ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 23.7.2021

COM(2021) 432 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης






Ετήσια έκθεση για το 2020

{SWD(2021) 212 final}

Πρόλογος

I.Εφαρμογή και επιβολή του δικαίου της ΕΕ κατά τη διάρκεια πανδημίας

II.Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

Καθαρή ενέργεια και εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή

Βιώσιμες μεταφορές

Διατήρηση της αλιείας και θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός

Βιώσιμη γεωργία

Υγεία και ασφάλεια των τροφίμων

III.Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή

Τεχνολογία στην υπηρεσία των ανθρώπων

Ψηφιακή ένταξη για μια καλύτερη κοινωνία της ΕΕ

Ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας και προστασία από κυβερνοαπειλές

Ανοικτή, δημοκρατική και βιώσιμη ψηφιακή κοινωνία

Ψηφιακά συστήματα μεταφορών

Διαφάνεια των πληροφοριών για τις επιχειρήσεις

IV.Μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων

Συνθήκες εργασίας

Υγεία και ασφάλεια στην εργασία

Κινητικότητα του εργατικού δυναμικού

Συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης

Ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων

Καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας

Πληρωμές λιανικής

Επιχειρηματική διακυβέρνηση και διαφάνεια

Έμμεση φορολογία

Άμεση φορολογία

Ανταγωνισμός

Κινητικότητα και μεταφορές

Εσωτερική αγορά ενέργειας

Ενεργειακή ασφάλεια

Εφαρμογή των κανόνων Ευρατόμ

V.Προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής μας

Κράτος δικαίου και θεμελιώδη δικαιώματα

Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων

Ισότητα και απαγόρευση διακρίσεων

Ρατσισμός και ξενοφοβία, συμπεριλαμβανομένης της παράνομης ρητορικής μίσους

Δικαιώματα των καταναλωτών

Ενίσχυση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

Δικαστική συνεργασία και ατομικές εγγυήσεις στον τομέα του ποινικού δικαίου

Ασφάλεια

Νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο

Πρόλογος

Η έκθεση που ακολουθεί περιγράφει το έργο της Επιτροπής για τη διασφάλιση της ορθής υλοποίησης και εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020, έτος κατά το οποίο η Ευρώπη και η υφήλιος επλήγησαν σφοδρά από την πανδημία COVID-19. Όπως θα δείτε, οι προσπάθειές μας συνεχίστηκαν με αμείωτο ρυθμό, και αναλάβαμε δράση σε όλους τους τομείς, από την προστασία του περιβάλλοντος, την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών έως τη διασφάλιση της προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών.

Η πανδημία είχε επίσης αντίκτυπο στο έργο μας όσον αφορά την επιβολή του δικαίου: η Επιτροπή χρησιμοποίησε τις εξουσίες της ως θεματοφύλακα των Συνθηκών για να περιορίσει τις επιπτώσεις των αρχικών και φυσικών ενστίκτων της αυτοπροστασίας που παρατηρούμε στα κράτη μέλη μας. Οι προσπάθειές μας προσανατολίστηκαν στο να διασφαλίσουμε ότι τα εθνικά μέτρα ήταν αναλογικά προς τους κινδύνους για την υγεία και ότι δεν είχαν μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις στα δικαιώματα, στις ελευθερίες και στα μέσα διαβίωσης των ανθρώπων και των επιχειρήσεων σε ολόκληρη την Ένωση.

Οι υποθέσεις που περιγράφονται στην έκθεση συχνά δεν είναι εύκολες —σε πολλές περιπτώσεις προκαλούν πολιτικές και ευαίσθητες συζητήσεις στα κράτη μέλη— αλλά τις ανακινούμε διότι αυτό είναι το σωστό. Τα δικαιώματα των πολιτών πρέπει να προστατεύονται συνεχώς και σε όλα τα κράτη μέλη, ανεξάρτητα από το πού ζουν οι πολίτες μέσα στην Ένωση.

Αυτό είναι επίσης σημαντικό για το μελλοντικό μας έργο: για παράδειγμα, η πλήρης και ορθή εφαρμογή των περιβαλλοντικών κανόνων που ισχύουν ήδη στην Ένωση έχουν καίρια σημασία για την επιτυχία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία αποτελεί τη βασική πράξη του σχεδίου που εκπονήσαμε για την ανάκαμψη από την πανδημία.

Επίσης σε καιρούς κρίσης, πρέπει να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί ώστε να διασφαλίζουμε ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι κοινές αξίες μας δεν μετατρέπονται αιφνιδίως σε διαπραγματεύσιμα αγαθά, ή δεν εκλαμβάνονται ως πολυτέλεια, με αποτέλεσμα να παραμερίζονται ή να περιορίζονται όταν τα πράγματα δυσκολεύουν.

Η Ένωσή μας βασίζεται σε κοινές αξίες και στο κράτος δικαίου. Οι αξίες αυτές αποτελούν στην πραγματικότητα τον ακρογωνιαίο λίθο της Ένωσης και θεμελιώνονται στις Συνθήκες και στις νομοθεσίες μας. Οι Ευρωπαίοι διαφέρουν μεταξύ τους, και η διαφορετικότητα αυτή πρέπει να διαφυλάσσεται και όχι να στιγματίζεται. Οι κοινοί κανόνες και οι κοινές αξίες μάς ενώνουν.

Είμαι απόλυτα πεπεισμένη ότι η συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών είναι ο βέλτιστος τρόπος για να διασφαλιστεί η συνεχής τήρηση των κανόνων και των αξιών αυτών. Με χαροποιεί το γεγονός ότι η συνεργασία αυτή λειτουργεί καλά τις περισσότερες φορές: η έγκαιρη και ορθή εφαρμογή των συμφωνημένων κανόνων έχει ισχυρό και θετικό αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων. Ωστόσο, όταν η εφαρμογή είναι πλημμελής, ο αντίκτυπος αυτός εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη χρήση των εξουσιών επιβολής της Επιτροπής. Μπορεί να μη συμφωνούμε σε όλες τις πτυχές μιας συγκεκριμένης νομοθετικής πράξης, αλλά οφείλουμε να συμφωνούμε στην τήρηση της νομοθεσίας, των αποφάσεων των ανεξάρτητων δικαστηρίων που εκδικάζουν τις διαφορές μας και πρέπει να συμφωνούμε όσον αφορά την υπεροχή του ευρωπαϊκού δικαίου.

Οι διαδικασίες επί παραβάσει παραμένουν ύστατη επιλογή. Όπου είναι αναγκαίο, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει την επιλογή αυτή προκειμένου να διασφαλίσει ότι όσα συμφωνούνται στις Βρυξέλλες και κατοχυρώνονται στο δίκαιο, βρίσκουν όντως εφαρμογή στις ζωές των απλών πολιτών, οπουδήποτε ζουν μέσα στην Ένωση.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Ursula von der Leyen

I.Εφαρμογή και επιβολή του δικαίου της ΕΕ κατά τη διάρκεια πανδημίας 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη 1 για την ορθή και έγκαιρη μεταφορά, εφαρμογή και υλοποίηση του δικαίου της ΕΕ. Η πανδημία COVID-19 επηρέασε σε μεγάλο βαθμό το έργο αυτό. Άσκησε σοβαρή πίεση στις διοικήσεις των κρατών μελών, ιδίως κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, και επηρέασε σαφώς την ικανότητά τους να εφαρμόζουν πλήρως και εγκαίρως το δίκαιο της ΕΕ.

Συνεπώς, η Επιτροπή αναζήτησε τρόπους να μετριάσει την επιβάρυνση των κρατών μελών που προκύπτει από τη διαχείριση των διαδικασιών επί παραβάσει. Ωστόσο, η Επιτροπή κατέστησε επίσης σαφές ότι θα ήταν σφάλμα να αναστείλει πλήρως τη δράση της όσον αφορά την επιβολή της νομοθεσίας. Ανέκαθεν τόνιζε ότι η ορθή εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ έχει υψίστη σημασία, ακόμη και σε περιόδους κρίσης. Σε αυτήν την πανδημία, για παράδειγμα, η εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς αποδείχθηκε καίριας σημασίας για τη διατήρηση της ακεραιότητας των βασικών αλυσίδων εφοδιασμού, την παροχή τροφίμων στα καταστήματα και τη διασφάλιση του εφοδιασμού των υπηρεσιών υγείας με τις απαραίτητες ιατρικές προμήθειες.

Για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν την πανδημία COVID-19, η Επιτροπή εξέδωσε σειρά ειδικών εγγράφων καθοδήγησης σε όλους τους διαφορετικούς τομείς πολιτικής, μεταξύ άλλων σχετικά με τη βοήθεια έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για τη διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, τα δικαιώματα των επιβατών, την αεροπορική ασφάλεια ή σχετικά με μια συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην έξαρση της νόσου.

Στο πλαίσιο των εθνικών αντιδράσεων στην πανδημία, πολλά κράτη μέλη θέσπισαν μονομερώς περιορισμούς στις εξαγωγές φαρμάκων, προστατευτικού εξοπλισμού και άλλων σχετικών με τη νόσο COVID-19 προϊόντων, ιδιαίτερα μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου. Στη συνέχεια, ορισμένα θέσπισαν επιπλέον περιορισμούς για να στηρίξουν τους εγχώριους παραγωγούς, για παράδειγμα στον τομέα των τροφίμων.

