52021AE2707

EUR-Lex

Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

EUROPA
EUR-Lex home
EUR-Lex - 52021AE2707 - EN

Help

Search tips

Need more search options? Use the Advanced search

Document 52021AE2707

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος 2021- 2025» [COM(2021) 170 final]

EESC 2021/02707

ΕΕ C 517 της 22.12.2021, p. 91–96 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

HTML

PDF

Official Journal

22.12.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 517/91

[COM(2021) 170 final]

(2021/C 517/14)

Εισηγητής: ο κ.

Rafał Bogusław JANKOWSKI

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 31.5.2021
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	7.9.2021
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	22.9.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	563
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	226/0/4

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος 2021-2025. Η στρατηγική καθορίζει τις προτεραιότητες, τα μέτρα και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν κατά την επόμενη πενταετία. Αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία καθότι πρόκειται για την πρώτη στρατηγική που αφορά το οργανωμένο έγκλημα από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, και η οποία καθορίζει συγκεκριμένες μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

1.2.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η στρατηγική βασίζεται κυρίως στην ενίσχυση των υφιστάμενων μέσων υποστήριξης της διασυνοριακής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς συνεργασίας, της καταπολέμησης του εγκλήματος υψηλής προτεραιότητας, της πάταξης της χρηματοδότησης παράνομων δραστηριοτήτων και των μεθόδων οικονομικής διείσδυσης (μέσω και της διαφθοράς), καθώς και της καταπολέμησης της χρήσης νέων τεχνολογιών από τους εγκληματίες.

1.3.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να προβλέπουν τις δραστηριότητες των εγκληματικών οργανώσεων για να βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά τους, εστιάζοντας στην παρακολούθηση, τη διείσδυση σε περιβάλλοντα σε κίνδυνο, τη συλλογή και την ανάλυση δεδομένων, καθώς και στη λήψη προληπτικών μέτρων. Εν προκειμένω, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη σύγχρονων και εμπεριστατωμένων μορφών διεθνούς συνεργασίας, στην ενίσχυση της λειτουργικής ικανότητας των χρησιμοποιούμενων συστημάτων και βάσεων δεδομένων, στη συνεργασία με διεθνείς οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και στην επένδυση σε νέα τεχνολογικά μέσα.

1.4.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ιδέα της περαιτέρω ανάπτυξης δραστηριοτήτων που διεξάγονται εντός του ενωσιακού κύκλου πολιτικής της Ευρωπαϊκής πολυκλαδικής πλατφόρμας κατά των εγκληματικών απειλών (EMPACT). Η ΕΟΚΕ θεωρεί απολύτως δικαιολογημένη την εξαγγελία της αύξησης της χρηματοδότησης της πρωτοβουλίας αυτής, καθώς και την περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας εν προκειμένω με τρίτες χώρες.

1.5.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι θα πρέπει επίσης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα εξής:

—	στη βοήθεια και τη συνδρομή που παρέχουν η Ευρωπόλ και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCCDA) στην ανάλυση του κινδύνου του εγκλήματος που συνδέεται με τα ναρκωτικά·

—	στην ανάπτυξη και η βελτίωση της λειτουργίας των υφιστάμενων συστημάτων, όπως το SIS, το πλαίσιο Prüm, οι καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR) και οι εκ των προτέρων πληροφορίες για τους επιβάτες (API)·

—	στη σημασία της ανάπτυξης και της βελτίωσης των δικτύων συνεργασίας και της διεθνούς δράσης —όπως μια πλατφόρμα για κοινές ομάδες έρευνας (ΚΟΕ)— για τη δραστική πάταξη των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος και των αποκαλούμενων στόχων υψηλής αξίας (HVT).

1.6.

