Δημοσίευση αίτησης καταχώρισης ονομασίας σύμφωνα με το άρθρο 50 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων

(2021/C 400/06)

Η παρούσα δημοσίευση παρέχει το δικαίωμα ένστασης σύμφωνα με το άρθρο 51 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1) εντός τριών μηνών από την ημερομηνία της παρούσας δημοσίευσης.

ΕΝΙΑΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

«Bračko maslinovo ulje»

Αριθ. ΕΕ: PDO-HR-02599 – 18 Μαρτίου 2020

ΠΟΠ (X) ΠΓΕ ( )

1.   Ονομασία

«Bračko maslinovo ulje»

2.   Κράτος μέλος ή τρίτη χώρα

Κροατία

3.   Περιγραφή του γεωργικού προϊόντος ή του τροφίμου

3.1.   Τύπος προϊόντος

Κλάση 1.5. Έλαια και λίπη (βούτυρο, μαργαρίνη, λάδι κ.λπ.)

3.2.   Περιγραφή του προϊόντος που φέρει την προβλεπόμενη στο σημείο 1 ονομασία

Κατά τη διάθεσή του στην αγορά, το ελαιόλαδο «Bračko maslinovo ulje» παρουσιάζει τα ακόλουθα φυσικοχημικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά:

—	ελεύθερα λιπαρά οξέα ≤ 0,6 %·

—	αριθμός υπεροξειδίων ≤ 15 mEq O2/kg·

—	Κ270 ≤ 0,22·

—	συνολική περιεκτικότητα σε φαινόλες > 300 mg/kg ελαίου·

—	άρωμα φρέσκιας ελιάς, φύλλων/χόρτου (διάμεση τιμή φρουτώδους ≥ 3)·

—	γεύση υγιούς και φρέσκιας ελιάς, με νότες πικρού και πικάντικου της ακόλουθης έντασης: διάμεση τιμή πικρού ≥ 3, διάμεση τιμή πικάντικου ≥ 3·

—	το «Bračko maslinovo ulje» δεν πρέπει να έχει οργανοληπτικά ελαττώματα· το σύνολο των διάμεσων τιμών των θετικών οργανοληπτικών χαρακτηριστικών πρέπει να είναι ≥ 10.

3.3.   Ζωοτροφές (μόνο για προϊόντα ζωικής προέλευσης) και πρώτες ύλες (μόνο για μεταποιημένα προϊόντα)

Το προϊόν «Bračko maslinovo ulje» παράγεται από τη γηγενή ποικιλία ελιάς «Oblica» και τουλάχιστον το 80 % του προϊόντος πρέπει να προέρχεται από την εν λόγω ποικιλία. Μπορούν να χρησιμοποιούνται και άλλες ποικιλίες, αλλά σε αναλογία που δεν υπερβαίνει το 20 %. Όλες οι ελιές που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του «Bračko maslinovo ulje» πρέπει να προέρχονται από καταχωρισμένους ελαιώνες που βρίσκονται εντός της περιοχής παραγωγής που περιγράφεται αναλυτικά στο σημείο 4 του ενιαίου εγγράφου.

Οι ελιές της ποικιλίας «Oblica» ανήκουν στην κατηγορία ελιών με μεικτές ιδιότητες. Η ποσότητα ελαίου στον καρπό κυμαίνεται από 17 % έως 22 %.

3.4.   Ειδικά στάδια της παραγωγής τα οποία πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής

Όλα τα στάδια της διαδικασίας παραγωγής του «Bračko maslinovo ulje»:

1.	καλλιέργεια ελαιόδεντρων,

2.	συγκομιδή και μεταφορά των ελιών,

3.	μεταποίηση των ελιών σε λάδι,

4.	αποθήκευση του λαδιού,

πρέπει να εκτελούνται εντός της γεωγραφικής περιοχής που αναφέρεται στο σημείο 4.

3.5.   Ειδικοί κανόνες για τον τεμαχισμό, το τρίψιμο, τη συσκευασία κ.λπ. του προϊόντος στο οποίο αναφέρεται η καταχωρισμένη ονομασία

Το «Bračko maslinovo ulje» διατίθεται στην αγορά σε συσκευασίες που είναι κατασκευασμένες από υλικά αδρανή στο λάδι, δηλαδή περιέκτες από σκούρο γυαλί, σκούρο πλαστικό, μέταλλο ή κεραμικά υλικά, με επένδυση από υλικό που έρχεται σε επαφή με τρόφιμα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Οι παραγωγοί μπορούν να επιλέγουν ελεύθερα την εγκατάσταση εμφιάλωσης που θεωρούν καταλληλότερη με βάση την επαγγελματική τους κρίση.

