Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο — Φορολογία των επιχειρήσεων για τον 21ο αιώνα»

[COM(2021) 251 final]

(2022/C 275/07)

Εισηγητής:

ο κ. Krister ANDERSSON

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 1.7.2021
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Απόφαση του Προεδρείου	8.6.2021
Αρμόδιο τμήμα	Οικονομική και Νομισματική Ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	8.2.2022
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	23.2.2022
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	567
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	216/00/07

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πολυαναμενόμενη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορά τη στρατηγική για τη φορολογία των επιχειρήσεων κατά τον 21ο αιώνα. Η ΕΟΚΕ εκφράζει αμέριστη στήριξη και εκτίμηση για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ευθυγραμμίζει το έργο της με τις διεθνείς συζητήσεις και συμφωνίες.

1.2.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να διευκολυνθούν οι διασυνοριακές επενδύσεις και να μειωθεί το κόστος συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις, καθιστώντας ταυτόχρονα την ευρωπαϊκή οικονομία περισσότερο πράσινη και ψηφιακή.

1.3.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υλοποιήσει το σχέδιο δράσης για δίκαιη και απλή φορολόγηση που στηρίζει τη στρατηγική ανάκαμψης (1), λαμβάνοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Σχέδιο δράσης για δίκαιη και απλή φορολόγηση» (2).

1.4.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την έγκριση, από τους υπουργούς Οικονομικών της Ομάδας των 20 (G20), της συμφωνίας που υπεγράφη στις 8 Οκτωβρίου 2021 από 136 χώρες, επί συνόλου 140, οι οποίες συμμετέχουν στο Πλαίσιο χωρίς αποκλεισμούς, για την εξεύρεση συναινετικής και συνολικής παγκόσμιας λύσης όσον αφορά τον τρόπο κατανομής των δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των χωρών. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ τονίζει τις επιπτώσεις του πολυσύνθετου χαρακτήρα αυτών των φιλόδοξων στόχων και ζητεί την ομοιόμορφη και παγκοσμίως εναρμονισμένη και συντονισμένη εφαρμογή των Πυλώνων 1 και 2 («η δέσμη μέτρων»).

1.5.

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να εφαρμοστεί η δέσμη φορολογικών μέτρων τόσο στην ΕΕ όσο και, συγχρόνως, στις χώρες που είναι μείζονες εμπορικοί εταίροι. Εάν ο Πυλώνας 1 δεν εφαρμοστεί ταυτόχρονα στις ΗΠΑ και στους λοιπούς μείζονες εμπορικούς εταίρους, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ενδέχεται να υποστούν ανταγωνιστικό μειονέκτημα.

1.6.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι, όσον αφορά τον Πυλώνα 2 και τον πραγματικό ελάχιστο φόρο εταιρειών, είναι σημαντικό να ισχύουν και στην Ευρώπη ακριβώς οι ίδιοι κανόνες με τους συμφωνηθέντες πολύπλοκους κανόνες που προβλέπονται στην παγκόσμια συμφωνία. Συνεπώς, τα κράτη μέλη πρέπει να δώσουν επαρκή χρόνο προκειμένου να καταστεί διαθέσιμο ένα τελικό κείμενο το οποίο θα συμφωνηθεί πριν από την έκδοση οδηγίας.

1.7.

Ο υπολογισμός του πραγματικού φορολογικού συντελεστή αποσκοπεί στο να προσδιοριστεί κατά πόσον ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής ενός ομίλου πολυεθνικών επιχειρήσεων είναι υψηλότερος ή χαμηλότερος από τον ελάχιστο φορολογικό συντελεστή στην εκάστοτε περιοχή δικαιοδοσίας. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι απαιτήσεις όσον αφορά τον υπολογισμό του πραγματικού φορολογικού συντελεστή πρέπει να συνάδουν με τη συμφωνηθείσα παγκόσμια προσέγγιση, ώστε να μην αυξάνεται το διοικητικό κόστος.

1.8.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εκδώσει σύσταση προς τα κράτη μέλη με στόχο να καταστεί δυνατή η αντιστάθμιση των ζημιών μέσω της μεταφοράς τους σε προηγούμενες χρήσεις.

