ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 2.5.2018

COM(2018) 321 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ

Ένας σύγχρονος προϋπολογισμός για μια Ένωση που προστατεύει, ενδυναμώνει και υπερασπίζεται τους πολίτες της

Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027

{SWD(2018) 171 final}

1.ΕΝΑΣ ΝΕΟΣ, ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ 27

Άπαξ ανά επταετία, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφασίζει σχετικά με τον μελλοντικό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της— το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Ο επόμενος αυτός προϋπολογισμός, ο οποίος θα αρχίσει να εφαρμόζεται την 1η Ιανουαρίου 2021, θα είναι ο πρώτος προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27.

Πρόκειται για κρίσιμη στιγμή για την Ένωσή μας. Στα κράτη μέλη και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα δίνεται η ευκαιρία να συσπειρωθούν γύρω από ένα σαφές όραμα για το μέλλον της Ευρώπης. Είναι καιρός να δείξουν με αδιαμφισβήτητο τρόπο ότι η Ένωση είναι έτοιμη να συνοδεύσει τα λόγια της με τις απαιτούμενες δράσεις για την υλοποίηση του κοινού μας οράματος. Ένας σύγχρονος, εστιασμένος προϋπολογισμός της ΕΕ θα συμβάλει στην υλοποίηση του θετικού θεματολογίου που πρότεινε ο πρόεδρος Jean-Claude Juncker στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 14 Σεπτεμβρίου 2016 1 , επί του οποίου συμφώνησαν οι ηγέτες των 27 κρατών μελών στην Μπρατισλάβα στις 16 Σεπτεμβρίου 2016, καθώς και στη Διακήρυξη της Ρώμης της 25ης Μαρτίου 2017. Ένας σύγχρονος, εστιασμένος προϋπολογισμός της ΕΕ θα συμβάλει στο να δίνει η Ένωση μεγαλύτερη έμφαση στα σημαντικά θέματα και μικρότερη στα λιγότερο σημαντικά, όπως συμφωνήθηκε στη Ρώμη.

Οι διαπραγματεύσεις για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο λαμβάνουν χώρα σε περίοδο νέας δυναμικής αλλά και σημαντικών προκλήσεων για την Ένωση. Η Ένωση ενήργησε αποφασιστικά μετά τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, ώστε να θέσει στέρεες βάσεις στη βιώσιμη ανάκαμψη. Η οικονομία βρίσκεται πλέον σε ανάπτυξη και δημιουργεί θέσεις εργασίας. Η προσπάθεια της Ένωσης εστιάζεται ολοένα και περισσότερο στην επίτευξη σημαντικών αποτελεσμάτων στα ζητήματα που είναι πραγματικά σημαντικά για την καθημερινή ζωή των πολιτών. Αυτό επιδιώκεται για τους πολίτες όλων των κρατών μελών της Ένωσης. Η έκκληση του προέδρου Juncker για υπέρβαση των διαφορών, ώστε να καταστεί η Ένωση πιο ενωμένη, πιο ισχυρή και πιο δημοκρατική 2 , πρέπει, συνεπώς, να αντικατοπτρίζεται στον σχεδιασμό του νέου προϋπολογισμού.

Οι επιλογές που θα γίνουν κατά τους επόμενους μήνες θα διαμορφώσουν την Ένωση για τις επόμενες δεκαετίες. Το διακύβευμα είναι σημαντικό. Η τεχνολογική και δημογραφική αλλαγή μετασχηματίζει τις οικονομίες μας και την κοινωνία. Η κλιματική αλλαγή και οι περιορισμένοι πόροι μάς υποχρεώνουν να εξετάσουμε σοβαρά με ποιον τρόπο μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα του τρόπου ζωής μας. Η ανεργία, ιδίως μεταξύ των νέων, παραμένει υψηλή σε πολλά μέρη της Ευρώπης. Οι νέες απειλές για την ασφάλεια απαιτούν νέες απαντήσεις. Η προσφυγική κρίση, την οποία προκάλεσαν ο πόλεμος και η τρομοκρατία στις γειτονικές χώρες της Ευρώπης κατέδειξε την ανάγκη να ενισχυθεί η ικανότητά μας στη διαχείριση των μεταναστευτικών πιέσεων και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων τους. Η γεωπολιτική αστάθεια αυξάνεται και οι αξίες και δημοκρατικές αρχές στις οποίες στηρίζεται η Ένωση δοκιμάζονται.

Οι προτάσεις που παρουσιάζει σήμερα η Επιτροπή για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση αυτών των ευκαιριών και των προκλήσεων. Οι προτάσεις αυτές είναι το αποτέλεσμα ανοικτού και χωρίς αποκλεισμούς διαλόγου. Η Επιτροπή έχει παρουσιάσει διάφορες επιλογές για τον μελλοντικό προϋπολογισμό της ΕΕ στην ανακοίνωσή της της 14ης Φεβρουαρίου 2018. 3 Η Επιτροπή άκουσε με προσοχή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 4 , τα κράτη μέλη, τα εθνικά κοινοβούλια, τους δικαιούχους ενωσιακής χρηματοδότησης και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Στις ανοικτές δημόσιες διαβουλεύσεις οι οποίες διεξήχθησαν στις αρχές του χρόνου συμμετείχαν περισσότερα από 11 000 άτομα.

Η Επιτροπή προτείνει έναν νέο, σύγχρονο, μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό, απόλυτα συνδεδεμένο με τις πολιτικές προτεραιότητες της Ένωσης των 27. Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός συνδυάζει νέους μηχανισμούς με εκσυγχρονισμένα προγράμματα, ώστε να εξασφαλίσει την υλοποίηση των προτεραιοτήτων της Ένωσης και να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις. Οι σχετικές προτάσεις δείχνουν επίσης με ποιον τρόπο θα μπορούσε να απλουστευθεί και να μεταρρυθμιστεί η χρηματοδότηση του προϋπολογισμού, ώστε να συνδέεται περισσότερο με τις πολιτικές προτεραιότητες. Σκοπός αυτών των προτάσεων είναι να επηρεάσουν με πρωτοφανή τρόπο την οικοδόμηση μιας ευημερούσας, ασφαλούς και συνεκτικής Ευρώπης, δίνοντας έμφαση στους τομείς στους οποίους η Ένωση βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση για να επιτύχει καλύτερα αποτελέσματα.

Σε κάθε τομέα, η Επιτροπή προτείνει το ύψος της χρηματοδότησης που θα μας επιτρέψει να εκπληρώσουμε τις κοινές μας φιλοδοξίες. Οι νομοθετικές προτάσεις για τα επιμέρους μελλοντικά χρηματοδοτικά προγράμματα θα ακολουθήσουν μέσα στις επόμενες εβδομάδες.

Οι προτάσεις ανταποκρίνονται επίσης με ρεαλιστικό και ισορροπημένο τρόπο στις δημοσιονομικές επιπτώσεις της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Η αποχώρηση ενός σημαντικού χρηματοδότη του προϋπολογισμού της ΕΕ θα έχει δημοσιονομικές επιπτώσεις και το μελλοντικό δημοσιονομικό πλαίσιο πρέπει να λαμβάνει υπόψη το γεγονός αυτό. Η διατήρηση ενός επιπέδου στήριξης που να ανταποκρίνεται στις φιλοδοξίες μας σε όλους τους τομείς προτεραιότητας θα απαιτήσει πρόσθετες συνεισφορές από όλα τα κράτη μέλη με δίκαιο και ισορροπημένο τρόπο. Παράλληλα, πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να καταστεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ πιο αποτελεσματικός. Η Επιτροπή προτείνει την εξοικονόμηση πόρων σε ορισμένους βασικούς τομείς δαπανών και μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρο τον προϋπολογισμό, ώστε να είναι πιο εξορθολογισμένος και να αξιοποιεί στο έπακρο κάθε ευρώ.