Η ΕΟΚΕ θα ήθελε να τονίσει ότι τάσσεται υπέρ της πρόσθετης χρηματοδότησης της προσπάθειας των κρατών μελών να βρουν προηγμένες λύσεις στον κυβερνοχώρο για την απόκτηση ηλεκτρονικών πληροφοριών, τη διασφάλιση των ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων και τη διάθεση ειδικού τεχνικού εξοπλισμού και λογισμικού προς ενεργό χρήση σε διασυνοριακές επιχειρήσεις και έρευνες.

1.7.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η ενίσχυση των μέτρων ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και η προώθηση των χρηματοοικονομικών ερευνών με σκοπό την εξάλειψη των κερδών που προκύπτουν από το οργανωμένο έγκλημα και την πρόληψη της διείσδυσής του στη νόμιμη οικονομία και στην κοινωνία είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος (1)

1.8.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το οργανωμένο έγκλημα μπορεί να έχει ισχυρό αντίκτυπο στις τοπικές κοινότητες, στις δημόσιες και δημοτικές υπηρεσίες, στην προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, στις τοπικές επιχειρηματικές δραστηριότητες (ιδίως των ΜΜΕ), καθώς και στις δραστηριότητες κλιματικής ουδετερότητας. Η ΕΟΚΕ συνιστά να ενισχυθεί ο ρόλος στην πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος με την ευρεία έννοια, ιδίως όσον αφορά την πρόληψη, των ακόλουθων φορέων: των ΜΚΟ, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των πανεπιστημίων, των οργανώσεων νεολαίας, των φορέων κοινωνικού ελέγχου και των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος.

1.9.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να πραγματοποιούν δημόσιες εκστρατείες με θέμα το οργανωμένο έγκλημα, έτσι ώστε οι πολίτες να λαμβάνουν τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος και τους τρόπους προφύλαξης από αυτές. Η συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πρόληψης του Εγκλήματος αποτελεί εξαιρετικό συμπλήρωμα. Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για τη δημιουργία ενός σαφούς, ασφαλούς και ανωνυμοποιημένου συστήματος πληροφοριών για περιστατικά και φαινόμενα που ενδέχεται να συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα.

1.10.

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι μία από τις σημαντικότερες πτυχές της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος είναι η προσαρμογή των αρχών επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος στην ψηφιακή εποχή, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε ψηφιακές ενδείξεις και αντίστοιχα αποδεικτικά στοιχεία.

1.11.

Για να διευκολυνθεί η πρόσβαση της κοινωνίας των πολιτών στις πληροφορίες, η ΕΟΚΕ προτείνει την εγκαθίδρυση ενός μηχανισμού για την εξέταση της (ενδιάμεσης και τελικής αξιολόγησης) εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος 2021-2025 με βάση τις πληροφορίες που παρέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

1.12.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι για την αποτελεσματική πρόληψη και καταπολέμηση των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος και με μέλημα την ασφάλεια και την προστασία των πολιτών της ΕΕ ως ύψιστη προτεραιότητα, οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να έχουν πρόσβαση στις απαραίτητες πληροφορίες με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών. Δεν θα πρέπει να υπάρχει ανησυχία όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής και τα θεμελιώδη δικαιώματα κατά την επεξεργασία των δεδομένων. Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ρυθμίζεται ήδη πολύ αυστηρά και η επίκαιρη και εναρμονισμένη νομοθεσία θα επιτρέψει την αποτελεσματικότερη διευθέτηση των ζητημάτων που σχετίζονται με την προστασία των δεδομένων.

1.13.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί και υποστηρίζει την πρωτοβουλία για την ανάπτυξη της συνεργασίας με τρίτες χώρες, και συγκεκριμένα:

—	την έναρξη των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ της Eurojust και τρίτων χωρών·

—	την εντατικοποίηση των διαπραγματεύσεων σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ της Ευρωπόλ και τρίτων χωρών·

—	την ενίσχυση, από κοινού με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, της διεθνούς συνεργασίας με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς.

2. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

2.1.

