13.12.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 428/1

1.

2.

3.

3.1.

3.2.

3.3.

3.4.

3.5.

4.

5.

1.

Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι να βοηθήσει τις επιχειρήσεις και τις εθνικές αρχές να εφαρμόσουν τις νέες απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1) («ο κανονισμός») σε σχέση με την ένδειξη της παρουσίας ορισμένων ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες [άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) και παράρτημα II του κανονισμού].

2.

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές ορίζει νέες απαιτήσεις σχετικά με την επισήμανση των αλλεργιογόνων σε σχέση με την οδηγία 2000/13/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2).

3.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, απαιτείται να παρέχονται πάντοτε στους καταναλωτές οι πληροφορίες σχετικά με την παρουσία αλλεργιογόνων στα τρόφιμα, καθώς και στα μη προσυσκευασμένα τρόφιμα (άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) και άρθρο 44). Επιτρέπεται στα κράτη μέλη, ωστόσο, να θεσπίζουν εθνικά μέτρα σχετικά με τον τρόπο διάθεσης των πληροφοριών για τα αλλεργιογόνα στα μη προσυσκευασμένα τρόφιμα. Όσον αφορά τα προσυσκευασμένα τρόφιμα, ο κανονισμός ορίζει τον λεπτομερή τρόπο παροχής των πληροφοριών για τα αλλεργιογόνα στα τρόφιμα (άρθρο 21). Συνεπώς, οι ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές για την επισήμανση των αλλεργιογόνων, που έχουν καταρτιστεί στο πλαίσιο του καθεστώτος της οδηγίας 2000/13/ΕΚ, θα πρέπει να επικαιροποιηθούν, ώστε να εκφράζουν την αλλαγή αυτή του νόμου.

4.

Η παρούσα ανακοίνωση δεν θίγει την ερμηνεία που μπορεί να παράσχει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

5.

Το παράρτημα II του κανονισμού περιλαμβάνει κατάλογο ουσιών ή προϊόντων που περιέχονται σε τρόφιμα και προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες. Ο κατάλογος αυτός καταρτίστηκε με βάση τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) (3).

6.

Στο πλαίσιο του παραρτήματος II, θα πρέπει να σημειωθούν τα εξής:

7.

Σύμφωνα με το άρθρο 21 παράγραφος 1 στοιχείο α):

«Με την επιφύλαξη των κανόνων που θεσπίζονται δυνάμει του άρθρου 44 παράγραφος 2, οι ενδείξεις που προβλέπονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) πληρούν τις ακόλουθες απαιτήσεις:

8.

Για τα δημητριακά που περιέχουν γλουτένη και απαριθμούνται στο παράρτημα II: όταν τα συστατικά παράγονται από δημητριακά που περιέχουν γλουτένη, πρέπει να δηλώνονται με ονομασία που περιέχει σαφή αναφορά στο συγκεκριμένο είδος δημητριακού, δηλαδή σίτος, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη.

Για παράδειγμα: ξίδι βύνης κριθαριού, νιφάδες βρώμης.

9.

Όταν χρησιμοποιείται «όλυρα», «σίτος khorasan» ή «σκληρός σίτος», πρέπει να υπάρχει σαφής αναφορά στο συγκεκριμένο είδος δημητριακού, δηλαδή πρέπει να αναγράφεται «σίτος». Η λέξη «σίτος» μπορεί να συνοδεύεται από τη λέξη «σκληρός», «όλυρα» ή «khorasan», που προστίθεται προαιρετικά.

10.

Η ένδειξη του συγκεκριμένου είδους δημητριακού μπορεί να συνοδεύεται από τη λέξη «γλουτένη», που προστίθεται προαιρετικά.

Για παράδειγμα: σιτάλευρο (περιέχει γλουτένη) ή σιτάλευρο (γλουτένη).

11.

Όταν η γλουτένη προστίθεται αυτούσια, ως συστατικό, πρέπει να δηλώνεται το είδος του δημητριακού από το οποίο προέρχεται η γλουτένη.

12.

Όταν ένα προϊόν που περιέχει ένα από τα δημητριακά που αναφέρονται στο παράρτημα II (π.χ. βρώμη) ανταποκρίνεται στις σχετικές απαιτήσεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 828/2014 της Επιτροπής (4), μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο προϊόν η δήλωση «χωρίς γλουτένη» ή «πολύ χαμηλή ποσότητα γλουτένης». Ωστόσο, το δημητριακό που αναφέρεται στο παράρτημα II πρέπει και σε αυτή την περίπτωση να αναγράφεται και να τονίζεται στον κατάλογο συστατικών σύμφωνα με τα άρθρα 9 και 21 του κανονισμού.

13.