Το «Bračko maslinovo ulje» είναι ευαίσθητο σε εξωτερικές επιδράσεις (φως, θερμοκρασία και αέρα). Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να αποφεύγεται κάθε παράγοντας που θα μπορούσε να έχει αρνητική επίδραση στα χαρακτηριστικά του προϊόντος πριν από τη συσκευασία.

3.6.   Ειδικοί κανόνες για την επισήμανση του προϊόντος στο οποίο αναφέρεται η καταχωρισμένη ονομασία

Κατά τη διάθεση του «Bračko maslinovo ulje» στην αγορά σε οποιοδήποτε είδος συσκευασίας, η ονομασία «Bračko maslinovo ulje» πρέπει να είναι περισσότερο εμφανής από οποιαδήποτε άλλη ένδειξη όσον αφορά το μέγεθος, τον τύπο και το χρώμα της γραμματοσειράς (τυπογραφία). Το μέγεθος του σήματος του παραγωγού δεν πρέπει να υπερβαίνει το 70 % του μεγέθους της ονομασίας του προϊόντος.

4.   Συνοπτική οριοθέτηση της γεωγραφικής περιοχής

Το «Bračko maslinovo ulje» μπορεί να παράγεται μόνο στο νησί του Brač. Για διοικητικούς σκοπούς, το νησί του Brač ανήκει στην κομητεία Split-Dalmatia και περιλαμβάνει την πόλη Supetar και τους δήμους Postira, Pučišća, Selca, Bol, Nerežišća, Milna και Sutivan. Στα βόρεια χωρίζεται από την ηπειρωτική χώρα με το κανάλι του Brač, στα δυτικά χωρίζεται από το νησί του Šolta με τον πορθμό Splitska vrata και στα νότια χωρίζεται από το νησί του Hvar με το κανάλι του Hvar.

5.   Δεσμός με τη γεωγραφική περιοχή

Τα ιδιαίτερα χημικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του «Bračko maslinovo ulje» επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, όπως οι γεωλογικές και κλιματικές συνθήκες του Brač, που είναι το υψηλότερο νησί της Αδριατικής, η επικράτηση της γηγενούς ποικιλίας «Oblica» που καλλιεργείται στην οριοθετημένη περιοχή παραγωγής, και η ικανότητα των ελαιοκαλλιεργητών του νησιού να καλλιεργούν ελαιόδεντρα και να μεταποιούν τους καρπούς σε ελαιόλαδο.

Στο νησί του Brač βρίσκεται το υψηλότερο βουνό όλων των νησιών της Αδριατικής (778 m). Το νησί έχει συνολική έκταση 395 km2 και περιλαμβάνει τρεις διαφορετικές γεωμορφολογικές περιοχές: μια παράκτια ζώνη με χαμηλό υψόμετρο (μέγιστο υψόμετρο 170 m), ένα κεντρικό οροπέδιο (έως και 400 m) και μια ορεινή περιοχή με μεγάλο υψόμετρο. Σύμφωνα με την κλιματική ταξινόμηση του Köppen, στην παράκτια ζώνη του Brač επικρατεί μεσογειακό κλίμα (τύπου Csa), το οποίο χαρακτηρίζεται από ξηρά, θερμά καλοκαίρια και σύντομους, ήπιους χειμώνες. Περιγράφεται και ως «κλίμα κατάλληλο για την καλλιέργεια ελαιόδεντρων». Η μέση θερμοκρασία είναι 8-8,4 °C τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο και 25,4-25,7 °C τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Το Brač βρίσκεται στο πιο ηλιόλουστο τμήμα της Αδριατικής, με περίπου 2 600 ώρες ηλιοφάνειας τον χρόνο. Τούτο ευνοεί την καλλιέργεια ελαιόδεντρων που απαιτεί άφθονη ηλιοφάνεια, ιδίως κατά την περίοδο ωρίμασης και συσσώρευσης λαδιού στον καρπό. Η μέση βροχόπτωση μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου ανέρχεται σε 18,7 mm τον Ιούλιο, σε 30,4 mm τον Αύγουστο και σε 81,2 mm τον Σεπτέμβριο. Ως εκ τούτου, δεδομένου ότι τα ελαιόδεντρα δεν λαμβάνουν μεγάλη ποσότητα νερού κατά την περίοδο ωρίμασης των καρπών, το ποσοστό ολικών φαινολικών ενώσεων αυξάνεται. Οι εν λόγω κλιματικοί παράγοντες που είναι χαρακτηριστικοί για το νησί του Brač, ιδίως η υψηλή θερμοκρασία, η υπεριώδης ακτινοβολία και τα χαμηλά επίπεδα υετού, προκαλούν περιβαλλοντική πίεση που ευνοεί τον δευτερογενή μεταβολισμό της ελιάς και καθορίζουν τα ιδιαίτερα χημικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του «Bračko maslinovo ulje» που περιγράφονται στο σημείο 3.2.

