ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 20.7.2021

SWD(2021) 721 final

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου








Κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες

που συνοδεύει το έγγραφο

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου
Η κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση

{COM(2021) 700 final} - {SWD(2021) 701 final} - {SWD(2021) 702 final} - {SWD(2021) 703 final} - {SWD(2021) 704 final} - {SWD(2021) 705 final} - {SWD(2021) 706 final} - {SWD(2021) 707 final} - {SWD(2021) 708 final} - {SWD(2021) 709 final} - {SWD(2021) 710 final} - {SWD(2021) 711 final} - {SWD(2021) 712 final} - {SWD(2021) 713 final} - {SWD(2021) 714 final} - {SWD(2021) 715 final} - {SWD(2021) 716 final} - {SWD(2021) 717 final} - {SWD(2021) 718 final} - {SWD(2021) 719 final} - {SWD(2021) 720 final} - {SWD(2021) 722 final} - {SWD(2021) 723 final} - {SWD(2021) 724 final} - {SWD(2021) 725 final} - {SWD(2021) 726 final} - {SWD(2021) 727 final}

I.Σύστημα απονομής δικαιοσύνης

Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης χαρακτηρίζεται από δικαστικό σύστημα που απαρτίζεται από έντεκα περιφερειακά δικαστήρια, τέσσερα γενικά εφετεία, δύο ειδικά δικαστήρια 1 , το Συμβούλιο της Επικρατείας 2 και ένα Ανώτατο Δικαστήριο. Ένα ανεξάρτητο Δικαστικό Συμβούλιο διαδραματίζει βασικό ρόλο στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας και είναι επιφορτισμένο με την προώθηση της ποιότητας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης οικονομικών πόρων στα δικαστήρια 3 . Οι υποψήφιοι δικαστές επιλέγονται από την Εθνική Επιτροπή Επιλογής Δικαστών 4 και στη συνέχεια διορίζονται ισοβίως από την εκτελεστική εξουσία 5 κατόπιν πρότασης του υπουργού Δικαιοσύνης 6 . Η εισαγγελία λειτουργεί χωριστά από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ασφάλειας, αλλά υπάγεται στην πολιτική ευθύνη του υπουργού Δικαιοσύνης. Ο δικηγορικός σύλλογος έχει συσταθεί με νόμο. Είναι ανεξάρτητος από την κυβέρνηση και χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τις ετήσιες εισφορές των δικηγόρων 7 . Οι Κάτω Χώρες συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

Ανεξαρτησία

Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης παραμένει πολύ υψηλό. Το 77 % του πληθυσμού και το 82 % των επιχειρήσεων θεωρούν ότι το επίπεδο ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών είναι «αρκετά καλό ή πολύ καλό» 8 . Το εν λόγω επίπεδο ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης είναι σταθερά υψηλό τα τελευταία χρόνια, τόσο μεταξύ του γενικού πληθυσμού όσο και μεταξύ των επιχειρήσεων 9 .

Έχουν ληφθεί περαιτέρω μέτρα για την προετοιμασία της συνταγματικής αναθεώρησης με σκοπό την αλλαγή της διαδικασίας διορισμού των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου 10 . Τον Δεκέμβριο του 2020 η κυβέρνηση απέστειλε το σχέδιο κειμένου της συνταγματικής αναθεώρησης για την αλλαγή της διαδικασίας διορισμού των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου στο Συμβούλιο της Επικρατείας προκειμένου να γνωμοδοτήσει. Ο στόχος που επιδιώκεται με αυτή την προβλεπόμενη μεταρρύθμιση είναι να περιοριστεί περαιτέρω ο ρόλος τον οποίο διαδραματίζουν η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία στον διορισμό των δικαστών του Ανώτατου Δικαστηρίου, κάτι που συνάδει με τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης 11 . Μετά από διαδικτυακή διαβούλευση επί νομοσχεδίου που βασιζόταν στη σύσταση της ανεξάρτητης κρατικής επιτροπής για το κοινοβουλευτικό σύστημα στις Κάτω Χώρες 12 , επήλθαν ορισμένες τροποποιήσεις στο σχέδιο κειμένου. Η γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας θα δημοσιοποιηθεί μόλις η πρόταση διαβιβαστεί στη Βουλή.

Σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά την αναθεώρηση των διαδικασιών διορισμού των μελών του Δικαστικού Συμβουλίου και των διοικητικών συμβουλίων των δικαστηρίων. Κατόπιν αιτήματος του υπουργού Νομικής Προστασίας τον Φεβρουάριο του 2020 13 , το Συμβούλιο της Επικρατείας γνωμοδότησε, στις 23 Σεπτεμβρίου 2020, σχετικά με την πιθανή αναθεώρηση των διαδικασιών διορισμού των μελών του Δικαστικού Συμβουλίου και των διοικητικών συμβουλίων των δικαστηρίων. Μολονότι το Συμβούλιο της Επικρατείας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ισχύουσες διαδικασίες διορισμού του Δικαστικού Συμβουλίου και των διοικητικών συμβουλίων των δικαστηρίων συνάδουν με την απαίτηση για ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, συνέστησε να διερευνηθούν τρόποι για την ενίσχυση της συμμετοχής των δικαστών και του προσωπικού των δικαστηρίων στις διαδικασίες διορισμού των διοικητικών συμβουλίων των δικαστηρίων. Κατόπιν συμφωνίας που επιτεύχθηκε μεταξύ του Δικαστικού Συμβουλίου, της ένωσης δικαστών 14 και άλλων εκπροσώπων του δικαστικού σώματος, το Δικαστικό Συμβούλιο θέσπισε νέα διαδικασία διορισμού των μελών των διοικητικών συμβουλίων των δικαστηρίων για το 2021 και μέρος του 2022 15 . Στόχος της συμφωνίας είναι να δοθεί στους δικαστές μεγαλύτερη επιρροή στον διορισμό των μελών των διοικητικών συμβουλίων των δικαστηρίων, κυρίως μέσω της σύστασης μιας επιτροπής αποτελούμενης από τέσσερις δικαστές, δύο μέλη του διοικητικού συμβουλίου των δικαστηρίων και δύο δικαστικούς υπαλλήλους, η οποία θα εξετάζει υποψηφίους και θα προτείνει έναν υποψήφιο για διορισμό στο Δικαστικό Συμβούλιο. Σε περίπτωση ισοψηφίας, οι τέσσερις δικαστές έχουν καθοριστική ψήφο. Επιπλέον, το Δικαστικό Συμβούλιο θα αρχίσει το καλοκαίρι του 2021 συζητήσεις με τη δικαστική ένωση και άλλους εκπροσώπους του δικαστικού σώματος σχετικά με την πιθανή αναθεώρηση της διαδικασίας διορισμού των μελών του Συμβουλίου 16 . Στόχος των εν λόγω προσπαθειών είναι να περιοριστεί περαιτέρω η επιρροή της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας στον διορισμό των μελών του Δικαστικού Συμβουλίου, κάτι που συνάδει με τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης 17 .

Ποιότητα

Η μεταρρύθμιση του συστήματος νομικής συνδρομής θα βασιστεί στα αποτελέσματα σειράς πιλοτικών έργων. Η μεταρρύθμιση του συστήματος νομικής συνδρομής 18 προβλέπεται να ολοκληρωθεί έως το 2025 19 και θα ξεκινήσει με σειρά πιλοτικών έργων που αποσκοπούν στη συλλογή βέλτιστων πρακτικών για την προετοιμασία περαιτέρω νομοθετικών μεταρρυθμίσεων. Όσον αφορά το ισχύον σύστημα νομικής συνδρομής, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες ανησυχίες όσον αφορά την επάρκεια της διαθέσιμης χρηματοδότησης 20 .

Οι προσπάθειες ψηφιοποίησης της αστικής, διοικητικής και ποινικής δικαιοσύνης συνεχίζονται και επιταχύνθηκαν λόγω της πανδημίας COVID-19. Συνεχίζει να υπάρχει περιθώριο βελτίωσης όσον αφορά την ψηφιοποίηση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης 21 , κυρίως ως προς το ποσοστό δημοσίευσης των δικαστικών αποφάσεων 22 στο διαδίκτυο και τη διαθεσιμότητα ψηφιακών λύσεων για την κίνηση και την παρακολούθηση δικαστικών διαδικασιών, ενώ διάφορες πρωτοβουλίες αποσκοπούν στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος 23 . Όσον αφορά την ποινική δικαιοσύνη, το δικαστικό σώμα και η εισαγγελία αναπτύσσουν ψηφιακό σχέδιο από κοινού με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς στον τομέα της δικαιοσύνης. Όσον αφορά την αστική και τη διοικητική δικαιοσύνη, ένα νέο πρόγραμμα ψηφιοποίησης επικεντρώνεται στην ψηφιακή πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τους πολίτες και τους επαγγελματίες του νομικού κλάδου 24 . Οι νομικές διαδικασίες θα ψηφιοποιηθούν σταδιακά, αρχής γενομένης από τις εθνικές φορολογικές υποθέσεις και τα αιτήματα κατάσχεσης, και στη συνέχεια θα επεκταθούν και σε άλλους τομείς του δικαίου. Για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, το Δικαστικό Συμβούλιο θέσπισε νέους κανόνες για τη διοργάνωση εξ αποστάσεως ακροαματικών διαδικασιών, χάρη στους οποίους τα δικαστήρια συνέχισαν να λειτουργούν. Οι ισχύοντες κανόνες εφαρμόζονται έως την 1η Αυγούστου 2021 και μπορούν να παραταθούν εάν είναι αναγκαίο για τη διασφάλιση της λειτουργίας των δικαστηρίων.

Ο νόμος για τα πειράματα στην απονομή της δικαιοσύνης θα επιτρέψει την ανάπτυξη πιλοτικών έργων σχετικών με την απονομή της δικαιοσύνης σε μεγαλύτερη κλίμακα. Μετά την ανάπτυξη πολυάριθμων πιλοτικών έργων σχετικά με την ποιότητα της δικαιοσύνης στο πλαίσιο του προγράμματος «Κοινωνικά αποτελεσματική δικαιοσύνη» 25 , η αναμενόμενη έναρξη ισχύος του νόμου για τα πειράματα στην απονομή της δικαιοσύνης 26 , το καλοκαίρι του 2021, θα δώσει τη δυνατότητα για ανάπτυξη ποιοτικών έργων σε μεγαλύτερη κλίμακα. Τα εν λόγω ποιοτικά έργα περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την καθιέρωση του «δικαστή οφειλών», ο οποίος αποσκοπεί στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των δικαστικών αποφάσεων μέσω της ταυτόχρονης εξέτασης όλων των υποθέσεων ενός οφειλέτη. Αυτή η προσέγγιση της δοκιμής πιλοτικών έργων σε μικρή κλίμακα και, κατόπιν, της εφαρμογής τους σε μεγαλύτερη κλίμακα μπορεί να προσφέρει καινοτόμες ιδέες για την ενίσχυση της ποιότητας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης 27 .