1.9.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην προσπάθεια καταπολέμησης της καταχρηστικής σύστασης εικονικών οντοτήτων με σκοπό τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού εκ μέρους ιδιωτών και εταιρειών. καθώς και της φοροδιαφυγής. Η ΕΟΚΕ προσδοκά να εκφράσει τις απόψεις της επί συγκεκριμένης πρότασης που θα πραγματεύεται την αντιμετώπιση της καταχρηστικής χρήσης εικονικών οντοτήτων.

1.10.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχει ως στόχο τη δημιουργία έκπτωσης φόρου για τη μείωση της στρέβλωσης που προκαλείται από την ευνοϊκή μεταχείριση του χρέους έναντι του μετοχικού κεφαλαίου (DEBRA). Οι επενδύσεις σε νέες πιο πράσινες τεχνολογίες συνεπάγονται υψηλό κίνδυνο για τους επενδυτές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η χρηματοδότηση μέσω μετοχικού κεφαλαίου είναι ιδιαίτερα σημαντική και η εγγενής στρέβλωση των φορολογικών συστημάτων έναντι της εν λόγω χρηματοδότησης χρειάζεται να αντιμετωπιστεί.

1.11.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το πλαίσιο BEFIT («Επιχειρήσεις στην Ευρώπη: πλαίσιο για τη φορολογία εισοδήματος») που περιλαμβάνει ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων εταιρικής φορολογίας και ευελπιστεί ότι θα έχει τη δυνατότητα να εξετάσει λεπτομερή πρόταση επί του θέματος.

1.12.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αντιμετωπίσει τις καταστάσεις διασυνοριακής εργασίας εξ αποστάσεως ως αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής για τη φορολογία των επιχειρήσεων.

1.13.

Ένας άλλος τομέας που χρήζει επανεξέτασης είναι το πεδίο εφαρμογής του ΦΠΑ. Οι εξαιρέσεις και τα κενά επιφέρουν πολυπλοκότητα και άνισους όρους ανταγωνισμού, καθώς και διαφυγόντα φορολογικά έσοδα. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει το πεδίο εφαρμογής του συστήματος ΦΠΑ.

2.   Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

2.1.

Σκοπός της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη φορολογία των επιχειρήσεων για τον 21ο αιώνα είναι να αντιμετωπιστεί μια σειρά από μείζονες προκλήσεις που δημιουργήθηκαν στη διάρκεια του χρόνου, παράλληλα με την κρίση της νόσου COVID-19.

2.2.

Η ΕΕ χρειάζεται ένα ισχυρό, αποδοτικό και δίκαιο φορολογικό πλαίσιο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της δημόσιας χρηματοδότησης, ενώ ταυτόχρονα να υποστηρίζει την ανάκαμψη και την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που θα ευνοεί τη δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, καθώς και τις επενδύσεις ώστε να γίνουν πραγματικότητα οι ευκαιρίες απασχόλησης.

2.3.

Η φορολογία αναμένεται να συμβάλει σε ευρύτερες πολιτικές της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το ψηφιακό θεματολόγιο της Επιτροπής, η νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη και η Ένωση Κεφαλαιαγορών. Η φορολογία θα πρέπει επίσης να διευκολύνει την ψηφιακή μετάβαση, παρέχοντας ένα περιβάλλον όπου μπορούν να ευδοκιμούν οι ψηφιακές επιχειρήσεις.

2.4.

Στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνεκτιμώνται δεόντως στα αποτελέσματα του σχεδίου για τη διάβρωση της φορολογικής βάσης και τη μετατόπιση των κερδών (BEPS) και εξετάζεται η μεταρρύθμιση του διεθνούς πλαισίου του φορολογίας των εταιρειών, υπό την αιγίδα του ΟΟΣΑ και με εντολή της Ομάδας των 20. Η δέσμη μεταρρυθμίσεων αποτελείται από δύο πυλώνες. Ο Πυλώνας 1 έχει ως στόχο την προσαρμογή των διεθνών φορολογικών κανόνων στα νέα επιχειρηματικά μοντέλα που παρέχουν στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να δραστηριοποιούνται χωρίς φυσική παρουσία (3).

2.5.

Ο Πυλώνας 2, με τη σειρά του, αφορά τη μείωση του φορολογικού ανταγωνισμού με τον καθορισμό ελάχιστου πραγματικού συντελεστή φορολογίας εταιρειών 15 % (4).

2.6.

Αφού συμφωνηθεί στο πλαίσιο πολυμερούς σύμβασης, η εφαρμογή της δέσμης φορολογικών μέτρων καθίσταται υποχρεωτική και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει οδηγία για την εφαρμογή της στην ΕΕ.