Όσον αφορά τους καρπούς με κέλυφος, θα πρέπει να αναγράφεται στον κατάλογο των συστατικών το συγκεκριμένο είδος που απαριθμείται στο παράρτημα II σημείο 8, δηλαδή αμύγδαλα, φουντούκια, καρύδια, καρύδια κάσιους, καρύδια πεκάν, καρύδια Βραζιλίας, φιστίκια, καρύδια μακαντάμια ή καρύδια Κουίνσλαντ. Όταν έχουν χρησιμοποιηθεί συστατικά ή τεχνολογικά βοηθήματα που προέρχονται από καρπούς με κέλυφος που απαριθμούνται στο παράρτημα II, το συστατικό πρέπει να αναγράφεται με σαφή αναφορά στη συγκεκριμένη ονομασία του καρπού με κέλυφος.

Για παράδειγμα: αρτύματα (αμύγδαλο).

14.

Σύμφωνα με το άρθρο 21 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού:

«Με την επιφύλαξη των κανόνων που θεσπίζονται δυνάμει του άρθρου 44 παράγραφος 2, οι ενδείξεις που προβλέπονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) πληρούν τις ακόλουθες απαιτήσεις:

[…]

15.

Το άρθρο 21 παράγραφος 1 στοιχείο β) παρέχει ορισμένη ευελιξία όσον αφορά τον τρόπο του τονισμού, παραδείγματος χάριν μέσω της γραμματοσειράς, της μορφής ή του φόντου. Επαφίεται στον υπεύθυνο της επιχείρησης τροφίμων να επιλέξει τον κατάλληλο τρόπο διαφοροποίησης του εκάστοτε αλλεργιογόνου από τα υπόλοιπα συστατικά του καταλόγου. Ωστόσο, χρειάζονται κάποιες διευκρινίσεις όσον αφορά τις πληροφορίες εκείνες που πρέπει να τονίζονται.

16.

Όταν η ονομασία ενός συστατικού αποτελείται από πολλές χωριστές λέξεις (π.χ. στα γαλλικά «poudre de lait», «γάλα σκόνη»), αρκεί να τονιστεί μόνο εκείνη η λέξη που αντιστοιχεί στην ουσία/στο προϊόν που απαριθμείται στο παράρτημα II. Όταν η ονομασία του αλλεργιογόνου αποτελεί μέρος της ονομασίας ενός συστατικού σε μία λέξη (π.χ. στα γερμανικά «Milchpulver» δηλαδή «γάλα σκόνη»), αρκεί να τονιστεί το μέρος της ονομασίας του συστατικού που αντιστοιχεί στην ουσία/στο προϊόν που απαριθμείται στο παράρτημα II.

17.

Αν ένα σύνθετο συστατικό περιέχει ουσίες που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες και απαριθμούνται στο παράρτημα II, οι ουσίες αυτές πρέπει να είναι τονισμένες στον κατάλογο των συστατικών.

Για παράδειγμα: όταν πρόκειται για κρέμα μπανάνας που περιέχει κρόκους αυγών, φράουλα, ζάχαρη, νερό, […], η λέξη «αυγό» πρέπει να τονίζεται. Όταν πρόκειται για σάντουιτς με μαγιονέζα που περιέχει αυγά, η παρουσία των «αυγών» πρέπει να τονίζεται.

18.

Το άρθρο 21 παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο προβλέπει ότι:

«Αν δεν υπάρχει κατάλογος συστατικών, η αναγραφή των ενδείξεων που προβλέπονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) περιλαμβάνει τη λέξη «περιέχει», ακολουθούμενη από την ονομασία της ουσίας ή του προϊόντος όπως περιλαμβάνεται στο παράρτημα II».

19.

Όταν πρόκειται για τρόφιμα που εξαιρούνται από την υποχρέωση να φέρουν κατάλογο συστατικών (όπως το κρασί), αλλά χρησιμοποιούνται ως συστατικό στην παραγωγή ή παρασκευή άλλου τροφίμου στο οποίο υπάρχει κατάλογος συστατικών, η παρουσία αλλεργιογόνων στα εν λόγω τρόφιμα πρέπει να τονίζεται, ώστε να διακρίνονται από τα υπόλοιπα συστατικά του καταλόγου (εφαρμόζεται το άρθρο 21 παράγραφος 1).

Για παράδειγμα: συστατικά: … οίνος (περιέχει θειώδη), με τονισμένη τη λέξη «θειώδη».

20.

Το άρθρο 21 παράγραφος 1 τρίτο εδάφιο προβλέπει ότι:

«Σε περίπτωση που διάφορα συστατικά ή τεχνολογικά βοηθήματα τροφίμων προέρχονται από μία μόνη ουσία ή προϊόν που απαριθμείται στο παράρτημα II, διευκρινίζεται στην επισήμανση για κάθε σχετικό συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα».

21.