Η Ευρώπη βρίσκεται εν μέσω της μεγαλύτερης συζήτησης με θέμα το μέλλον της για περίοδο μιας γενιάς. Η συζήτηση ξεκίνησε με τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής για το μέλλον της Ευρώπης, η οποία δημοσιεύθηκε την 1η Μαρτίου 2017 5 και θα ολοκληρωθεί κατά την άτυπη σύνοδο των ηγετών στο Sibiu της Ρουμανίας, στις 9 Μαΐου 2019. Εβδομάδες πριν από την προσέλευση των Ευρωπαίων στις κάλπες, αυτή θα είναι η κατάλληλη στιγμή για τους ηγέτες των 27 κρατών μελών και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να υπερασπιστούν την Ευρώπη που επιθυμούν και να εξοπλίσουν την Ένωση με τα μέσα για να το επιτύχουν. Η έως τότε αποφασιστική πρόοδος σχετικά με τον μελλοντικό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα αποφασιστικότητας και βούλησης να προχωρήσουμε όλοι μαζί μπροστά.

Το 2019 θα αποτελέσει νέα αρχή για την Ένωσή μας των 27. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι γι’ αυτή. Δεν απομένει πολύς χρόνος έως την εφαρμογή του νέου πλαισίου· πρέπει να διασφαλιστεί δε ότι τα νέα προγράμματα θα μπορούν να παράγουν αποτελέσματα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ από την πρώτη ημέρα. Ο νέος προϋπολογισμός της ΕΕ θα είναι απλούστερος, πιο ευέλικτος και πιο εστιασμένος· θα είναι προϋπολογισμός που διέπεται από τις αρχές της ευημερίας, της βιωσιμότητας 6 , της αλληλεγγύης και της ασφάλειας· προϋπολογισμός για μια Ευρωπαϊκή Ένωση που προστατεύει, ενδυναμώνει και υπερασπίζεται τους πολίτες της· προϋπολογισμός που ενώνει και δεν χωρίζει· προϋπολογισμός που είναι δίκαιος για όλα τα κράτη μέλη· προϋπολογισμός για το μέλλον της Ευρώπης. Οι σχετικές εργασίες πρέπει να ξεκινήσουν τώρα.

2.ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΕ

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια σημαντική πηγή επενδύσεων που ευνοούν την ανάπτυξη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ακόμη και σε περιόδους κρίσης, επέτρεψε στην Ένωση να στηρίξει την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και να προωθήσει τη μακροπρόθεσμη καινοτομία και την οικονομική μεταρρύθμιση. Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (του «Ταμείου Juncker») αποτελεί ικανοποιητική απόδειξη ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ μπόρεσε να δώσει την απαραίτητη ώθηση στην οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης σε μια κρίσιμη στιγμή. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτέλεσε επίσης αποφασιστικό μέρος της απάντησης σε πολλές σοβαρές προκλήσεις, από τις μεταναστευτικές ροές μεγάλης κλίμακας, έως τις απειλές κατά της ασφάλειας και την κλιματική αλλαγή.

Η πρόσφατη εμπειρία έφερε στο φως ορισμένες αδυναμίες του ισχύοντος πλαισίου. Μολονότι έχουν γίνει ορισμένες βελτιώσεις, ο προϋπολογισμός της ΕΕ παραμένει υπερβολικά δύσκαμπτος. Η έλλειψη ευελιξίας εμποδίζει την Ευρώπη να αντιδρά γρήγορα και αρκετά αποτελεσματικά σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Πολύπλοκοι και διαφορετικοί κανόνες χρηματοδότησης καθιστούν δυσχερέστερη την πρόσβαση σε ενωσιακή χρηματοδότηση και αποστρέφουν την προσοχή από αυτό που πραγματικά έχει σημασία: την επίτευξη αποτελεσμάτων στην πράξη. Τα κονδύλια κατανέμονται σε πάρα πολλά προγράμματα και μέσα, τόσο εντός όσο και εκτός του προϋπολογισμού. Μπορούν να γίνουν περισσότερα για τον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση των δύο μεγαλύτερων στοιχείων δαπανών στον προϋπολογισμό, την Κοινή Γεωργική Πολιτική και την Πολιτική Συνοχής. Πολλές από τις νέες προτεραιότητες για μια Ένωση που προστατεύει, ενδυναμώνει και υπερασπίζεται τους πολίτες της χρειάζονται νέους, προσαρμοσμένους μηχανισμούς για να πραγματώσουν τις φιλοδοξίες.

Από τις εκτεταμένες διαβουλεύσεις της Επιτροπής προέκυψε ισχυρό και ξεκάθαρο το βασικό μήνυμα. Μια πιο ενωμένη, πιο ισχυρή και πιο δημοκρατική Ευρώπη χρειάζεται έναν νέο σύγχρονο προϋπολογισμό, καθώς και νέες ιδέες όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα καταστεί αποτελεσματικός αυτός ο προϋπολογισμός για τους πολίτες όλης της Ένωσης. Η διεξοδική επανεξέταση των δαπανών 7 της Επιτροπής βοήθησε να εντοπιστεί τι λειτούργησε ικανοποιητικά στο παρελθόν και τι θα πρέπει να διατηρηθεί στον επόμενο προϋπολογισμό. Ωστόσο, κατέδειξε επίσης πού χρειάζονται μεταρρυθμίσεις ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό του προϋπολογισμού της ΕΕ. Με βάση αυτή την αξιολόγηση, η Επιτροπή προτείνει ένα σύγχρονο πλαίσιο και ένα σύνολο νέων και αναθεωρημένων προγραμμάτων που να βασίζονται στις ακόλουθες αρχές:

·Μεγαλύτερη έμφαση στην ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι περιορισμένος σε σύγκριση με το μέγεθος της ευρωπαϊκής οικονομίας και τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Επομένως είναι σημαντικό το γεγονός ότι επενδύει σε τομείς όπου η Ένωση μπορεί να προσδώσει πραγματική ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία στις δημόσιες δαπάνες σε εθνικό επίπεδο. Με τη συγκέντρωση των πόρων μπορούν να επιτευχθούν αποτελέσματα που τα κράτη μέλη δεν θα μπορούσαν να επιτύχουν αν ενεργούσαν μεμονωμένα. 8 Παραδείγματα αποτελούν τα έργα έρευνας αιχμής που φέρνουν σε επαφή τους καλύτερους ερευνητές από ολόκληρη την Ευρώπη ή η παροχή δυνατοτήτων στους νέους και τις μικρές επιχειρήσεις ώστε να αξιοποιήσουν πλήρως τις ευκαιρίες που παρέχουν η ενιαία αγορά και η ψηφιακή οικονομία. Άλλο παράδειγμα όπου η συγκέντρωση των πόρων μάς βοηθά να υλοποιήσουμε περισσότερα αποτελεί η κινητοποίηση βασικών στρατηγικών επενδύσεων. Οι επενδύσεις αυτές είναι καίριας σημασίας για τη μελλοντική ευημερία της Ευρώπης και τον ηγετικό της ρόλο στους παγκόσμιους στόχους για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Το ίδιο ισχύει όταν πρόκειται για τον εξοπλισμό της Ένωσης με τα αναγκαία μέσα για την προάσπιση και την προστασία των πολιτών της σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο όπου πολλά από τα πλέον πιεστικά ζητήματα υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα.