Αποδοτικότητα

Η πανδημία COVID-19 είχε επιπτώσεις στην αποδοτικότητα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Η πανδημία COVID-19 προκάλεσε αύξηση των εκκρεμών υποθέσεων το 2020 και το 2021, κυρίως όσον αφορά ποινικές υποθέσεις 28 . Το Δικαστικό Συμβούλιο και τα διοικητικά συμβούλια των δικαστηρίων έλαβαν συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των εν λόγω επιπτώσεων, όπως τη βελτίωση των εγκαταστάσεων τηλεδιάσκεψης για τις ακροαματικές διαδικασίες, τον διορισμό συνταξιούχων δικαστών ως αναπληρωτών δικαστών και τη συχνότερη προσφυγή σε μονομελή τμήματα. Στόχος είναι η εξάλειψη των εκκρεμών υποθέσεων που έχουν προκύψει στο σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης λόγω της πανδημίας COVID-19 έως το τέλος του 2021 29 . Στο πλαίσιο της προσέγγισης αυτής, η εισαγγελία εξακολουθεί να κάνει χρήση της εξουσίας της να αποφασίζει η ίδια σχετικά με ορισμένες ποινικές υποθέσεις 30 . Μετά τις ανησυχίες που εξέφρασαν ο δικηγορικός σύλλογος των Κάτω Χωρών και βουλευτές, ο υπουργός Νομικής Προστασίας ανακοίνωσε, τον Νοέμβριο του 2020, ότι οι ύποπτοι θα έχουν δικαίωμα παροχής δωρεάν νομικών συμβουλών από δικηγόρο. Αυτό ξεκίνησε την 1η Απριλίου 2021 για ορισμένες υποθέσεις και θα επεκταθεί σταδιακά σε όλες τις άλλες υποθέσεις 31 . Δεδομένου ότι η άσκηση των εν λόγω εξουσιών από την εισαγγελία μπορεί να επηρεάσει το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, ιδίως όταν οι πολίτες δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι 32 , η παροχή δωρεάν νομικών συμβουλών έχει ιδιαίτερη σημασία σε τέτοιες περιπτώσεις.

Το δικαστικό σύστημα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο αποδοτικότητας σε πρώτο βαθμό, παρότι οι διαδικασίες είναι σχετικά χρονοβόρες σε δεύτερο βαθμό 33 . Η αποδοτικότητα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης είναι συνολικά υψηλή τα τελευταία χρόνια 34 . Η διάρκεια των διαδικασιών σε πρώτο βαθμό για αστικές και εμπορικές υποθέσεις είναι σύντομη, περίπου 100 ημέρες το 2019 35 . Αντιθέτως, οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες για αστικές και εμπορικές υποθέσεις σε τρίτο βαθμό, με μέσο όρο 459 ημέρες το 2019. Η διοικητική δικαιοσύνη εξακολουθεί να λειτουργεί αποδοτικά σε πρώτο βαθμό 36 , μολονότι οι διαδικασίες σε δεύτερο και τρίτο βαθμό είναι σχετικά χρονοβόρες 37 . Παρόλο που το συνολικό ποσοστό διεκπεραίωσης σε πρώτο βαθμό παραμένει αποδοτικό 38 , το ποσοστό επίλυσης πρωτοβάθμιων διοικητικών υποθέσεων μειώθηκε σταδιακά στο 94 % το 2019. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκκρεμείς υποθέσεις ενώπιον της διοικητικής δικαιοσύνης, παρόλο που ο τρέχων όγκος εκκρεμών υποθέσεων φαίνεται διαχειρίσιμος 39 . Όσον αφορά την ποινική δικαιοσύνη, ένα νέο σχέδιο δράσης που ακολούθησε την επανεξέταση του 2020 επικεντρώνεται στη βελτίωση της αποδοτικότητάς της, ιδίως σε υποθέσεις κοινών εγκλημάτων και εγκλημάτων υψηλού αντικτύπου 40 . Μολονότι αυτό μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της αποδοτικότητας και στην αντιμετώπιση των εκκρεμών υποθέσεων, τα ενδιαφερόμενα μέρη τονίζουν ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες δεν θα πρέπει να αποβαίνουν εις βάρος της ποιότητας της δικαιοσύνης 41 .

II.Πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς

Η αρμοδιότητα για τη διερεύνηση και τη δίωξη της διαφθοράς κατανέμεται μεταξύ διαφόρων αρχών. Το τμήμα εσωτερικών ερευνών της Εθνικής Αστυνομίας 42 (στο εξής: NPIID) διερευνά παραπτώματα στους κόλπους της κυβέρνησης. Το τμήμα φορολογικών πληροφοριών και ερευνών (στο εξής: FIOD) είναι αρμόδιο για τη διερεύνηση οικονομικών εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της διακρατικής και της εμπορικής δωροδοκίας. Η Εθνική Εισαγγελία επικεντρώνεται στην εγχώρια δωροδοκία δημόσιων υπαλλήλων, και η εισαγγελία για τη σοβαρή απάτη, το περιβαλλοντικό έγκλημα και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων είναι αρμόδια για τη διερεύνηση της εμπορικής και της διακρατικής δωροδοκίας. Η αρχή για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος παρέχει υποστήριξη και συμβουλές σε άτομα που επιθυμούν να καταγγείλουν περίπτωση κατάχρησης σχετική με την εργασία στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Η συνεργασία μεταξύ εξειδικευμένων ομάδων καταπολέμησης της διαφθοράς και πληροφοριών στο πλαίσιο των οργάνων επιβολής του νόμου συνεχίζεται. Η μονάδα καταπολέμησης της διαφθοράς (στο εξής: ACC) του FIOD διαδραματίζει καίριο ρόλο στην καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος και της διαφθοράς. Ο νόμος για τα οικονομικά των κομμάτων και η νομοθεσία για την ενίσχυση της ακεραιότητας των εκλεγμένων και διορισμένων αξιωματούχων σε τοπικό και επαρχιακό επίπεδο βρίσκεται υπό συζήτηση.

Οι εμπειρογνώμονες και τα στελέχη επιχειρήσεων θεωρούν ότι οι Κάτω Χώρες είναι μία από τις λιγότερο διεφθαρμένες χώρες στον κόσμο. Στον δείκτη αντίληψης της διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας για το 2020, οι Κάτω Χώρες βαθμολογήθηκαν με 82/100 και κατέλαβαν την 3η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την 8η παγκοσμίως 43 . Η αντίληψη αυτή παραμένει σχετικά σταθερή 44 κατά την τελευταία πενταετία 45 .

Μετά από περιστατικά διείσδυσης του οργανωμένου εγκλήματος και διαρροών στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου, ενισχύθηκε η καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος 46 . Το 2020 οι Κάτω Χώρες δρομολόγησαν εκτεταμένο πρόγραμμα που επικεντρώνεται στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος ανατρεπτικού χαρακτήρα, στο οποίο περιλαμβάνεται και η διαφθορά. Στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ασφάλειας δημιουργήθηκε Γενική Διεύθυνση για τον συντονισμό του προγράμματος. Αυτό οδήγησε σε πρόσθετη χρηματοδότηση του εν λόγω τομέα, καθώς και στη δημιουργία μιας διεπιστημονικής ομάδας επέμβασης 47 .

Νομοσχέδιο για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της καταπολέμησης του εγκλήματος ανατρεπτικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς. Ένα νέο νομοσχέδιο για την ενίσχυση του ποινικού κώδικα και του κώδικα ποινικής δικονομίας βρίσκεται επί του παρόντος στη Βουλή των Αντιπροσώπων 48 . Στόχος του νομοσχεδίου είναι να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της καταπολέμησης του εγκλήματος ανατρεπτικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς, με την αύξηση των μέγιστων ποινών για διάφορα εγκλήματα ανατρεπτικού χαρακτήρα, όπως οι απειλές εναντίον δημόσιων υπαλλήλων. Την 1η Οκτωβρίου 2020 εκδόθηκαν διοικητικές οδηγίες οι οποίες παρείχαν στην εισαγγελία επικαιροποιημένη καθοδήγηση όσον αφορά την έρευνα και δίωξη υποθέσεων διακρατικής διαφθοράς 49 , ενώ στις 4 Σεπτεμβρίου 2020 εκδόθηκε καθοδήγηση σχετικά με μεγάλους διακανονισμούς, με την οποία η νομική εποπτεία ορισμένων διακανονισμών ανατέθηκε σε ανεξάρτητη επιτροπή αντί του υπουργού Δικαιοσύνης και Ασφάλειας 50 .

Το θεσμικό πλαίσιο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς παραμένει σταθερό, με ισχυρή συνεργασία μεταξύ των οργάνων επιβολής του νόμου. Εξειδικευμένες ομάδες καταπολέμησης της διαφθοράς και μονάδες πληροφοριών του τμήματος φορολογικών πληροφοριών και ερευνών και της εισαγγελίας συνεργάζονται στη διερεύνηση υποθέσεων. Η μονάδα καταπολέμησης της διαφθοράς του τμήματος χρηματοοικονομικών πληροφοριών και ερευνών διαδραματίζει καίριο ρόλο στην καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος και της διαφθοράς. το NPIID πρόκειται να λάβει πρόσθετα κονδύλια, τα οποία θα ενισχύσουν τόσο το ίδιο όσο και την ερευνητική ικανότητα της εισαγγελίας 51 . Οι έρευνες για την υπόθεση Encrochat, από τις οποίες προέκυψαν βασικές πληροφορίες για τον εντοπισμό, τη διερεύνηση και τη δίωξη εγκληματικών δικτύων 52 , αποκάλυψαν επίσης καταγγελίες για διαφθορά εντός των αρχών επιβολής του νόμου. Επιπλέον, οι έρευνες αποκάλυψαν ότι οι εγκληματίες επιδιώκουν ενεργά να διαφθείρουν δημόσιους υπαλλήλους και άλλους φορείς 53 . Αυτό οδήγησε σε αυξημένη επαγρύπνηση και έμφαση στο έγκλημα ανατρεπτικού χαρακτήρα, καθώς και στη σύσταση ομάδας για την καταπολέμηση της διαφθοράς με σκοπό τη διερεύνηση της διαφθοράς στην αστυνομία μετά την έρευνα της υπόθεσης Encrochat. Της εν λόγω ομάδας ηγείται το NPIID, το οποίο υποστηρίζεται από ερευνητές της εθνικής μονάδας της αστυνομίας 54 . Επιπλέον, το NPIID συμβάλλει στην πρόληψη, επισημαίνοντας συγκεκριμένους κινδύνους διαφθοράς για τους δημόσιους φορείς στους οποίους έχουν διεξάγει έρευνες. Εκτός από τη διεξαγωγή ερευνών, το NPIID χρησιμοποιεί ολοένα και περισσότερο την εμπειρογνωσία του για να παρέχει συμβουλές σχετικά με την καταπολέμηση και την πρόληψη παραβιάσεων της ακεραιότητας.

Λαμβάνονται μέτρα για την ενίσχυση της πρόληψης, του εντοπισμού και της διερεύνησης της διαφθοράς εντός της αστυνομίας και της δημόσιας διοίκησης γενικότερα. Κατά μέσο όρο, το NPIID αναλαμβάνει ετησίως περίπου 50 υποθέσεις διαφθοράς ή διαρροών ευαίσθητων πληροφοριών από αστυνομικούς ή δημόσιους υπαλλήλους. Τον Οκτώβριο του 2020 εγκρίθηκε νέα νομοθεσία για την επέκταση του ελέγχου αστυνομικών και εξωτερικών συμβούλων πριν από τον διορισμό και κατά τη διάρκεια της απασχόλησής τους, η οποία αναμένεται να εφαρμοστεί πλήρως έως το τέλος του 2021 55 . Ο έλεγχος εφαρμόζεται πλέον στην αστυνομία και η ένταση του ελέγχου εξαρτάται από τους κινδύνους για την ακεραιότητα που συνδέονται με τα καθήκοντα.