Για τους σκοπούς αυτής της απαίτησης, η αναφορά στην/στις ουσία/-ες ή στο/στα προϊόν/-τα που απαριθμούνται στο παράρτημα II δεν πρέπει οπωσδήποτε να επαναλαμβάνεται όσες φορές είναι παρούσες οι ουσίες αυτές. Οποιαδήποτε παρουσίαση η οποία καθιστά σαφές ότι διαφορετικά συστατικά προέρχονται από μία μόνο ουσία ή προϊόν που περιλαμβάνεται στο παράρτημα II πληροί την απαίτηση και είναι αποδεκτή. Η αναφορά πρέπει, ωστόσο, να συνδέεται άμεσα με τον κατάλογο των συστατικών, π.χ. η σχετική πληροφορία παρατίθεται στο τέλος του καταλόγου συστατικών ή πολύ κοντά στον κατάλογο συστατικών.

Για παράδειγμα:

ένα τρόφιμο που περιλαμβάνει πρόσθετα τροφίμων, φορείς και τεχνολογικά βοηθήματα που προέρχονται από σιτάρι θα μπορούσε να επισημανθεί ως εξής:

«…

(5)  από σίτο (με τονισμένη τη λέξη “σίτο”).»."

22.

Το άρθρο 21 παράγραφος 1 τελευταίο εδάφιο προβλέπει ότι:

«Η αναγραφή των ενδείξεων που αναφέρονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) δεν απαιτείται σε περιπτώσεις όπου η ονομασία του τροφίμου αναφέρεται σαφώς στην εν λόγω ουσία ή προϊόν».

23.

Σύμφωνα με την απαίτηση αυτή, όταν ένα τρόφιμο πωλείται με ονομασία όπως «τυρί» ή «κρέμα», η οποία παραπέμπει σαφώς σε ένα από τα αλλεργιογόνα που απαριθμούνται στο παράρτημα II (π.χ. γάλα) και δεν απαιτείται να φέρει το εν λόγω τρόφιμο κατάλογο συστατικών σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 1 στοιχείο δ) του κανονισμού, το συγκεκριμένο αλλεργιογόνο δεν χρειάζεται να δηλώνεται στην επισήμανση.

24.

Ωστόσο, αν το τρόφιμο αυτό πωλείται με εμπορικό σήμα/εμπορική ονομασία που δεν παραπέμπει, καθαυτό/-ή, με σαφήνεια σε ένα από τα αλλεργιογόνα του παραρτήματος II, η εν λόγω εμπορική ονομασία θα πρέπει να συνοδεύεται από πρόσθετες πληροφορίες, που να «αναφέρ[ον]ται σαφώς» στο επίμαχο αλλεργιογόνο, όπως επιτάσσει το άρθρο 21 παράγραφος 1 τελευταίο εδάφιο.

Για παράδειγμα:

«Ambert» (ως ονομασία του τροφίμου) μαζί με «χωριάτικο μπλε τυρί» (ως κείμενο που συμπληρώνει την ονομασία του τροφίμου και παρατίθεται πολύ κοντά στην ονομασία του τροφίμου), όπου η λέξη τυρί είναι η σαφής αναφορά στην ουσία του παραρτήματος II.

Επειδή η κατανόηση της ονομασίας των εν λόγω τροφίμων από τον καταναλωτή είναι πιθανόν να διαφέρει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, είναι απαραίτητη η αξιολόγηση κατά περίπτωση.

25.

Αν η ονομασία του τροφίμου αναφέρεται σαφώς σε ένα από τα αλλεργιογόνα που απαριθμούνται στο παράρτημα II και υπάρχει κατάλογος συστατικών στο εν λόγω τρόφιμο (είτε σε προαιρετική είτε σε υποχρεωτική βάση), το αλλεργιογόνο που είναι παρόν στο τρόφιμο πρέπει να είναι τονισμένο στον κατάλογο συστατικών.

Για παράδειγμα: «Τυρί (γάλα, αλάτι, πυτιά, …)», με τονισμένη τη λέξη γάλα.

26.

Αν η ονομασία του τροφίμου σε ένα προϊόν αναφέρεται σαφώς σε ουσία ή προϊόν του παραρτήματος II, αλλά το προϊόν περιέχει και άλλες ουσίες ή προϊόντα του παραρτήματος II, τα αλλεργιογόνα αυτά πρέπει να δηλώνονται, ώστε να μπορούν οι καταναλωτές να κάνουν ενημερωμένοι τις επιλογές των τροφίμων που είναι ασφαλή γι' αυτούς.

27.