Τέτοιου είδους μέτρα διαταράσσουν σε μεγάλο βαθμό τις αλυσίδες εφοδιασμού και αυξάνουν τις ελλείψεις βασικών προϊόντων.

Ιδιαίτερα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020, υπήρχε πραγματικός κίνδυνος αλυσιδωτής επίδρασης μεταξύ των κρατών μελών τα οποία θεώρησαν ότι αναγκάστηκαν να λάβουν παρόμοια προστατευτικά μέτρα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η Επιτροπή αντιμετώπισε τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν ως αντίδραση στην πανδημία με επείγουσες διαδικασίες επί παραβάσει. Επίσης, πραγματοποίησε συχνές συναντήσεις με τα κράτη μέλη για την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τις επιβλαβείς επιπτώσεις των εν λόγω περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, για παράδειγμα στο πλαίσιο της ειδικής ομάδας για την επιβολή των κανόνων της ενιαίας αγοράς . Η ειδική ομάδα, η οποία συστάθηκε τον Απρίλιο του 2020, διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο διευκόλυνσης ως φόρουμ υψηλού επιπέδου εντός του οποίου οι υπηρεσίες της Επιτροπής και τα κράτη μέλη συνεργάζονται για την αξιολόγηση της κατάστασης συμμόρφωσης του εθνικού δικαίου με τους κανόνες της ενιαίας αγοράς, και συζητούν τους φραγμούς που ασκούν τη μεγαλύτερη πίεση στην ενιαία αγορά, καθώς και οριζόντια ζητήματα επιβολής της νομοθεσίας.

Η Επιτροπή επικοινώνησε επίσης με κράτη μέλη και τα έπεισε να καταργήσουν ή να αποφύγουν να θεσπίσουν εθνικούς νόμους που περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των σχετικών με τη νόσο COVID-19 φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων στην ενιαία αγορά.

Η ελεύθερη κυκλοφορία παρέχει επίσης στους πολίτες τη δυνατότητα να ταξιδεύουν. Με την πάροδο των ετών, έχουν εκδοθεί διάφορες νομοθετικές πράξεις με σκοπό τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων των επιβατών στην Ευρώπη για όλους τους τρόπους μεταφοράς. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, η Επιτροπή έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές ότι τα δικαιώματα των επιβατών εξακολουθούν να ισχύουν και ότι τα εθνικά μέτρα για τη στήριξη του ταξιδιωτικού κλάδου δεν θα πρέπει να θίγουν τα δικαιώματα αυτά.

Ομοίως, σύμφωνα με την οδηγία για τα οργανωμένα ταξίδια , οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών υποχρεούνται να επιστρέφουν τις προκαταβολές εντός 14 ημερών, σε περίπτωση ματαίωσης ταξιδιού λόγω αναπόφευκτων και έκτακτων περιστάσεων. Ωστόσο, μετά την έξαρση της νόσου COVID-19, πολλοί ταξιδιώτες δεν έλαβαν επιστροφές σύμφωνα με την οδηγία, καθώς αρκετά κράτη μέλη θέσπισαν εθνικούς κανόνες που επέτρεπαν στους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών να αναβάλλουν την επιστροφή χρημάτων ή να εκδίδουν αντί αυτής υποχρεωτικά κουπόνια.

II.Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία 

   «Εμπνεύστηκα από το πάθος, τη ζέση και την ενέργεια των εκατομμυρίων νέων μας που κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί στους δρόμους και στις καρδιές μας. Η γενιά μας έχει καθήκον να επιτύχει αποτελέσματα γι’ αυτούς».

Πολιτικές κατευθύνσεις της προέδρου von der Leyen

Η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος αποτελούν απειλή για την ύπαρξη της Ευρώπης και του κόσμου. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι το σχέδιο της Επιτροπής για να καταστεί βιώσιμη η οικονομία της ΕΕ. Αυτό μπορούμε να το επιτύχουμε μετατρέποντας τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε ευκαιρίες και καθιστώντας τη μετάβαση δίκαιη για όλους και χωρίς αποκλεισμούς. 

Προστασία της βιοποικιλότητας

Πρόκειται για βασικό στόχο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα. Η αποκατάσταση των δασών, των εδαφών και των υγροτόπων είναι επίσης απαραίτητη για τη μείωση των εκπομπών και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Καθαρός αέρας και καθαρά ύδατα

Η πλήρης εφαρμογή των προτύπων ποιότητας του αέρα που κατοχυρώνονται στη νομοθεσία της ΕΕ είναι σημαντική για την αποτελεσματική προστασία της υγείας και τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος. Μεγάλος αριθμός ανθρώπων εξακολουθεί να εκτίθεται σε επιβλαβείς ουσίες στο πόσιμο νερό, και σε εκατοντάδες οικισμούς τα αστικά λύματα εξακολουθούν να μη συλλέγονται και να μην υποβάλλονται σε επεξεργασία.

Πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα

Η πρόσβαση στη δικαιοσύνη διαδραματίζει καίριο ρόλο για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής και επιβολής των διαφόρων τομεακών περιβαλλοντικών κανόνων, καθώς και της επίτευξης των στόχων τους. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Βουλγαρίας και της Πολωνίας έπειτα από αποφάσεις των ανώτατων δικαστηρίων τους, βάσει των οποίων δεν δόθηκε σε περιβαλλοντικές ΜΚΟ η δυνατότητα να αμφισβητούν νομικά τα σχέδια για την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Η Επιτροπή έλαβε επίσης μέτρα κατά 16 κρατών μελών για περιορισμό της πρόσβασης στη δικαιοσύνη που προβλέπεται στην οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη.

Καθαρή ενέργεια και εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή

Στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία παρατίθεται ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης με σκοπό να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. Αυτό συμβάλλει στον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού να συγκρατηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη πολύ κάτω από τους 2 °C και στις προσπάθειες να διατηρηθεί στον 1,5 °C.

Το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση των εκπομπών. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020, η Επιτροπή επαλήθευσε την πληρότητα των εθνικών νόμων που μεταφέρουν στο εθνικό δίκαιο τους κανόνες της επόμενης φάσης του συστήματος, η οποία καλύπτει την περίοδο 2021-2030.

Στο μεταξύ, η Επιτροπή ολοκλήρωσε την αξιολόγηση σε επίπεδο ΕΕ των ενοποιημένων εθνικών σχεδίων των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα για την περίοδο 2021-2030. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ βρίσκεται ήδη στον σωστό δρόμο ώστε να υπερβεί τον ισχύοντα στόχο της για το 2030 όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (40 %). Το γεγονός αυτό παρέχει μια στέρεη βάση για αύξηση της φιλοδοξίας, όπως περιγράφεται στο σχέδιο κλιματικών στόχων .

Τον Ιανουάριο του 2020 άρχισαν να εφαρμόζονται τα νέα πρότυπα CO2 για αυτοκίνητα και ημιφορτηγά . Στον σχετικό κανονισμό καθορίζεται η πορεία προς τη μείωση των εκπομπών CO2 από τα νέα ελαφρά οχήματα έως το 2030 και προσδιορίζονται κίνητρα για τη χρήση οχημάτων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών. Σύμφωνα με την οδηγία για την ποιότητα των καυσίμων , οι προμηθευτές όφειλαν να μειώσουν τις εκπομπές καυσίμων του κύκλου ζωής κατά τουλάχιστον 6 % έως το τέλος του 2020, σε σύγκριση με τη γραμμή βάσης του 2010. Τα κράτη μέλη παρακολουθούν τη συμμόρφωση με τον εν λόγω στόχο και θα υποβάλουν έκθεση στην Επιτροπή έως το τέλος του 2021.

Το 2020, η δράση της Επιτροπής για την επιβολή της νομοθεσίας επικεντρώθηκε στην εφαρμογή της δέσμης μέτρων Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους , η οποία έχει καίρια σημασία για την ανάπτυξη και την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και θα συμβάλει στην καθοδήγηση της ενεργειακής μετάβασης προς έναν ασφαλή, προστατευμένο και βιώσιμο ενεργειακό τομέα που δίνει προτεραιότητα στους καταναλωτές.

Βασικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και ουσιώδες για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την ενέργεια και το κλίμα είναι η αρχή «προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση». Οι κανόνες της ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση αποσκοπούν τελικά στη μείωση της κατανάλωσης και των εισαγωγών.

Βιώσιμες μεταφορές

Η οδηγία για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων απαιτεί από τα κράτη μέλη να εκπονήσουν εθνικά πλαίσια πολιτικής για την ανάπτυξη δημοσίως διαθέσιμων σημείων ανεφοδιασμού και επαναφόρτισης για οχήματα και σκάφη εναλλακτικών καυσίμων. Στόχος της οδηγίας είναι η βελτίωση του συντονισμού όσον αφορά την ανάπτυξη των απαιτούμενων υποδομών και η παροχή της μακροπρόθεσμης ασφάλειας που είναι αναγκαία για τις επενδύσεις στην τεχνολογία των καυσίμων αυτών και των οχημάτων που θα τα χρησιμοποιούν.