Το κέντρο καταπολέμησης της διαφθοράς του τμήματος φορολογικών πληροφοριών και ερευνών εξακολούθησε να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο όσον αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οικονομικού εγκλήματος. Αυτό ισχύει ιδίως για περιπτώσεις διακρατικής δωροδοκίας δημόσιων και ιδιωτικών υπαλλήλων, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο. Το κέντρο καταπολέμησης της διαφθοράς του τμήματος φορολογικών πληροφοριών και ερευνών ανέφερε 30 ποινικές έρευνες σχετικές με διαφθορά, οι οποίες βρίσκονται επί του παρόντος σε εξέλιξη και αφορούν εμπορική και διακρατική δωροδοκία 56 . Πολλές από τις εν λόγω έρευνες επικεντρώνονται στον ρόλο των Ολλανδών παρόχων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Επιπλέον, το κέντρο καταπολέμησης της διαφθοράς του τμήματος φορολογικών πληροφοριών και ερευνών συνεργάστηκε με άλλες αρχές, όπως το NPIID, το οποίο χειρίζεται υποθέσεις δημόσιας διαφθοράς. Το εν λόγω θεσμικό πλαίσιο που δημιουργήθηκε από το κέντρο καταπολέμησης της διαφθοράς του τμήματος φορολογικών πληροφοριών και ερευνών και την εισαγγελία για τη σοβαρή απάτη, το περιβαλλοντικό έγκλημα και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων βελτιώθηκε κατά την τελευταία δεκαετία και αναγνωρίστηκε θετικά από τον ΟΟΣΑ λόγω της ικανότητας των ειδικών και εξειδικευμένων ομάδων καταπολέμησης της διαφθοράς να διερευνούν και να διώκουν υποθέσεις διακρατικής δωροδοκίας 57 .

Το 2020 η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε κώδικα δεοντολογίας και θέσπισε εποπτικό σύστημα όσον αφορά τις απαιτήσεις δήλωσης. Ο Κώδικας Δεοντολογίας για τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων καλύπτει την ανεξαρτησία, τα δώρα, τις καταχωρήσεις, τη χρήση εμπιστευτικών πληροφοριών και τον εσωτερικό κανονισμό. Ένας κανονισμός, ο οποίος άρχισε να ισχύει την 1 Απριλίου 2021, προβλέπει τη σύσταση ανεξάρτητου Σώματος για τη διερεύνηση καταγγελιών που αφορούν τη συμμόρφωση των βουλευτών με τον κώδικα δεοντολογίας και την παροχή συμβουλών στο Σώμα σχετικά με πιθανές κυρώσεις 58 . Στις 30 Μαρτίου 2021 εγκρίθηκαν επικαιροποιημένες κατευθυντήριες γραμμές για την ακεραιότητα των κατόχων πολιτικών θέσεων, περιλαμβανομένων πρότυπων κωδίκων δεοντολογίας για εκλεγμένους και διορισμένους υπαλλήλους 59 .

Η νέα νομοθεσία σχετικά με την ενίσχυση της ακεραιότητας εκλεγμένων και διορισμένων αξιωματούχων σε τοπικό και επαρχιακό επίπεδο θα συζητηθεί στο Κοινοβούλιο. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο προβλέπει, μεταξύ άλλων, έναν κώδικα δεοντολογίας 60 ως υποχρεωτική απαίτηση για τους διορισμένους αξιωματούχους σε τοπικό και επαρχιακό επίπεδο και θεσπίζει εποπτικό σύστημα όσον αφορά τις απαιτήσεις δήλωσης. Αυτό περιλαμβάνει υποχρεωτική ανάλυση κινδύνου σχετικά με την ακεραιότητα διορισμένων τοπικών και επαρχιακών υπαλλήλων 61 .

Η προώθηση της ακεραιότητας στο πλαίσιο της καταπολέμηση της διαφθοράς πραγματοποιείται μέσω της πλατφόρμας για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την οποία διαχειρίζεται το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ασφάλειας. Στόχος της είναι να προωθήσει την ευαισθητοποίηση και την κοινή δράση για την καταπολέμηση της διαφθοράς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο μέσω της αποτελεσματικότερης ανταλλαγής γνώσεων και πληροφοριών. Στην πλατφόρμα συμμετέχουν κυβερνητικοί υπάλληλοι διαφόρων υπουργείων και οργανισμών που ασχολούνται με τη διαφθορά. Λόγω της πανδημίας COVID-19, δεν κατέστη δυνατό να συνεδριάσουν τους τελευταίους 18 μήνες. Από το 2020 κάθε υπουργείο επιδιώκει μεγαλύτερη διαφάνεια μέσω της δημοσίευσης πληροφοριών που αφορούν εσωτερικές παραβιάσεις της ακεραιότητας, με σύντομη περιγραφή του είδους της παραβίασης και της κύρωσης που επιβλήθηκε. Επιπλέον, σε εξέλιξη βρίσκεται (εξωτερική) έρευνα σχετικά με τους κινδύνους και την ανθεκτικότητα των υπαλλήλων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα απέναντι στη διαφθορά, σε σχέση με το έγκλημα ανατρεπτικού χαρακτήρα, και ειδικότερα στον αερολιμένα Schiphol και στον λιμένα του Ρότερνταμ. Από την έρευνα θα φανεί αν η ολλανδική πολιτική πρόληψης και καταστολής της διαφθοράς στους κύριους λιμένες είναι επαρκής. Τα αποτελέσματά της αναμένονται να δημοσιοποιηθούν το πρώτο εξάμηνο του 2022.

Εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες όσον αφορά το πλαίσιο ακεραιότητας που εφαρμόζεται σε πρόσωπα που είναι επιφορτισμένα με ανώτατα εκτελεστικά καθήκοντα στον δημόσιο τομέα, ιδίως λόγω του μη δεσμευτικού χαρακτήρα τους 62 . Στους ανεπίσημους κανόνες που περιλαμβάνονται στον κώδικα δεοντολογίας υπουργών και υφυπουργών αναφέρεται ότι αυτοί αναμένεται να ενεργούν με ακεραιότητα. Επιπλέον, πρώην υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι απαγορεύεται να ασκούν πίεση ή επιρροή στο πρώην υπουργείο τους, ενώ πρώην υπουργοί δεν επιτρέπεται να ασκούν πίεση ή επιρροή στο πρώην υπουργείο τους για δύο έτη μετά την αποχώρησή τους 63 . Ωστόσο, το πλαίσιο παραμένει μάλλον περιορισμένο και, όπως επισήμανε η ομάδα κρατών κατά της διαφθοράς (GRECO) στην αξιολόγησή της, «τα λίγα και περιορισμένα μέτρα που εφαρμόζονται στις Κάτω Χώρες φαίνονται ανεπαρκή» 64 . Οι Κάτω Χώρες διαθέτουν από το 2012 ένα εθελοντικό και διαθέσιμο στο κοινό μητρώο ομάδων συμφερόντων για τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Το μητρώο των ομάδων συμφερόντων ενημερώνεται τακτικά και περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικές με τον κατάλογο των οντοτήτων που ζητούν πρόσβαση στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Προκειμένου ένας εκπρόσωπος ομάδας συμφερόντων να λάβει κάρτα διαρκούς πρόσβασης στο Κοινοβούλιο, θα πρέπει να είναι καταχωρισμένος ως οργάνωση. Ωστόσο, δεν υπάρχει μηχανισμός παρακολούθησης ή επιβολής όσον αφορά τις επαφές μεταξύ εκπροσώπων ομάδων συμφερόντων και αξιωματούχων ή δημόσιων υπαλλήλων. Στο πλαίσιο αυτό, η GRECO συνέστησε, όσον αφορά τις επαφές μεταξύ προσώπων που είναι επιφορτισμένα με ανώτατα εκτελεστικά καθήκοντα και εκπροσώπων ομάδων συμφερόντων, να διασφαλίζεται η παροχή κανόνων και καθοδήγησης και να αυξηθεί η διαφάνεια των επαφών και των θεμάτων που συζητούνται 65 .

Η νομοθεσία για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων τελεί υπό αναθεώρηση. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, το νομικό πλαίσιο αποτελείται από νόμους που ρυθμίζουν τις επιδοτήσεις, ενώ η διοίκηση των πολιτικών κομμάτων δεν περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και τα οικονομικά των υποψηφίων σε τοπικό επίπεδο 66 . Ο νόμος για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων αναμένεται να αντικατασταθεί από τον νόμο για τα πολιτικά κόμματα, ο οποίος εξετάζεται επί του παρόντος από το Κοινοβούλιο. Η αναθεωρημένη νομοθεσία αποσκοπεί στην προστασία της λειτουργίας και της οργάνωσης των πολιτικών κομμάτων από ξένες παρεμβάσεις.

Το 2020 πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση του νόμου σχετικά με την αρχή για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος 67 . Η αρχή για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος είναι το κεντρικό όργανο καταγγελιών και έρευνας, στο οποίο μπορούν να καταγγελθούν καταχρήσεις σε βάρος μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Ο νόμος σχετικά με την αρχή για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος υποβλήθηκε σε αξιολόγηση από ανεξάρτητη εταιρεία ερευνών 68 . Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, η νομική προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω. Ως εκ τούτου, η νομοθεσία θα τροποποιηθεί 69 . Η αρχή αναμένεται να παρέχει συμβουλές στους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος και να διεξάγει ανεξάρτητες έρευνες. Το 2020 η αρχή για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος ολοκλήρωσε τρεις σημαντικές έρευνες και δημοσίευσε τις τελικές εκθέσεις της σχετικά με τις εν λόγω έρευνες. Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο ΟΟΣΑ, η ύπαρξη μηχανισμών καταγγελίας και πλαισίων προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος σε ολλανδικές εταιρείες και κυβερνητικούς οργανισμούς δεν έχει συμβάλει στον εντοπισμό διακρατικής δωροδοκίας στις Κάτω Χώρες 70 .

Ιδίως στην αρχή της πανδημίας COVID-19, οι ποινικές έρευνες επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που οδήγησε σε καθυστερήσεις. Σύμφωνα με τις αρχές, για αρκετούς μήνες, συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως οι αιφνιδιαστικές έφοδοι, η ακρόαση υπόπτων και μαρτύρων ή η υποβολή παρατηρήσεων είτε ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν είτε έπρεπε να προσαρμοστούν. Η επιβολή του νόμου επίσης επηρεάστηκε από το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκαν μόνο περιορισμένες ακροάσεις ενώπιον δικαστηρίων 71 . Επιπλέον, το FIOD διερεύνησε διάφορες περιπτώσεις απάτης που σχετίζονταν με την πανδημία COVID-19. Αυτό οδήγησε σε διάφορες ποινικές έρευνες και διώξεις σχετικά με απάτη (εξοπλισμός ατομικής προστασίας, πλαστά υγειονομικά πιστοποιητικά και κατάχρηση κρατικών επιδοτήσεων) 72 . Επιπλέον, οι αρχές ανέφεραν ότι ο διεθνής χαρακτήρας των ερευνών διακρατικής δωροδοκίας ενδέχεται να περιοριστεί περαιτέρω λόγω των μέτρων για την COVID-19 73 .