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια στρατηγική της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος 2021-2025 αποσκοπεί στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του σύνθετου και ευρέος ζητήματος του οργανωμένου εγκλήματος. Η στρατηγική καθορίζει τις προτεραιότητες, τα μέτρα και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν κατά την επόμενη πενταετία. Αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία καθότι πρόκειται για την πρώτη στρατηγική που αφορά το οργανωμένο έγκλημα από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, και η οποία καθορίζει συγκεκριμένες μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

2.2.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι το οργανωμένο έγκλημα αποτελεί βασική απειλή για την ασφάλεια των ανθρώπων σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυξάνεται ο αριθμός των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την ΕΕ, οι οποίες αποκομίζουν τεράστια κέρδη, τα οποία χρησιμοποιούν για να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους, καθώς και για να παρεισφρέουν στη νόμιμη οικονομία.

2.3.

Με τις προτεραιότητες που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επισημαίνεται η ανάγκη ενίσχυσης της δράσης σε επίπεδο ΕΕ για τη στήριξη των κρατών μελών στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος με τους εξής τρόπους:

—	την προώθηση της συνεργασίας των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών,

—	την παρεμπόδιση δομών οργανωμένου εγκλήματος και την αντιμετώπιση εγκλημάτων υψηλής προτεραιότητας,

—	την εξάλειψη των κερδών του οργανωμένου εγκλήματος και την πρόληψη της διείσδυσης στη νόμιμη οικονομία και την κοινωνία, καθώς και

—	την προσαρμογή των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών στην ψηφιακή εποχή.

2.4.

Είναι σημαντικές όλες οι πρωτοβουλίες για τον καθορισμό και την εντατικοποίηση της δράσης στο πλαίσιο της επιχειρησιακής και μη επιχειρησιακής συνεργασίας, εκπαίδευσης, καθώς και οι διάφορες πρωτοβουλίες που καταδεικνύουν ότι —στην παρούσα κατάσταση, καθώς και απέναντι στις διάφορες απειλές του οργανωμένου και σοβαρού εγκλήματος— η μόνη επιλογή και κατεύθυνση είναι η συνεργασία, η συνέργεια, η ανταλλαγή ορθών πρακτικών με διεθνείς εταίρους, η βελτίωση της λειτουργίας των υφιστάμενων συστημάτων και οι επενδύσεις στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών.

3. Γενικές και ειδικές παρατηρήσεις

3.1.

Το σοβαρό και οργανωμένο διεθνές έγκλημα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες απειλές για την πρόοδο των σύγχρονων κοινωνιών. Οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος χαρακτηρίζονται από υψηλή κινητικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις δραστηριοποιούνται σε διεθνές επίπεδο και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να καταπολεμηθούν αποτελεσματικά από μεμονωμένες χώρες. Ο διασυνοριακός χαρακτήρας του οργανωμένου εγκλήματος απαιτεί στενή συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών, των θεσμικών οργάνων και των ξένων ομολόγων τους εντός της ΕΕ και των διεθνών οργανισμών. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι έγκαιρη και πολύ σημαντική.

3.2.

Οι σημερινές απειλές πιστοποιούν την ανάγκη, όχι μόνο να δημιουργηθούν νέα πεδία συνεργασίας που θα συνδυάζουν τις αρμοδιότητες των διαφόρων αρμοδίων σε θέματα ασφάλειας και να ενισχυθούν οι μηχανισμοί πρόληψης και καταπολέμησης του εγκλήματος, αλλά και να αξιοποιηθούν άλλα μέσα και τεχνολογίες. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαία τη στενή συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών της ΕΕ στο πεδίο αυτό, καθώς και ο συντονισμός και η δυνατότητα επιχειρησιακής υποστήριξης από την Ευρωπόλ.

3.3.