Τα συστήματα ευφυών μεταφορών έχουν ζωτική σημασία για την αύξηση της ασφάλειας και την αντιμετώπιση των αυξανόμενων προβλημάτων της Ευρώπης όσον αφορά τις εκπομπές και τη συμφόρηση. Μπορούν να ενισχύσουν την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα και τη βιωσιμότητα των μεταφορών με την εφαρμογή διαφόρων τεχνολογιών των πληροφοριών και επικοινωνιών σε όλους τους τρόπους επιβατικών και εμπορευματικών μεταφορών.

Επιπλέον, η ενσωμάτωση υφιστάμενων τεχνολογιών μπορεί να δημιουργήσει νέες υπηρεσίες. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 11 κρατών μελών για μη ορθή εφαρμογή διατάξεων που θεσπίστηκαν για τη συμπλήρωση της οδηγίας για τα συστήματα ευφυών μεταφορών . Οι διατάξεις αυτές αφορούν πτυχές όπως η πρόσβαση σε δεδομένα για την κυκλοφορία που σχετίζονται με την οδική ασφάλεια , η πληροφόρηση για την κυκλοφορία σε πραγματικό χρόνο , η πληροφόρηση για τις πολυτροπικές μετακινήσεις σε επίπεδο Ένωσης και η πρόσβαση σε ασφαλή και προστατευμένη στάθμευση φορτηγών .

Η ασφάλεια αποτελεί επίσης βασικό στοιχείο για την προώθηση των σιδηροδρομικών μεταφορών ως εναλλακτικής λύσης αντί περισσότερο ρυπογόνων τρόπων μεταφοράς. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αντιμετώπισε ζητήματα ικανότητας σιδηροδρομικής ασφάλειας κινώντας διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας λόγω ελλείψεων που διαπιστώθηκαν. Στα ζητήματα αυτά περιλαμβάνονται η εποπτεία των συστημάτων διαχείρισης της ασφάλειας των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και των διαχειριστών υποδομής, η παρακολούθηση των συστάσεων ασφάλειας που εκδίδονται από τους φορείς διερεύνησης και η οργανωτική ικανότητα της εθνικής αρχής ασφάλειας της Πορτογαλίας.

Διατήρηση της αλιείας και θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός

Για την αντιμετώπιση της διττής πρόκλησης της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας, ένας από τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας είναι η προώθηση και η ενίσχυση της προστασίας και της αποκατάστασης των φυσικών οικοσυστημάτων και της βιώσιμης χρήσης των πόρων. Ταυτόχρονα, βασικός στόχος της κοινής αλιευτικής πολιτικής είναι η διασφάλιση της περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας των τομέων της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας.

Ο στόχος αυτός θα πρέπει να επιτευχθεί με την εξασφάλιση υγιούς επιπέδου ιχθυαποθεμάτων σε όλες τις θάλασσες της ΕΕ και με τη διατήρηση υγιούς επιπέδου όπου αυτό επιτυγχάνεται. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να εφαρμοστούν μέτρα για τη διατήρηση των αποθεμάτων, τον περιορισμό της ικανότητας του αλιευτικού στόλου και την επιβολή ορίων στα αλιεύματα και στις αλιευτικές δραστηριότητες. Για να εξασφαλιστεί η ορθή και πλήρης εφαρμογή των μέτρων αυτών, η ύπαρξη κατάλληλου και αποτελεσματικού συστήματος ελέγχου της αλιείας έχει ζωτική σημασία.

Για τον λόγο αυτόν, η στρατηγική της Επιτροπής για την επιβολή της νομοθεσίας το 2020 συνέχισε να επικεντρώνεται στη διατήρηση, στον έλεγχο και στην επιβολή από τα κράτη μέλη στον τομέα της αλιείας. Η Επιτροπή δρομολόγησε σειρά διαλόγων με τα κράτη μέλη σχετικά με ζητήματα όπως οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή του εργαλείου για την αποστολή δεδομένων ελέγχου της αλιείας εντός της ΕΕ, τα συστήματα επαλήθευσης της ισχύος κινητήρα και οι έλεγχοι του στόλου της ΕΕ που αλιεύει εκτός των υδάτων της ΕΕ.

Η κοινή αλιευτική πολιτική παρέχει επίσης ειδικά εργαλεία για την επιβολή της νομοθεσίας, όπως σχέδια δράσης για τον έλεγχο και διοικητικές έρευνες. Η Επιτροπή, βάσει επαληθεύσεων και ελέγχων που διενέργησε, ενέκρινε και παρακολούθησε ποικίλα σχέδια δράσης για τον έλεγχο.

Τέλος, η Επιτροπή θα παρακολουθεί από κοντά τη μεταφορά της οδηγίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και κυρίως τη στρατηγική των κρατών μελών στα εθνικά θαλάσσια χωροταξικά σχέδια. Το βασικό ζήτημα είναι να διασφαλιστεί ότι ο εν λόγω σχεδιασμός θα συμβάλει στην εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Βιώσιμη γεωργία

Η κοινή γεωργική πολιτική της ΕΕ αποτελεί μια εταιρική σχέση μεταξύ της γεωργίας και της κοινωνίας, καθώς και μεταξύ της Ευρώπης και των γεωργών της. Στους στόχους της κοινής γεωργικής πολιτικής συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, η στήριξη των γεωργών και η ενίσχυση της γεωργικής παραγωγικότητας, ώστε να διασφαλίζεται η σταθερή προσφορά τροφίμων σε χαμηλές τιμές και να εξασφαλίζεται αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για τους γεωργούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η κοινή γεωργική πολιτική έχει επίσης σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσεων , όπως είναι η κλιματική αλλαγή. Στόχος της είναι η διαχείριση των φυσικών πόρων με βιώσιμο τρόπο, η προστασία της υπαίθρου και του φυσικού τοπίου ανά την ΕΕ, και η διατήρηση της αγροτικής οικονομίας με την προώθηση της απασχόλησης στη γεωργία και στους συναφείς τομείς. Η σχολαστική εφαρμογή των σχετικών νομικών διατάξεων (π.χ. βιολογική γεωργία , οικολογικός προσανατολισμός , δασοκομία , στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας) έχει υψίστη σημασία για την επίτευξη αυτών των στόχων. Στόχος των προτάσεων της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής είναι να ληφθούν περαιτέρω υπόψη οι φιλοδοξίες της Πράσινης Συμφωνίας, μέσω της συνδεδεμένης με αυτήν στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα .

Υγεία και ασφάλεια των τροφίμων

Στόχος της Επιτροπής είναι η εξασφάλιση της ορθής εφαρμογής της εκτενούς νομοθεσίας στον τομέα αυτόν και η απλούστευσή της, όπου κρίνεται σκόπιμη. Η Επιτροπή υιοθετεί την προσέγγιση «Μία υγεία» όσον αφορά την ετοιμότητα και την πρόληψη, στο πλαίσιο της οποίας εντάσσονται η υγεία των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος, καθώς και η ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών. Οι έλεγχοι εξακολούθησαν να αποτελούν το βασικό εργαλείο για την εφαρμογή και την επιβολή του εκτενούς νομικού πλαισίου της ΕΕ για την ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών, την υγεία των ζώων, την υγεία των φυτών και την καλή μεταχείριση των ζώων. Οι έλεγχοι είναι επίσης σημαντικοί για τη διατήρηση του ελέγχου ποιότητας των φαρμακευτικών και των ιατροτεχνολογικών προϊόντων.

Η διασφάλιση της πρόσβασης ασθενών σε διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη παρέμεινε προτεραιότητα για την Επιτροπή το 2020. Πραγματοποιήθηκαν διαρθρωμένοι διάλογοι με τα κράτη μέλη για να εξασφαλιστεί η καλύτερη εφαρμογή της οδηγίας για τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη .

Το 2020, η Επιτροπή διενέργησε ελέγχους συμμόρφωσης των εθνικών νόμων για τη μεταφορά της οδηγίας για τα προϊόντα καπνού και διοργάνωσε διαρθρωμένους διαλόγους με τα κράτη μέλη προκειμένου να διασφαλίσει την καλύτερη εφαρμογή της. Η παρακολούθηση της εφαρμογής της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών εξακολούθησε να αποτελεί προτεραιότητα της Επιτροπής. Η κατανάλωση καπνού αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία που μπορεί να αποφευχθεί και την κυριότερη αιτία πρόωρων θανάτων στην ΕΕ. Η οδηγία αποσκοπεί στη διευκόλυνση της ομαλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, στην προστασία της υγείας των ανθρώπων —ιδίως των νέων— και στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της ΕΕ βάσει της σύμβασης-πλαισίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον έλεγχο του καπνού.

III.Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή

«Θέλω η Ευρώπη να προσπαθήσει να πετύχει περισσότερα αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που προσφέρει η ψηφιακή εποχή μέσα στα όρια που επιβάλλουν η ασφάλεια και η δεοντολογία».

Πολιτικές κατευθύνσεις της προέδρου von der Leyen

Η Επιτροπή είναι αποφασισμένη να κάνει την τρέχουσα δεκαετία την «ψηφιακή δεκαετία» της Ευρώπης. Η Ευρώπη πρέπει τώρα να ενισχύσει την ψηφιακή κυριαρχία της και να θέσει πρότυπα, αντί να ακολουθήσει τα πρότυπα άλλων —με σαφή εστίαση στα δεδομένα, στην τεχνολογία και στις υποδομές.