III.Πολυφωνία και ελευθερία των μέσων μαζικής επικοινωνίας

Το νομικό πλαίσιο που διέπει την πολυφωνία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας βασίζεται σε ένα σύνολο συνταγματικών και νομοθετικών εγγυήσεων. Το δικαίωμα στην πληροφόρηση κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα. Η αρχή μέσων μαζικής επικοινωνίας Κάτω Χωρών είναι η ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων που επιβλέπει την εφαρμογή του νόμου για τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Η δημοσιογραφία συμπεριλήφθηκε, στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19, μεταξύ των επαγγελμάτων νευραλγικής σημασίας 74 . Η χώρα εξακολουθεί να απολαμβάνει υψηλό βαθμό ελευθερίας των μέσων μαζικής επικοινωνίας και προστασίας των δημοσιογράφων 75 .

Το πεδίο εφαρμογής των εποπτικών δραστηριοτήτων της ρυθμιστικής αρχής διευρύνθηκε μετά τη μεταφορά της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων στο εθνικό δίκαιο. Οι πόροι που έχουν διατεθεί στον φορέα φαίνεται ότι παραμένουν επαρκείς για την αποτελεσματική εκπλήρωση της εντολής του 76 . Επιπλέον, οι προϋποθέσεις διορισμού των μελών των συλλογικών οργάνων βρίσκονται σε στάδιο τροποποίησης 77 , με στόχο την ενίσχυση των εγγυήσεων ανεξαρτησίας 78 .

Διάφοροι αυτορρυθμιζόμενοι φορείς διασφαλίζουν την εφαρμογή των δημοσιογραφικών προτύπων. Εκτός από το Συμβούλιο Δημοσιογραφίας 79 , για την αξιολόγηση των δημοσιογραφικών πρακτικών και τη διερεύνηση καταγγελιών 80 υφίσταται επίσης ένας μηχανισμός αυτορρύθμισης με δικαίωμα να εκδίδει γνωμοδοτήσεις σχετικά με καταγγελίες που αφορούν δημοσιογραφικές πρακτικές, ένας διαμεσολαβητής για τους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, καθώς και αρκετοί διαμεσολαβητές για τις εθνικές και τις περιφερειακές εφημερίδες.

Έχουν εντοπιστεί προκλήσεις όσον αφορά τη διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των μέσων μαζικής επικοινωνίας και τη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Υπάρχει περιορισμένη κανονιστική ρύθμιση σχετικά τη δημοσιοποίηση των στοιχείων ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μέσων μαζικής επικοινωνίας στο κοινό, όπως αναφέρεται στο Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας 2021 81 , το οποίο αξιολογεί τον τομέα ως μετρίου κινδύνου. Πληροφορίες σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται απαραιτήτως οι πραγματικοί δικαιούχοι 82 , παρέχονται στο κοινό μέσω του Παρατηρητηρίου μέσων επικοινωνίας που δημοσιεύεται από την αρχή μέσων μαζικής επικοινωνίας. Ο τομέας των ειδησεογραφικών μέσων επικοινωνίας χαρακτηρίζεται από υψηλή συγκέντρωση της αγοράς, όπως αναφέρει το Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας 2021 83 .

Η κυβέρνηση παρενέβη για να βοηθήσει τα μέσα μαζικής επικοινωνίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, παρά την αύξηση της ζήτησης για ειδήσεις, τα διαφημιστικά έσοδα μειώθηκαν, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τα τοπικά μέσα μαζικής επικοινωνίας 84 . Η δημοσιογραφία εξακολούθησε να υποστηρίζεται από την κυβέρνηση μέσω ειδικών ταμείων 85 , ενώ δημιουργήθηκε επιπλέον ένα προσωρινό ταμείο 86 για τα τοπικά μέσα μαζικής επικοινωνίας που επλήγησαν από την πανδημία COVID-19. Οι δημοσιογράφοι εξαιρέθηκαν από την απαγόρευση ταξιδιού λόγω της COVID-19, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να παρακολουθούν τα γεγονότα και να παρέχουν ανταποκρίσεις από πρώτο χέρι.

Νομοσχέδιο για τη βελτίωση της πρόσβασης σε πληροφορίες. Αναφέρθηκαν καθυστερήσεις και ελλιπείς απαντήσεις στην περίπτωση των δύο τρίτων των αιτημάτων πρόσβασης σε πληροφορίες που υποβλήθηκαν το 2020 87 , σύμφωνα με το Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας, το οποίο αξιολογεί ως μέτριο τον κίνδυνο για το δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες. Αυτό επιβεβαιώθηκε επίσης από τα ενδιαφερόμενα μέρη 88 . Το νομικό πλαίσιο βρίσκεται επί του παρόντος υπό επανεξέταση με στόχο τη βελτίωση της διαφάνειας της κυβέρνησης και την καλύτερη πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες 89 . Τα ενδιαφερόμενα μέρη εκφράζουν κατά γενικό κανόνα ικανοποίηση για τις αλλαγές, επισημαίνοντας παράλληλα περαιτέρω τομείς βελτίωσης 90 . Μία από τις ευπρόσδεκτες τροπολογίες αφορά τη σύσταση ανεξάρτητης συμβουλευτικής επιτροπής 91 , η οποία θα διασφαλίζει διαμεσολάβηση μεταξύ των δημοσιογράφων και των αρχών σε περίπτωση καταγγελιών 92 .

Αναφέρθηκε αύξηση των απειλών και της βίας κατά δημοσιογράφων. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας 2021, «ο εθνικός συντονιστής των Κάτω Χωρών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την ασφάλεια επισήμανε για πρώτη φορά το 2020 την ύπαρξη δημοσιογράφων ως στόχων σοβαρών απειλών και επιθετικότητας» 93 . Η πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων δημοσιοποίησε πέντε πρόσφατες προειδοποιήσεις. Οι πιο πρόσφατες από αυτές αφορούν τη δολοφονία του ερευνητή δημοσιογράφου Peter R. de Vries 94 και τη ματαίωση τηλεοπτικού προγράμματος λόγω σοβαρής απειλής κατά του γραφείο σύνταξης, ενώ άλλες αφορούν επίθεση σε φωτογράφο, επιθέσεις κατά της σωματικής ασφάλειας και ακεραιότητας δημοσιογράφων σε διάφορα μέρη της χώρας, καθώς και διαδικτυακή παρενόχληση και εκφοβισμό 95 . Περαιτέρω επιθέσεις και εκφοβισμοί αναφέρθηκαν στην πλατφόρμα για τη χαρτογράφηση της ελευθερίας των μέσων μαζικής επικοινωνίας 96 . Η κατάσταση επιβεβαιώθηκε επίσης από τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στη χώρα. Επιπλέον, εκφράστηκαν ανησυχίες σχετικά με την προστασία των πηγών σε σχέση με τις υπηρεσίες πληροφοριών 97 , αλλά οι ολλανδικές αρχές διευκρίνισαν ότι απαιτείται δικαστική έγκριση για την άσκηση των εξουσιών έρευνας, όταν αυτή μπορεί να οδηγήσει στην απόκτηση στοιχείων από δημοσιογραφικές πηγές 98 .

Οι Κάτω Χώρες εξακολουθούν να ενισχύουν το πλαίσιο για την προστασία των δημοσιογράφων 99 . Το έργο «PersVeilig» αποσκοπεί στη μείωση των απειλών, της βίας και των επιθέσεων κατά δημοσιογράφων. Πρόκειται για μια κοινή πρωτοβουλία της εισαγγελίας, της αστυνομίας, της Ένωσης Αρχισυντακτών και της Ένωσης Δημοσιογράφων, η οποία χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από τους δημοσιογράφους 100 . Το έργο προβλέπει μέτρα, όπως η απόδοση υψηλότερης προτεραιότητας από την αστυνομία και την εισαγγελία σε υποθέσεις βίας κατά δημοσιογράφων, καθώς και προληπτικές ενέργειες κατά των επιθέσεων και της βίας. Το 2021 επανεξετάστηκε το πρωτόκολλο (σύνολο συμφωνιών μεταξύ της αστυνομίας και της εισαγγελίας για τη διερεύνηση και τη δίωξη σε περιπτώσεις επιθέσεων κατά δημοσιογράφων) και προτάθηκαν διάφορες βελτιώσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται η βελτίωση της διεκπεραίωσης των καταγγελιών δημοσιογράφων από τις αστυνομικές και τις εισαγγελικές αρχές, η βελτίωση της παροχής πληροφοριών σχετικά με το εύρος των αρμοδιοτήτων και τις εξουσίες των αστυνομικών και των εισαγγελικών αρχών, η ευαισθητοποίηση των δημοσιογράφων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να βοηθήσει το πρωτόκολλο, καθώς και η βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ δημοσιογράφων και αστυνομικών και εισαγγελικών αρχών. Οι περαιτέρω βελτιώσεις αποσκοπούν στην καλύτερη κάλυψη της κατάστασης των ανεξάρτητων δημοσιογράφων 101 .

IV.Άλλα θεσμικά θέματα σχετικά με το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών (θεσμικά αντίβαρα)

Οι Κάτω Χώρες διαθέτουν κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης με δύο σώματα, το οποίο προβλέπει τον εκ των προτέρων συνταγματικό έλεγχο των νομοσχεδίων. Το Κοινοβούλιο απαρτίζεται από τη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Οι νομοθετικές προτάσεις μπορούν να προέρχονται από την κυβέρνηση και από μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων. Το Συμβούλιο της Επικρατείας γνωμοδοτεί επί των νομοσχεδίων. Οι ανεξάρτητες αρχές και η κοινωνία των πολιτών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο σύστημα ελέγχων και ισορροπιών.