Η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητο να αναπτυχθεί περαιτέρω η δράση κατά των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος και των στόχων υψηλής σημασίας με τη χρήση επιχειρησιακών ομάδων δράσης (OTF), διεθνών έργων και περιφερειακών πρωτοβουλιών. Τόσο οι λεγόμενοι στόχοι υψηλού επιπέδου όσο και οι επιχειρησιακές ειδικές ομάδες θα πρέπει να θεωρούνται υπόδειγμα πρακτικής και πραγματικής υποστήριξης των κρατών μελών της ΕΕ.

3.4.

Επί του παρόντος, η εγκληματική δραστηριότητα που παρατηρείται στον κυβερνοχώρο συντελείται με τη χρήση μόνο προηγμένων τεχνολογιών για τη διάπραξη παραδοσιακών εγκλημάτων διακίνησης πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών, ουσιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή εκρηκτικών, ναρκωτικών και ναρκωτικών νέας γενιάς. Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αποτελεσματική ανίχνευση αυτού του είδους των εγκληματικών δραστηριοτήτων είναι αναμφίβολα η χρήση ανωνυμοποιημένων εργαλείων. Η κρυπτογραφημένη επικοινωνία μέσω διαφόρων εφαρμογών και συσκευών άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων που χρησιμοποιούν οι παραβάτες αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στη διαδικασία ανίχνευσης.

3.5.

Η έλλειψη πρόσβασης των αρχών επιβολής του νόμου σε κρυπτογραφημένες επικοινωνίες που χρησιμοποιούν ομάδες οργανωμένου εγκλήματος είναι μία από τις μεγαλύτερες ελλείψεις, καθότι η μη προσπέλαση των πληροφοριών αποτρέπει εν πολλοίς την έγκαιρη ανάληψη δράσης. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το νέο εργαλείο αποκρυπτογράφησης της Ευρωπόλ, το οποίο εγκαινίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αναμένεται να συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, θα πρέπει να θεωρηθεί εξαιρετικά πρακτικό και αναγκαίο. Ωστόσο, απαιτείται πιο σύντονη προσπάθεια στο πεδίο αυτό λόγω της ταχείας ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών.

3.6.

Μια άλλη πτυχή της καταπολέμησης του κυβερνοεγκλήματος είναι το σκοτεινό δίκτυο (darknet), ο σκοτεινός τομέας του Διαδικτύου στον οποίο έχει κανείς πρόσβαση μέσω του δικτύου ToR και μέσω του οποίου επιτυγχάνουν την ανωνυμία όσοι παρανομούντες χρησιμοποιούν τη «σκοτεινή αγορά». Πρόκειται, δηλαδή, για παράνομες εμπορικές υπηρεσίες όπου διεξάγονται εγκληματικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν τη διακίνηση όπλων, ναρκωτικών, δεδομένων κλεμμένων πιστωτικών καρτών και κακόβουλου λογισμικού, ή υπάρχουν προσφορές πληρωμένων δολοφόνων. Η πληρωμή για συναλλαγές πραγματοποιείται μέσω εικονικών νομισμάτων, τα οποία, ως μέσο ανώνυμης μεταφοράς κεφαλαίων που προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες στον κυβερνοχώρο (π.χ. Bitcoin), μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες. Οι αρχές επιβολής του νόμου δεν διαθέτουν τα κατάλληλα νομικά μέσα ώστε να απαιτούν από τους παρόχους υπηρεσιών να διαθέτουν κλειδιά κρυπτογράφησης που επιτρέπουν την προσπέλαση του περιεχομένου επικοινωνίας, τη δωρεάν διαβίβαση δεδομένων για τους σκοπούς των εν εξελίξει διαδικασιών ή την καταχώριση συμβάντων υπεξαίρεσης δεδομένων χρήστη ή της διεύθυνσης πρωτοκόλλου Ίντερνετ (ΙΡ) και μηνυμάτων SMS.

3.7.