Προκειμένου να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, οι κάτοικοι της περιοχής καλλιεργούσαν τις φυσικές εκτάσεις γης μέσω εργασιών καθαρισμού, σκαψίματος και λίπανσης του εδάφους. Η κατασκευή αναβαθμίδων αποτελεί, παραδοσιακά, τον βασικό τρόπο δημιουργίας νέων καλλιεργήσιμων εκτάσεων από τον άνθρωπο. Με το σκάψιμο του εδάφους και την κατασκευή αναβαθμίδων, περιορίστηκε η περιοχή παραγωγής, αλλά το γόνιμο έδαφος διατηρήθηκε και κατέστη δυνατή η καλλιέργεια της γης. Το έδαφος που καλλιεργείται με τον τρόπο αυτόν είναι κατάλληλο για την καλλιέργεια ελαιόδεντρων, και οι ελαιώνες στο νησί του Brač βρίσκονται σε αναβαθμίδες.

Στο Brač υπάρχουν ελαιόδεντρα εδώ και πάνω από 2 000 χρόνια. Ιστορικά, η ελιά είναι η σημαντικότερη καλλιέργεια στο νησί του Brač και πλέον αποτελεί σύμβολο του νησιού. Η επικρατέστερη ποικιλία ελιάς στο νησί —η ποικιλία «Oblica»— ονομάζεται και Bračka (ελιά του Brač) στον Παγκόσμιο Κατάλογο Ποικιλιών Ελιάς. Οι κάτοικοι του Brač έχουν προσαρμόσει το περιβάλλον τους ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της καλλιέργειας ελαιόδεντρων και επέλεξαν την ποικιλία «Oblica» ως την καταλληλότερη ποικιλία. Μέσω της φύτευσης νέων ελαιόδεντρων και του εμβολιασμού των άγριων ελαιόδεντρων, η ποικιλία «Oblica» αποτελεί την επικρατέστερη ποικιλία στο νησί και αντιπροσωπεύει το 80 % των ελιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του «Bračko maslinovo ulje».

Η ποικιλία «Oblica» επιλέχτηκε ως επικρατέστερη ποικιλία στο νησί του Brač, διότι αντιδρά με θετικό τρόπο στην περιβαλλοντική πίεση (υψηλές θερμοκρασίες και έλλειψη νερού). Υπό αυτές ακριβώς τις συνθήκες αυξάνεται το ποσοστό ολικών φαινολικών ενώσεων κατά την περίοδο ωρίμασης των καρπών και διαμορφώνονται τα τυπικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του «Bračko maslinovo ulje».

Η υψηλή ποιότητα του «Bračko maslinovo ulje» αποτελεί το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του. Σύμφωνα με φυσικοχημικές και οργανοληπτικές αναλύσεις, το «Bračko maslinovo ulje» είναι εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο με χαμηλό ποσοστό ελεύθερων λιπαρών οξέων (≤ 0,6 %) και χαμηλό αριθμό υπεροξειδίων, άρωμα φρέσκιας ελιάς και φύλλων/χόρτου με διάμεση τιμή φρουτώδους ≥ 3 και ισορροπημένες νότες πικρού και πικάντικου της ακόλουθης έντασης: διάμεση τιμή πικρού ≥ 3, διάμεση τιμή πικάντικου ≥ 3. Το «Bračko maslinovo ulje» δεν έχει οργανοληπτικά ελαττώματα· το σύνολο των διάμεσων τιμών των θετικών οργανοληπτικών χαρακτηριστικών είναι 10 ή υψηλότερο.

Τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του «Bračko maslinovo ulje» προκύπτουν από την υψηλή περιεκτικότητα σε φαινολικές ενώσεις που αποτελούν φυσικά αντιοξειδωτικά και επηρεάζουν την ποιότητα του ελαιόλαδου και την οξειδωτική του σταθερότητα. Το ποσοστό των φαινολικών ενώσεων και η σύνθεσή τους εξαρτώνται από αγρονομικούς, κλιματικούς, εδαφικούς και τεχνολογικούς παράγοντες, όπως η ποικιλία της ελιάς, οι κλιματικές συνθήκες, ο βαθμός ωριμότητας του καρπού και η διαδικασία παραγωγής. Η συνολική ποσότητα φαινολικών ενώσεων στο «Bračko maslinovo ulje» υπερβαίνει τα 300 mg/kg ελαίου.

Οι σημαντικότεροι ανθρώπινοι παράγοντες που επηρεάζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του «Bračko maslinovo ulje» είναι η επιλογή του χρόνου συγκομιδής, ο τρόπος μεταφοράς και μεταποίησης των ελιών σε ελαιόλαδο, καθώς και οι συνθήκες αποθήκευσης. Στο νησί του Brač, η συγκομιδή των ελιών αρχίζει στα τέλη Σεπτεμβρίου ή στις αρχές Οκτωβρίου, όταν οι ελαιόκαρποι αποκτούν σκούρο χρώμα και έχουν σφικτή σάρκα που επιτρέπει τη μεταφορά τους στο ελαιοτριβείο. Η συγκομιδή των ελιών σε αυτό το στάδιο ωρίμασης μειώνει σημαντικά την απόδοση σε λάδι, αλλά εγγυάται την υψηλή ποιότητα του «Bračko maslinovo ulje». Το σύντομο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στη συγκομιδή και τη μεταποίηση, η προσεκτική μεταφορά και η ιδιαίτερη διαδικασία μεταποίησης των ελιών, κατά την οποία η θερμοκρασία της ελαιομάζας πρέπει να είναι χαμηλότερη από 27 °C, έχουν θετική επίδραση στα ιδιαίτερα χημικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του «Bračko maslinovo ulje». Χάρη στην ορθή πρακτική αποθήκευσης, διατηρούνται τα χαρακτηριστικά του ελαιόλαδου μέχρι την πώληση και κατανάλωση του προϊόντος. Σύμφωνα με έρευνες, ο εν λόγω τρόπος παραγωγής λαδιού προσδίδει στο «Bračko maslinovo ulje» ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως χαμηλό αριθμό λιπαρών οξέων και υπεροξειδίων, υψηλό αριθμό ολικών φαινολικών ενώσεων, ισορροπημένες νότες πικρού και πικάντικου και έντονο φρουτώδες.

Το «Bračko maslinovo ulje» έχει διατηρήσει τη φήμη του μέχρι σήμερα χάρη στην αδιάλειπτη παραγωγή του από τον δέκατο έκτο αιώνα και στη διαρκή βελτίωση των γεωργικών τεχνικών και της τεχνολογίας μεταποίησης των ελιών σε ελαιόλαδο. Τούτο αποδεικνύεται από τα πολυάριθμα βραβεία που έχουν απονεμηθεί, στο παρελθόν αλλά και σήμερα, για την ποιότητα του προϊόντος.

Εν κατακλείδι, η αλληλεπίδραση μεταξύ των προαναφερόμενων ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της γεωγραφικής περιοχής και των ανθρώπινων παραγόντων που προκύπτουν από αυτά, οι γενετικές ιδιότητες και η προσαρμογή της επικρατέστερης ποικιλίας ελιάς «Oblica» στις περιβαλλοντικές συνθήκες επηρεάζουν καθοριστικά τα ιδιαίτερα φυσικοχημικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του «Bračko maslinovo ulje».

Παραπομπή στη δημοσίευση των προδιαγραφών

(άρθρο 6 παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο του παρόντος κανονισμού)

https://poljoprivreda.gov.hr/UserDocsImages/dokumenti/hrana/zoi-zozp-zts/dokumenti-zoi-zozp-zts/SPECIFIKACIJA_BRACKO_MASLINOVO_ULJE.pdf

---

(1)  ΕΕ L 343 της 14.12.2012, σ. 1.