2.7.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει νέα πρόταση για την ετήσια δημοσίευση του πραγματικού φορολογικού συντελεστή ορισμένων μεγάλων εταιρειών, οι οποίες είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Πυλώνα 2, χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία που συμφωνήθηκε για τους υπολογισμούς του Πυλώνα 2.

2.8.

Στο πλαίσιο της προγράμματος δράσης της για τη διαφάνεια, η ΕΕ θα προωθήσει επίσης περαιτέρω την καταπολέμηση της καταχρηστικής χρήσης εικονικών οντοτήτων για φορολογικούς σκοπούς —δηλαδή εταιρειών με καθόλου ή ελάχιστη ουσιαστική παρουσία και πραγματική οικονομική δραστηριότητα— μέσω νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας με σκοπό να προληφθούν ο επιθετικός φορολογικός σχεδιασμός, η φοροδιαφυγή και η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, εκ μέρους ιδιωτών και εταιρειών.

2.9.

Με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα αντιμετωπιστεί επίσης η στρέβλωση που προκαλείται από την ευνοϊκή μεταχείριση του χρέους έναντι του μετοχικού κεφαλαίου, ενθαρρύνοντας περισσότερο τις επενδύσεις που χρηματοδοτούνται με ίδια κεφάλαια, μέσω ενός συστήματος εκπτώσεων φόρου (DEBRA) για τη χρηματοδότηση μέσω μετοχικού κεφαλαίου.

2.10.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αποσύρει τις εκκρεμούσες προτάσεις για κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ) (5), μόλις υποβληθεί νέα πρόταση για την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς. Πρόκειται για νέο πλαίσιο όσον αφορά τη φορολογία εισοδήματος των επιχειρήσεων στην Ευρώπη, το οποίο ονομάζεται BEFIT («Επιχειρήσεις στην Ευρώπη: πλαίσιο για τη φορολογία εισοδήματος»).

2.11.

Η πρόταση BEFIT θα βασιστεί στους Πυλώνες 1 και 2. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με τα κράτη κατά για την εκπόνηση της παρούσας πρότασης, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις απόψεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και σε διαβούλευση με τον επιχειρηματικό τομέα και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών.

2.12.

Στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συμπεριλαμβάνεται η έκδοση σύστασης προς τα κράτη μέλη προκειμένου να καταστεί δυνατή η αντιστάθμιση των ζημιών μέσω της μεταφοράς τους σε προηγούμενες χρήσεις, με στόχο τη βελτίωση των ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τις εταιρείες σε όλη την Ένωση. Η σύσταση ισχύει για τα οικονομικά έτη 2020 και 2021.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πολυαναμενόμενη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορά τη στρατηγική για τη φορολογία των επιχειρήσεων κατά τον 21ο αιώνα. Η ΕΟΚΕ εκφράζει αμέριστη στήριξη και εκτίμηση για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ευθυγραμμίζει το έργο της με τις διεθνείς συζητήσεις και συμφωνίες.

3.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τον στόχο της Επιτροπής με τον επιδιώκεται η φορολογική ατζέντα της ΕΕ να συμβάλλει στον γενικό στόχο της επίτευξης δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης, υποστηρίζοντας ευρύτερες πολιτικές της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το ψηφιακό θεματολόγιο της Επιτροπής, η νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη και η Ένωση Κεφαλαιαγορών.

3.3.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να διευκολυνθούν οι διασυνοριακές επενδύσεις και να μειωθεί το κόστος συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις, καθιστώντας ταυτόχρονα την ευρωπαϊκή οικονομία περισσότερο πράσινη και ψηφιακή.

3.4.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το φορολογικό χάσμα, παρά το γεγονός ότι τα έσοδα από τη φορολόγηση εταιρειών σε σχέση με το ΑΕΠ παρέμειναν κατά μέσο όρο σταθερά ή και αυξήθηκαν κατά την τελευταία δεκαετία στην ΕΕ και στις χώρες του ΟΟΣΑ.

3.5.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι οι κυβερνήσεις προβαίνουν στη θέσπιση αποσπασματικών μέτρων κατά της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής, καθώς και ότι τα εν λόγω μέτρα επέτειναν την ήδη υπάρχουσα πολυπλοκότητα. Η ΕΟΚΕ ζητεί ένα ισχυρό, αποδοτικό και δίκαιο φορολογικό πλαίσιο που θα αντιμετωπίζει τα υποκείμενα κίνητρα που ωθούν σε διάβρωση της φορολογικής βάσης και μετατόπιση των κερδών.