Η ΕΟΚΕ καλεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να βελτιώσουν το νομικό πλαίσιο με σκοπό να υποστηρίξουν και να ενισχύσουν την ικανότητα των ειδικών οργάνων στα κράτη μέλη να αντιμετωπίζουν δραστικά αυτές τις απειλές. Η εξαγγελία της ανάπτυξης, μέσω του Κοινού Κέντρου Ερευνών, ενός μέσου παρακολούθησης για τη συλλογή πληροφοριών σχετικών με παράνομες δραστηριότητες που διεξάγονται στο σκοτεινό δίκτυο θα πρέπει να θεωρηθεί εξαιρετικά φιλόδοξη. Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη ενός τέτοιου εργαλείου μπορεί να θεωρηθεί ορόσημο για την καταπολέμηση του οργανωμένου κυβερνοεγκλήματος.

3.8.

Από την πρακτική ενασχόληση και την πείρα των αρχών επιβολής του νόμου συνάγεται ότι έχει οξυνθεί ο κίνδυνος χρήσης κρυπτονομισμάτων σε εγκληματικές δραστηριότητες όπως η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και η απάτη —ιδίως μέσω δικτύων τεχνολογίας των πληροφοριών— σε περιπτώσεις εκβιασμού μέσω λυτρισμικού (ransomware). Εξίσου σημαντική και προβλέψιμη απειλή αποτελεί η δυνατότητα των εγκληματιών να χρησιμοποιούν κρυπτονομίσματα για να αποτρέπεται ο κίνδυνος κατάσχεσης παράνομων περιουσιακών στοιχείων από τις αρχές επιβολής του νόμου. Η ΕΟΚΕ συνιστά να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την ανάπτυξη κανόνων σχετικών με την εποπτεία και τον έλεγχο των χρηματοοικονομικών συναλλαγών με τη χρήση αυτού του είδους μέσων.

3.9.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι αυτή η τεχνική πτυχή είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη ως άλλο ένα πεδίο υποστήριξης των κρατών μελών. Η παροχή προηγμένων υποδομών θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα των δράσεων και θα μειώσει σημαντικά την οικονομική επιβάρυνση των μεμονωμένων ιδρυμάτων (αυξάνοντας την απόδοση των κονδυλίων που δαπανώνται σε εθνικό επίπεδο). Πράγματι, το ζητούμενο για τα κράτη μέλη είναι να επικαιροποιήσουν το υλισμικό και το λογισμικό των εργαλείων που καταπολεμούν αποτελεσματικά το κυβερνοέγκλημα, το οποίο, σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη και εξελισσόμενη αγορά, επιβαρύνει σημαντικά τα μεμονωμένα ιδρύματα. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στα κράτη μέλη να αξιολογήσουν καλύτερα τις ανάγκες των θεσμικών οργάνων και να διαθέσουν επαρκείς πόρους, ώστε να μπορέσουν να δράσουν αποτελεσματικά κατά των απειλών αυτών.

3.10.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει —και θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική πρωτοβουλία— το σχέδιο της Ευρωπαϊκή Επιτροπής να αναλάβει δράση για να προτείνει νομοθεσία με σκοπό τη βελτίωση της προστασίας των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση, μεταξύ άλλων απαιτώντας από τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών να εντοπίζουν γνωστό υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και να το αναφέρουν στις δημόσιες αρχές (2)

3.11.

Η εργαλειοθήκη της ΕΕ για την καταπολέμηση της απομίμησης για τον καθορισμό των αρχών κοινής δράσης, συνεργασίας και ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου, των κατόχων δικαιωμάτων και των μεσαζόντων αποκτά νέα σημασία, ιδίως προκειμένου για την παραποίηση ιατρικών και υγειονομικών προϊόντων κατά την πανδημία COVID-19. Πράγματι, το οργανωμένο έγκλημα έχει εμπλακεί στην παραγωγή και προμήθεια παραποιημένων μέσων προστασίας, συνόλων έτοιμων αντιδραστηρίων και φαρμακευτικών προϊόντων. Δεδομένου ότι η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η συνεργασία και η ανταλλαγή δεδομένων αποτελούν βασικό στοιχείο, τάσσεται υπέρ της περαιτέρω ανάπτυξης αυτού του μέσου.