Τεχνολογία στην υπηρεσία των ανθρώπων

Η εφαρμογή της ψηφιακής στρατηγικής της ΕΕ επικεντρώνεται στην αξιοποίηση της ανάπτυξης, της εγκατάστασης και της υιοθέτησης της ψηφιακής τεχνολογίας για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η πανδημία COVID-19 ενέτεινε τον ψηφιακό μετασχηματισμό της κοινωνίας μας.

Δίκαιη και ανταγωνιστική ψηφιακή οικονομία

Η ανεξαρτησία των εθνικών ρυθμιστικών αρχών έχει καίρια σημασία για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής και αμερόληπτης εφαρμογής των κανόνων της ΕΕ στις τηλεπικοινωνίες. Στηρίζει την εξουσία των ρυθμιστικών αρχών και διασφαλίζει την προβλεψιμότητα των αποφάσεών τους, δημιουργώντας ένα καλό επενδυτικό περιβάλλον στις αγορές τηλεπικοινωνιών.

Το δίκαιο της ΕΕ προστατεύει τον επικεφαλής των εθνικών ρυθμιστικών αρχών (ή τα μέλη του συλλογικού οργάνου που επιτελεί τη λειτουργία αυτή) από αυθαίρετες απολύσεις.

Η διασυνοριακή πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες μέσω του διαδικτύου θα πρέπει να παρέχεται στους Ευρωπαίους καταναλωτές χωρίς φραγμούς ή τριβές, ανεξάρτητα από την τοποθεσία, τον τόπο κατοικίας ή την ιθαγένειά τους. Ο κανονισμός για τον γεωγραφικό αποκλεισμό απαγορεύει κάθε αδικαιολόγητη διακριτική μεταχείριση λόγω ιθαγένειας, τόπου κατοικίας ή τόπου εγκατάστασης πελατών που πραγματοποιούν διαδικτυακές αγορές. Το 2020, η Επιτροπή περάτωσε τις διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Κύπρου και της Ρουμανίας για μη κοινοποίηση των μέτρων που εφαρμόζονται σε περιπτώσεις παράβασης των κανόνων γεωγραφικού αποκλεισμού. Στο τέλος του 2020, μόνο οι υποθέσεις κατά της Γαλλίας και της Ισπανίας παρέμεναν ανοικτές.

Ψηφιακή ένταξη για μια καλύτερη κοινωνία της ΕΕ

Τα προβλήματα όρασης και ακοής και οι σωματικές ή νοητικές βλάβες μπορούν να περιορίσουν τη χρήση ψηφιακών υπηρεσιών. Η ισότιμη πρόσβαση σε ψηφιακές δημόσιες πληροφορίες και υπηρεσίες έχει αποκτήσει ακόμη πιο κρίσιμη σημασία από την έναρξη της πανδημίας. Η οδηγία για την προσβασιμότητα στο διαδίκτυο έχει ως στόχο να κάνει ευκολότερη την πρόσβαση του κοινού, και ιδίως των ατόμων με αναπηρία, στους ιστότοπους και στις εφαρμογές για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα.

Το 2020, η Επιτροπή περάτωσε τις επτά εναπομένουσες διαδικασίες επί παραβάσει για καθυστερήσεις στη μεταφορά της οδηγίας για την προσβασιμότητα στο διαδίκτυο. Συνεχίζει την αξιολόγηση της συμμόρφωσης των εθνικών μέτρων μεταφοράς και της ορθής εφαρμογής της οδηγίας.

Ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας και προστασία από κυβερνοαπειλές

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της κοινωνίας μας έχει διευρύνει το τοπίο των απειλών, δημιουργώντας νέες προκλήσεις που απαιτούν προσαρμοσμένες και καινοτόμες απαντήσεις. Ο αριθμός των κυβερνοεπιθέσεων εξακολουθεί να αυξάνεται, καθώς εξαπολύονται ολοένα και πιο εξελιγμένες επιθέσεις από ένα ευρύ φάσμα πηγών εντός και εκτός της ΕΕ. Η οδηγία για την ασφάλεια των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών είναι η πρώτη ευρεία νομοθετική πράξη της ΕΕ για την κυβερνοασφάλεια, η οποία προβλέπει νομικά μέτρα που συμβάλλουν στην ενίσχυση του συνολικού επιπέδου κυβερνοασφάλειας στην ΕΕ.

Ανοικτή, δημοκρατική και βιώσιμη ψηφιακή κοινωνία

Η οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (AVMSD) αναθεωρήθηκε το 2018 για να δημιουργηθεί κανονιστικό πλαίσιο κατάλληλο για την ψηφιακή εποχή, το οποίο θα οδηγήσει σε ασφαλέστερο, δικαιότερο και περισσότερο διαφοροποιημένο οπτικοακουστικό τοπίο. Η προθεσμία για τη μεταφορά της αναθεωρημένης οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων στην εθνική νομοθεσία έληξε στις 19 Σεπτεμβρίου 2020.

Για πρώτη φορά, η οδηγία επεκτείνει ορισμένους κανόνες του οπτικοακουστικού τομέα στις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο και στο οπτικοακουστικό περιεχόμενο που κοινοποιείται με υπηρεσίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ενισχύει επίσης την προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας, καθώς θεσπίζει σαφείς υποχρεώσεις βάσει των οποίων οι κατά παραγγελία υπηρεσίες πρέπει να διασφαλίζουν μερίδιο τουλάχιστον 30 % για τα ευρωπαϊκά έργα στους καταλόγους τους και να εξασφαλίζουν ότι το περιεχόμενο αυτό κατέχει προβεβλημένη θέση.

Τον Ιούλιο του 2020, η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο, οι οποίες θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη στην εφαρμογή των νέων κανόνων.

Η Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά 24 κρατών μελών λόγω μη έγκαιρης μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των κανόνων της αναθεωρημένης οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων οι οποίοι αφορούν τον συντονισμό σε επίπεδο ΕΕ όλων των οπτικοακουστικών μέσων, τόσο των παραδοσιακών τηλεοπτικών εκπομπών όσο και των κατά παραγγελία υπηρεσιών.

Ψηφιακά συστήματα μεταφορών

Το Ευρωπαϊκό Μητρώο Επιχειρήσεων Οδικών Μεταφορών καθιστά δυνατή την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις επιχειρήσεις οδικών μεταφορών που είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ και μεταξύ κρατών μελών. Πρόκειται για ένα σημαντικό μέσο για τη διασφάλιση της ορθής επιβολής της νομοθεσίας της ΕΕ στον τομέα των μεταφορών.

Η εφαρμογή νέας και βελτιωμένης έκδοσης του μητρώου απαιτεί από τα κράτη μέλη να προσαρμόσουν τα συστήματά τους σε εθνικό επίπεδο. Η προθεσμία για την αναβάθμιση της σύνδεσης των εθνικών ηλεκτρονικών μητρώων έληξε τον Ιανουάριο του 2019.

Στις οδικές μεταφορές, η ευρωπαϊκή υπηρεσία τηλεδιοδίων διασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών διοδίων σε ολόκληρο το οδικό δίκτυο της ΕΕ. Επιτρέπει στους χρήστες του οδικού δικτύου να καταβάλλουν εύκολα τα διόδια σε ολόκληρο το δίκτυο, με μία μόνο ενιαία σύμβαση συνδρομής με έναν πάροχο υπηρεσιών και μία συσκευή επί του οχήματος.

Περιορίζοντας τις συναλλαγές με μετρητά στους σταθμούς διοδίων και εξαλείφοντας τις επαχθείς διαδικασίες για περιστασιακούς χρήστες, η υπηρεσία διοδίων διευκολύνει τις καθημερινές δραστηριότητες για τους χρήστες του οδικού δικτύου, βελτιώνει τη ροή της κυκλοφορίας και μειώνει τη συμφόρηση. Η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ιταλίας και της Ουγγαρίας , επειδή δεν χορήγησαν στους παρόχους ευρωπαϊκής υπηρεσίας τηλεδιοδίων πρόσβαση στις εθνικές περιοχές διοδίων.

Στον τομέα της ασφάλειας της αεροπορίας, οι υπηρεσίες ζεύξης δεδομένων αποτελούν επικοινωνίες μεταξύ αεροσκαφών και ελέγχου εδάφους που συμπληρώνουν τη φωνητική επικοινωνία που χρησιμοποιείται παραδοσιακά στον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας. Βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας μεταξύ χειριστή και ελεγκτή και αυξάνουν την ικανότητα ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 11 κρατών μελών επειδή δεν παρέχουν και δεν χειρίζονται υπηρεσίες ζεύξης δεδομένων για όλους τους φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών που εκτελούν πτήσεις εντός του εναέριου χώρου τους.

Διαφάνεια των πληροφοριών για τις επιχειρήσεις

Τα κράτη μέλη οφείλουν να συνδέσουν τα οικεία εθνικά μητρώα επιχειρήσεων με το σύστημα διασύνδεσης των μητρώων επιχειρήσεων (BRIS). Το BRIS διευκολύνει το διασυνοριακό εμπόριο και καθιστά τις διαδικασίες λιγότερο δαπανηρές και χρονοβόρες για τις επιχειρήσεις. Δίνει τη δυνατότητα σε ιδιώτες, επιχειρήσεις και επιχειρηματίες να λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τις επιχειρήσεις. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά τριών κρατών μελών επειδή δεν συνέδεσαν τα οικεία εθνικά μητρώα επιχειρήσεων με το BRIS.

IV.Μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων

«Οι πολίτες μας και οι επιχειρήσεις μας μπορούν να ακμάζουν μόνο αν η οικονομία τίθεται στην υπηρεσία τους. Αυτό είναι το νόημα της κοινωνικής μας οικονομίας της αγοράς».

Πολιτικές κατευθύνσεις της προέδρου von der Leyen

Η μοναδική κοινωνική οικονομία της αγοράς της ΕΕ δίνει τη δυνατότητα στις οικονομίες να αναπτυχθούν ώστε να περιοριστούν η φτώχεια και οι ανισότητες. Με τη σταθεροποίηση της Ευρώπης, η οικονομία μπορεί να ανταποκριθεί πλήρως στις ανάγκες των πολιτών της ΕΕ. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της ΕΕ.

Συνθήκες εργασίας

Ένα βασικό σημείο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς είναι οι δίκαιες συνθήκες εργασίας, στις οποίες περιλαμβάνεται η αποτροπή σχέσεων απασχόλησης που οδηγούν σε επισφαλείς συνθήκες εργασίας.

Υγεία και ασφάλεια στην εργασία

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη διασφάλιση της μεταφοράς των κανόνων της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία στην εθνική νομοθεσία εντός των απαιτούμενων προθεσμιών. Η Επιτροπή προχώρησε στα επόμενα βήματα στο πλαίσιο των διαδικασιών επί παραβάσει κατά της Γαλλίας και της Ισπανίας, οι οποίες δεν είχαν κοινοποιήσει στην Επιτροπή τα εθνικά τους μέτρα για τη μεταφορά της οδηγίας σχετικά με την προστασία από την έκθεση σε καρκινογόνους ή μεταλλαξιογόνους παράγοντες κατά την εργασία .

Η Επιτροπή παρακολούθησε επίσης στενά τη μεταφορά των επικαιροποιημένων κανόνων , στους οποίους συμπεριλαμβανόταν επίσης η προσθήκη του ιού SARS-CoV-2 στον κατάλογο των παραγόντων της οδηγίας για τους βιολογικούς παράγοντες .

Κινητικότητα του εργατικού δυναμικού

Κατά κανόνα, κάθε κράτος μέλος πρέπει να μεταχειρίζεται τους υπηκόους των άλλων κρατών μελών με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο μεταχειρίζεται τους δικούς του. Μπορεί να προορίζει ορισμένες θέσεις στον δημόσιο τομέα αποκλειστικά για τους δικούς του υπηκόους, αλλά η εξαίρεση αυτή πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά.

Συγκεκριμένα, αυτό είναι δυνατό μόνο για θέσεις που συνεπάγονται άμεση ή έμμεση συμμετοχή στην άσκηση εξουσιών δημοσίου δικαίου ή για καθήκοντα που αποσκοπούν στη διαφύλαξη των γενικών συμφερόντων του κράτους ή άλλων δημόσιων αρχών. Ο γενικευμένος αποκλεισμός εργαζομένων της ΕΕ από δημόσιες θέσεις αντιβαίνει στο δίκαιο της ΕΕ. 

Η οδηγία για την τροποποίηση των κανόνων σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών βελτιώνει σημαντικά την κατάσταση των αποσπασμένων εργαζομένων και τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους παρόχους υπηρεσιών. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, όλα τα υποχρεωτικά στοιχεία της αμοιβής που ισχύουν για τους τοπικούς εργαζομένους θα ισχύουν και για τους αποσπασμένους εργαζομένους.

Η Επιτροπή δρομολόγησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 15 κρατών μελών τα οποία δεν κοινοποίησαν εγκαίρως τα μέτρα για την εφαρμογή της εν λόγω οδηγίας στην εθνική νομοθεσία τους.

Συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης

Η ΕΕ έχει εκπονήσει εκτενές σύνολο κανόνων σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, την απόσπαση εργαζομένων και τον συντονισμό της κοινωνικής ασφάλισης. Η μη εφαρμογή των εν λόγω κανόνων θέτει σε κίνδυνο την εμπιστοσύνη και τη δικαιοσύνη στην εσωτερική αγορά.

Ενημέρωση και στήριξη για πολίτες και επιχειρήσεις

Τα εργαλεία διακυβέρνησης της ενιαίας αγοράς, όπως η διαδικτυακή πύλη «Η Ευρώπη σου», ο ιστότοπος «Η Ευρώπη σου — Συμβουλές» και το SOLVIT, παρέχουν στους πολίτες και στις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σχετικά ζητήματα σαφείς πληροφορίες, βοήθεια και λύσεις σε προβλήματα. Δίνουν τη δυνατότητα τόσο σε ιδιώτες όσο και σε επιχειρήσεις να κάνουν πλήρη χρήση των ενωσιακών δικαιωμάτων τους στην ενιαία αγορά.

Το 2020:

·η Επιτροπή εργάστηκε για να διασφαλίσει ότι η πύλη Η Ευρώπη σου μπορεί να μετατραπεί στην ενιαία ψηφιακή θύρα της ΕΕ

·σε περισσότερες από 25 200 περιπτώσεις, ο ιστότοπος Η Ευρώπη σου — Συμβουλές παρείχε καθοδήγηση σε ιδιώτες και επιχειρήσεις σχετικά με τα δικαιώματά τους στην ενιαία αγορά

·το SOLVIT παρείχε συνδρομή σε πάνω από 2 600 ιδιώτες/επιχειρήσεις. Το SOLVIT πρόκειται να καταστεί το βασικό εργαλείο επίλυσης διαφορών για την ενιαία αγορά, μόλις τεθεί σε εφαρμογή η διαδικασία επίλυσης προβλημάτων σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση των εμπορευμάτων

·το σύστημα πληροφόρησης για την εσωτερική αγορά συνέχισε να επεκτείνεται και περιλαμβάνει πλέον το δίκτυο συνεργασίας για την προστασία των καταναλωτών

·η Επιτροπή συνέχισε περαιτέρω τις εργασίες της για την αναβάθμιση του πίνακα αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς .

Ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων

Το 2020 η Επιτροπή εξακολούθησε να επαγρυπνεί για κάθε μέτρο που παρεμποδίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων.

Για παράδειγμα, κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ρουμανίας για τα περιοριστικά μέτρα που επέβαλε τα οποία ευνοούσαν τα εγχώρια τρόφιμα σε βάρος παρόμοιων ομοειδών εισαγόμενων προϊόντων. Η υπόθεση περατώθηκε αφού οι ρουμανικές αρχές τροποποίησαν τη νομοθεσία για τα τρόφιμα και κατάργησαν τους περιορισμούς.

Η Επιτροπή κάλεσε επίσης τη Γαλλία να άρει τα εμπόδια στις παράλληλες εισαγωγές κτηνιατρικών φαρμάκων από κτηνοτρόφους για το δικό τους ζωικό κεφάλαιο. Οι κτηνοτρόφοι επιτρέπεται να εισάγουν κτηνιατρικά φάρμακα από άλλα κράτη μέλη για χρήση στο δικό τους ζωικό κεφάλαιο. Τα γαλλικά μέτρα είχαν ως αποτέλεσμα πολύ υψηλά διοικητικά τέλη που περιόριζαν εκ των πραγμάτων τις παράλληλες εισαγωγές.

Καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας

Το 2020 η Επιτροπή εξέδωσε σχέδιο δράσης για μια ολοκληρωμένη πολιτική της ΕΕ σχετικά με την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, με ιδιαίτερη έμφαση στην επιβολή των οδηγιών της ΕΕ για το ποινικό δίκαιο, ως τρόπο προστασίας των επενδύσεων.

Πληρωμές λιανικής

Το 2020 η Επιτροπή εξέδωσε στρατηγική πληρωμών λιανικής για την ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, η Επιτροπή υπενθύμισε στις αρμόδιες εθνικές αρχές τις υποχρεώσεις επιβολής που υπέχουν βάσει του κανονισμού για τον ενιαίο χώρο πληρωμών σε ευρώ . Η Επιτροπή παρακολούθησε στενά τις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τον εν λόγω κανονισμό.

Επιχειρηματική διακυβέρνηση και διαφάνεια

Η τροποποίηση της οδηγίας για τα δικαιώματα των μετόχων διευκολύνει την άσκηση των δικαιωμάτων των μετόχων και ενθαρρύνει τη μακροπρόθεσμη συμμετοχή τους σε εταιρείες, καθορίζοντας υποχρεώσεις, μέτρα διαφάνειας και πρότυπα «συμμόρφωσης ή αιτιολόγησης». Η Επιτροπή έδωσε περαιτέρω συνέχεια στις διαδικασίες επί παραβάσει κατά επτά κρατών μελών λόγω μη κοινοποίησης των μέτρων μεταφοράς που καλύπτονταν από την πρώτη προθεσμία της οδηγίας για τα δικαιώματα των μετόχων, η οποία έληξε στις 10 Ιουνίου 2019. Κίνησε επίσης διαδικασίες επί παραβάσει κατά οκτώ κρατών μελών λόγω μη κοινοποίησης των εθνικών μέτρων που καλύπτονταν από τη δεύτερη προθεσμία μεταφοράς, η οποία έληξε στις 3 Σεπτεμβρίου 2020.

Έμμεση φορολογία

Η Επιτροπή συνέχισε να κινεί διαδικασίες επί παραβάσει με στόχο την εξάλειψη των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά, την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής και την πρόληψη της διπλής φορολόγησης.

Η Επιτροπή διενέργησε αξιολογήσεις συμμόρφωσης με τις νέες οδηγίες που αφορούν κανόνες για τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ). Οι αξιολογήσεις αυτές κάλυψαν το ηλεκτρονικό εμπόριο στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά, το διασυνοριακό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων , την αντιμετώπιση των κουπονιών και την εδαφική εφαρμογή των κανόνων για τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης .

Στον τομέα της φορολογίας των αυτοκινήτων, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Πορτογαλία στο Δικαστήριο για τους κανόνες της όσον αφορά το τέλος ταξινόμησης αυτοκινήτων οι οποίοι εισάγουν διακρίσεις και θίγουν άτομα που αγοράζουν μεταχειρισμένα αυτοκίνητα από άλλες χώρες της ΕΕ.

Στον τομέα των ειδικών φόρων κατανάλωσης, η Επιτροπή παρέπεμψε το Ηνωμένο Βασίλειο στο Δικαστήριο λόγω μη εφαρμογής προηγούμενης απόφασης του Δικαστηρίου σχετικά με την εσφαλμένη χρήση σημανθέντων καυσίμων για τον ανεφοδιασμό ιδιωτικών σκαφών αναψυχής. Η Επιτροπή αποφάσισε επίσης να παραπέμψει την Πολωνία στο Δικαστήριο, διότι δεν διασφάλισε σε όλες τις περιπτώσεις την απαλλαγή της εισαγόμενης αιθυλικής αλκοόλης που χρησιμοποιείται για την παραγωγή φαρμάκων από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης.

Η Επιτροπή περάτωσε τις διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Κύπρου και της Μάλτας σχετικά με την εσφαλμένη εφαρμογή των κανόνων ΦΠΑ στη μίσθωση και την αγορά σκαφών αναψυχής. Η εσφαλμένη εφαρμογή αποκαλύφθηκε στο πλαίσιο της υπόθεσης «Paradise Papers». Στο μεταξύ, η Κύπρος και η Μάλτα έλαβαν μέτρα για τη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ.

Άμεση φορολογία

Ένα από τα οφέλη της ενιαίας αγοράς είναι ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις έχουν την ελευθερία να κυκλοφορούν, να δραστηριοποιούνται και να επενδύουν πέρα από τα εθνικά σύνορα. Επειδή η άμεση φορολογία δεν είναι εναρμονισμένη σε ολόκληρη την ΕΕ, αυτή η ελευθερία μπορεί να σημαίνει ότι ορισμένοι φορολογούμενοι μπορούν να αποφεύγουν ή να διαφεύγουν τους φόρους στη χώρα κατοικίας τους. Οι φορολογικές αρχές στην ΕΕ έχουν συνεπώς συμφωνήσει να συνεργαστούν στενότερα, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι οι φόροι πληρώνονται και να καταπολεμήσουν τη φορολογική απάτη και τη φοροδιαφυγή.

Οι ενέργειες επιβολής της Επιτροπής το 2020 στον τομέα της άμεσης φορολογίας επικεντρώθηκαν στη διασφάλιση της μεταφοράς από τα κράτη μέλη σημαντικών τροποποιήσεων της οδηγίας για τη διοικητική συνεργασία στην εθνική νομοθεσία τους. Οι τροποποιήσεις αυτές αφορούν τομείς όπως:

· η πρόσβαση σε πληροφορίες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες

· η υποχρεωτική αυτόματη ανταλλαγή εκθέσεων ανά χώρα μεταξύ των κρατών μελών

· η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών χρηματοοικονομικών λογαριασμών

·η υποχρεωτική αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με δηλωτέες διασυνοριακές ρυθμίσεις .

Επιπροσθέτως, η Επιτροπή επικεντρώθηκε στη διασφάλιση της ορθής μεταφοράς της οδηγίας για τη θέσπιση κανόνων κατά πρακτικών φοροαποφυγής που έχουν άμεση επίπτωση στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς όσον αφορά τις ασυμφωνίες στη μεταχείριση υβριδικών μέσων με τρίτες χώρες . Επίσης, η Επιτροπή παρακολούθησε την ορθή μεταφορά της οδηγίας για τους μηχανισμούς επίλυσης  φορολογικών διαφορών.

Τελωνεία

Η στρατηγική της Επιτροπής για την επιβολή της νομοθεσίας επικεντρώθηκε στη σωστή και ομοιόμορφη εφαρμογή του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα, καθώς και στον εντοπισμό χρεώσεων που έχουν ισοδύναμο αποτέλεσμα με τους δασμούς, ακόμη και εντός της ΕΕ.

Το 2020 η Επιτροπή συνέχισε την ευρεία έρευνά της σε όλα τα κράτη μέλη, διερευνώντας τις εθνικές διατάξεις σχετικά με τις προθεσμίες για την κοινοποίηση τελωνειακής οφειλής και τη συμμόρφωσή τους με τον ενωσιακό τελωνειακό κώδικα, προκειμένου να κατοχυρωθεί ασφάλεια δικαίου για τους συναλλασσόμενους στον τομέα αυτόν. Η Επιτροπή δρομολόγησε επίσης διάλογο με τα κράτη μέλη σχετικά με τις κυρώσεις σε περίπτωση μη δήλωσης μετρητών και δασμολογητέων αξιών.

Ανταγωνισμός

Η πολιτική ανταγωνισμού της Επιτροπής διασφαλίζει τη βελτίωση της λειτουργίας των αγορών προς όφελος των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις και οι καταναλωτές θα πρέπει να επωφελούνται από χαμηλότερες τιμές, περισσότερες επιλογές και καλύτερη ποιότητα.

Η συνεπής επιβολή αρνητικών αποφάσεων σχετικά με κρατικές ενισχύσεις έχει ουσιαστική σημασία για την αξιοπιστία του ελέγχου που ασκεί η Επιτροπή στις κρατικές ενισχύσεις. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να συμμορφώνονται με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου που διατάσσουν ανάκτηση ασυμβίβαστης κρατικής ενίσχυσης σε συνέχεια απόφασης της Επιτροπής.

Κινητικότητα και μεταφορές

Η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς στον σιδηροδρομικό τομέα και η πλήρης αξιοποίηση των οφελών της ελευθέρωσης της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις εξακολουθεί να αποτελεί έναν από τους κύριους τομείς εστίασης της πολιτικής της Επιτροπής όσον αφορά την παρακολούθηση και την επιβολή στον τομέα των μεταφορών. Για τον σκοπό αυτόν, η διασφάλιση της ορθής μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας για τον ενιαίο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό χώρο έχει κρίσιμη σημασία. Αυτό θα παράσχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να μεταφέρουν και να εφαρμόσουν με συνέπεια τις πλέον πρόσφατες πράξεις που εκδόθηκαν στο πλαίσιο της τέταρτης δέσμης μέτρων για τους σιδηροδρόμους.

Ταυτόχρονα, η Επιτροπή συνέχισε να αντιμετωπίζει συγκεκριμένα εμπόδια στην πρόσβαση στην αγορά, όπως καταδεικνύεται από τη δράση της με την οποία παρότρυνε τη Γερμανία να τροποποιήσει τις απαιτήσεις της για τον εξοπλισμό πέδησης φορταμαξών. Οι απαιτήσεις αυτές δεν συνάδουν με το δίκαιο της ΕΕ και παρεμποδίζουν τις προσπάθειες διαλειτουργικότητας των σιδηροδρόμων .

Σε άλλους τομείς μεταφορών, η Επιτροπή αμφισβήτησε ευρύ φάσμα εθνικών μέτρων που παρεμποδίζουν την πλήρη λειτουργία της ενιαίας αγοράς:

·Έλαβε περαιτέρω μέτρα στο πλαίσιο της διαδικασίας επί παραβάσει κατά της Δανίας , καλώντας την να ανακαλέσει το όριο των 25 ωρών που είχε επιβάλει για τη στάθμευση φορτηγών σε δημόσιους χώρους ανάπαυσης. Ο περιορισμός αυτός δημιουργεί εμπόδια για τους αλλοδαπούς μεταφορείς που εκτελούν διεθνείς μεταφορές .

·Επίσης, έδωσε περαιτέρω συνέχεια στη διαδικασία επί παραβάσει κατά της Μάλτας και κίνησε νέες διαδικασίες επί παραβάσει κατά του Βελγίου και της Πορτογαλίας για εσφαλμένη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για την ασφάλεια και το περιβάλλον σε σχέση με τον εξοπλισμό πλοίων , όπως τα ατομικά σωσίβια, τα συστήματα καθαρισμού λυμάτων και τα ραντάρ, σε πλοία που φέρουν σημαία της ΕΕ.

·Κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Σουηδίας για τον αδικαιολόγητο περιορισμό του ορισμού των « συνδυασμένων μεταφορών » κατά τρόπο που καθιστά δυσκολότερη για ορισμένους φορείς τη μετατόπιση των εμπορευματικών μεταφορών από τα οδικά προς τα σιδηροδρομικά ή πλωτά μέσα για ένα μέρος της διαδρομής. Το γεγονός αυτό τους εμποδίζει να μειώσουν τις επιβλαβείς εκπομπές και άλλες αρνητικές επιπτώσεις των οδικών μεταφορών.

Οι Ευρωπαίοι πολίτες αναμένουν υψηλά πρότυπα ασφάλειας και προστασίας σε όλους τους τρόπους μεταφοράς. Οι πολιτικές της ΕΕ αποσκοπούν στη διατήρηση και στην ανάπτυξη αυτών των προτύπων και στη διασφάλιση της πλήρους εναρμόνισής τους σε ολόκληρη την ΕΕ.

Στον τομέα των οδικών μεταφορών, η Επιτροπή συνέχισε τις πρωτοβουλίες της για τη διασφάλιση ποιοτικών υποδομών ως συμβολή στη μείωση του αριθμού των τροχαίων ατυχημάτων. Έδωσε περαιτέρω συνέχεια σε διαδικασίες κατά της Βουλγαρίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Κροατίας και της Ιταλίας για μη εφαρμογή της πλήρους δέσμης των μέτρων που απαιτούνται για τη διασφάλιση των υψηλότερων δυνατών προτύπων ασφάλειας και λειτουργίας σε ορισμένες οδικές σήραγγες .

Στον τομέα των αερομεταφορών, επίσης όσον αφορά την ασφάλεια, η Επιτροπή κίνησε ή έδωσε περαιτέρω συνέχεια σε διαδικασίες κατά 11 κρατών μελών επειδή δεν όρισαν φορέα που να διασφαλίζει ότι τα άτομα τα οποία αναφέρουν περιστατικά που σχετίζονται με την ασφάλεια στην πολιτική αεροπορία δεν τιμωρούνται από τους εργοδότες τους ή τις εθνικές αρχές.

Εσωτερική αγορά ενέργειας

Ένα βιώσιμο ενεργειακό σύστημα που βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αυξάνει την ενεργειακή απόδοση απαιτεί μια εύρυθμα λειτουργούσα εσωτερική αγορά ενέργειας που είναι ανοικτή στον ανταγωνισμό και ενισχύει τους καταναλωτές. Η ολοκληρωμένη αγορά φυσικού αερίου αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της Ενεργειακής Ένωσης της ΕΕ. Η τροποποιημένη οδηγία για το φυσικό αέριο καθιστά σαφές ότι οι βασικές αρχές της ενεργειακής νομοθεσίας της ΕΕ —δηλαδή η πρόσβαση τρίτων, η ρύθμιση των τιμολογίων, ο διαχωρισμός της ιδιοκτησίας και η διαφάνεια— θα ισχύουν για όλους τους αγωγούς φυσικού αερίου από και προς τρίτες χώρες έως τα σύνορα της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτόν, θα διασφαλιστεί ότι όλοι οι μεγάλοι αγωγοί που εισέρχονται στο έδαφος της ΕΕ συμμορφώνονται με τους κανόνες της ΕΕ, λειτουργούν με τον ίδιο βαθμό διαφάνειας, είναι προσβάσιμοι σε άλλους φορείς εκμετάλλευσης και λειτουργούν αποτελεσματικά.

Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 13 κρατών μελών τα οποία δεν θέσπισαν και/ή δεν κοινοποίησαν μέτρα μεταφοράς βάσει της οδηγίας.

Ενεργειακή ασφάλεια

Οι κανόνες της ΕΕ για την ενέργεια διασφαλίζουν επίσης την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο με βάση την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών. Για να διασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για τον ασφαλή εφοδιασμό με φυσικό αέριο, η Επιτροπή κίνησε 27 διαδικασίες επί παραβάσει δυνάμει του κανονισμού σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο, ιδίως όσον αφορά τις υποχρεώσεις κοινοποίησης και την εφαρμογή του μηχανισμού αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών.

Εφαρμογή των κανόνων Ευρατόμ

Στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, το 2020 συνεχίστηκαν οι εργασίες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής μεταφοράς και εφαρμογής του νομικού πλαισίου της Ευρατόμ σχετικά με την προστασία των εργαζομένων, των ασθενών και του πληθυσμού από την ακτινοβολία, καθώς και σχετικά με την ασφαλή διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων.

Η Επιτροπή κίνησε εννέα διαδικασίες επί παραβάσει και έδωσε περαιτέρω συνέχεια σε διαδικασίες κατά της Φινλανδίας και της Σουηδίας για ελλιπή μεταφορά της οδηγίας για τα βασικά πρότυπα ασφάλειας .

Έδωσε περαιτέρω συνέχεια στις διαδικασίες επί παραβάσει σχετικά με την οδηγία για τα ραδιενεργά απόβλητα κατά του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρουμανίας για εσφαλμένη μεταφορά της οδηγίας. Έδωσε επίσης συνέχεια στις υπό εξέλιξη διαδικασίες επί παραβάσει κατά έξι κρατών μελών και κίνησε τέσσερις νέες διαδικασίες λόγω μη θέσπισης εθνικού προγράμματος για τα ραδιενεργά απόβλητα.

V.Προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής μας

«Δεν μπορούμε να δεχτούμε συμβιβασμούς όσον αφορά την υπεράσπιση των βασικών αξιών μας. Οι απειλές κατά του κράτους δικαίου θέτουν υπό αμφισβήτηση τη νομική, πολιτική και οικονομική βάση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η Ένωσή μας».

Πολιτικές κατευθύνσεις της προέδρου von der Leyen

Μια Ευρώπη που προστατεύει πρέπει επίσης να υπερασπίζεται τη δικαιοσύνη και τις βασικές αξίες της ΕΕ. Οι απειλές κατά του κράτους δικαίου θέτουν υπό αμφισβήτηση τη νομική, πολιτική και οικονομική βάση της Ένωσής μας. Το όραμα της Επιτροπής για μια Ένωση ισότητας, ανεκτικότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης βασίζεται στο κράτος δικαίου. Τα ισχυρά σύνορα, ο εκσυγχρονισμός του ευρωπαϊκού συστήματος χορήγησης ασύλου και η συνεργασία με τις χώρες εταίρους είναι σημαντικά στοιχεία για ένα νέο ξεκίνημα στον τομέα της μετανάστευσης.

Κράτος δικαίου και θεμελιώδη δικαιώματα

Τον Σεπτέμβριο η Επιτροπή δημοσίευσε την πρώτη ετήσια έκθεσή της για το κράτος δικαίου . Ο μηχανισμός για το κράτος δικαίου σχεδιάζεται ως ετήσιος κύκλος για την προώθηση του κράτους δικαίου και την αποτροπή της εμφάνισης ή της όξυνσης προβλημάτων. Όταν εμφανίζονται τέτοιου είδους προβλήματα και αποτελούν παραβάσεις του δικαίου της ΕΕ, η Επιτροπή μπορεί να χρειαστεί να καταφύγει στα μέσα που διατίθενται στην εργαλειοθήκη για το κράτος δικαίου , συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών επί παραβάσει.

Τον Δεκέμβριο η Επιτροπή εξέδωσε επίσης νέα στρατηγική για να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στην ΕΕ. Η στρατηγική αυτή συμπληρώνει το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη δημοκρατία και την έκθεση για το κράτος δικαίου, και αποτυπώνει την ολοκληρωμένη προσέγγιση της Επιτροπής για την προώθηση και την προστασία των θεμελιωδών αξιών και δικαιωμάτων στην ΕΕ.

Ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Κύπρου και της Μάλτας σχετικά με τα συστήματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές των χωρών αυτών, τα οποία είναι επίσης γνωστά ως συστήματα «χρυσών διαβατηρίων». Η Επιτροπή έκρινε ότι η συστηματική χορήγηση ιθαγένειας κράτους μέλους —και, συνεπώς, ιθαγένειας της ΕΕ— ως αντάλλαγμα για προκαθορισμένη πληρωμή ή επένδυση και χωρίς να υπάρχει πραγματικός δεσμός με το οικείο κράτος μέλος, δεν συνάδει με την αρχή της «καλόπιστης συνεργασίας». Η Επιτροπή έκρινε επίσης ότι τα εν λόγω συστήματα υπονομεύουν το καθεστώς της ενωσιακής ιθαγένειας.

Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων

Η Επιτροπή κίνησε δύο διαδικασίες επί παραβάσει κατά του Ηνωμένου Βασιλείου λόγω μη συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων . Το Ηνωμένο Βασίλειο περιορίζει το πεδίο εφαρμογής των δικαιούχων του δικαίου της ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Περιορίζει επίσης τις δυνατότητες των πολιτών της ΕΕ και των μελών των οικογενειών τους να προσφεύγουν κατά διοικητικών αποφάσεων που περιορίζουν τα δικαιώματα ελεύθερης κυκλοφορίας. Επιπλέον, η Επιτροπή κίνησε επίσης διαδικασία κατά του Ηνωμένου Βασιλείου για μη συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ σχετικά με την πλήρη ιατρική ασφάλιση για τους πολίτες της ΕΕ.

Ισότητα και απαγόρευση διακρίσεων

Ως βασικό στοιχείο του ευρύτερου θεματολογίου για την ισότητα, η στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων περιλαμβάνει στόχους πολιτικής και δράσεις για την επίτευξη σημαντικής προόδου έως το 2025 προς μια Ευρώπη με ισότητα των φύλων, με ίσες ευκαιρίες και για τα δύο φύλα.

Ρατσισμός και ξενοφοβία, συμπεριλαμβανομένης της παράνομης ρητορικής μίσους

Τον Σεπτέμβριο, η Επιτροπή εξέδωσε ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού . Η αποτελεσματική ποινικοποίηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους είναι μία από τις προτεραιότητές της. Η Επιτροπή έλαβε επίσης συγκεκριμένα μέτρα για να εξασφαλίσει την ορθή και πλήρη μεταφορά της απόφασης-πλαισίου για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου , η οποία έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι οι σοβαρές εκδηλώσεις ρατσισμού και ξενοφοβίας τιμωρούνται με αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές ποινικές κυρώσεις σε ολόκληρη την ΕΕ.

Τον Οκτώβριο του 2020, η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Εσθονίας και της Ρουμανίας , δεδομένου ότι η εθνική νομοθεσία τους δεν μεταφέρει πλήρως και επακριβώς την απόφαση-πλαίσιο.

Δικαιώματα των καταναλωτών

Ο κανονισμός για τη συνεργασία όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2020, ενισχύοντας την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών σε ολόκληρη την ΕΕ. Το νέο αυτό πλαίσιο επιβολής αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικό το 2020 κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 για την καταπολέμηση της διαδικτυακής απάτης. Συνέβαλε στην αφαίρεση ή στον αποκλεισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων παραπλανητικών διαφημίσεων και καταχωρίσεων σχετικών με τον κορονοϊό από 11 πλατφόρμες παγκόσμιου επιπέδου .

Ενίσχυση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε τη σημασία της ύπαρξης αποτελεσματικού καθεστώτος προστασίας των δεδομένων για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και την παροχή καινοτόμων ψηφιακών λύσεων. Τον Απρίλιο του 2020, η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών, οι οποίες καθορίζουν βασικές αρχές για την προστασία των δεδομένων.

Το 2020 η Επιτροπή εξέδωσε έκθεση αξιολόγησης σχετικά με τα πρώτα δύο έτη εφαρμογής του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων . Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κανονισμός, ο οποίος αποτελεί σημαντική συνιστώσα της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης στην τεχνολογία και στην ψηφιακή μετάβαση, έχει επιτύχει σε μεγάλο βαθμό τους στόχους του, αλλά ότι απαιτείται περαιτέρω πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή και την επιβολή του. In J

Δικαστική συνεργασία και ατομικές εγγυήσεις στον τομέα του ποινικού δικαίου

Όσον αφορά τη συνεργασία στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης, η Επιτροπή συνέχισε να παρακολουθεί τη συμμόρφωση των κρατών μελών με την απόφαση -πλαίσιο για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης . Το 2020 η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά επτά κρατών μελών. Η Επιτροπή συνέχισε επίσης να παρακολουθεί την εφαρμογή της οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση, μέσω του ποινικού δικαίου, της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης . Η έγκαιρη εφαρμογή της εν λόγω οδηγίας είναι απαραίτητη για την ορθή λειτουργία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Έως το τέλος του 2020 εκκρεμούσαν διαδικασίες επί παραβάσει κατά τριών κρατών μελών για καθυστερημένη μεταφορά της οδηγίας. Η Επιτροπή συνέχισε επίσης την παρακολούθηση της πλήρους μεταφοράς των οδηγιών για τα δικονομικά δικαιώματα .

Ασφάλεια

Το 2020 οι εργασίες επιβολής προωθήθηκαν στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής της ΕΕ για την Ένωση Ασφάλειας για την περίοδο 2020-2025, η οποία εστιάζει σε τομείς προτεραιότητας στους οποίους η ΕΕ μπορεί να προσφέρει αξία ώστε να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αυξήσουν την ασφάλεια για όλους όσοι ζουν στην Ευρώπη.

Η Επιτροπή συνέχισε τις δραστηριότητες παρακολούθησης όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας  σχετικά με τη χρήση των δεδομένων που περιέχονται στις καταστάσεις ονομάτων επιβατών —για την πρόληψη, ανίχνευση, διερεύνηση και δίωξη τρομοκρατικών και άλλων σοβαρών εγκλημάτων.

Παράλληλα, η Επιτροπή έλαβε περαιτέρω μέτρα στο πλαίσιο της διαδικασίας επί παραβάσει κατά της Σλοβενίας λόγω μη πλήρους μεταφοράς της οδηγίας, ενώ περάτωσε υποθέσεις κατά 13 κρατών μελών.

Η Επιτροπή συνέχισε επίσης τις διαδικασίες επί παραβάσει για μη κοινοποίηση εθνικών μέτρων μεταφοράς δύο νομοθετικών πράξεων σχετικά με τα ναρκωτικά και την αστυνομική συνεργασία.

Έδωσε περαιτέρω συνέχεια στις υποθέσεις κατά της Ιρλανδίας , της Αυστρίας , της Πορτογαλίας , της Σλοβενίας και της Φινλανδίας για μη πλήρη μεταφορά της οδηγίας  για την προσθήκη νέων ψυχοδραστικών ουσιών στον ορισμό των ναρκωτικών και κατά της Ιρλανδίας επειδή δεν μετέφερε πλήρως στο εθνικό δίκαιο την πρώτη κατ’ εξουσιοδότηση οδηγία που εκδόθηκε δυνάμει της ανωτέρω οδηγίας. Από την άλλη πλευρά, περατώθηκαν 13 διαδικασίες επί παραβάσει σχετικά και με τις δύο οδηγίες κατά 11 κρατών μελών.

Επιπλέον, η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά του Βελγίου και της Ελλάδας για μη πλήρη μεταφορά της απόφασης-πλαισίου  για τη διαπίστευση των παρόχων δικανικών υπηρεσιών.

Νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο

Το 2020 η Επιτροπή πρότεινε ένα νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο , το οποίο καλύπτει όλα τα διαφορετικά στοιχεία που απαιτούνται για μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση για τη μετανάστευση. Το σύμφωνο καθορίζει βελτιωμένες και ταχύτερες διαδικασίες σε ολόκληρο το σύστημα ασύλου και μετανάστευσης και επιτυγχάνει την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των αρχών της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών. Δίνει επίσης ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Η μεταναστευτική πολιτική της Επιτροπής καλύπτει όλες τις πτυχές της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης των συνόρων, της πολιτικής θεωρήσεων, της παράτυπης μετανάστευσης, του ασύλου και της νόμιμης μετανάστευσης. Η συνεπής και αποτελεσματική εφαρμογή με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων έχει ζωτική σημασία για την επιτυχία της πολιτικής. Το 2020 η Επιτροπή συνέχισε να παρακολουθεί την εφαρμογή από τα κράτη μέλη της νομοθεσίας της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο.

Η Επιτροπή κίνησε επίσης διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ουγγαρίας , καθώς έκρινε ότι ένας ουγγρικός νόμος ο οποίος περιορίζει την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου αντίκειται στην οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου. Ο εν λόγω νόμος απαγορεύει σε πρόσωπα που βρίσκονται στο έδαφος της Ουγγαρίας, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων, να υποβάλουν εκεί αίτηση διεθνούς προστασίας.

Η Επιτροπή κίνησε επίσης διαδικασία επί παραβάσει κατά της Μάλτας , καθώς έκρινε ότι η «άδεια απασχόλησης» που απαιτείται για τους υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες, αλλά όχι για τους Μαλτέζους υπηκόους, συνιστά άνιση μεταχείριση κατά παράβαση της οδηγίας για τους επί μακρόν διαμένοντες . 

Επιπλέον, κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Σουηδίας για μη πλήρη εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης όσον αφορά την κοινωνική ασφάλιση σε υπηκόους τρίτων χωρών που καλύπτονται από την οδηγία για τους σπουδαστές και τους ερευνητές , σε σύγκριση με τους δικούς της υπηκόους.

Η Επιτροπή έδωσε περαιτέρω συνέχεια σε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Εσθονίας λόγω των πρόσθετων υποχρεώσεων που επιβάλλει στους ταξιδιώτες που διασχίζουν τα εξωτερικά χερσαία σύνορα της ΕΕ, τις οποίες η Επιτροπή έκρινε ασυμβίβαστες με τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν .

(1)      Την 1η Φεβρουαρίου 2020 άρχισε να ισχύει η συμφωνία αποχώρησης που καθορίζει τις ρυθμίσεις για την εύτακτη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο κατέστη επισήμως τρίτη χώρα. Η συμφωνία αποχώρησης προέβλεπε μεταβατική περίοδο η οποία άρχισε την 1η Φεβρουαρίου 2020 και έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2020. Κατά τη διάρκεια της εν λόγω μεταβατικής περιόδου, και εκτός εάν προβλέπεται διαφορετικά, το δίκαιο της Ένωσης εξακολουθούσε να ισχύει για το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών επί παραβάσει. Ως εκ τούτου, κάθε αναφορά στα κράτη μέλη θα πρέπει να θεωρείται ότι περιλαμβάνει το Ηνωμένο Βασίλειο.