·Έναν πιο εξορθολογισμένο και διαφανή προϋπολογισμό. Η Επιτροπή προτείνει ένα πιο συνεκτικό, εστιασμένο και διαφανές πλαίσιο. Η διάρθρωση του προϋπολογισμού θα είναι σαφέστερη και περισσότερο ευθυγραμμισμένη με τις προτεραιότητες. Η Επιτροπή προτείνει να μειωθεί ο αριθμός των προγραμμάτων κατά περισσότερο από το ένα τρίτο, π.χ. με τη συγκέντρωση των κατακερματισμένων πηγών χρηματοδότησης σε νέα ολοκληρωμένα προγράμματα και τον ριζικό εξορθολογισμό της χρήσης χρηματοδοτικών μέσων. 

·Λιγότερη γραφειοκρατία για τους δικαιούχους. Η Επιτροπή προτείνει να καταστούν οι κανόνες πιο συνεκτικοί με βάση ένα ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων. 9 Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα μειωθεί δραστικά ο διοικητικός φόρτος για τους δικαιούχους και τις διαχειριστικές αρχές, θα διευκολυνθεί η συμμετοχή σε προγράμματα της ΕΕ και θα επιταχυνθεί η εκτέλεση. Επίσης, θα διευκολυνθεί ο συντονισμός των διαφόρων προγραμμάτων και μέσων προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Επιπλέον, η Επιτροπή θα προτείνει την απλούστευση και τον εξορθολογισμό των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις ώστε να καταστεί ευκολότερη η σύνδεση των μέσων του προϋπολογισμού της ΕΕ με τους εθνικούς πόρους.

·Έναν πιο ευέλικτο, πιο ευκίνητο προϋπολογισμό. Σε ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να αντιδρά γρήγορα και αποτελεσματικά σε απρόβλεπτες ανάγκες. Η Επιτροπή προτείνει να αποτελέσουν τη βάση οι υπάρχοντες μηχανισμοί ώστε ο προϋπολογισμός να καταστεί πιο ευέλικτος. Αυτό σημαίνει να αυξηθεί η ευελιξία τόσο εντός όσο και μεταξύ των προγραμμάτων, χάρη στην ενίσχυση των μέσων διαχείρισης των κρίσεων και τη δημιουργία ενός νέου «ενωσιακού αποθεματικού» με στόχο την αντιμετώπιση απρόβλεπτων γεγονότων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε τομείς όπως η ασφάλεια και η μετανάστευση.

·Έναν αποδοτικό προϋπολογισμό. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ μπορεί να κριθεί επιτυχής μόνο εάν επιτυγχάνει απτά αποτελέσματα στην πράξη. Η Επιτροπή προτείνει να δοθεί έμφαση στις επιδόσεις σε όλα τα προγράμματα, μεταξύ άλλων με τον καθορισμό σαφέστερων στόχων και την εστίαση σε μικρότερο αριθμό ποιοτικότερων δεικτών επιδόσεων. Με τον τρόπο αυτό θα διευκολυνθεί η παρακολούθηση και η μέτρηση των αποτελεσμάτων, καθώς και η πραγματοποίηση αλλαγών όταν κρίνεται αναγκαίο.

Ο σχεδιασμός των μελλοντικών προγραμμάτων αποτελεί μόνο το πρώτο βήμα. Το πραγματικό κριτήριο είναι κατά πόσον τα προγράμματα είναι αποτελεσματικά στην πράξη. Η αποτελεσματική και αποδοτική υλοποίηση της επόμενης γενιάς προγραμμάτων αποτελεί συνεπώς υψηλή προτεραιότητα. Πρόκειται για επιμερισμένη ευθύνη μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών, των περιφερειακών αρχών και όλων των φορέων που συμμετέχουν στη διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Είναι επίσης σημαντικό να ενισχυθεί ο δεσμός μεταξύ της ενωσιακής χρηματοδότησης και του σεβασμού του κράτους δικαίου. Η ΕΕ αποτελεί μια κοινότητα που βασίζεται στο κράτος δικαίου, γεγονός που σημαίνει επίσης ότι τα ανεξάρτητα δικαστήρια σε εθνικό και σε ενωσιακό επίπεδο έχουν ως καθήκον να επιβλέπουν την τήρηση των κανόνων και των κανονισμών που έχουμε συμφωνήσει από κοινού, καθώς και την εφαρμογή τους σε όλα τα κράτη μέλη. Ο σεβασμός του κράτους δικαίου αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση και την αποτελεσματική ενωσιακή χρηματοδότηση. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει έναν νέο μηχανισμό για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ από χρηματοοικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τις γενικευμένες ελλείψεις όσον αφορά το κράτος δικαίου.

3.ΕΝΑΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Ο μελλοντικός μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός θα αποτελέσει προϋπολογισμό για τις προτεραιότητες της Ένωσης. Οι προτάσεις της Επιτροπής θα εναρμονίσουν πλήρως τη δομή και τα προγράμματα του προϋπολογισμού της ΕΕ με το θετικό θεματολόγιο της Ένωσης μετά το 2020, όπως συμφωνήθηκε στην Μπρατισλάβα και τη Ρώμη. Η νέα αρχιτεκτονική του μελλοντικού πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου θα παρέχει μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τον στόχο του προϋπολογισμού της ΕΕ και τον τρόπο με τον οποίο θα συνεισφέρουν τα διάφορα τμήματα του προϋπολογισμού. Επίσης, θα παρέχει την αναγκαία ευελιξία ανταπόκρισης στις εξελισσόμενες ανάγκες.

Τα προγράμματα θα οργανωθούν γύρω από τις κύριες θεματικές προτεραιότητες δαπανών, οι οποίες θα αντιστοιχούν στα κονδύλια της επίσημης δομής του προϋπολογισμού. Στο πλαίσιο κάθε προτεραιότητας, τα προγράμματα θα ομαδοποιηθούν σε ομάδες πολιτικής που θα αντανακλώνται στους τίτλους του ετήσιου προϋπολογισμού, ώστε να καθίσταται σαφέστερος ο τρόπος συμβολής τους στην επίτευξη των στόχων πολιτικής.

Στην πράξη, η επίσημη διάρθρωση του προϋπολογισμού αποδίδει μόνο ένα μέρος της πραγματικότητας. Πολλές από τις προτεραιότητες της Ένωσης είναι σύνθετες και πολύπλευρες. Δεν θα ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστούν όλες οι πτυχές με ένα και μόνο πρόγραμμα. Σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής, οι επενδύσεις από πολλά προγράμματα θα συνδυαστούν για να αντιμετωπίσουν βασικές οριζόντιες προτεραιότητες όπως η ψηφιακή οικονομία, η βιωσιμότητα, η ασφάλεια, η μετανάστευση, το ανθρώπινο κεφάλαιο και οι δεξιότητες, καθώς και η στήριξη των μικρών επιχειρήσεων και της καινοτομίας. Η Επιτροπή προτείνει να απλουστευθούν αυτές οι αλληλεπιδράσεις στο μελλοντικό πλαίσιο και να δοθεί μια πιο συνεκτική απάντηση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Στις ενότητες που ακολουθούν παρουσιάζονται οι βασικές μεταρρυθμίσεις και τα βασικά προγράμματα που υπάγονται σε κάθε προτεραιότητα δαπανών.