3.12.

Ως εκπρόσωπος της της κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι οι δραστηριότητες προστασίας του περιβάλλοντος και τα πολιτιστικά αγαθά χρήζουν κατάλληλης υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ικανοτήτων των ειδικών και της δομικής συνεργασίας.

3.13.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να αξιοποιούν τις δυνατότητες που παρέχει το Επιχειρησιακό δίκτυο κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AMON), ένα άτυπο διεθνές δίκτυο αρχών πάταξης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, και το Δίκτυο του Camden που συνδέει τις υπηρεσίες ανάκτησης των περιουσιακών στοιχείων (CARIN), ένα άτυπο δίκτυο επαγγελματιών του αστυνομικού και του δικαστικού κλάδου που ειδικεύονται στον εντοπισμό, τη δέσμευση, την κατάσχεση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων.

3.14.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περί ανάπτυξης ενός συστήματος εκπαίδευσης επί του κυβερνοεγκλήματος και, ειδικότερα, εισηγείται τη δημιουργία ενός συστήματος πιστοποίησης/διαπίστευσης εμπειρογνωμόνων σε ψηφιακές ποινικές έρευνες ως μια εξαιρετικά πρακτική διάσταση στην καταπολέμηση του κυβερνοεγκλήματος.

3.15.

Το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες απειλές για την πρόοδο των σύγχρονων κοινωνιών. Ποτέ ξανά η πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος δεν ήταν τόσο δύσκολη υπόθεση όσο σήμερα. Ο τρόπος δράσης των εγκληματιών γίνεται όλο και πιο περίπλοκος, εξειδικευμένος, συγκαλυμμένος και κρυμμένος πίσω από διάφορες μορφές άλλων δραστηριοτήτων. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει όλες τις πρωτοβουλίες για τον καθορισμό και την εντατικοποίηση της δράσης στο πλαίσιο της επιχειρησιακής και μη επιχειρησιακής συνεργασίας, της εκπαίδευσης, καθώς και αυτές που καταδεικνύουν ότι —στην παρούσα γεωπολιτική κατάσταση, καθώς και απέναντι στις διάφορες απειλές του οργανωμένου και σοβαρού εγκλήματος— η μόνη επιλογή και κατεύθυνση είναι η συνεργασία, η συνέργεια, η ανταλλαγή ορθών πρακτικών διεθνώς.

3.16.

Η πάταξη της χρηματοδότησης εγκληματικών δραστηριοτήτων και η ανάκτηση και δήμευση περιουσιακών στοιχείων είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανίχνευση εγκληματικών δραστηριοτήτων, καθώς και για την εξάρθρωση των εγκληματικών δομών, την παραβίαση του κώδικα σιωπής και την ανάσχεση νέων εγκληματικών δραστηριοτήτων. Επίσης, αποτρέπει τη διείσδυση στη νόμιμη οικονομία και στην κοινωνία. Ωστόσο, παρά την ανάπτυξη του σχετικού νομικού πλαισίου και την επέκταση της τακτικής των αρχών επιβολής του νόμου, μόνο το 1 % των περιουσιακών στοιχείων εγκληματικής προέλευσης κατάσχεται. Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι τα προβλήματα στην καταπολέμηση του φαινομένου της διακίνησης ναρκωτικών στο σκοτεινό δίκτυο έγκεινται κατά κύριο λόγο στην ταχέως μεταβαλλόμενη αγορά (πολύ σύντομος χρόνος ζωής των αγορών) και στο πολύπλοκο σύστημα εντοπισμού των πληρωμών μέσω κρυπτονομισμάτων. Οι ελλιπείς γνώσεις των υπαλλήλων επιβολής του νόμου στα του κυβερνοεγκλήματος —συμπεριλαμβανομένης της διακίνησης ναρκωτικών στο Διαδίκτυο ή στο σκοτεινό δίκτυο— αποτελούν αδυναμία που μπορεί να εξαλειφθεί εάν εφαρμοστούν οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

3.17.