3.6.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιολογήσει τον αντίκτυπο της σειράς νομοθετικών πράξεων κατά της φοροαποφυγής που εφαρμόστηκαν τα τελευταία έξι χρόνια.

3.7.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο δράσης της για δίκαιη και απλή φορολόγηση που στηρίζει τη στρατηγική ανάκαμψης (6), λαμβάνοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Δέσμη μέτρων για δίκαιη και απλή φορολόγηση» (7). Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι σημαντικό να βελτιωθεί η παραγωγικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας ώστε να φθάσει τουλάχιστον στο επίπεδο των ανταγωνιστικών οικονομιών. Ο φόρος είναι μόνο ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα, αλλά είναι ωστόσο σημαντικός (8).

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την έγκριση, από τους υπουργούς Οικονομικών της Ομάδας των 20 (G20), της συμφωνίας που υπεγράφη στις 8 Οκτωβρίου 2021 από 136 χώρες, επί συνόλου 140, οι οποίες συμμετέχουν στο Πλαίσιο χωρίς αποκλεισμούς, για την εξεύρεση συναινετικής και συνολικής παγκόσμιας λύσης όσον αφορά τον τρόπο κατανομής των δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των χωρών (9). Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ τονίζει τις επιπτώσεις του πολυσύνθετου χαρακτήρα αυτών των φιλόδοξων στόχων και ζητεί την ομοιόμορφη και παγκοσμίως εναρμονισμένη και συντονισμένη εφαρμογή των Πυλώνων 1 και 2. Εν προκειμένω, οι προτάσεις της ΕΕ πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες απαιτήσεις της ενωσιακής νομοθεσίας, όπως την ελευθερία εγκατάστασης και την απαγόρευση των διακρίσεων.

4.2.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι απαιτούνται πολύ περισσότερες προσπάθειες για την επίτευξη λεπτομερούς συμφωνίας. Είναι υψίστης σημασίας η σύναψη συμφωνιών επί πολλών τεχνικών παραμέτρων. Όταν οι κανόνες εφαρμόζονται σε ενωσιακό επίπεδο, οι εταιρείες που έχουν την έδρα τους στην ΕΕ δεν πρέπει να υφίστανται ανταγωνιστικό μειονέκτημα έναντι των ισοδύναμων ανταγωνιστών τους των οποίων η έδρα βρίσκεται σε άλλες σημαντικές περιοχές δικαιοδοσίας (10).

4.3.

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να εφαρμοστεί η δέσμη φορολογικών μέτρων τόσο στην ΕΕ όσο και, συγχρόνως, στις χώρες που είναι μείζονες εμπορικοί εταίροι. Εάν ο Πυλώνας 1 δεν εφαρμοστεί ταυτόχρονα στις ΗΠΑ και στους λοιπούς μείζονες εμπορικούς εταίρους, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ενδέχεται να υποστούν ανταγωνιστικό μειονέκτημα. Συνεπώς, είναι απαραίτητος ο συντονισμός τόσο της εφαρμογής όσο και της χρήσης της πολυμερούς σύμβασης από κοινού με τους εμπορικούς εταίρους.

4.4.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι, όσον αφορά την οδηγία για τον Πυλώνα 2 και τον πραγματικό ελάχιστο φόρο εταιρειών, είναι σημαντικό να μεταφέρονται στο εκάστοτε εθνικό δίκαιο και να ισχύουν ακριβώς οι ίδιοι κανόνες με τους συμφωνηθέντες πολύπλοκους κανόνες που προβλέπονται στην παγκόσμια συμφωνία. Συνεπώς, τα κράτη μέλη πρέπει να δώσουν επαρκή χρόνο προκειμένου να καταστεί διαθέσιμο ένα τελικό κείμενο το οποίο θα συμφωνηθεί πριν από την έκδοση οδηγίας (11).

4.5.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εκδώσει σύσταση προς τα κράτη μέλη με στόχο να καταστεί δυνατή η αντιστάθμιση των ζημιών μέσω της μεταφοράς τους σε προηγούμενες χρήσεις. Αυτοί οι κανόνες είναι, ωστόσο, σημαντικοί όχι μόνο σε περίπτωση πανδημίας, αλλά και υπό κανονικές συνθήκες. Τα καθαρά κέρδη μιας εταιρείας στην πορεία του χρόνου θα πρέπει να υπόκεινται σε φόρο εταιρειών.