Λεπτομερέστερες πληροφορίες για τους στόχους, τον σχεδιασμό και την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία των επιμέρους προγραμμάτων περιλαμβάνονται στο παράρτημα της παρούσας ανακοίνωσης.

Το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027:
Ένας σύγχρονος προϋπολογισμός για μια Ένωση που προστατεύει, ενδυναμώνει και υπερασπίζεται τους πολίτες της

Η μελλοντική ευημερία της Ευρώπης εξαρτάται από τις επενδυτικές αποφάσεις που λαμβάνουμε σήμερα. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια σημαντική πηγή επενδύσεων σε όλη την Ευρώπη. Η ενίσχυση των επενδύσεων τώρα σε τομείς όπως η έρευνα, οι στρατηγικές υποδομές, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η ενιαία αγορά θα είναι καθοριστική για την μελλοντική ανάπτυξη και την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων, όπως η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και η δημογραφική αλλαγή.

Το νέο ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη θα βοηθήσει την Ευρώπη να παραμείνει στην πρωτοπορία της παγκόσμιας έρευνας και καινοτομίας. Όπως τονίζεται στην έκθεση της ομάδας υψηλού επιπέδου υπό την προεδρία του Pascal Lamy 11 , οι επενδύσεις στην έρευνα θα επιτρέψουν στην Ένωση να ανταγωνιστεί άλλες ανεπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες, να εξασφαλίσει ένα μέλλον ευημερίας για τους πολίτες της και να διατηρήσει το μοναδικό κοινωνικό της μοντέλο. Με βάση την επιτυχία του προγράμματος Ορίζων 2020, το νέο πρόγραμμα θα συνεχίσει να προωθεί την αριστεία στην έρευνα και θα ενισχύσει την έμφαση στην καινοτομία, για παράδειγμα μέσω της ανάπτυξης πρωτοτύπων, άυλων περιουσιακών στοιχείων, της μεταφοράς γνώσεων και τεχνολογίας. Ένα νέο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας θα αποτελεί μονοαπευθυντική θυρίδα για φορείς καινοτομίας με υψηλό δυναμικό και ανατρεπτικές καινοτομίες, με στόχο να καταστεί η Ευρώπη πρωτοπόρος στην καινοτομία που δημιουργεί αγορές.

Με βάση την επιτυχία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων στην κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων σε όλη την Ευρώπη, η Επιτροπή προτείνει να συσταθεί ένα νέο, πλήρως ενοποιημένο επενδυτικό ταμείο, το InvestEU. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ένα σχετικά περιορισμένο ποσό δημόσιων πόρων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κινητοποίηση σημαντικών ιδιωτικών πόρων για τις ιδιαίτερα αναγκαίες επενδύσεις. Με τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ως κύριο εταίρο υλοποίησης και άλλους εταίρους, όπως οι εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες που συμβάλλουν στην υλοποίηση, το InvestEU θα εντάξει όλα τα χρηματοδοτικά μέσα κεντρικής διαχείρισης εντός της ΕΕ σε μία ενιαία, εναρμονισμένη δομή. Χάρη στη νέα αυτή προσέγγιση θα αποφευχθούν οι επικαλύψεις, θα απλουστευθεί η πρόσβαση στη χρηματοδότηση και θα μειωθεί ο διοικητικός φόρτος. Με τη συνεισφορά 15,2 δισ. EUR 12 από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, το InvestEU αναμένεται να κινητοποιήσει πάνω από 650 δισ. EUR πρόσθετων επενδύσεων σε όλη την Ευρώπη.

Οι διασυνοριακές υποδομές αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ενιαίας αγοράς, διότι συμβάλλουν στην ελεύθερη διασυνοριακή κυκλοφορία των αγαθών, των υπηρεσιών, των επιχειρήσεων και των πολιτών. Με τη μεταρρύθμιση του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», η Ένωση θα συνεχίσει να επενδύει στο διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών και στα ψηφιακά και ενεργειακά δίκτυα. Το μελλοντικό πρόγραμμα θα αξιοποιήσει καλύτερα τις συνέργειες μεταξύ των υποδομών των μεταφορών, του ψηφιακού τομέα και της ενέργειας, για παράδειγμα μέσω της ανάπτυξης υποδομών εναλλακτικών καυσίμων ή βιώσιμων και έξυπνων δικτύων υποστήριξης της ψηφιακής ενιαίας αγοράς και της Ενεργειακής Ένωσης. Με βάση την επιτυχή προσέγγιση της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού, μέρος των κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής (11,3 δισ. EUR) θα μεταφερθεί στον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» για έργα μεταφορών με υψηλή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.

Για να καλυφθεί το σημερινό κενό σε ψηφιακές επενδύσεις, η Επιτροπή προτείνει να δημιουργηθεί ένα νέο πρόγραμμα Ψηφιακή Ευρώπη για τη διαμόρφωση και τη στήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής κοινωνίας και οικονομίας. Η τεχνολογική αλλαγή και η ψηφιοποίηση μεταβάλλουν τις βιομηχανίες, τις κοινωνίες, τις θέσεις εργασίας και την επαγγελματική μας σταδιοδρομία, καθώς και τα εκπαιδευτικά μας συστήματα και τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας. Με τη στήριξη στρατηγικών έργων πρώτης γραμμής, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι υπερυπολογιστές, η κυβερνοασφάλεια, η ψηφιοποίηση της βιομηχανίας και οι επενδύσεις στις ψηφιακές δεξιότητες, το νέο πρόγραμμα θα συμβάλει στην ολοκλήρωση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς, βασική προτεραιότητα της Ένωσης. Η Επιτροπή προτείνει συνδυασμένη αύξηση 64 % στην έρευνα, την καινοτομία και τις ψηφιακές επενδύσεις υπό άμεση διαχείριση στο επόμενο δημοσιονομικό πλαίσιο. Οι επενδύσεις αυτές θα συμπληρωθούν μέσω της έρευνας, της καινοτομίας και των ψηφιακών έργων που υποστηρίζονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία.

Επενδύοντας στο μέλλον

Σε δισ. EUR, σε τρέχουσες τιμές

Σημείωση: Σε σύγκριση με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020 της ΕΕ-27 (εκτιμήσεις)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Ένα πλήρως ολοκληρωμένο διαστημικό πρόγραμμα θα συγκεντρώσει το σύνολο των δραστηριοτήτων μας στον ιδιαίτερα στρατηγικό αυτόν τομέα. Η προσέγγιση αυτή θα εξασφαλίσει ένα συνεκτικό πλαίσιο για τις μελλοντικές επενδύσεις, παρέχοντας μεγαλύτερη προβολή και μεγαλύτερη ευελιξία. Με τη βελτίωση της αποδοτικότητας, η προσέγγιση αυτή εντέλει θα συμβάλει στην ανάπτυξη νέων υπηρεσιών με άξονα το διάστημα, οι οποίες θα αποβούν προς όφελος όλων των πολιτών της ΕΕ. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα συνεχίσει επίσης να χρηματοδοτεί τη συνεισφορά της Ευρώπης στην ανάπτυξη του διεθνούς θερμοπυρηνικού πειραματικού αντιδραστήρα (ITER) για τη δημιουργία βιώσιμης πηγής ασφαλούς και φιλικής προς το περιβάλλον ενέργειας για το μέλλον.