Η ΕΟΚΕ προτείνει να εξεταστεί το ενδεχόμενο λήψης μέτρων για την πρόληψη του εγκλήματος με την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει δημόσιες εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σχετικά με τις νέες απειλές, τα πεδία του οργανωμένου εγκλήματος και τον τρόπο λειτουργίας τους, καθώς οι κοινωνίες και οι πολίτες συχνά δεν αναγνωρίζουν τις δραστηριότητες των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος ως εγκληματικές δραστηριότητες.

Η δημιουργία ενός συστήματος εύκολης ειδοποίησης των αρχών επιβολής του νόμου (ανωνυμοποίηση των καταγγελιών) από τους πολίτες της ΕΕ, εφόσον διαπιστώνουν πιθανές παράνομες δραστηριότητες, θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τόσο το αίσθημα ασφάλειας όσο και την αποτελεσματικότητα της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος.

3.18.

Οι αρχές επιβολής του νόμου και οι αστυνομικές υπηρεσίες ανά τον κόσμο συνήθως αντιδρούν μετά την τέλεση του εγκλήματος και συχνά δεν είναι σε θέση να δράσουν για την αποτρέψουν. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ιδανική λύση θα ήταν η έγκαιρη αντίδραση και η πρόληψη των εγκληματικών δραστηριοτήτων, αλλά θα πρέπει να γνωρίζουν όλοι ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρίσκεται κανείς ένα βήμα μπροστά από τις εγκληματικές ομάδες. Οι εγκληματίες κάνουν με ευκολία χρήση των νέων τεχνολογιών, δεν περιορίζονται από προϋπολογισμούς, νομοθεσίες ή την πολιτική ορθότητα και γι’ αυτούς προέχει το κέρδος και όχι η ζωή των ανθρώπων. Οι εγκληματίες προσαρμόζονται πολύ γρήγορα στις νέες συνθήκες, δημιουργούν νέους τρόπους εργασίας και εισέρχονται σε τομείς όπου δεν είχαν δραστηριοποιηθεί στο παρελθόν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πανδημία COVID-19.

3.19.

Κάθε χρόνο, ως μέρος των εργασιών της εν λόγω πλατφόρμας, εκπονούνται επιχειρησιακά σχέδια δράσης ως απάντηση στις τελευταίες τάσεις του εγκλήματος σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Είναι σημαντικό ότι το σχέδιο δράσης αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες των χωρών της ΕΕ και των συνεργαζόμενων τρίτων χωρών, όπως η Ισλανδία, η Νορβηγία και η Ελβετία. Το έργο τους επιτρέπει όχι μόνο τον έγκαιρο εντοπισμό του προβλήματος, αλλά και την ανάπτυξη κατάλληλης μεθοδολογίας εργασίας. Είναι επίσης αναγκαίο να υποστηριχθούν οικονομικά οι επιχειρησιακές δραστηριότητες αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος.

3.20.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία των νέων μέσων πάταξης του οργανωμένου εγκλήματος όπως α) το Σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (SIS), το πλαίσιο Prüm, οι καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR) και οι εκ των προτέρων πληροφορίες για τους επιβάτες (API), β) η πλατφόρμα κοινών ομάδων έρευνας (JITs) για τη βελτίωση της επικοινωνίας και της ανταλλαγής πληροφοριών και —στο ίδιο πλαίσιο— η ενίσχυση της συνεργασίας της Eurojust με τρίτες χώρες και γ) η αντιμετώπιση των στόχων υψηλής αξίας, με τη χρήση επιχειρησιακών ομάδων δράσης, διεθνών σχεδίων και περιφερειακών πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας και διεθνούς δράσης με σκοπό την αποτελεσματική πάταξη των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος.

3.21.