Πραγματοποιούνται εκτεταμένες συζητήσεις σχετικά με την ορθή λειτουργία του συστήματος ελέγχων και των ισορροπιών. Αυτές αποτελούν συνέχεια της έκθεσης κοινοβουλευτικής έρευνας στην υπόθεση των επιδομάτων τέκνων, η οποία οδήγησε στην παραίτηση της κυβέρνησης τον Ιανουάριο του 2021. Μετά από προηγούμενες εκθέσεις άλλων φορέων 102 , εξεταστική επιτροπή του Κοινοβουλίου υπέβαλε στις 17 Δεκεμβρίου 2020 έκθεση 103 , η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν τηρήθηκαν οι αρχές του κράτους δικαίου κατά την εφαρμογή του συστήματος επιδομάτων παιδικής μέριμνας. Η έκθεση διαπίστωσε ότι η εφαρμογή του συστήματος επιδομάτων τέκνων υποχρέωσε μεγάλο αριθμό πολιτών να επιστρέψουν στο ακέραιο τα επιδόματα που είχαν λάβει λόγω εικαζόμενων παρατυπιών 104 . Η έκθεση, αφού διαπίστωσε ότι ο νομοθέτης εξέδωσε νόμους που δεν άφηναν περιθώριο δίκαιης ερμηνείας σε επιμέρους περιπτώσεις, ότι η εκτελεστική εξουσία εσφαλμένα έκρινε μεγάλο αριθμό πολιτών ως απατεώνες λόγω της μεγάλης έμφασης που αποδίδεται στην καταπολέμηση της απάτης, και ότι η διοικητική δικαιοσύνη συνέχισε να κυρώνει την εν λόγω ερμηνεία του νόμου έως τον Οκτώβριο του 2019, κάλεσε όλες τις κρατικές εξουσίες να μελετήσουν τρόπους πρόληψης τέτοιων καταστάσεων στο μέλλον. Επιπλέον, η έκθεση διαπίστωσε ότι η κυβέρνηση δεν είχε ενημερώσει επαρκώς το Κοινοβούλιο και ότι υπήρχαν εμπόδια στην ενημέρωση σχετικά με τις κυβερνητικές δραστηριότητες. Εν τω μεταξύ, η Βουλή των Αντιπροσώπων ζήτησε τη γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά τον τρόπο που λειτούργησε το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών στην υπόθεση, καθώς και σχετικά με την ανάγκη πρόσθετων διασφαλίσεων στο πλαίσιο του συστήματος απονομής διοικητικής δικαιοσύνης. Μετά την έκθεση, οι αρχές κατέβαλαν αμέσως αποζημίωση στα θύματα 105 . Μια πλήρης κοινοβουλευτική έρευνα 106 θα διερευνήσει περαιτέρω την υπόθεση, ενώ οι ακροάσεις αναμένεται να διενεργηθούν το καλοκαίρι του 2022. Μολονότι χρειάστηκε χρόνος για να επιλυθεί η κατάσταση, το έργο της εξεταστικής επιτροπής του Κοινοβουλίου, οι απαντήσεις των εμπλεκόμενων θεσμικών φορέων και οι υπό εξέλιξη συζητήσεις καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο λειτούργησε το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών 107 .

Το Συμβούλιο της Επικρατείας συμμετέχει επίσης στην παρακολούθηση των συζητήσεων για την ορθή λειτουργία του συστήματος ελέγχων και ισορροπιών, τόσο μέσω του δικαιοδοτικού ρόλου του όσο και στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας. Υπό το φως της έκθεσης της κοινοβουλευτικής έρευνας σχετικά και με την απονομή διοικητικής δικαιοσύνης, το δικαστικό σκέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας ανακοίνωσε την πρόθεσή του να κινήσει «διαδικασία αναστοχασμού» 108 . Η εν λόγω διαδικασία θα εξετάσει τον ρόλο του στην υπόθεση των επιδομάτων τέκνων και θα επεκταθεί και σε άλλες υποθέσεις στις οποίες θα μπορούσε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της νομικής προστασίας. Επιπλέον, το Συμβούλιο της Επικρατείας απηύθυνε επιστολή στον πρωθυπουργό με συστάσεις για τη βελτίωση της νομοθετικής διαδικασίας και την ποιότητα της νομοθεσίας 109 . Οι συστάσεις περιλαμβάνουν την ανάπτυξη νέας νομοθετικής πολιτικής που θα αφιερώνει περισσότερο χρόνο και προσοχή στη συζήτηση της νομοθεσίας και στα δύο σώματα του Κοινοβουλίου και θα εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη συμμετοχή των εκτελεστικών αρχών στη νομοθετική διαδικασία. Το Συμβούλιο Δημόσιας Διοίκησης, στην έκθεσή του τού Απριλίου 2020 για «ένα ισχυρότερο κράτος δικαίου», συνέστησε να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην ποιότητα της νομοθετικής διαδικασίας και να ενισχυθεί η ερευνητική και υποστηρικτική ικανότητα των βουλευτών 110 .

Ένας νέος νόμος για την ανοικτή διακυβέρνηση συζητείται στο Κοινοβούλιο. Στις 26 Ιανουαρίου 2021 η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε τον νέο νόμο για την ανοικτή διακυβέρνηση 111 , ο οποίος αποσκοπεί στην παροχή μεγαλύτερης διαφάνειας σε σχέση με την κυβερνητική δράση και βρίσκεται επί του παρόντος στη Γερουσία. Οι συζητήσεις για τον νέο νόμο επιταχύνθηκαν από την υπόθεση των επιδομάτων τέκνων, η οποία προκάλεσε κριτική ως προς την έλλειψη διαφάνειας 112 . Ο νέος νόμος θα αντικαταστήσει τον ισχύοντα νόμο για τη διαφάνεια της διοίκησης 113 και απαιτεί την ενεργό δημοσιοποίηση των πληροφοριών που κατέχει η κυβέρνηση, σε αντίθεση με το ισχύον σύστημα που προβλέπει δημοσιοποίηση κατόπιν υποβολής αιτήματος. Ο νέος νόμος προβλέπει επίσης τη σύσταση μόνιμης ανεξάρτητης συμβουλευτικής επιτροπής για την ανοικτή διακυβέρνηση και τη διαχείριση των πληροφοριών 114 . Παρόλο που η θέσπιση αυτής της νέας νομοθεσίας θα διευκολύνει περαιτέρω την πρόσβαση σε πληροφορίες που κατέχει η κυβέρνηση, τα ενδιαφερόμενα μέρη αναφέρουν ότι, πέραν του ισχύοντος νομικού πλαισίου, ο έγκαιρος χαρακτήρας και η πληρότητα των απαντήσεων που αφορούν τις πληροφορίες χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης 115 .

Εγκρίθηκε προσωρινός νόμος σχετικά με τα μέτρα για τη νόσο COVID-19, προκειμένου να παρασχεθεί μια πιο στέρεη νομική βάση για τους περιορισμούς λόγω COVID-19. Κατά την αρχική φάση της πανδημίας COVID-19, τα μέτρα θεσπίζονταν μέσω έκτακτων διαταγμάτων βάσει του προϋπάρχοντος νόμου για τη δημόσια υγεία και του νόμου για τις ασφαλείς περιφέρειες, ενώ δινόταν σημαντική διακριτική ευχέρεια στις περιφέρειες και τους δήμους ώστε να λαμβάνουν τα δικά τους μέτρα. Το Κοινοβούλιο συνέχισε τις εργασίες του με γραπτά ή ψηφιακά μέσα και οι συζητήσεις συνέχισαν να διοργανώνονται, μολονότι λιγότερο συχνά. Τον Μάιο του 2020 το Συμβούλιο της Επικρατείας γνωμοδότησε ότι η παράταση της κατάστασης κρίσης απαιτεί πιο στέρεη νομική βάση 116 . Σύμφωνα με τον προσωρινό νόμο για τα μέτρα COVID-19, ο οποίος ισχύει από την 1η Δεκεμβρίου 2020, τα σχέδια μέτρων για τη νόσο COVID-19 υποβάλλονται στο Κοινοβούλιο μία εβδομάδα πριν από την έναρξη ισχύος τους 117 , κατά τη διάρκεια της οποίας η Βουλή των Αντιπροσώπων μπορεί να αποφασίσει να απορρίψει το μέτρο. Ο νόμος θα παύσει αυτόματα να ισχύει την 1η Σεπτεμβρίου 2021, εκτός εάν η κυβέρνηση αποφασίσει να παρατείνει τον νόμο 118 . Πριν από την έναρξη ισχύος του, το σχέδιο απόφασης για την παράταση του προσωρινού νόμου υποβάλλεται στο Κοινοβούλιο, το οποίο μπορεί να αποφασίσει να απορρίψει την παράταση.

Προβεβλημένα μέτρα για την καταπολέμηση της COVID-19 ακυρώθηκαν στο δικαστήριο προτού κυρωθούν σε δεύτερο βαθμό. Στις 16 Φεβρουαρίου 2021 το περιφερειακό δικαστήριο της Χάγης έκρινε παράνομο το εθνικό μέτρο απαγόρευσης της κυκλοφορίας σε συγκεκριμένες ώρες λόγω έλλειψης ορθής νομικής βάσης. Την ίδια ημέρα το εφετείο της Χάγης διέταξε προσωρινά μέτρα που επέτρεπαν τη διατήρηση των μέτρων απαγόρευση της κυκλοφορίας σε συγκεκριμένες ώρες μέχρι την έκδοση της οριστικής απόφασης του εφετείου. Μετά την έκδοση από το Κοινοβούλιο ενός κατεπείγοντος νόμου για τη θέσπιση, στις 19 Φεβρουαρίου 2021, νέων μέτρων απαγόρευσης της κυκλοφορίας σε συγκεκριμένες ώρες, το εφετείο αποφάνθηκε, στις 26 Φεβρουαρίου 2021, ότι το αρχικό μέτρο απαγόρευσης της κυκλοφορίας σε συγκεκριμένες ώρες είχε ληφθεί με ορθή νομική βάση.

Οι ανεξάρτητες αρχές συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο σύστημα ελέγχων και ισορροπιών 119 . Ο θεσμός του Διαμεσολαβητή 120 εξακολουθεί να εκπληρώνει σημαντικό ρόλο στο σύστημα ελέγχων και ισορροπιών, μέσω της έκδοσης μη δεσμευτικών γνωμοδοτήσεων σχετικά με τις ενέργειες της κυβέρνησης, της διερεύνησης καταγγελιών πολιτών, αλλά και της υποβολής εκθέσεων κατόπιν ιδίας πρωτοβουλίας. Όταν ο Διαμεσολαβητής διατυπώνει συστάσεις, η κυβέρνηση πρέπει να απαντήσει και να αιτιολογήσει τους λόγους σε περίπτωση που αποφασίσει να μην τις ακολουθήσει. Μολονότι ο Διαμεσολαβητής δεν αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια στη γενική άσκηση της εντολής του 121 , έχει επικρίνει την έλλειψη συνέχειας από πλευράς της κυβέρνησης στις συστάσεις που διατύπωσε στην έκθεσή του τού 2017 σχετικά με την υπόθεση των επιδομάτων τέκνων (βλ. κατωτέρω) 122 . Ο Διαμεσολαβητής δρομολόγησε σχέδιο σχετικά με τον τρόπο διασφάλισης της αποτελεσματικής απόδοσης συνέχειας στις συστάσεις του, το οποίο οδήγησε σε διαρθρωτική προσέγγιση για την παρακολούθηση της εφαρμογής των συστάσεών του 123 . Επιπλέον, τον Δεκέμβριο του 2020, το Ινστιτούτο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Κάτω Χωρών έλαβε εκ νέου διαπίστευση «Α΄ τάξης» από την Παγκόσμια Συμμαχία των Εθνικών Φορέων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (GANHRI) 124 . Η GANHRI συνιστά, μεταξύ άλλων, στο Ινστιτούτο να συνεχίσει να υποστηρίζει τη χορήγηση της απαραίτητης χρηματοδότησης που θα του δώσει τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται σε ένα ευρύτερο φάσμα προτεραιοτήτων, περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων των μεταναστών και της κοινότητας ΛΟΑΔΜ 125 .