4.6.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην προσπάθεια καταπολέμησης της καταχρηστικής χρήσης εικονικών οντοτήτων με σκοπό τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού εκ μέρους ιδιωτών και εταιρειών, καθώς και της φοροδιαφυγής. Η ΕΟΚΕ προσδοκά να εκφράσει τις απόψεις της επί συγκεκριμένης πρότασης που θα πραγματεύεται την αντιμετώπιση της καταχρηστικής χρήσης εικονικών οντοτήτων.

4.7.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχει ως στόχο τη δημιουργία έκπτωσης φόρου για τη μείωση της στρέβλωσης που προκαλείται από την ευνοϊκή μεταχείριση του χρέους έναντι του μετοχικού κεφαλαίου (DEBRA). Οι επενδύσεις σε νέες πιο πράσινες τεχνολογίες συνεπάγονται υψηλό κίνδυνο για τους επενδυτές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η χρηματοδότηση μέσω μετοχικού κεφαλαίου είναι ιδιαίτερα σημαντική και η εγγενής στρέβλωση των φορολογικών συστημάτων έναντι της εν λόγω χρηματοδότησης χρειάζεται να αντιμετωπιστεί (12).

4.8.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η χρηματοδότηση μέσω μετοχικού κεφαλαίου θα μπορούσε να ευνοηθεί περισσότερο τόσο σε εταιρικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο μετόχων. Είναι σημαντικό η φορολογική μεταχείριση να μην ευνοεί την παροχή κινήτρων για τη διοχέτευση κεφαλαίων από το ένα επίπεδο στο άλλο.

4.9.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, εάν αυξηθούν οι θεσμοθετημένοι συντελεστές φορολογίας εταιρειών, αυξάνεται η αξία της έκπτωσης τόκων και καθίσταται οικονομικά πιο πρόσφορο για μια εταιρεία να επενδύει μέσω δανείων. Ανάλογο αποτέλεσμα θα είχε η αύξηση είτε του ρυθμού του πληθωρισμού είτε των επιτοκίων, ενισχύοντας έτσι την τρέχουσα ευνοϊκή μεταχείριση του χρέους (13). Δεδομένου ότι μια τέτοια εξέλιξη δεν μπορεί να αποκλειστεί, η σημασία της επικείμενης πρωτοβουλίας της Επιτροπής είναι ακόμη πιο ευπρόσδεκτη και ουσιαστική.

4.10.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τους στόχους του πλαισίου BEFIT και ευελπιστεί ότι θα έχει τη δυνατότητα να εξετάσει λεπτομερή πρόταση επί του θέματος. Στην πρόταση αυτή θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ειδικά νομικά καθεστώτα που εφαρμόζονται σε ορισμένες μορφές συνεταιρισμών και ταμείων αλληλασφάλισης που λειτουργούν εκ παραδόσεως σε διάφορα κράτη μέλη. Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει τα ενδιαφερόμενα μέρη και την κοινωνία των πολιτών στις διαβουλεύσεις, ώστε να επιτευχθεί πρόοδος και να υπάρξει αποδοχή.

5.   Ορισμένα πρόσθετα πεδία που χρήζουν εξέτασης στο πλαίσιο της φορολογικής πολιτικής του 21ου αιώνα

5.1.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η πανδημία ενδέχεται να έχει μεταβάλει τον χώρο εργασίας πολλών εργαζομένων κατά τρόπο ώστε η τηλεργασία να καταστεί συχνότερη στο μέλλον. Οι φορολογικές συνέπειες της διασυνοριακής τηλεργασίας (ή της εργασίας εξ αποστάσεως) θέτουν φορολογικά ζητήματα για τις εταιρείες και τους ιδιώτες. Όσον αφορά τις εταιρείες, ενδέχεται να προκύψει ακούσια μόνιμη εγκατάσταση, με τις επακόλουθα φορολογικές συνέπειες. Όσον αφορά τους ιδιώτες, ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωποι με φορολογικές αξιώσεις πολλών χωρών, με δυνητικές δυσμενείς επιπτώσεις στον τομέα των κοινωνικών παροχών και της κοινωνικής προστασίας. Ενδέχεται επίσης να επηρεαστούν τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.

5.2.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αντιμετωπίσει τις καταστάσεις διασυνοριακής εργασίας ως αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής για τη φορολογία των επιχειρήσεων.

5.3.

Ένας άλλος τομέας που χρήζει επανεξέτασης είναι το πεδίο εφαρμογής του ΦΠΑ. Οι εξαιρέσεις και τα κενά επιφέρουν πολυπλοκότητα και άνισους όρους ανταγωνισμού, καθώς και διαφυγόντα φορολογικά έσοδα. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει το πεδίο εφαρμογής του συστήματος ΦΠΑ.

---

(1)  COM(2020) 312 final.

(2)  ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 8.

(3)  Εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής: πολυεθνικές εταιρείες με συνολικό κύκλο εργασιών ο οποίος ξεπερνά τα 20 δισεκατ. ευρώ και αποδοτικότητα άνω του 10 % (δηλαδή, κέρδη προ φόρων/εσόδων) που υπολογίζεται μέσω μηχανισμού διαμόρφωσης του μέσου όρου, όπου το κατώτατο όριο του κύκλου εργασιών μειώνεται σε 10 δισεκατ. ευρώ, σε συνάρτηση με την επιτυχή υλοποίηση, μεταξύ άλλων, της φορολογικής ασφάλειας, όπου η σχετική επανεξέταση αρχίζει 7 έτη μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας και ολοκληρώνεται το αργότερο εντός ενός έτους. Εξαιρούνται οι εξορυκτικές βιομηχανίες και οι ρυθμιζόμενες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. https://www.oecd.org/tax/beps/statement-on-a-two-pillar-solution-to-address-the-tax-challenges-arising-from-the-digitalisation-of-the-economy-october-2021.pdf.

(4)  Ο Πυλώνας 2 αποτελείται από: α) δύο αλληλένδετους εγχώριους κανόνες (οι οποίοι από κοινού ονομάζονται κανόνες GloBE, δηλαδή παγκόσμιοι κανόνες κατά της διάβρωσης της φορολογικής βάσης): i) έναν κανόνα συμπερίληψης εισοδήματος (IIR), με τον οποίο επιβάλλεται συμπληρωματικός φόρος σε μητρική οντότητα εάν το εισόδημα συνιστώσας οντότητας υποφορολογήθηκε· και ii) έναν κανόνα υποφορολογημένων πληρωμών (UTPR), που αρνείται φορολογικές εκπτώσεις ή απαιτεί ισοδύναμη προσαρμογή στον βαθμό που το υποφορολογημένο εισόδημα συνιστώσας οντότητας δεν υπόκειται σε φόρο βάσει IIR· και β) έναν κανόνα βάσει Συνθήκης συνθήκη (κανόνας υποκείμενων σε φόρο ή STTR) που επιτρέπει στις δικαιοδοσίες της πηγής του εισοδήματος να επιβάλλουν περιορισμένη φορολόγηση στην πηγή σε ορισμένα συνδεδεμένα μέρη που υπόκεινται σε φόρο χαμηλότερο του ελάχιστου συντελεστή. Ο κανόνας STTR θα θεωρείται ως φόρος που διέπεται από τους κανόνες GloBE. Οι κανόνες GloBE θα εφαρμόζονται σε πολυεθνικές επιχειρήσεις που πληρούν το όριο των 750 εκατ. ευρώ που ορίζεται στο πλαίσιο της Δράσης 13 του σχεδίου BEPS (υποβολή εκθέσεων ανά χώρα). Οι χώρες δύνανται να εφαρμόζουν τον κανόνα IIR σε πολυεθνικές επιχειρήσεις των οποίων η έδρα βρίσκεται στο έδαφός τους, ακόμα και αν δεν πληρούν το κατώτατο όριο. Για τους σκοπούς των κανόνων IIR και UTPR θα ισχύει ελάχιστος φορολογικός συντελεστής 15 %. https://www.oecd.org/tax/beps/statement-on-a-two-pillar-solution-to-address-the-tax-challenges-arising-from-the-digitalisation-of-the-economy-october-2021.pdf.

(5)  COM(2016) 685 final και COM(2016) 683 final.

(6)  COM(2020) 312 final.

(7)  ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 8.