Οι διαφορές στη νομοθεσία ή στην πρακτική μεταξύ των κρατών μελών αναφέρονται συχνά ως αιτία ανεπαρκούς ή έλλειψης διεθνούς συνεργασίας. Επομένως, η πρωτοβουλία υπέρ της δημιουργίας ενός ενωσιακού κώδικα αστυνομικής συνεργασίας είναι ακόμη πιο ευπρόσδεκτη. Η εξωτερική μελέτη που έχει ήδη παραγγείλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διενέργεια της αξιολόγησης της απόφασης-πλαισίου του Συμβουλίου του 2008 για το οργανωμένο έγκλημα θα είναι αναμφισβήτητα χρήσιμη εν προκειμένω.

3.22.

Σημασία στην προώθηση της τοπικής διάστασης —σε συνδυασμό με μια διοικητική προσέγγιση της αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος— έχει η μέθοδος με την οποία οι τοπικές αρχές, σε συνεργασία με τις αρχές επιβολής του νόμου και την κοινωνία των πολιτών, χρησιμοποιούν διοικητικά μέσα για την πρόληψη της διείσδυσης του οργανωμένου εγκλήματος σε νόμιμες επιχειρήσεις και διοικητικές υποδομές.

3.23.

Το πρόβλημα της αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος, το οποίο συζητήθηκε εκτενώς στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2021-2025, είναι το συνεχώς μεταβαλλόμενο φαινόμενο του εγκλήματος, το οποίο παρεισφρέει ποικιλόμορφα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι. Χρησιμοποιεί τις τελευταίες εξελίξεις στην ψηφιακή εποχή και εξακολουθεί παραδοσιακά να εκμεταλλεύεται τους φτωχούς, τα πλέον ευτελή ένστικτα των ατόμων, αποκτώντας την εξάρτηση απεγνωσμένων ατόμων από αυτά, εξωθώντας τα, μέσω της τρομοκράτησής τους, σε εγκληματικές πράξεις. Η ΕΟΚΕ αντιλαμβάνεται ότι τούτο προϋποθέτει κοινή δράση της ΕΕ και των κρατών μελών και κατανόηση της ανάγκης να βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά από τις εγκληματικές οργανώσεις, εντοπίζοντας νέες τάσεις στις εγκληματικές ομάδες που δρουν εκτός πολιτικών και διοικητικών ορίων.

3.24.

Η ΕΟΚΕ έχει ασχοληθεί πρόσφατα με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε σχέση με την πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος στις γνωμοδοτήσεις και στην ενημερωτική έκθεσή της. Η ΕΟΚΕ θα συνεχίσει να παρακολουθεί, εξ ονόματος της κοινωνίας των πολιτών, τα επόμενα βήματα κατά των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος, επιδοκιμάζοντας τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο περί συμμετοχής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, της Eurojust και της Ευρωπόλ στο κοινό αυτό εγχείρημα και στις σχετικές διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες (3).

3.25.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, τα ανεξάρτητα εποπτικά όργανα και οι πληροφοριοδότες δημόσιου συμφέροντος θα πρέπει να δίνουν την άποψή τους και να συμμετέχουν, σε καθεστώς πλήρους προστασίας, στον μηχανισμό καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος, έτσι ώστε να προστατεύονται αποτελεσματικά οι πολίτες, η ευρωπαϊκή οικονομία και οι τοπικές κοινότητες και να διασφαλίζονται το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Βρυξέλλες, 22 Σεπτεμβρίου 2021.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Christa SCHWENG

(1) ΕΕ C 429 της 11.12.2020, σ. 6.

(2) ΕΕ C 374 της 16.9.2021, σ. 58.

(3) Γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ: SOC/673: Ενίσχυση της εντολής της Ευρωπόλ (ΕΕ C 341 της 24.8.2021, σ. 66), SOC/675: Αξιολόγηση της οδηγίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, SOC/676 Θεματολόγιο της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (ΕΕ C 341 της 24.8.2021, σ. 71).

Top

Choose the experimental features you want to try