Το τοπίο της κοινωνίας των πολιτών εξακολουθεί να είναι ανοικτό 126 , μολονότι τίθενται ερωτήματα σχετικά με το νέο νομοσχέδιο για τη διαφάνεια. Παρόλο που θεωρείται ότι οι Κάτω Χώρες διαθέτουν ανοικτό τοπίο για την κοινωνία των πολιτών 127 , τα ενδιαφερόμενα μέρη εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με νέα νομοσχέδια που αποσκοπούν στην πρόληψη της ανεπιθύμητης ξένης επιρροής μέσω της αύξησης του ελέγχου των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) που χρηματοδοτούνται από χώρες εκτός ΕΕ/ΕΟΧ. Στη γνωμοδότησή του της 28ης Αυγούστου 2020, το Συμβούλιο της Επικρατείας τόνισε ότι είναι σημαντικό η εν λόγω νομοθεσία να είναι αναλογική και επισήμανε τον μεγάλο αριθμό οργανώσεων που θα μπορούσαν δυνητικά να αποτελέσουν αντικείμενο αιτημάτων βάσει του νόμου 128 . Επιπλέον, τα ενδιαφερόμενα μέρη εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με το νομοσχέδιο για την τροποποίηση του αστικού κώδικα, το οποίο προβλέπεται να διευρύνει τις δυνατότητες απαγόρευσης των λεγόμενων «ριζοσπαστικών οργανώσεων». Το νομοσχέδιο αναμένεται να μειώσει το βάρος της απόδειξης που απαιτείται, προκειμένου η εισαγγελία να ζητά από τον δικαστή την απαγόρευση και διάλυση παρόμοιων οργανώσεων 129 .

Τα θέματα του κράτους δικαίου εξακολουθούν να κατέχουν εξέχουσα θέση στη δημόσια συζήτηση 130 . Τον Νοέμβριο του 2020 η μεγάλη πλειονότητα της Βουλής των Αντιπροσώπων ψήφισε υπέρ ενός νομοσχεδίου για την προώθηση της γνώσης και του σεβασμού του κράτους δικαίου ως βασικής αποστολής των εκπαιδευτικών συμβουλίων και των προγραμμάτων σπουδών που καταρτίζουν για τη σχολική εκπαίδευση. Το νομοσχέδιο βρίσκεται επί του παρόντος στη Γερουσία. Επιπλέον, όπως ανακοινώθηκε στην ετήσια έκθεσή του για το 2019 131 , το Συμβούλιο της Επικρατείας άρχισε να διοργανώνει «συζητήσεις για το κράτος δικαίου» με βουλευτές, μέλη της κυβέρνησης, δικαστές, πανεπιστημιακούς, δημόσιους υπαλλήλους και εκπροσώπους των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Στο πλαίσιο αυτό, το Συμβούλιο της Επικρατείας δημοσίευσε επίσης δέσμη συνεισφορών σχετικά με θέματα που άπτονται του κράτους δικαίου 132 . Όσον αφορά τη σύσταση του Συμβουλίου Δημόσιας Διοίκησης να αναπτύξει η κυβέρνηση μια «Πολιτική ατζέντα για το κράτος δικαίου» 133 , η κυβέρνηση δεν έχει δώσει ακόμη συνέχεια. Όπως ανέφεραν τα ενδιαφερόμενα μέρη 134 , η εν λόγω καθυστέρηση μπορεί να οφείλεται στην επιθυμία της κυβέρνησης να συμπεριλάβει στην απάντησή της τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την υπόθεση των επιδομάτων τέκνων 135 , η οποία κυριαρχεί στις τρέχουσες πολιτικές συζητήσεις για το κράτος δικαίου.

Παράρτημα I: Κατάλογος των πηγών με αλφαβητική σειρά*

* Ο κατάλογος των σχολίων που ελήφθησαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου διατίθεται στον ιστότοπο https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/upholding-rule-law/rule-law/rule-law-mechanism/2021-rule-law-report-targeted-stakeholder-consultation

Κέντρο για την πολυφωνία και την ελευθερία των μέσων επικοινωνίας (2021), Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας 2021 — Έκθεση για τις Κάτω Χώρες.

CIVICUS (2021), Παρατηρητήριο του χώρου δράσης της κοινωνίας των πολιτών: Κάτω Χώρες ( https://monitor.civicus.org/country/netherlands/ ).

Συμβούλιο Δημόσιας Διοίκησης (2020), Een sterkere rechtsstaat.

Συμβούλιο της Ευρώπης, Πλατφόρμα για την προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων

— Κάτω Χώρες ( https://www.coe.int/en/web/media-freedom/netherlands ).

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή Υπουργών (2010), Σύσταση CM/Rec(2010)12 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τους δικαστές: ανεξαρτησία, αποτελεσματικότητα και αρμοδιότητες.

Συμβούλιο της Επικρατείας (2020), Γνωμοδότηση W04.20.0139/I/Vo.

Συμβούλιο της Επικρατείας (2020), Ετήσια έκθεση 2019.

Συμβούλιο της Επικρατείας (2021), Aanbevelingen ter bevordering van de wetgevingskwaliteit.

Συμβούλιο της Επικρατείας (2021), In gesprek. Bijdragen aan de dialog over de rechtsstaat.

Συμβούλιο της Επικρατείας (2021), Programma van reflectie van de Afdeling bestuursrechtspraak ( https://www.raadvanstate.nl/kinderopvangtoeslag/programma-reflectie/ ).

Κυβέρνηση Κάτω Χωρών (2020), Αξιολόγηση από την κυβέρνηση των Κάτω Χωρών της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2020 για το κράτος δικαίου ( https://www.government.nl/documents/parliamentary-documents/2020/12/08/dutch-government-assessment-ec-2020-rule-of-law-report ).

Κυβέρνηση Κάτω Χωρών (2020) Επιστολή προς το Κοινοβούλιο σχετικά με την αξιολόγηση της διερεύνησης της ακεραιότητας στην εθνική αστυνομία( Kamerbrief over evaluatie integriteitsonderzoeken politie | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl .).

Κυβέρνηση Κάτω Χωρών (2021), Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης για το κράτος δικαίου του 2021.

Ένωση Δικαστών των Κάτω Χωρών (2021), Dossier: nieuwe procedure bestuursbenoemingen rechtspraak ( https://nvvr.org/nieuws/2021/dossier-nieuwe-procedure-bestuursbenoemingen-rechtspraak ).

Αρχή μέσων μαζικής επικοινωνίας Κάτω Χωρών (2020), Παρατηρητήριο για τα μέσα επικοινωνίας 2020:

( https://www.mediamonitor.nl/wp-content/uploads/Mediamonitor-2020.pdf ).

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2016), Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2017), Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2018), Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2019), Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2020), Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2021), Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2020), Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες.

Ευρωπόλ (2020), Dismantling of an Encrypted Network sends Shockwaves through Organised Crime Groups across Europe (Η εξάρθρωση ενός κρυπτογραφημένου δικτύου συγκλονίζει ομάδες οργανωμένου εγκλήματος σε ολόκληρη την Ευρώπη) ( https://www.europol.europa.eu/newsroom/news/dismantling-of-encrypted-network-sends-shockwaves-through-organised-crime-groups-across-europe ).

GANHRI (2020) Report and Recommendations of the Session of the Sub-Committee on Accreditation (SCA) [Έκθεση και συστάσεις της διαδικτυακής συνόδου της υποεπιτροπής διαπίστευσης (SCA)], 7-18 Δεκεμβρίου 2020.

GRECO (2018), Fifth Evaluation Round – Evaluation Report on Netherlands on preventing corruption and promoting integrity in central governments (top executive functions) and law enforcement agencies [Πέμπτος γύρος αξιολογήσεων — Έκθεση αξιολόγησης των Κάτω Χωρών σχετικά με την πρόληψη της διαφθοράς και την προώθηση της ακεραιότητας στις κεντρικές κυβερνήσεις (ανώτατες εκτελεστικές λειτουργίες) και στις υπηρεσίες επιβολής του νόμου].

Αρχή για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (2020), Final evaluation report on the Act on the House for Whistleblowers (Τελική έκθεση αξιολόγησης σχετικά με τον νόμο σχετικά με την αρχή για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος)( https://www.huisvoorklokkenluiders.nl/actueel/nieuws/2020/07/15/eindrapport-evaluatie-wet-huis-voor-klokkenluiders ).

Χαρτογράφηση της ελευθερίας των μέσων μαζικής επικοινωνίας — Κάτω Χώρες ( https://www.mappingmediafreedom.org/country-profiles/netherlands/ ).

Υπουργός Νομικής Προστασίας Sander Dekker (2021), Απάντηση στην ερώτηση του μέλους της Βουλής των Αντιπροσώπων, κ. Nispen, στις 17 Φεβρουαρίου 2021.

Υπουργείο Εσωτερικών και Σχέσεων του Βασιλείου (2021), Κατευθυντήριες γραμμές για την ακεραιότητα των κατόχων πολιτικών θέσεων σε δήμους, επαρχίες και συμβούλια διαχείρισης υδάτων. ( https://www.politiekeambtsdragers.nl/publicaties/brochures/2021/03/30/handreiking-integriteit ).

Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ασφάλειας (2021), Επιστολή προς το Κοινοβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του πρωτοκόλλου για την ασφάλεια του Τύπου (Kamerbrief over functioneren protocol Persveilig), 31 Μαρτίου 2021 ( https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2021/03/31/tk-functioneren-protocol-persveilig ).

Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ασφάλειας (2021), Επιστολή προς το Κοινοβούλιο σχετικά με την αντιμετώπιση ανεπιθύμητων εξωτερικών χρηματοοικονομικών ροών (Kamerbrief over aanpak ongewenste buitenlandse geldstromen), 8 Ιουνίου 2021 ( https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2021/06/08/tk-aanpak-ongewenste-buitenlandse-geldstromen ).

Εθνικός Διαμεσολαβητής (2017), Δίκαιο παιχνίδι αντί για παιχνίδι εξουσίας.

Εθνικός Διαμεσολαβητής (2020), Η κατάλληλη παροχή πληροφοριών είναι η βάση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη — Εμπόδια στην παροχή πληροφοριών σχετικά με τις ποινές και τις αθωωτικές αποφάσεις.

Εθνική Αστυνομία (2020), Νέα ομάδα για την έρευνα διαφθοράς στην υπόθεση «Encrochat» ( https://www.politie.nl/nieuws/2020/september/16/nieuw-rechercheteam-voor-corruptieonderzoeken-encrochat.html ).

Επιτροπή του Ελσίνκι Κάτω Χωρών (2021) Πληροφορίες που παρασχέθηκαν από την Επιτροπή του Ελσίνκι Κάτω Χωρών για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

NVJ (2021), Belangenorganisaties roepen Eerste Kamer op de nieuwe Woo te steunen ( https://www.nvj.nl/nieuws/belangenorganisaties-roepen-eerste-kamer-nieuwe-woo-te-steunen ).

ΟΟΣΑ (2021), Εφαρμογή της σύμβασης του ΟΟΣΑ για την καταπολέμηση της δωροδοκίας. Έκθεση της 4ης φάσης: Κάτω Χώρες, ( http://www.oecd.org/daf/anti-bribery/slovenia-phase-4-report-en.pdf) .

Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα — Κάτω Χώρες ( https://rsf.org/en/latvia ).

Villamedia (2021), Belangenorganisaties aan Eerste Kamer: red minstens deze punten in nieuwe Woo ( https://www.villamedia.nl/artikel/belangenorganisaties-aan-eerste-kamer-red-minstens-deze-punten-in-nieuwe-woo ).

Παράρτημα II: Επίσκεψη στις Κάτω Χώρες

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε τηλεδιασκέψεις τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2021 με τους κάτωθι:

·Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst 

·Επιτροπή Δικαιοσύνης και Ασφάλειας της Βουλής των Αντιπροσώπων 

·Huis voor Klokkenluiders

·Instituut voor Informatierecht

·Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού και Επιστημών

·Υπουργείο Εσωτερικών και Σχέσεων του Βασιλείου

·Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ασφάλειας

·Nederlands Juristencomite voor de Mensenrechten

·Επιτροπή του Ελσίνκι Κάτω Χωρών

·Nederlandse Orde van Advocaten

·Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak

·Nederlandse Vereniging voor Journalisten

·Εθνικός Διαμεσολαβητής

·Εθνική Αστυνομία

·Τμήμα Εσωτερικών Ερευνών της Εθνικής Αστυνομίας

·Εισαγγελία

·Raad voor de Rechtspraak

·Raad voor het Openbaar Bestuur

* H Επιτροπή είχε επίσης επαφές με τις ακόλουθες οργανώσεις στο πλαίσιο σειράς οριζόντιων συνεδριάσεων:

·Διεθνής Αμνηστία

·Κέντρο για τα Δικαιώματα Αναπαραγωγής

·CIVICUS

·Civil Liberties Union for Europe (Ένωση για τις ατομικές ελευθερίες στην Ευρώπη)

·Κοινωνία των Πολιτών της Ευρώπης

·Conference of European Churches (Διάσκεψη των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών)

·EuroCommerce

·European Center for Not-for-Profit Law (Ευρωπαϊκό Κέντρο για το Δίκαιο των Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων)

·Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης

·Ευρωπαϊκό Φόρουμ Πολιτών

·Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων

·Ευρωπαϊκή Σύμπραξη για τη Δημοκρατία

·Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεότητας

·Front Line Defenders

·Ίδρυμα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

·Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

·Διεθνής Ένωση Λεσβιών και Ομοφυλοφίλων-Ευρώπη (ILGA-Europe)

·Διεθνής Επιτροπή Νομικών

·Διεθνής Ομοσπονδία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

·Ευρωπαϊκό Δίκτυο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Οικογενειακού Προγραμματισμού (IPPF EN)

·Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου

·Επιτροπή του Ελσίνκι Κάτω Χωρών

·Open Society European Policy Institute (Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Πολιτικής της Open Society)

·Philanthropy Advocacy

·Protection International

·Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα

·Διεθνής Διαφάνεια ΕΕ

(1)      Το Κεντρικό Εφετείο και το Εφετείο Εμπορικών και Βιομηχανικών Υποθέσεων.

(2)      Το δικαστικό σκέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας λειτουργεί ως το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο για ορισμένες υποθέσεις. Το Συμβούλιο διαθέτει επίσης συμβουλευτικό σκέλος, το οποίο διατυπώνει γνώμες επί νομοσχεδίων.

(3)      Νόμος για την οργάνωση των δικαστηρίων.

(4)      Η Εθνική Επιτροπή Επιλογής Δικαστών απαρτίζεται από έξι δικαστές και έξι μέλη που δεν είναι δικαστές, μεταξύ των οποίων τουλάχιστον ένας εισαγγελέας και ένας δικηγόρος.

(5)      Η απόφαση διορισμού εγκρίνεται με βασιλικό διάταγμα, το οποίο υπογράφεται από τον βασιλιά και συνυπογράφεται από τον υπουργό Δικαιοσύνης και Ασφάλειας. Ο υπουργός ελέγχει μόνον αν ο αιτών πληροί τις νομικές προϋποθέσεις διορισμού, ενώ σε όλες τις περιπτώσεις ο υπουργός έχει ακολουθήσει τη σύσταση του Δικαστικού Συμβουλίου.

(6)      Νόμος για το νομικό καθεστώς της δικαστικής εξουσίας. Το Συμβούλιο ανέθεσε την αρμοδιότητα αυτή στην Εθνική Επιτροπή Επιλογής Δικαστών, η οποία απαρτίζεται από δικαστές, εισαγγελείς, δικηγόρους, δημόσιους υπαλλήλους και ερευνητές. Ο υπουργός Δικαιοσύνης και Ασφάλειας έχει, σε όλες τις περιπτώσεις, ακολουθήσει τη σύσταση του Δικαστικού Συμβουλίου.

(7)      Νόμος για τους δικηγόρους.

(8)      Διαγράμματα [48 και 50], Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2021. Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης κατηγοριοποιείται ως εξής: πολύ χαμηλό (κάτω από το 30 % όσων απάντησαν θεωρούν ότι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης είναι αρκετά καλή και πολύ καλή)· χαμηλό (μεταξύ 30-39 %), μέτριο (μεταξύ 40-59 %), υψηλό (μεταξύ 60-75 %), πολύ υψηλό (άνω του 75 %).

(9)      Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για τα έτη 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021.

(10)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 4-5.

(11)      Σύσταση CM/Rec(2010)12 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, παράγραφος 47.

(12)      Για αναλυτική περιγραφή του περιεχομένου της πρότασης, βλ. Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 4.

(13)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 5.

(14)      Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak.

(15)      Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, Dossier: nieuwe procedure bestuursbenoemingen rechtspraak, 16 Μαρτίου 2021.

(16)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 5-6.

(17)      Σύσταση CM/Rec(2010)12 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, παράγραφοι 27, 46 και 47.

(18)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 6.

(19)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(20)      Πληροφορίες που ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες, βλ. επίσης Ηνωμένα Έθνη, CCPR (2019) και Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 7.

(21)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 7-8.

(22)      Το οποίο επί του παρόντος παραμένει κάτω από το 5 %.

(23)      Διάγραμμα [44], Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2021. Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης κατηγοριοποιείται ως εξής: πολύ χαμηλό (κάτω από το 30 % όσων απάντησαν θεωρούν ότι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης είναι αρκετά καλή και πολύ καλή)· χαμηλό (μεταξύ 30-39 %), μέτριο (μεταξύ 40-59 %), υψηλό (μεταξύ 60-75 %), πολύ υψηλό (άνω του 75 %).

(24)      Basisplan reset digitalisering civiel en bestuur.

(25)      Maatschappelijk effectieve rechtspraak, βλ. επίσης Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 7.

(26)      Experimentenwet rechtspleging.

(27)      Ωστόσο, τα ενδιαφερόμενα μέρη τόνισαν ότι ο νόμος δεν θα πρέπει να οδηγεί σε καταστρατήγηση της τακτικής διαδικασίας για τη θέσπιση νόμων σχετικών με την οργάνωση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης.

(28)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(29)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(30)      Αυτές οι αποφάσεις δεν μπορούν να επιβάλουν ποινή φυλάκισης και μπορούν να προσβληθούν ενώπιον δικαστηρίου, βλ. επίσης Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 8.

(31)      Απάντηση του υπουργού Νομικής Προστασίας σε κοινοβουλευτική ερώτηση στις 17 Φεβρουαρίου 2021.

(32)      Βλ. εν προκειμένω: Εθνικός Διαμεσολαβητής, Η κατάλληλη παροχή πληροφοριών είναι η βάση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη — Εμπόδια στην παροχή πληροφοριών σχετικά με τις ποινές και τις αθωωτικές αποφάσεις.

(33)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 8-9.

(34)      Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2013-2021.

(35)      Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2021, διάγραμμα 6.

(36)      Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2021, διάγραμμα 8.

(37)      Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2021, διάγραμμα 9.

(38)      Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2021, διάγραμμα 10.

(39)      Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2021, διαγράμματα 14 και 15.

(40)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(41)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες.

(42)      Ως υπηρεσία ερευνών, το Rijksrecherche τελεί υπό την αρμοδιότητα και τη διοίκηση του Σώματος Γενικών Εισαγγελέων.

(43)      Διεθνής Διαφάνεια, Δείκτης Αντίληψης για τη Διαφθορά 2020 (2021), σ. 2-3. Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης διαφθοράς κατηγοριοποιείται ως εξής: χαμηλό (η αντίληψη εμπειρογνωμόνων και στελεχών επιχειρήσεων σχετικά με τη διαφθορά στον δημόσιο τομέα λαμβάνει βαθμολογία μεγαλύτερη από 79)· σχετικά χαμηλό (βαθμολογίες μεταξύ 79-60), σχετικά υψηλό (βαθμολογίες μεταξύ 59-50), υψηλό (βαθμολογίες κάτω του 50).

(44)      Το 2015 η βαθμολογία ήταν 84, ενώ το 2020 η βαθμολογία είναι 82. Η βαθμολογία αυξάνεται/μειώνεται σημαντικά όταν μεταβάλλεται πάνω από πέντε μονάδες· βελτιώνεται/επιδεινώνεται (μεταβολή 4-5 μονάδων)· είναι σχετικά σταθερή (μεταβολή από 1-3 μονάδες) την τελευταία πενταετία.

(45)      Τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με την αντίληψη και την εμπειρία των πολιτών και των επιχειρήσεων όσον αφορά τη διαφθορά, όπως αναφέρθηκαν πέρυσι, επικαιροποιούνται κάθε δεύτερο έτος. Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία προέρχονται από το Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 502 (2020) και από το Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 482 (2019).

(46)      Σχετικό παράδειγμα αποτελεί η έρευνα της υπόθεσης Encrochat.

(47)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(48)      Νομοσχέδιο για την ενίσχυση της προσέγγισης του ποινικού δικαίου όσον αφορά το έγκλημα ανατρεπτικού χαρακτήρα.

(49)      Οδηγίες για τη διερεύνηση και δίωξη της διακρατικής διαφθοράς.

(50)      Οδηγίες για συναλλαγές μεγάλων ποσών. Η νέα νομοθεσία βρίσκεται επί του παρόντος σε διαβούλευση.

(51)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(52)      Η έρευνα έχει μέχρι στιγμής οδηγήσει, μεταξύ άλλων, στη σύλληψη περισσότερων από 100 υπόπτων. Βλ. επίσης Ευρωπόλ, Dismantling of an Encrypted Network sends Shockwaves through Organised Crime Groups across Europe (Η εξάρθρωση ενός κρυπτογραφημένου δικτύου συγκλονίζει ομάδες οργανωμένου εγκλήματος σε ολόκληρη την Ευρώπη).

(53)      Εθνική Αστυνομία, New investigation team for corruption investigations ‘Encrochat’ (Νέα ομάδα για τη διερεύνηση διαφθοράς στην υπόθεση «Encrochat»).

(54)      Επιστολή προς το Κοινοβούλιο σχετικά με την αξιολόγηση της διερεύνησης της ακεραιότητας στην εθνική αστυνομία.

(55)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(56)      Πληροφορίες από την αποστολή στη χώρα — FIOD.

(57)      Κάτω Χώρες — Σύμβαση του ΟΟΣΑ για την καταπολέμηση της δωροδοκίας, Έκθεση παρακολούθησης της 4ης φάσης.

(58)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(59)      Κατευθυντήριες γραμμές για την ακεραιότητα των κατόχων πολιτικών θέσεων σε δήμους, επαρχίες και συμβούλια διαχείρισης υδάτων.

(60)      Κώδικας δεοντολογίας για τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων.

(61)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου· η νέα νομοθεσία προβλέπεται να αρχίσει να ισχύει έως τον Μάρτιο του 2022.

(62)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 12-13.