Με την επιφύλαξη υφιστάμενων ενωσιακών διατάξεων που ισχύουν για τα ειδικά τρόφιμα (6), δεν μπορούν να επαναλαμβάνονται προαιρετικά οι πληροφορίες για το αλλεργιογόνο εκτός του καταλόγου συστατικών· ούτε να χρησιμοποιείται η λέξη «περιέχει» συνοδευόμενη από την ονομασία της ουσίας ή του προϊόντος που απαριθμείται στο παράρτημα II· ούτε να χρησιμοποιούνται σύμβολα ή κουτάκια με κείμενο (βλέπε αιτιολογική σκέψη 47, άρθρο 21 παράγραφος 1 σε συνδυασμό με το άρθρο 36 παράγραφος 1 του κανονισμού).

28.

Το άρθρο 44 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 ορίζει:

29.

Ο κανονισμός προβλέπει την παροχή υποχρεωτικών πληροφοριών για τα αλλεργιογόνα στα μη προσυσκευασμένα τρόφιμα.

30.

Τα κράτη μέλη, ωστόσο, διατηρούν την αρμοδιότητα να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις σχετικά με τον τρόπο διάθεσης των πληροφοριών για τα αλλεργιογόνα στα εν λόγω τρόφιμα. Κατ' αρχήν, επιτρέπονται όλα τα μέσα επικοινωνίας, όσον αφορά την παροχή πληροφοριών για τα αλλεργιογόνα, ώστε να μπορεί ο καταναλωτής να κάνει ενημερωμένος την επιλογή του, π.χ. ετικέτα, άλλο συνοδευτικό υλικό ή οποιοδήποτε άλλο μέσο, όπως εργαλεία της σύγχρονης τεχνολογίας ή προφορικές ανακοινώσεις (δηλαδή επαληθεύσιμες προφορικές πληροφορίες).

31.

Αν δεν θεσπιστούν οι εν λόγω εθνικές διατάξεις, οι διατάξεις του κανονισμού για τα συσκευασμένα τρόφιμα εφαρμόζονται επίσης στα μη προσυσκευασμένα τρόφιμα. Επομένως, σύμφωνα με το άρθρο 13 του κανονισμού, οι πληροφορίες για τα αλλεργιογόνα πρέπει να είναι εύκολα ορατές, ευανάγνωστες και, ανάλογα με την περίπτωση, ανεξίτηλες και να παρέχονται σε γραπτή μορφή. Γι' αυτό, δεν είναι δυνατόν να παρέχονται πληροφορίες για τα αλλεργιογόνα μόνο όταν τις ζητά ο καταναλωτής. Επιπλέον, έχουν εφαρμογή οι απαιτήσεις επισήμανσης που ορίζονται στο άρθρο 21 του κανονισμού (σημεία 3 - 21 παραπάνω).

32.

Το άρθρο 21 παράγραφος 2 του κανονισμού ορίζει:

«Προκειμένου να διασφαλίζεται καλύτερη πληροφόρηση για τους καταναλωτές και να λαμβάνονται υπόψη οι τελευταίες επιστημονικές πρόοδοι και οι τεχνικές γνώσεις, η Επιτροπή επανεξετάζει συστηματικά και, εφόσον είναι απαραίτητο, ενημερώνει τον κατάλογο του παραρτήματος II με κατ' εξουσιοδότηση πράξεις, σύμφωνα με το άρθρο 51.

[…]».

33.

Η ενημέρωση του καταλόγου του παραρτήματος II μπορεί να συνίσταται στην προσθήκη ουσίας στον κατάλογο ή στην αφαίρεση ουσίας από αυτόν. Όσον αφορά τη διαγραφή από τον κατάλογο αλλεργιογόνων τροφίμων, η οδηγία 2000/13/ΕΚ (7) προέβλεπε ειδικές διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούσαν να υποβάλουν στην Επιτροπή μελέτες που καταδείκνυαν ότι για ορισμένα αλλεργιογόνα έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι είναι αδύνατο να προκαλέσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις. Αυτές οι ειδικές διατάξεις δεν έχουν διατηρηθεί στον κανονισμό. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν εμποδίζει πιθανά ενδιαφερόμενα μέρη να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι προϊόντα που προέρχονται από ουσίες που απαριθμούνται στο παράρτημα II δεν είναι πιθανό, υπό ορισμένες συνθήκες, να προκαλέσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις σε άτομα.

34.

Τα εν λόγω στοιχεία μπορούν να συντάσσονται σύμφωνα με το έγγραφο της EFSA «Guidance on the preparation and presentation of applications pursuant to Article 6 paragraph 11 of Directive 2000/13/EC» (οδηγίες για την προετοιμασία και υποβολή αιτήσεων σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 11 της οδηγίας 2000/13/ΕΚ) (8) και να αποστέλλονται στην Επιτροπή σε τουλάχιστον δύο αντίγραφα σε ηλεκτρονικό μέσο (CD ή κλειδί μνήμης/στικ) στην ακόλουθη διεύθυνση: