Η πρόταση θεσπίζει την υποχρέωση των κρατών μελών να μην αναγνωρίζουν ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται από τις ρωσικές αρχές στις κατεχόμενες ξένες περιοχές ή για πρόσωπα που διαμένουν στις εν λόγω περιοχές για τους σκοπούς της έκδοσης θεώρησης και της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων.

•Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας)

•Αναλογικότητα

Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας που προβλέπεται στο άρθρο 5 παράγραφος 4 της Συνθήκης ΕΕ, είναι αναγκαίο να υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ της φύσης και της έντασης ενός δεδομένου μέτρου και του προβλήματος που έχει διαπιστωθεί.

Σκοπός του μέτρου είναι η διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της κοινής πολιτικής θεωρήσεων και της πολιτικής για τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα, καθώς και η διαφύλαξη της ασφάλειας της Ένωσης και των κρατών μελών της. Το προτεινόμενο μέτρο αποτελεί απάντηση στην απρόκλητη και αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η παρούσα πρόταση σέβεται πλήρως το κυριαρχικό δικαίωμα των κρατών μελών βάσει του δημόσιου διεθνούς δικαίου σχετικά με την αναγνώριση κρατών. Η προτεινόμενη μη αναγνώριση ταξιδιωτικών εγγράφων δεν θίγει το δικαίωμα των κρατών να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την αναγνώριση οποιασδήποτε εδαφικής οντότητας ως διεθνούς προσωπικότητας της διεθνούς κοινότητας. Επιπλέον, το προτεινόμενο μέτρο δεν θίγει την ενδεχόμενη εγκυρότητα τέτοιων ταξιδιωτικών εγγράφων όταν πρόκειται για την απόδειξη της ταυτότητας σε εθνικές διαδικασίες ή συναλλαγές. Συνεπώς, θα εξακολουθήσει να εναπόκειται στα επιμέρους κράτη μέλη η απόφαση για το ποια είδη εγγράφων είναι κατάλληλα για την απόδειξη της ταυτότητας.

Δεδομένου ότι η ΕΕ δεν έχει αναγνωρίσει την παράνομη προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας από τη Ρωσική Ομοσπονδία ή άλλες κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές στην Ουκρανία, τα ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται από τις ρωσικές αρχές στα εν λόγω εδάφη θα πρέπει αναμφισβήτητα να καθίστανται άκυρα από το ενωσιακό δίκαιο για σκοπούς ταξιδίου. Το ίδιο ισχύει για τα ταξιδιωτικά έγγραφα που έχουν εκδοθεί στα κατεχόμενα από τη Ρωσία γεωργιανά εδάφη της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Ομοίως, αυτό το μέτρο μη αναγνώρισης θα εφαρμόζεται σε όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται από τις ρωσικές αρχές σε όλες τις ξένες περιοχές, στις οποίες η Ρωσία ενδέχεται να εισβάλει παράνομα ή να καταλάβει στο μέλλον.

•Επιλογή της νομικής πράξης

Η πρόταση αφορά τη μη αναγνώριση σε επίπεδο Σένγκεν των ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται από τις ρωσικές αρχές σε κατεχόμενες ξένες περιοχές στο πλαίσιο της κοινής πολιτικής θεωρήσεων και των ελέγχων στους οποίους υπόκεινται τα πρόσωπα που διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα. Δεδομένου ότι εφαρμόζεται η συνήθης νομοθετική διαδικασία και λόγω του στοχοθετημένου πεδίου εφαρμογής του προτεινόμενου μέτρου, ενδείκνυται η έκδοση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Το ζήτημα της μη αναγνώρισης των ρωσικών ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται σε κατεχόμενες ξένες περιοχές συζητήθηκε στην ομάδα εργασίας «Θεωρήσεις» του Συμβουλίου στις 13 Ιουλίου 2022. Σε συνέχεια της άτυπης συνόδου των υπουργών Εξωτερικών (Gymnich) στις 31 Αυγούστου 2022, ο Ύπατος Εκπρόσωπος ανέφερε ότι τα κράτη μέλη συμφώνησαν σε πολιτικό επίπεδο για τη μη αναγνώριση των ρωσικών ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται σε κατεχόμενες ξένες περιοχές.

•Θεμελιώδη δικαιώματα

Το προτεινόμενο μέτρο συνάδει με τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αρχές που καθορίζονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ειδικότερα την ελευθερία κυκλοφορίας και διαμονής, το δικαίωμα ασύλου, τα δικαιώματα του παιδιού και τις αρχές της μη επαναπροώθησης και της απαγόρευσης διακρίσεων.

Ενώ το προτεινόμενο μέτρο θα έχει ουσιαστικά ως αποτέλεσμα να εμποδίσει τα ταξίδια ορισμένων κατηγοριών υπηκόων τρίτων χωρών στην ΕΕ λόγω της μη αναγνώρισης της ισχύος των ταξιδιωτικών τους εγγράφων για τον σκοπό της έκδοσης θεώρησης και της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων, το μέτρο δεν εξομοιώνεται με ταξιδιωτική απαγόρευση για τα πρόσωπα αυτά. Τα κράτη μέλη διατηρούν το δικαίωμα να εκδίδουν θεώρηση περιορισμένης εδαφικής ισχύος και να τοποθετούν αυτοκόλλητη θεώρηση σε ξεχωριστό φύλλο σύμφωνα με τα άρθρα 25 και 29 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 810/2009 και/ή να παρεκκλίνουν από τις προϋποθέσεις εισόδου που προβλέπονται στο άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/399. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να κάνουν χρήση του δικαιώματος αυτού ώστε να εξασφαλίσουν ότι γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα του παιδιού και η αρχή της μη επαναπροώθησης.

Το δικαίωμα ασύλου και το κεκτημένο της Ένωσης στον τομέα του ασύλου δεν θίγονται από το προτεινόμενο μέτρο.

Τέλος, παρά το γεγονός ότι τα ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται από τη Ρωσία στις κατεχόμενες ξένες περιοχές δεν θα αναγνωρίζονται για τους σκοπούς της εισόδου στον χώρο Σένγκεν, δεν θίγεται η ισχύς των εν λόγω εγγράφων ως αποδεικτικών της ταυτότητας σε εγχώριο πλαίσιο.

4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η πρόταση δεν έχει επιπτώσεις στον προϋπολογισμό της ΕΕ.

5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

•Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί και θα αξιολογεί την εφαρμογή του προτεινόμενου μέτρου στο πλαίσιο της επιτόπιας συνεργασίας Σένγκεν και της επιτροπής ταξιδιωτικών εγγράφων, η οποία συγκροτήθηκε δυνάμει του άρθρου 8 της απόφασης 1105/2011/EΕ.

•Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης

H πρόταση προβλέπει τη μη αναγνώριση ρωσικών ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται στις κατεχόμενες ξένες περιοχές ή για πρόσωπα που διαμένουν στις εν λόγω περιοχές, για λόγους έκδοσης θεώρησης και διέλευσης των εξωτερικών συνόρων. Για λόγους ασφάλειας δικαίου, σαφήνειας και διαφάνειας, η Επιτροπή θα πρέπει να καταρτίσει κατάλογο των εν λόγω ταξιδιωτικών εγγράφων που δεν θα πρέπει να αναγνωρίζονται για τους σκοπούς ταξιδίου στον χώρο Σένγκεν. Ο κατάλογος αυτός θα δημοσιοποιηθεί στον ιστότοπο της Επιτροπής ως τμήμα του πίνακα αναγνώρισης ταξιδιωτικών εγγράφων και του καταλόγου ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται από τρίτες χώρες, που καταρτίστηκε με την απόφαση 1105/2011/ΕΕ.

2022/0274 (COD)

Πρόταση

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για τη μη αναγνώριση των ρωσικών ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται σε κατεχόμενες ξένες περιοχές

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχεία α) και β),

Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,

Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1)Ως αντίδραση στην παράνομη προσάρτηση της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας και της πόλης της Σεβαστούπολης από τη Ρωσική Ομοσπονδία το 2014, καθώς και στις συνεχιζόμενες αποσταθεροποιητικές ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην ανατολική Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη θεσπίσει οικονομικές κυρώσεις λόγω των ενεργειών της Ρωσίας που αποσταθεροποιούν την κατάσταση στην Ουκρανία, οι οποίες συνδέονται με την ελλιπή εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ· κυρώσεις για ενέργειες που υπονομεύουν ή απειλούν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας· και κυρώσεις ως απάντηση στην παράνομη προσάρτηση της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας και της πόλης της Σεβαστούπολης από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

(2)Ως συμβαλλόμενο μέρος των συμφωνιών του Μινσκ, η Ρωσική Ομοσπονδία υπέχει σαφή και άμεση ευθύνη να εργαστεί για την εξεύρεση ειρηνικής διευθέτησης στη διαμάχη σύμφωνα με τις εν λόγω αρχές. Με την απόφαση να αναγνωρίσει τις εκτός κυβερνητικού ελέγχου περιφέρειες της ανατολικής Ουκρανίας ως ανεξάρτητες οντότητες, η Ρωσική Ομοσπονδία παραβιάζει σαφώς τις συμφωνίες του Μινσκ, οι οποίες προβλέπουν την πλήρη επιστροφή των περιοχών αυτών στον έλεγχο της ουκρανικής κυβέρνησης.

(3)Η απόφαση της Ρωσικής Ομοσπονδίας να αναγνωρίσει τις εκτός κυβερνητικού ελέγχου περιοχές των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ ως ανεξάρτητες οντότητες και η επακόλουθη απόφαση να αποσταλούν ρωσικά στρατεύματα στις περιοχές αυτές υπονομεύουν περαιτέρω την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, συνιστούν δε σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου και διεθνών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένων του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, της Χάρτας των Παρισίων και του Μνημονίου της Βουδαπέστης.

(4)Μια τέτοια στρατιωτική επίθεση που λαμβάνει χώρα σε κράτος που συνορεύει με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως αυτή που συνέβη στην Ουκρανία και για την οποία επιβλήθηκαν τα περιοριστικά μέτρα, δικαιολογεί τη λήψη μέτρων για την προστασία των ουσιωδών συμφερόντων ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της.

(5)Μετά την παράνομη προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας, η Ρωσία εξέδωσε ρωσικά διεθνή διαβατήρια σε κατοίκους της Κριμαίας. Τον Μάιο του 2022 η Ρωσική Ομοσπονδία θέσπισε απλουστευμένη ρωσική διαδικασία πολιτογράφησης για ορφανά παιδιά από την αποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ και την αποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ, καθώς και από την Ουκρανία. Το διάταγμα εφαρμόζεται επίσης σε παιδιά χωρίς γονική μέριμνα και σε πρόσωπα ανίκανα προς δικαιοπραξία που είναι κάτοικοι αυτών των δύο κατεχόμενων περιοχών. Η συστηματική έκδοση ρωσικών διαβατηρίων σ’ αυτές τις κατεχόμενες περιοχές αποτελεί περαιτέρω παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας

(6)Συνεπώς, λόγω των παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου και της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας και για να διασφαλιστεί η κοινή πολιτικής θεώρησης και η κοινή προσέγγιση για τους ελέγχους στους οποίους υπόκεινται πρόσωπα που διέρχονται από εξωτερικά σύνορα, όλα τα ρωσικά ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται στις κατεχόμενες ξένες περιοχές ή για πρόσωπα που διαμένουν στις εν λόγω περιοχές δεν θα πρέπει να αναγνωρίζονται ως έγκυρα ταξιδιωτικά έγγραφα για τους σκοπούς της έκδοσης θεώρησης και της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων.

(7)Τα κράτη μέλη είναι και θα πρέπει να παραμείνουν αρμόδια για την αναγνώριση των ταξιδιωτικών εγγράφων για τον σκοπό της έκδοσης θεώρησης και της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων, στις περιπτώσεις που η Ένωση δεν έχει λάβει θέση για το θέμα.

(8)Η μη αναγνώριση των ρωσικών ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται στις κατεχόμενες ξένες περιοχές ή για πρόσωπα που διαμένουν στις εν λόγω περιοχές για τους σκοπούς της έκδοσης θεώρησης και της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων θα πρέπει να επεκταθεί σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των κατεχόμενων από τη Ρωσία γεωργιανών εδαφών της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Η μη αναγνώριση δεν θίγει την εγκυρότητα τέτοιων εγγράφων για άλλους σκοπούς, συμπεριλαμβανομένης της απόδειξης της ταυτότητας σε εθνικό πλαίσιο.

(9)Για λόγους ασφάλειας δικαίου και διαφάνειας, η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιοποιήσει κατάλογο ρωσικών ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται στις κατεχόμενες ξένες περιοχές ή για πρόσωπα που διαμένουν στις εν λόγω περιοχές, τα οποία δεν θα πρέπει να αναγνωρίζονται. Ο κατάλογος αυτός θα πρέπει να ενσωματωθεί στον κατάλογο ταξιδιωτικών εγγράφων που καταρτίστηκε δυνάμει της απόφασης αριθ. 1105/2011/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 8 και στον συνοδευτικό πίνακα αναγνώρισης που περιλαμβάνει πληροφορίες για αναγνωρισμένα και μη αναγνωρισμένα ταξιδιωτικά έγγραφα και ο οποίος είναι δημοσιοποιημένος στο διαδίκτυο.

(10)Η παρούσα απόφαση δεν θίγει το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας των εν λόγω μελών της οικογένειας να εισέρχονται στην επικράτεια των κρατών μελών χωρίς έγκυρο ταξιδιωτικό έγγραφο κατά την έννοια ιδίως της οδηγίας 2004/38/ΕΚ και των συμφωνιών για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων που έχουν συναφθεί από την Ένωση και τα κράτη μέλη, αφενός, και ορισμένες τρίτες χώρες, αφετέρου. Η οδηγία 2004/38/ΕΚ επιτρέπει, υπό τους όρους που καθορίζονται σε αυτήν, περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας και δημόσιας υγείας.

(11)Η παρούσα απόφαση σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η παρούσα απόφαση δεν θα πρέπει να θίγει το δικαίωμα ασύλου.

(12)Τα κράτη μέλη διατηρούν τη δυνατότητα να επιτρέπουν στους κατόχους ταξιδιωτικών εγγράφων που αποτελούν στόχο της παρούσας απόφασης και δεν έχουν ασκήσει το δικαίωμά τους να υποβάλουν αίτηση διεθνούς προστασίας να εισέρχονται στο έδαφος των κρατών μελών σε μεμονωμένες περιπτώσεις, όπως προβλέπεται στα άρθρα 25 και 29 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 810/2009 και στο άρθρο 6 παράγραφος 5 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/399.

(13)Στόχος της παρούσας απόφασης είναι η ενίσχυση της λειτουργίας της κοινής πολιτικής θεωρήσεων και του χώρου Σένγκεν. Οι στόχοι αυτοί δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν από τα κράτη μέλη όταν ενεργούν μεμονωμένα. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαία η θέσπιση υποχρέωσης μη αναγνώρισης ορισμένων ταξιδιωτικών εγγράφων για τους σκοπούς της έκδοσης θεώρησης και της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων σε επίπεδο Ένωσης. Συνεπώς, η Ένωση μπορεί να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας που διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα απόφαση δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη αυτών των στόχων.

(14)Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 σχετικά με τη θέση της Δανίας, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Δανία δεν συμμετέχει στην έκδοση της παρούσας απόφασης και δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της, Δεδομένου ότι η παρούσα απόφαση αναπτύσσει περαιτέρω το κεκτημένο του Σένγκεν, η Δανία αποφασίζει, σύμφωνα με το άρθρο 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, εντός έξι μηνών αφότου το Συμβούλιο αποφασίσει επί της παρούσας απόφασης, αν θα την εφαρμόσει στο εθνικό της δίκαιο.

(15)Η παρούσα απόφαση συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες δεν συμμετέχει η Ιρλανδία 9 · ως εκ τούτου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στην έκδοση της παρούσας απόφασης και δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της.

(16)Όσον αφορά την Ισλανδία και τη Νορβηγία, η παρούσα απόφαση αποτελεί ανάπτυξη διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας η οποία συνήφθη από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας για τη σύνδεση των δύο αυτών κρατών με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν 10 · οι εν λόγω διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 σημεία Α και Β της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου 11 .

(17)Όσον αφορά την Ελβετία, η παρούσα απόφαση αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν 12 · οι εν λόγω διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 σημεία Α και Β της απόφασης 1999/437/ΕΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2008/146/ΕΚ του Συμβουλίου 13 .

(18)Όσον αφορά το Λιχτενστάιν, η παρούσα απόφαση αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια του πρωτοκόλλου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν 14 · οι εν λόγω διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 σημεία Α και Β της απόφασης 1999/437/ΕΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2011/350/EΕ του Συμβουλίου 15 .

(19)Το άρθρο 1 στοιχείο α) της παρούσας απόφασης συνιστά πράξη που βασίζεται στο κεκτημένο του Σένγκεν ή που σχετίζεται άλλως με αυτό, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2003, του άρθρου 4 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2005 και του άρθρου 4 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2011, ενώ το άρθρο 1 στοιχείο β) συνιστά πράξη που βασίζεται στο κεκτημένο του Σένγκεν ή που σχετίζεται άλλως με αυτό, κατά την έννοια, αντιστοίχως, του άρθρου 3 παράγραφος 1 της πράξης προσχώρησης του 2003, του άρθρου 4 παράγραφος 1 της πράξης προσχώρησης του 2005 και του άρθρου 4 παράγραφος 1 της πράξης προσχώρησης του 2011. 