Η Επιτροπή προτείνει επίσης ένα νέο, ειδικό πρόγραμμα για τη στήριξη της ομαλής λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Ευρώπης για τη δημιουργία ανάπτυξης στις παγκοσμιοποιημένες αγορές και τη συμβολή στην ανάπτυξη μιας Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Με βάση την επιτυχία του τρέχοντος προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (COSME), η Επιτροπή προτείνει να ενισχύσει τη στήριξη που παρέχεται στις μικρές επιχειρήσεις —την κινητήρια δύναμη της οικονομίας μας— ώστε να αναπτυχθούν και να επεκταθούν και εκτός συνόρων. Το νέο πρόγραμμα θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές να αξιοποιήσουν καλύτερα το δυναμικό της ενιαίας αγοράς με τη δημιουργία εργαλείων πληροφόρησης, την ανάπτυξη προτύπων και την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ διοικήσεων.

Η Επιτροπή προτείνει να ανανεωθεί και να ενισχυθεί το πρόγραμμα Τελωνεία, ώστε να συνεχιστεί η ψηφιοποίηση και ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης, η οποία γιορτάζει φέτος την 50ή της επέτειο. Παράλληλα, το πρόγραμμα Fiscalis θα υποστηρίξει την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων, καθώς και τις κοινές προσπάθειες για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής.

Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες στην Ευρώπη βελτιώνονται και η απασχόληση είναι ισχυρή σε πολλές περιοχές της Ένωσης. Ωστόσο, οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης εξακολουθούν να γίνονται αισθητές σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης. Ορισμένες περιφέρειες σημειώνουν περαιτέρω καθυστέρηση, μεταξύ άλλων λόγω των επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές ανισότητες στην Ένωση και οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν φάσμα νέων προκλήσεων. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ διαδραματίζει καίριο ρόλο διότι συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, καθώς και στην προώθηση, αφενός, κοινών αξιών και, αφετέρου, της αίσθησης των πολιτών ότι ανήκουν στην ΕΕ.

Η Επιτροπή προτείνει τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση της πολιτικής συνοχής 13 . Σε συνεργασία με άλλα προγράμματα, τα ταμεία θα συνεχίσουν να παρέχουν ουσιαστική στήριξη στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες της Ευρώπης. Στόχος είναι να δοθεί ώθηση στη σύγκλιση, να μειωθούν οι οικονομικές, κοινωνικές και εδαφικές ανισότητες στο εσωτερικό των κρατών μελών και σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς και να στηριχθεί η υλοποίηση των πολιτικών προτεραιοτήτων που συμφωνήθηκαν στην Μπρατισλάβα και τη Ρώμη.

Η πολιτική συνοχής θα αποκτά όλο και σημαντικότερο ρόλο στην υποστήριξη της εν εξελίξει διαδικασίας οικονομικής μεταρρύθμισης στα κράτη μέλη. Η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί η σύνδεση μεταξύ του προϋπολογισμού της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής, που λαμβάνει υπόψη τις περιφερειακές ιδιαιτερότητες. Η Επιτροπή θα προτείνει ειδικές επενδυτικές κατευθυντήριες γραμμές παράλληλα με τις ετήσιες ειδικές ανά χώρα συστάσεις, τόσο πριν από τη διαδικασία προγραμματισμού όσο και μεσοπρόθεσμα, με σκοπό να εξασφαλιστεί ένας σαφής χάρτης πορείας για τις επενδύσεις όσον αφορά μεταρρυθμίσεις καθοριστικής σημασίας για τη μελλοντική ευημερία.

Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των περιφερειών. Παρά τη σημαντική ανοδική σύγκλιση που έχει σημειωθεί σε πολλούς τομείς, κατά τα τελευταία έτη ορισμένες περιφέρειες εμφανίζουν απόκλιση, ακόμη και σε πλουσιότερες σχετικά χώρες. Η εξέλιξη αυτή θα πρέπει να αποτυπώνεται στην πολιτική συνοχής, ώστε καμία περιφέρεια να μη μείνει στο περιθώριο. Το σχετικό κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν θα παραμείνει το βασικό κριτήριο για την κατανομή κεφαλαίων – δεδομένου ότι κύριος στόχος της πολιτικής συνοχής είναι και θα παραμείνει η παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες που υστερούν από οικονομική άποψη ή παρουσιάζουν διαρθρωτικά προβλήματα, ώστε να καλύψουν την απόσταση που τα/τις χωρίζει από την υπόλοιπη ΕΕ, ενώ θα ληφθούν επίσης υπόψη και άλλοι παράγοντες, όπως η ανεργία (κυρίως η ανεργία των νέων), η κλιματική αλλαγή και η υποδοχή και ένταξη των μεταναστών. Επίσης, η Επιτροπή προτείνει την αύξηση των εθνικών ποσοστών συγχρηματοδότησης ώστε να αντικατοπτρίζουν καλύτερα τη σημερινή οικονομική πραγματικότητα. Το όφελος που θα προκύψει θα είναι μεγαλύτερη ανάληψη ευθύνης σε εθνικό επίπεδο, διατήρηση μεγαλύτερου όγκου επενδύσεων και βελτίωση της ποιότητάς τους. Θα δοθεί η δέουσα προσοχή στις ιδιαιτερότητες των εξόχως απόκεντρων περιφερειών και των αραιοκατοικημένων περιοχών.

Το νέο νομικό πλαίσιο θα επιτρέπει επίσης την εξασφάλιση αποτελεσματικότερης σύνδεσης με άλλα προγράμματα της ΕΕ. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα μπορούν να μεταφέρουν ορισμένα από τα κονδύλια που τους χορηγούνται στο InvestEU, προκειμένου να έχουν πρόσβαση στην εγγύηση που παρέχει ο προϋπολογισμός της ΕΕ. Θα μπορούν επίσης να χρηματοδοτούν στις περιφέρειές τους έργα με το σήμα «σφραγίδα αριστείας», τα οποία αναγνωρίζονται από το πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη ως εξαιρετικά έργα διεθνούς επιπέδου. Κατ ’αυτόν τον τρόπο, θα εξασφαλιστεί ικανοποιητικός συντονισμός των επενδύσεων σε υποδομές με άλλες επενδύσεις της ΕΕ σε καίριους τομείς όπως η έρευνα και η καινοτομία, τα ψηφιακά δίκτυα, η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, οι κοινωνικές υποδομές και οι δεξιότητες.