(63)      Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρέσεις από την απαγόρευση αυτή, καθώς πρώην μέλη του υπουργικού συμβουλίου που μετά την αποχώρηση από το αξίωμά τους άρχισαν να εργάζονται στον εμπορικό τομέα, μπορούν να ηγούνται ή να είναι μέλη εμπορικής αντιπροσωπείας που οργανώθηκε από το πρώην υπουργείο τους, GRECO, Πέμπτος γύρος αξιολογήσεων — Έκθεση αξιολόγησης, σ. 20.

(64)      GRECO, Πέμπτος γύρος αξιολογήσεων — Έκθεση αξιολόγησης, σ. 2.

(65)      GRECO, Πέμπτος γύρος αξιολογήσεων — Έκθεση αξιολόγησης, σ. 16.

(66)      Στοιχεία που δόθηκαν από την Επιτροπή του Ελσίνκι Κάτω Χωρών για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

(67)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες.

(68)      Τελική έκθεση αξιολόγησης σχετικά με την αρχή για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος.

(69)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(70)      ΟΟΣΑ (2021), Εφαρμογή της σύμβασης του ΟΟΣΑ για την καταπολέμηση της δωροδοκίας. Έκθεση της 4ης φάσης: Κάτω Χώρες, σ. 21.

(71)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(72)      Βλ.: Jaarbericht FIOD 2020, Opsporend Nederland samen sterk in de fraudebestrijding .

(73)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες.

(74)

     Commissariaat voor de Media (2020), Παρατηρητήριο των μέσων επικοινωνίας 2020, σ 6.

(75)      Οι Κάτω Χώρες βρίσκονται στην 6η θέση παγκοσμίως στον ετήσιο παγκόσμιο δείκτη ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα και στην 4η θέση στην ΕΕ. Τα τελευταία χρόνια, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί ελαφρώς, με τις Κάτω Χώρες να έχουν πέσει τέσσερις θέσεις από το 2016.

(76)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες.

(77)      Τροποποίηση του νόμου για τα μέσα μαζικής επικοινωνίας του 2008 (Wijziging van de Mediawet 2008).

(78)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες.

(79)      Όπως αναφέρεται στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου.

(80)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(81)      Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας 2021, έκθεση χώρας για τις Κάτω Χώρες, σ. 10.

(82)      Ό.π., σ. 10.

(83)      Το Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας 2021, έκθεση χώρας για τις Κάτω Χώρες σ. 10, αναφέρει ότι δύο φορείς της αγοράς κατέχουν το 90 % της αγοράς εφημερίδων. Επιπλέον, οι τρεις πρώτοι πάροχοι τηλεόρασης κατέχουν μερίδιο αγοράς 74 %, ενώ οι τρεις πρώτοι φορείς της ραδιοφωνικής αγοράς κατέχουν μερίδιο 73 %.

(84)      Commissariaat voor de Media (2020), Παρατηρητήριο των μέσων επικοινωνίας 2020, σ 35-36· βλ. επίσης, Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας 2021, έκθεση χώρας για τις Κάτω Χώρες, σ. 10.

(85)      Ολλανδικό Ταμείο Δημοσιογραφίας (Stimuleringsfonds voor de Journalistiek)· Ολλανδικό Ταμείο για την Εμπεριστατωμένη Δημοσιογραφία (Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten).

(86)      Beleidsregel van het stimuleringsfonds voor de journalistiek van 1 maart 2021.

(87)      Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας 2021, έκθεση χώρας για τις Κάτω Χώρες, σ. 8.

(88)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες.

(89)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(90)      NVJ (2021), Belangenorganisaties roepen Eerste Kamer op de nieuwe Woo te steunen.

(91)      Villamedia (2021), Belangenorganisaties aan Eerste Kamer: red minstens deze punten in nieuwe Woo.

(92)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(93)      Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα επικοινωνίας 2021, έκθεση χώρας για τις Κάτω Χώρες, σ. 9.

(94)      Η υπόθεση βρίσκεται επί του παρόντος υπό διερεύνηση.

(95)      Πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων — Κάτω Χώρες (βλ. επίσης την απάντηση των ολλανδικών αρχών, που δημοσιεύθηκε στην πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην οποία επισημαίνεται ειδικότερα η στενή συνεργασία μεταξύ της αστυνομίας, του εισαγγελέα, της ολλανδικής Ένωσης Δημοσιογράφων και της ολλανδικής Ένωσης Αρχισυντακτών, με σκοπό την ενίσχυση του συντονισμού και της επικοινωνίας για την αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων). Η αύξηση των απειλών και της βίας κατά δημοσιογράφων αναφέρεται επίσης στις παρατηρήσεις της Επιτροπής του Ελσίνκι Κάτω Χωρών στην έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

(96)      Χαρτογράφηση της ελευθερίας των μέσων μαζικής επικοινωνίας — Κάτω Χώρες.

(97)      Η Πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων δημοσιοποίησε καταχώριση σχετικά με τον νόμο για τις υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας (W.I.V) του Ιουλίου του 2017, αναφέροντας εκθέσεις των δημόσιων φορέων που εποπτεύουν τις ολλανδικές υπηρεσίες πληροφοριών, σύμφωνα με τις οποίες «πληροφορίες σχετικά με δημοσιογράφους και/ή πηγές τους περιήλθαν στην κατοχή οντοτήτων εντός των υπηρεσιών πληροφοριών οι οποίες δεν ήταν εξουσιοδοτημένες να έχουν πρόσβαση στις εν λόγω πληροφορίες».

(98)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου. Βλ. επίσης την αξιολόγηση της έκθεσης του 2020 για το κράτος δικαίου από την κυβέρνηση των Κάτω Χωρών.

(99)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 16-17.

(100)      Στοιχεία που παρασχέθηκαν από την Επιτροπή του Ελσίνκι Κάτω Χωρών για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

(101)      Πληροφορίες που έδωσαν οι Κάτω Χώρες για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου· οι προτάσεις επανεξέτασης και βελτίωσης αναλύονται στην επιστολή του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Ασφάλειας προς τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2021/03/31/tk-functioneren-protocol-persveilig .

(102)      Μεταξύ του 2017 και του 2020, από τον Διαμεσολαβητή, τη συμβουλευτική επιτροπή για τη χορήγηση επιδομάτων και την Εθνική Ελεγκτική Υπηρεσία.

(103)      «Ongekend Onrecht».

(104)      Στην έκθεση επισημαίνεται ότι η πρακτική αυτή προκάλεσε σημαντική οικονομική δυσχέρεια στους ενδιαφερομένους.

(105)      Συμπεριλαμβανομένης της ανάληψης από την κυβέρνηση των ιδιωτικών χρεών των θυμάτων της υπόθεσης. Βλ. υφυπουργός Οικονομικών, Επιδομάτων και Τελωνείων, Έκτη ενημέρωση για τα επιδόματα τέκνων και απαντήσεις σε κοινοβουλευτικές ερωτήσεις, 25 Μαΐου 2021.  

(106)      Parlementaire enquête, που αποτελεί το πιο αποτελεσματικό μέσο του Κοινοβουλίου για τον έλεγχο της κυβερνητικής δράσης.

(107)      Δεδομένου επίσης ότι η έκθεση του Διαμεσολαβητή είχε ήδη εκδοθεί τον Αύγουστο του 2017. Βλ. Nationale Ombudsman, έκθεση της 9ης Αυγούστου 2017: «Geen powerplay maar fair play».

(108)      Συμβούλιο της Επικρατείας, Programma van reflectie van de Afdeling bestuursrechtspraak.

(109)      Συμβούλιο της Επικρατείας, Aanbevelingen ter bevordering van de wetgevingskwaliteit, 19 Απριλίου 2021.

(110)      Raad voor Openbaar Bestuur, Een Sterkere Rechtstaat, Απρίλιος 2020.

(111)      Wet open overheid.

(112)      Επιπλέον, η εξεταστική επιτροπή του Κοινοβουλίου διαπίστωσε ότι η κυβέρνηση δεν είχε ενημερώσει επαρκώς το Κοινοβούλιο και ότι υπήρχαν εμπόδια στην πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις κυβερνητικές δραστηριότητες.

(113)      Wet openbaarheid van bestuur. Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες.

(114)      Η εν λόγω επιτροπή επιφορτίζεται να λαμβάνει καταγγελίες από δημοσιογράφους σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες και να μεσολαβεί σε υποθέσεις με κυβερνητικούς φορείς.

(115)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες.

(116)      Γνωμοδότηση W04.20.0139/I/Vo του Συμβουλίου της Επικρατείας της 25ης Μαΐου 2020, βλ. επίσης Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο σχετικά με την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 18.

(117)      Ο νόμος προβλέπει εξαίρεση, όταν υφίσταται οξύς κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, οπότε τα μέτρα μπορούν να τεθούν άμεσα σε ισχύ.

(118)      Η κυβέρνηση μπορεί να αποφασίσει να παρατείνει την εφαρμογή του νόμου λόγω «συνεχιζόμενης άμεσης απειλής επιδημίας».

(119)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 17.

(120)      Ο Nationale Ombudsman είναι ένα ανεξάρτητο Ανώτερο Συμβούλιο του Κράτους που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα.

(121)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν από τον Εθνικό Διαμεσολαβητή κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες.

(122)      Nationale Ombudsman, έκθεση της 9ης Αυγούστου 2017: «Geen powerplay maar fair play».

(123)      Van de Bunt Adviseurs, Έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ερευνών ιδίας πρωτοβουλίας του Εθνικού Διαμεσολαβητή, 11 Απριλίου 2017.

(124)      Παγκόσμια συμμαχία των εθνικών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα (GANHRI), Έκθεση και συστάσεις της διαδικτυακής συνόδου της υποεπιτροπής διαπίστευσης (SCA), 7-18 Δεκεμβρίου 2020.

(125)      Παγκόσμια συμμαχία των εθνικών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα (GANHRI), Έκθεση και συστάσεις της διαδικτυακής συνόδου της υποεπιτροπής διαπίστευσης (SCA), 7-18 Δεκεμβρίου 2020, σ. 25.

(126)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 19.

(127)      Βλ. την αξιολόγηση από τη CIVICUS· οι βαθμολογίες δίνονται σε κλίμακα πέντε κατηγοριών, οι οποίες ορίζονται ως: ανοιχτό, περιορισμένο, εμποδισμένο, κατεσταλμένο και κλειστό.

(128)      Το νομοσχέδιο εξακολουθεί να εκκρεμεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Κατόπιν γνωμοδότησης του Συμβουλίου της Επικρατείας, το νομοσχέδιο αναθεωρήθηκε και υποβλήθηκε στο Κοινοβούλιο. Επί του παρόντος εξετάζονται περαιτέρω αλλαγές στη νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένου του πεδίου των πηγών χρηματοδότησης, βλ. Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ασφάλειας, Επιστολή προς το Κοινοβούλιο σχετικά με την αντιμετώπιση ανεπιθύμητων εξωτερικών χρηματοοικονομικών ροών, 8 Ιουνίου 2021.

(129)      Το νομοσχέδιο εγκρίθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2022.

(130)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες, σ. 19-20.

(131)      Ετήσια έκθεση του Συμβουλίου της Επικρατείας για το 2019.

(132)      Συμβούλιο της Επικρατείας, In gesprek. Bijdragen aan de dialoog over de rechtsstaat.

(133)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στις Κάτω Χώρες.

(134)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες.

(135)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στις Κάτω Χώρες.