(8)  Υπάρχουν πολλές εκθέσεις που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο αντίκτυπος των εταιρικών φόρων στην οικονομική ανάπτυξη και την παραγωγικότητα είναι ιδιαίτερα επιζήμιος. Πρόκειται για συμπέρασμα το οποίο έχει εξαχθεί πολλές φορές από τον ΟΟΣΑ, βλέπε π.χ. Tax and Economic Growth, OECD Economics Department Working Paper No. 620 ή Tax Policy Reform and Economic Growth, OECD (2010) [Φορολογία και Οικονομική Ανάπτυξη, έγγραφο εργασίας του Τμήματος Οικονομικών του ΟΟΣΑ αριθ. 620 ή Μεταρρύθμιση της φορολογικής πολιτικής και οικονομική ανάπτυξη, ΟΟΣΑ (2010)]. Η μετακύλιση του εταιρικού φόρου στους εργαζόμενους, ιδίως δε στους εργαζόμενους χαμηλής ειδίκευσης, καθώς και οι αρνητικές επιπτώσεις στις επενδύσεις, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που συντελούν στην εξαγωγή του εν λόγω συμπεράσματος. Επίσης, άλλα είδη φόρων —όπως οι φόροι επί του εισοδήματος από εργασία— ενδέχεται να υπονομεύσουν τόσο τις αναπτυξιακές προοπτικές όσο και την εξέλιξη της παραγωγικότητας.

(9)  Οι φορολογικοί κανόνες εφαρμόζονται σε όλες τις εταιρείες που υπερβαίνουν ένα δεδομένο κατώτατο όριο, ανεξάρτητα από τους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται. Δεν αφορούν μόνο τα λεγόμενα ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα ή τις επιχειρήσεις που έρχονται σε άμεση επαφή με τους καταναλωτές.

(10)  Εάν δεν ισχύσουν οι κανόνες UTPR και IIR σε εγχώριες καταστάσεις, θα παρατηρηθεί ένα φαινόμενο κατά το οποίο ξένοι πολυεθνικοί όμιλοι, μεταξύ άλλων προερχόμενοι και από τις ΗΠΑ, θα εφαρμόζουν μόνο τον ελάχιστο πραγματικό φορολογικό συντελεστή σε διασυνοριακές καταστάσεις. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να διατηρήσουν τις εγχώριες θυγατρικές τους προστατευμένες από τον ελάχιστο πραγματικό φορολογικό συντελεστή: εν προκειμένω, οι υποφορολογούμενες εγχώριες θυγατρικές που έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ ή σε άλλη χώρα του εξωτερικού θα συνεχίσουν να επωφελούνται, για παράδειγμα, από φορολογικές ελαφρύνσεις για έρευνα και ανάπτυξη (Ε & Α) και από φορολογικό συντελεστή χαμηλότερο του συμφωνηθέντος, ενώ οι φορολογικές ελαφρύνσεις για Ε & Α των εταιρειών που έχουν την έδρα τους στην ΕΕ και των εγχώριων θυγατρικών τους θα εξουδετερώνονται λόγω του συμπληρωματικού φόρου που προκύπτει σε περίπτωση μείωση του δικού τους εγχώριου πραγματικού φορολογικού συντελεστή κάτω του συμφωνηθέντος κατώτατου ορίου.

(11)  Εάν όλοι οι κανόνες που περιλαμβάνονται στη συμφωνία του Πλαισίου χωρίς αποκλεισμούς του ΟΟΣΑ δεν είναι γνωστοί κατά τη στιγμή που τα κράτη μέλη συμφωνούν σχετικά με μια οδηγία, τότε πρέπει να κινηθεί διαδικασία τροποποίησης της οδηγίας προκειμένου να επιτευχθεί η μεταφορά της παγκόσμιας συμφωνίας σε συμφωνία της ΕΕ. Ορισμένα κράτη μέλη ενδέχεται να αντιταχθούν σε μια τέτοια είδους τροποποίηση της οδηγίας. Για να επιτευχθεί η σωστή και πλήρης μεταφορά στο εθνικό δίκαιο, η συνολική συμφωνία πρέπει να έχει καταρτιστεί εξολοκλήρου και να είναι γνωστή πριν από την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με μια οδηγία.

(12)  Βλέπε τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ο ρόλος της εταιρικής φορολογίας στην εταιρική διακυβέρνηση» (ΕΕ C 152 της 6.4.2022, σ. 13).

(13)  Βλέπε The Taxation of Income from Capital, Mervyn King και Don Fullerton, The University of Chicago Press και NBER (1984) [Φορολογία εισοδημάτων από κεφάλαια].