Όπως ανακοίνωσε η Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2017 14 , το μέλλον του προϋπολογισμού της ΕΕ δεν μπορεί να διαχωριστεί από τον στόχο της δημιουργίας μιας περισσότερο σταθερής και αποτελεσματικής Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, προς όφελος της Ένωσης στο σύνολό της. Σύμφωνα με τις Συνθήκες, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ αποτελούν μέρος της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, ακόμη και τα κράτη μέλη για τα οποία ισχύει παρέκκλιση ή ρήτρα αυτοεξαίρεσης, και, ως εκ τούτου, όλα τα κράτη μέλη συμμετέχουν στη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Δυνάμει των Συνθηκών, το ευρώ είναι το νόμισμα της ΕΕ, και η οικονομική σύγκλιση και σταθερότητα αποτελούν στόχους της Ένωσης στο σύνολό της. Για τον λόγο αυτό τα εργαλεία για την ενίσχυση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης δεν πρέπει να είναι χωριστά αλλά πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της συνολικής χρηματοοικονομικής αρχιτεκτονικής της Ένωσης.

Καθοριστικός θα είναι ο ρόλος του προϋπολογισμού της ΕΕ και στην υλοποίηση των υποσχέσεων που δόθηκαν από τους ηγέτες κατά την κοινωνική σύνοδο κορυφής του Γκέτεμποργκ τον Νοέμβριο του 2017. Τούτο σημαίνει ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της Ένωσης, μεταξύ άλλων μέσω της πλήρους εφαρμογής του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, η ενίσχυση και αναδιάρθρωση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου θα ανέλθει περίπου σε 100 δισ. EUR κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ποσό που αντιπροσωπεύει περίπου το 27 % των δαπανών στον τομέα της συνοχής. Το ΕΚΤ θα παρέχει στοχευμένη στήριξη για την απασχόληση των νέων, την αναβάθμιση και τον αναπροσανατολισμό των δεξιοτήτων των εργαζομένων, την κοινωνική ένταξη και τη μείωση της φτώχειας. Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος της χρηματοδότησης σε αυτόν τον τομέα, η Επιτροπή προτείνει να συγκεντρωθούν οι πόροι του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων, του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους, του Προγράμματος για την Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία και του Προγράμματος για την Υγεία σε ένα ενιαίο περιεκτικό μέσο.

Η Επιτροπή προτείνει να υπάρχει ισχυρότερη εστίαση στη «νεολαία» στο επόμενο δημοσιονομικό πλαίσιο. Τούτο θα επιτευχθεί μέσω του διπλασιασμού τουλάχιστον του μεγέθους του Erasmus + και μέσω του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης. Το πρόγραμμα Erasmus +, ένα από τα πλέον προβεβλημένα και επιτυχημένα προγράμματα της Ένωσης, θα συνεχίσει να δημιουργεί ευκαιρίες για την εκπαίδευση και την κινητικότητα των νέων. Στόχος είναι να εξαλειφθούν οι αποκλεισμοί και το πρόγραμμα να απευθύνεται σε περισσότερους νέους που προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα. Αυτό θα επιτρέψει σε περισσότερους νέους να μεταβαίνουν σε άλλη χώρα για να σπουδάσουν ή να εργαστούν. Ο προϋπολογισμός ενός ισχυρότερου προγράμματος Erasmus + θα ανέλθει σε 30 δισ. EUR κατά την περίοδο αναφοράς· περιλαμβάνεται επίσης ποσό ύψους 700 εκατ. EUR για την κάρτα InterRail για νέους. Η Επιτροπή προτείνει επίσης τη δημιουργία ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης, στο οποίο θα ενσωματωθεί η «πρωτοβουλία εθελοντών ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ». Με τον τρόπο αυτό προσφέρεται στους Ευρωπαίους πολίτες μια μοναδική ευκαιρία να συμμετέχουν σε ανθρωπιστικές δραστηριότητες με άτομα που έχουν ανάγκη εντός και εκτός Ευρώπης.

Η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός νέου Ταμείου για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες, το οποίο θα περιλαμβάνει τα προγράμματα Δικαιώματα και αξίες και Δικαιοσύνη. Σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία οι ευρωπαϊκές κοινωνίες βρίσκονται αντιμέτωπες με τον εξτρεμισμό, τη ριζοσπαστικοποίηση και τους διχασμούς, είναι σημαντικότερη από ποτέ η προώθηση, ενίσχυση και προάσπιση της δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων και των αξιών της ΕΕ, που έχουν σοβαρές και άμεσες συνέπειες για την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή της Ευρώπη και συνίστανται στον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η δημιουργία ευκαιριών για δέσμευση και δημοκρατική συμμετοχή στην πολιτική ζωή και την κοινωνία των πολιτών είναι βασική υποχρέωση του μελλοντικού προϋπολογισμού της ΕΕ. Στο πλαίσιο του νέου Ταμείου, το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» θα συνεχίσει να στηρίζει την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης και διασυνοριακής συνεργασίας.

Ο πολιτισμός βρίσκεται -και οφείλει να βρίσκεται- στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η πολιτισμική και γλωσσική πολυμορφία καθώς και η πολιτιστική κληρονομιά μας είναι τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της ηπείρου μας και της ευρωπαϊκής μας ταυτότητας. Μέσω του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη, η Επιτροπή επιθυμεί να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον προσεχή προϋπολογισμό στη στήριξη του πολιτισμού και του οπτικοακουστικού τομέα, μεταξύ άλλων με μια ισχυρή συνιστώσα MEDIA με ενίσχυση της χρηματοδότησης για τη στήριξη της ευρωπαϊκής δημιουργικής και οπτικοακουστικής βιομηχανίας.

Τα μέσα διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ έχουν αποδείξει την αξία τους κατά τα τελευταία έτη. Εκτός του προϋπολογισμού της ΕΕ, η Επιτροπή προτείνει να διατηρηθούν και να ενισχυθούν το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη για ανάκαμψη έπειτα από σοβαρές φυσικές καταστροφές, και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση, το οποίο προσφέρει εφάπαξ στήριξη σε εργαζομένους που έχασαν τη θέση εργασίας τους στο πλαίσιο σημαντικών σε αριθμό απρόβλεπτων απολύσεων που προκαλούνται από τις δυσμενείς επιπτώσεις των εξελίξεων στο παγκόσμιο εμπόριο και την οικονομική αναταραχή.

Η βιωσιμότητα αποτελεί τον συνδετικό ιστό μέσω του έργου της Ένωσης σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Είναι ταυτόχρονα προϊόν αναγκαιότητας και επιλογής. Μέσω του εκσυγχρονισμού των γεωργικών και θαλάσσιων πολιτικών, της ειδικής χρηματοδότησης για τη δράση για το κλίμα και την περιβαλλοντική προστασία, της ενσωμάτωσης της διάστασης του κλίματος στον προϋπολογισμό και της μεγαλύτερης ενσωμάτωσης των περιβαλλοντικών στόχων, ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί κινητήριο μοχλό βιωσιμότητας.

Η Επιτροπή προτείνει τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Η επιλογή αυτή θα επιτρέψει να διατηρηθεί μια πλήρως ολοκληρωμένη ενιαία αγορά για τα γεωργικά προϊόντα στην ΕΕ. Θα διασφαλίσει επίσης την πρόσβαση σε ασφαλή, υψηλής ποιότητας, οικονομικά προσιτά, θρεπτικά και ποικίλα τρόφιμα. Με τη μεταρρύθμιση της πολιτικής θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο περιβάλλον και το κλίμα. Θα υποστηριχθεί η μετάβαση προς ένα πλήρως βιώσιμο γεωργικό τομέα και η ανάπτυξη δυναμικών αγροτικών περιοχών.