(20)Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης και της συνεχιζόμενης παράνομης παρουσίας της Ρωσίας σε ξένες περιοχές, η παρούσα απόφαση θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη ημέρα από τη δημοσίευσή της,

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Τα ρωσικά ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται στις κατεχόμενες ξένες περιοχές ή για πρόσωπα που διαμένουν στις εν λόγω περιοχές δεν αναγνωρίζονται ως έγκυρα ταξιδιωτικά έγγραφα για τους ακόλουθους σκοπούς:

α)την έκδοση θεώρησης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 810/2009·

β)τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 2016/399.

Άρθρο 2

Η Επιτροπή καταρτίζει κατάλογο των ρωσικών ταξιδιωτικών εγγράφων που αναφέρονται στο άρθρο 1.

Ο εν λόγω κατάλογος δημοσιοποιείται στο πλαίσιο του καταλόγου ταξιδιωτικών εγγράφων που καταρτίστηκε με την απόφαση αριθ. 1105/2011/ΕΕ.

Άρθρο 3

Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την επομένη ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βρυξέλλες,

(1)    Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, 24 Φεβρουαρίου 2022.

(2)    Απόφαση (ΕΕ) 2022/333 του Συμβουλίου.

(3)    Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με την εν όλω αναστολή της εφαρμογής της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσικής Ομοσπονδίας [COM(2022) 661].

(4)    Ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδίδονται από τρίτες χώρες και εδαφικές οντότητες (μέρος Ι), διαθέσιμα στη διεύθυνση <https://home-affairs.ec.europa.eu/travel-documents-issued-third-countries-and-territorial-entities-part-i_en>.

(5)    Δελτίο Τύπου, «Ουκρανία: Δήλωση του Ύπατου Εκπροσώπου εξ ονόματος της ΕΕ σχετικά με απόπειρες της Ρωσικής Ομοσπονδίας να ενσωματώσει διά της βίας τμήματα του εδάφους της Ουκρανίας», 3 Ιουνίου 2022, διαθέσιμη στη διεύθυνση < Ουκρανία: Δήλωση του Ύπατου Εκπροσώπου εξ ονόματος της ΕΕ σχετικά με απόπειρες της Ρωσικής Ομοσπονδίας να ενσωματώσει διά της βίας τμήματα του εδάφους της Ουκρανίας - Συμβούλιο (europa.eu) >.

(6)    Συμπεράσματα της Προεδρίας από την έκτακτη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, 1η Σεπτεμβρίου 2008 (12594/2/08 REV2).

(7)     Οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών

για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1612/68 και την κατάργηση των οδηγιών 64/221/ΕΟΚ, 68/360/ΕΟΚ, 72/194/ΕΟΚ, 73/148/ΕΟΚ, 75/34/ΕΟΚ, 75/35/ΕΟΚ, 90/364/ΕΟΚ, 90/365/ΕΟΚ και 93/96/ΕΟΚ (ΕΕ L 158 της 30.4.2004, σ. 77).

(8)    Απόφαση αριθ. 1105/2011/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2011, περί του καταλόγου ταξιδιωτικών εγγράφων τα οποία επιτρέπουν στον κάτοχό τους να διέρχεται τα εξωτερικά σύνορα και τα οποία δύνανται να διαθέτουν θεώρηση και περί της δημιουργίας μηχανισμού για την κατάρτιση αυτού του καταλόγου (ΕΕ L 287 της 4.11.2011, σ. 9).

(9)    Η παρούσα απόφαση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των μέτρων που προβλέπονται στην απόφαση 2002/192/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Φεβρουαρίου 2002, σχετικά με το αίτημα της Ιρλανδίας να συμμετέχει σε ορισμένες από τις διατάξεις του κεκτημένου του Σένγκεν (ΕΕ L 64 της 7.3.2002, σ. 20).

(10)    ΕΕ L 176 της 10.7.1999, σ. 36.

(11)    Απόφαση 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου, της 17ης Μαΐου 1999, σχετικά με ορισμένες λεπτομέρειες εφαρμογής της συμφωνίας που έχει συναφθεί από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας για τη σύνδεση των δύο αυτών κρατών, με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (ΕΕ L 176 της 10.7.1999, σ. 31).

(12)    ΕΕ L 53 της 27.2.2008, σ. 52.

(13)    Απόφαση 2008/146/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Ιανουαρίου 2008, για τη σύναψη εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (ΕΕ L 53 της 27.2.2008, σ. 1).

(14)    ΕΕ L 160 της 18.6.2011, σ. 21.

(15)    Απόφαση 2011/350/ΕE του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2011, για τη σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του πρωτοκόλλου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν, όσον αφορά την κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και την κυκλοφορία των προσώπων (ΕΕ L 160 της 18.6.2011, σ. 19).