Η αναθεωρημένη πολιτική θα εξακολουθήσει, με 365 δισ. EUR 15 , να οικοδομείται γύρω από δύο πυλώνες: άμεσες ενισχύσεις για τους γεωργούς και χρηματοδότηση της αγροτικής ανάπτυξης. Όσον αφορά τον δεύτερο πυλώνα, η Επιτροπή προτείνει την αύξηση των εθνικών ποσοστών συγχρηματοδότησης. Η διαχείριση θα επιμερίζεται μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών. Η Επιτροπή προτείνει την καθιέρωση νέου μοντέλου υλοποίησης, με μετάβαση από τη σημερινή πολιτική που βασίζεται στη συμμόρφωση προς μια πολιτική προσανατολισμένη στα αποτελέσματα με σκοπό την επίτευξη των κοινών στόχων που τίθενται σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίοι, ωστόσο, θα εφαρμόζονται με μεγαλύτερη ευελιξία σε εθνικό επίπεδο.

Οι άμεσες ενισχύσεις προς τους γεωργούς θα συνεχίσουν να αποτελούν σημαντικό τμήμα της πολιτικής, εντούτοις θα εξορθολογιστούν και θα έχουν καλύτερη στόχευση. Θα προωθηθεί μια πιο ισορροπημένη κατανομή, ενώ σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης θα καθιερωθεί υποχρεωτικό ανώτατο όριο για τα ποσά που έχουν εισπραχθεί ή φθίνουσες ενισχύσεις. Τούτο σημαίνει ότι η στήριξη αναδιανέμεται προς μεσαίες και μικρότερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και, ενδεχομένως, στην αγροτική ανάπτυξη. Τα επίπεδα άμεσων ενισχύσεων ανά εκτάριο μεταξύ των κρατών μελών θα εξακολουθήσουν να συγκλίνουν προς τον μέσο όρο της ΕΕ.

Η νέα πολιτική θα απαιτήσει υψηλότερο επίπεδο φιλοδοξίας στους τομείς του περιβάλλοντος και του κλίματος μέσω της ενίσχυσης της αιρεσιμότητας για άμεσες ενισχύσεις, με συνέπεια προς τις περιβαλλοντικές πολιτικές, της οριοθέτησης σημαντικού μέρους της χρηματοδότησης της αγροτικής ανάπτυξης για δράσεις επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον και της εισαγωγής εθελοντικών οικολογικών συστημάτων στον προϋπολογισμό για άμεσες ενισχύσεις δυνάμει στρατηγικού πλαισίου που βασίζεται στις επιδόσεις.

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι κρίσεις που προκύπτουν από απρόβλεπτες εξελίξεις στις διεθνείς αγορές, ή από συγκεκριμένο κλυδωνισμό στον γεωργικό τομέα εξαιτίας ενεργειών τρίτων χωρών, θα καθιερωθεί ένα νέο αποθεματικό για περιπτώσεις κρίσεων. 

Μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας, ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει τη βιωσιμότητα του αλιευτικού τομέα της ΕΕ και τις παράκτιες κοινότητες που εξαρτώνται από αυτόν. Η προώθηση της γαλάζιας οικονομίας στην αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια, τον τουρισμό, την καθαρή ωκεάνια ενέργεια ή τη γαλάζια βιοτεχνολογία προσφέρει πραγματική ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία με την ενθάρρυνση των κυβερνήσεων, του κλάδου και των ενδιαφερόμενων φορέων να αναπτύξουν κοινές προσεγγίσεις που θα αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης, εξασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Η Επιτροπή προτείνει τη συνέχιση και ενίσχυση του εδραιωμένου προγράμματος για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα, δηλ. του προγράμματος LIFE, το οποίο θα στηρίξει επίσης μέτρα για την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και της καθαρής ενέργειας. Για τη συμπλήρωση στοχευμένων προσπαθειών διατήρησης της φύσης, η Επιτροπή ενισχύει επίσης τις συνέργειες με την πολιτική συνοχής και την Κοινή Γεωργική Πολιτική προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι επενδύσεις στη φύση και τη βιοποικιλότητα.

Γενικότερα, σύμφωνα με τη συμφωνία του Παρισιού και τις δεσμεύσεις για τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, η Επιτροπή προτείνει να τεθούν περισσότερο φιλόδοξοι στόχοι για την ενσωμάτωση της διάστασης του κλίματος σε όλα τα προγράμματα της ΕΕ, με στόχο τουλάχιστον το 25% των δαπανών της ΕΕ να κατευθύνεται σε κλιματικούς στόχους.

Οι προκλήσεις της διαχείρισης των προσφυγικών ροών και της μετανάστευσης επιβεβαιώνουν την ανάγκη για ανάληψη δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη χρηματοδότηση κοινής αντίδρασης στις ποικίλες διαστάσεις της μεταναστευτικής κρίσης. Η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση της στήριξης για ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων μας, ώστε να βελτιωθεί το σύστημα ασύλου εντός της Ένωσης και να ενισχυθούν η διαχείριση και η μακροπρόθεσμη ένταξη των μεταναστών.

Η αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών μας συνόρων αποτελεί προϋπόθεση για την εξασφάλιση ενός ασφαλούς χώρου για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και των εμπορευμάτων στο εσωτερικό της Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται η ορθή διαχείριση των ροών προσώπων και εμπορευμάτων και η διασφάλιση της ακεραιότητας της τελωνειακής ένωσης. Ένα νέο Ταμείο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων θα εξασφαλίσει σημαντική και ενισχυμένη στήριξη στα κράτη μέλη στο πλαίσιο της επιμερισμένης ευθύνης διασφάλισης των κοινών εξωτερικών συνόρων της Ένωσης. Το Ταμείο θα καλύπτει τη διαχείριση των συνόρων, τις θεωρήσεις και τον εξοπλισμό τελωνειακού ελέγχου. Τούτο θα συμβάλει στην εξασφάλιση ισοδυναμίας κατά την εκτέλεση των τελωνειακών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι υφιστάμενες ανισορροπίες μεταξύ των κρατών μελών λόγω γεωγραφικών διαφορών και διαφορών σε επίπεδο ικανότητας και πόρων. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθούν οι τελωνειακοί έλεγχοι και θα διευκολυνθεί επίσης το νόμιμο εμπόριο, συμβάλλοντας στην ασφαλή και αποτελεσματική τελωνειακή ένωση.

Σε έναν όλο και περισσότερο διασυνδεδεμένο κόσμο, και δεδομένης της δημογραφικής δυναμικής και της αστάθειας που επικρατεί στις γειτονικές χώρες της Ευρώπης, η μετανάστευση θα παραμείνει μακροπρόθεσμη πρόκληση για την Ένωση. Είναι σαφές ότι τα κράτη μέλη μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα την πρόκληση αυτή με την οικονομική και τεχνική υποστήριξη της ΕΕ. Ο ρόλος του προϋπολογισμού της Ένωσης είναι επομένως καθοριστικός για τη στήριξη της διαχείρισης των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών, την ανάπτυξη των ικανοτήτων έρευνας και διάσωσης ώστε να σώζονται οι ζωές των ανθρώπων που προσπαθούν να φθάσουν στην Ευρώπη, τη διαχείριση της αποτελεσματικής επιστροφής, και άλλες δράσεις που απαιτούν συντονισμένη αντίδραση που υπερβαίνει τις δυνατότητες των μεμονωμένων κρατών μελών.

Η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί το Ταμείο Ασύλου και Μετανάστευσης για την υποστήριξη του έργου των εθνικών αρχών όσον αφορά την υποδοχή των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών κατά την περίοδο αμέσως μετά την άφιξή τους στο έδαφος της ΕΕ, καθώς και για τη διαμόρφωση μιας κοινής πολιτικής για το άσυλο και τη μετανάστευση και την εξασφάλιση αποτελεσματικών επιστροφών. Η πολιτική συνοχής θα παρέχει στήριξη για τη διευκόλυνση της μακροπρόθεσμης ένταξης μετά την αρχική φάση υποδοχής. Τα μέσα εξωτερικής πολιτικής θα αντιμετωπίσουν τα βαθύτερα αίτια της μετανάστευσης και θα στηρίξουν τη συνεργασία με τρίτες χώρες για τη διαχείριση της μετανάστευσης και την ασφάλεια, συμβάλλοντας έτσι στην εφαρμογή του πλαισίου εταιρικής σχέσης για τη μετανάστευση.

Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να συμπληρωθούν με μια ισχυρή και πλήρως λειτουργική Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή (FRONTEX) στον πυρήνα ενός πλήρως ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των συνόρων της ΕΕ. Η Επιτροπή προτείνει να δημιουργηθεί μόνιμο σώμα περίπου 10.000 συνοριοφυλάκων έως το τέλος της δημοσιονομικής περιόδου. Θα παρέχει επίσης χρηματοδοτική στήριξη και εκπαίδευση για την αύξηση της εθνικής συνιστώσας της συνοριοφυλακής στα κράτη μέλη. Τούτο θα επιτρέψει επίσης την αναβάθμιση της επιχειρησιακής ικανότητας, την ενίσχυση των υφιστάμενων εργαλείων και την ανάπτυξη σε επίπεδο ΕΕ συστημάτων πληροφοριών για τα σύνορα, τη διαχείριση της μετανάστευσης και την ασφάλεια.

Συνολικά, ο προϋπολογισμός της ΕΕ για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, της μετανάστευσης και των προσφυγικών ροών θα ενισχυθεί σημαντικά και θα ανέλθει σχεδόν σε 33 δισ. EUR, έναντι 12,4 δισ. EUR για την περίοδο 2014-2020.

Έντονη εστίαση στη μετανάστευση και την προστασία των εξωτερικών συνόρων μας

σε δισ. ευρώ, τρέχουσες τιμές

Σημείωση: Σε σύγκριση με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020 της ΕΕ-27 (εκτιμήσεις)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Κατά τα τελευταία έτη, οι απειλές για την ασφάλεια έχουν ενταθεί και διαφοροποιηθεί στην Ευρώπη. Εμφανίζονται ως τρομοκρατικές επιθέσεις, νέες μορφές οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και ως έγκλημα στον κυβερνοχώρο. Η ασφάλεια έχει εγγενώς διασυνοριακή διάσταση και, ως εκ τούτου, απαιτείται ισχυρή και συντονισμένη αντίδραση της ΕΕ. Πέραν των εσωτερικών προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας, η Ευρώπη αντιμετωπίζει περίπλοκες εξωτερικές απειλές που κανένα κράτος μέλος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο του. Για να είναι σε θέση να προστατεύσει τους πολίτες της, η Ευρώπη χρειάζεται επίσης μια καθοριστική αλλαγή με σκοπό να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία και να οικοδομήσει σωστά σχεδιασμένα και εξορθολογισμένα μέσα σε σχέση με την άμυνα.

Η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας προκειμένου να αναπτυχθούν δίκτυα και κοινά συστήματα για αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών και να βελτιωθεί η ικανότητα της Ένωσης ως προς την αντιμετώπιση αυτών των απειλών κατά της ασφάλειας. Συμπληρωματικά θα καταβληθούν προσπάθειες για την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας σε όλα τα σχετικά προγράμματα με έμφαση στις ψηφιακές τεχνολογίες, υποδομές και δίκτυα, την έρευνα και την καινοτομία, καθώς και στοχευμένη άμυνα κατά του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, κυρίως μέσω των προγραμμάτων «Ψηφιακή Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη».

Η Επιτροπή προτείνει επίσης να ενισχυθεί ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ). Μέσω της ενίσχυσης αυτής θα αυξηθεί η ικανότητα της Ευρωπόλ να υποστηρίζει το έργο των εθνικών αρχών και να εξασφαλίζει ευρωπαϊκή αντίδραση στις απειλές κατά της ασφάλειας.

Η Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει αυστηρά στοχοθετημένη χρηματοδοτική στήριξη για τον παροπλισμό και την ασφάλεια των πυρηνικών δραστηριοτήτων σε ορισμένα κράτη μέλη (Λιθουανία, Βουλγαρία και Σλοβακία), καθώς και των δικών της πυρηνικών εγκαταστάσεων. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα παρέχει επίσης διαρκή στήριξη για την υγεία των εργαζομένων και του ευρύτερου κοινού, αποτρέποντας την περιβαλλοντική υποβάθμιση και συμβάλλοντας στην πυρηνική ασφάλεια και προστασία.

Στον τομέα της άμυνας, η Ένωση θα πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την προστασία των συμφερόντων και αξιών της και του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής, συμπληρώνοντας το έργο του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ). Αν και η Ευρώπη δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη μέλη στον τομέα της άμυνας, μπορεί ωστόσο να ενθαρρύνει και να ενισχύσει τη μεταξύ τους συνεργασία με στόχο την ανάπτυξη των αμυντικών ικανοτήτων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας. Η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας με σκοπό την προώθηση της ανταγωνιστικότητας και της ικανότητας καινοτομίας της αμυντικής βιομηχανίας σε ολόκληρη την Ένωση, μέσω της στήριξης συνεργατικών δράσεων σε κάθε στάδιο του βιομηχανικού κύκλου, αρχής γενομένης από την έρευνα. Με τον τρόπο αυτόν θα αποφευχθούν οι αλληλεπικαλύψεις, θα επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας και, τελικά, θα χρησιμοποιούνται αποδοτικότερα τα χρήματα των φορολογουμένων. Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει να βελτιώσει η Ένωση τις στρατηγικές της υποδομές στον τομέα των μεταφορών ώστε να είναι κατάλληλες για στρατιωτική κινητικότητα, μέσω της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη».

Οι εξελίξεις που σημειώθηκαν κατά τα τελευταία έτη έχουν δείξει ότι η Ένωση πρέπει να είναι σε θέση να παρέχει άμεσα επιχειρησιακή συνδρομή για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων εξελίξεων, φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή προτείνει την αύξηση των πόρων που διατίθενται για την αντιμετώπιση κρίσεων. Τούτο θα επιτευχθεί μέσω ενός ενισχυμένου Μηχανισμού πολιτικής προστασίας (rescEU) και ενός διευρυμένου Αποθεματικού επείγουσας βοήθειας, που θα παρέχουν χρηματοδοτικά μέσα πάνω από τα ανώτατα όρια του δημοσιονομικού πλαισίου σε περίπτωση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, τόσο εντός όσο και εκτός της Ένωσης. Η Επιτροπή προτείνει επίσης τη διατήρηση μη διατεθέντων αποθεματικών σε ορισμένα προγράμματα, όπως το Ταμείο Ασύλου και Μετανάστευσης και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, τ